Rekompensaty dla przetwórców ryb
W dniach od 24.11.2023 r. do 30.11.2023 r. przeprowadzony został nabór wniosków zakładów przetwórstwa produktów rybnego w ramach rekompensat w zakresie wsparcia za dodatkowe koszty (mechanizm wojenny). Złożonych zostało 113 wniosków na kwotę 90,3 mln zł. Wobec niewystarczających środków zastosowano współczynnik korygujący 0,37 – rekompensaty wyniosą 34,2 mln zł.
Wnioski na najwyższe wnioskowane kwoty wsparcia (po redukcji) złożyły Atlantic Sp. z o.o. (2,6 mln zł), Mirko Sp. z o.o. (2,0 mln zł), SoNa Sp. z o.o. (1,3 mln zł), Ajtel Seafood (1,1 mln zł) i Kapitan Navi Sp.J. (1,1 mln zł).
Mowi przekroczyło 4 mld zł obrotu...
Mowi Poland S.A. uzyskała w 2022 roku 4,1 mld zł przychodów, a wynik finansowy netto wyniósł 229,1 mln zł – wynika ze sprawozdania finansowego spółki. Firma poinformowała też, że nakłady inwestycyjne w 2022 r. wyniosły 22,0 mln zł.
...a Milarex 1,5 mld zł
Jesiotry wpłyną
Milatex Sp. z o.o. uzyskała w 2022 roku 1,5 mld zł przychodów, a strata netto wyniosła 40,3 mln zł –wynika ze sprawozdania finansowego spółki. Firma zatrudnia 1611 pracowników.
Nowy system kontroli rybołówstwa
13 listopada br. Rada UE wyraziła zgodę nazmianę wprowadzającą unowocześnienie unijnego systemu kontroli rybołówstwa.
Nowo przyjęte rozporządzenie zaktualizowało około70% obowiązujących przepisów dotyczących kontroli statków rybackich. Pomoże ono dopilnować przestrzegania przepisów wspólnej polityki rybołówstwa przez statki UE iinne statki poławiające nawodach UE.
Najważniejsze wprowadzone zmiany to:
• systemy monitorowania statków izapis elektroniczny połowów: aby zapewnić przestrzeganie wspólnej polityki rybołówstwa, wszystkie statki rybackie będą lokalizowane zapomocą systemów monitorowania ibędą musiały welektroniczny sposób rejestrować swoje połowy; niektóre statki odługości poniżej9 metrów wykorzystywane dołodziowego rybołówstwa przybrzeżnego będzie możnadokońca2029 r. zwolnić ztego wymogu
• wprzypadku większych statków stosowane będą narzędzia zdalnego monitorowania elektronicznego, by dopilnować, że niechciane połowy nie będą wyrzucane domorza znaruszeniem obowiązku wyładunku, lecz sprowadzane naląd
• połowy rekreacyjne: poławiający niektóre gatunki będą musieli prowadzić zapis dotyczący połowów
izgłaszać je wsystemie elektronicznym; początkowo wymóg ten będzie dotyczył ograniczonej liczby gatunków, którą będzie możnazwiększyć woparciu oopinie naukowe
• przegląd systemu sankcji: naszczeblu UE ustanowiono kompleksowy wykaz poważnych naruszeń przepisów wspólnej polityki rybołówstwa; państwa członkowskie muszą zagwarantować, że sprawcy będą podlegać skutecznym, proporcjonalnym iodstraszającym sankcjom administracyjnym; dodatkowo lub alternatywnie możnabędzie stosować sankcje karne
• poprawa identyfikowalności cyfrowej wcałym łańcuchu dostaw: łatwiej będzie śledzić świeże produkty rybołówstwa iakwakultury; wprzypadku produktów przetworzonych nastąpi to poprzeprowadzeniu przez Komisję badania natemat dostępnych rozwiązań oraz popięcioletnim okresie przejściowym.
Przyjęto szczegółowe przepisy dotyczące daty rozpoczęcia stosowania nowych przepisów, jak również przepisy przejściowe, aby zapewnić unijnym organom odpowiedzialnym za rybołówstwo i innym zainteresowanym stronom wystarczająco dużo czasu na dostosowanie się do nowych wymogów. inf.pras.Rady UE
Antoni Łakomiak, prezes zarządu GR GosławiceSp. zo. o., potwierdził w rozmowie z„Magazynem Przemysłu Rybnego”, przejęcie Zakładu Hodowli Pstrąga Mylof Sp. zo.o.
ZHP Mylof to jeden znajstarszych (zał.1974) inajwiększych wPolsce ośrodków hodowli ryb łososiowatych. Wg danych KRS spółka produkuje blisko 900 ton ryb handlowych, głównie pstrągów.
Unikalne walory przyrodnicze terenów otaczających gospodarstwo, duża dostępność wody z rzeki Brdy oraz wykwalifkowanakadra pracowników to podstawowe walory obiektu. Od przyszłego roku wZHP Mylog będzie rozwijanagłównie hodowla jesiotrów.
Blokada granicy to straty dla Łotyszy i Litwinów
Prezes Związku Łotewskiego Przemysłu Przetwórstwa Rybnego Jānis Endele szacuje, że z powodu blokady polsko-ukraińskiej granicy przez polskie firmy transportowe, wielkość eksportu przedsiębiorstw przetwórstwa rybnego z Łotwy spadła o co najmniej 10 mln euro. Bardzo zaniepokojeni sytuacją są także Litwini. – Wszystkie terminale mrożonek w porcie w Kłajpedzie są przepełnione w związku z problemami z dostawą mrożonych ryb na Ukrainę przez Polskę – mówi Sigitas Ambrazevicius z firmy powiedział Benko Servisas, specjalizującej się w eksporcie ryb na Ukrainę. Ambrazevicius powiedział też, że koszt transportu ładunków do Kijowa wzrósł czterokrotnie.
źrodło: Baltic News Network
Serwis informacyjny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 2
fot. Google Map
Multisensoryczna rola smaku w żywności
Smak odgrywa istotną — multisensoryczną rolę w percepcji żywności, co oznacza, że jest powiązany z innymi zmysłami i wpływa na nasze ogólne doświadczenie spożywania potraw i napojów. Współdziałanie smaku z innymi sensorycznymi aspektami żywności może mieć znaczący wpływ na nasze preferencje, doznania i decyzje konsumenckie.
Percepcja smaku jest wynikiem interakcji między danymi sensorycznymi dostarczanymi przez wszystkie nasze zmysły. Smak, zapach, wzrok, dotyk i słuch łączą się, aby stworzyć pełne doświadczenie spożywania potraw. Smak żywności jest ściśle powiązany z jej zapachem. Zmysły smaku i węchu współpracują, aby dostarczyć nam pełniejsze wrażenia smakowe. Kiedy spożywamy jedzenie, molekuły zapachowe unoszące się nad potrawą dostają się do naszych receptorów węchu, co wpływa na to, jak odbieramy smak potrawy. Dlatego jedzenie może wydawać się mniej smaczne, jeśli jesteśmy przeziębieni i mamy zatkany nos. Również wygląd potrawy ma duże znaczenie dla naszego doświadczenia smaku. Kolor żywności może wskazywać na jej jakość i świeżość. Ponadto, atrakcyjny wygląd potrawy może wywoływać apetyt i wpływać na nasze odczucia i preferencje smakowe. Tekstura żywności jest kolejnym aspektem, który wpływa na nasze odczucia smakowe. Chrupiąca sałata, kremowy sos czy puszysty chleb dodają różnorodności i przyjemności w jedzeniu. Choć może się wydawać, że dźwięk nie jest bezpośrednio związany ze smakiem, to także ma wpływ na nasze odbieranie jedzenia. Dźwięki wydawane podczas gryzienia, chrupania czy przełykania mogą wpływać na nasze postrzeganie smaku. Chrupiące chipsy czy soczyste owoce mogą dostarczać dodatkowej przyjemności z jedzenia. Na percepcję smaku i ogólną przyjemność z jedzenia wpływa też temperatura. Większość ludzi preferuje jedzenie, które jest podawane w odpowiedniej temperaturze. Zbyt zimne potrawy mogą wydawać się mniej smaczne, a zbyt gorące potrawy mogą spowodować, że trudno jest je zjeść. Zatem
przyjemność jedzenia jest krytycznie zależna od tego, czy wszystkie te cechy sensoryczne są prawidłowe.
Jednak w odbiorze smaku nie możemy oprzeć się tylko na wrażeniach odbieranych przez nasze zmysły. Zasadniczo smak jest postrzeganiem. Jedzenie pobudza zmysły, a następnie mózg przetwarza dane wejściowe w połączeniu z osobistymi wspomnieniami i emocjami, co przekłada się na całościowy obraz smaku i na to, co on dla nas znaczy. Definicja danego smaku jest również kształtowana przez nasze wcześniejsze doświadczenia, oczekiwania i kontekst społeczny. Ma duży wpływ na to, co lubimy jeść i pić. To, co jest uważane za smaczne w jednej kulturze, może nie być tak samo odbierane w innej. Osobiste doświadczenia, kultura żywieniowa w jakiej zostaliśmy wychowani, lokalny klimat i surowce decydują o naszych preferencjach i wyborach konsumenckich.
Wszystkie te sensoryczne elementy żywności współpracują, aby stworzyć pełne i satysfakcjonujące doświadczenie smakowe. Rozumienie multisensorycznej roli smaku w żywności jest ważne zarówno dla producentów żywności, którzy starają się tworzyć produkty o jak najlepszych walorach smakowych, jak i dla konsumentów, którzy chcą cieszyć się posiłkami na maksymalnym poziomie.
