№70 (2667) by Газета "Наш Костанай"

Городские подробности. Ремонт дорог: качественно и в срок.

Обратите внимание! Транспортный налог - по новой ставке. 4

gazeta@top-news.kz

Основана в августе 1990 г.

Вторник, 9 сентября 2014 г. №70 (2667)

Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

Қимылдаған қыр асады.

ТЕОРИЯ И ПРАКТИКА

Детям «зеленый» свет

Білім сапасын арттыру – заман талабы.

Сыйластықтары жарасқан жұп.

В Костанае откроется детский автогородок. Идея его создания возникла у полицейских и педагогов пару лет назад. Но в реальность она воплотилась недавно. Официальное открытие автогородка состоится в ближайшие дни, но корреспондентам «НК» удалось побывать здесь раньше. На

асфальтированной территории площадью 60*40 метров расположены светофоры, дорожные знаки и разметка, пешеходные переходы, полноценные перекрестки – все, как в реальности. Знаков здесь более сорока, они указывают путь не только пешеходам, но и автомобилям. Работа светофора будет осуществляться автоматически. - Автогородок построен

как наглядное пособие для учеников 1 - 8 классов, изучающих правила дорожного движения, - объясняет старший инспектор по особым поручениям Управления административной полиции ДВД Костанайской области Юрий Панасенко. - Потому что одной теории недостаточно. Когда дети увидят на практике, как правильно перейти дорогу или проехать

перекресток на велосипеде, знания будут усваиваться лучше. Думаю, что впоследствии они им здорово пригодятся. Город для маленьких «водителей» расположился на базе физико-математического лицея. Посещать его смогут ученики всех школ без исключения, а также родители вместе с детьми. В создании площадки при-

няли участие управление административной полиции, городской отдел образования, также была оказана спонсорская помощь. Подобный автогородок, кстати, в Костанае уже был. Он располагался в районе ДК «Профсоюзов» в 70-80-х годах. Марина КОСТРОВА Фото Максима ФРОЛОВА

Отызында орда бұзған.

Вторник, 9 сентября 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

ПО ПОВОДУ

Проходить не обязательно... Техосмотр для автомобилей со сроком эксплуатации до 7 лет намерены отменить в Казахстане в следующем году. Поручение проработать этот вопрос дал Президент страны Нурсултан Назарбаев во время открытия IV сессии Парламента. Костанайские полицейские законодательную инициативу поддерживают, но это не означает, что за техническим состоянием своего автомобиля водитель не должен следить. - Вопрос технической исправности транспортного средства все равно нужно контролировать. Пусть это не будут отслеживать полицейские, но обязан делать водитель, ведь речь идет о человеческих жизнях, - сообщили «НК» в управлении административной полиции ДВД области. Сейчас в Казахстане от техосмотра освобождены автомобили со сроком эксплуатации до 4-х лет. Надежда ЧИСТЯКОВА

СОБЫТИЕ

Если хочешь быть здоров

В минувшие выходные в Костанае более тысячи человек приняли участие в «Фестивале здоровья-2014». Активно провести субботний день решили все от мала до велика, начав с утренней разминки. Как пояснила валеолог Центра ЗОЖ Лелианна Круглова, по сложившейся традиции праздник проходил под открытым небом. - Костанайцы приняли участие в соревнованиях по национальным видам спорта, легкой атлетике, - говорит специалист. - Помимо этого, для участников были организованы показательные номера местных спортсменов: гимнастов и борцов. Также каждый желающий мог посетить медгородок и пройти обследование. Примечательно, что в празднике активное участие приняли и пожилые люди, которые утверждают, что движение – это здоровье и молодость. Валерия ВАХНЕНКО Фото Никоса МАРМАЛИДИ

ПОГОДА

Здравствуй, осень! Прохладная погода ожидается в Костанае в течение недели. Температура воздуха днем - около +10+15 градусов, преимущественно без осадков. Ночами ожидаются заморозки до 0 градусов. - К выходным потеплеет, - говорит начальник отдела прогнозов погоды областного филиала РГП «Казгидромет» Валентина Загребина. – Будет облачно, возможен кратковременный дождь. Метеорологи обещают, что в выходные заморозков не будет. Надежда ЧИСТЯКОВА

АКТУАЛЬНО

«С ремонтом не затягивать» Такое поручение дал аким области Нуралы Садуакасов руководителям подрядных и коммунальных предприятий во время осмотра реконструкций улиц по замене теплокоммуникаций. По ул.Алтынсарина в границах улиц Павлова - Фролова ведется реконструкция тепломагистрали протяженностью 450 метров. - К ремонту приступили позже запланированного, раньше не было технической возможности, - проинформировал директор ГКП «КТЭК» Виктор Шмыглов. – Это самая запущенная теплотрасса. Мы постоянно принимали жалобы от жителей на порывы. Починим в одном месте - авария в другом. Как сообщил Виктор Шмыглов, с середины августа без горячей воды остались жильцы двух многоэтажных домов №№105 и 106 по ул.Алтынсарина. Подрядчики из ТОО «Рэтро-2» планируют завершить работы до 17 сентября, в течение месяца восстановят дорожное покрытие, и улица откроется для автомобильного транспорта. - На будущее таких эксцессов надо избегать и делать все с большим запасом по времени, - дал поручение коммунальщикам Нуралы Садуакасов. - Район «Жана Кала» активно застраивается, и все работы должны быть согласованы с нами. А если бы мы не нашли деньги на реконструкцию этой теплотрассы? Пришлось бы в авральном порядке решать проблему зимой. Это называется работать на грани фола. Реконструкция теплотрассы с использованием новых

технологий по ул.Чехова ведется уже второй год. В прошлом году коммунальщики из ТОО «Аяз» заменили теплосети от ул.Тарана до пр.Аль-Фараби. В этом - заканчивают реконструкцию теплотрассы до ул.Дощанова, на следующий год работы продолжат. Проектом предусмотрено полное благоустройство улицы, озеленение, будут установлены новые опоры уличного освещения, малые архитектурные формы. Проезд для общественного транспорта планируют открыть к началу отопительного сезона. Что касается ремонта ул.Герцена, в прошлом году здесь заменили теплосети и

водопровод в границах улиц Орджоникидзе – Киевская. В этом – работы провели от ул.Киевской до 2-й Костанайской. Полное завершение объекта планируется на следующий год. - Люди, которые живут в этом микрорайоне, конечно, могут быть недовольны тем, что второй год все летние месяцы живут без горячей воды, - сказал в завершение поездки аким области. - Поэтому я еще раз прошу городскую власть: встречайтесь с жильцами, объясняйте, что это делается для их же блага. Посмотрите, как сейчас меняется район КСК, который еще несколько лет назад считали забытым.

Строятся новые дома, кафе, разбиваются парки, скверы, сюда приходит бизнес со своими услугами. Надо просто немного потерпеть. Но и городские власти должны работать с подрядчиками так, чтобы весь запланированный объем работ был выполнен качественно и в срок. Не нужно ссылаться на объективные трудности и говорить о проблемах, когда до зимы рукой подать. Выиграли тендеры, подписали договора, взяли на себя обязательства - будьте добры, исполняйте. В противном случае ждут штрафные санкции. Не надо до этого доводить. Александр КУЗЬМИЧЕВ Фото Максима ФРОЛОВА

ПРОМЫШЛЕННОСТЬ

Отечественное – в приоритете Завод по производству арматуры в Костанае выйдет на проектную мощность в начале 2015 года.

Как сообщили в ТОО «ЕвразКаспиан Сталь», до конца текущего года здесь планируют выпустить до 100 тысяч тонн продукции. При выхо-

де на проектную мощность – 450 тысяч тонн проката в год - завод будет давать продукции на 62 млрд тенге. В данный момент завод уже выпустил около 30 тысяч тонн арматуры. Как говорят на предприятии, спрос на продукцию огромный. Дело в том, что Казахстан потребляет до 900 тысяч тонн арматуры в год, более половины которой завозится из России и Китая. Костанайский металлопрокат ориентирован как на внутренний рынок, так и на страны СНГ, ближнее и дальнее зарубежье. При этом ТОО «ЕвразКаспиан Сталь» изучает вопрос перехода на отечественное сырье. Пока приходится работать с заготовками из России, так как отечественные производители не могут дать сырье

нужного качества. Костанайцы обратились к металлургическим заводам Карагандинской и Павлодарской областей с предложением поставлять заготовки в ТОО «ЕвразКаспиан Сталь». Пока вопрос на стадии рассмотрения. В планах компании – принять активное участие в возведении объектов ЭКСПО-2017. Напомним, строительство комплекса мелкосортного стана началось в июне 2011 года, в 2013 был подписан акт ввода в эксплуатацию. Стоимость проекта составила 131 млн долларов США, из которых 90 млн долларов США – средства Банка развития Казахстана. Соб. инф. Фото из архива «НК»

Вторник, 9 сентября 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ ПОДРОБНОСТИ

ОФИЦИАЛЬНО

От профилактики – к штрафам В пожарах жилого сектора виноваты зачастую сами домовладельцы. Об этом на городском аппаратном совещании сообщил начальник городского управления по ЧС Абиль Уразов. По его данным за 8 месяцев в Костанае произошло 236 пожаров. Материальный ущерб составил почти 13 млн тенге. При этом 10 человек пострадало, а 5 погибло. Наибольшее коли-

чество пожаров произошло в жилом секторе - 133 случая с начала года. - Основная причина возгораний - нарушения правил безопасности при эксплуатации печей на твердом топливе, - поясняет Уразов - Из 23,5 тысяч жилых домов в частном секторе более 3000 отапливается углем и дровами. В летний период в разы возрастает количество пожаров в дачных массивах. С целью профилактики сотрудники ЧС регулярно выезжают в садовые обще-

ства: участвуют в общих собраниях, проводят встречи с членами правлений. Правда, пока результаты профмероприятий не радуют: дачные домики и постройки продолжают гореть. Проблемой для пожарных подразделений являются и дороги в садовых обществах, они настолько узки, что спецтехника не может проехать к месту возгорания. А дачники практически не участвуют в тушении из-за отсутствия необходимого инвентаря.

- Эту проблему необходимо решать, используя все административные ресурсы. Мириться с таким положением дел нельзя, - отметил аким города Ахмедбек Ахметжанов. По официальным данным, с начала года выявлено 79 нарушений противопожарной безопасности, к административной ответственности привлечены 128 человек, сумма выплаченных ими штрафов составила свыше миллиона тенге. Александр КУЗЬМИЧЕВ

НА КОНТРОЛЕ

Сроки горят, но объект готов Открытие конькобежного стадиона откладывается уже во второй раз. Изначально планировалось, что презентацию капитально отремонтированного стадиона приурочат ко Дню города, потом заговорили о Дне Конституции. Сейчас в городском отделе спорта уже не торопятся озвучивать конкретную дату открытия спортивного объекта. Хотя дело осталось за малым. Как сообщил «НК» руководитель

отдела физической культуры и спорта акимата г.Костаная Нуржан Ермагамбетов, все основные работы завершены, осталось благоустроить прилегающую территорию. - Всего в реконструкцию стадиона ТОО «Фаэтон» (г.Алматы) вложило 150 млн тенге, - говорит Ермагамбетов. – Помимо того, что здесь планируется наладить частный прокат коньков, на катке будут тренироваться воспитанники ДЮСШ №3, специализирующейся на зим-

них видах спорта. Летом же каток с помощью искусственного покрытия превратится в футбольное поле. Здесь же оборудованы дорожки для тех, кто занимается легкой атлетикой, велоспортом. Желающие смогут прокатиться на роликовых коньках. Подтвердил эту информацию и официальный представитель ТОО «Компания «Фаэтон» Владимир Транда. - Пока идут завершающие работы по благоустройству, мы открыли стадион для

воспитанников спортивных школ: конькобежцев, велосипедистов и футболистов, - которые уже начали здесь свои тренировки. Торжественное открытие стадиона ориентировочно состоится в конце сентября, - отметил Транда. За последние два года это третий спортивный объект, который преподносят в подарок городу частные бизнес-структуры. По ул.Гашека возле лыжно-спортивного комплекса «Арлан-2050», который был открыт в декабре прошлого года, начато строительство частного зала для занятий тяжелой атлетикой. - По соседству с двухэтажным зданием расположится пляж, - продолжает Ермагамбетов. – На сегодняшний день строительные работы выполнены на 20%. В целом проект индивидуальному предпринимателю Турсунову обойдется в 150 млн тенге. Открытие нового спортзала ожидается в следующем году. Зульфия НАБИЕВА Фото Максима ФРОЛОВА

ЗНАЙ НАШИХ!

Голосуй за земляков Костанайцев просят поддержать семью Жанбуршиновых, представляющую нашу область на республиканском конкурсе «Мерейлі отбасы». Победители путем всеобщего интерактивного голосования будут определены 12 сентября в Астане на гала-концерте, посвященном Дню семьи. - Проголосовать за Жанбуршиновых можно тремя способами, - говорит пресссекретарь областного филиала партии «Нур Отан» Инеш Ахова. – Во-первых, можно отправить бесплатное SMS

на номер 6284 c кодом 7. Вовторых, позвонить с городского телефона на номер 8 803 080 00 07, что тоже абсолютно бесплатно. Либо, зарегистрировавшись, можно отдать свой голос на сайте kaztube.kz/ru/golos. Напомним, национальный конкурс «Мерейлі отбасы» проводят по поручению Президента РК Нурсултана Назарбаева. Главная цель, подчеркивают организаторы, - укрепление института семьи, нравственности, духовности, повышение ответственности родителей в воспитании детей, демонстрация и широкая пропаганда семейных ценностей. Айжан УТЕВОВА Фото из личного архива

Сработали себе в ущерб Подрядчик не смог отсудить у отдела архитектуры 73 млн тенге. В 2013 году в п.Федоровке началась реконструкция водопровода. Заказчиком выступил отдел архитектуры районного акимата, конкурс выиграло костанайское ТОО «Компания Ерлан». Изначально по проекту предполагалось, что на проведение работ будет затрачено порядка 1,925 млрд тенге. - В прошлом году подрядчик освоил 696 млн тенге, - пояснила на брифинге прокурор 4-го управления областной прокуратуры Анар Мирамова. - В этом году эта цифра составила 1,228 млрд тенге. При этом ТОО вместо метода горизонтального бурения через уличные переходы и тротуары проложило водопроводные сети бестраншейным способом. Это привело к удорожанию работ. Между тем данный вид прокладки труб не был указан и запланирован в ПСД. Но ТОО направило в суд иск, для чтобы отдел архитектуры выплатил им сверх заложенной суммы еще 73 млн тенге. Данный иск суд удовлетворил частично, обязав перечислить ТОО 46 млн тенге. Но прокуратура внесла протест на это решение, опираясь на то, что изначально в проекте по прокладке водопроводных сетей данный вид работ не указан и, соответственно, не согласован, а подрядчик завысил смету расходов. Решение суда первой инстанции было пересмотрено, в иске ТОО областным судом отказано в полном объеме. К слову, в Федоровке работы по прокладке труб до сих пор ведутся, акта о приеме водопровода госкомиссия еще не выдавала. Зульфия НАБИЕВА

