№64 (2661) by Газета "Наш Костанай"

Кризис миновал. До 1 октября - цена прежняя.

Фоторепортаж. Лучшие моменты с юбилея города.

gazeta@top-news.kz

Основана в августе 1990 г.

Вторник, 19 августа 2014 г. №64 (2661)

Распространяется в г. Костанае и Костанайской области. Выходит два раза в неделю: во вторник и четверг.

Балалардың бақытты күлкісі.

К СВЕДЕНИЮ

Скорая помощь пожарным

Шарапат шуағы.

Мәңгілік жүрегімдесің, Қостанай!

Теперь установить причину пожара возможно оперативно и точно. У огнеборцев Костанайской области появилась передвижная пожаро-техническая лаборатория. В регионе это первая подобная машина, приобрели ее по бюджетной програм-

ме МЧС РК. Всего же в Казахстане таких лабораторий чуть более десяти. Но та, что поступила в распоряжение костанайских пожарных, – самая современная из них, оснащена по последнему слову техники. - В машине есть приборы для определения очага и причин возгорания, - говорит начальник испытательной пожарной лаборатории ГУ

«Служба пожаротушения и аварийно-спасательных работ» Асхат Кущегулов. - Лаборатория создана для испытаний в полевых условиях. Она оснащена бензиновым генератором. Приборы в машине дорогостоящие. Один только микроскоп фирмы «Альтами» стоит порядка шести миллионов тенге. Еще одна гордость лаборатории - при-

бор ШЛИФ-2ТМ. - Он позволяет быстро и точно определить, явилось ли причиной пожара замыкание в проводке, ведь большинство возгораний происходит именно из-за этого, - пояснил Асхат Кущегулов. О лаборатории на колесах он знает все, потому что проходил специальное обучение в Караганде и Челябинске. По словам пожарных, пе-

редвижная лаборатория будет выезжать во все города и районы Костанайской области. Но работать будут только на тех пожарах, которые повлекли за собой человеческие жертвы, гибель животных, большой материальный ущерб или могут стать причиной судебных тяжб. Марина КОСТРОВА Фото Олега ЯБЛОЧКИНА

Сүттен жасалған тағамдар.

Вторник, 19 августа 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ

ДАТА

По заслугам - почет

АКТУАЛЬНО

Топливный ажиотаж: кризис миновал До 1 октября цена на бензин останется прежней.

Свой 80-летний юбилей отметила Герой Социалистического Труда Вера Сидорова. За полувековую работу она неоднократно избиралась членом обкома партии, депутатом Верховного Совета, членом Комитета советских женщин. Кстати, она единственная представительница прекрасного пола из Казахстана, которая вошла в список самых выдающихся женщин планеты по версии ООН. Благодаря своей целеустремленности и трудолюбию Вера Васильевна стала заслуженным агрономом Казахской ССР. Отмечена орденом Ленина, тремя орденами Трудового Красного Знамени и другими наградами. На торжественном чествовании Веры Сидоровой в зале областного акимата собралось несколько десятков человек во главе с акимом области Нуралы Садуакасовым. Он отметил огромный вклад, который внесла Сидорова в развитие региона, и зачитал поздравительную телеграмму от Президента Казахстана Нурсултана Назарбаева. Решением депутатов Костанайского районного маслихата ей было присвоено звание «Почетный житель Костанайского района». - Вы, костанайцы, очень счастливые люди, - отметила Вера Сидорова. - Я рада, что мне пришлось работать на этой земле. Надежда ЧИСТЯКОВА Фото Олега ЯБЛОЧКИНА

СЕЛЬСКОЕ ХОЗЯЙСТВО

Сенокос завершается, уборка начинается Уборочную кампанию в области начнут на этой неделе. Это чуть позже, чем было запланировано ранее. Как отметили в областном сельхозуправлении, из-за засушливого июня затянулся вегетационный период растений, а низкие ночные температуры июля сдвинули сроки созревания хлеба. Вместе с тем видовая урожайность по области оценивается в 10,6 центнеров с гектара. Самый богатый хлеб планируют собрать в Федоровском, Мендыкаринском, Костанайском, Карасуском и Узункольском районах - 13 центнеров с гектара. Низкий урожай – 5-6 ц/ га – ожидается в Камыстинском, Житикаринском и Денисовском районах. Именно эти районы больше всего пострадали от засухи. По тем же причинам здесь отмечены самые низкие темпы сенокоса. - В целом по области заготовлено 84% сена, - сообщил руководитель отдела земледелия управления сельского хозяйства Салимжан Исеноманов. - На сегодняшний день накосили 1 млн 185 тысяч тонн. В Аулиекольском и Федоровском районах завершили уборку многолетних трав, а в Сарыкольском даже перевыполнили план на 2%. В остальных районах завершают заготовку кормов, накосив от 82% до 97%. Валентина МЕЛЕХОВА

ПРОГНОЗ

Всю неделю - жара Синоптики обещают, в Костанае эта неделя будет солнечной и теплой. Область во власти антициклона, который принес с собой жаркую, без существенных осадков погоду. - Всю неделю температура воздуха будет +30 +35 градусов, местами до +40, - поясняет инженер-синоптик КПФ РГП «Казгидромет» Татьяна Косенко. – А уже выходные, 23-24 августа, ожидается относительный спад жары. Правда, прохладнее станет лишь на пару градусов. Как пояснили метеорологи, в выходные дни воздух прогреется до + 30 +33 градусов, местами до +38. Возможен кратковременный дождь и усиление ветра. Валерия ВАХНЕНКО

Напомним, неделю назад заправочные станции области испытывали нехватку топлива. В управлении предпринимательства говорят, что трудности возникли по нескольким причинам. Вопервых, оператор-поставщик - Павлодарский нефтехимический завод - с 24 июля был закрыт на ремонт. На фоне дефицита горючего заправки, и без того работающие по лимиту, буквально опустошали фуры, ехавшие транзитом по территории Костанайской области. Водители большегрузных машин покупали сразу по 500-600 литров, потому что в соседней России топливо дороже. - Раньше в подобных ситуациях мы перекрывали нехватку бензина за счет

российских поставщиков, пояснил руководитель управления предпринимательства Костанайской области Мейрам Сокитбаев. - Но в связи с тем, что российские заводы переходят на новые, более высокие, а значит, и более дорогие стандарты производства топлива, возить его из России стало невыгодно. Посудите сами: цена за 1 литр бензина марки АИ-92 в РФ составляет от 120 до 125 тенге. В Казахстане же цена фиксированная - 115 тенге за литр. Ситуация с дефицитом нефтепродукта в области постепенно стабилизируется. Павлодарский завод открылся после ремонта и возобновил продажу бензина в нашу область. Этот вопрос находится на контроле у премьер-министра страны. Вместе с тем в Наурзумском районе из-за финансовых проблем АЗС все еще существует дефицит топлива.

- Если АЗС не справляются самостоятельно, значит, необходимо решать вопрос со вторичной арендой заправок, - подчеркнул аким области Нуралы Садуакасов, - К примеру, через «КазМунайГаз» проходит большой объем топлива. Но компания не имеет достаточного количества станций. Конечно, быстро

оператор заправки не построит, поэтому есть возможность арендовать их у предприятий, которые в этом заинтересованы. Нам важно, чтобы в любом уголке нашего региона не возникало проблем с топливом. Валентина МЕЛЕХОВА Фото Олега ЯБЛОЧКИНА

ОФИЦИАЛЬНО

Цена не соответствует качеству Производство строительных материалов в регионе снизилось более, чем на 17%. Как сообщил на областном аппаратном совещании и.о. руководителя управления архитектуры и градостроительства Арман Бекенов, за первые 7 месяцев текущего года предприятия произвели строительных материалов на 9 млрд тенге, в прошлом году - на 11 млрд. Объемы производства снижены по четырем видам продукции. Так, на 57% уменьшилось изготовление сборных конструкций из

бетона. На 44% сократились объемы производства сэндвич-панелей, на 10% - пластиковых труб и на 6% - бетона. Спад обусловлен снижением спроса на продукцию. - Пластиковые трубы изготавливаются двумя предприятиями области. При общей проектной мощности 33 тонны в сутки их загруженность составляет 10%, - пояснил Бекенов. - К сожалению, пока эта продукция не достаточно конкурентоспособна на рынке как по цене, так и по качеству. Кирпич по-прежнему стоит дорого, хотя далеко не на всех предприятиях каче-

ство продукции отвечает нормативной документации. Вместе с тем отмечен рост производства арматуры, асфальтобетонной смеси, щебня и пластиковых окон. Впрочем, стоит отметить, что ежегодно количество фирм по выпуску строительных материалов растет, но использование импортной продукции не сокращается. К примеру, за 7 месяцев текущего года в Костанайскую область завезено строительных материалов на 20 млрд тенге. В основном это цемент, битум, керамическая плитка, краски, лесоматериалы, сантех-

ника и др. - Необходимо проанализировать и посмотреть, возможно, в рамках Карты индустриализации что-то мы могли бы производить сами, - отметил аким области Нуралы Садуакасов. - Аркалык, к примеру, уже второй год не может освоить средства, направленные на субсидирование процентных ставок МСБ. Это говорит о том, что аким города плохо работает с малым и средним бизнесом. Задача моногородов - развитие альтернативных предприятий. Мария БЕРЕЖНАЯ

ПРАЗДНИЧНО

Вся область – в одной песне На праздновании Дня города был презентован гимн Костанайской области. По специальному приглашению в Костанай к юбилейной дате приехал известный казахстанский композитор Кенес Дуйсекеев (на снимке). - Если быть точнее, премьера гимна уже была, - говорит Кенес Дуйсекеев. - В апреле этого года на Международном вокальном конкурсе «Золотой микрофон» ребята его уже исполняли, а сейчас состоялась презентация для широкой публики. Написать гимн для вашей области личное пожелание главы региона. Согласие свое я дал не сразу, так как это творчество, его нельзя подвести под определенные сроки, но все сложилось наилучшим образом, и песня родилась! Кстати, к написанию текста я привлек

вашего земляка, родившегося в Жангельдинском районе, известного поэта и драматурга Серика Тургынбекова. В процессе создания композиции я постарался использовать все современные музыкальные веяния, а в припев даже включил рэп.

Кенес Дуйсекеев отметил, что был во многих областных центрах, но Костанай среди них особо выделяется своей чистотой. - Впервые сюда я приехал в 80-е годы на гастроли, будучи художественным руководителем и главным дирижером

эстрадно-симфонического оркестра Гостелерадио Казахстана. Спустя годы оказался здесь вновь. За это время город преобразился, хотя досконально его увидеть не удается из-за плотного графика работы. В нынешний приезд мы вместе с моей супругой побывали в новом казахском театре: шикарное здание, просто загляденье! Культурные областные центры все должны быть такими и брать пример с вашего города. Премьера песни в исполнении артистов областной филармонии открыла вечернюю праздничную программу «С днем рождения, Костанай!». После глава региона Нуралы Садуакасов вручил Кенесу Дуйсекееву благодарственное письмо за написание гимна, отметив, - у главной песни Костанайской области очень яркая мелодия и выразительные слова. Зульфия НАБИЕВА Фото Никоса МАРМАЛИДИ

Вторник, 19 августа 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

СОБЫТИЯ. ФАКТЫ ИЗ ЗАЛА СУДА

МЕРЫ

«Пусть ответит по закону!»

Земельный контроль Неиспользуемые земли должны вернуться в государственную собственность - такое распоряжение дал аким Костаная Ахмедбек Ахметжанов на аппаратном совещании. По словам руководителя отдела земельных отношений Костаная Саята Жусипбекова, в июне и июле текущего года его ведомством проведена ревизия земель под индивидуальное жилищное строительство в Северо-Западном и 4 микрорайонах, жилом массиве «Дружба».

Выявлено 20 пустующих участков. Это притом, что городу не хватает площадок для строительства социально значимых объектов. - С 2012 года процедура изъятия начата в отношении 87 участков, - говорит Жусипбеков. - На данный момент в собственность государства переведено 15 из них. Например, изъяты участки у ТОО «Карлыгаш ТС», ТОО «Надеждинка», АО «Север птица» и у других. На протяжении года ведутся судебные тяжбы с В.Ф. Луценко. Мужчина в процессе обжалования судебных решений перепродал изъятые земли новым

собственникам. Отделом земельных отношений поданы иски в суд, чтобы признать сделки недействительными. Глава города Ахмедбек Ахметжанов отметил, что к тем, кто берет землю и не строится, будут применять жесткие меры. - Не могут построить за два года, пусть возвращают участок государству, потому что свое право на получение земли они использовали, - отметил аким Костаная. По официальным данным, с начала года специалистами отдела земельных отношений было проведено обследование жилых массивов: Ко-

станай-2, «Дружба», «Амангельды»; улиц Киевская, Узкоколейная, Костанайская, Текстильщиков, Транспортная, Цветочная и 4 микрорайона. В итоге выявлено более 200 нарушений. Не все землепользователи устраняли их самостоятельно, поэтому материалы направлялись в территориальную земельную инспекцию. В свою очередь сотрудники инспекции провели 106 проверок, выявив 43 нарушения. Из них 38 - самовольный захват земельных участков, 5 - использование наделов не по целевому назначению. Марина КОСТРОВА

АКЦЕНТЫ

За свидетельством - в роддом! В Костанае впервые свидетельство о рождении ребенка вручали прямо в родильном доме. Такой подарок молодым родителям сделали сотрудники ЦОНа и управления юстиции в честь 135-летия города. Семи мамам вручили первый в жизни их малышей официальный документ. - Получение свидетельства о рождении обычно забота отцов, поскольку женщины заняты уходом за ребенком, - отметила

менеджер по связям с общественностью Костанайского отдела №2 филиала РГП «Центр обслуживания населения» по Костанайской области Асель Маржакупова. - Мы облегчили им эти хлопоты - заранее взяли необходимые документы и подготовили свидетельства о рождении. Первыми поздравления приняла семья Яшковых (на снимке). Для счастливых родителей Светланы и Сергея это уже второй ребенок. Родители говорят, что неожиданным подарком от ЦОНа они довольны.