Na poziomie nauk kulinarnych i neurologii powstała dyscyplina naukowa o nazwie „neurogastronimia” mająca na celu zbadanie, jak nasz mózg wpływa na nasze doświadczenia smakowe, preferencje żywieniowe i zachowania żywieniowe. Badacze neurogastronomii starają się odkryć, jak mózg i układ nerwowy wpływają na to, co lubimy jeść, dlaczego to lubimy i jak możemy wpłynąć na nasze nawyki żywieniowe w sposób bardziej korzystny dla zdrowia. Neurogastronomia może pomóc w tworzeniu nowych smaków, wrażeń smakowych i doznań kulinarnych, które mogą bardziej skutecznie stymulować umysł, a nie tylko usta konsumenta. Badacze neurogastronomii analizują, jak mózg przetwarza informacje sensoryczne związane ze smakiem, wę-
chem, teksturą i temperaturą potraw, aby tworzyć pełne doświadczenie smakowe. Badania te pomagają zrozumieć, dlaczego niektóre smaki są bardziej atrakcyjne niż inne. Takie podejście wpływa na projektowanie potraw, napojów i posiłków, zarówno tych w restauracjach oznaczone gwiazdką Michelin jak i żywności w supermarkecie. Wiąże się to też z estetyką żywienia, bardzo szeroką dziedziną nauki o żywieniu człowieka, która prawdopodobnie będzie miała coraz większe znaczenie dla zdrowia psychicznego. Neurogastronomia ma na celu zintegrowanie wiedzy z neurologii i nauk kulinarowych, aby lepiej zrozumieć, jak mózg wpływa na nasze doświadczenia związane z jedzeniem. Badania w tej dziedzinie mają potencjał prowadzenia do bardziej świadomych i zdrowych wyborów żywieniowych, a także do doskonalenia jakości i doznań kulinarnej przyjemności.
Proces projektowania żywności wymaga uwzględnienia wszystkich powyższych aspektów oraz wyważenia różnych czynników. Dąży się do stworzenia produktów, które będą smaczne, zdrowe, zrównoważone pod względem społecznym i środowiskowym, dostępne i przystępne cenowo, a także bezpieczne dla konsumentów. Produkcja żywności jest dynamiczna i ewoluuje w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby i oczekiwania konsumentów oraz wyzwania związane z globalnym łańcuchem dostaw żywności.
W PROMAR dzięki szerokiej ofercie dodatków do żywności możemy zaprojektować finalny produkt, który będzie spełniał wymagania mulisensoryczności i dostarczał pozytywnych emocji konsumentom. Bogate portfolio daje nam dużo możliwości w kształtowaniu cech sensorycznych produktu a nowoczesne centrum aplikacyjne umożliwia wspólne testy z klientami aby wykreować produkty godne prezentacji konsumentom. Nasza innowacyjność i kreatywność jest podwaliną do bycia partnerem w tworzeniu trendów i nawyków żywieniowych.
Anna Płachetka Dy rek tor Dzia łu R&D, PROMAR PPH Sp. z o.o.
Artykuł promocyjny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 4
Ryby na świątecznym stole Polaków
Ponad 88% Polaków jest pewnych, że naich świątecznym stole wtym roku zagości ryba, kolejnych8% jeszcze się waha, atylko niespełna 4% deklaruje, że nie poda żadnej ryby naWigilię Bożego Narodzenia – wynika zbadania Instytutu Badania Rynku iOpinii Społecznej IMAS przeprowadzonego w grudniu 2023 roku dla Organizacji Producentów Polski Karp.
Osoby, które podadzą rybę wświęta (także te które jeszcze się wahają) wybiorą najczęściej: karpia (63% respondentów zdecyduje się wtym roku nawybór tej ryby), jedną z ryb białych (54% konsumentów – przy czym najpopularniejsze są: dorsz – 30% wskazań, mintaj –18% wskazań imiruna – 15%, na czwartym miejscu wśród ryb białych wskazywany jest morszczuk –10% wskazań) oraz śledzia (na przetwory ztej ryby wskazuje52% respondentów). Kolejne wpopularności są: łososie (20% wskazań) ipstrągi (13% wskazań). Przeciętny Polak zakupi naWigilię 2 lub 3 różne ryby (najczęstsze miksy, to karp iryba biała, karp iśledź lub ryba biała iśledź).
Polacy podchodzą tradycjonalistycznie nie tylko dowyboru gatunków ryb naŚwięta, ale też dometod obróbki ryby. Szerokie zainteresowanie naświęta rybami białymi, to efekt silnej pozycji ryby pogrecku nawigilijnym stole. Większość rodzin, które sięgają pokarpia, także preferuje tradycyjne metody obróbki: smażone napatelni dzwonka (50% wskazań) oraz smażone na patelni filety (43% wskazań). Nieco mniej respondentów zdecyduje się
nakarpia zpiekarnika wpostaci pieczonych filetów (16%), dzwonek (13%) lub całej sprawionej ryby (8%). W co piątym domu, w którym serwowany będzie karp, wykonany będzie karp po żydowsku, w co dziesiątym domu przygotowana będzie wigilijna zupa zkarpia. Wdwóch trzecich domów, wktórych podany będzie karp, pojawi się on nawigilijnym stole wdwóch różnych kulinarnych odsłonach (często zarówno zpatelni, jak iw postaci galarety).
A jak jest w poszczególnych regionach kraju? Karp najbardziej popularny jest w Małopolsce, na Śląsku i w Wielkopolsce - w tych regionach po karpie sięgnie w tym roku nawet 70% konsumujących ryby w Święta. Z kolei śledź ma bardzo duże znaczenie w woj. pomorskim i kujawsko-pomorskim (63% wskazań), tu także bardzo popularne są dorsze (37% wskazań i pstrągi (26% wskazań), po karpia sięgnie połowa mieszkańców tego regionu (50% wskazań). Z kolei łosoś to domena mieszkańców największych polskich miast, niezależnie od ich lokalizacji na mapie – w miastach pow. 500 tys. mieszkańców, co czwarta rodzina poda łososia na wigilijną wieczerzę. Wie cze rza wi gi lij na jest bar dzo ega li tar na – komentuje Tomasz Kulikowski, red. nacz. Magazynu Przemysłu Rybnego – nie za leż nie od sta tu su ma jąt ko we go, więk szość Po la ków znaj dzie na wi gi lij nym sto le miej sce dla po tra wy ryb nej, podobnie jak dla pierogów (uszek) i duszonej kapusty z grzy ba mi. Ważniejsze od pozycji ma jąt -
Rybą, która zagości na świą tecz nym stole największej liczby Pola ków w 2023 roku jest karp (63% wskazań). Połowa z nich poda go w postaci smażonych dzwonek
kowej są regionalne i rodzinne tra dycje. Święta, to także ten mo ment, kiedy konsumenci w dużo mniej szym stopniu zwracają uwagę na wysokie ceny detaliczne ryb.
W okresie przedświątecznym konsumenci przywiązują, przynajmniej w sferze deklaracji, większą wagę do świeżości i jakości zakupionych surowców kulinarnych. W efekcie zwiększa się liczba deklaracji chęci zakupienia ryby (zwłaszcza karpia) w krótkim łańcuchu dostaw oraz w handlu tradycyjnym. To pokazuje, że handel sieciowy, choć i tak najczęściej wybierany przez konsumentów, nie zbudował wizerunku dostawcy ryb naprawdę wysokiej jakości.
Redakcja
rybnego
Ekonomika przemysłu
5
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 5 (155) / 2023
Liderzy produkcji wyrobów rybnych mrożonych
Branża produkcji wyrobów ryb nych mrożonych jest silnie skon cen tro wana. W 2022 r. wszyscy czołowi
Espersen Poland Sp. z o.o.
W 2021 r. Espersen Poland uzyskał 1,0 mld zł przychodów (wzrost o 2%), a zysk netto wy niósł 12,1 mln zł netto (spadek o 32%). Brak danych za 2022 r.
Grupa Espersen uzyskała w 2022 r. 490 mln euro przychodów (wzrost o 21%), jednocześnie od no towując spadek zysku ope ra cyj nego z 20 do 5,6 mln euro.
Frosta Sp. z o.o.
Fro sta Sp. z o.o. to przed się bior stwo pro duk cji mro żo nek, w tym mrożonek rybnych. W 2022 r. firma uzyskała 929,0 mln zł przychodów (wzrost o 20%), ge ne rując 46,5 mln zł zysku netto (spadek o 8%).
Zarząd spółki w sprawozdaniu rocznym podał, że wg NielsenIQ marka Frosta uzyskała 15% wzrost (wolumenowo) sprzedaży mrożonek rybnych na polskim rynku. Na rok 2023 Spółka planowała utrzymanie obrotów na
Paula Fish S. Gojdź Sp. K.
Spół ka pro wa dzi dzia łal ność prze twa rza nia ryb (ło so sie iry by pe la gicz ne), produkcja mączki i oleju rybnego oraz ma ga zy no wa nia iprze cho wy wa nie to wa rów (łącz nie 80% przychodów) i trans port dro go wy towa rów (19% przy chodów). W 2022 r. zrealizowano budowę drugiej linii przetwórstwa łososia, która podniosła zdolności produkcyjne w tym obszarze o po nad 50%. W 2023 r. dokonano zakupu dodatkowego zakładu pro duk cyjnego w Strzelinie.
W2022 r. spół ka uzy s ka -
gracza zwiększyli przychody ze sprzedaży i utrzymali dodatki wynik finansowy.
poziomie 2022 r. Spółka zatrudnia 727 osób (w tym 133 poprzez agencję pracy). We wrześniu 2023 roku Frosta otrzymała nagrody MSC: Najlepsza Marka w kategorii
„ryby białe”, a także wyjątkowe wyróżnienie – Grand Prix 10-lecia MSC. Frosta jako pierwsza firma w Polsce sprzedaje 100% produktów rybnych z certyfikatem MSC.
ła930,4 mln zł przy cho dów (wzrost o50%), ge ne ru jąc51,9 mln zł zy sku net to (spadek o28%).
Na koniec 2022 roku Spółka zatrudniała 624 osoby.
Rynek ryb mrożonych Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 7
Abramczyk Sp. z o.o.