На защиту сайги! С начала года на территории Костанайской области уничтожен 101 сайгак. Ущерб государству составил более 22 миллионов тенге. В областной прокуратуре отмечают, что за последние два года на территории южных районов региона увеличилось количество фактов браконьерства. К примеру, в июле в Наурзумском районе были обнаружены 38 уничтоженных особей сайгаков с отпиленными рогами. - В большинстве случаев установить и задержать браконьеров не представлялось возможным, - констатирует прокурор 1-го управления областной прокуратуры Дамир Бейсембаев. – Если за весь прошлый год зафиксировано 7 фактов браконьерства и уничтожено 53 сайгака, то за истекший период нынешнего года уже 14 фактов, истреблено 101 животное. Созданный в декабре 2012 года на территории Амангельдинского и Жангельдинского районов, в местах обитания популяции сайгаков, государственный природный резерват «Алтын дала» не принес ожидаемых результатов по предупреждению браконьерства. Сотрудники резервата недостаточно обеспечены техникой, оружием и обмундированием. Кроме того, в этом году Амангельдинским районным судом был осужден к 1 году и 5 месяцам условно директор резервата Каскырбай Биржанов за злоупотребление должностными обязанностями и служебный подлог. «НК» уже писал о том, что Биржанов фиктивно трудоустроил своего знакомого на должность инспектора и присвоил себе 200 тысяч тенге заработной платы. На сегодняшний день осужденный директор продолжает работать, а Комитетом лесного и охотничьего хозяйства так и не приняты меры по его увольнению. - В связи с увеличением фактов браконьерства прокуратурой области был инициирован перед Комитетом вопрос об авиапатрулировании территории обитания сайгаков и приобретении беспилотных летательных аппаратов, - отметил Бейсембаев. – Это эффективный метод борьбы со злоумышленниками. К сожалению, из-за нехватки финансирования данный проект будет рассмотрен только в следующем году, а пока патрулирование территории резервата на вертолете осуществляется инспекторами РГКП «Охотзоопром». Облет продлится по договору с Комитетом до 20 сентября – до ориентировочной миграции сайгаков в южные регионы Казахстана. Призываем население сообщать незамедлительно в полицию о фактах браконьерства, и лицах, их совершающих, и тех, кто занимается скупкой и продажей сайгачьих рогов. Мадина РАМАЗАНОВА

ЧП

Азарт довел до гибели В Костанайском районе утонул охотник. Трагедия произошла в десятом часу вечера 5 сентября. Как сообщает пресс-служба ДЧС, мужчина 1967 г.р. утонул во время охоты на озере, расположенном между поселками Шеминовка и Арман. Охотник по своей неосторожности опрокинулся за борт резиновой лодки и не смог доплыть до берега. Тело из воды извлекли родственники погибшего. Карина МУРАТОВА

Вторник, 9 сентября 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

НАША ЖИЗНЬ

ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ

МЕРЫ

«Вирусная» защита

Дорогие «кубики» Костанайцы уплачивают транспортный налог по новой ставке. Напомним, что в конце 2013 г. в некоторые законодательные акты РК по вопросам налогообложения были внесены изменения, согласно которым автовладельцы, обладающие транспортом с объемом двигателя выше 3000 куб. см, в этом году уплатят налог по новой ставке. Это касается легковых автомобилей, которые произведены, изготовлены, собраны в Казахстане или ввезены на территорию РК после 31 декабря 2013г. К примеру, на авто с объемом двигателя 3100 куб. см сумма налога составит 65 520 тенге, на 4000 куб. см – 125 732 тенге и свыше 5000 куб. см – более 370 000 тенге. Изменения в законодательстве не повлияют на размер налога на автомобили, которые эксплуатировались на территории республики ранее 2014 года и были проданы или приобретены в последующем. - Частично изменились условия для льготных категорий лиц. Как и раньше, инвалиды, участники ВОВ, а также Герои Советского Союза и Социалистического Труда освобождаются от уплаты транспортного налога за автомобили, приобретенные после 2013 года с объемом двигателя ниже 4000 куб. см, - сообщил заместитель руководителя налогового управления по г.Костанаю Мурат Нургалиев. – На автомобили объемом свыше 4000 куб. см льготные условия уплаты налога не распространяются и рассчитываются в стандартном порядке. Подробную таблицу о размерах налога на транспортные средства с 2014 года смотрите на стр. 11. Валентина МЕЛЕХОВА

Костанайские медики готовятся к возможному проникновению вируса Эбола в страну. Меры безопасности в связи с эпидемией сейчас усиливаются по всему миру. Департамент по защите прав потребителей Костанайской области настоятельно рекомендует гражданам воздержаться от поездок в страны Центральной и Западной Африки, где была зарегистрирована вспышка вируса.

- Если все же возникла острая необходимость посетить африканские страны, рекомендуется использовать защитные маски и воздержаться от посещения мест массового скопления людей и контактов с больными людьми, - отмечает руководитель отдела департамента по защите прав потребителей Людмила Налобина. Для профилактики заболевания необходимо придерживаться простых правил: регулярно проветривать помещения, соблюдать правила

личной гигиены, не покупать пищу в местах несанкционированной торговли, а также подвергать тщательной термической обработке мясные продукты. Несмотря на то что вирус распространяется за десятки тысяч километров от нас, костанайским врачам необходимо быть начеку. Департамент по защите прав потребителей обучает медицинских работников диагностике лихорадки, совместно с органами прокуратуры проводит проверку готовности медицинских ор-

ганизаций к возможной регистрации случаев заболевания опасным вирусом. - Организован постоянный карантинный контроль в аэропорту Костаная, - сообщает Налобина. – Все прибывающие международными рейсами пассажиры и члены экипажей проходят тепловизорный контроль для диагностики заболевания. Напомним, что лицензированной вакцины против болезни, вызванной вирусом Эбола, пока не существует. Надежда ЧИСТЯКОВА

ВЫСТАВКА

В коллекции монет - история страны В Костанае презентовали выставку монет и бумажных денежных знаков (бонов) из частной коллекции нумизмата Алексея Алтухова. Он преподаватель Костанайского педагогического колледжа, соавтор учебного пособия «Национальная валюта Республики Казахстан». Коллекционированием занимается более 40 лет. В собрании Алексея Алтухова - свыше тысячи денежных знаков практически всех государств мира. Но на выставке, посвященной Дню Конституции РК, представлены только монеты и боны РК с момента введения национальной валюты

АКЦИЯ

Чтобы семья была счастливой В Костанае пройдут мероприятия, посвященные празднованию Дня семьи. С 8 по 13 сентября запланирована «Неделя поддержки семьи». В рамках этой акции в общественных приемных партии «Нур Отан» будут работать юристы и психологи. Помощь получат малообеспеченные и неблагополучные семьи, которые сталкиваются с пьянством и бытовым насилием. А 14 сентября пройдет акция «Психологическая помощь родителям первоклассников». В ее рамках родители и педагоги восьми школ Костаная в режиме онлайн получат консультации от Института семейного воспитания и отдела образования. Все эти мероприятия проходят в рамках партийного проекта «Бакытты отбасы». Марина КОСТРОВА

(1993 год) по настоящее время. Неподдельный интерес у посетителей вызвали бумажные тиыны, монеты, посвященные великим полководцам, писателям и общественным деятелям республики и тематические монеты «Флора и фауна Казахстана». В первый же день с собранием нумизмата ознакомились около 500 горожан. Выставка будет работать в течение двух недель в выставочном зале областной картинной галереи. Александр КУЗЬМИЧЕВ Фото Никоса МАРМАЛИДИ

НА ЖИТЕЙСКИХ ПЕРЕКРЕСТКАХ

Город, в который ведут все пути

Костанай стал отправной точкой в многолетней дружбе казахстанца и болгарина. Юрий Пластовец и Любомир Вълков (на снимке) познакомились в Болгарии, являясь лидерами комсомольских движений. В Костанае их пути сошлись в 1978 году на фестивале молодежи, и сюда же они при-

ехали практически через 30 лет. Только теперь Костанай предстал перед их глазами совершенно в другом ракурсе. Они не переставали расточать комплименты городу, за годы похорошевшему и вобравшему в себя столько новых красок. Юрий Федорович Пластовец полковник, кандидат юридических наук, доцент. Родился и вырос в Орджоникидзевском (ныне - Де-

нисовский) районе. Сюда в годы первой столыпинской реформы приехали его прадеды, сдружившиеся с местным родом Карпыковых. - Мои предки и аксакалы рода Карпыковых очень многое сделали для развития просвещения в Аятской волости и содействовали Ибраю Алтынсарину в открытии школы, - рассказывает Юрий Федорович. - В 1964 году я переехал в Костанай: здесь учился, работал. 27 лет назад перебрался в Алма-Ату, но здесь бываю ежегодно. Этот город, родная земля питают меня своей энергией. Я встречаюсь с друзьями, с теми, с кем когда-то был в комсомоле. После комсомольской деятельности работал в спецслужбах, являлся зам. начальника УКГБ по Алмаатинской области. Находясь в отставке, продолжаю служить государству в подготовке населения к борьбе с терроризмом, являясь гендиректором специализированного учебного центра Ассоциации охранных организаций РК. Ежегодно

принимаю участие в международных конференциях по проблемам терроризма в Европе. То, что творится в мире, несомненно, накладывает свой отпечаток на нашу страну. Происходящие события влияют на настроение общества, но продуманная система объединения наций и народностей в Казахстане способствует миру и согласию. Сегодня Казахстан - самая спокойная точка на постсоветском пространстве! Многие завидуют нашей стране, ее внутренней стабильности. Чтобы на это все извне никто не посягнул, существуют спецслужбы. По своему роду деятельности я бываю в каждом областном центре нашей страны, где открыты филиалы Ассоциации. Помимо этого, посещаю европейские города и мне есть с чем сравнить Костанай. Что касается нашего города, особенно в последние годы, он, безусловно, похорошел. Моя жена просто влюблена в Костанай и мечтает переехать сюда на ПМЖ из Алматы. Скажу откровенно,

здесь гораздо больше цветов, чем в южной столице. Меня распирает гордость за то, в каком масштабе и на каком уровне прошел День города! Очень порадовал духовой оркестр, а им всегда славился наш Костанай. Особенно приятно было водить по нашим ухоженным и чистым улочкам своего друга Любомира. Гость из Болгарии начинает рассказывать о том, с каким удовольствием смотрел концертные программы, бродил по областному центру и набрел на памятник Первоцелинникам. - Такой красоты, величественности и мощи я не видел еще нигде! - восторгается Любомир Вълков. - В этом монументе - история целой страны! Юрий Федорович вспоминает, что раньше, в 80-е годы, на площади Первоцелинников по окончании уборочной страды проходили торжественные церемонии вручения именных тракторов ударникам труда. - В жизни Любомира памятники играют значимую

роль: он со студенческих лет, являясь лидером Димитровского союза молодежи (аналог нашего комсомола), занимался у себя на родине, в Болгарии, реставрацией памятников, - говорит Пластовец. Сам же Любомир может часами проникновенно рассказывать о солнечной Болгарии, о ее знаменательных вехах истории, о славных защитниках своей родины, о памятниках, которые нуждаются не только в реставрации, но и в первую очередь в том, чтобы те имена и лица, которые в них увековечены, не предавались забвению... В годы работы Пластовца в спецслужбе связь между друзьями была утеряна. Вновь соединила их, как ни странно, Всемирная паутина. Юрий Федорович решил пригласить приятеля в Костанай, а уже отсюда два товарища, полные эмоций и впечатлений от увиденного, поехали полюбоваться красавицей Астаной. Зульфия НАБИЕВА Фот Олега ЯБЛОЧКИНА

Бүгінгі нөмірде: * Жетімін жылатпаған ел емес пе едік? * Құлақтан кіріп бойды алар * Ұлтын сүю - ұлтшылдық емес

Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 жыл КӘСІБІҢ - НӘСІБІҢ

Қимылдаған қыр асады

деген қағиданы ұстанған I топтағы мүгедек Кирилл Паламарчук жөнінде Қазіргі таңда Елбасымыз мүгедек жандардың қабілетіне қарай жұмысқа тартылуына ерекше қамқорлық жасап жатқаны баршаға аян болса керек. Біздің облысымызда да осы ас маңызды мәселе басты назарда. Өйткені, жаңа жылдың басынан бері қаншама мүмкіндігі шектеулі жерлестеріміз жұмысқа орналасты. Ол жөнінде бұқаралық ақпарат құралдарының беттерінде айтылып, жазылды да. Сондықтан ол деректер мен дәйектерге тоқталып отырған жоқпыз. Қостанай өңірінде парасатты да іскер Дүйсенғали

Оспанов басқаратын «ҮмітНадежда» қоғамдық бірлестігі де өздерімен тікелей байланыстағы қаншама азаматтардың мүмкіндіктеріне қарай жұмыс істеулеріне жағдай жасады. Қазірдің өзінде бірлестіктің тікелей ұйытқы болуымен 20дан астам мүгедек жан түрлі салада қызмет атқарып жатыр. Олардың арасында компьютерлік техниканың бағдарламашысы, аудармашы, көлік жүргізуші сынды мамандықтарды игеріп, өздерін іс жүзінде көрсетіп келеді. Жақында солардың бірі, облыс орталығының тұрғыны I топтағы мүгедек Кирилл Па-

ламарчуктың отбасында болып, әңгімелесудің сәті түсті. Қайсар да алдына үлкен мақсат қойған азамат жайлы қысқаша тоқтала кеткеніміз жөн болар. Ол 1993 жылы күтпеген жерден көлік апатына ұшырап, I топтағы мүгедек атанды. Бірақ рухы түскен жоқ. Алдағы күндерден үлкен үміт күтті. Бастапқы кездері саудамен де айналысты. Әлгі аталған апаттан кейін өздігінен жүре алмаса да аянбай еңбек етіп келеді. Бұл күндері Островский атындағы қалалық кітапхананың қызметкері. Оның негізгі жұмысы- осынау парасат ор-

дасындағы пайдаланылған кітаптардың сыртқы мұқабасын қалыпқа келтіру. Кирилл өз міндетіне аса жауапкершілікпен қарайды. Ол бұл мамандықты СанктПетербург қаласында игерген. Бұған дейін де үйде қарап отырмады. Өзгелерге тәуелді болмау үшін қолдан келген жұмыстарды атқарды. Қоғамның белді мүшесі ретінде еліне осылайша пайдасын тигізуге талпынды. Еңбекқор азамат осылайша өз отбасын асырап отыр. 27 жасар ұлы бар. Немере де сүйіп отырған бақытты ата. Қазір бір үйде анасы және зайыбы-

мен бірге тұрады. Жаны өнерге құштар. Бос уақытында ән айтып, сүйікті ісі компьютермен шұғылданады. Сондай-ақ «Үміт-Надежда» қоғамдық бірлестігінің белсенді мүшесі. « Үм і т- Н а д е ж д а » қоғамдық бірлестігі барша өзім секілді мүгедек жандарды қамқорлыққа алып, оларды мүмкіндігінше жұмысқа орналастыруға ықпалын тигізуде. Сондықтан осы ұжымның басшысы Дүйсенғали Оспанов пен оның орынбасары Аруна Жақсығұловаға алғысымыз шексіз, - дейді Кирил Паламарчук өз сөзінде. Әйгерім РАШИТҚЫЗЫ

Қостанай ақпарат

Жеңімпаздар анықталды

Жуырда Қостанай облысы әкімдігінің тілдерді дамыту басқармасы мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту, тіл мәдениетін көтеру, ұлы ақын Абай Құнанбаевтың шығармашылығын насихаттау арқылы қазақ тілі мен әдебиетіне, мәдениетіне деген өзге ұлт өкілдерінің ықыласын арттыру мақсатында «Абай оқулары» және көркем әдебиетті насихаттауды жандандыру, халық арасынан талапты да талантты жастарды іздеп табу мақсатында көркемсөз оқу шеберлерінің Оралхан Бөкей атындағы облыстық байқауларын өткізді. Онда Қостанай облысы әкімдігінің Тілдерді дамыту басқармасы басшысының орынбасары Қазымбек Жармағанбетұлы сөз сөйлеп, барлық талапкерлерге сәттілік тіледі. Оған қатысушылар өңіріміздегі 15 пен 25 жас арасындағы жігіттер мен қыздар. Сондықтан олар байқауға қойылатын шарттарға қай жағынан болсын сай болуға тырысты. Жарыс болған жерде жүлдегер болатыны да белгілі. Мәселен, «Абай оқулары» байқауында Бас жүлдеге Қостанайлық Виктория Семененко ие болды. Ал Оралхан Бөкей атындағы көркемсөз оқудан ұйымдастырылған облыстық байқауда бірінші орынды Рудныйлық Жансая Мұратбаева, екінші орынды Арқалықтық Жансая Мырзағалиқызы, үшінші орынды Амангелді ауданының өкілі Асыл Кәрімжан жеңіп алды. Кеш қорытындысы бойынша байқау жеңімпаздары арнайы дипломдармен және бағалы сыйлықтармен марапатталды.