Ведь теперь можно спокойно заниматься малышом, а не выкраивать время для

получения документов. Милана БЕРЕЗОВСКАЯ Фото Олега БОГДАНОВА

Меняют трубы, меняется маршрут

Шоколадное «побоище»

Призыв разобрать символ Костаная по кирпичикам горожане восприняли буквально. Оригинальная идея организаторов праздника едва не закончилась бедой. Речь идет о башне, выполненной из шоколадных плиток. За-

мысел был в том, чтобы раздавать детям сладости за рассказанное стихотворение или исполненную песню. Плиток хватило бы почти на полторы тысячи ребят. «Шоколадную» палатку посетил аким области Нуралы Садуакасов и аким Костаная Ахмедбек Ахметжанов. Как только

В Костанае судят водителя «Скорой помощи», сбившего 69-летнюю пенсионерку. Спустя три недели пострадавшая скончалась в больнице. Родственники погибшей оценивают полученный моральный вред в размере 2 млн тенге. ДТП произошло в девятом часу утра 4 ноября прошлого года на ул.Маяковского возле остановки «Университет» (СХИ). Преподаватель КГУ Людмила Шевченко спешила на работу и переходила по пешеходному переходу, когда на нее наехал 54-летний Борамбай Сагимбаев на своем «Мерседес-Бенц». - Было темно, фонари на улице не горели, поэтому я поздно заметил пешехода. Начал тормозить, но избежать наезда не удалось, так как в то утро шел мелкий дождь и дорога была скользкая, - говорил в суде Сагимбаев. - Я задел ее левым передним крылом. Когда выскочил к ней и попытался поднять, подошла девушка. Что интересно, женщина меня не ругала, только спросила: «Как же ты это так?» Я хотел отвезти ее в больницу, потому что сам работаю в «Скорой помощи»: обычно утром на работе пересменка, да и машина пока доехала к месту, прошло бы минут 10-15. Только мы усадили ее в машину, как возле нас остановилась проезжавшая мимо патрульная машина. Полицейские сами вызвали «Скорую помощь», которая и забрала пенсионерку. Три недели женщина, получившая перелом голени и подлопаточной кости, пролежала в травматологическом отделении, после чего утром 26 ноября умерла. В материалах уголовного дела значится, что причиной смерти послужила острая почечная недостаточность. На это обстоятельство указывает и адвокат Сагимбаева, акцентируя, что не травмы, полученные при ДТП, повлияли на летальный исход. - Вот именно то, что тетя оказалась в больнице после ДТП и привело к такому исходу, - парирует племянница потерпевшей Людмилы Шевченко Юлия Пугачева. - Она никогда до этого не лежала в больницах, ее очень угнетала вынужденная неподвижность. После того как на ноге установили аппарат Илизарова ей стало хуже. Мы хотели забрать ее домой и уже 25 ноября согласовали это с врачами, как утром на следующий день нам сообщили о ее смерти. Да, изначально хотели разойтись полюбовно с Сагимбаевым, он предложил свою помощь, оплатил аппарат Илизарова. Но когда тетя умерла, решила написать заявление о привлечении его к уголовной ответственности. Он виновен в ее смерти. - Пока была жива их тетя, они стали требовать, чтобы я выплатил им 1 млн тенге, - говорил Сагимбаев. - У меня таких денег нет, поэтому я сказал, пусть решает суд! Не отрицаю, что совершил наезд, но то, что Шевченко умерла именно по моей вине – не признаю. Возможно, здесь есть вина врачей. Следите с «НК» за ходом процесса. Мадина РАМАЗАНОВА

КОРОТКО

ЛОЖКА ДЕГТЯ

они вышли, костанайцы напролом ринулись за бесплатным шоколадом. Даже громкие крики ведущего не смогли остановить людей. Шатер пришлось срочно закрыть. - Все произошло так быстро, что мы не успели ничего предпринять, - отмечает руководитель отдела внутренней политики акимата Костаная Асхат Байдоллаев. – Люди толкались, сбивали друг друга с ног. Пришлось отменить шоколадный конкурс, чтобы не пострадали дети. А шоколад разобрали практически весь. Асхат Байдоллаев отметил, что на следующий год вопрос безопасности будет обдуман более детально. - Меня случившееся очень удивило, - прокомментировал ситуацию аким Костаная Ахмедбек Ахметжанов. - Оказывается, так биться можно не только за правду, но и за шоколад. Чем можно объяснить подобное поведение людей? На этот вопрос ответила психофизиолог Наталья Беспалько. - Это массовый психоз.

Если сегодня вы спросите у людей, почему они себя так повели, они не найдут ответа. Почему так случилось? Шоколад способствует выработке гормона счастья - эндорфина. На фоне последних событий в мире у людей сильно повысился градус агрессии. Поэтому они бессознательно ищут удовольствия, успокоения. Я вас уверяю, если бы точно также раздавали бесплатную картошку, а не шоколад, такого инцидента не случилось бы, - резюмировала психофизиолог. «НК» слова специалиста под сомнение не ставит, но стоит напомнить, что аналогичная ситуация была и в 2012 году, и в 2013 году, когда костанайцы за считанные минуты разобрали огромную пиццу и тысячи лепешек. Конечно, нынешняя история с шоколадом - апофеоз человеческой жадности. Ведь как списать на массовый психоз отсутствие элементарного воспитания и культуры поведения? Марина КОСТРОВА Фото Николая СТАДНИЧЕНКО

С 19 по 22 августа включительно частично перекроют движение по ул. Воинов-Интернационалистов. В связи с реконструкцией водопровода по ул. Баймагамбетова будет перекрыт участок дороги в границах улиц Баймагамбетова и Арыстанбекова. - Пассажирским транспортным средствами и автомобилистам, передвигающимся по ул. Воинов-Интернационалистов, придется немного изменить свой маршрут, так как участок вблизи кольца закроют, - поясняет главный инспектор акима г.Костаная Самат Жандильдин. Валерия ВАХНЕНКО Инфографика Сергея БИРКЛЕ

Вторник, 19 августа 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

НАША ЖИЗНЬ

ЯРМАРКА

ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ПОДХОД

Карьера без барьера

Молодое поколение – без коррупции

В Костанае прошла очередная ярмарка вакансий для людей с ограниченными возможностями. В ней приняли участие более 20 желающих получить работу. - В мероприятии были задействованы организации, учреждения и предприятия города, предлагающие вакантные рабочие места, - говорит заведующая общественной приемной Костанайского городского филиала партии «Нур Отан» Татьяна Курц. – Ярмарка вакансий проводится совместно с ГУ «Отдел занятости и социальных программ акимата г. Костаная». Подобные мероприятия, безусловно, нужны. Они дают хороший результат. В них могут принимать участие инвалиды всех групп, которые нуждаются в трудоустройстве. По словам и.о. начальника отдела управления персоналом Костанайского филиала АО «Казпочта» Жанары Рахметкалиевой, у них уже трудоустроено 14 человек с ограниченными возможностями. - Нам требуются новые сотрудники: почтальоны, операторы связи, экономисты, - поясняет Рахметкалиева. – Мы с удовольствием принимаем на работу, но с одним условием, сотрудник должен быть добросовестным и ответственным. Валерия ВАХНЕНКО

ВЫСТАВКИ

О тебе, мой Костанай… Выставка, посвященная 135-летию города, проходит в областной универсальной научной библиотеке. Документы, рассказывающие об истории возникновения нашего города, о памятниках архитектуры, информация о национально-культурных центрах региона - вот чем богата выставка «Жасай бер, жасай бер көрікті Қостанайым!». Все материалы из госархива Костанайской области, фондов историко-краеведческого музея, библиотеки им.Толстого и Дома дружбы. - Среди экспонатов - документ о переименовании города Николаевск в Кустанай, - рассказывает библиотекарь отдела выставочно-массовой работы Эльвира Сапабекова. - Также имеются материалы о первых переселенцах. Выставка будет работать до конца года. Надежда ЧИСТЯКОВА

Вопрос включения в государственный социальный заказ темы антикоррупционного воспитания молодежи рассмотрят в рамках Программы по противодействию коррупции на 2015-2025 годы. Предложение внесла корреспондент корпоративной газеты «Хризотил КМ» Сауле Кашиева на расширенном заседании Политического

совета КОФ партии «Нур Отан». - Антикоррупционная деятельность должна быть современной и сочетать в себе передовые технические и интерактивные методы работы, - считает Кашиева. - При этом необходимо придерживаться принципа преемственности, эта работа должна осуществляться в тесном взаимодействии с учреждениями среднего, профессионального и высшего образования. Между тем вузы не сто-

ят в стороне. На заседании ректор Костанайского государственного университета Аскар Наметов отметил важность формирования нетерпимости к коррупции в системе образования. - Сформировав программу антикоррупционного образования и воспитания, мы хотим создать «островок» честности и справедливости, откуда будут выпускаться образованные, устойчивые к коррупции и умеющие ей противодействовать молодые граждане нашей страны,

- подчеркнул Наметов. Аким области Нуралы Садуакасов обратил внимание на то, что для борьбы с коррупцией недостаточно выявлять факты нарушений закона. - Необходима плановая и системная работа, поэтому акцентировать внимание нужно на устранении причин и условий, порождающих коррупционную деятельность, - отметил глава региона. София МИРОЛЮБОВА Фото Олега БОГДАНОВА

ЦЕЛИ И ЦЕННОСТИ

Независимость как шаг к успеху

«Не зная прошлого, истории, трудно знать настоящее время, предположить будущее» - эти слова философа Аль-Фараби как нельзя актуальны для казахстанской действительности. Для того чтобы двигаться вперед, в будущее, нужно осмыслить прошлое. 16 декабря 1991 года был подписан Конституционный закон «О государственной независимости Республики Казахстан». Этот день заложил основу новой казахстанской государственности, стал важнейшей датой в истории молодой республики. Но, чтобы прийти к тому уровню благосостояния, международному авторитету, который имеет республика сегодня, пришлось немало потрудиться. В основе любых успехов лежит четкая стратегия, грамотное планирование. Для

поступательного развития была разработана «Дорожная карта». Так родился новый документ - Стратегия «Казахстан-2030». Программа направлена на ускоренный прогресс развития. В 2013 году мы успешно ее выполнили. Благодаря независимости у нас в стране сложилась многопартийность, отражающая интересы различных слоев населения. Три партии представляют интересы своего электората в Мажилисе Парламента РК. Независимость дала нам исторический шанс возродить государственность, доказать способность к самостоятельному развитию. Она позволила решить республике самые сложные вопросы: закрыть Семипалатинский испытательный ядерный полигон, провести глубокие экономические реформы, ликвидировать резкий структурный дисбаланс в экономике, заставить работать на народное благо природные ресурсы страны. Она помогла остановить распад традиционных культурных ценностей, возродить казахский язык. Невозможно переоценить роль Нурсултана Абишевича Назарбаева в становлении нашего государства. Он

инициировал кардинальные реформы во всех областях социума, которые оказали глубочайшее влияние на обновление стран СНГ и в конечном счете на глобальные процессы. Став политическим лидером, он проявил себя как уникальный личностный феномен политической и общественной жизни, сумевший в сложнейших условиях построить независимое светское и демократическое государство. Все идеи и проекты, непосредственно влиявшие на стабильность и процветание республики, исходили от Нурсултана Назарбаева. Благодаря нашему Президенту страна стала узнаваемой и уважаемой на международной арене: из «страны постсоветского пространства» Казахстан превратился в государство-лидер Центрально-азиатского региона. За годы становления и развития суверенного государства Президент проявил себя как целеустремленный и решительный политик. Он дал народу почувствовать, что о нем заботятся, что нужды и чаяния простых людей всегда находятся в фокусе пристального внимания власти. Глава государства сделал большую ставку на молодежь. Он утвердил Стра-

тегию «Казахстан-2050», в которой говорится, что это путь, показывающий молодежи, в какой стране она будет жить. За годы независимости Казахстана, несмотря на все трудности становления и развития, в стране сделано немало для того, чтобы молодежь могла реализовать себя. Президент страны определил стратегические задачи по подготовке высококвалифицированных кадров для нашей страны. Казахстану предстояло интегрироваться в мировое сообщество. Президент учредил международную стипендию «Болашак». Сегодня талантливая молодежь ежегодно за счет государства получает образование за рубежом. Выпускники «Болашака» занимают высокие государственные должности и работают в государственных органах. Все свои полученные знания и опыт они вкладывают в развитие интеллектуального потенциала страны. Казахстан сейчас готовится к большому событию - к выставке «Астана ЭКСПО-2017», которая пройдет под лозунгом «Энергия будущего». Проведение такого мероприятия международного уровня будет способствовать получению

уникального опыта в сфере энергосбережения, так как в Астане представят лучшие мировые разработки и новейшие технологии использования энергии солнца, ветра и воды. Наш Казахстан стремится в светлое и безоблачное

будущее и каждый из нас должен понимать свою значимость и роль в этом глобальном процессе. Алия САПАРОВА, первый заместитель председателя КОФ партии «Нур Отан»

Бүгінгі нөмірде: * Балалардың бақытты күлкісі * Шарапат шуағы * Тілі мен дінін қадір тұтқан * Қостанайдың талантты жігіттері

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 жыл

Ұмытылмас шуақты күндер

Қостанай ақпарат Аурухана есігін айқара ашты

Газетіміздің өткен сандарының бірінде қалалық аурухананың тамыз айында өз ғимаратына көшетінін жазған болатынбыз. Міне, аталмыш емдеу орнындағы күрделі жөндеу жұмыстары аяқталып, ақ халатты абзал жандар үйреншікті жұмыс орындарында қызметтерін одан әрі жалғастыруда. Қалалық аурухананың бас дәрігері Самат Шүменбаевтың айтуына қарағанда мұнда дәрігерлер мен медбикелердің алаңсыз жұмыс істеулеріне толық жағдай жасалған. Аурухана тек күрделі жөндеуден өтіп қана қойған жоқ, ота жасайтын стол және басқа қажетті заманауи медициналық құрылғылармен қамтамасыз етілді. Сондай-ақ ғимараттың іші-сыртына бейнебақылау қондырғысы орнатылды.

Омар Шипинге арналды Жуырда Қостанай облыстық Ы.Алтынсарин мемориалдық мұражайында Халық ақыны Омар Шипиннің туғанына 135 жыл мерейтойы қарсаңында «Даңқты ақын-халық жүрегінде» атты әдеби кеш өтті. Әдеби кеште Қазақстан Жазушылар Одағының мүшесі Серікбай Оспанов, ақын, жас дарындың тәлімгері Ғаинижамал Бердалинова, ақынның немересі, ұстаз Мұхамедқали Шипин әйгілі ақын жайында естеліктер айтып, арнауларын оқыды.