Abram czyk Sp. z o.o. jest kra jo wym li de rem w do sta wach mro żo nych pro duk tów ryb nych na ry nek de ta licz ny. W 2022 r. spół ka uzy ska ła 550,5 mln zł przy cho dów [wzrost o 24%] (w tym 448,0 mln zł ze sprze da ży pro duk tów wła s nych), wy pra co wu jąc 19,2 mln zł zy sku net to. Przeciętne za trud nie nie w spółce w 2021 roku wynosiło 254 osoby.
We wrześniu 2023 r. firma Abrmaczyk otrzymała tytuł Naj lep szej Marki w kategorii „dziki łosoś”
Nord Capital Sp. z o.o.
Nord Ca pi tal Sp. z o.o. uzy ska ła w 2022 r. przy cho dy w kwo cie po nad 219 mln zło tych, tj. na poziomie zbliżonym do przychodów z 2021 r., z czego 94,6 mln zł przychodów ze sprzedaży produktów włas nych, oraz zysk net to w kwo cie 0,6 mln zło tych. Produkty firmy są obecne w większości sieci hand lowych.
Tahami Fish Sp. z o.o.
W2021 r. spół ka uzy ska ła77,0 mln zł przy cho dów ze sprze da ży [wzrost o9%] (wtym 76 zł ze sprze da ży pro duk tów wła snych). Zysk net to wy niósł10,4 mln zł.
Głównymi rynkami zbytu są: Niemcy, Polska, USA i Kanada.
W 2023 r. planowane było za koń czenie inwestycji po le ga ją cej na rozbudowie oraz mo der nizacji
nadany przez MSC. Firma nie podważalnie dominuje na polskim rynku produktów za wie ra ją cych
certyfikowanego dzikiego ło sosia MSC.
Zakładu Przetwórstwa Ryb w Lidz barku Warmińskim. Inwestycja umożliwi zwiększenie produkcji,
rozszerzenie asortymentu oraz zdywersyfikowanie źródeł su row ców.
Rynek ryb mrożonych
8
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023
MS 2750 rozpoczyna nową erę filetowania łososia
Nie spo ty ka na trwa łość, ela stycz ność i łącz ność prze no szą fi le to wa nie ło so sia na wyż szy po ziom
So lid na i mo du ło wa kon struk cja fi le ciar ki MS 2750 mak sy ma li zu je wy daj ność i zwięk sza bez pie czeń stwo co dzien nej pra cy. Dla prze twór ców wtór nych ło so sia i pstrą ga, fi le ciar ka MS 2750 ofe ru je wy jąt ko wo do kład ne i ela stycz ne funk cje fi le to wa nia ze wszyst ki mi za le ta mi mo du ło wej, po łą czo nej kon struk cji.
Mniejsza zależność od siły roboczej
Naj now sza ma szy na do fi le to wa nia w ofer cie Ma rel ofe ru je prze twór com wy so ką wy daj ność pod czas fi le to wa nia ło so sia i pstrą ga o wa dze od 1,5 do 10 ki lo gra mów. MS 2750 po dą ża śla da mi ma szy ny do fi le to wa nia MS 2730, któ ra jest zna na ze swo jej wy so kiej ja ko ści i wy daj no ści.
Dla prze twór ców wtór nych ło so sia i pstrą ga, ma szy na do fi le to wa nia MS 2750 ofe ru je wy jąt ko wo do -
kład ne i ela stycz ne funk cje fi le to wa nia ze wszyst ki mi za le ta mi mo du ło wej, po łą czo nej kon struk cji.
MS 2750 moż na płyn nie pod łą czyć do po daj ni ka Ma rel PaceInfeeder MS 2725 lub au to ma tycz ne go od gła wia cza MS 2721V, aby prze twa rzać do 25 ryb na mi nu tę w sta łym stru mie niu bez in ter wen cji ope ra to ra. Zmniej sza to za leż ność od pra cy ręcz nej i po pra wia wy daj ność. Dla prze twór ców do stęp ne są opcjo nal ne na rzę dzia do przy ci na nia brzu cha i grzbie tu, re du ku ją ce ręcz ne przy ci na nie i jesz cze bar dziej zwięk sza ją ce wy daj ność.
Zrównoważona wartość inwestycji
So lid na, mo du ło wa kon struk cja MS 2750 jest zbu do wa na z trwa -
łych kom po nen tów. Mo du ło wość uprasz cza kon struk cję tej ma szy ny, co rów nież uprasz cza hi gie nicz ne czysz cze nie i do stęp do kon ser wa cji. Na pra wy moż na prze pro wa dzać szyb ko i spraw nie, przy mi ni mal nym za kłó ce niu pra cy li nii pro duk cyj nych. Bu du jąc sprzęt o mo du ło wej kon struk cji, fir ma Ma rel zwięk sza trwa łość i zdol ność ada pta cji in we sty cji prze twór cy w ten sprzęt. Zwięk sza to rów nież czas pra cy li nii prze twór czej.
Zalety połączenia z bazą SmartBase
Ma szy na do fi le to wa nia MS 2750 jest stan dar do wo wy po sa żo na w bez piecz ne, opar te na chmu rze roz wią za nie cy fro we SmartBase fir my Ma rel. Prze twór cy mo gą uzy skać do stęp do da nych w cza sie rze czy wi stym na te mat sta nu i wy daj no ści ma szy ny za po śred nic twem plat for my SmartBase. Ope ra to rzy mo gą po dej mo wać de cy zje w opar ciu o te da ne, któ re zwięk sza ją czas pra cy i wy daj ność ma szy ny. Zmniej sza to zu ży cie ener gii i opty ma li zu je li nie prze twa rza nia. Dzię ki pul pi to wi na wi ga cyj ne mu SmartBase pro ce so ry mo gą szyb ko do strze gać i roz wią zy wać pro ble my, za nim się one po ja wią. Ope ra to rzy mo gą rów nież za pew nić zdal ny do stęp do ze spo łu ser wi so we go Ma rel. Po nie waż prze twór cy ma ją bar dziej wy daj ne moż li wo ści ser wi so we, zmniej sza się ry zy ko prze sto jów i kosz tow nych wi zyt ser wi so wych.
Artykuł promocyjny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 10
Handel zagraniczny mrożonymi rybami i produktami rybnymi
Wpierwszych ośmiu miesiącach 2022 r. sprowadzono doPolski365,3 tys. ton ryb iproduktów rybnych (o12% mniej niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego). Ztego połowę dostaw stanowiły produkty głęboko zamrożone (185,2 tys. ton – o7% mniej wanalogicznym okresie roku poprzedniego).
Weksporcie ryb iproduktów rybnych zPolski, po8 miesiącach, także było widać pewną dekoniunkturę: wolumen eksportu wynosił288,5 tys. ton ibył o14% niższy wanalogicznym okresie roku poprzedniego. Podobnie wprzypadku eksportu głęboko zamrożonych ryb iproduktów rybnych: tu wolumen wyniósł72,0 tys. ton ibył o6% mniejszy niż wanalogicznym okresie roku poprzedniego.
Podwzględem ilościowym możnawięc stwierdzić, że spadek eksportu (o12%) spowodował zbliżony spadek zapotrzebowania nasurowce importowane. Podobnie zaopatrzenie rynku wewnętrznego wryby iprodukty rybne pochodzące zimportu zmalało ookoło8%
Wośmiu pierwszych miesiącach2023 r. przeciętne ceny transakcyjne ryb iproduktów rybnych były o17% r/r wyższe weksporcie oraz o7% r/r wyższe wimporcie.
Import produktów mrożonych
Najważniejszymi produktami wimporcie ryb mrożonych pozostawały produkty ze śledzi. Ich import
wpierwszych ośmiu miesiącach wyniósł41,9 tys. ton ibył38% wyższy r/r, przyjednocześnie o5% wyższych przeciętnych cenach.
Drugie miejsce wimporcie przypadło makreli, której sprowadzono doPolski27,7 tys. ton (spadek o6%, przy9% wzroście cen).
Spadł także import mrożonych produktów zmintaja (27,3 tys. ton, spadek o23%, przystabilnej cenie – odnotowano zaledwie2% wzrost).
Dorszy mrożonych sprowadzono do Polski 21,7 tys. ton, co oznacza spadek o 19%. Ceny wzrosły o 11%. Sprowadzono też o 20% mniej czarniaków (7,8 tys. ton), które były przeciętnie o 7% tańsze niż przed rokiem.
O 25% mniejszy niż przed rokiem było wolumen importu morszczuków (5,7 tys. ton). Morszczuki zdrożały o blisko 17%.
Spadły o 7% r/r dostawy mrożonych łososi (10,4 tys. ton), przy jednoczesnym 5% spadku przeciętnych cen trasankcyjnych. Wolumen importu pstrągów mrożonych wzrósł o 14% (do 2,6 tys. ton), pomimo 17% wzrostu cen.
Wzrósł import mrożonych krewetek (1,8 tys. ton - wzrost o 13%).
Eksport produktów mrożonych
Wośmiu pierwszych miesiącach2023 r. wolumen eksportu mrożonych produktów złososi, utrzymywał się napoziomie zbliżonym doubiegłorocznego (20,0 tys.
ton), przyjednocześnie15% wzroście cen.
Wujęciu ilościowym duże znaczenie miał eksport mrożonych szprotów, który wzrósł r/r o60% iosiągnął6,3 tys. ton (cenawzrosła o5%). Śledzi mrożonych wyeksportowano o12% mniej (4,5 tys. ton), przy16% wzroście cen.
Wolumen eksportu mrożonych produktów zdorszy spadł o27% (do9,0 tys. ton), przy19% wzroście cen. Wzrósł równocześnie eksport mrożonych produktów zczarniaka, o31% (do2,9 tys. ton), przy9% wzroście przeciętnych cen. O26% wzrósł też eksport plamiaków (osiągając2,3 tys. ton).