Татар ағайындардың өнегелі ісі Жуырда Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы жанындағы «Зекет» қорының Қостанай облысындағы өкілі Жақсылық қажы Ғайсин бізге өзге бауырларымызға өнеге боларлықтай деректі жеткізді. Оның баяндауы бойынша Әдиба қажының бастамасымен облыстық Марал ишан мешітінің бір топ жамағаттары «Зекет» қорының облыстағы өкілдігі арқылы Қостанай қаласының тұрғыны, мүгедек Әли Галимуллинге 80 мың теңге көлемінде қайырымдылық көмек көрсетті. Осы қаражат көмекке мұқтаж жанның яғни мүгедектің денсаулығын түзеуге жұмсалады.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 ж.

МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕ

Монумент-ескерткіш орнатылды Келер жылы Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 70 жылдығы болатындығы белгілі. Соған орай облыстың Ұзынкөл ауданына қарасты Итсары ауылында бір топ іскер азаматтардың ұйымдастыруымен монумент-ескерткіш орнатылды. Онда ауданның бас имамы Есенгелді қажы Әжімахан-тегі қатысып, кешегі қанды соғыста Отан үшін от кешкен азаматтардың аруағына бағыштап құран оқыды. «Ер есімі-ел есінде» - деген қағиданы басшылыққа алып келе жатқан халықпыз. Көрнекті ғалым Қасымжан Оразбаев бастаған зиялы қауым өкілдері Ұлы Отан соғысында қаза болған және бейбіт күндерде де еліміздің жарқын келешегі үшін аянбай еңбек еткен майдангерлердің есімдерін мәңгі есте қалдыру мақсатында Итсары ауылындағы зиратқа алыстан көз тартатын ескерткіш орнатуға ұйытқы болды. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, аға ұрпақ өкілдеріне ерекше құрметтің жарқын белгісі ретінде осындай кейінгі жастар үшін тәрбиелік маңызы зор монументті тұрғызған барлық азаматтарға алғысымыз шексіз, - дейді запастағы полковник, кешегі майдангердің ұлы Қабдуәлі Көдебаев.

САУАЛНАМА

Бүгінгі мұғалім қандай болуы керек? Еліміздің болашағы өскелең ұрпақтың қолында десек, олардың білімді болуы мектептегі ұстаздарға тікелей байланысты. Міне, біз жуырда «Бүгінгі мұғалім қандай болуы керек?» деген тақырыпта жұртшылық арасында сауалнама жүргізген едік:

Нұрқанат Нүсіпхан, «Қазақстан-Қостанай» телеарнасының аға редакторы:

- Білікті де білімді болу әр ұстаздың басты міндеті. Сабақты түсіндіру барысында оны өз деңгейінде жеткізе білу қабілеті де басты орында. Олардан оқушылар үлгі алулары керек. Мектеп ұстазы әр шәкіртіне ғаділетті болса, болашақ ұрпақ та шындықты сүйетін бір-бір тұлға боп қалыптасарына нық сенуге болады.

Дидар Серікбаева, жас ана:

- Менің алғашқы перзентім, биыл мектеп табалдырығын аттағалы отыр. Оның білімді болуы оған сабақ беретін мұғалімдердің қолында. Ана ретінде оның болашағына алаңдаймын. Сондықтан ұлымды білікті де білімді ұстаздардың қолына сеніп тапсырмақпын. Ұстаздар қауымы, өздеріне жүктелер үлкен жауапкершілікті сезініп, әр оқушының бойына ізгіліктің дәнін сеуіп, білімдерін жетілдіріп отырса нұр үстіне нұр болмақ.

Гүлнәр Төлегенқызы, заңгер:

- Бүгінгі таңда бұрынғының тәжірибелі, әсіресе әділ де шыдамды ұстаздары некен-саяқ десе де болады. Бүгінгінің ұстазы жақсы психолог болуы қажет. Ж.Руссо айтқандай «Ұстаз болу- өз уақытын аямау, өзгенің бақытын аялау». Ұстаз-ел ертеңіне жауапты жан. Сондықтан бұл мамандықты игерген әр адам осыны түсінгендері абзал.

МАМАН ПІКІРІ

Білім сапасын арттыру – заман талабы

Қай заманда болмасын, қай жаста да білім алудың маңызды екені белгілі. Бастысы құлшыныс болсын, зерде, талап болсын. Адам баласы үздіксіз оқудың арқасында өзін-өзі рухани тұрғыдан жетілдіріп тәрбиелей беретіні хақ. XXI ғасыр-білім-ғылымның ғасыры десек, Елбасымыздың көрегенді саясатының, білім беру саласына көп көңіл бөлгенінің нәтижесінде әлемдік деңгейдегі білім берудің озық инновациялық технологиясын игеруге ел болып күш салудамыз. Соның айғағы ретінде «Өрлеу» біліктілік арттыру ұлттық

орталығы акционерлік қоғамының филиалы Қостанай облысы бойынша біліктілік арттыру институты мұғалімдердің біліктілігін жетілдіру ісінде жоғары деңгейде сапалы жұмыс атқарып келеді. Мұғалімдердің санасына жаңаша ойлауды, жаңаша көзқарас білдіруді, сыни ойлауды сіңіру негізгі мақсат. Олардың бүгінде озық тәжірибе тарату, үлгілі сабақтар топтамасын жасау сынды тиімді жұмыстарды тындырып жүрген жайлары бар. Талантты да талапты ұстаздарымыздың бойындағы көшбасшылық қасиеттерді ашатын осындай тың жобалардың болғаны әбден қуантады. Қиындығы мен қызығы қатар жүретін ұстаздық жолда қажымай, талмай, ерінбей еңбектенудің арқасында желілік қауымдастық арқылы жер шалғайлығына қарамай, ұстаздар қауымы бір-бірімен тәжірибе алмасуда. Бүгінде «Назарбаев Зияткерлік мектебі мен Кембридж университеті» бірлесе жүзеге асырып отырған бұл жоба

шығармашыл ұстаздарды I, II, III деңгейде оқытып үлгерді. Ендігі алға қойған ізгі мақсат-осы алған білімдерін одан әрі жетілдіріп, бала бойындағы қабілет, дарынды ашу үшін көп ізденіспен жалықпай еңбек ету. Бұрынғы дәстүрлі сабақ үлгісін жаңа әдіс-тәсілмен алмастырып, білім беру саласында түбегейлі өзгеріске бет бұрған Қазақстан әлемдік деңгейде білімді ұрпағымен мақтанатындай болса деймін. Біз бағындыратын белес, ұрпақ алатын асу, кейінгіге үлгі болар ұлағат бәрі де білім арқылы келеді. Сондықтан ел егемендігін ту етіп, біліммен қаруланған саналы ұрпақ тәрбиелей білуіміз керек. Ұстаздардың көпшілігі курстан кейін өздерін жаңа бір қырынан танытып, жаңаша ойлай алатын болғандығы байқалуда. Жаңашыл ұстаздар шәкірттерді өзіне сенімді, өзін-өзі бағалай алатын, тіл табыса білетін, ізденімпаз тұлға етіп тәрбиелеп жатыр деп ойлаймын. Мемлекет тарапынан көрсетілген қолдау үлкен нәтижелі жұмыстар атқаруға септігін тигізуде. Сондай-ақ ақпаратты технологияны тиімді пайдалану, танымдық қабілетті арттыру, жауапкершілікпен әр істі се-

зіне білу, өзін-өзі реттеу сынды қасиеттерді оқушылар осындай ұлағатты ұстаздардан сіңіреді деп айтуға болады. «Халықтың кемеліне келіп, өркендеп өсуі үшін ең алдымен азаматтық пен білім қажет», деп Шоқан Уәлиханов айтқандай, халықтың кемелденіп, озық 30 елдің қатарына ену үшін адамдарға елжандылық пен білім қажет екенін түсінеміз. Нарық жағдайындағы мұғалімге қойылатын талаптар: бәсекеге қабілеттілігі, білім беру сапасының жоғары болуы. Олардың кәсіби біліктілігін арттыруда «Өрлеу» орталығының берері көп. Болашақ педагогтарымыздың жауапкершілікті терең сезініп, жедел ойлаушы, жедел шешім қабылдаушы, ерекше ұйымдастырушылық қабілетті, нақты бағыт-бағдар беруші болып шығуы-бұл қазіргі заманның талабы. Осы талаптар орындалғанда ғана мұғалім мәртебесінің жоғары болатыны анық. Жұмабике Көпжасарова, Қостанай облысы бойынша педагогикалық қызметкерлердің біліктіліктерін арттыру институты деңгейлік бағдарламалар орталығының маманы

ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕ

Жетімін жылатпаған ел емес пе едік? Кезінде жетімін жылатпаған халық едік. Заман азды ма, әлде адам азды ма, білмеймін, қазіргі уақытта осы асыл қасиетімізден қол үзіп бара жатқан секілдіміз. «Тастанды балалар» деген бір қауым ел пайда болды. «Көкек ана» дегенге тіпті де таң қалмайтын болдық. Балалар үйіндегі бүлдіршіндердің қатары күн санап көбейіп барады. «Неге бұлай болды?» дегеннен гөрі «Енді не істеу керек?» деген қабырғаға аяздай батар салмақты сауал санамызды сан осқылайды. Сонда енді «қолдан келер не қайран бар, капиталистік қоғамның бұл да дерті шығар» деп жабулы қазанды жабулы күйінде қалдыра береміз бе? Әлде анау жетімдер үйіндегі жанары жаутаңдаған бүлдіршіндеріміздің санын азайтуға септігін тигізер бір шараларды қарастырамыз ба? Болмаса, тығырыққа тірелдік пе? Жоқ, олай емес екен. Жақында осындай бір өркені өскен жақсы жаңалықтың куәсі болдық. Қаламызда «Аналар үйі» деп аталатын айрықша бір үй бой көтерді. Мұндағы мақсат алғаш құрсақ көтерген, алайда өмірде қиындық көріп, барар жер, басар тауы қалмаған, ешкімнен көмек ала алмай, сорлап қалған жандарды қамқорлыққа алып, паналату. Яғни бұл жер енді бір жарым жыл бойы жаңағы қорғансыздарға әкеге де, шешеге де айналмақ. Осы уақыт ішінде баласына деп үкімет бөлген жәрдемақы сақталып тұрады да, кейінгі тіршілігіне аздап болса да сеп

болмақ. Қызыл кірпіштен өрілген бұл коттедждің сырты ғана емес, іші де әдемі. Ауласы да балалар ойнауға лайықты етіліп, тамаша жабдықталған. Ал осы үйдің төменгі қабаты бүлдіршіндердің асыр салып, ойнауына арналған. Жұмсақ ойыншықтар, әткеншектер секілді көздің жауын алатын дүниелерге толы. Шығар есіктің алдына әр балаға жеке-жеке арбалар /коляскалар/ қойылған. Нәрестеңді отырғыз да, аулада қыдыра бер. Қазіргі таңда мұнда тоғыз ана мен 10 бала тіршілік етіп жатыр. Оларға екі әлеуметтік педагог ақылын айтып, кеңес беріп отырады. Ана да, бала да тамақтан таршылық көрмейді. Дастарханда ет, балық, көкөніс пен жеміс-жидек жетіп артылады. Шақалар үшін әртүрлі витаминге бай тағамдар да жеткілікті. Тамақты аналардың өздері дайындайды. Ол үшін күн сайын бір-бірден кезекшілік атқарады. Мұндағылардың тағдыры да сан қилы. Бірі әке-шешесіз жетім өскен. Спортпен айналысып, тәптәуір жетістіктерге жетіп жүрген. Аяғы ауыр болып қалғандығын кеш байқаған. Босанғасын көрмеген қорлығы жоқ. Пәтерден пәтерге көшіп, азапты аз татпаған. Енді, міне, осында келіп, өмірге қайта оралғандай, қуанышында шек жоқ. Екіншісінің күйеуі болғанымен,тұрмысы адам қызығарлықтай емес еді. Аяғы ауыр болып қалғанда, жолдасы алдырып тастауға кеңес береді.

Алайда жас келіншек болашақ нәрестенің өмірін үзуге батылы бармайды. Күйеуі айтқанынан қайтпай, қасарысып қалады. Дүниеге нәресте келгесін ешкім қамқорлық қолын созбаған. Әйтеуір абырой болғанда, осы үйге келіп, жан сақтап жүр. Бір қызығы, жаңағы жігітіміздің әкесі бұл жағдайды естіп, осында келіп, нәрестенің өзінен аумай қалғандығын көріп, көңілі босады деседі. Баланы анасымен алып кетуге уәде етіпті. Ал ол нәресте ұқсамаса ше? Иә, өмірде неше түрлі ғажайыптар бола береді екен ғой. Иә, тоғыз ананың кім-кімнің де жүрегін елжірететін тарихы бар. Қай-қайсысының да тірліктен татқан ащы дәмі жақын уақытта ұмытыла қоймас. Мұнда паналағандардың осындай бастаманы қолға алып, тағдырлары талапайға түскен жас аруларға қарлығаштың қанатымен су сепкендей қолғабыс тигізген Астанадағы BIGroup холдинг директоры, елімізге белгілі кәсіпкер Айдын Рахымбаев деген азаматқа айтар алғысы шексіз. Айдын Жұмаділұлының өзінің тікелей бастамасымен дүниеге келген, «Аналар үйі» деген атпен шаңырақ көтерген бұл баспана алдымен Астанада салыныпты. Әйтпесе, бізде «Форбс» журналынан түспейтін қалталылар, сол журналға енуге деген арманы таусылмайтын қалталылар осындай игілікті іске мұрындық болса, кім қо-

лын қағыпты? Жетім-жесірлерге көмек көрсету, қысылғанға қол үшін беруді Құдай да қостамай ма? Ол дүниеге ешкім ештеңе алып кетпейді ғой. Шіркін, деп армандайсың, егер әр облыста осындай адал да арлы азамат табылып, сол жерде бір-бірден осындай баспана салса, қанша жанның сауабын алар еді? Әншейінде айта беретін патриоттық деген асыл қасиеттің осы айқын көрінісі болар еді. P.S. Ресми деректерге қарағанда елімізде 200-ден астам балаларға арналған мекемелер бар көрінеді. Оларда жалпы саны 14 мыңнан астам жетім балалар тәрбиеленіп жатқан сыңайы бар. Ал енді мына төбе шашыңызды тік тұрғызар фактіге көз жіберіп көріңізші. Әлгі 14 мыңнан астам тастанды баланың 90 пайызға жуығының әке-шешесі бар көрінеді. Яғни бұлар тірі жетімдер. Сонда тұлдыр жетімдер 20 пайыздан да аспайды екен. Осыған бір мезгіл ой жүгіртіп көрдіңіздер ме? Егер әр облыста, тіпті әрбір ірі қалада жаңағыдай «Аналар үйі» бой көтерсе қанша тірі жетімдер әке-шешесімен қауышып, қуанышқа бөленер еді. Сонда бізге балалар үйі дегеннің де қажеті болмас еді. Жетіміз жұбанып, аналарымыз қуанар еді. Бұдан асқан бізге қандай асыл мұрат, биік мақсат керек. Жайберген Болатов, Қазақстанның Құрметті журналисі

Бетті дайындаған Әйгерім ЕСМАҒАНБЕТОВА

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 ж.