Сингапурдағы әсерлі жүздесулер

немесе Қостанай шаһарының 135 жылдық мерекесінен репортаж Биыл Қостанай қаласының мерекесі де тиісті деңгейде аталып өтті. Оған жан-жақты дайындық жасалғандығы алғашқы күннен бастап айқын көрінді. Мерейтой Орталық стадиондағы мотофристайл шоудан басталды. Онда жергілікті өнер жұлдыздары концерт қойып, райдерлер халыққа өз өнерлерін көрсетті. Ал 16 тамызда шаһар халқы таңертеңнен бастап жылдағы қалыптасқан дәстүр бойынша облыс орталығына жиналды. Олар алдын-ала мерекелік шаралар бағдарламасында

көрсетілгендей, кімнің болсын, рухани жан дүниесін байытып, таным көкжиегін кеңейтер көрмелерді тамашалап, Ахмет Байтұрсынов алаңдағы балаларға арналған аттракциондарды көрді. Сондай-ақ үлкенді-кішілі қауым Сити орталығына да бағыт алды. Мұнда да жерлестеріміз тиянақты әзірленген «Қостанай достарын қарсы алады» деп аталатын мерекелік концертін көріп, басқа да ұсынылған бағдарламаларға тәнті болды. Осы күні түске таман облыс орталығындағы жастар үшін ұмытылмас оқиға болды. Ол КСК

шағын ауданындағы «Жастар» бульварының маңында тұңғыш рет жаңадан пайдалануға берілген Неке сарайы есігін айқара ашуы еді. Мұнда бір топ бақытты жас жұбайлар некесін қидырып, барша жерлестеріміз олардың қуанышына ортақтасты. Сырты мен ішінің сәні келіскен Неке сарайы сонадайдан көз тартады. Сол күні кешқұрым «Туған күніңмен Қостанай» деп аталатын мерекелік бағдарлама да жиналған жұртшылықтың көңілінен шықты. Онда өңіріміздің жезтаңдай әншісі Арыстан Құрмановтың асқақта-

та салған әндері, атақты «Карнавал» ансамблі бишілерінің өнері көпшілікке жоғары көңілкүй сыйлады. Облыс әкімі Нұралы Сәдуақасов барша қостанайлықтарды Қостанай шаһарының 135 жылдық мерейтойымен шын жүректен құттықтады. Әрбір отбасына ырыс-береке тіледі. Сондай-ақ осы басқосуда облысымыздың өркендеуіне елеулі үлес қосқан бір топ тұлғаларға «Қостанай облысының құрметті азаматтары» атақтарын айғақтайтын куәлік пен төсбелгі салтанатты түрде тапсырылды.

Осы қала күніне арналған концерттік бағдарлама барысында әсем әндерімен әлемге танымал «Ялла» ансамблі, эстрада жұлдызы Батырхан Шүкенов, Ресейлік өнер тарланы Доминик Джокерлер үлкен сахнада ән салып, көпшіліктің құрметіне бөленді. Қаланың 135 жылдығына арналған мерекелік бағдарламалар жексенбі күні кешке Тобыл өзенінің жағалауындағы арнайы орында жалғасын тапты. Осылайша, көптен күткен шаһардың мерейтойы да мәресіне жетті. Әйгерім Рашитқызы

Үстіміздегі жылғы жаз айын еліміздің ғалымдары тың ізденістермен өткізуде. Мәселен, елордамыз Астанадағы Назарбаев университеті мен Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің тікелей ұйытқы болуымен жоғары оқу орындарының бір топ басшылары біліктіліктерін арттыру мақсатында Сингапурда болды. Олардың арасында есімдері жұртшылыққа кеңінен танымал Ахмет Байтұрсынов атындағы Қостанай мемлекеттік университетінің ректоры Асқар Нәметов пен Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтының проректоры Мұхтар Төлеген бар. Белгілі ғалымдар осы сапарларында аталмыш елдегі ұлттық университеті мен Ли Куан Ю атындағы мемлекеттік саясат мектебінде лекциялар тыңдап, таным көкжиектерін кеңейтті. Көп жайды көңілге түйіп, үлкен әсермен оралды. Осы сапар жайлы толық сыр-сұхбатты газетіміздің алдағы сандарының бірінен оқисыздар.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 ж.

БАЛАПАН

ТӘРБИЕ

Балалардың бақытты күлкісі немесе «Рябинушка» бала-бақшасынан репортаж № 44 «Рябинушка» бала-бақшасына кірген кезде бірден әдемілікті сезіндік. Ауласы жасыл-желекке оранған. Ғимараттың іші таза. Онда екіден жеті жас аралығындағы балғындар тәрбиеленеді. 10 топ жұмыс істейді. Күні бойы бүлдіршіндерге қызмет көрсететін бала-бақшаның тәрбиешілері де білікті мамандар. Тіпті оның ішінде қала әкімінің марапатына ие болғандар да бар. Олар балғындарды спортқа баулумен қатар патриоттық, адамгершілік қасиеттерге тәрбиелейді. Балалардың жасына сай сабақтар, сонымен қатар қосымша ағылшын тілі, сауат ашу секілді пәндер оқытылады. Ән-күй, дене тәрбиесімен айналысатын бөлме де жұмыс істейді. Бүлдіршіндерді ән, би өнеріне баулиды. Тәрбиеленушілер күніне бес рет тамақтанады. Олардың жатын бөлмелері жоғары дәрежеде безендіріліп, түрлі заманауи ойыншықтармен қамтамасыз етілген. Балғындарға тиісті жағдайдың бәрі жасалған. Жоғарыда сөз еткендей «Рябинушка» бала-бақшасының ауласы өте тартымды.

айтты. Достар да тауыпты. - Ауланы көгалдандыру, гүлдерді отырғызу, бақшаны күтуге тәрбиешілер жауап береді. Дер кезінде суарады. Сондықтан да болар, біздің ұжым екінші жыл қатарынан қаладағы бала-бақшалардың арасында «Ең үздің аула» атанып, бірінші орынды иеленіп жүр. Ата-аналар да дән риза. Мұның барлығы біздің қызметкерлердің жұмысының жемісі. Ұжым келешек ұрпақтың еліміздің нағыз патриоттары болып қалыптасуына ерекше көңіл бөледі, - дейді осынау Ғимараттың жан-жағы жапжасыл. Түрлі ағаштар, оның ішінде жеміс ағаштары және көздің жауын алатын гүлдер отырғызылған. Ондағы түрлі-түсті раушан гүлдер айналаға ерекше сән беріп тұр. Сонымен қатар, бала-бақшаның шағын бау-бақшасы да бар. Онда түрлі көкөністердің жайқалып өскенін көзімізбен көрдік. Мұндағылар бір сәт осы жасыл желек бақшаны суарумен де айналысады. Сонда тәрбиеленіп жатқан бүлдіршін Саша Беловты әңгімеге тартқанымызда, ол

бұл жердің өзіне өте ұнайтынын және дайындалатын тағамдарының тіл үйіретіндігін

бала-бақшасының директоры Галина Степановна. Әйгерім Есмағанбетова

ЬЬЬЬЬЬЬЬЬ

Динозаврлар

Бауырымен жорғалаушы жануарлардың қатарына жататын динозаврлар жер бетінде өте ертеде, бұдан 200 миллион жыл бұрын өмір сүрген екен. Ол кезде Жер ғаламшарында ауа райы өте жылы болған, оның көп бөлігін үлкен теңіздер, көлдер, өзендер алып жатқан. Бұл жануарлар жерге соғылған метеориттің салдарынан құрып кеткен деген болжам шындыққа жақын. Метеорит соғылған кезде пайда болған түтін мен күл күннің көзін жауып, соның салдарынан жердің бетінде ауа райы күрт төмендеп, өсімдіктер құрып кеткен.

Сонда шөппен қоректенетін динозаврлар қорек таппай, аштық пен суықтан қырылып қалған. Ғалымдар динозаврларды қаңқаларына қарап, 2 түрге – кесіртке жамбастылар және құс жамбастылар деп бөледі. Кесіртке жамбасты динозаврлардың сан сүйектері бауырымен жорғалаушыларға ұқсаса, құс жамбастылардың сан сүйектері құстардікіне ұқсас болып келеді. Тіпті, қазіргі құстар динозавлардан пайда болды деген болжам бар. Динозаврлар өздерін аң дитын қатерлі

ж ы рт қ ы ш т а р д а н қо р ғ а н у үшін қалқандарын, тікенектерін және түйреуіш тәрізді құйрықтарын пайдаланған.

Кейбір баяу қозғалатын динозаврлар мойындарындағы үшкір жалдары мен мүйіздері арқылы қорғанған.

Мақал-мәтелдер Әзілің жарасса, атаңмен ойна. , Туған жердей жер болмас, Туған елдей ел болмас. , Білетінің бір тоғыз, Білмейтінің — тоқсан тоғыз. , Білімнің басы — бейнет, соңы — зейнет. , Жолдастының жолы кең. , Қыран құс қиық ұшып, түзу ілер. Дәніккеннен құныққан жаман. . Ырыс қашса да, туыс қашпайды. . Ұстаны соққан пышағынан танисың. . Қомағай құрсақтың қуысы толмайды. . Өле жегенше, бөле же. . Арманы жоқ жігіттің дәрмені жоқ. . Су жүрген жер — береке, Ел жүрген жер — мереке. . Күйесіз қазан жоқ, Қайғысыз адам жоқ. . Есеп білген ұтылмас.

Жаңылтпаштар Асан бақша жақтан асқабақ әкелді, Басқа жақтан басқарақ асқабақ әкелді. , Ала-ала алашалар, Тамаша олар, Оған кім таласа алар. , Доп теп дөптеп. , Сұр інген сүрінген бе, Сүрінген сұр інген бе. , Бұлаң-бұлаң еткен бұл аң, Бұраң десем екен қылаң.

Динозаврлар жойылуының жорамалдары Динозаврлар жойылуының нақты болжамы жоқ. Әдебиетте олардың жойылу себептерін былайша түсіндіреді: бор дәуірінің соңында динозаврлар үшін ауа-райы тым суық болды немесе тым ыстық болды. Жергілікті сүтқоректілер олардың жұмыртқаларын жеп қойды не болмаса өсімдікжегіш динозаврлар мезозой дәуірінің өсімдіктерін жеп қойған. Тағы бір жорамал – олар үлкен сәуленің әсерінен жойылды.

ЕРТЕГІ ӘЛЕМІ Ертеде бір шал мен кемпір болыпты. Олардың мал дегенде жалғыз ешкісі бар екен. Содан шал көк шөпке ешкісін жайып отырады. Бір кезде бұта арасынан қасқыр шыға келеді. - Сәлеметсің бе, шалым! – дейді ол. - Амансың ба, көкжал! – дейді шал қорқып. - Сен менен қорықпа. Мен сенің ап-арық жалғыз ешкіңе тиіспеймін. Уәде былай болсын! - Не атпақсың сонда? - Күніне бір қой әкеп беріп тұрамын. Бағып бересің. Байқа ешкімге айтушы болма! Амал қанша, шал келіседі.

- Егер біреуге айтып қойсаң, өзіңнен көр! Сені де, ешкіңді де жеймін! – деп қорқытады қасқыр. Уәде-уәде. Қасқыр шалға күнін бір қой әкеп беріп тұрады. Қойдың саны онға жетеді. - Бір қой. Екі қой. Үш! Төрт! Бес!... Он қой, бір ешкі, - деп күнде таңертең шал қойын санайды. - Мұнша қой саған қайдан келді? – деп кемпір шалына шынын айтқызбақ болады. Шалда үн жоқ, кемпір ашулана бастайды. Ақыры шалы шыдамай, кемпіріне сырын айтады. Қырсық шалғанда, қасқыр үйдің іргесінде бәрін естіп

Түлкіні алдаған шал

жатады. Келесі күні таңертең қасқыр қой жайып отырған шалға келеді. - Уәдені бұздың, мен сені жеймін, - дейді қасқыр. Сәл тынығып алайын. Қасқыр жатып ұйықтап қалады, ал шал еңкілдеп жылап отырады. Жанынан өтіп бара жатқан бір түлкі: - Ата, неге жылап отырсың? – деп сұрайды. - Қасқырға уәде беріп едім, түлкіжан, соны орындай алмадым. Енді ол мені жеймін дейді. - Жағдайың қиын екен, дейді қу түлкі. - Мен сені құтқарайын. Сол үшін сен менің бір тілегімді

орында. - Тек құтқара көр, түлкі! Айтқаныңның бәрін орындайын. - Анау жатқан бұтаны менің құйрығыма байла. Қасқыр оянған кезде мен шаңғытып жүремін. Сонда сен қасқырға... – деп, не айту керек екенін шалдың құлағына сыбырлайды. Қасқыр оянып будақтаған шаңды көреді. - Шал, анау не шаң, көріп тұрмысың? - Аңшылар ғой. Сен естімеп пе едің? Ханның ұлы ауырып жатыр екен. Емшілер қасқырдың өті ғана ем болады деген көрінеді, - деп түлкінің үйрет-

кен сөзін айтады. - Енді қайттім! Құтыла алмайтын болдым-ау! – дейді қасқыр дірілдеп. - Мына қапқа тығыл! – деп шал қаптың аузын аша қояды. Қасқыр қапқа кіріп кетеді, шал қаптың аузын тез буып тастайды. Сол-ақ екен, түлкі жетіп келеді. - Ал, қалай, ризамысың? Енді менің тілегімді орындайсың, - маған бүйрегіңді бер! – дейді ол. - Бүйректі қайтесің, түлкіжан? Одан да мына қойдың бәрін ал! -дейді шал. - Жоқ, уәде – уәде. Оны орындау керек, -деп түлкі шалға жақындай түседі.

Қорыққаннан шалдың іші «гү-р-р-р...» ете қалады. - Ішіңде гүрілдеген не? – дейді түлкі таңырқап. - Өткен күзде бір тазының күшігін жұтып қойған едім. Сол сенің иісіңді сезіп, сыртқа шыққысы келіп жатыр. - Оны неге ертерек айтпадың? – деп түлкі шошиды. – Мен ана қырдан асқанша қимылдама. Қозғалмай тұр. Сөйтіп, шал түлкіден айласып асырады. Ал қаптағы қасқырды таяқ пен енді қайта келсестей етіп ұрады. Содан қаптың аузын шешкенде қасқыр қойын ұмытып зыта жөнеледі.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 ж.

ҚОСТАНАЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТТАРЫ

Шарапат шуағы Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген дәрігері Жаппас Айсин жайлы әңгіме ЖАҚСЫ АҒАНЫҢ АҚ КӨҢІЛІ Адам денсаулығынан артық ештеңе жоқ. Қазақ «Денсау лық – зор байлық» деп босқа айтпаған ғой. Басың ауырып, балтырың сыздаған кезде ең алдымен дәрігердің көмегіне жүгінесің. Солардың ыстық ықыласына бөленіп, емдомын қабылдайтындығың да ақиқат. Қасиетті Қостанай өңірі де өз мамандығына шын берілген, бүкіл ғұмырын денсаулық сала сына арнаған біртуар азаматтар дан кенде болған жоқ. Олардың есімін атай берсек, саусағымыз жетпейді. Солардың бел орта сында бүгінгі өзі жайлы сыр шерткелі отырған Жаппас Ілияс ұлы Айсин де бар. Газет тілшісінің жүрмейтін жері жоқ. Өткен жылдар ішін де талай мамандық иелерімен жүздесіп, олардың өміріне қа нықтық. Солардың ішінде ұзақ жылдар бойы облыстық ауру хананы басқарған, есімі күллі елімізге танымал дәрігер Жаппас ағамыздың өзіндік алар орны бөлек дер едім. Әрбір адам жеке әлем. Жа пекең қаншама жылдар бойы бір орында абыроймен қызмет атқарса да ешқашан сырбаз да салмақты қалпынан айныған емес. Қашан көрсең де өзін бір қалыпты ұстап, ұнатқан адамы мен ашықжарқын сөйлесетін. Өткен жылы жүз жылдығын атап өткен облыстық ауруха наның тарихына көз жүгіртсек, оның қалыптасуы мен қазіргі деңгейіне жету жолында ол кісінің сіңірген еңбегі де айтар лықтай. Менің бұл пікірімді кез келген оның әріптесі, облыс және қала тұрғындары нақтылай түсері хақ. Мен де біраз уақыт облыс тық баспасөздің қара шаңырағы «Қостанай таңы» газетінде қыз мет атқардым. Сол кездері жоға рыда аталған емдеу мекемесін де талай рет болып, ол кісімен жүздесуге тура келді. Ағамыз өте ұлтжанды еді. Көрген кезде орнынан атып тұрып: «Бауырым, қандай шару амен келдің?» деп кәдімгідей қалбалақтап қалатын. Әйтпесе, кейбір мұндай бас дәрігерлер жылы сөйлеспек түгілі, хатшы ларына күні бұрын «Мен бос емеспін, кейін хабарлассын» деген секілді жаттанды сөздер ді айтып қоятыны да ешкімнен жасырын емес. Осы кейіпкерім Жаппас Ілиясұлының арқасында аттары баршаға мәлім, атақты оташы, ұзақ жылдар бойы Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты болған Бексұлтан Тұтқышев жайлы «Еліңнің ұлы бол, құлыным!» деген көлемді очерк жазғаным әлі есімде. Сол Бексұлтан Серікбайұлы кейін еңбегі жанып, қазіргі елор дамыз Астанада тұрып жатыр. Оны түрлі денсаулық саласына байланысты өзекті мәселелер ді талқылайтын халықаралық маңызы бар басқосулардан көріп қаламын. Міне, осы бел

гілі оташы да Жаппас ағадан тәлімтәрбие алған парасатты қазақ жігіті. Бірде ол маған кеуде хи рургиясы бөлімшесін басқара тын Валерий Алексеевич Цхай жайлы газет бетіне мақала жа зуымды өтінді. Сол жолы әлгі есіміне сырттай қанық азаматқа жолығып, оның мағыналы өмірі жөнінде газетте дүнием жария ланды. Содан бері ол кісімен де жақсы қарымқатынастамыз. Жоғарыда аталған Бексұлтан ағамыз осы Валерий Алексееви чтің де шәкірті. Екеуі көп жылдар бойы бір салада қызмет атқа рып, талай адамдардың өмірін өлімнен арашалап қалды. Әлгі есімі аталған бөлімше меңге рушісі Қостанай қаласының құрметті азаматы атанып, үлкен беделге ие болды. Бұл кісі жөнін де кейін тағы тоқталамыз.

ҚАРАҒАНДЫ ИНСТИТУТЫНЫҢ ТҮЛЕГІ Орталық Қазақстанда орна ласқан Қарағанды мемлекеттік медицина институтының алар орны бөлек. Өйткені бұл оқу ор нының материалдықтехника лық базасы өте мықты. Кезінде талай атынан ат үркетін профес сорлар мен көрнекті ғалымдар жұмыс істеді. Қазір арамызда денсау лық саласында жүрген жер лестеріміздің басым көпшілігі осы институттың түлектері. Жаппас Ілиясұлы Айсин де аталған оқу орнын 1959 жылы ойдағыдай бітірді. Сондағы өт кен жылдар мұның ғұмырында ұмытылмастай әсер қалдырды. Қостанай өңірінен барған қазақ жігіті студенттік жылдарды тың ізденістермен өткізді. Мамандық таңдаудың да өзіндік ерекшелігі бар. Дәрігер болу деген сөз өзгенің тағдыры на жауап беру, оған ғұмыр сый лау деген сөз. Сол себептен де мұндай мамандықты таңдаған жастарға қойылар талап та жоғары. Міне, осындай жауапкер шілік жүгін ерте сезінген Жа ппас аға жоғары оқу орнынан тиянақты білім алып шықты. Со нан кейін көп ойланып жатпады. Өзінің бүкіл жастық шағы өткен туған жері Қостанайға оралды. Содан бастапқыда ординатор болып жұмыс істеді. Сол арада білікті дәрігерлерден көп жайды үйренді. Теориялық білімін тәжірибемен тығыз ұштастырды. Оташы болуды армандаған жігіт өзінің таудай талабының арқасында сол арманына қол жеткізді. Хирургия бөлімшесінің меңгерушісі болып жүрген кез дерінде өзінің алдына соңғы үмітін арқалап келген қаншама жанды арашалап, олардың отба сына үлкен қуанышпен оралуы на үлкен септігін тигізді. Мұндай білікті маманды облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшылары да дер кезінде көре білді. Бірде оны өздеріне шақырып алып, облыс орталығынан шалғайда жатқан Октябрь аудандық ауруханасына

бас дәрігер етіп жіберді. «Нағыз тәжірибе жи нақтаймын, халықтың бел орта сында боламын» деген дәрігер дің аудандық жерлерде жұмыс істегені жөн» дейтін ол бізбен болған әңгіме арасында. Өйткені мұның бәрін де ол өз басынан өткерді. Сондықтан оның айтары да, кейінгі жастарға үйретері де мол еді. Сол Октябрь ауданының тұрғындары да Жапекеңнің есімін әрдайым сағынышпен еске алып отырады. Себебі ол бірден жаңа қызметке кірісісі мен жұмыста тәртіпті мықтап қолға алды. Маңайына өз кәсібін жетік білетін, адам баласына үл кен құрметпен қарайтын, шын мәнінде адалдық танытатын жігіттер мен қыздарды жинады. Оларға өзінің ұстамды мінезқұлқы, қызметіне шын мәнінде жауапкершілікпен қарайтындығы, сезімталдығы, көпшілдігімен өнеге болды. Қа рамағындағылардан да өз ма мандықтарына деген жанашыр лықты барынша арттырды. Міне, осындай іскерліктің арқасында аудандық аурухана облыста ал дыңғы қатарда аталатын болды. Білікті басшы дәрігерлер ді кезкелген науқаспен тең дәрежеде сөйлесу мен емдеуде қарапайымдылық, әділдік, аса мейірбандылықпен қарауға шақырды. Ауданда қаншама ел дімекендер бар емес пе? Сол ауылдарда болып, халыққа ме дициналық көмек қандай дәре жеде көрсетіліп жатқандығын өз көзімен көрді. Сондағы адамдардың саны мен сырқаттарына қарай дәрідәрмекпен қамтамасыз етті. Фельдшер және басқа да кәсіп иелерінің біліктілігін жоғары латуға айрықша назар аударды. Өйткені, бұл кісі де көп жайды кадрдың шеберлігі шешетіндігін жақсы білетінді. Осындай ауылды жерлер де және аудан орталығында денсаулық сақтау саласында ілгерілеушілік болғандықтан шығар, арада біраз уақыт өт кен соң, яғни 1977 жылы ол облыс орталығына қызметке жоғарылатылды. Бұл кезде ке шегі жас маман қай жағынан болсын кемелденіп, өзгелерге үлгіөнеге көрсететін деңгейге жеткен болатын. Қостанай облыс орталығы ғана емес, мәдени орда. Мұнда көбіне зиялы қауым өкілдері тұрады. Сонан соң талап та жоғары. Үнемі тың ізденіс үстінде жүретін Жаппас аға жаңа ортаға да тез бейімделді. Ондағы көптен бері жұмыс істейтін әріптестері мен тіл табысты. Тәжірибелі оташы өзінің жанжақтылығымен мұнда да абыройға бөленді. Кескінкел беті келіскен, ұлтымыздың барлық салтдәстүрлерін жетік білетін, кез келген ортада мынау қазақтың нағыз жігіті деп аса бір мақтанышпен көрсете алатын дай Жапекең уақыт өте облы стық денсаулық сақтау бөліміне жауапты қызметке бекітілді. Бұрын тек қана бір салаға ғана жауап берсе, енді оның

жасады. Мұндай азаматты ешқа шан да ұмытуға болмайды. Оның алды адамдардан босамайтын. Бірақ ешкімнің де қабақ шытып, ренжіп шыққа нын көрген жоқпыз. Ол өзінің жанға шуақ құятын жылы сөзі мен сырқаттарды ғана емдеп қоймайтын, қарамағындағы ма мандарды да қанаттандырып, өмірге деген құштарлығын арт тыра түсетін, деді.

ҚОСТАНАЙДЫҢ ҚҰРМЕТТІ АЗАМАТЫ АТАНДЫ

қызметі де ауқымды еді. Күллі облыстағы денсаулық сақтау ме кемелері тікелей өзіне қарады. Ауруханаларды кадрмен қамта масыз ету, төсек орындарының жеткілікті болуы, дәрідәрмектің сапасы мен оның тиімді қол данылуы секілді сансыз көзге көріне бермейтін мәселелер де мұны қатты толғандыратын. Жоғарыдағы басшылар Жа ппас Ілиясұлын мұндай қызмет ке тағайындағандарына қуанба са, ешқашан өкінген емес. Себебі ол өз орнындағы білікті азамат еді. Осылайша ол бес жылдың қалай зырылдап өте шыққанын сезбей де қалды. Алайда ол кабинетте оты рып жұмыс істеуден гөрі, қалың бұқараның арасында жүргенді ұнататын. Теориялық білімін тәжірибемен күнделікті байла ныстырып отыру оның әу бастан алдына қойған үлкен мақсатта рының бірітін. Сондықтан болса керек, ол өзінің көптен көкейде жүрген ойын жоғарыдағыларға білдір ді. Олар да мұның пікірімен са насты. Сөйтіп, 1983 жылы қазіргі Ленин атындағы облыстық ауру ханаға бас дәрігер болып кірісті. Әрине, оны мұндағы ақ халатты абзал жандар шын ықыласпен қарсы алды. Өйткені, мұның есімі барша қауымға бұрыннан жақсы таныс еді. Облыстық денсаулық сақтау бөлімін басқарып отырған кез де осы емдеу орнына қаншама қамқорлық жасады. Уақыт тала бына сай келетін медициналық құралжабдықтармен қамта масыз етілуіне жеткілікті көңіл бөлді. Облыстық аурухананың тіз гінін қолға алғаннан кейін үл кен ұжымның дәрігерлері мен басқа да медициналық қызмет керлерінің басын қосып, кеңес өткізді. Оларға өздерінің алдын да тұрған келелі міндеттердің мәнісін түсіндірді. Әріптестерінің ең басты парызы халық денсау лығын нығайту, сырқаттардың

құлан таза жазылуына бойла рындағы барша біліктілігін арнау екендігін естеріне салды. Сол қызметте жүрген жыл дары облыстық аурухана адам танымастай өзгерді. Бірқатар жаңадан бөлімшелер ашылды. Қазіргі тұрғызылған ғимарат тардың бастауында да Жаппас Ілиясұлы тұрғандығын жақ сы білеміз. Сол кездегі қолға алынған істер жалғасын тапты. Бұл үлкен ұжымдағы атқа рылған жұмыстарға мемлекет басшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев осында болғанда өзінің жоғары бағасын бер ді. Емдеу орнының қазіргідей деңгейге жетуіне республика лық және облыстық бюджеттен қыруар қаржы бөлінді. Егер сіз жолыңыз түсіп, әлгі ауруханаға бара қалсаңыз қан шама заманауи медициналық жабдықтармен қамтамасыз етілген бөлімшелерді көріп, еріксіз таңқаласыз. Бұл, әрине, бірінші кезекте еліміздің эко номикасы өркендеп, медицина саласына айрықша назар ауда рылып жатқандығының жарқын айғағы. Сол өткен кезеңдерде Жа ппас ағаның тікелей қамқор лығын сезінбеген мамандар жоқ шығар. Солардың бірі медбибі Жанбөпе Әкімжанқызы бізбен болған әңгімесінде: Қазір Жаппас ағаны бәріміз де жиі еске аламыз. Ол кезінде осы ауруханадағы жүзеге асы рылған барлық игі істердің ба сықасында болды. Кейін оны әріптестері жұмысты барынша ширатып, оның арманмақса тын жүзеге асырды. Өздеріңіз де көрген боларсыздар, ауру хана түбірімен өзгерді. Қызыл кірпішпен өрілген ғимараттар сонадайдан көзге ұрады. Мен де осы білікті басшы ның кезінде қызметке орналас тым. Ағаның ізгі қасиетін, адами қырларын, жүрек жылуын сезін дім. Өзім секілді талай жас кад рлардың өсіп, танылуына жағдай

Қайран асыл аға, шынында да елім, халқым деп ғұмыр кеш кен тұлға едіңізау... Журналис тердің бәрі де сізбен сөйлесуге, әрбір сөзіңізден тағылым алуға асығатын. Осы орайда мына бір жай есіме түседі. Қостанай облысында еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін Рамазан айына да жете көңіл бөлінді. Сол кез де өзіміз секілді жігіттер Ораза ұстады. Сол алғашқылардың қата рында мен де бар едім. Отыз күн Оразаның жартысы өтіп қалған шақ. Жасыратын ештеңесі жоқ, менің асқазаным ептеп сыр бере бастады. Бірақ Оразаны жалғас тыра бердім. Бір күні ол ойла маған жерден редакцияға келіп қалмасы бар ма? Содан Жапекеңді көрген соң, амандасып, өзімнің жайымды түсіндірдім. Сонда ол: «Қалқам ау, Оразаның денсаулыққа ешқандай зияны жоқ. Оның үстіне жартысы өтіп қалыпты. Сондықтан соңына шейін ұстаға ның абзал. Оған мен кепілдік бе ремін» деген еді. Ағаның осы сөзі мені ерек ше қанаттандырғандай болды. Айтса айтқандай, Рамазан айы ның соңына дейін шыдадым. Денсаулығым да одан нашар лай қоймады. Міне, білікті аза маттың осындай жанашырлық пікірлері жадымда мәңгілік сақталып қалды. Ол 1935 жылы 27 наурызда Меңдіқара ауданына қарасты Татьяна елді мекенінде Ілияс ақ сақалдың шаңырағында дүниеге келді. Жастайынан адам жаны ның арашашысы, дәрігер бо луды армандайтын. Сол мақсат биігінен көрініп, үлкен құрметке бөленді. Оның еңбегі бағаланып, бір неше рет Одақтық дәрігерлер съезіне делегат болып қатысты. «Құрмет белгісі» орденімен ма рапатталды. 1997 жылы Қоста най қаласының құрметті аза маты атағы берілді. Өмір бойы салауатты өмір салтын ұстанды. Абзал жан ешкімді ұлтқа бөлген емес. Оның өмірлік серігі Зинаида апамыз орыс қызы еді. Екеуі құдайдың бер ген перзенттерін тәрбиеледі. Оларды қатарларынан қалдыр май оқытты. Солардан немере сүйді. Бір өкініштісі, қазір аға мыз арамызда жоқ. Бірақ ол әр бір жерлестеріміздің әрі кезін де оның шапағатына бөленген бауырларымыздың жадында.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 ж.