Eksport mrożonej makreli był dużo niższy niż przedrokiem (1,8 tys. ton, spadek o32%, przyjednocześnie8% wzroście cen).
Eksport mintajów był wysoki (3,9 tys. ton), o22% większy niż przedrokiem, pomimo17% wzrostu cen.
Tomasz Kulikowski Morski Instytut Rybacki - PIB
Rynek ryb mrożonych Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 12
I.-VIII.2021 I.-VIII.2022 I.-VIII.2023 Zmiana (I.-VIII.2023 w stosunku do średniej 2021-2022) Eksport Wolumen (kg) 91 084 902 76 302 592 72 047 789 -16% Wartość (euro) 380 871 645 424 444 729 465 000 043 +13% Import Wolumen (kg) 199 684 646 199 397 186 185 162 365 -8% Wartość (euro) 549 272 969 713 865 070 672 472 714 +6%
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Eurostat i Eumofa.
Tab. 1. Polski handel zagraniczny mrożonymi rybami i produktami rybnymi w pierwszych ośmiu miesiącach roku, w latach 2021-2023.
Połowy na Bałtyku:
Rada określa limity połowowe na 2024 rok
Rada Unii Europejskiej osiągnęła porozumienie wsprawie uprawnień dopołowów wMorzu Bałtyckim na2024 r. wnastępstwie wniosku Komisji przedstawionego wsierpniu tego roku. Rada zastosowała się downiosku wsprawie całkowitego dopuszczalnego połowu (TAC) wodniesieniu dotrzech stad – gładzicy, łososia wZatoce Fińskiej (+7%) iłososia głównego basenu (-15%).
Biorąc poduwagę szczególną sytuację środowiskową Morza Bałtyckiego, Rada postanowiła ustalić uprawnienia doprzyłowów dla stad śledzia zachodniego, dorsza zachodniego idorsza wschodniego, co oznacza, że możnaje poławiać tylko wtedy, gdy przypadkowo złowiono je podczas połowów innych stad. Ponadto utrzymano istniejące środki zaradcze. Dzisiejsze porozumienie umożliwia zatem kontynuowanie zdrowych połowów gładzicy, śledzia ryskiego, łososia wZatoce Fińskiej iszprota.
Rada postanowiła również zezwolić naukierunkowane połowy śledzia atlantyckiego wśrodkowej części Morza Bałtyckiego iśledzia botniańskiego, przyczym TAC wynosi odpowiednio40368 t i55000 ton. Wodniesieniu dośledzia centralnego wprowadza się30-dniowe zamknięcie wcelu ochrony agregacji tarlaczy.
Virginijus Sinkevičius, komisarz ds. środowiska, oceanów irybołówstwa, powiedział: Dzisiejsza decyzja nie została podjęta łatwo ani lekko, ale jesteśmy odpowiedzialni
zaustalenie wielkości dopuszczalnych połowów napoziomie, który może pomóc wodbudowie zasobów zkorzyścią dla naszych rybaków iich społeczności. Nie powinniśmy jednak unikać stawienia czoła naszemu najpilniejszemu wyzwaniu: stan środowiska Morza Bałtyckiego. Nasi rybacy czekają nakonkretne działania ze strony swoich krajów narzecz poprawy kondycji Morza Bałtyckiego. Powiedziałem to naposiedzeniu ministerialnym we wrześniu wPołądze ipowtórzyłem to ponownie ministrom: nadszedł czas, aby uratować Morze Bałtyckie. Stada ryb iróżnorodność biologicznabędą nadal ucierpieć, jeśli nie zaczniemy teraz zajmować się ich sytuacją środowiskową.
Uprawnienia dopołowów są częścią podejścia Unii Europejskiej dodostosowania poziomów połowów dodługoterminowych celów zrównoważonego rozwoju, zwanego maksymalnym podtrzymywalnym połowem (MSY), zgodnie zustaleniami Rady iParlamentu Europejskiego we wspólnej polityce rybołówstwa.
Morze Bałtyckie jest najbardziej zanieczyszczonym morzem wEuropie. Ma wpływ nautratę różnorodności biologicznej, zmianę klimatu, eutrofizację, przełowienie ipodwyższony poziom zanieczyszczeń, takich jak farmaceutyki iśmieci.
29 września2023 r. Komisja Europejska, zaniepokojonatą sytuacją, zorganizowała drugą edycję
konferencji Our Baltic Conference wPołądze (Litwa). Wydarzenie to zgromadziło ministrów iurzędników wysokiego szczebla odpowiedzialnych zarybołówstwo, rolnictwo iśrodowisko zośmiu krajów bałtyckich UE (Dania, Niemcy, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska, Finlandia iSzwecja). Biorąc poduwagę poważne problemy ekosystemowe Morza Bałtyckiego, przywódcy uzgodnili podczas konferencji wzmocnienie iuzupełnienie działań, które państwa członkowskie mogą podjąć wcelu poprawy stanu ekosystemu Morza Bałtyckiego, atakże stanu zasobów rybnych.
Fundusze UE mogą zostać wykorzystane nawsparcie rybaków ikobiet naMorzu Bałtyckim, jeżeli ich państwo członkowskie uruchomi program tymczasowego zaprzestania działalności wramach unijnego Funduszu Morskiego, Rybackiego iAkwakultury (EFMRA).
Uprawnienia do połowów dla polskiej floty rybackiej na podstawie Rozporządzenia Rady (UE) 2023/2638 z dnia 20 listopada 2023 r. ustalające uprawnienia do połowów na 2024 rok w odniesieniu do niektórych stad ryb i grup stad ryb w Morzu Bałtyckim oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2023/194 w odniesieniu do uprawnień do połowów w innych wodach
Śledź atlantycki
Obszar: podrejony 22-24 (HER/3BC+24)
TAC: 788 ton
— Polska: 103 tony
Śledź atlantycki
Obszar: wody Unii podrejonów 25–27, 28.2, 29 i 32 (HER/3D-R30)
TAC (UE): 40 368 ton
— Polska: 10 057 ton
Dorsz atlantycki
Obszar: wody Unii podrejonów 25–32 (COD/3DX32.)
TAC (UE): 595 ton
— Polska: 159 ton
Dorsz atlantycki
Obszar: podrejony 22-24 (COD/3BC+24)
TAC: 340 ton
— Polska: 40 ton
Gładzica
Obszar: wody Unii podrejonów 22-32 (PLE/3BCD-C)
TAC: 11 313 ton
— Polska: 1 697 ton
Łosoś atlantycki
Obszar: wody Unii podrejonów 22–31 (SAL/3BCD-F)
TAC (UE): 53 967 szt.
— Polska: 3 393 szt.
Szprot
Obszar: wody Unii podrejonów 22–32 (SPR/3BCD-C)
TAC (UE): 201 000 ton
— Polska: 59 013 ton
Rybołówstwo morskie Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 14
Kontyngenty autonomiczne na lata 2024–2026
27 listopada 2023 r. Rada UE jednogłośnie przyjęła rozporządzenie, które otwiera autonomiczne unijne kontyngenty taryfowe na niektóre produkty rybołówstwa na lata 2024–2026 i określa sposób zarządzania tymi kontyngentami.
Dzięki nowo przyjętemu rozporządzeniu unijny sektor przetwórstwa rybnego nadal będzie mógł importować poobniżonych stawkach lub bez cła surowce spozaUE dodalszego przetwarzania.
Podczas ustalania kontyngentów uwzględniony został ich potencjalny wpływ naunijnych dostawców, by zapewnić uczciwą konkurencję między produktami importowanymi aunijnymi.
Roz po rzą dze niem tym za gwa ran to wa li śmy kon ku ren cyj ność na sze go prze twór stwa ryb ne go iza pew ni li śmy eu ro pej skim kon su men tom do bre ja ko ścio wo iprzy stęp ne ce no wo pro duk ty prze two rzo ne. Uwzględ ni li śmy przytym in te re sy unij ne go sek to ra ry bo łów stwa. Zro bi li śmy to za le d wie trzy mie sią ce potym, jak Ko mi sja
przed sta wi ła pro jekt. Chcie li śmy, że by wszy scy za in te re so wa ni mie li pew ność co dote go, ja ki sys tem bę dzie obo wią zy wał przez na stęp ne trzy la ta – powiedział Luis Planas Puchades, hiszpański minister rolnictwa, rybołówstwa iżywności
Wostatnich dekadach Unia coraz częściej musi zaspokajać popyt naprodukty rybołówstwa zapomocą importu. Dzieje się tak, ponieważ produkty te nie są wytwarzane wUE albo nie są wytwarzane wwystarczających ilościach.
Aby unijnaprodukcja nie była zagrożonaiaby podaż produktów rybołówstwa dla branży przetwórczej była wystarczająca, Rada zatwierdza autonomiczne kontyngenty taryfowe.
Kontyngenty taryfowe obowiązują tylko nate produkty, które są importowane docelów dalszego przetwarzania wUE. Przyjęte dziś rozporządzenie dotyczy określonej liczby produktów rybołówstwa, wobec których – wograniczonej ilości – wlatach2024–2026 zostaną zawieszone albo zredukowane cła.
Cło iilość odnoszą się dokażdego produktu zosobna.
Ze względu napogorszenie się stosunków między UE aRosją iwcelu zapewnienia spójności ze stanowiskiem UE dotyczącym działań zewnętrznych Rada postanowiła nie stosować zniesienia ceł ani klauzuli najwyższego uprzywilejowania wobec produktów rybołówstwa pochodzących zRosji.
Postanowiła też wykluczyć zzakresu rozporządzenia produkty rybołówstwa pochodzące zBiałorusi, ponieważ wostatnich latach stosunki UE–Białoruś się pogorszyły, akraj ten zdecydowanie wspiera rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie.