ШАҢЫРАҚ

Сыйластықтары жарасқан жұп немесе Қостанай қаласының өркендеуіне айтарлықтай үлес қосқан Берік Ибраевтың отбасы жөнінде АДАМГЕРШІЛІК ҚАСИЕТІН БИІК ҰСТАҒАН Өз басым Берік ағаны жиі көремін. Бірақ бұрын үйіміз жақын орналасқандықтан кездескенде бас изеп, өте шығатынмын. Алайда, қала тұрғындары оның облыс орталығын өркендетуге айтарлықтай үлес қосқан азамат екендігін жиі айтатын. Қарапайым мінезді, сырт көзге өзінің іскерлігін таныта бермейтін жігіт ағасы ешкімге сыр бере қоймайды. Онымен жуырда арнайы кездесіп, қаланың байырғы тұрғынымен асықпай сұхбаттасудың орайы келді. Ол да өзі туралы айтқанды жаны сүймейтін кісілердің санатына жатады екен. Дегенмен де үстіміздегі жылы қаламыздың 135 жылдығы аталып жатқанда бұл кісі туралы үндемей қалуды өзіме ар көрдім. Әңгімеміз бірте-бірте әдемі өрілді. Баршаға мәлім, Меңдіқара ауданы өңірдегі табиғаты өте көркем, адамдары дархан, ыстық мекен ретінде де көпке белгілі. Ағамыз осы ауданның бұрынғы «Каменьск-Уральск» кеңшарына қарасты Көктерек деп аталатын ауылда туып өсті. Жалпы, осы Көктеректен ұлтымыздың атын шығарған талай тұлғалар шыққан. Берік аға бұл киелі мекенде дүниеге келгенімен оның бүкіл жастық шағы, азамат ретінде қалыптасу кезеңдері аудан орталығы Боровской селосында өткен көрінеді. Бекең өзімен әңгіме дүкен құрған кезімізде өзіне жастайынан тәлім-тәрбие берген аяулы ата-анасын да сағынышпен еске алды. Ардақты әкесі Асан кешегі қанды майданды бастан кешкен, бір сөзді, елге қамқор, адамгершілігі мол кісі еді. Оның негізгі мамандығы педагог болатын. Дүниеден өткенше елім мен халқым деп ғұмыр кешті. Сонау бір жылдары жоғарыда тілге тиек еткен Меңдіқара аудандық балалар үйінің басшысы да болды. Талай әке-шешесіз қалған баланың маңдайынан сипап, олардың ел қатарына қосылуына өзінің ықпалын тигізді. Осыдан 69 жыл бұрын неміс жендеттері Кеңес еліне күтпеген жерден соғыс ашқаны да тарихтан белгілі. Сол кезде Меңдіқара өңірінен де қаншама азаматтар Отанды жаудан қорғау үшін майданға аттанды. Солардың қатарында Асан ағамыз да туған-туыстарымен қоштасып, жеңісті жақындатуға бір кісідей үлесін қосты. Сол қанды майданда қаншама елдерді жаудан азат етіп, өзінің нағыз ер азаматқа тән батылдығын, қайтпас қайсарлығын көрсетті. Венгрияда болған бір шайқаста ол ауыр жарақат алды. Бірақ намысты ешқашанда берген емес. 1945

жылы туған жеріне аман-есен оралды. Майданнан келгеннен кейін де Асекең қарап отырмады. Өйткені, соғыс кезінде шаруашылықтар да қиындықты бастан кешті. Халықтың тұрмысы да пәлендей емес еді. Осының бәрін көре, сезе отырып қалай үйде қарап отырсын. Білек сы-

ететін. Кейін ұл мен қыздары өскен соң, отағасы Асекең бәйбішесімен ақылдаса келіп, перзенттерінің болашағы үшін алдымен Затобол кентіне қоныс аударды. Сол себептен де Берік аға алдымен осы кенттегі орта мектептің сегізінші сыныбын ойдағыдай аяқтады. Содан кейін

бана жұмысқа кірісіп кетті. Халықпен тығыз байланыста жұмыс істеген, соғыста әбден шыңдалған азамат аудандық атқару комитетінде бөлім меңгерушісі, содан кейін Шиелі колхозының төрағасы болды. Өзіне жүктелген міндетіне барынша жауапты қарап, жерлестерінің көңілінен шыға білді. Асан аға ұлы Беріктің айтуы бойынша, кәдімгі екі иығына екі кісі мінгендей алып тұлғалы азамат болыпты. Өзінің үлкен ұлы Әшім дәл атасына тартқан көрінеді. Сонымен шаңырақтың бәйтерегі 1990 жылы қайтыс болды. Әрине, туған-туысқандары ақ жуып, арулап соңғы сапарға шығарып салды. Оның жан жары, яғни құдай қосқан қосағы Мәрзия апамыз да өте жұмсақ мінезді, ешкімнің көңілін қалдырмайтын, көпшілікке жайлы кісі болыпты. Зейнеткерлікке шыққанша есепшілік қызмет атқарды. Өзінің кәсібіне деген адалдығының арқасында барша жұртшылықтың арасында құрметке бөленіп, мағыналы ғұмыр кешті.

көп ойланып жатпастан облыс орталығындағы құрылыс техникумына құжатын тапсырып, студент атанды. Осында төрт жыл оқып, дипломды құрылысшы атанды. Ол шақтың бір ерекшелігі, жас мамандар жұмыссыз қалмайтын. Сондықтан болар, ол Қостанай шаһарындағы «Костанайтяжстрой» тресіне инженер болып қызметке тұрды. Осы жерде үстіміздегі жылы зейнеткерлікке шыққанша жұмыс істеді. Өзінің кәсібінің нағыз шебері болғандықтан демалыста жүрсе де әріптестері кейде өтініп, жастарға тәлімгерлік етуін сұрайды. Бүкіл жастық шағы өткен ұжымдағы замандастарының көңілін қалдырмай білген көмегін аямайды. Ондағылар мұны құрметтеп, әрдайым ыстық ықыластарын танытып жатады. Берік аға техникумдағы алған білімімен шектеліп қалмады. Сонау Алматыдағы көпке танымал халық шаруашылығы институтында экономист мамандығын өндірістен қол үзбей жүріп бітіріп алды. Құрылыста прораб болып, облыс орталығындағы көптеген ғимараттардың, тұрғын үйлердің салынуына өзінің тікелей үлесін қосты. Оның баяндауына қарағанда, шаһардағы көптеген зәулім үйлер, іргелі мекемелер, биік ғимараттар олардың қолынан өтті. Мысалы, басқасын айтпағанның өзінде, қазіргі таңда жылдан-жылға құлпырып, көпшіліктің игіліге айналған 8-ші, 9-шы шағын аудандар, КЖБИ мөлтек ауданы, орталық әмбебап дүкені, басқа да көптеген объектілер бұлардың тынымсыз еңбегінің жемісі. - Құрылысшы өте мәрте-

БАУЫРЛАРЫМЕН СЫЙЛАСАДЫ Асан аға мен Мәрзия апамыздың отбасында төрт бала өсті. Берік ағамыздан басқа екі үлкен апалары Күләш, Розамен қатар қарындасы Зинагүл де өмірден өз орындарын тауып, жұрт қатарлы өмір сүріп жатыр. Кейіпкерім үйдегі жалғыз ұл болғанына қарамастан еркелікке салынған жоқ. Он үш жасынан бастап еңбекке араласты. Мектептен демалысқа шыққан кездері жұмыс істеп, ата-анасының жанынан табылып, қолғабыс

белі мамандық, өткен жылдарда атқарған жұмыстарымыз өте көп. Оның бәрін мұндай бір кездесуде баяндап беру де мүмкін емес. Дегенмен де өзім шаһарымыздың еліміздегі ең көрікті қала болуына бір кісідей үлесімді қосқаным үшін өзімді әрқашан да бақытты сезінемін, - дейді Берік аға.

ОТБАСЫМ – ҒҰМЫРЫМНЫҢ АЖАРЫ

Биыл Берік аға 63, яғни Пайғамбар жасына толды. Бірақ оның жүзіне қарап, бұл жасты мүлдем бермейсіз. Біз мұның бәрі оның шаңырағының көркін келтіріп, бүкіл өмірін ұстаздық қызметке арнаған аяулы да асыл жеңгеміз Гүлбаршынның арқасы деп түсіндік. Кейіпкерімнің өзі де оны жоққа шығармайды. Бір шаңырақтың астында аса бір сыйластықпен ғұмыр кешіп келе жатқан жарымен 1975 жылы жеке отау көтеріпті. Қарап отырсақ, содан бері де 40 жылға жақындап қалыпты. Әрине, сұхбат барысында одан ғұмырлық серігімен қашан танысып, қанша перзент сүйгендерін де сұрадым. Берік аға мен Гүлбаршын жеңгеміз ең алдымен сонау Меңдіқара поселкесінде жүрген кезінде кездесіп, бір-бірін ұнатқан екен. Өйткені, сол кездері қазақтың сұлу бойжеткені аталған елді-мекендегі педагогикалық училищенің студенті болатын. Ол да содан кейін Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтын ойдағыдай бітірді. Өмір бойы бастауыш сынып мұғалімі болды. Бастапқы кездері облыс орталығындағы №20 орта мектепте қызмет атқарса, қалған уақыттарының бәрінде де шаһардағы ең іргелі білім ордаларының бірі болып саналатын №2 мектеп-лицейде қызмет етті. Гүлбаршын апамызды әдетте турашылдығы, әділдігі, балаларға деген ерекше сүйіспеншілігі дараландырады. Оның алдынан дәріс алған шәкірттері

бұл күндері бүкіл еліміздің түкпір-түкпірінде жемісті қызмет атқарып жатыр. Олардың қол жеткізген табыстарына қарап, байырғы ұстаз өзін шын мәнінде бақытты сезінеді. Берік ағаның жары негізі Ресейдің қызы. Сондағы Қорған облысы Целинный ауданына қарасты Воздвиженка село-

сында туып өскен. Ол жақтағы тұрып жатқан қандастарымыз өте намысты келеді. Өзінің ата-бабаларының ізі қалған Қазақстанда оқып, кейінгі жастарға білім беруді мақсат еткен бауырымыз көздеген арманына жетті. Оның үстіне киелі шаңыраққа келін болып түсті. Өзінің жастай алған тәрбиесінен де болар, ата-енесін алақанына салып аялады. Күйеуінің жалғыз ұл екенін парасатты жан жете түсінді. Сондықтан болар, ол кісілер дүниеден өткенше өзінің күнделікті мектепте сабақ беретіндігі әрі уақытының тығыздығына қарамастан үлкен кісілердің қас-қабақтарына қарады. Ата-енесі ұлдарын қандай жақсы көрсе, мұны да қыздарындай еркелетті. Олардың балаларына қамқорлық жасады. Көпті көрген ардақты жандар көз жұмар алдында бұған ақ баталарын берді. Осындайда барлық қазақ қыздары Гүлбаршын жеңгеміздей инабатты келін болса ақсақалды қарттарымыз бен ақ жаулықты аналарымыз көздері жәутеңдеп, немерелерін бір көруге зар болып, қарттар үйінде төрт қабырғаға қамалмас еді-ау деген ойда қаласың. Гүлбаршын жеңгемізбен талай рет жүздестім. Өте сыпайы, кішіпейіл, артық сөзі жоқ, өте жан сарайы бай адам. Осындай қадір-қасиеттерінен де болар, №2 мектеп-лицейдің барша ұстаздары әлі күнге дейін өзін ардақ тұтады, өзгелерге өнеге етеді. Ғибраты мол ұстаз көп жылғы еңбегінің нақты айғағындай, Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі атанды. Әлі күнге дейін қолы бос кездерінде көркем әде-

биеттерге зер салып, әлемдік жаңалықтардан хабардар болып отырады. Берік аға мен Гүлбаршын жеңгеміз нағыз бақытты жандар. Екеуі Әшім және Әлім есімді қос ұлдарына лайықты тәрбие берді. Ұлдары да парасатты болып өсті. Олар жастайынан №2 мектеп-лицейдің жанындағы Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері Шәміл Фахрутдинов басқаратын «Карнавал» ансамблінің құрамында әлемнің көптеген елдерінде болып,өнер көрсетті. Биші болу-қажымас қайратты, тынымсыз еңбекті қажет етеді. Сондықтан да олардың мектепте жүрген кездің өзінде бос уақыттары бола қойған жоқ. Сабақтарын да жақсы оқыды. Соның арқасында екеуі де жоғары білімді заңгер атанды. Ибраевтар әулетіне келінді де тәрбиелі отбастарынан жолықтырды. Бұл әулеттің абыройын асырып, мерейін тасытқан келіндері Гүлжан мен Динара да білікті мамандар. Осы ұлдары мен келіндерінен бес немере сүйді. Кенже ұлдары Әлім мен Динара бұл күндері ата-анасымен бірге тұрады. Қазақта «Ата-енеңе не істесең, алдыңнан сол шығады» деген сөз бар. Кезінде Гүлбаршын жеңгеміз Берік ағаның ата-анасына қандай қамқорлық жасаса, бұл күндері өзінің ұлы мен келіндерінен де соны көріп отыр. Қолдарында тұратын Әлімнің үшінші перзентіне атасы Асанға ұқсатып Асанәлі деп ат қойыпты. Міне, өздеріңіз де байқаған боларсыздар, Қостанай шаһарының қазіргідей гүлденіп, құлпыруына бір кісідей үлес қосқан ағамыз Берік Ибраевтың шаңырағы осындай ынтымағы жарасқан жанұя. Осы мақаланы жазу барысында біз оларды көптен бері білетін жандардың да пікірін білген едік. Соның бірі Роза Мырзалы шын көңілмен ақтарылып, былай деді: - Мен бұл кісілерді көптен бері білемін. Олар менің қайын ағам, қазақтың қабырғалы қаламгері Байтұрсын Ілияспен бір подъезде тұрды. Бұл екі үй өте сыйласты. Қазақ алдымен үй іздеме, көрші таңда деп босқа айтпайды екен. Қазір қайын ағам да, абысыным Гүлнәр апамыз да арамызда жоқ. Берік аға мен Гүлбаршын жеңгемізді көргенде сол кісілермен өте сыйласқан кездері есіме еріксіз оралады. Бұл кісілерден біздің үйренеріміз өте көп. Отағасы үнемі жадырап жүреді. Гүлбаршын апамыз болса өте мәдениетті, көпті көрген жан. Ұстаздың аты ұстаз ғой. Онымен сөйлесе қалсаң көп жайды көңілге түйесің, тағылым аласың. Арамызда осындай кісілердің болғаны қандай жақсы.

Оразалы ЖАҚСАНОВ

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 ж.

ҚАЙТАЛАНБАС ТҰЛҒАЛАР

Құлақтан кіріп бойды алар ЖЕРЛЕСТЕРДІҢ ЫСТЫҚ ЫҚЫЛАСЫ Қазақ өнерінде есімдері алтын әріппен жазылған тұлғалар аз болмаған. Бүгін солардың арасында ойып тұрып орнын алған жерлесіміз, шертпе күйдің нағыз саңлағы Рақымжан Қасымов жайлы әңгіме шерткелі отырмыз. Қазір ол арамызда жоқ болса да атақдаңқы алысқа кеткен. Әрине, мұндай алып тұлғалар жайлы жазудың өзіндік қиындығы да бар. Сондықтан әрқашанда оның көзін көрген, кезінде дәмдес, сырлас, әріптес болған жандардың пікірлеріне сүйенуге тура келеді. Өзім ең алдымен бұл күндері эстрадамызда дарындылық қасиеттерімен танылған, Қазақстан Республикасының мәдениет қайраткері Майра Қаржауовадан алғаш рет ол туралы қысқаша мәлімет алдым. Әншілік өнерімен баршаның көңілінен шығып жүрген қазақ қызы сонау бір жылдары кейіпкерімізбен бір қарашаңырақта қызмет атқарып, оның ұлағатты сөздерін естіп, тағылым алғандарын айтқан болатын. Бірақ та шыны керек, осынау талантты тұлға жөнінде толыққанды очерк жазу үшін біраз ізденуге тура келді. Қазақта «Ізденген жетер мұратқа» деген бір жақсы сөз бар. Өз басым осы жолы да соған көзім әбден жетті. Біраз уақыттан бері сыйласатын бір апамыз арқылы Рақымжан ағаның облыс орталығындағы музыкалық мектепте домбыра класында дәріс алып жатқан Аружан есімді бүлдіршіннің анасы Әсел, яғни біздің әріптесімізден даңқты домбырашының інісі болып келетін Ораз Әбділдинді таптым. Содан сенбі күндерінің бірінде қаланың бір шетіне таман орналасқан Уральская көшесіндегі 8-ші үй, 10-шы пәтердің түймесін бастым. Арғы жақтан есікті қою қара мұртты, бұл күндері алпыстың сегізіне келсе де түрін бере қоймаған ағамыз ашты. Қай қазақ келген адамға төрін ұсынбаушы еді. Өзін Ораз деп таныстырған кісі мен көптен бері іздестіріп жүрген атақты әртістің жақын інісі болып шықты. Осы азаматпен Рақымжан ағаның әкелері Құсайын мен Қасым Әбділдә атамыздың ұрпақтары болып келеді екен. Әлгі Әбділдә атамыздан төрт перзент тарапты. Оның тұңғышы Нәзипия апай, содан кейін Құсайын, әлгі жоғарыда аталған Қасым аға болып жалғасып кете береді. Енді әулеттің басшысы Әбділдә жайлы бірер сөз. Ол кәдімгі ағаштан түйін түйген, өз заманының бейнетқор, тек қана өзінің адал еңбегіне сүйенген кісілердің бірі еді. Сондықтан болса керек, жерлестерінің

Әсем күйдің хас шебері, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Рақымжан Қасымовтың інілеріне берген тағылымы өтініші бойынша кәдімгі әрбір ауылда кездесетін ат арба, атқа жегетін шана және басқаларды шеберлікпен жасап, қалың жұртшылықтың алғысын алатын. Басқа білімі мен ілімі болмағандықтан айналасындағы жұрттардың өтініш-тілектері бойынша кәдімгі елді-мекендердегі сол ғұмыр кешкен кезеңге сай келетін үйлерді тұрғызып, өзінің бала-шағасының нәпақасын тауып отырған. Қолы шебер кісі елдің арасында өте сыйлы әрі қадірлі еді. Өзінен тараған перзенттері Нәзипия 1896 жылы дүниеге келіп, атамызды үлкен қуанышқа бөлеген. Содан кейін Құсайын есімді ұлы да өзіне қолғанат болып, жұмысын жеңілдетіпті. Осы аталғандардан басқа жақсы көретін балаларының бірі бүгін өзіміз әңгіме етіп отырған Рақымжан ағаның сүйікті әкесі Қасым болатын.

