Temat numeru: Patriotyzm – zbiorowy obowiązek Mimo 89 lat, które upłynęły od odzyskania niepodległości nie zdajemy sobie sprawy, jak było trudne do osiągnięcia to, co w 1989 roku przyszło tak łatwo Radosław Kieryłowicz
Zanim wybuchła Polska Skończyła się I wojna światowa. Józef Piłsudski otrzymał z rąk Rady Regencyjnej dowództwo nad wojskiem. Cztery dni później Rada Regencyjna rozwiązała się powierzając Piłsudskiemu również władzę cywilną. Do dziś 11 listopada obchodzony jest jako święto niepodległości. Ale ta niepodległość nie przyszła jako prezent.
K
iedy 6. sierpnia 1914 r. Józef Piłsudski na czele 167 żołnierzy 1 kompanii kadrowej wyruszał z krakowskich Oleandrów na wojnę nikt nie przypuszczał, że wojna ta po 4 latach zakończy się odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Wojsko, choćby i najbitniejsze, nawet po zdobyciu odpowiedniego terytorium będzie potrzebowało czasu, aby móc zbudować na tym obszarze dobrze funkcjonujący organizm. Tymczasem 11 listopada taki organizm już funkcjonował, a Piłsudski tylko objął nad nim komendę.
Akcja Polska Po wejściu do Kongresówki Piłsudski utworzył tajna Polską Organizację Wojskową, rekrutującą żołnierzy do oddziałów walczących z Rosjanami, W Galicji utworzono Naczelny Komitet Narodowy, werbujący ochotników do oddziałów polskich. We wrześniu 1916 r. na froncie wschodnim walczyły trzy brygady Polskie pod polskim dowództwem w łącznej sile ok. 40 tys. żołnierzy. Również w Rosji powoływano – Legion Puławski, a później Brygadę Strzelców Polskich. We Francji utworzono Legion Bajoński. Zmagania wojenne przez pierwszy rok pustoszyły tereny królestwa Polskiego. Rosjanie wycofując się wywozili fabryki i fachowców. Niemcy zajmując nowe tereny wywozili surowce i robotników na roboty przymusowe. Przedłużająca się wojna, wyczerpywanie się rezerw, głównie ludzkich wzbudziła na dworach cesarskich Niemiec i Austrii pomysł nadania Polakom autonomii za cenę pozyskania rekruta dla armii.
Wtedy już w obu armiach służyło ok. 1,5 mln Polaków.
Akt 5 listopada 1916 r. Królestwo Polskie pod berłem cesarzy Niemiec i Austrii przybliżało wizję autonomii. Obietnica polskiej barwy, umundurowania i dowództwa oraz rozlokowanie wojska pod polską komendą w różnych miastach nie ożywiły społeczeństwa. 5. XII generał Beseler mówił, że Polska „nie dorosła do wolności”. Brak postępów w werbunku do Polskiej Siły Zbrojnej zmusił czynniki polityczne w Berlinie i Wiedniu do utworzenia 25 osobowej Tymczasowej Rady Stanu, w której m. in. znalazł się Józef Piłsudski. Reakcją Rosji była deklaracja Cara Mikołaja II o zjednoczeniu wszystkich zaborów bod berłem Rosji i utworzenie autonomicznego Królestwa Polskiego. Kilka miesięcy później – 3. marca 1917 wybuchła w Rosji rewolucja, która 13 dni później obaliła carat. Rewolucyjny Rząd Tymczasowy 29. marca ogłosił, że po wygranej wojnie Polacy będą mogli samo stanowić o sobie. 10. stycznia 1917 r. Anglia i Francja wydała odezwę popierająca stanowisko Rosji, ale nowy gracz na światowej scenie politycznej – Stany Zjednoczone ustami prezydenta Thomasa Woodrowa Wilsona 27. stycznia 1917 r. podkreślił konieczność odbudowania Polski „zjednoczonej, niepodległej”.
Kryzys przysięgowy 2. lipca 1917 r. Piłsudski wystąpił z Rady Stanu i wypowiedział się przeciwko rocie przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austrii. I i III brygady legionów, które odmówiły przysięgi zostały rozwią-
zane, a żołnierze i oficerowie osadzeni w obozach internowania. II brygadę pod dowództwem Sikorskiego zorganizowano w Polski Korpus Posiłkowy i wysłano na front wschodni. Żołnierzy z terenu gubernatorstwa niemieckiego wcielono do Polnische Wehrmacht. J. Piłsudskiego aresztowano 22. lipca. 1917 r. i wraz ze współpracownikami osadzono w twierdzy w Magdeburgu. Tymczasowa Rada Stanu rozwiązała się 25. sierpnia 1917 r. 12 września 1917 ogłoszono patenty cesarzy Niemiec i Austrii powołujące Radę Regencyjną, w skład której weszli arcybiskup warszawski – Aleksander Kakowski, prezydent Warszawy – Zdzisław Lubomirski i ziemianin – Józef Ostrowski. Rada Regencyjna powołała również rząd, na którego czele stanął Jan Kucharzewski. Powołano ministerstwa sprawiedliwości, skarbu, spraw wewnętrznych, aprowizacji, pracy, obrony, oświaty i wyznań. Rozpoczęto budowę zrębów administracji terenowej. Zaczęto wydawać polską prasę. Rząd zamierzał rozbudować armię do 150 tys., 4. stycznia 1918 r. powołano Radę Stanu jako surogat parlamentu.
Kryzys brzeski Dynamiczny rozwój w Królestwie zaniepokoiły władze w Berlinie i Wiedniu. Postanowiono osłabić „żywioł polski”, zawierając 9. II. 1918 r. z Centralną Radą Ukraińską porozumienie w Brześciu Litewskim oddając dawną gubernię chełmską jako ziemię należącą do odbudowywanej właśnie Ukrainy, obiecano jej również Podlasie i wschodnią Galicję, a więc tereny uznawane jako rdzennie polskie. Posunięcie to spowodowało upadek rządu Jana Kucharzewskiego, którego przedstawiciele nie zostali zaproszeni na obrady (w rządzie nie było ministra spraw zagranicznych). Przeszło miesiąc trwało prowizorium gabinetowe pod przewodnictwem Antoniego
Nasz Głos listopad 2007