Rozporządzenie będzie stosowane od1 stycznia2024 r. do31 grudnia2026 r. inf. pras. Rady UE Więcej: Rozporządzenie Rady (UE) 2023/2720 z dnia 27 listopada 2023 r. otwierające autonomiczne unijne kon tyn genty taryfowe na niektóre produkty rybołówstwa w latach 2024–2026 i ok reś lające sposób zarządzania tymi kontyngentami
Technologia przemysłu rybnego
2023 16
Magazyn
Przemysłu Rybnego nr 6 (156) /
Produkcja i krajowy rynek ryb mrożonych
Produkcja krajowa mrożonych ryb ifiletów rybnych Rok2021 był udany dla zakładów przetwórstwa rybnego produkujących wyroby mrożone. Zgodnie z ubiegłorocznym szacunkiem Magazynu Przemysłu Rybnego produkcja osiągnęła ok. 200tys. ton (wartości ok.3,4 mld zł) ibyła ookoło6% wyższa niż przedrokiem. Rok 2022 r. był jednak nieznacznie słabszy a produkcja ukształtowała się na poziomie o około 12% niższym, tj. około 176 tys. ton, co odpowiadało wartości 3,8 mld zł. Przeciętny wzrost ceny zbytu wyniósł aż 24%.
Warto zauważyć, że w 2022 r. około 49% produkcji ryb i filetów mrożonych z krajowych zakładów przetwórstwa ryb trafiło na eksport (87 tys. ton), a 51% – na rynek wewnętrzny (89 tys. ton; część z tych ryb podlegała dalszemu przetworzeniu).
Wg danych GUS (podawanych comiesięcznie, jednak tylko dla wybranej grupy dużych zakładów przetwórstwa rybnego) w trzech pierwszych kwartałach2023 r. w grupie tych zakładów odnotowano niezwykle wysoki aż 41% wzrost wprodukcji ryb mrożonych i filetów rybnych.
Konsumpcja w gosp. domowych
Wg danych ankietowych GUS konsumpcja ryb mrożonych w gospodarstwach domowych w 2022 r. wyniosła jedynie 0,84kg/os. i była o 12% niższa niż rok wcześniej. Warto przytym zauważyć, że wg danych GUS konsumpcja ryb mro-
żonych jest największa wgospodarstwach domowych emerytów irencistów (1,3 kg na osobę) oraz rolników (1,2 kg na osobę), zdecydowanie niższa wgospodarstwach domowych pracowników oraz osób prowadzących działalność gospodarczą. Przeciętne roczne wydatki na ryby mrożone wyniosły wg GUS 24,60 zł/os. i były o 7% wyższe niż przed rokiem.
Z kolei wg danych GfK Polonia, zaprezentowanych podczas 9. Kongresu Rybnego w Sopocie, w 2022 r. odsetek osób kupujących ryby mrożone wynosił 69,2% i był o 2 pkt.% niższy niż przed rokiem. Wolumen zakupów został oszacowany na 32,9 tys. ton (tj. 0,86 kg na osobę rocznie), natomiast wartość kategorii wyniosła 948,5 mln zł (wzrost o 7%). Udział ryb mrożonych w zakupach ryb ogółem (wolumenowo) wynosił w 2022 r. około 21%.
Konsumenci płacili w handlu detalicznym przeciętnie 35,42 zł/kg produktów rybnych mrożonych, tj. o 17% więcej niż przed rokiem.
Ceny
detaliczne mrożonych ryb i
filetów Wg danych GUS w 2022 r. ryby mrożone podrożało średniorocznie o 18,5%; w grudniu 2022 r. ceny były o 29,1% wyższe niż w grudniu 2021 r. W 2023 r. mrożonki rybne nadal bardzo silnie drożały - średni wzrost ceny w okresie od stycznia do września 2023 r. na tle analogicznego okresu roku poprzedniego wyniósł 23%. Ryby i filety mrożone drożały w latach 2022-2023 w takim samym stopniu jak ryby i filety świeże. Był to zarazem wzrost dużo wyższy niż dla przetworów rybnych (konserw, marynat) oraz ryb wędzonych.
Tomasz Kulikowski
Rynek ryb mrożonych Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 18
Wyk. 1. Zmiany cen wybranych mrożonych ryb i filetów rybnych w Polsce, w latach 2018-2023 r. Źródło: opr.wł, na podstawie EUMOFA.
Więcej omega-3 w diecie pomaga walczyć z migrenami
„Nasi przodkowie jedli bardziej zróżnicowane ilości irodzaje tłuszczów wporównaniu donas – mówi głównaautorka publikacji dr Daisy Zamora. – Wnaszej diecie wostatnim czasie bardzo wzrosła ilość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, których organizm sam nie wytwarza, aktóre spożywamy wpostaci olejów dodawanych dowielu przetworzonych produktów spożywczych, takich jak chipsy, krakersy igranola”.
Kla sa mi wie lo nie na sy co nych kwa sów tłusz czo wych uję tych woma wia nym ba da niu by ły: ome ga -6 (n -6) iome ga -3 (n -3). Oba peł nią waż ne funk cje wna szym cie le, jed nak mu szą być wod po wied niej rów no wa dze, po nie waż – co wy ka za ły wcze śniej sze ba da nia – kwa sy ome gą -3 zmniej sza ją stan za pal ny wor ga ni zmie, anie któ re po chod ne ome ga -6 pro mu ją sta ny bó lo we. Jed nak ze wzglę du nailość spo ży wa nej obec nie prze two rzo nej żyw no ści więk szość znas przyj mu je znacz nie wię cej kwa sów tłusz czo wych n -6, zato mniej n -3.
Aby spraw dzić, czy ilość wy mie nio nych kwa sów tłusz czo wych wdie cie mo że wpły wać nabó le gło wy, za pro szo no doba da nia182 pa cjen tów ze zdia gno zo wa ny mi mi gre na mi. Oprócz do tych cza so we go le cze nia na16 ty go dni wdro żo no im jed ną ztrzech diet: kon tro l ną (któ ra utrzy my wa ła ilość kwa sów tłusz czo wych n -6 in -3 napo zio mie prze cięt ne go miesz kań ca kra jów wy so ko ro zwi nię tych), die tę ozwięk szo nej ilo ści n -3 iutrzy ma nym po zio mie n -6 oraz die tę wzbo ga co ną on -3 iob ni żo ną okwa sy n -6. Uczest ni cy – prócz die ty – otrzy ma li elek tro nicz ne dzien nicz ki dono to wa nia, jak czę sto iprzez ile go dzin dzien nie od czu wa li ból gło wy.
„Otrzymane wyniki okazały się być całkiem obiecujące – opowiada dr Zamora. – Pacjenci, którzy stosowali którąkolwiek zdwóch testowanych diet, odczuwali mniejsze bóle głowy niż ci zgrupy kontrolnej. Przyczym osoby nadiecie wzbogaconej wkwasy tłuszczowe n-3 izniską zawartością n-6 doświadczyli największej poprawy”.
Jak mówi autorka, zgłaszali oni mniej dni wmiesiącu zbólami głowy, aniektóre osoby mogły nawet zmniejszyć ilość przyjmowanych leków.
„Warto zaznaczyć, że wnaszym badaniu celowo testowaliśmy kwasy tłuszczowe n-3 pochodzące zryb, anie zsuplementów diety – dodaje współautorka badania dr Keturah
Faurot. – Itrzeba podkreślić, że opisane przez nas odkrycia nie dotyczą stosowania suplementów”.
Za mo ra twier dzi, że hi po te za owpły wie nie któ rych kwa sów tłusz czo wych naból ma za sto so wa nie dowie lu ro dza jów bó lu prze wle kłe go. Dla te go wraz zko le ga mi pra cu je obec nie nadno wym ba da niem ma ją cym nace lu prze te sto wa nie mo dy fi ka cji die ty win nych ze spo łach bó lo wych.
źródło: KatarzynaCzechowicz / PAP Więcej: Dietary alteration of n-3 and n6 fatty acids for headache reduction in adults with migraine: randomized controlled trial, BMJ 2021;374:n1448
Omega-3 także dla zdrowych płuc
Na ukow cy z Cor nell Uni ver si ty w Itha ca prze pro wa dzi li sze ro ko za kro jo ne, dłu go fa lo we ba da nie ob ser wa cyj ne w gru pie po nad 15 tys. Ame ry ka nów, zróż ni co wa nych pod wzglę dem przy na leż no ści et nicz nej. Gdy roz po czy na no ba da nie je go uczest ni cy by li ogól nie zdro wi, a więk szość nie mia ła ob ja wów prze wle kłej cho ro by płuc. W ich prób kach krwi spraw dza no po ziom kwa sów ome ga -3.
Okazało się, że wyższy poziom kwasów omega-3 we krwi wiązał się z mniejszym spadkiem czyn ności płuc w trakcie obserwacji. Osoby, które miały więcej tych związków we krwi, miały też mniejsze zwężenie oskrzeli. Naj silniejszy związek wykazano w od niesieniu do kwasu dokoza heksa eno wego (DHA), obecnego głów nie w rybach tłustych.
– To duże populacyjne badanie sugeruje, że składniki odżywcze o właściwościach przeciwzapalnych mogą pomóc w utrzymaniu zdrowia płuc – skomentował dr James P. Kiley, kierujący od dzia łem chorób płuc w amerykańskim narodowym Instytucie Serca, Płuc i Krwi.
źródło: Joanna Morga / scienceinpoland.pap.pl
Technologia przemysłu rybnego
20
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) /
2023
Reklama Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 21
Girteka o przyszłości chłodniczego transportu drogowego łososi
Ło soś jest zjed ną znaj bar dziej po pu lar nych ryb, spo ży wa nych wPol sce iEu ro pie. Ale jest też jed nym znaj bar dziej wy ma ga ją cych ła dun ków dla firm trans por to wych, wy ma ga ją cym re stryk cyj nych wa run ków do sta wy ibez pie czeń stwa wca łym łań cu chu do staw. Owy zwa niach iprzy szło ści trans por tu dro go we go ło so sia, któ ry łą czy han del, tech no lo gie ilo gi sty kę, mó wią eks per ci Gir te ki, wio dą ce go eu ro pej skie go prze woź ni ka dro go we go, ba zu ją ce go nacy fry za cji usług. Gir te ka po sia da po nad7400 no wo cze snych na czep chłod ni czych i300 cią gni ków trzy osio wych przy sto so wa nych dotrans por tu wda le kiej Skan dy na wii.