ҚАСЫМНЫҢ ҮЛКЕН ӘУЛЕТІ Біздің қазақ өте ырымшыл. Ол бір жағы дұрыс та. Әсіресе, бір азамат дүниеден өтсе, оның перзенттерін қаңғыртып, көздерін жәутендеткенше әмеңгерлік жолымен сол үйдің жесірін ағайын-туысқандардың біреуімен қосқан. Мұндағы мақсат әкесіз қалған балаларды ештеңеден тарықтырып, біреудің босағасында қалдырмау еді. Бұны айтып отырған себебім, Қасым аға 42 жаста дүниеден өткен соң, оның сүйікті жары Нағима апамыз небәрі 36 жасында жесір қалды. Бір үйде Рақымжан, Меңтай, Таңат, Оразалы, Жаманбай секілді әпәдемі балалар сол шешесінің қамқорлығына бөленді. Бір үйдің атпалдай азаматы кенеттен көз жұмған соң, ағайын жұрт ойланып-толғанып Нағима апамызды қайын ағасы Құсайынға қосты. Әрине, бұл жетіскеннен жасалған тірлік емес еді. Құсекең де мұны жете түсінді. Әйтпесе қай қайныаға өзінің туған келінімен тағдырын қосады дейсіз. Бәрі де баяғы бес баланың қамы ғой. Содан бес баласымен келінін алған Құсайын аға оларға әке орнына әке болды. Оларға ешқашанда артық сөз сөйлеп, жүрегін жаралаған емес. Қайта қолынан келсе рухтарын көтерер жылы лебіздерін білдіріп, тапқан-таянғандарын солардың аузына тосты. Осы арада бір айта кетер жай, Құсайын ағаның да бұрын Күнжамал, Ұлжан есімді әйелдері болған-ды. «Басқа салса баспақшыл» демекші, отағасымен Нағима апамыз тату-тәтті өмір сүрді. Екеуінің Ораз, Кенжетай және Оразбай есімді балалары дүниеге келді. Міне, осылайша Құсайын аға мен Нағима апамыз сегіз

балаларын өз қатарларынан қалдырмай тәрбиелеп өсірді. Уақыт өте берді. Әлгі ұл мен қыздар да жетілді. Құсайын аға 1971 жылы дүниеден өтті. Ол өздерінің кіндік қаны тамған қазақы ауыл Сатайда жерленді. Менің қарсы алдымда отырған рухани жан дүниесі бай кісі Ораз аға осы облыс орталығындағы бұрынғы Жамбыл орта мектебінде (қазіргі Ыбырай Алтынсарин атындағы дарынды балаларға арналған мектеп интернаты) оқып, тиянақты білім алды. Содан кейін ұзақ жылдар бойы елді-мекенде жүгері өсіріп, механизаторлық жұмысты атқарды. Біраз жылдардан кейін Наурызым ауданының орталығы Докучаев селосында бір мекемеде жүргізуші, артынан аудандық ауруханада қойма меңгерушісі болды. Бұдан кейін де бірқатар жұмыстарды мінсіз атқарып, жерлестерінің арасында үлкен құрметке бөленді. Облыс орталығына қоныс аударды. Көп уақыт бойы бір шаңырақтың астында бақытты ғұмыр кешкен Мәрияш жеңгеміздің қайтыс болғанына да үш жыл болып қалды. Қырық төрт жыл бойы бірге қол ұстаса өмір сүру оңай ма? Әңгіме барысында сүйікті жарының өзіне өте қамқор болғандығын, апамыздың Ұзынкөл ауданы Итсары ауылының перзенті екендігін де айтып өтті. Ол кезінде сауыншы болып жұмыс істепті. Бұл мамандықтың да өзіндік тауқыметі жетерлік. Соның бәріне шыдас беріп, отағасының да көңілін тауып, екеуі төрт ұл, бір қызды тәрбиеледі. Сол ата-ана тәрбиесін көрген бес бала – Бейсембай, Аслан, Амангелді, Аманжол, Нұргүлдер бұл күндері ағамыздың ғұмырын нұрландырып отыр. Әр баланың өзіндік мінезі, қабілеті бар. Олар өмірдің ағымымен таңдаған кәсіптері бойынша жерде жұмыс істеп, отбастарын тербетіп жатқандығы байқалады. Қазіргі таңда өзі сүйікті ұлы Асланның қолында тұрады екен. Келіні Нұрсұлу да атына заты сай, жаны сұлу, қолы ашық, инабатты қыздардың бірі екендігін біз де байқадық. «Балалы үй базар» демекші, қос немересі Ардан мен Әлихан үйдің берекесі әрі қуанышы. Біз әңгімелесіп отырған кезімізде олар кезектесіп аталарының мойнына асылып, еркелеп те жатты. Бала деген шіркін, өмірдің мәні ғой. Бұл да олардың еркелігін көтеріп, арқаларынан қағып қояды.

САТАЙ АУЫЛЫНЫҢ ПЕРЗЕНТІ Зиялы қауым өкілдері Сатай елді-мекені десе жүздері жадырап, көңілдері гүлденіп

сала береді. Ол облыс орталығына жақын, ежелден келе жатқан қазақы ауыл. Сонымен қатар осы елді-мекеннен қаншама ұлтымыздың мәртебесін көтерер біртуар дарындар шыққан. Бүгін өзіміз басты кейіпкер ретінде тілге тиек етіп отырған Рақымжан Қасымов осы киелі жерде дүниеге келді. Уақыт өте жоғарыда мысалға алынған Жамбыл орта мектебінде өзге тұстастары секілді сегіз сыныпты бітірді. Бірақ оның жалпы өнерге деген құштарлығы тым ерте басталыпты. Табиғи дарын иесі әлгі білім ордасынан кейін ешқандай колледж немесе жоғары оқу орнын бітірмеген. Бәрі де өзінің құштарлығы, шексіз зейіні, еңбекқорлығында жатыр. Оның жалпы домбыра тартуға деген іңкәрлігі он жастағы бала кезінен жан-жағындағыларға айқын сезіліпті. Өзге балалар көшеде асық ойнап, доп қуып жүргенде бұл үйіне кіріп алып, кәдімгі патефонды қосып, сондағы жазылған күйлерді өз бетінше үйренеді екен. Өзінің есту қабілеті ерекше болыпты. Соның арқасында көптеген жоғары білімі бар, мен деген азаматтардың өздері игере бермейтін небір сонау ата-бабамыздан келе жатқан күйшілердің туындыларын аса зеректікпен меңгеріпті. Бұл жерде оның тіпті нота білмегендігін де айтып өткеніміз жөн шығар. Соған қ а р а м а ст а н ұ л т ы м ы з д ы ң мақтаныштары, әйгілі композиторлер Ақан Серінің, Құрманғазының, Дәулеткерейдің және басқа да айтулы бір туар дарын иелерінің шығармаларын жадында әбден сақтаған. Олардың туындыларын кез-келген жерінен қиналмай тартып, жиналған қауымның алғысына бөленген. Рақымжан ағаның композиторлық қыры да болыпты. Ораз ағамыздың пікіріне сүйенсек, оның туған анасы Нағимаға және басқа да кісілерге арнаған бірқатар күйлері де бар екен. Оны тыңдаған адамның тұла бойы шымырлап, күйдің құдіретіне жүректері теңізше тебіренетін.

НҰРХАН АХМЕТБЕКОВТІҢ ҚАМҚОРЛЫҒЫ Қазақ «Жігіттің жақсы болмағы нағашыдан, үйдің жақсы болмағы ағашынан» дейді. Рақымжан аға да нағашыларын жағалап, солардың талай қамқорлығына бөленген. Осы орайда оның туған нағашысы Маусымбай Дүйсенбин ағамыздың орны бөлек. Ол ұзақ жылдар бойы қазіргі Алтынсарин ауданына қарасты Қазақстанның халық ақыны Омар Шипиннің туған жері Темірқазық ауылында басқар-

ма болыпты. Бірде осы ел ардақтаған кісінің үйіне сонау Алматыдан келе жатқан сапарында халқы талантын мойындаған атақты айтыс ақыны Нұрхан Ахметбеков ат басын тірейді. Ол қазақ елінің бұрынғы астанасында өткен үлкен айтыста бірінші орынды жеңіп алады. Алайда жүлдеге тиісті жылқыны Қостанай облысынан алуға тиіс болатын. Шамасы оған осы сыйлығын Маусымбай аға басқаратын Темірқазық елді-мекеніне жіберсе керек. Сондықтан, Мәкеңнің үйіне қонуға тура келеді. Дарынды кісі сол шаңырақта болған кезінде Рақымжан ағаның домбыра қағысына сүйсініп: «Қарағым, байқаймын, қазақтың қара домбырасын шертуді әжептәуір меңгеріп қалыпсың, енді жұрттың алдына шығатын уақытың болыпты. Сен мені тыңдасаң Қостанайға жүр. Сонда облыстық филармония ашылғалы жатыр» дейді бұл шын көңілімен. «Жақсы сөз жарым ырыс» демей ме? Талай жарыстарда топ жарып жүрген Нұрхан ағаның шын жүректен шыққа шынайы лебізі нағашысы Маусымбайды да, мұны да бей-жай қалдырмайды. Содан ары ойланып, бері ойланып ақынның айтқанына көнеді. Сол уақытта Рақымжан аға 18 жастағы бозбала болатын. Домбыраны қолына алып тартқан кезде атты адам бір сәт тоқтап қалатын. Сол Нұрхан ағаның қамқорлығымен облыстық филармонияға әнші болып қабылданады. Мұның басы-қасында Нұрекеңнің өзі болып, басшыларға жас жігітті мықтап тапсырып кетеді. Расында да жаңадан ашылып жатқан өнер ордасына өзі секілді ешқандай жасандылығы жоқ, алла тағала берген

қоңыр дауыстарымен, сахнаны жаңғыртқан күйлерімен залды тербеткен нағыз дарынды жастар ауадай қажет еді. Ол өзі ғана жұмысқа орналасып қоймайды. Сол уақыттағы Сейтім Жақыпов, Хайдолла Тілемісов секілді замандастарын да сонда шақырады. Осылайша бір топ жастар өнер ордасының сәнін келтіріп, халықты өздерінің ерекше дауыстары, күйлері, әрі билерімен тәнті етеді. Рақимжан аға осы керемет домбырашылығының арқасында өзіміздің өңірді айтпағанның өзінде, бірқатар шетелдерде де өнер көрсетіп, қазақтың мәртебесін асқақтатады. Талай гастрольдік сапарлармен еліміздің үлкен қалалары Алматы, Ақтөбе және басқа да шаһарларда болып өзінің шеберлігімен баршаны елең еткізді. Сол кездері одан біреулер: «Сіз қандай оқу орнын бітірдіңіз?» деп те сұрайтын көрінеді. Ол: «Мен нағыз даланың перзентімін, өмір университетін бітіргенмін» деп әзілдейді екен. Шынында да ол сахнаға шыға келгенде талай білім ордаларын аяқтап, атақтарымен халық сүйіспеншілгіне бөленген өнер қайраткерлерінен қай жағынан болсын кем түспейтін. Міне, біздің Рақымжан ағамыз осындай өнер әлеміндегі жарық жұлдыздардың бірі әрі бірегейі-тін. Оның дүниеден өткеніне де қазір 20 жылға жақындап қалыпты. Өзі жоқтың көзі жоқ демекші қайтыс болғаннан кейін оны еске алушылар да азаяды. Біздің бұл очеркті жазудағы негізгі мақсатымыз да осы бақилық болып кеткен талантты күйшінің ғұмырын кейінгілерге насихаттау болатын.

(Соңы 9-шы бетте)

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 ж.

СПОРТ ЖҰЛДЫЗДАРЫ

Отызында орда бұзған немесе кәсіби бокстан әлем чемпионы атағын сақтап қалған Геннадий Головкин туралы ЕЛІНІҢ БАҚЫТЫНА ТУҒАН ЖІГІТ Жастарды патриотизмге тәрбиелеуде спорттың да алар орны бөлек. Өйткені, өздеріңіз де білесіздер, әлемдік және олимпиадалық додаларда аса жеңіске жеткен спортшылардың бағы жанып жатса, көк туымыз да көкте желбірейді. Әрине, бүгін мен әңгіме арқауына айналғалы отырған Геннадий Геннадьевич Головкинді білмейтіндер жоқ. Оның ұлты орыс демесең, өзін Қазақстанның нағыз спортшысы әрі патриотымын деп сезінеді. Ешқашан да ешкімді ұлтқа бөлмейді. Өзінің Қазақстан Халқы Ассамблеясының былтыр Астанада өткен ХХ сессиясында ол қос тілде сөйлей келіп: «Әдетте менен біреулер сұрай қалса әкем орыс, шешем кәріс, ал өзім қазақпын деп айтамын. Себебі, мен әрбір жеңісімді туған еліме, халқыма, Елбасына арнаймын» деген-ді Жасыратын несі бар, бәріміз де соңғы шілде айында АҚШ-тың Мэдисон Сквер Гарден стадионының рингінде оның қарсыласы Австриялық Дэниэл Гилмен арадағы кездесуін асыға күттік. Сол күні бүкіл мемлекетіміздің жұртшылығы ұйқыны бір сәт ұмытып, таңертеңнен бастап теледидар алдына отырғаны да белгілі. Со н ы ң а л д ы н д а Ге н надий: «Менің бұл жолғы қарсыласым Дэниэл Гил де атақты былғары қолғап шебері. Бірақ мен ештеңеден саспаймын. Жаттықтырушым Абель Санчес маған үлкен сенім артып отыр. Сол себептен барлық күш-қайратымды, мүмкімдігімді аянып қалмаспын» деген екен. Дәл осы рингтегі бокс оның өмірінде мұндай әлемдік дәрежедегі отызыншы рет шығуы еді. Соның бәрінде де ол негізінен жеңіске жеткен. Тіпті соңғы біраз жылдар бойғы әріптестерімен болған шайқаста бесінші, алтыншы раундтардан қалдырмай,

өзінің басымдылығын айқын көрсетіп келді. Австриялық 33 жасар Дэниэл де осал емес-ті. Екеуінің салмағы да бір-біріне жақын. Бірақ шетелдік боксшының бойы бұдан ұзындау көрінді. Өзі үйлі-баранды азамат болып шықты. Үш баланың әкесі екен. Әрине, мұндай үлкен аренаға шыққан адам қашан да өзіне өзі сенімді болуы керек. Сондықтан бұл жолғы кездесу өте тартысты бола ма? деп ойлаған едік. Біздің Генамыз да қазақтың көк шапанын үстіне киіп шыға келгенде бәріміздің де рухымыз көтеріліп, ол үшін шынайы тілектестігімізді білдірдік. Алғашқы раундта екеуі бірін-бірі аңдысты. Осы арада бір тоқтала кетер жай, кейіпкеріміз Головкин 2001 жылы Венгрияның астанасы Будапеште болған орта салмақтағы жасөспірімдер арасындағы әлемдік чемпионатта Дэниэлді басымдықпен жеңіпті. Сондықтан олар бірінбірі бұрыннан біледі. Әрбір чемпионаттағы өздерінің қол жеткізіп жүрген табыстарына да әбден қанық. Бірақ одан бері де талай су ақты емес пе? Ол кезде Генаның 19 жасар кезі екен. Бұл күндері баяғы балаң жігіт емес, әбден шыңдалған. Сонымен екінші раунд Генаның басымдылығымен өтті. Үшінші раундта Австриялық Дэниэл Гилді нокаунтқа түсірді. Сөйтіп, өзінің әлемдік чемпиондық атағын тағы да сақтап қалып, бүкіл қазақ халқы мен ата-анасының абыройын асқақтатты.