ҚОСТАНАЙ: КЕШЕ ЖӘНЕ БҮГІН

Мәңгілік жүрегімдесің, Қостанай! (Соңы. Басы өткен сандарда)

ӨЗГЕЛЕР ҚАЛАҒА ТАМСАНА ҚАРАЙДЫ Осы мақаланы жазу барысында байқағаным, облыс орталығында тілге тиек ете берсек әңгімемізге арқау болар жайлар өте көп екен. Егер сол қаламызға сән беріп, тұрғындардың аузында жүрген өзгерістерді баяндамасақ шындыққа жанаспас еді. Қостанай шаһарындағы кейінгі уақытта пайдалануға берілген көрнекті ғимараттардың бірі - «Март» сауда орталығы. Оның ішіне кірген адам ерекше таңданары хақ. Өйткені, онда орнатылған эсколаторлар тұрғындар мен қонақтарға өте қолайлы. Бұл бір жағынан уақыт үнемдеуге де жақсы. Себебі, қазіргі кезде адам өміріндегі ең бір бағалы заттардың бірі уақыт. Бәрі де содан ұтылмауға тырысады. Сауда орталығының басшылары осыны мықтап ескерген. Ең жоғарғы қабаттағы кино театр да өнер сүйер қауымның жие келетін орнына айналды. Мұндағылар көрермендердің жоғары талғамымен санасады. Сол себептен де танымдық, тағылымдық жағы мол әрі жаңа түсірілген көркем фильмдерді дер кезінде жұртшылық назарына ұсынғанды жөн көреді. Осы жерде кейбір көпшіліктің көңілінен шыққан көркем фильмдердің тұсаукесері де өткізіледі. Осы сөзіме нақты дәлел келтірейін. Күллі республика халқының көңілінен шыққан әрі жастарды патриоттық сезімге баулитын «Жау жүрек мың бала» фильмі де өңірде алғаш рет осында көрсетіліп, барша үлкенді-кішілі қауымның көкейіне ұялаған еді. Өздеріңіз білесіздер, қалада «Қазақстан» кинотеатры да жұртшылыққа қызмет көрсетіп келеді. Ол орталық саябақтың маңында орналасқан. Мұнда да жерлестеріміздің рухани жан дүниесін байытып, ой өрістерін кеңейтуге ықпал ететін қаншама кино туындылар көрсетіліп жатады. Облыс орталығындағы ерекше сырттан келген қонақтарға ұялмай көрсете алатындай осындай парасат ордаларының бірі - осыдан екі жыл бұрын есігін айқара ашқан Ілияс Омаров атындағы облыстық қазақ драма театры дегеніміз орынды болар. Таран көшесінің бойында орналасқан осынау зәулім ғимарат сонадайдан мен мұндалайды. Сыртқы көрінісінен бастап биік талғаммен тұрғызылғаны бірден байқалады. Әрине, оның салынған кезден пайдалануға берілгенге дейін облыс басшылары айрықша назарда ұстағаны да белгілі. Соны әңгіменің орайы келгенде айтып өткен де абзал. Өзім осы өнер шаңырағында жиі боламын. Театр-

дың тыныс-тіршілігімен жете таныспын десем қателеспеспін. Мұнда актерлердің алаңсыз жұмыс істеуіне барлық жағдайлар туғызылған. Көрермендер залы да шағын әрі ыңғайлы. Осы мекеменің басшысы, Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері Нұрлан Ерекешевпен әңгімелескенімізде, ол бізге өзінің қуанышын жасыра алмай: - Өздеріңіз де бұқаралық ақпарат құралында жұмыс істеген соң жақсы білесіздер. Алла бұйыртса, келер жылы өнердің қарашаңырағына 15 жыл толғалы отыр. Бұл соның қарсаңында бізге жасалған үлкен тарту болды десем орынды болыр. Бұрын біз КЖБИ шағын ауданында орналасқан ғимаратта жұмыс істеп келдік. Әрине, онда да жағдайымыз жаман болған жоқ. Театр әбден қалыптасты. Кадрлар іріктелді. Қаншама драматургиялық шығармалар көпшілікке ұсынылды. Осындай бізге жағдай туғызған облыс және қала басшыларына шын жүректен шыққан алғысымды білдіргім келеді. Қостанай шаһары бұдан да гүлдене әрі мәртебесі асқақтай түссін. Мұндай шаһар елімізде саусақпен санарлық десем артық емес, - деді.

ҚАЗІР КӨРІКТІ МЕКЕНГЕ АЙНАЛДЫ Несін жасырамыз, кезінде жұртшылық үй сатып алар кезде облыс орталығындағы КСК және басқа да кейбір шағын аудандардағы үйлерді сатып алуға онша ықылас таныта бермейтін. Қазір бұл көзқарас түбірімен өзгерді. Өйткені, әлгі аталған шағын ауданда қаншама аспанмен тілдескен биік те еңселі ғимараттар бой көтерді. Тіпті он қабатты үйлер салынды. Осы сөзімізге нанбасаңыз, бір сәт осы жерге ат басын бұрып, ұзыннан ұзақ созылған көшелермен аяңдап жүріп көріңізші. Бұл жердің тұрғындары осы өзгерістерге дән риза. Әсіресе, академик Зұлқарнай Алдамжар атындағы Қостанай әлеуметтік-техникалық универсиеті мұнда орналасқалы бері шағын ауданға жан бітіп, әлеуметтік жағдайы ерекше дамыды. Бұрынғы Кеңес Одағы кезінде дүрілдеген Қостанай мауы-

ты-шұға комбинаты жұмысын тоқтатқаннан кейін осынау көп қабатты ғимарат біраз уақыт босап қалған еді. Соны жатқан жері торқалы болғыр, ұлтымыздың біртуар азматы, көрнекті ғалым Зұлқарнай Алдамжар кезінде қолға алып, бұл ауданды адам танымастай күйге ендірді. Онда білімге сусап жүрген қаншама қазақ жастарына оқуға мүмкіндік туып қана қойған жоқ, сол маңдағы бұрынғы «Текстильщик» Мәдениет үйі Студенттер сарайы болып атауын өзгертті. Қазір мұнда жастардың танымын кеңейтер қаншама мәдени шаралар ұйымдастырылып, ғылыми конференциялар және басқа да басқосулар өткізіліп тұрады. Осы шағын ауданның байырғы тұрғыны, кезінде аталған комбинаттың мақтаулы қызметкерлірінің бірі болған, тіпті қазақ қыздарының арасынан топ жарып, сонау Мәскеуге барып Кеңес Одағының батыры, космонавт-ұшқыш Валентина Терешкованы өз көзімен көру бақытына ие болған замандасымыз Алтын Қалиева былай дейді: - Бұл күндері біздің шағын аудан облыс орталығындағы ең айшықты орынға айналды. Қазір жұртшылық осы жерден пәтер алуға өте құштар. Себебі, қала басшылары шағын ауданға ерекше көңіл бөліп отыр. Соның бірі күнде кешкілік өзіміз серуендеп, немерелерімізді қыдыртатын Жастар бульвары. Былай деуіме себеп, осы аудандағы алаң еліміздегі үлкен қалалардан кем емес. Жан жағына орнатылған орындықтар кімнің болсын назарын еріксіз аудартады. Сонан соң тағы бір айтайын дегенім, бұл жерде неке сарайы жақында пайдалануға берілді. Енді қаншама жас жұбайлардың есінде қаларлықтай некелері қиылып, көптеген шаңырақтар дүниеге келері даусыз. Баршаға белгілі, қаланың орталығындағы жастардың некесі қиылатын жер бұрын тарлық ететін. Ол Қостанайдағы ең бір жұртшылық айтып жүретіндей орынға айналғалы отыр. Жалпы өздеріңіз де көзбен көріп, көңілге түйіп жүрсіздер. Елбасының кемеңгер саясаты және іскерлігінің арқасында Елордамыз Астана тұрғызылып, биыл өзінің 16 жылдығын атап өтті. Бас қала барша облыс орталықтарына өнеге. Сондықтан болашақта да біздің киелі де қасиетті Қоста-

найымыз бұдан да ажарланады. Өзінің тазалығымен, табиғатының көркемдігімен күллі жұртшылықты тамсандыра беретіндігіне шүбә келтірмеймін.

БІЛІМ ОРДАЛАРЫ - БІЗДІҢ МАҚТАНЫШЫМЫЗ «Бала бауыр етің» деп қазақ босқай айтпайды. Әрбір ата-ана өзінің ұрпағының білімді, іскер, ұйымдастырушылық қабілеті мықты және өзі өкілі болып табылатын ұлты мен мемлекетінің мақтанышы болуын армандайды емес пе? Міне, осындай ең ізгі қасиеттер жас ұландардың бойына өз шаңырағы мен бала-бақша және білім ордаларында қалыптасатындығы жалпыға аян. Құдайға шүкір, мұндай іргелі білім ордалары облыс орталығында жетерлік. Солардың басты-бастыларына тоқталып өтсек те артық болмас. Қостанай шаһарындағы таза мемлекеттік тілде тәрбие беретін №61 бала-бақшаны алайықшы. Дәл осы тәрбие орны мемлекеттің қамқорлығын айқын сезініп келеді. Зәуреш Күндеқызыққызы жетекшілік ететін бұл мекеме өзінің жақсы қырымен, қызметкерлерінің тың ізденістерімен өзгелерге өнеге. Олар ең бастысы осыдан біраз жыл бұрын күрделі жөндеуден өткен ғимараттың қызығы мен қуанышына бөленіп, бойларындағы барлық білім-біліктерін жас жеткіншектердің бойына сіңіруге барынша атсалысып келеді. Сондай халық арасында үлкен сүйіспеншілікке бөленген ұжымның бірі - қаланың қақ ортасындағы Сырбай Мәуленов атындағы гимназия. Осынау білім ордасы біраз жылдардан бері шәкірттеріне тыңғылықты білім берудің арқасында облыс

орталығындағы мектеп-гимназиялардың арасында жақсы жақтарымен көзге түсуде. Себебі, бұл оқу орнында білім алған түлектер жылда еліміздегі жоғары оқу орындарында мемлекеттік грантпен оқуларын одан әрі жалғастырып жатыр. Олардың арасында Астанадағы Назарбаев университетінде, Алматыдағы бірқатар ең беделді жоғары оқу орындарында білім алып, ұстаздары мен ата-аналарының сенімдерін ақтап жатқандары қаншама. Осы мақаланы жазукезін-

назия да нағыз білімді шәкірттердің ордасына айналғалы қашан. Өткен оқу жылында мұнда да ұлттық бірыңғай тест өз деңгейінде ұйымдастырылды. Мұндағы ұстаздар қауымы шәкірт термен тыңғылықты жұмыс істей білудің арқасында жоғары жетістіктерге қол жеткізді. Олардың бір түлегі ерекше дараланды. 123 балл жинап оқу орнының ғана емес, облыстың мақтанышына айналды. Осы оқу орны да өздерінің ауласы мен айналасындағыларды көркейтуге де ерекше

де гимназияның басшысы, Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі Бекежан Көшмырзинды әңгімеге тартқан едік. Әрқашан өзін салмақты да байыпты ұстайтын, қарамағындағы ұстаздардың қамқоршысы әрі тәлімгері атанған ұлтжанды азамат өзінің сөзін өрбіте келіп: - Біздің гимназия қазақтың көрнекті ақыны Сырбай Мәуленовтың есімімен аталады. Осынау тұлғаның мәртебесін көтеру және шәкірттеріміздің білім деңгейін барынша арттыру мақсатында барша ұстаздар қауымы аянбай еңбек етіп жатыр. Өздеріңіз де білесіздер, оқу орнының сырты да, ішкі сыныптары да уақыт талаптарына әбден сай. Гимназия болған соң қабылданатын балалардың білім деңгейіне жете көңіл бөлеміз. Оларды қабылдар кезде сынақтан өткіземіз. Гимназияның өзге мектептерден айырмашылығы бізде бірнеше пәндер белгілі талаптарға сай тереңдетіліп оқытылады. Сондықтан да болса керек, жылда түлектеріміз ұлттық бірыңғай тест кезінде жоғары деңгейге қол жеткізіп жүр. Өткен оқу жылында да көрсеткішіміз жаман болған жоқ. Әрине, қол жеткізгенге тоқмейілсуге болмайды. Онда тоқырауға ұшырауымыз әбден мүмкін. Сол себептен де өзіме де, барша ұстаздарға да қояр талабым жоғары. Біздің мақсатымыз - өзмізге жасап отырған қамқорлықтарды жете түсініп, тәуелсіз еліміздің нағыз тірегі болар жас ұрпақты тәрбиелеу, - деді. Айта берсек, мұндай оқу орындары бізде жеткілікті. Қазақ гимназиясы жайлы сөз болғанда өзге оқу орындарына да тоқталып өтпесек әділдік болмас еді. Облыс орталығындағы М.Горький атындағы гим-

назар аударады. Сенбесеңіз сол маңға барып, бір сәт назар аударыңызшы, көк орай шалғынды ауладағы отырғызылған гүлдер мен ағаштарды көріп, іштей дән риза боласыз. Бұл да болса осындағы барша ұжым мүшелерінің еңбегі. Олар осылайша шәкірттерінің табиғат байлығын қастерлеуге, экология жөніндегі білімдерін тереңдетуге, басқа да қарым-қабілеттерін нығайтуға көп көңіл бөлетіндігін байқатады. Облыс орталығындағы тағы бір жерлестеріміздің ерекше ықыласпен ауызға алатын білім ордаларының бірегейі - №2 орта мектеп. Жалпы, өмірден түйгеніміз оқу орнының алға басуы, тәртіптің нығаюы, адамдардың жұмысқа деген талпынысы оның бірінші басшысының іскерлігіне, ізденісіне, адамгершілік мол қасиетіне де тікелей байланысты екенін көріп жүрміз. Бұл орайда осы мектептің басшысы, Ленин орденінің кавалері, білікті ұстаз Вера Григорьевна Макерованың сіңіріп жатқан еңбегі ерекше. Ол кісінің тағы бір әріптестеріне үлгі болар қыры - өте еңбекқор. Бастаған ісін соңына дейін жеткізбей тынбайды. Мұндағы мұғалімдер де сайдың тасындай іріктеліп алынған. Әрқайсысы өз пәнін жетік біледі. Оқушыларын ерекше жақсы көреді. Осындай тіл табыса жұмыс істеудің арқасында түлектер жылда ҰБТ-да жоғары нәтижеге жетіп жүр. Осы мектеп аталғанда Қазақстан Республикасының еңбек сіңірген қайраткері, атақты биші Шәміл Фахрутдинов басқаратын «Карнавал» би ансамблінің тек облыс емес, күллі өңіріміздің атағын шығарып жатқанын тілге тиек еткеніміз де абзал.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 ж.