Rynek o dużej wartości iwciąż rośnie Spo ży cie ło so sia wzra sta zro ku narok, ajed nym zje go naj więk szych pro du cen tów ieks por te rów naświe cie jest Nor we gia. Jak wy ni ka zda nych Nor we gian Se afo odCo un cil, 2022 rok za koń czył się ko lej nym re kor do wym wy ni kiem weks por cie ło so si zte go kra ju – 1255851 ton owar to ści105,8 mld NOK. Naj więk szy mi ryn ka mi zby tu by ły Pol ska, Fran cja iUSA. Podwzglę dem eko no micz nym ło soś zy sku je co raz więk szy udział wświa to wym han dlu ry ba mi iowo ca mi mo rza. Kra je, ta kie jak Nor we gia, zbu do wa ły znacz ną część swo jej go spo dar ki wo kół po ło wów ieks por tu ło so sia, co prze kła da się nami liar dy do la rów rocz ne go przy cho du.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat wartość eksportu łososia norweskiego rosła o14 proc. rocznie. To fantastyczne liczby, które znacznie przewyższają inne norweskie produkty eksportowe – mó wi Chri stian Chra mer, dy rek tor ge ne ral ny Nor we gian Se afo odCo un cil.
Wyzwania wtransporcie
drogowym łososia
Wor ga ni za cji do staw ło so si do miejsc, gdzie trud no jest do trzeć ko le ją czy dro gą mor ską, naj lep szym roz wią za niem jest szyb ki iela stycz ny chłod ni czy trans port dro go wy. Sprzy ja te mu wciąż roz wi ja ją ca się in fra struk tu ra dro go wa ido stęp ność no wo cze snych na czep chłod ni czych. Ale jed no cze śnie jest to jed naznaj bar dziej wy ma ga jąch do staw. Ze
wzglę du m.in. nadu żą za war tość tłusz czu, wtym kwa sów tłusz czo wych ome ga -3 oraz biał ka, ło soś na le ży doto wa rów ła two psu ją cych się, aprze cho wy wa ny wnie dpo wied nich tem pe ra tu rach szyb ko tra ci ja kość. To ozna cza, że trans port mu si być nie tyl ko szyb ki iwy daj ny, ale też gwa ran to wać bez pie czeń stwo wca łym łań cu chu do staw.
Dla za cho wa nia świe żo ści ło so sia klu czo we zna cze nie ma tem pe ra tu ra. Aby za po biec roz wo jo wi bak te rii, świe że ry by mu szą być trans por to wa ne wtem pe ra tu rze mię dzy0°C a4°C. Na wet nie wiel kie wa ha nia mo gą wpły nąć naja kość iprzy spie szyć pro ces psu cia się mię sa ło so sia. Tu nie zbęd ne są za awan so wa ne sys te my chłod ni cze, któ re nie tyl ko trzy ma ją wła ści wą tem pe ra tu rę, ale też za pew nia ją rów no mier ne chło dze nie wca łej prze strze ni ła dun ko wej na cze py.
Ko lej nym klu czo wym czyn ni kiem jest czas. Opóź nie nie na wet okil ka go dzin mo że wpły nąć nautra tę świe żo ści ryb i, co się ztym wią że, ich war to ści ryn ko wej. Roz wią za niem jest do bre za pla no wa nie tra sy, spraw dzo ne po jaz dy, ela stycz ność igo to wość re ak cji naopóź nie nia.
Czę sto naj lep sze ło wi ska ło so sia znaj du ją się nate re nach ze sła bo roz wi nię tą in fra struk tu rą dro go wą. Po ru sza nie się polo kal nych dro gach, szcze gól nie weks tre mal nych wa run kach po go do wych, mo że być praw dzi wym wy zwa niem. Waż ny jest pro fe sjo na lizm kie row ców, atak że do sko na ły stan tech nicz ny po jaz dów. Przy ję tym dziś stan dar dem są trzy osio we idwu osio we cię ża rów ki zno wo cze sny mi na cze pa mi chłod ni czy mi. Te, wy ko rzy sty wa ne przez Gir te kę, wy po sa żo ne są wpo zio my ipio no wy sys tem mo co wa nia, co za bez pie cza ła du nek przedprze su wa niem oraz ma pę ter micz ną iter mo re gu la cję. Wszyst kie na cze py ma ją od po wied nie sys te my bez pie czeń stwa, za twier dzo ne po zio mem TAPA1 iGDP.
Wprodukcji łososia, gdzie codzienne isezonowe zmiany stwarzają poważne wyzwania logistyczne, kluczowa staje się rola doświadczonych dostawców logistycznych. Firmy takie jak Girteka, intensyfikują działalność, wykorzystując swoją flotę dozapewnienia elastyczności, któ-
ra ma decydujące znaczenie dla zaspokajania potrzeb rynku łososia. Równie ważnadla rozwoju biznesu jest szybka ielastycznakomunikacja, aproces ten może być wznacznym stopniu wspierany przez rozwiązania cyfrowe – mó wi Eirik Flo, dy rek tor lo gi sty ki, Co ast Se afo od.
Rola nowoczesnych technologii
Trans port dro go wy wspie ra ny jest przez roz wią za nia cy fro we, któ re po zwa la ją namo ni to ro wa nie sta tu su ła dun ku wcza sie rze czy wi stym, utrzy ma nie opty mal nych wa run ków w cza sie do sta wy, atak że szyb szą re ak cję nazmia ny ido sto so wa nie ope ra cji. Naj waż niej sze znich to za awan so wa ne sys te my mo ni to ro wa nia tem pe ra tu ry (RTV) ina rzę dzia dopla no wa nia tras, ta kie jak np. opar ty nasztucz nej in te li gen cji.
Przyszłość transportu drogowego łososia
Pro gno zy wska zu ją nadal szy wzrost eks por tu ło so si. We dług FAO, prze wi dy wa ne spo ży cie ło so sia na1 oso bę zwięk szy się o4 proc. wla tach2021-2031. Ato ozna cza, że fir my trans por to we mu szą się przy go to wać doob słu gi co raz więk sze go ryn ku. Du że zmia ny bę dą do ty czyć tak że spo so bu re ali za cji do staw. Wtrans por cie stan dar dem sta nie się opty ma li za cja tras opar ta naAI, za awan so wa ne tech no lo gie chłod ni cze ana wet au to no micz ne au ta. Wzro śnie też zna cze nie kwe stii zwią za nych zochro ną śro do wi ska, co wią ze się zwpro wa dze niem bar dziej ry go ry stycz nych prze pi sów do ty czą cych emi sji CO2. Jak za uwa ża Gir te ka, aby spro stać no wym nor mom, do staw cy usług trans por to wych bę dą mu sie li zwięk szyć in we sty cje wmo der ni za cję flot iszko le nie ze spo łu.
Transport drogowy łososi, mimo licznych wyzwań, jest przykładem tego, jak efektywnaorganizacja dostaw może wpływać narozwój całego sektora. Dziś znajduje się wpunkcie zwrotnym, kształtowanym przez rosnący popyt, ewoluujące trendy, sezonowość ielastyczność firm transportowych wdostosowaniu się do wymogów środowiskowych. –pod su mo wu je To re Rod sten, pre zes za rzą du Ther mo max, fir my spe cja li zu ją cej się wlo gi sty ce ło so sia.
Technologia przemysłu rybnego Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 22
Konserwy Rybne Marki BMC pod skrzydłami
Polskiej Grupy Rybnej – smak tradycji
Ko niec ro ku to czas roz li czeń i pod su mo wań. Ja ko dys try bu to rzy ryb i ich prze two rów mo że my po wie dzieć, że 2023 rok był okre sem peł nym wy zwań, trud no ści ale rów nież suk ce sów. Nie wąt pli wie, za kup mar ki BMC do dat ko wo pod kre ślił na szą ak tyw ność na ryn ku i po twier dził cha rak ter dzia łal no ści Pol skiej Gru py Ryb nej tzn. han del do brej ja ko ści ry ba mi i ich prze two ra mi po przez wy pra co wa ne od lat ka na ły sprze da ży. Spół ka wciąż po szu ku je moż li wo ści wzro stu i świe żo ści, a prze ję cie ma rek BMC i Bal ti ca to od po wiedź na ocze ki wa nia kon su men tów oraz dy na micz ne zmia ny w ob sza rze dys try bu cji.
Za le d wie kil ka mie się cy te mu tra dy cyj na mar ka kon serw BMC zna la zła się pod opie ką Pol skiej Gru py Ryb nej. To krót ki okres, ale od chwi li prze ję cia mar ki do ko na li śmy ty ta nicz nej pra cy. Efek tem tych dzia łań jest za cho wa nie sma ku tra dy cji, któ re mu nada li śmy no wą ja kość.
Na szym ce lem, po prze ję ciu mar ki BMC, by ło utrzy ma nie i pod nie sie nie ja ko ści, do któ rej klien ci są przy zwy cza je ni. Skon cen tro wa li śmy się na od two rze niu ja ko ści i sma ku z naj lep szych lat mar ki , co przy nio sło re zul ta ty w po sta ci kon serw o jesz cze głęb szym i wy ra zist szym sma ku. No wa li nia pro duk tów to tak że od świe żo ne lo go,
no wo cze sne i atrak cyj ne opa ko wa nia, któ re przy cią ga ją wzrok.
Je ste śmy zde ter mi no wa ni, by utrzy mać przy stęp ne ce ny pro duk tów mar ki BMC, co spra wi, że bę dą do stęp ne dla szer sze go gro na od bior ców. Za le ży nam, aby smak tra dy cji nie był je dy nie przy wi le jem, ale co dzien ną ra do ścią do stęp ną dla każ de go.