ЕЛБАСЫНЫҢ СЕНІМІН АҚТАДЫ Зиялы қауымның есінде болар, осы Америкадағы кезекті рингтің алдында Геннадий Головкинге Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев жедел хат жіберді. Онда: «Шақырғаның үшін рахмет. Саған осы жолы да рингте табыс тілеймін. Қазақстандықтар сенімен

әрқашан да бірге» делінген. Әрине, мемлекет басшысының мұндай шын жүректен шыққан ізгі тілегі Геннадий Головкинді қанаттандырғаны сөзсіз. Соның да әсері болған шығар. Оның өзіндік шеберлігі, соққысының мықтылығы осы жолы ерекше сезілді. Аса дарынды әрі табанды спортшы екендігін жер жүзі мойындады. Жастық шағы Қазақстанда өткен жерлесіміз үшін бұдан артық мәртебе, бұдан артық құрмет бола ма? Қалың оқырмандардың назарына сала кетер бір жай, Геннадий Головкин өзіміздің Қарағанды облысында туып-өсті. Қазір 32 жаста. Ол жас та болса Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген спорт шебері атағын иеленді. Шет елдерде ғұмыр кешіп келе жатса да ол жақтың азаматтығын алған емес. Соның өзі оның туған жерге деген айрықша сүйіспеншілігін, намысын қашан да жоғары қоятындығын дәлелдейді емес пе? Осы арада ол қашан спортқа келді, жастығына қарамастан осыншама биікті қалай тез бағындырып жүр? деген сұрақ та әбден туындауы мүмкін. Біздің өзге басылымдарды парақтап, кейбір сенімді дерек көздерінен кездестіргеніміздей, замандасымыздың спорттың бокс түріне деген қызығушылығы сонау 8 жасынан басталыпты. Оны ең алғаш рет туған ағасы кәдімгі қарапайым ұлды спорт мектебіне алып барады. Бірте-бірте ол оның өмірлік серігіне айналды десек артық болмас. Кейін әуесқой бокста да биік шыңдарға көтерілді. Ол жеті рет еліміздің чемпионы. Генаның өсу баспалдақтарына көз жіберсек, еріксіз таң қаласыз. Өзінің таудай талабы мен дарынының арқасында кәдімгі нағыз спорт жұлдызына айналды. Ең алдымен 2000 жылы Будапешт қаласында өткен әлем біріншілігінің жеңімпазы атанды. Екі жылдан кейін Оңтүстік Кореяның Пусан қаласында өткен Азия

чемпионатында ерекше көзге түсіп, Бас жүлдені жеңіп алды. Содан көп өтпей, яғни 2003 жылы Бангкок қаласында ұйымдастырылған әлем чемпионатында табанды да еңбекқор Гена алдымен Ресейдің атақты былғары қолғап шебері Матвей Коробовты, содан кейін Ирландияның талантты жігіті Энди Лиді жеңіп, Румындық Лучиано Бутені нокаутқа түсірді. Дәл сол жылы кеудесіне алтын медаль тағып, өзінің нағыз бабында екендігін дүниежүзіне айқын көрсетті. Араға бір жыл салып, 2004 жылы олимпиадада күміс медальға ие болды. Мұның бәрі де сайып келгенде, жігіт ті ширатып, өзіне деген сенімін бұрынғыдан да нығайтты. Баршаға мәлім, Гена 2006 жылы елімізде тұңғыштардың бірі болып, біржола әуесқой боксқа бет бұрды. Оның салмағы 72 келі. Денесі шағын болғанымен тегеуіріні өте мықты. Оның қарсыластары жерлесіміздің соққысының мықтылығынан болар, одан қорқып, рингке шыға бермейді.

Міне, сол кезден бері де арада қаншама жылдар өтті. Мәселен, атақты боксшының мысы басқаны соншалықты Германия азаматтығын қабылдаған Босниялық боксшы Феликс Штурм екі жылдай мұнымен шығудан жасқанып, қашып жүрді деседі. Бұдан кейін де талай кездесулерде Головкиннің қандай қарымы күшті спортшы екендігін көріп, көзіміз жетті. Талантты жігітті әлемге танымал теледидарлар түсіріп, әлемге паш етті. Оның әрбір кездесуіне тоқталып жатуды артық көрдік. Себебі, олар туралы кезінде теледидарлардан көрсетіліп, басылым беттерінде жан-жақты жазылды. Біздің айтпағымыз, Геннадий Головкиннің жылдан-жылға мәртебесі өсіп, қарсыласының сағын сындырып келе жатқандығы. Мұның аса дарынды былғары қолғап шебері екендігін көптеген қарсыластары да амалсыз мойындады. Мәселен, оның соққысына шыдамаған әрі бес раундқа созылған шайқаста сыр берген Поляк боксшысы Прокса

былай дейді: - Геннадий Головкин шын мәнінде ұлы боксшы. Мен оған қарсы еш амал жасай алмадым. Ол барлық раундтарда таза жеңіске жетіп отырды. Соққыларының серпінділігі сондай, маған балғамен ұрғандай әсер етті. Мен одан басқа боксшылардың қашатын себебін енді ұқтым. Міне, осындай азаматтардың өзінің қарсыласының шеберлігі жоғары екендігін мойындап, жұртшылықтың алдына жайып салғаны да нағыз азаматтық емес пе? Со н ы м е н Қ а р а ғ а н д ы облысында кіндік қаны тамып, осында азамат болып қалыптасқан Гена жастайынан қазақ отбасылармен араласты. Біздің бауырларымыздың оны ерекше жақсы көретіндігі де сондықтан. Кейбіреулер біздің Отанымыз да өсіп, басқа елдерге қоныс аударса мүлдем ұмытып кетеді емес пе? Гена болса, өзін жоғарыда тілге тиек еткендей, қазақ елінің атынан шыққан соң, мен қазақпын дейді. Соңғы АҚШ-та болған кездесу жөнінде бірқатар жанкүйерлердің де пікірлеріне назар аударған едік. Солардың бірі белгілі Қостанайлық желаяқ Бекқұл Садықұлы өзінің шынайы қуанышын бізден жасыра алмай: - Мен де таңмен таласа тұрып «Қазақстан» ұлт тық телеарнасынан берілген осы рингтегі шайқасты мүлт жібермей көрдім. Генаның бойында ерекше бір құдірет бар секілді. Соңғы біраз жылдан бері түйгенім, ол қарсыласын шыдатпайды. Небір әпербақан, өзін ерекше атақтымын деп мұрын шүйірген былғары қолғап шеберлерінің де мысын басып тастайды. Осы жолы да Гена үшінші раундта-ақ жеңісті жұлып алды. Оған алдағы уақытта да спорт та биіктен-биікке көтеріліп, халқыңның құрметіне бөлене бер дегім келеді. Бауырымыз лайықты құрметке де ие болды. 2011 жылы Елбасының Жарлығымен «Парасат» орденін кеудесіне тақты.

,,,,,,,,,,,

Құлақтан кіріп бойды алар

(Соңы. Басы 8-ші бетте)

РАҚЫМЖАН АҒАНЫҢ ҰРПАҚТАРЫ Шынында да ол кісіні танып-білу үшін біраз уақыт керек болды. Дегенмен де қажетті деректерді тауып, соны оқырмандарға жеткізгенше асықтық. Оның отбасы жайлы да жерлестерімізді хабардар еткенді жөн санадым. Адам баласы ұрпақты

неге Алладан тілейді дейсіз? Өйткені, ол оның ғұмырының жалғасы. Рақаң алдымен Күлзира есімді қазақ қызына үйленіп, шаңырақ көтереді. Екеуі отыз жылдай жарасымды ғұмыр кешіп, айналасындағылардың ризашылығына бөленеді. Күлекең қаланың қызы екен. Мінезі жайдары, отағасының ауылдан келген қонақтарын қабақ шытпай қарсы алып, ұлтымызға тән қонақжайлылық, жайдарылық мінез көрсететін. Ол уақыт-

та ерлі-зайыптылар Тобыл өзенінің маңайындағы Кузнечная көшесінде тұрыпты. Маған ауадай қажетті деректерді берген Ораз аға әлгі уақытта олардың шаңырағында жатып оқыпты. Бір риза болғандығым, бұрынғы ағаларымыз бен апаларымыз ешқашан баланы шектемеген. Рақымжан аға мен Күлзира апамыз да Алла берген бес ұлы мен қызын жұрт қатарла тәрбиеледі. Олардың тұңғышы Еркетай, содан кейін Роза, Зияда, Ақынжан, Райхан,

Бакуля болып кете береді. Жаратқан біреудің ғұмырын қысқа, енді біреудің ғұмырын ұзақ етеді емес пе? Әлгі аталған перзенттерінен бұл күндері Зияда мен Бакуля ғана қалды. Олар Лисаков және Астана қалаларында тұрады. Рақымжан аға 1978 жылы бәйбішесі дүниеден өткен соң Мінуара есімді қазақ қызымен тағдырын қосады. Бірақ бұлардан ұрпақ жоқ. Ағамыз бүкіл өмірін өзі еңбек жолын бастаған филармонияда өткізді. 1995 жылы 30 мамырда 69

жасында мәңгілік көз жұмды. Туған-туысқандары оны өзінің балалық шағы өткен Сатай ауылында жерледі. Қазір ол кісінің өмірін жалғастырып жатқан онға жуық немерелері бар. Соған да шүкіршілік дейміз. Рақымжан Қасымовтың Есімі домбырашы ретінде тарихта алтын әріптермен жазылды. Жарқын дарын иесінің ерекше даусы мемлекет тарапынан да жоғары бағаланды. Әріптестерінің арасында топ жарып, Қазақ КСР еңбек сіңір-

ген әртісі жоғары атағынан ие болды. Оның адамгершілік қырлары, жібектей мінезі, кісінің ала жібін аттамайтыны, адалдығы көрермендерінің әлі күнге дейін есінде. Осы филармонияның басшысы Александр Евсюков өз сөзінде: «Рақымжан Қасымов біздің ардақты азаматтарымыздың қатарына жатады. Кезінде филармонияның негізін қалаған да осындай нағыз бейнетқор, ізденімпаз тұлғалар» деп ағынан жарылды.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

10 МАҢЫЗДЫ МӘСЕЛЕ Сейсенбі, 9 қыркүйек 2014 ж.

ЖУРНАЛИСТІҢ ОЙ -ТОЛҒАМЫ

Ұлтын сүю - ұлтшылдық емес немесе біздің қандастарымызға осыны терең түсініп, ел үшін қызмет ететін шақ туды АНА ТІЛІМІЗДЕ ОҚЫП, ӨЗГЕ ТІЛДЕ СӨЙЛЕЙМІЗ Қазақтың көрнекті ақыны Қадыр Мырзалиевтің «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте» деген сөзінде үлкен мән жатыр. Жә, кешегі Кеңес Одағы кезінде Орталықтағылар біздің ана тілімізге екінші сорт ретінде қарады. Басты тіл орыс тілі деп есептеді. Алайда, Қазақстан егеменді ел атанып, көк туымыз биікте желбірегеніне де жиырма жылдан асты емес пе. Дегенмен, қазақ тілі мемлекеттік мәртебе алса да әлі күнге дейін бұл тіл өз тұғырына көтерілмей келеді. Оған кінәлі кім? Шындығы керек, оған айыпты ең алдымен өзімізбіз. Әлі күнге дейін бес қазақ отырып, араларына бір өзге ұлттың өкілдері кенеттен қосыла қалса, баяғыша орыс тілінде бұлбұлша сайрай жөнелеміз. Сонымен қатар кейбір қаракөздеріміз ана тілінде сөйлесуге арланады, оған мұрын шүйіре қарайды. Егемендіктің арқасында қаншама қазақ мектептері есігін айқара ашты. Соның ішінде алғашқылардың бірі болып тұңғыш ұлымды осындай мектепке алып барған азаматтың бірімін. Өйткені, бұл мектепті өзіміз қазақтар қолдамасақ, ол кімге керек? Қазақ мектебі демекші, сол тұңғыш білім ордасы ашылған кезде өзінің туған жерінде тұрып, көзіне жас алған ақсақалды көзім шалды. Әрине, ол қуаныштың жасы еді. Сол мектеп табалдырығын аттаған ұлдар мен қыздар қазір жер-жерде жұрт қатарлы қызмет атқарып жатыр. Алды үйлі-баранды да болып қалды. Содан бері де біздің Қостанай облысының орталығында сыныптардың саны көбейіп, ата-аналар бетбұрыс жасап жатыр. Оған әрине, мерейіміз көтеріліп, ұрпағымыз салт-

ін барлық елді-мекендердегі атаулар мен көшелер тек қана өзбекше жазылып, бұрынғы қалпына келтірілді. Бұл арада бір тоқтала кетер маңызды жай да бар, ұлтымыздың санының аздығы әлі де болса кейбір көкейкесті мәселелерді шешер кезде өзінің кері әсерін тигізбей қоймайды. Мәселен, республикамыздың астықты өңірінің орталығы болып табылатын Қостанай шаһарында көшелерге еліміздің көрнекті тұлғаларының есімін берер кезде депутаттардың дауысы өтпей жатады. дәстүрімізді білетін болды, ана тілімізді терең меңгереді деп іштей шаттанамыз. Осы арада бір тоқтала кетер жай, әлі де ұл мен қыздарын қазақ мектептеріне беріп, оқытып жатса да өздері орыс тілінде сөйлесетін ата-аналар да баршылық. Бұл біздің намысымызға тиеді. Қызыл сөзге салынбас үшін нақты деректер мен дәйектерге де сүйенген дұрыс емес пе? Бірде мен Қостанай шаһарындағы айтулы оқу орындарының бірінің басшысымен қызмет бабымен кабинетінде сөйлесіп отырған едім, кенет телефон шылдырлай жөнелді. Трубканы алған кезде арғы жағындағы кісі мұнымен орыс тілінде хабарласты. Ойымда ештеңе жоқ мен әлгі таныс директорден: «Сізбен орысша сөйлесіп жатқан кім, бұл қазақ тілінде білім беретін орын емес пе?» дегенімде ол да іштей ұялды ғой деймін, маған: «Өзіміздің ата-анамыз ғой. Бүгін ауа райына байланысты мектепте сабақ бола ма, болмай ма? деп сұрап жатыр» деді. Бұл тек қана бір көрініс болса бәлкім бұл мақала жазылмас та еді. Газетте жұмыс істеген соң түрлі ұжымдарда боламыз. Онда да осындай келеңсіз жайлар кездесіп жатады. Оның бәрін бір мақалада баяндап беру де мүмкін емес. Оқырмандардың алтын уақы-

тын босқа алғымыз келмейді. Балаларымыз ана тілімізде оқып жатыр деген жоғары көңіл-күйімізді кейде қайсы бір білім ордаларындағы көріністер нілдей бұзады. Себебі, біздің үкілі үмітіміз болып табылатын жоғары сынып оқушылары үзіліске шыққан кездері бір-бірімен тек орыс тілінде сөйлесіп, өздері соған мәз болып жатады.