ШАҢЫРАҚ

Тілі мен дінін қадір тұтқан немесе халқына адал қызмет етудің жарқын үлгісін көрсеткен Оралхан Таңжарықов туралы әңгіме АЛҒАШҚЫ ЖҮЗДЕСУ Мен әрбір осындай ел аузында жүрген көрнекті тұлғалар жайлы сыр шерткенімде еріксіз көз алдыма өткен жылдар тұра қалады. Дәл сол шақта облыстық «Коммунизм таңы» (қазіргі «Қостанай таңы») газетінің ауыл шаруашылығы бөлімінде аға тілші болып жұмыс істеп жүрген едім. Қызмет бөлмемде кезекті мақаламды жазып отырған шақта хатшы қыз жаныма жүгіріп келіп: «Оразалы аға, сізді бас редактор шақырып жатыр. Шамасы, сізге тығыз тапсырма бергелі отырған секілді» деді. Басшы айтты, орындалуға тиіс. Сондықтан ол кісінің алдына тез жеттім. Сержан аға көңілді екен. Қасында ақ-сары келген, шашы бұйра жігіт ағасы отыр. Маған жүзі біртүрлі таныс секілді. Шырамыттым. Не де болса қаламгердің бірі болар деген ойда қалдым. Расында да, түйсігім алдамапты. Бас редактор да әңгімені көпке созған жоқ. Бірден: «Қалқам, саған үлкен қолқа салғалы отырмын. Мына менің жанымда отырған қазақтың көрнекті ақыны Кеңшілік Мырзабеков болады. Өзі Торғайдың жігіті» деді. Қысқасы, бастығым маған өзінің жеңіл көлігін беріп, әлгі ақын ағамызды облыс орталығынан сексен шақырымдай жерде жатқан Меңдіқара ауданына алып баруымды өтінді. Жолға да шықтық. Тақтайдай тегіс көшемен ақсүліктей «Волгамен» жүйткіп келеміз. Бағытымыз алдымен осы ауданның шетінде орналасқан Брежнев атындағы кеңшар-ды. Кеңшардың диспетчеріне келіп, директормен қосуын сұрадық. Орыстың әлгі әйелі дереу басшы Оралхан Әбдірахманұлы Танжарықовқа тілшілер келді деп хабарлады. Бұл бір нағыз ауыл шаруашылығындағы науқанды жұмыстың қызып жатқан шағы болатын. Кеңседе ешкім де отырмайды. Содан, көп өтпей сұңғақ бойлы, жүзі жылы, кең пейілді ағамыз жақындап, бізбен амандасты. Келген шаруамызды айтып, шүйіркелесіп жатырмыз. Оралхан аға қонақпен де тез тіл табысып, әңгімелесіп кетті. Алматыдан келген Кеңшілік аға осында қалатын болды. Мен редакторымның жеңіл көлігін ұстамайын деп кері қайттым. Міне, тұңғыш рет кейіпкеріммен осылайша жүздесіп едім. Журналистердің жұмысы қашан да қарбалас қой. Одан кейін де жолым түсіп, осынау іскерлігімен көпке танылған Орекеңмен бірнеше рет дастархан басында да сырласудың сәті түсті. Адамды тану үшін көп уақыттың керегі жоқ. Нағыз ел үшін еңіреген жан екендігіне көзім әбден жетті. Уақыт өте осы кісі облыс

орталығына көшіп келді. Жеке зәулім үй салды. Онымен дидарласып, өзі туралы мақала жазсам деген ойым осы жақында ғана жүзеге асты. Өзі қазіргі таңда Қостанай шаһарындағы Набережная көшесі, 56-шы үйде тұрады екен. Аулалары өте кең. Бір жағында үлкен ұлы Қуаныш пен келіні, немерелері ғұмыр кешіп жатыр.

ҚАРАПАЙЫМ КІСІНІҢ БАЛАСЫ Кейбіреулердің түсінігінде басшының баласы ғана дөкей болады деген ұғым қалыптасқан. Бірақ, үнемі олай бола бермейді. Өзім Қостанайда қызмет атқарған ұзақ жылдары осындай көптеген азаматтармен жүздестім. Олардың арасында кәдімгі өзінің адал еңбегімен күн көріп жүрген отбасында тәрбиеленген ағаларымыз да аз емес. Солардың бірі әрі бірегейі Оралхан Әбдірахманұлы. Меңдіқара табиғаты тек әсем өңір ғана емес. Адамдары да мейірбанды да еңбекқор жандар. Орекең 1944 жылы 20 тамызда осы аталған ауданға қарасты Ұзынағаш деп аталатын, жан-жағы тал-терекке малынып тұрған ауылда өсті. Әкесі Әбдірахман тіршілікте тек қана өзінің адалдығы мен тындырымдылығына сенген кісі еді. Өзі толыққанды білімді азамат болмаған соң, балаларына тиісті оқу орындарына түсуге жастайынан бағыт берді. Бәйбішесі Шайзада Төлекеқызы да ұлтымыздың кішіпейіл қыздарының қатарынан болатын. Бұрындары біздің ата-бабаларымыз он үште отау иесі демекші отбасын ерте құрғаны көпке белгілі. Әлгі Әбдірахман ағамыз бен Шайзада апамыз да он төрт жасында шаңырақ көтерді. Бір ғажабы, екеуі де бір-бір үйдің жалғыздары екен. Апамыз он құрсақ көтерді. Соның алтауы ғана тірі қалды. Оның ішінде бесеуі ұл, біреуі қыз. Оралхан аға солардың үшіншісі. Адам баласы арманына жете берген бе? Отау құрғандарына жарты ғасыр толуға жақын қалған еді. Кенеттен алдымен отағасы қайтыс болды. Оның қайғысын көтере алмай бәйбішесі де дүниеден өтті. Орекеңнің айтуына қарағанда, ата-анасы өте сыйласқан. Бір-бірін ыммен ғана түсініседі екен. Әке-шешелері бақилық болған соң, олардың ғұмырларының жалғасы болып табылатын алты ұл мен қыз өздерінің қатарынан қалмау жағын қарастырды. Жаңағы әңгімемізге арқау болған Ұзынағаш елді-мекені Ресейдің Қорған және Челябі облыстарымен шектеседі. Бергі жағы Меңдіқара, арада тек қана Тобыл өзені сылаңдап ағып жатыр. Бала кездерінде кейіпкерлеріміз осы суға талай шомылып, күнге қыздырынған

болатын. Оралхан Әбдірахманұлы Қараталдағы қазақ мектебінде небәрі үш-ақ жыл оқыды. Содан кейін әке-шешесі Ресейдің Қорған облысы Күртеміш ауданына қоныс аударуларына байланысты сонда оқуға тура келді. Сыртта тұрған қазақтардың намыстары еліміздегі бауырларымызға қарағанда, өте жоғары. Себебі, олар өздерінің салт-дәстүрлеріне ерекше көңіл бөледі. Былай етпесе, ұлт ретінде жұтылып кетуі де мүмкін. Әулеттің басшысы Әбдірахман ақсақал өзге мемлекетте тұра берсе, ұл мен қыздары өз ана тілін ұмытып, орыстанып кете ме деп ойлаған болуы керек. 1960 жылы Меңдіқара ауданының Қаратал кеңшарына қайта оралды. Елдегі ағайындармен араласып, ағаштан төрт бөлмелі үй салып алды.

ЖҰМЫСТЫ ЖҮРГІЗУШІЛІКТЕН БАСТАДЫ Оралхан ағаның әңгімесінен түйгенім, ол әу баста ешқашан да басшы боламын, лауазымды азамат атанамын деп ойламаған секілді. Өйткені, Ресейден туған жеріне оралған соң, яғни 1960 жылы кеңшардағы комбайнер-тракторшылар дайындайтын курста білім алды. Сондағы Құлшықай деп аталатын бөлімшеде механизатор болып ауылдағы барлық науқанды жұмыстардың бел ортасында жүрді. Қарапайым еңбек адамдарының қандай болатындығын өз көзімен көрді. Сондықтан да шығар, осы уақытқа дейін елдегі қарапайым жұмысшылардың еңбегіне аса бір құрметпен қарайды. Арада бір жыл өткен соң сол кездегі Торғай облысына қарайтын Бестау кеңшарында мұғалім болып жұмыс істейтін ағасы Мыңжасар өзіне шақырды. Сонда жүріп шоферлық курсты да бітіріп алды. Осылайша нағыз кәсіби жүргізуші болып шыға келді. Осы мамандықпен айналысқан жылдар аралығында әскер қатарында да болды. Мәскеудің қақ ортасында қызмет етті. Қалған жеті жыл әлгі жүргізушілік курсты бітірген елді-мекенде өтті. Артық сөзі жоқ, адам баласына тек қана ізгілік тілейтін мұны жергілікті кеңшардың басшылары да көре білді. Сондықтан болар, 1967 жылы әскерде әбден шыңдалып келген жігітті кеңшардағы инженер-жабдықтаушы қызметіне тағайындады. Сонымен қатар, жүргізушілік жұмысты да қатар атқаруға тура келді. Осы жерде жүріп кешкі орта мектепті де бітіріп алды. Содан кейін Қостанай ауыл шаруашылығы техникумына сырттай түсіп, зоотехник мамандығын алып шықты. Алайда

ата-анасы өзін ерекше жақсы көретін. Сол себептен елді-мекеніне оралып, әке-шешесіне қамқорлық жасады. Таңжарықовтар әулетіне келінді де құдай берді. Себебі, Орекеңнің сүйген жары Бөпежан апамыз Бестауда жастайынан жақсы тәлім-тәрбие алған қыз еді. Қазақтың салт-дәстүрін сыйлайтын жас келін ата-анасын өле-өлгенше алақандарына салып аялады. Қазақшалап айтатын болсақ, олардың екі қолын ыстық суға салды. Осындай келін қайдан жаман болсын. Бүкіл ауыл аймақтың құрметіне бөленді. Ағамыз осы жеңгемізбен 1968 жылы шаңырақ көтерді. Оралхан Әбдірахманұлы өзін жұбайының алдында қашан да қарыздармын деп есептейді. Себебі, ата-анасы дүниеден өтерде келініне шын мәнінде ризашылықтарын білдіріп, ақ баталарын берген-ді. Орекең мен Бөпежан жеңгеміздің танысулары да қызық. Себебі, Оралхан аға оның туған ағасы Бейсенмен өте жақын дос болды. Осы замандасына келіп-кетіп жүргенде оның қарындасы Бөпежанға көзі түсіп, бірден ғашық болып қалғанын сезбеді. Досы нағыз қазақтың сегіз қырлы, бір сырлы жігіті болатын. Барлық музыкалық аспаптарда еркін ойнайтын. Осылайша жүрген жері той-думан азаматты бәрі де сыйлап, оған қошемет көрсетіп жататын. Бөпенжанмен танысқан соң, бұл әскерге шақырылды. Бірақ екі ғашықтың арасындағы сезім суыған жоқ. Бір-бірімен хат жазысып тұрды. Әскерден келген кезде қалыңдығы Бестау кеңшарында білдей есепші еді. Одан ары қарай уақытты созуға болмады. Сүйкімді де, инабатты әрі ұяң бойжеткенді Қараталға келін етіп түсірді. Осы апамыз да алтын құрсақ ана атанды. Үш қыз, екі ұлдарына жақсы тәрбие берді. Тұңғыштары Қуаныш бұл күндері ел таныған азамат. Белгілі кәсіпкер, газ құбырларын жобалаумен айналысады. Келіншегі Алма екеуі екі ұл, бір қыздарына білген ақылдарын айтып, оларға тәлімді бағытбағдар берді. Олардың Берік, Мерейхан есімді ұлдары да ата-анасының сенімін ақтады. Кенжелері Алуа екінші сынып оқушысы. Бұл үйдің екінші ұлы Серік Ақтөбе қаласындағы облыстық қаржы полициясында жауапты қызметте. Оның Дархан есімді ұлы да өсіп келеді. Оралхан аға мен Бөпежан апаның үш қыздары, яғни Әлия, Жанат, Сәулелер де өмірден өз орындарын тапты. Күйеу балалары Мырзабек пен Талғат та үлкенді сыйлай білетін, білікті мамандар. Олардың да ұл мен қыздары әке-шешелерінің мақтанышына айналып отыр. Отағасы Орекең мен Бөпе-

жан апамыз осы ұл мен қыздарынан он немере сүйді. Бір күйеу баласы Мырзабек полиция қызметкері болса, Талғат «Береке-Таң» деп аталатын жауапкершілі шектеулі серіктестігінің басшысы.

ӨЗГЕЛЕРГЕ ШАРАПАТЫ КӨП ТИДІ 1971 жылы Қаратал кеңшарының сол кездегі директоры Рафхат Хасанов Оралхан ағаға үлкен сенім артып, орталықтағы бөлімшеге зоотехник етіп бекітті. Мұнда бес жылдай қызмет атқарып, кәсіби жағынан әбден шыңдалды. Содан кейін мұны шаруашылық азаматтары кәсіподақ комитетінің төрағасы етіп сайлады. Бұл жұмысты да абыроймен атқарды. Көп өтпей бас зоотехник болып тағайындалды. Осы жылдары Қостанай ауыл шаруашылық институтының зоотехникалық факультетін сырттай бітірді. Тіпті, үздік аяқтады. 1984 жылы Ақсуат мал бордақылау кеңшарына басшы болып бекітіліп барған шағы да мұның жадында мәңгілік сақталып қалды. Содан кейін мақаламыздың басында айтылғандай Брежнев атындағы шаруашылыққа іскерлікпен жетекшілік етті. Осы қызметтерде есімі елімізге кеңінен танылған Оралхан Әбдірахманұлы Боровской аудандық атқару комитетінің төрағасы, аудандық әкімшілік басшысы, аудан әкімі секілді жауапты да лауазымды қызметтерді де абыроймен атқарды. Содан соң бірқатар уақыт ауданаралық газ шаруашылығына да жетекшілік етті. Қостанай шаһарының жанындағы Мичурин атындағы жеміс-жидек шаруашылығына да басшылық жасады. Біраз жылдар бойы облыстық газ шаруашылығында да төрағалық қызметте болды. Қазіргі таңда өзінің жеке кәсіпкерлігі бар, онда егін өсірумен айналысады.