Mar ka BMC to opty mal ny asor ty ment kon serw. Za in te re so wa nie za ku pa mi już te raz prze ro sło na sze ocze ki wa nia. Naj więk szą po pu lar no ścią cie szą się na sze fla go we pro duk ty – kul to wy pa pry karz, fi le ty z ma kre li w po mi do rach w cha rak te ry stycz nych pusz kach w for mie tzw. piór ni ków i klu bó wek. W pla nach są ko lej ne po zy cje, z któ rych BMC by ło i bę dzie słyn ne.
De cy zja o po zo sta wie niu mar ki BMC w ob sza rze han dlu tra dy cyj ne go oka za ła się strza łem w dzie siąt kę. Lo kal ne skle py do ce nia ją uni kal ność na szych pro duk tów, co przy nio sło no we, owoc ne współ pra ce. Do dat ko wo, po prze ję ciu mar ki, za uwa ża my zwięk szo ne za in te re so wa nie na szy mi pro duk ta mi, a ko lej ne fir my zgła sza ją chęć na wią za nia re la cji han dlo wych. Daw ni klien ci BMC rów nież o nas nie za po mnie li –je ste śmy z te go po wo du szcze gól nie dum ni. Za ufa nie, ja kim da rzą nas dys try bu to rzy i klien ci, to dla nas naj lep sza re ko men da cja.
Z nie po ko jem ob ser wu je my jed nak zmia ny, ja kie za cho dzą na ryn ku tra dy cyj nym. Na stę pu je eks pan sja za chod nich sie ci de ta licz nych i dys kon to wych, zni ka ją ko lej ne lo kal ne skle py. Du że mar ki nie wspie ra ją han dlu tra dy cyj ne go, ofe ru jąc znacz nie gor sze wa run ki in dy wi du al nym dys try bu to rom. Naj więk si gra cze ryn ko wi zdo mi no wa li ry nek, pro wa dząc agre syw ną stra te gię han dlo wą. Ja ko dys try bu to rzy mar ki BMC przy ję li śmy in ną tak ty kę – chce my wspie rać lo kal ny biz nes.
Na sza obec ność na pół kach han dlu tra dy cyj ne go to zo bo wią za nie do ja ko ści i au ten tycz no ści.
Cho ciaż mi nę ło za le d wie kil ka mie się cy obec no ści na ryn ku z kon ser wa mi BMC, to dla nas był to szcze gól ny czas pe łen dy na mi ki i po zy tyw nych zmian. Wie rzy my, że smak tra dy cji, któ ry te raz roz wi ja się pod na szy mi skrzy dła mi bę dzie na dal do ce nia ny przez od bior ców. Dzię ku je my na szym klien tom, part ne rom han dlo wym i ca łe mu ze spo ło wi za wspól ną po dróż w świat sma ku mar ki BMC. Je ste śmy go to wi na ko lej ne la ta peł ne wy zwań i cięż kiej pra cy w nie ła twym ryn ku dys try bu cji tra dy cyj nej! Za pra sza my wszyst kich za in te re so wa nych współ pra cą do kon tak tu z na mi. Wię cej szcze gó łów moż na zna leźć na na szej stro nie in ter ne to wej: bmc.com.pl
Artykuł promocyjny
23
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023
Zatopiona w Bałtyku broń chemiczna i konwencjonalna
Za to pie nie poIIwoj nie świa to wej bro ni che micz nej ikon wen cjo nal nej wmo rzu mia ło sta no wić roz wią za nie pa lą ce go pro ble mu, jed nak zdzi siej szej per spek ty wy wie my, że by ło je dy nie od ro cze niem go wcza sie. Broń spo czy wa ją ca nadnie Bał ty ku sta no wi tym więk sze za gro że nie, im dłu żej zwle ka my zjej wy do by ciem lub za bez pie cze niem. Zda jąc so bie spra wę zkon se kwen cji, ja kie mia ło by dla śro do wi ska roz sz czel nie nie bom by ze środ kiem bo jo wym, nie moż nadłu żej cze kać ili czyć napo wol ny prze bieg ko ro zji.
Wy ra ża my głę bo kie za nie po ko je nie za gro że niem, któ re wciąż sta no wi broń che micz naikon wen cjo nal na, za to pio nawBał ty ku po II woj nie świa to wej. To jed na zgłów nych przy czyn za nie czysz czeń Bał ty ku, za ra zem jed naznaj bar dziej nie bez piecz nych, gdyż efek ty ewen tu al nych wy cie ków wy kra cza ją po zagra ni ce jed ne go pań stwa, atak że za gra ża ją zdro wiu ibez pie czeń stwu, nio sąc zaso bą kon se kwen cje go spo dar cze, spo łecz ne, zdro wot ne iśro do wi sko we – frag ment ape lu eu ro po słów zmar ca2021 ro ku, skie ro wa ne go do prze wod ni czą cej Ko mi sji Eu ro pej skiej Ur su li von der Ley en.
Nadnie Mo rza Bał tyc kie go za le ga za rów no broń kon wen cjo nal na, jak iche micz na. Ilość bro ni kon wen cjo nal nej jest bar dzo trud nadoosza co wa nia, na to miast wprzy pad ku bro ni che micz nej wie my, że wBał ty ku znaj du je się jej oko ło40 ty się cy ton, zcze go co naj mniej15 ty się cy ton sta no wią tru ją ce środ ki bo jo we (BST) – głów nie ipe ryt siar ko wy, ale rów nież ClarkI, ClarkII, adam syt, chlo ro ace to fe non ita bun.
Naj nie bez piecz niej szą zwy mie nio nych sub stan cji bo jo wych jest ta bun, za kla sy fi ko wa ny ja ko broń ma so we go ra że nia. Po mi mo fak tu, iż poje go do sta niu się dośro do wi ska mor skie go, uległ by sto sun ko wo szyb kie mu roz kła do wi, zda rze nie ta kie mia ło by ka ta stro fal ne skut ki dla ży cia mor skie go.
Roz sz czel nie nie się jed nej stu ki lo gra mo wej bom by zta bu nem, tak jak to zo sta ło po li czo ne już w2000 ro ku, popro stu wy ste ry li zo wa ło -
by100 km2 mo rza, na wet je śli głę bo kość mo rza mia ła by [wda nym miej scu]100m. – mó wi prof. Ja cek Beł dow ski zIn sty tu tu Oce ano lo gii PAN wma te ria le onet. pl
Oneu tra li za cji za gro że nia zwią za ne go zbro nią che micz ną po przez jej za to pie nie za de cy do wa no pod czas kon fe ren cji pocz dam skiej, poIIwoj nie świa to wej. Wre jo nie Bał ty ku wy bra no trzy głów ne ob sza ry za ta pia nia bro ni:
• Ma ły Bełt – cie śni naogłę bo ko ści30m, bę dą ca naj płyt szym ob sza rem za to pie nia bro ni, • po łu dnio wo -za chod nia część Głębi Go tlandz kiej, • Głę bia Born holm ska, nawschód odwy spy Born holm. Na wet dzi siaj nie moż nawy klu czyć, że oso by pra cu ją ce wob sza rze po łu dnio we go iza chod nie go Bał ty ku, ta kie jak ry ba cy ipra cow ni cy za an ga żo wa ni wpra ce bu dow la ne namo rzu itp., nie ze tkną się zbo jo wy mi ma te ria ła mi che micz ny mi. Wzwiąz ku zro sną cym wy ko rzy sta niem dna mor skie go doce lów go spo dar czych – mor skie far my wia tro we, ka ble iru ro cią gi nadnie – wzra sta re al ne ry zy ko na po tka nia amu ni cji za to pio nej wmo rzu ispo wo do wa nia jej roz sz czel nie nia.
Po nad to wnie któ rych ob sza rach po łu dnio we go Bał ty ku (Niem cy, Pol ska iŁo twa) oso by od wie dza ją ce pla że są na ra żo ne nakon takt zbia łym fos fo rem wy rzu ca nym nabrzeg. Ten śro dek za pa la ją cy mo że po wo do wać po waż ne opa rze nia ijest wy so ce tok sycz ny (HELCOM). Zda rza ły się już przy pad ki, gdy zbie ra ją cy bursz ty ny tu ry ści do zna li do tkli wych po pa rzeń, gdyż po my li li obiekt swo ich po szu ki wań złu dzą co po dob ną brył ką nie bez piecz ne go środ ka che micz ne go wy rzu co ne go nabrzeg.
Jak czy ta my nastro nie HELCOM zgod nie zist nie ją cą wie dzą, che mi ka lia po cho dzą ce zche micz nych ma te ria łów bo jo wych mo gą roz prze strze niać się zmiejsc uty li za cji po jem ni ków wwy ni ku pro ce sów na tu ral nych ian tro po ge nicz nych. Wy ka za no, że osa dy wmiej scach za ta pia nia iwich są siedz twie cha rak te ry zu ją się wróż nym stop niem ska że nia che mi ka lia mi po cho dzą cy mi praw do po dob nie
zche micz nych ma te ria łów bo jo wych.
Wostat nim cza sie za in te re so wa nie te ma tem bro ni za to pio nej wBał ty ku zde cy do wa nie wzro sło. Zdu żym praw do po do bień stwem jest to na stęp stwem wie lu am bit nych pla nów do ty czą cych pro jek tów of fsho ro wych, dla re ali za cji któ rych za bez pie cze nie ineu tra li za cja nie bez piecz nych środ ków nadnie mo rza jest ko niecz nym kro kiem.