КӨШЕ АТАУЛАРЫ ДА ӨЗГЕРІСТІ ҚАЖЕТ ЕТЕДІ Тәуелсіздік алған жиырма жылдан астам уақыт ішінде елімізде қаншама көше мен жер атаулары өзгерді. Бұл орайда бізге Елордамыз Астана мен Алматы шаһарлары үлгі. Себебі, онда қаншама кезінде елімізді сыртқы жаулардан қорғаған батырларға, атақты үш биге және басқа да тұлғаларға алып ескерткіштер қойылды. Астанамыздағы осы бағыттағы игі қадамдар бәріміздің де көңілімізден шығады. Онда болған сайын игі қадамдарды көзбен көріп, бір марқайып қайтамыз. Үлкен көшелердің бәрі де қазақыланған. Бұлар онда білім алып жатқан жоғары оқу орындарындағы студент жастардың туған елге деген мақтаныш сезімін оятады. Патриоттыққа тәрбиелейді, ата-бабаларының кім болға-

нын жете түсінеді. Осы шаһарлар еліміздің басқа үлкен қалаларына да өнеге екендігі даусыз. Дегенмен де кейбір жерлерде әлі де болса сең бұзылмай тұр. Бұл орайда біздің Қостанай облысында да алдағы уақытта да атқарылар жұмыстар аз емес. Рас, еліміз тәуелсіздік алған жылдары облыс орталығында бірқатар көшелерге халық үшін адал қызмет атқарған көрнекті ақын-жазушылардың, қоғам қайраткерлерінің есімдері беріліп, елдің еңсесі көтерілді. Бұрынғы күн көсемнің атымен аталған Ленин проспектісі Әл-Фараби даңғылына айналды. Сол кезде де Әл-Фараби деген кім деп дау көтергендер де болды. Бұл аймақта айта берсек мұндай көзге қораш көрінетін жайлар жеткілікті. Алысқа бармай-ақ облыс орталығымен іргелес жатқан Қостанай ауданының орталығы Затобол кентін алайықшы, осындағы көшелерді асықпай арлап көрсеңіз әлі де болса Ленин есімі берілген, 40 лет Октября және басқа да атаулардан аяқ алып жүре алмайсыз. Егер осылай қозғалмай отыра берсек, алға қарай ілгерілеушілік болмайды. Бұл орайда біз көршілес Өзбекстан секілді елдерден көп өнеге алуға тиіспіз. Себебі, ол елдің Президентінің Жарлығымен Кеңес Одағы тарағаннан кей-

«Айта айта Алтайды, Жамал апам қартайды» демекші, біз республика көлемінде Солтүстік Қазақстан облысының орталығы Петропавлды, Павлодар облысының орталығы Павлодарды бұрынғы қазақы атаулары Қызылжар және Кереку деп өзгертеміз деп талай айттық та, жаздық та. Алайда, баяғы жартас, сол жартас болып еш өзгеріссіз қалды. Соны да түпкілікті шешетін кез де келді-ау деймін. Қазір егеменді елміз. Өз билігіміз өзімізде. Кімнен қорқамыз, кімге жалтақтаймыз? Біздің ежелдегі ата-бабаларымыз қайтпас та қайсар, бір сөзді тұлғалар болған. Сонда неге ұсақталып кеттік? Әлде кешегі Кеңес Одағы кезіндегі құлдық психологиядан әлі де арыла алмай жүрміз бе? Егер осылай жүре берсек, ертеңгі ұрпақтарымыз бізге не дейді? Оларға не деп жауап береміз. Осы тіл мәселесін көп айтып, көп жазамыз. Бұл да баяғыша сөз жүзінде қалып жатқан секілді. Биік мінберлерден айтылғанымен, көбіне жүзеге аспай жатады. Жуырда республикалық басылымнан 2015 жылдан бастап мемле-

кеттік қызметкерлер мемлекеттік тілді білуге міндетті деген пікірді естіп, іштей қуанып қалғанымызды жасырмаймыз. Қазір бізде міне, орта жастан асып қалдық. Алайда әлі де болса мемлекеттік тіліміздің өркен жайып, одан әрі өрістеуіне қаракөздеріміз жеткілікті дәрежеде көңіл бөлмей жатқаны байқалады. Кезінде «Орысша білім алмаған бала адам болмайды» деген психология қалыптасты. Сондықтан ат үстінде жүрген азаматтардың көбісі ұл мен қыздарын жаппай орыс мектептеріне берді. Алайда, сондай қиын шақтардың өзінде ұрпақтарын облыс орталығындағы жалғыз Ыбырай Алтынсарин атамыздың атындағы мектеп-интернатқа берген әріптестеріміз де арамызда баршылық. Сондай-ақ «Қазақ мектептерінде оқушыларға білімді жеткілікті дәрежеде бермейді» деген пікірдің де орынсыз екендігіне көзіміз жетті. Бұған нақты айғақтарымыз да бар. Өйткені, аталған ұлы ағартушының есімі берілген білім ордасы биыл да ортақ баллды 110-ға жеткізді. Сөйтіп, айды аспанға бір-ақ шығарды. Өңірде бірінші орынға ие болды. Бұл бірінші рет емес. Қазіргі таңда қазақ мектебінде оқыған балалар мұхиттың арғы жағы Америкада, Англияда, басқа да мемлекеттерде «Болашақ» бағдарламасы бойынша оқып жатыр. Оны айтасыз, үстіміздегі жылы ұлттық бірыңғай тестті тапсыру кезінде Алматы және Оңтүстік Қазақстан облысындағы ең жоғары 125 баллды жинаған қыздардың бәрі де біздің қаракөз бауырларымыз. Міне, осындай көрсеткіштерді басылымдардан оқып, теледидарлардан көрген кейбір байқамай сөйлейтіндердің аузына құм құйылды. Шындығына келсек, қазақ өте намысты. Олардың қандай екендігін кешегі Желтоқсан оқиғасы да көрсетті.

Бұрым кесу. Әйелдерге берілетін ең ауыр жаза. Өйткені шаш, бұрым әйелдің сәні, салтанаты, әйелдік белгісі болып саналған. Қазақтың ежелгі заңы «Қасым ханның қасқа жолынан» бастап еріне опасыздық жасаған немесе өте ауыр қылмыс істеген, ел алдында масқара болған әйелдердің бұрымын кесу тәртібі қолданылған. Бүйірін таяну. Жаман ырым. Әдетте қайғы-қасіретке ұшыраған адамдар екі бүйірін таянады да, дауыс қылады, жылайды, аянышты көңіл күйін білдіріп, зар шегеді. Бұл - әйелдерге тән әдет. Осыған сәйкес жастарға «бүйіріңді таянба»

деген тыйым сөз бар және тағы басқа. Ерін шығару. Мазақ ету, келемеждеу деген сөз. Бұл әдетті көбінесе әйелдер, балалар қолданады. Біреулер өзіне жараспайтын іс істесе, қылық көрсетсе, оны көрген адамдар ернін шығарып күлген. Бұл әдет басқаларды да ерсі іс-әрекеттен сақтандырады. Жағасын ұстау. Бұл - қатты қорықты, шошыды дегенді білдіретін қазақи ұғым. Жағын таяну. Торығу, қамығу, мұңаю белгісі. Желке қасу. Қолдан келер қайран, амал жоқты, жігерсіздікті, әрекетсіздікті танытады.

НАМЫС КІМДІ БОЛСЫН АЛҒА ЖЕТЕЛЕЙДІ

БІЛГЕНГЕ - МАРЖАН

Дағды мен ишара Туған халқымыздың ежелден қалыптасқан әдет-ғұрпында көңіл аударарлық психологиялық іс-әрекеттер көп кездеседі. Соның ішінде сезімді, көңіл күйді, іс-қимылды дәл бейнелейтін ойлы, қызықты әрі сесті ұғымдар бар. Бұл әдет-ғұрып ишарасы. Ым-ишара арқылы адамдар келісу, ашу-ыза, ұялу, жеңілу, жеңу, қайғыру тағы басқа көңіл күй көрінісін білдірген. Дегенмен тұрмыс пен салттың, өмір мен тіршіліктің, қоғам мен дәуірдің өзгеруіне байланысты мұндай әдет пен дағдының кейбіреулері ұмыт қалды. Оны келер ұрпақтың білгені жөн. Арқаға қағу. Риза болу,

мақұлдау, қолпаштауды бейнелейді, яғни «Рахмет, бәрекелді, жарайсың» деген сөздердің орнына қолданылатын алғыс белгісі. Алақанға түкіру – ынталылық, құлшыну. Бір іске ынталана кіріскенде алақанға түкіріп алатын әдет бар. Мысалы, біреу: «Іске құлшынып отыр», дегісі келсе, «Алақанға түкіріп отыр екен», - дейді. Алақанын уқалау да осыны көрсетеді. Бармақ көрсету. Ісі оңынан келген, жолы болған адамдар өзінің көңіл күйін осындай белгі арқылы білдіреді. Бармақ тістеу – амал құру, шарасыздықтың белгісі. Амал-

сыздықтың өкінішін халық: «Бармағын тістеп қалды», - дейді. Бет жырту. Адам ұялатын сөздер естігенде әйелдердің сұқ саусағымен бетін «жыртатын» әдеті бар. Демек, бұл ұялу мен шошынудың бір түрі екені анық. Ер адамдар бет «жыртпайды». Тура мағынасында бет жырту ең жақын туысы не күйеуі, баласы қайтыс болғанда бұрынғы қазақ әйелдері: «Құдайға не жаздым?» - деп, өз бетін тырнап жыртатын болған. Бұл – ертеден сақталып келе жатқан ғұрып. Ал ауыспалы мағынада адам ренжіскенде, бір нәрсеге дауласқанда, қарсы сөз жарыстырғанда «Бет жыртысып

қалды» дейді. Бет шымшу. Әйелдерге тән әдет. Олар біреудің немесе өзіне жақын қыздар мен әйелдердің ерсі істерін, қимылдарын көргенде немесе дөрекі сөздерін естігенде, қысылған жағдайда осылай ыммен сездіреді. Бет басу. Ұятқа батқан адамның іс-әрекеті. Ұятты болған адамдар екі қолымен бетін басып, жұртқа қарай алмайды. Мұндайларға: «Не бетіңмен жүрсің?» - деп жекіреді. Жайшылықта бет басу – жаман ырым. Бөркін аспанға ату. Қатты қуану, шаттану дағдысы. «Бөркін аспанға атып қуанады» деген сөз осыдан шыққан.

Вторник, 9 сентября 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

УВАЖАЕМЫЙ АВТОЛЮБИТЕЛЬ! Налоговое управление по г.Костанаю сообщает об изменениях размера налога на транспортные средства с 2014 года ЛЕГКОВЫЕ 2014 Объем сумма Тр.ср двигателя налога произв-ые в РК или ввез-ые на территорию РК после 31.12.2013 до 1100 1852 1100-1500 3704 1600 6256 1700 6956 1800 7656 1900 8356 2000 9056 2100 2200

11812 12512

2300 2400 2500 2600 2700 2800 2900

13212 13912 14612 17368 18068 18768 19468

ГРУЗОВЫЕ 2014 грузосумма подъемналога ность

до 1 тонны 1 т. - 1,5 т. 1,5 т. - 5 т. свыше 5 т.

5556 9260 12964 16668

мотоциклы, мотороллеры 2014 грузоподъсумма емность налога до 55 кВт 1852 свыше 55 кВт 18520

автобусы 2014 грузоподъем- сумма ность налога до 12 мест 16668 12 - 25 мест 25928 свыше 25 37040

3000 20168 3100 28480 65520 3200 29180 66220 3300 29880 85892 3400 30580 86592 3500 31280 87292 3600 31980 122932 3700 32680 123632 3800 33380 124332 3900 34080 125032 4000 34780 125732 Свыше 240760 4000 216684 Свыше 370400 5000 Оплату налога можете произвести в любом филиале банка на кбк 104402 БИН: 961040000576 Бенефициар: ГУ «Налоговое управление по городу Костанай Налогового департамента по Костанайской области Налогового комитета Министерства финансов РК»

ГАЗЕТА КУПОН БЕСПЛАТНОГО ЧАСТНОГО ОБЪЯВЛЕНИЯ

РАЗДЕЛЫ ПРОДАЮ КУПЛЮ МЕНЯЮ

Қостанай қаласы атқару округінің жеке сот орындаушысы тыйым салынған мүлікке сауда өткізілетіндігі жөнінде хабарлайды. № 1 лот – 2 бөлмелі пәтер. Жалпы ауданы 54,40 ш.м., тұрғын алаңы 29,40 ш.м.. Қостанай қ. Штабная к-сі -13, пәтер-1 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 6 495 970 (алты миллион төрт жүз тоқсан бес мың тоғыз жүз жетпіс) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 09.00-де өтеді. Сауданың өткізу әдісі – ағылшындық. № 2 лот – дүкен ғимараты. Жалпы ауданы 1 222,00 ш.м. қосымша жапсарлас салынған нысаны, 0,1376 га болатын жер телімімен бірге. Қостанай обл Затобол кенті Ленин к-сі259 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 13 074 135 (он үш миллион жетпіс төрт мың жүз отыз бес) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 09.30-да өтеді. Сауданың өткізу әдісі – ағылшындық. № 3 лот – құлатылған станция ғимараты. Ауданы 0,0541 га болатын жер телімімен бірге. Лисаков қ. Орналасқан. Бастапқы бағасы 550 640 (бес жүз елу мың алты жүз қырық) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 10.00-де өтеді. Сауданың өткізу әдісі – ағылшындық. № 4 лот – 3 бөлмелі пәтер. Жалпы ауданы 58,8 ш.м., тұрғын алаңы 43,2 ш.м.. Қостанай қ. Әл-Фараби даңғылы-100, пәтер-12 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 6 836 000 (алты миллион сегіз жүз отыз алты мың) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 10.30-да өтеді. Сауданың өткізу әдісі - ағылшындық. № 5 лот – тұрғын үй. Жалпы ауданы 130,40 ш.м., тұрғын алаңы 85,90 ш.м.. Қосымша тұруға болатын нысаны бар 24,10 ш.м., жапсарлас салынған нысаны, сарай гараж, монша ауданы 0,1098 га болатын жер телімімен бірге. Қостанай облысы Заречный кенті Майлин-76 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 8 963 000 (сегіз миллион тоғыз жүз алпыс үш мың) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 11.00-де өтеді. Сауданың өткізу әдісі - ағылшындық. № 6 лот – «Семво» зауытының құлатылған қойма ғимараты 0,1038 га болатын жер телімімен бірге. Лисаков қаласында орналасқан. Бастапқы бағасы 1 056 444 (бір миллион елу алты мың төр жүз қырық төрт) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 11.15-те өтеді. Сауданың өткізу әдісі - ағылшындық. № 7 лот – петердің 1/3 бөлігі. Қостанай ауданы Заречный кенті 30 лет Победа-3, пәтер-5 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 1 337 333,33 (бір миллион үш жүз отыз жеті мың үш жүз отыз үш теңге отыз үш тиын) Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 11.30-да өтеді. Сауданың өткізу әдісі – голландық. № 8 лот – тұрғын үй. Жалпы ауданы 196,1 ш.м., 32,1 ш.м болатын жапсарлас салынған нысаны бар. Гараж ауданы 42,1 ш.м., сарай ауданы 25,8 ш.м., сарай ауданы 19,1 ш.м.. Салынып жатқан тұрғын ғимарат аумағы 9,6 ш.м., 0,0771 га болатын жер телімімен бірге. Қостанай қ. 6-шы Солнечная-11 мекен-жайында орналасқан. Бастапқы бағасы 12 773 122 (он екі миллион жеті жүз жетпіс үш мың жүз он екі) теңге. Сауда 2014 жылдың 22 қыркүйегінде сағат 11.45-те өтеді. Сауданың өткізу әдісі - ағылшындық. Саудаға қатысу үшін мүліктің алғашқы бағасынның 5 пайыз көлеміндегі жарнаны жеке сот орындаушысы Нсанов Даулетбек Рахметовичтің есеп-шотына келесі деректер бойынша аудару керек. «Цеснабанк» АҚ, БИК TSESKZKA, КБЕ 19, ИИК KZ14998GTB0000092107, ИИН 750102350343. Өтінім қабылдау саудаға бір тәулік қалғанда тоқтатылады. Өтінімдер мына мекен-жай бойынша қабылданады Қостанай қ. Таран көшесі 83, каб 415. Тел: 91-77-00. Қостанай облыстық жеке сот орындаушылар коллегиясының анықтама телефоны 39-13-47. Сауданың өтетін орны Қостанай қ. Таран к-сі 83 үй каб. 415