Журналист әрбір мақала жазар алдында кейіпкерім несімен халықтың есінде қалды, оның азаматтық, ұлтжандылық қасиеттері қандай деген сауалдарға да жауап іздейтіндігі ақиқат. Бұл орайда Оралхан Әбдірахманұлы Таңжарықовтың өткен өмір жолы көпке үлгі. Сонымен осы ағамыздың арқасында бұрынғы Боровской ауданының атауы Меңдіқара ауданы болып өзгерді. Сонда қолына қалам ұстаған мен секілді жігіттердің де қуанбағаны жоқ шығар. Содан соң әлгі ауданның тек қана орыс тілінде шығатын басылымы «Меңдіқара үні» деп аталды. Содан бері қос тілде жарық көріп келеді. Сол уақытта оған бас редактор етіп белгілі ақын әрі қаламгер Мырзалы Оңайбаевты бекітіп, оған баспана берді. Астына көлік мінгізді. Сондай-ақ аудан орталығынан жаңа қазақ мектебін ашуға мұрындық болды. Өзге қандастарымызға өнеге болсын деген ниетпен өзінің орыс мектебінің екінші сыныбында оқитын ұлы Серікті әлгі мектептің қазақ сыныбына берді. Бұл нағыз ұлтжандылық емес деп кім айтады. Өздеріңіз білесіздер, бұрын Қостанай өңірінде мешіт деген атымен болған жоқ. Жұрт Алла деген сөзді аузына алуға қорқатын. Боровской поселкесінен бірінші рет мешіт мұсылман қауымына есігін айқара ашты. Сондай-ақ сол жердегі орыс шіркеуі де христиандарға қызмет ететін болды. Со н д а ғ ы т у б е р к у л е з ауруымен сырқаттанған жұртшылықты емдейтін қалың қарағайдың арасындағы санаторийге қазақтың тұңғыш дәрігері Мұхамеджан Қарабевтың есімі берілді. Аудандағы қолынан іс келетін қазақ жігіттерін қызмет жағынан өсірді. Міне, мұны оның шарапатын көрген жігіттер әлі күнге дейін ауыздарынан тастамай айтып жүреді. Оның өмірлік қағидасы адалдық, бастаған істі соңына шейін жеткізу, артылған сенімді уақытында орындау.

БІЗДІҢ ҚОСТАНАЙ

10 ӨНЕР

Сейсенбі, 19 тамыз 2014 ж.

Қостанайдың талантты жігіттері немесе тыңдармандарын әсем әндерімен сусындатып келе жатқан «Нью Бойс» тобы туралы мөлтек сыр БЕЙІМБЕТТІҢ ӘҢГІМЕСІ

Қазақта Бейімбеттердің бәрі де талантты болатындығына осы жолы да көзім жетті. Әрине, мұндайда тіліңе қазақтың ұлы жазушысы Би аға, яғни Бейімбет Майлин оралады. Ал менің бүгінгі кейіпкерім Бейімбет Жүнісов те осындай ардақты есімді иеленіп жүрген дарын иесі. Ол сәні де, жан дүниесі де ерекше жігіт екен. Әңгімеміз де өте жарасты. Бір сәт арамыздағы жас алшақтығын ұмытып, мәдениет әлеміне еніп кеткендей болдық. Оның әңгімесінен түйгенім, өзі тазалығымен ерекшеленетін көрікті қала Қос танайда 1981 жылы дүниеге келіпті. Бірақ оның бақытты балалық шағы облысымыздың Әулиекөл ауданында өткен. Себебі, марқұм әкесі Батырбек сонау 1977 жылдары аталған аудан орталығында тұңғыш рет қазақ оркестрін құрды. Батекең нағыз сегіз қырлы, бір сырлы азаматты. Өйткені, ол жаны елгезек, кісіні бірден баурап алатын әрі қазақтың қос шекті домбырасын келістіре шертетін талантты. Сондайақ ән айтатын өнері де бар еді. Меніңше, Бейімбетке әншілік өнер осы асқар таудай әкесінен жұққан секілді. Ана деген ардақты ат деп босқа айтпаймыз. Жас әншінің қазіргі деңгейге жетуіне өзінің ақылын қосып, қамқорлық жасаған оның сүйікті шешесі Бақытжан десек орынды болар. Ол сонау бір жылдары педагог ретінде қызмет атқа-

рып, шәкірттерінің құрметіне бөленді. Бұл күндері осы екінші ұлының қолында тұрады. Үйдің берекесі мен мерекесі. Жалпы, Бейімбет тің ән өнеріне деген талпынысы сонау бес жасында басталды. Ол кіпкішкентай бала болса да, балабақшада ән салып, ондағы апалары мен ұл мен қыздардың мақтанышы бола білді. Оның алғашқы әуелете шырқаған әні «Анамның тілі» деп аталады. Тыңдаған кісіге бұл әннің астарында да қаншама тағылымды сыр жатыр. Онда ана тілге деген ерекше құрмет, сезім де бар. Сонысымен де құнды әрі өзгелерді бірден баурайды. Ал алты жаста әкесі басқаратын оркестрдің құрамында Алматыдағы «Қазақстан» телеарнасындағы бір бағдарламада ән шырқап, республика жұртшылығына таныла бастады. Ол әрқашан да «Өнердегі алғашқы ұстазым өзімнің асыл әкем» деп айтып отырады. Осынау ардақты жан жайлы сыр шерткен кезде оның жүзінен ерекше бір мұңды да сезгендей болдым. Шамасы, өзін ән өнеріне баулып, қанатын қатайтқан біртуар әкесі есіне түсіп кеттіау деймін. Алайда алдымдағы жігіттің бойынан оған деген ерекше құрмет пен мақтанышты байқадым. Ол қазір 32 жаста. Өз алдына жеке шаңырақ көтерді. Диана, Милана есімді қыздары бар. Келіншегі де ұлтымыздың салтдәстүрін берік ұстайтын аяулы жан. Бейімбет Қоста-

най педагогикалық колледжін аяқтаған. Қазір Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтында сырттай оқиды.

ЖЕТЕКШІ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚҰРДАСТАРЫ Бұл «Нью Бойс» тобы 2001 жылы құрылды. Бастапқы кездері аталған өнер ұжымына облыс өңіріне есімі жақсы таныс, дарынды жан, шәкірттерінің ерекше құрмет тұтатын адамы Татьяна Алексеевна Кириченко жетекшілік етті. Білікті Татьяна ол кездері әрі Қостанай педагогикалық колледжінде жастарға вокалдан дәріс беретін. Сонда өзінен сабақ алған шәкірттерінен Бейімбет ті және басқа үш жігітті топқа қабылдаған еді. Енді топтың негізін қа-

лап, содан бері өнер жолында биіктенбиікке көтеріліп келе жатқан жігіт терге де тоқтала кеткеніміз де жөн деп есептеймін. «Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын» демекші, ұжымда әу бастан ұйымшылдықпен жұмыс істеп келе жатқан Ермек Жақсыбаев, Қайрат Өсіпов, Алексей Костюченко секілді азаматтар да өнер десе, ішкен асын жерге қоятын азаматтар. Әлгі есімдері аталған үш жігіт тің арасында Қайрат қана бойдақ. Қалған екеуінің де Бейімбет секілді жан жарлары мен балашағалары бар. Бұлардың бәрінің тағдырын бір арнаға тоғыстырған әнге деген шексіз құштарлық. Ең бастысы бірбірін жақсы түсініседі. Әрбір әнді таңдағанда да ойларын ортаға салып, оны сахнаға шығарғанша қаншама тер

төгеді. Күнделікті репетиция да әннің мазмұнына әуені сай келу жағына да айрықша көңіл бөледі. Осы уақытқа дейін олардың репертуарындағы әндер 50ге жуықтады. Олар орыс, қазақ және ағылшын тіліндегі туындылар. Жігіттер сахнаға шыққанда өзге дүниенің бәрін ұмытып, әрбір әнді шын мәнінде жүрекпен орындайды. Сондықтан да шығар, тыңдармандарының көңілінен шығып жатады. Көрермендерді қашан да көңілді, жеңіл ырғақты, өзіндік айтары бар туындылар бірден баурап алады. Олардың қай әндері болса да сезім қылын шертеді. Сондықтан да бұл төрт әншінің орындауындағы шығармалар көптің есінде қалады. Олар ұжымды құрған кезде Ресейдің «Премьерми-

нистр», қазақтың «МузАрт» секілді топтарына еліктеп, келешекте солардай халықтың сүйіспеншілігіне бөленуге тырысты. Тынымсыз еңбек нәтижесіз болған жоқ. Өткен 12 жылдың ішінде бұларды өңір жұртшылығы жақсы таныды. Сол кезең ішінде бұлар бірқатар байқаулар мен фес тивальдарға қатысып, өздерінің болашағы жарқын екендігін дәлелдеді. Осы арада нақты деректерге де сүйене кеткеніміз дұрыс болар. Мәселен, олар 2002 жылы Челябі қаласындағы бүкілресейлік «Арт Стар» байқауында жүлделі бірінші орынды жеңіп алды. Сол жылы елордамыз Астанадағы «Шабыт» өнер додасына да қатысып, 95 талапкердің арасынан топ жарып, екінші орынды иеленді. Содан араға екі жыл салған соң, яғни 2004 жылы бұлар талай жас дарындардың бағын ашып, оларға үлкен өмірге жолдама берген республикалық «Жас қанат» байқауында да ерекше көзге түсіп, дипломат атанды. Сол жылы тамыз айында оларға үлкен құрмет көрсетіліп, Алматыдағы «Азия дауысы» байқауында да жақсы қырларынан көрінді. Былтыр Уфада өткен «Урал Моңо» байқауында да бірінші орынға көтерілді. Та л а н т т ы ж і г і т те р д і ң өнерге қосқан аздыкөпті еңбектері бағаланды. 2003 жылы Қостанай облыстық меценаттар клубы «Шабыт», жақында ғана «Қазына» сыйлығының лауреаты атағына ие болды.

БІЛГЕНГЕ - МАРЖАН

Сүттен жасалатын тағамдар Мал және одан алынатын өнімдер қазақтың басты байлық қоры. Соның ішінде ұлт тағамдарының негізгі көзі болып табылатын сүттің орны бір бөлек. Сүт тағамдарын халық бір сөзбен ақ деп атайды. Осы ақтан бірнеше жүздеген, мыңдаған жылдар бойы халық аса бай тәжірибе жинақтай жүре одан жүзден астам тамақ түрлері мен дайындау әдістерін жасаған. Және олардың көптеген қызықты атаулары мен орны және алуан түрлі ерекше жасау, пісіру жолдары тағы бар. Сөйтіп, бір сүттен сұйық, қою, қоймалжың, ащы, тұщы, жұмсақ, қатты, ұнтақ тағамдар жасап шығарған. Олардың көпшілігі қазіргі кезде қазақ дастарханынан сирек көрінетін жеңсік ас қатарына жатады. Сүт тағамдары денсаулыққа да пайдалы және қоректік қасиеті де мол. Қымыз. Халқымыздың бірнеше ғасырлар бойы үздіксіз пайдаланып келе жатқан ұлттық тағамы. Ол тек тағам ғана емес, сонымен қатар халықтың қасиетін, дәулетін, салтанатын,

байлығын, мырзалығын, дас тархан берекесін білдіретін ырыс белгісі. Қымыз дайындау дың әдістәсілдері, ырымдары мен кәдежоралары көп. Көктем туып, құлындаған бие байланып, сауылады. Бие сүтіне арнайы ашытқы қосып, қымыз дәрежесіне жеткізеді. Уыз қымыз – жаңадан ашытылған қою қымыз. Бал қымыз – жылқының сүр қазысын қосып әбден бабына келтіріліп пісірілген қымыз. Құнан қымыз – екіүш күн сақталған, толық ашыған қымыз. Дөнен қымыз – үштөрт түн сақталған өте күшті қымыз. Бесті қымыз – төртбес түн сақталып ашуы әбден жеткен қымыз. Шұбат. Сүт тағамдарының ішінде қымыздан кейінгі бағалы сусын – шұбат. Оның түйе сүтінен жасалатыны барша жұртқа белгілі. Шұбатта қымыз сияқты ашытылып, тері, ағаш, қыш ыдыстарға құйылып сақталады, пісіріледі. Шұбат қымызға қарағанда дәмді, жұмсақ, майлы әрі қоюлау болады. Екіүш күндік шұбат ең жақсы, сапалы шұбат деп есептеледі.

Құрт. Құрт – қой, сиыр сүтінен жасалады. Әрине, қой сүтінен жасалған құрттың дәмі де, сапасы да өте жоғары болады. Құрт жасау үшін ашыған сүтті ағаш кеспекке құйып бірнеше күн іркіт жиналады. Оны үлкен қазанға құйып қайнату кезінде іркіт қоюланып, ақ, ақсары болған кезде отын сөндіріп, суыған соң оны сол кеште таза қапшыққа құйып қояды. Таңертең оны алақанға салып әр түрлі пішінде домалақ, ұзынша етіп құрт жасайды. Дайындалған құртты шыптаға, жоғары жерге немесе өреге жайып кептіреді. Ірімшік. Ірімшіктің қой мен ешкі сүтінен жасалғандары өте дәмді әрі құнарлы болады, тіс батпайтын қатты болмайды. Сүтті іріту үшін жас қозының ұлтабарындағы уызын қолданады. Ірімшіктің екі түрі болады: ақ ірімшік, қызыл ірімшік. Ақ ірімшікті іріген сәтте тез түсіріп алады да ыстық күйінде сары май салады. Оның тағамдық қуаты да мол. Ақ ірімшікті көп сақтамайды, суығаннан кейін дәмі де кеми береді. Қызыл

ірімшік әбден қызарып, түзілгенше қайнатылады. Қайнап қызарғаннан кейін сүзіп алады да мата дорбаға салып, күн көзіне кептіріп алады. Бұл тағам жазда дайындалады. Мұны қыста да, жазда да май, қаймаққа қосып жейді. Уыз. Малдың төлдегеннен кейінгі алғашқы сүті уыз деп аталады. Уыз өте дәмді әрі қою болады. Бала да, төл де уыз сүтін тойып ішу керек. Уызына тоймаған бала да, төл де әлсіз болып өседі. Уыздан уыз көже деп аталатын кәделі, жеңсік тағам жасалады. Бұл алғашқы ащы уыздан емес, 23 күннен кейінгі тәтті уыздан әзірленеді. Уыз ақырын, баппен пісіріліп оған піскен күріш немесе сөк қосылады. Қатық. Қатық пен айран сүттен ұйытылып жасалатын әрі тағам, әрі сусын. Дәмі қышқыл болады. Қатық қой сүтінен жасалады, айраннан гөрі дәмді әрі қою болады. Қатыққа батырған қасық тік тұрады. Мұндай қатықты ел «дірілдек» немесе «меңіреу қатық» деп атайды.