Частный судебный исполнитель объявляет торги по реализации следующего арестованного имущества: Лот №1 – двухкомнатная квартира общ. пл. 54,40 кв.м, жилой 29,40 кв.м, расположенная по адресу: г.Костанай, ул.Штабная, д.13, кв.1, со старт. ст-стью 6 495 970 (шесть миллионов четыреста девяноста пять тысяч девятьсот семьдесят) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 09.00. Метод проведения торгов – английский. Лот №2 – здание магазина общ. пл. 1 222,00 кв.м и холодными пристройками с зем. уч-ом пл. 0,1376 га, расположенным по адресу: Костанайская область, п.Затобольск, ул.Ленина, д. 259, со старт. ст-стью 13 074 135 (тринадцать миллионов семьдесят четыре тысячи сто тридцать пять) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 09.30. Метод проведения торгов – английский Лот №3 – здание станции нейтрализации (снесено) с зем. уч-ом 0,0541 га, расположенным по адресу: г.Лисаковск, промзона, со старт. ст-стью 550 640 (пятьсот пятьдесят тысяч шестьсот сорок) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 10.00. Метод проведения торгов – английский. Лот №4 – трехкомнатная квартира общ. пл. 58,8 кв.м, жил. пл. 43,2 кв.м, расположенная по адресу: г.Костанай, пр.Аль-Фараби, д.100, кв.12, со старт. ст-стью 6 836 000 (шесть миллионов восемьсот тридцать шесть тысяч) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 10.30. Метод проведения торгов – английский. Лот №5 – жилой дом общ. пл. 130,40 кв.м, жилой пл. 85,90 кв.м, жилой пристройкой 24,10 кв.м, холодной пристройкой, сарай, гараж, баня с зем. уч-ом пл. 0,1098 га, расположенный по адресу: Костанайская область, п.Заречный, ул.Майлина, д. 76, со старт. ст-стью 8 963 000 (восемь миллионов девятьсот шестьдесят три тысячи) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 11.00. Метод проведения торгов – английский. Лот №6 – здание склада завода «Семво» (снесено) с зем. уч-ом площадью 0,1038 га, расположенное по адресу: г. Лисаковск, промзона, территория завода «Семво», со старт. ст-стью 1 056 444 (один миллион пятьдесят шесть тысяч четыреста сорок четыре) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 11.15. Метод проведения торгов – английский. Лот №7 – 1/3 доля в квартире, расположенной по адресу: Костанайский район, п.Заречный, ул.30 лет Победы, д.3, кв.5, со старт. ст-стью 1 337 333,33 (один миллион триста тридцать семь тысяч триста тридцать три тенге тридцать три тиына) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 11.30. Метод проведения торгов – голландский. Лот №8 – жилой дом общ. пл. 196,1 кв.м, с холодными пристройками, сарай пл. 32,1 кв.м, сарай пл. 32,1 кв.м, гараж пл. 42,1 кв.м, гараж пл. 42,1 кв.м, сарай пл. 25,8 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, сарай пл. 19,1 кв.м, жилой пристройкой 9,6 кв.м, с зем. уч-ом 0,0771 га, расположенный по адресу: г.Костанай, ул.6-я Солнечная, д. 11, со старт. ст-стью 12 773 122 (двенадцать миллионов семьсот семьдесят три тысячи сто двадцать две) тенге. Торги состоятся 22 сентября 2014 года в 11.45. Метод проведения торгов – английский. Для участия в торгах необходимо внести гарантийный взнос 5%от стартовой стоимости на текущий счет частного судебного исполнителя в АО «Цеснабанк»: БИК TSESKZKA, КБЕ 19, ИИК KZ14998GTB0000092107, ИИН 750102350343, Нсанов Даулетбек Рахметович. Прием заявок заканчивается за сутки до проведения торгов. Заявки принимаются по адресу: г.Костанай, ул.Тарана, 83, каб.415. Тел. 91-77-00. Контактный телефон коллегии частных судебных исполнителей Костанайской области 39-13-47. Место проведение торгов: г. Костанай, ул. Тарана, д. 83, каб. 415.

РАЗМЕЩЕНИЕ РЕКЛАМЫ

(нужное подчеркнуть) текст объявления (до 25 слов)

Адрес: пр. Аль-Фараби, 90

(1 этаж, левое крыло - рекламный отдел).

Тел. 8 (7142) 54-03-01

ПОДПИСКА Ф.И.О. Адрес редакции: пр. Аль-Фараби, 90

Общественный фонд «Участников и инвалидов Великой Отечественной войны «Ата» выражает искреннее соболезнование родным и близким по поводу кончины участника Великой Отечественной войны МЕДВЕДЕВА Геннадия Ивановича

Тел. 8 (7142) 53-39-13 Городской Совет ветеранов выражает искреннее соболезнование семье, родным и близким по поводу кончины участника ВОВ МЕДВЕДЕВА Геннадия Ивановича

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53 ТОО «Газета «Наш Костанай» Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министерством культуры и информации Республики Казахстан. Собственник: ТОО «Газета «Наш Костанай». Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города. Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.

Директор - гл. редактор: Елена НИКИТЕНКО. Заместитель главного редактора: Оразалы Жаксанов. Тел. (54-62-46). Шеф-редактор: Айжан Утевова. Тел. (54-3758). Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел. (5437-58). Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85), Валерия Вахненко (54-05-75), Марина Кострова (54-05-75), Александр Кузьмичев (54-62-46), Ва-

лентина Мелехова (54-05-75), Зульфия Набиева (54-05-75), Надежда Чистякова (54-05-75). Фотокорреспондент: Олег Яблочкин (54-64-85). Рекламный отдел: тел. 54-03-01. Дежурный редактор: Зульфия Набиева. Газета набрана и сверстана в компьютерном центре «НК»: Валентина Михальцова, Индира Казиханова. Корректоры: Ирина Ранцева, Виктория Богдан. Тел. 54-69-71. Печать офсетная. Газета отпечатана в

gazeta@top-news.kz ТОО «Костанайский Дом печати», г. Костанай, ул. Майлина, 2/3. Объем - 2,5 печатных листа. Тираж номера - 2988. Подписной индекс: К-315. Заказ №1424. При перепечатке ссылка на «НК» обязательна. Мнение авторов публикаций может не совпадать с точкой зрения редакции. ® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объявлений несет рекламодатель.

Вторник, 9 сентября 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

ЗДРАВСТВУЙТЕ ОБРАТИТЕ ВНИМАНИЕ

Легче предупредить Эпидемия СПИДа затронула практически все страны. Она изменила ход истории, человеческую культуру, оказала влияние на экономику и политику государств. Вместе с нашими представлениями о ВИЧ/СПИДе менялись и представления о медицине, сексуальности, употреблении психоактивных веществ, об устройстве общества в целом. К сожалению, при массовой эпидемии невинные жертвы неизбежны, но в подавляющем большинстве случаев люди сами загоняют себя в группы риска: употребляют наркотики, ищут случайные связи, пренебрегая презервативом. Получается, что выбирает все-таки человек, а не вирус… На сегодняшний день по-

всеместное предотвращение распространения ВИЧ - вируса иммунодефицита человека - является одной из актуальных проблем в мире. Несмотря на высокие темпы прироста ВИЧ-инфекции, тем не менее меры профилактики заболевания самые простые. В республике Казахстан более 21000 случаев ВИЧинфекции зарегистрировано во всех регионах. Ежегодно эти цифры растут ввиду беспечности населения. Из трех существующих путей заражения - половой, парентеральный и от матери к ребенку - отмечается тенденция роста инфицирования половым путем. Соответственно актуальной и приоритетной мерой является профилактика полового пути передачи ВИЧ. Простые знания и меры безопасности смогут уберечь от этой болезни.

Для эффективной борьбы с распространением ВИЧ и для того, чтобы защитить молодежь, необходимо признать факт ранних половых связей. Предоставляя людям знания, навыки и средства индивидуальной защиты, можно значительно уменьшить распространение инфекции. Профилактика полового пути передачи ВИЧ включает широкую пропаганду безопасных половых отношений, особенно среди молодежи, культуру половой жизни, соблюдение традиционных семейных ценностей, отсрочки начала сексуальных отношений, ограничения половых контактов одним верным партнером, использование презервативов, являющихся эффективным и надежным средством защиты от инфекций и передающихся половым путем, в том числе

вируса иммунодефицита человека при их правильном и постоянном использовании во время секса. Применение презервативов - наилучший способ профилактики ВИЧ при сексуальных контактах. Определяющим фактором для использования презервативов является вера в их защитные свойства. Эффективность значительно повышается, если сексуальные партнеры могут и готовы обсуждать друг с другом использование презервативов и менее опасных сексуальных практик. Никогда и ни при каких обстоятельствах не пробовать наркотики. Помимо того, что наркотики убивают сами по себе, они еще способствуют распространению ВИЧ-инфекции, а также вирусного гепатита В и С. Опасность заражения несут все приспособления

АКТУАЛЬНО

Жить в любви Семья, как основной элемент общества, была и остается хранительницей человеческих ценностей, культуры и исторической преемственности поколений, фактором стабильности и развития.

В вашей семье важное событие: ребенок пошел в школу.

ное, но и необходимое звено в жизни первоклассника. У детей, с раннего возраста приобщенных к занятиям физкультурой, лучше развиваются и укрепляются нервная система, костная и мышечная ткани, связочный аппарат. Двигательная активность улучшает работу внутренних органов. Под влиянием упражнений расширяется и становится подвижнее грудная клетка, увеличивается объем легких, улучшается газообмен, кровообращение, укрепляется сердечная мышца, ее сокращения становятся реже, но мощнее. Физические упражнения развивают внимание и память, такие важные качества, как дисциплинированность, настойчивость и точность. Не забывайте о самом простом – утренней зарядке: она служит тем «физиологическим будильником», который напоминает организму – пора за работу. Опытом и практикой установлено: большинство первоклассников еще не могут быть внимательными в течение всех занятий. Уже

на втором-третьем уроке у ребенка резко снижается восприятие учебного материала, его мысли рассеяны, объяснения учителя слушает невнимательно, часто отвлекается. Вот здесь и приходит на помощь физкультпауза. Такие же паузы необходимы и при домашних занятиях. Если малыш уже около часа не поднимает голову от тетрадок, подождите радоваться его усидчивости: в этом случае от нее мало проку. Пусть он лучше на 5-10 минут прервется, походит по комнате, сделает несколько гимнастических упражнений – работа сразу пойдет лучше. Одно из основных физиологических требований к режиму первоклассника - отдых должен быть активным. Что это значит? Если первоклассник, придя из школы, утыкается в книгу или садится за настольную игру, не думайте, что в это время он по-настоящему отдыхает. Активный отдых – это смена видов деятельности, нагрузок. После четырех часов, проведенных за школьной партой, малышу, прежде

передачи вируса ребенку, проведение безопасных родов - кесарево сечение, искусственное вскармливание детей, рожденных ВИЧ-инфицированными матерями. Сразу после рождения новорожденным детям назначается профилактика АРВ препаратами. Родовспомогательные учреждения всех уровней должны обеспечиваться экспресс-тестами и антиретровирусными препаратами, с женщинами важно проводить разъяснительную работу по планированию семьи и постановке на диспансерный учет. Другого рецепта в борьбе с ВИЧ-инфекцией нет. Наталья ЛАВРЕНКО, врач-эпидемиолог КГУ «Костанайский областной центр по профилактике и борьбе со СПИД» Анастасия ХУСАИНОВА, психолог

ВЕЧНЫЕ ЦЕННОСТИ

На зарядку становись! Многим родителям знакомо понятие «готовность к школьному обучению». Ведь именно им психологи и физиологи обозначают степень физического и умственного развития, сумму умений и навыков, которыми должен обладать ребенок, чтобы справиться с новыми обязанностями и задачами. Нередко родители считают: ребенок готов к школе, если владеет навыками чтения, счета, письма. Между тем гораздо важней не столько тот или иной, хотя и весьма необходимый для обучения навык, сколько общий уровень развития - и физического, и умственного. Причем не следует рассматривать физическое развитие как нечто второстепенное – именно от него часто зависят успехи первоклассника. В этот период физические нагрузки не только увеличиваются, но и становятся качественно иными. Меняется вся его жизнедеятельность, перестраивается распорядок дня, исключается дневной сон, увеличиваются статические нагрузки (сидение за партой – четыре урока ежедневно и 1-2 часа занятий дома). В связи с этим в детском организме происходят значительные изменения. И если он не подготовлен к большим перегрузкам, то переносит их труднее. Физическая подготовленность ребенка – важное условие успешности его учебной деятельности. Родители должны ясно усвоить, что физические упражнения не только желательное и полез-

для приготовления и введения наркотиков в организм: шприц, фильтр, ложки, общая посуда, которые используются группой людей. Инфекция может содержаться и в самом наркотике, если при приготовлении в него были добавлены компоненты крови инфицированного. Делать пирсинг и татуировки нужно только в специализированных салонах и только стерильными одноразовыми инструментами. Профилактика передачи вируса иммунодефицита человека от матери к ребенку – это обязательное 100% обследование на ВИЧ беременных женщин, обследование детей, родившихся от инфицированных матерей. В установленные сроки беременным ВИЧ-инфицированным женщинам назначается антиретровирусная терапия, для предупреждения

всего, необходимы движения, физическая активность в виде каких-нибудь посильных дел по дому (кстати, совсем не следует из-за боязни перегрузки освобождать от них первоклассника), спортивных занятий или подвижных игр. Здесь можно рекомендовать велосипед, бег и прыжки весной и осенью, лыжи и коньки зимой, волейбол, баскетбол (по упрощенным правилам), настольный теннис. Надо только проследить, как чувствует себя ребенок после занятий. Если у него ухудшается аппетит, он теряет в весе, неспокойно спит, становится возбудимым или, наоборот, вялым, это указывает на переутомление. В таких случаях необходимо посоветоваться с врачом. Учеба школьника – самая важная часть жизни ребенка. И ваша родительская забота – обеспечить максимальные условия для его гармоничного роста и развития. Лелианна КРУГЛОВА, валеолог Фото Никоса МАРМАЛИДИ

Благодаря семье крепнет государство, растет благосостояние народа. Во все времена о развитии страны судили по положению семьи в обществе. С нее начинается жизнь человека, здесь происходит формирование его как гражданина. Указом Главы государства от 1 марта 2013 года второе воскресенье сентября утвержден праздником Дня семьи в Казахстане, который направлен на формирование прочной системы ценностей, основа которой – создание и укрепление института семьи, нравственности, духовности, признание важности ответственного супружества. В своем Послании Н. А. Назарбаев изложил основные положения стратегии «Казахстан-2050», которые предполагают ускорение прогресса, демографический рост, продовольственную и энергетическую безопасность, а также обратил внимание на такие проблемы, как дефицит воды, сокращение запасов природных ресурсов, социальная нестабильность, мировоззренческий кризис, новая волна мирового кризиса. Наряду с масштабными задачами нашли место и такие актуальные вопросы, как защита материнства, детства, сохранение семьи, профилактика разводов. Семья является частью общества. В ней, словно в капле воды, отражаются все

Полоса подготовлена при поддержке Костанайского областного центра проблем формирования здорового образа жизни

происходящие в нем процессы, как положительные, так и отрицательные. В то же время она сама влияет на общество, поскольку в ней растет будущий гражданин. Поэтому в результатах семейного воспитания заинтересованы обе стороны. Кодекс понятием «брака» закрепляет равноправие супругов в семье, а также принцип свободного, добровольного согласия на заключение брака (супружества) с целью создания новой ячейки общества, порождающей имущественные и личные неимущественные права и обязанности между супругами. Родственные чувства, сплачивающие ее членов, не утрачивают своего огромного значения на протяжении всей жизни человека. Любовь и поддержка особенно нужны детям, так как дают им чувство уверенности, защищенности, что необходимо для их гармоничного развития. Семья оказывает определяющее влияние на становление личности в дошкольные и первые школьные годы жизни ребенка. Справедливо утверждение, что в этот период роль семьи в полноценном развитии детей незаменима. Главный смысл и цель семейной жизни - воспитание детей, обучение навыкам здорового образа и физической активности. Главная школа воспитания детей это взаимоотношения мужа и жены, отца и матери. Необходимо отметить, что для всестороннего гармоничного развития каждому ребенку необходимо расти в семейном окружении, в атмосфере счастья, любви и понимания. Лазат ТОМИЛОВСКАЯ, журналист