Бұл оның маңыздылығын білдіреді. Айран. Айран сиыр сүтінен жасалады. Қатыққа қарағанда сұйықтау әрі ащырақ болады. Сусын ретінде пайдаланады. Нан турап та жейді. Айран да, қатық та балалар үшін өте пайдалы тағам, нәрі мен құнары жоғары болады. Сүзбе. Қазақ халқының өзіне ғана тән және сирек әзірленетін тағамдардың бірі – сүзбе. Сүзбе сүзу үшін айранды ұйытып, соны кәдімгі қапшыққа құйып жоғары іліп қояды. Осы жерде айранның суы әбден ағып болып, қап түбінде айранның маңызы, яғни қоюы ғана қалады. Оны шұңғыл шараға салып алып әбден араластырады да тұз салады. Сүзбе әдетте күн суығанда күзде, қыста дайындалады. Оның ащылау әрі қышқыл дәмі тәбетті ашады. Май. Халық дастарханынан үзілмей келе жатқан қасиетті әрі қастерлейтін сыйлы тағамы – кәдімгі сары май. Оның тағамдық құнары мен қуаты да өте жоғары. Майсыз қазақ

үйінің сәні де, дәмі де татымсыз көрініп тұрады. Әр отбасы алдымен май жинайды. Оны қысы, жазы бірдей қорек етеді. Сүттен қаймақ, қаймақтан май шығады. Қаймақты шайқап май алуды «май шайқау» дейді. Қаймақты шара сияқты кең ыдысқа салып, былғайды. Әрине, оған біраз уақыт кетеді. Біраздан кейін қаймақ туырылып, май түзіле бастайды. Әбден май болып шыққаннан кейін ши, пышақ сыртымен тілімдейді. Сиыр сүтінің маңызы, әсіресе мамыр айының дәмі, құнары өте сапалы, түсі де сапсары болады. Балқаймақ. Тез әзірленетін тәтті тағамдардың бірі – балқаймақ. Қазақ дастарханынан жиі көрінетін осы сыпайылар тағамы кәдімгі қаймақтан жасалады. Жаңа тартылған қаймақты шағын ыдысқа салып, оны май болып сұйылып кетпейтіндей жағдайда баяу қайнатады. Қайнау сәтінде аздап бал, ақ ұн сеуір араластырып отырады. Сәл суығаннан кейін кімге болса да ұялмай алдына қоюға болады.

Вторник, 19 августа 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

ОФИЦИАЛЬНЫЙ ОТДЕЛ

ЖШС «Казакдорстрой» Қостанай тұрғындарын Қостанай облысы, Қостанай қаласына қарасты «Қостанай қаласын айналып өту» автомобиль жолында орналасқан саз балшық және саз балшық тектес жыныстар кен орнының №№1, 2, 3, 4, 5, 7 участкесі кенжарының жұмысын тоқтату (ликвидациялау) жобасына қосалқы жасалған «Қоршаған ортаны қорғау» ҚОЫБ (ОВОС) бөлімі жобасы және онымен қоса табиғатты қорғау іс-әрекеттерін жоспарлау мәселесін қарастыру жайында жиын өткізетінін хабарлайды. Жиын Қостанай қаласы 6 микрорайон, д.55. (ЖШС«Қазақдорстрой» офисі) 09.09.2014 ж.: сағ. 11.00-де. Жобаның қағаз түріндегі тасымалдаушысымен Қостанай қаласы, 6 микрорайон, д.55 (ЖШС«Қазақдорстрой» офисі) бойынша таныс бола аласыз. Жоба ақпараттарының электронды түрімен келесі электронды мекен-жай бойынша таныс бола аласыздар: alait2030@gmail.com. Анықтама телефондары 8 (7162)29-45-86. Анықтама мен ұсыныстар үшін электрондық пошта: alait2030@gmail.com. ТОО «Казахдорстрой» уведомляет жителей г. Костаная о проведении общественных слушаний по проекту ОВОС Раздел «Охрана окружающей среды» к проекту ликвидации участков №№ 1, 2, 3, 4, 5, 7 месторождения глин и глинистых пород, расположенного на землях г. Костаная Костанайской области, вдоль автомобильной дороги «Обход города Костаная», а также рассмотрение плана природоохранных мероприятий. Слушания состоятся по адресу: г. Костанай, 6 микрорайон, д.55 (офис ТОО «Казахдорстрой») 09.09.2014 г. в 11.00. С материалами проектов на бумажном носителе можно ознакомиться по адресу: г. Костанай, 6 микрорайон, д.55 (офис ТОО «Казахдорстрой»). Материалы проектов в электронном виде можно запросить по эл. адресу: alait2030@gmail.com. Справки по тел. 8(7162)-29-45-86. Адрес электронной почты для замечаний и предложений: alait2030@gmail.com.

РАЗМЕЩЕНИЕ

РЕКЛАМЫ

Адрес: пр. Аль-Фараби, 90 (1 этаж, левое крыло - рекламный отдел).

Тел. 8 (7142) 54-03-01

Тел. 8 (7142) 53-39-13

ГАЗЕТА КУПОН БЕСПЛАТНОГО ЧАСТНОГО ОБЪЯВЛЕНИЯ

РАЗДЕЛЫ ПРОДАЮ КУПЛЮ МЕНЯЮ (нужное подчеркнуть) текст объявления (до 25 слов)

Ф.И.О. Адрес редакции: пр. Аль-Фараби, 90

Изменение и дополнение регистрационных данных в государственной базе данных налогоплательщиков Уважаемые налогоплательщики! Налоговым законодательством предусмотрено своевременное внесение изменении и дополнении в регистрационные данные в государственной базе данных налогоплательщиков: 1) физического лица - на основании сведений Национального реестра индивидуальных идентификационных номеров; 2) юридического лицарезидента и его структурного подразделения, структурного подразделения юридического лица-нерезидента - на основании сведений Национального реестра бизнес-идентификационных номеров или налогового заявления о постановке на регистрационный учет в качестве юридического лица, созданного в соответствии с законодательством иностранного государства, место эффективного управления (место нахождения фактического органа управления) которого находится в Республике Казахстан; 3) юридического лицанерезидента, осуществляющего деятельность в Республике Казахстан через постоянное учреждение без открытия филиала, представительства - на основании налогового заявления о постановке на регистрационный учет; 4) нерезидента, являющегося налоговым агентом в соответствии с п. 5 ст. 197 настоящего Кодекса, при изменении местонахождения лица, обладающего правом недропользования в РК, указанного в подпунктах 3), 4) и 5) п. 1 ст. 197

настоящего Кодекса, - на основании налогового заявления о постановке на регистрационный учет в качестве налогоплательщика такого нерезидента или сведений уполномоченных государственных и местных исполнительных органов, осуществляющих государственное регулирование в пределах компетенции в сфере недропользования в соответствии с законодательством РК о недрах и недропользовании, о приобретении нерезидентом акций, долей участия, указанных в подпунктах 3), 4) и 5) п. 1 ст. 197 настоящего Кодекса; 4-1) нерезидента, приобретаюшего ценные бумаги, при изменении места нахождения юридического лица-резидента - на основании сведений Национального реестра бизнес-идентификационных номеров о таком резиденте; 5) дипломатического и приравненного к нему представительства иностранного государства, аккредитованного в РК, - на основании налогового заявления о постановке на регистрационный учет; 6) нерезидента, осуществляющего деятельность через зависимого агента, который рассматривается как постоянное учреждение нерезидента в соответствии с п. 5 ст. 191 настоящего Кодекса, - на основании налогового заявления, представленного в налоговый орган зависимым агентом; 7) физического и юридического лица-нерезидента, имеющего текущий счет в банке-резиденте, - на основании уведомления банка. 2. Изменение сведений

об ответственном работнике по расчетам с бюджетом, номере телефона, адресе электронной почты юридического лица, его структурного подразделения осуществляется на основании налогового заявления о постановке на регистрационный учет. 2-1. Изменение сведений о руководителе юридического лица-резидента, его структурного подразделения, структурного подразделения юридического лица-нерезидента осуществляется на основании налогового заявления о постановке на регистрационный учет. К налоговому заявлению, предоставленному для изменения сведений о руководителе юридического лица-резидента, прилагается нотариально засвидетельствованная копия решения общего собрания участников (акционеров) юридического лица или одного участника (акционера) юридического лица, состоящего из одного участника (акционера), о назначении исполнительного органа юридического лица. К налоговому заявлению, предоставленному для изменения сведений о руководителе структурного подразделения юридического лица, прилагается нотариально засвидетельствованная копия решения уполномоченного органа юридического лица о назначении руководителя структурного подразделения юридического лица либо иного документа, подтверждающего его полномочия. 3. Изменение сведений о банковских счетах налого-

плательщиков осуществляется на основании сведений банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, предоставленных в порядке и срок, которые установлены ст. 581 настоящего Кодекса. 4. Физическое лицо при изменении места жительства (пребывания) вправе самостоятельно подать в налоговый орган по новому месту жительства налоговое заявление для внесения изменений в регистрационные данные с приложением копий документов, подтверждающих изменение места жительства (пребывания) налогоплательщика, с предъявлением их оригинала. 5. Налоговое заявление для изменения регистрационных данных налогоплательщика предоставляется в налоговый орган по месту нахождения (жительства, пребывания) налогоплательщика (налогового агента) не позднее десяти рабочих дней с момента возникновения изменений. 6. Налоговые органы осуществляют внесение изменений в регистрационные данные налогоплательщика в течение трех рабочих дней со дня получения сведений национальных реестров идентификационных номеров, уполномоченных государственных органов, банков или организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, налогового заявления о постановке на регистрационный учет. А.В. КАИЛЬ, заместитель руководителя Налогового управления

Пункты распространения газеты «НАШ Костанай» - Магазин «Улар» продукт., ул. Баймагамбе- Магазин № 15, ул. Воинов-Интернационалистов. това, 158. - Магазин № 25, ул. Маяковского. - Мини-рынок «Дастархан», ул. Гоголя, 96. - Магазин «Рахат», ул. Гоголя, 62. - Киоск, остановка «Драмтеатр». - Магазин «Норма». - Магазин 36 (115), 8 мкрн. - ТД «Емшан», пр. Абая, 34а. - «Березка», ТД, 7 мкрн. - ТД «Исток», Маяковского, 101/1. - Магазин «Мереке», ул. Каирбекова, 379. - ТД «Азия», 9 мкрн, д. 6. - КСТУ (КСК), киоск, остановка, ул. Герцена. - ЦУМ, 1 этаж, вход с пр. Аль-Фараби. - «Баян Сулу», киоск, ул. Бородина. - «Центральный» гастроном, ул. Гоголя, 89. - Гастроном «Юбилейный», пр. Аль-Фараби, 100. - Ж/д вокзал, киоски, пр. Аль-Фараби. - «Фараон», киоск, остановка, ул. Гвардейская. - Автовокзал, киоск. - «БУМ», торговый центр, пр. Абая. - Городская больница, пр. Аль-Фараби. - Магазин «Рассвет», ул. Каирбекова, 359. - Центральный рынок, киоски. - «Астыкжан», гипермаркет, пр. Абая, 1б. - ТД «Азия», Алтынсарина, 134а. - «Акку», «Западный» магазин, ул. Чернышевского, 59. - Полиграфия, киоск, остановка ул. Мауленова. - Магазин «Орбита», ул. Дзержинского. - 4 магазин, пр. Аль-Фараби, 127. - «Районная больница», п. Затобольск. - Магазин «Амангельдинский», ул. Амангельды, 95.

Адрес редакции: 110000 г. Костанай, пр. Аль-Фараби, 90. Телефон приемной редактора 54-27-53, факс 54-27-53 ТОО «Газета «Наш Костанай» Регистрационное свидетельство № 12842-Г выдано 18.06.2012 г. Министерством культуры и информации Республики Казахстан. Собственник: ТОО «Газета «Наш Костанай». Издается с августа 1990 г. при поддержке акима города. Территория распространения: г. Костанай и Костанайская область.

Директор - гл. редактор: Елена НИКИТЕНКО. Заместитель главного редактора: Оразалы Жаксанов. Тел. (54-62-46). И.О. шеф-редактора: Айжан Утевова. Тел. (54-37-58). Ответсекретарь: Ирина Востротина. Тел. (5437-58). Корреспонденты: Сергей Биркле (54-64-85), Валерия Вахненко (54-05-75), Марина Кострова (54-05-75), Александр Кузьмичев (54-62-46), Ва-

лентина Мелехова (54-05-75), Зульфия Набиева (54-05-75), Надежда Чистякова (54-05-75). Фотокорреспондент: Олег Яблочкин (54-64-85). Рекламный отдел: тел. 54-03-01. Дежурный редактор: Сергей Биркле. Газета набрана и сверстана в компьютерном центре «НК»: Валентина Михальцова, Индира Казиханова. Корректоры: Ирина Ранцева, Виктория Богдан. Тел. 54-69-71. Печать офсетная. Газета отпечатана в

gazeta@top-news.kz ТОО «Костанайский Дом печати», г. Костанай, ул. Майлина, 2/3. Объем - 2,5 печатных листа. Тираж номера - 2900. Подписной индекс: К-315. Заказ №1312. При перепечатке ссылка на «НК» обязательна. Мнение авторов публикаций может не совпадать с точкой зрения редакции. ® - материал публикуется на правах рекламы. Ответственность за содержание рекламы и объявлений несет рекламодатель.

Вторник, 19 августа 2014 г.

НАШ КОСТАНАЙ

ФОТОРЕПОРТАЖ

Всё для тебя, наш Костанай! Областной центр отметил свой 135-й день рождения. О том, как проходило празднование Дня города – в фоторепортаже «НК».

Дворец бракосочетания Одним из самых ожидаемых событий ко Дню города стало открытие нового Дворца бракосочетания. Аким области торжественно перерезал красную ленту и поздравил две пары молодоженов с днем свадьбы. Брачующимся - Ирине и Илье Новиковым и Айганым и Самату Байжановым - Нуралы Садуакасов подарил телевизоры и цветы.

Карнавал Ярким зрелищем в День города стало карнавальное шествие. Во главе колонны шли барабанщики, задавая ритм параду. Большая машина с цифрами «135» следовала за ними. Традиционно в карнавале приняли участие чиновники городского и областного акиматов. Костюмы в этом году поражали своей оригинальностью и разнообразием: были и древнегреческие боги, и ковбои на импровизированных лошадях, и ростовые куклы.

Звезды на сцене Музей Во дворе областного краеведческого музея было организовано выступление его сотрудников и театралов. Здесь костанайцы могли увидеть представления, отражающие быт разных национальностей и эпох: под открытым небом готовили баурсаки, плясали цыгане, продавали гусей, играла гармонь.

Первым из приглашенных эстрадных исполнителей вышла группа «Ялла». Ее ведущий солист Фаррух Закиров подарил костанайцам семь песен. Зрители и гости города подпевали каждому шлягеру узбекского ансамбля!

Фотосушка Искусство фотографии не осталось без внимания руководителей области и города, а также костанайцев. Они с интересом рассматривали снимки с видами Костаная и эстрадными исполнителями, посещавшими областной центр. В мероприятии активное участие принимала редакция газеты «Наш Костанай», представив символичное количество снимков: 135 фотографий к 135-летию родного города.

Дачники Картофель, лук, морковь, капуста - чего только ни принесли костанайцы на Фестиваль дачников. Участники мероприятия продемонстрировали не только плоды своих трудов, но и вокальные данные.