12 mar ca2021 ro ku doKo mi sji Eu ro pej skiej zo stał wy sła ny list wspra wie po zo sta ło ści poIIwoj nie świa to wej za le ga ją cych nadnie Bał ty ku – pod pi sa ło go39 re pre zen tan tów15 kra jów isze ściu grup po li tycz nych. Na to miast27 kwiet nia2021 ro ku Par la ment Eu ro pej ski przy jął re zo lu cję wspra wie bro ni che micz nej za to pio nej wBał ty ku, któ ra wzy wa ła Unię Eu ro pej ską dooczysz cze nia Mo rza Bał tyc kie go zwra ków stat ków ibro ni che micz nej zokre suIIwoj ny świa to wej. Ini cja ty wę, któ rej po my sło daw ca mi by li eu ro po sło wie zPol ski, po par ło660 eu ro po słów, przy oś miu gło sach sprze ci wu i25 wstrzy mu ją cych się.
Par la ment Eu ro pej ski, przyj mu jąc tę re zo lu cję, po twier dził, że pro blem bro ni che micz nej za le ga ją cej nadnie Bał ty ku ma wy miar mię dzy na ro do wy imo że zo stać roz wią za ny tyl ko dzię ki współ pra cy rzą dów kra jo wych, Unii Eu ro pej skiej iNATO. Po trzeb ne są oczy wi ście środ ki fi nan so we oraz ba da nia nadtech no lo gia mi bez piecz ne go usu wa nia iuty li za cji szko dli wych sub stan cji zdna mor skie go. (...) Mam na dzie ję, że ta re zo lu cja, przy ję ta zde cy do wa ną więk szo ścią ipo nadpo dzia ła mi po li tycz ny mi, zmo ty wu je Ko mi sję Eu ro pej ską dozna le zie nia do dat ko wych środ ków na oczysz cze nie dna Bał ty ku – po wie dział eu ro po seł PiS Ko sma Zło tow ski, je den zau to rów re zo lu cji.
Naj now szym wy da rze niem zwią za nym zpla na mi na tu ra li za cji za gro żeń zwią za nych zbro nią nadnie Bał ty ku jest za po wiedź ut wo rze nia Mię dzy na ro do we go oś rod ka re fe ren cyj ne go ds. za to pio nej bro ni che micz nej.
źró dło: Fun da cja Ma re
Ochro na śro do wi ska Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 24
Zespoły MSC z Polski, Szwecji, Danii i Finlandii łączą siły
Or ga ni za cja po za rzą do wa MSC (Ma ri ne Ste ward ship Co un cil) wy cho dzi na prze ciw zmie nia ją cym się wa run kom wre gio nie, two rząc no wy ze spół MSC naBał tyk iEu ro pę Cen tral ną. No wa struk tu ra or ga ni za cyj napo zwo li le piej spro stać wy zwa niom zwią za nym ze zrów no wa żo nym za rzą dza niem za so ba mi Mo rza Bał tyc kie go iPół noc ne go oraz ro sną cym po trze bom Part ne rów MSC.
Wli sto pa dzie br. MSC pod ję ło de cy zje opo łą cze niu ze spo łów MSC zPol ski, Szwe cji, Da nii iFin lan dii wje den ze spół od po wia da ją cy za17 państw zre gio nu Bał ty ku iCen tral nej Eu ro py. Dzia ła nia no we go ze spo łu bę dą obej mo wa ły wspar cie dla ry bo łówstw MSC, dzia ła ją cych naob sza rze Mo rza Bał tyc kie go oraz Mo rza Pół noc ne go, współ pra cę zpart ne ra mi biz ne so wy mi zbran ży, in sty tu cja mi na uko wy mi, przed sta wi cie la mi ad mi ni stra cji ior ga ni za cji po za rzą do wych, atak że dzia ła nia narzecz zwięk sza nia świa do mo ści spo łecz nej do ty czą cej ko niecz no ści zrów no wa żo ne go ko rzy sta nia zza so bów mor skich.
Bał tyk iEu ro pa Cen tral nasta no wi stra te gicz ny re gion dla roz wo ju ryn ku cer ty fi ko wa nych ryb iowo ców mo rza. Naob sza rze tym dzia ła po nad1500 part ne rów (ry ba ków, prze twór ców, sie ci han dlo wych, or ga ni za cji po za rzą do wych, in sty tu cji na uko wych iwie le in nych) za an ga żo wa nych wpro gram MSC. Po nad600 pod mio tów po sia da cer ty fi kat MSC włań cu chu do staw, a16 ry bo łówstw MSC zte go re gio nu od po wia da zapo łów bli sko800 tys. ton cer ty fi ko wa nych ryb iowo ców mo rza rocz nie. Łącz nie nawszyst kich ryn kach sprze da wa nych jest rocz nie ok.110 tys. ton pro duk tów opa trzo nych nie bie skim cer ty fi ka tem MSC.
Cie szy mnie po łą cze nie ze spo łów MSC ze Szwe cji, Da nii, Fin lan dii iPol ski wje den spój ny ze spół od po wie dzial ny zare gion Bał ty ku iEu ro py Cen tral nej. Ten stra te gicz ny krok wy ni ka zna sze go zo bo wią za nia doosią gnię cia więk szych sy ner gii oraz spój no ści dzia łań wre gio nach, któ re łą czy wie le wspól -
nych ele men tów, za rów no podwzglę dem ry bo łów stwa, jak iryn ku. Dzia ła jąc narzecz więk szej współ pra cy ijed no ści wre gio nie, wie rzy my, że mo że my zwięk szyć na sze od dzia ły wa nie, uspraw nić pra cę ile piej wspie rać uni kal ne po trze by te go re gio nu – ko men tu je Erin Prid dle, North Eu ro pe Pro gra me Di rec tor wMa ri ne Ste ward ship Co un cil.
No wy Ze spół MSC naBał tyk iEu ro pę Cen tral ną li czy obec nie12 osób. Bę dzie on kie ro wa ny przez An nę Dę bic ką, do tych cza so wą dy rek tor kę pro gra mu MSC naPol skę iEu ro pę Cen tral ną.
Podzie się ciu la tach bu do wa nia po zy cji MSC wPol sce iEu ro pie Cen tral nej, dzi siaj roz po czy nasię ko lej ny roz dział. Je stem za szczy -
co naob ję ciem no wej ro li. Ma jąc moż li wość pra cy ztak zróż ni co wa nym ido świad czo nym ze spo łem, je stem głę bo ko prze ko na na, że wspól nie osią gnie my bar dzo wie le. Dzię ki no wej struk tu rze bę dzie my mo gli le piej od po wia dać napo trze by na szych part ne rów iin te re sa riu szy, pro wa dząc dodal sze go roz wo ju Pro gra mu MSC wre gio nie – mó wi An naDę bic ka, obej mu ją ca sta no wi sko dy rek tor ki Pro gra mu MSC naBał tyk iEu ro pę Cen tral ną.
Ochro na śro do wi ska Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 25
BEZPIECZNA
ŻYWNOŚĆ
Przegląd powiadomień RASFF
PREPARATY DO MYCIA I DEZYNFEKCJI
MYCIA NADZOROWANE
OPTYMALIZACJE PROCESÓW MYCIA
T
Wokresie od2 listopadado16 grudnia2023 r. wSystemie Wczesnego Ostrzegania oNiebezpiecznej Żywności iPaszach (Rapid Alert System for Foodand Feed – RASFF) ogłoszono46 alertów dotyczących żywności pochodzenia wodnego, wtym32 oznaczone jako poważne. Rzadne znich nie dotyczyło polskiego rynku, ani produktów wyeksportowanych zPolski.
Wośmiu przypadkach żywność pochodzenia morskiego została wycofanazrynku ze względu naprzekroczenie dopuszczalnego poziomu rtęci. Dotyczyło to: mieczników (Xiphias gladius) zFrancji iHiszpanii, rekinaostronosego (Isu rus oxy rin chus) zHiszpanii, tuńczyka błękitnopłetwego (Thun nus thyn nus) zHiszpanii iżarłacza błękitnego (Prio na ce glau ca) zHiszpanii.
W czterech przypadkach alert został spowodowany obecnością norowirusów w ostrygach pacyficznych (Cras so strea gi gas) z Francji. Ponadto Szwecja zgłosiła wystąpienie zatruć pokarmowych (14 osób z gorączką, biegunką, wymiotami i bólem brzucha), najprawdopodobniej wywołanych norowirusami ze spożytych francuskich ostryg.
Skażenie bakteriami Listeria monocytogenes było powodem wycofania zrynku gotowanych, nieodskorupionych krabów północnomorskich zNiemiec oraz mrożonych, gotowanych krewetek sprowadzonych zIndii (poprzez Francję) doBelgii. Z kolei Szwecja poinformowała oprzypadku zatrucia pokarmowego, wskutek spożycia pakowanego próżniowo łososia (Sal mo sa lar), pochodzącego z Norwegii, skażonego bakteriami L. mo no cy to ge nes serotypu IIa ST37.
nych doBelgii zUSA, należących dogatunków czawycza (On cor hyn chus tsha wyt scha) inerka (On cor hyn chus ner ka) stwierdzono obecność nicieni Ani sa kis
Wjednym produkcie (filety zdorsza pacyficznego, sprowadzone zChin naŁotwę) stwierdzono przekroczenie poziomu całkowitego azotu lotnych zasad amonowych (N-LZA). Wyznaczony poziom wyniósł81,6 ±7,0 mg /100g, podczas gdy dopuszczalny to35 mg/100g. Wtym przypadku nie stwierdzono istotnego zagrożenia dla zdrowia, lecz niespełnienie przez produkt kryteriów organoleptycznych.
Bakterie Vi brio vul ni fi cus były powodem zakwestionowania jakości zdrowotnej czterech partii krewetek świeżych imrożonych, pochodzących zFrancji.
Bakterie kałowe Esche ri chia co li zostały stwierdzone wdwóch partiach omułków śródziemnomorskich (My ti lus gal lo pro vin cia lis) zHiszpanii.
Wjednym przypadku wprodukcie rybnym (tilapie zrodzaju Ore ochro mis), pochodzącym zWietnamu, asprowadzonym doNiderlandów, wykryto pozostałości zieleni leukomalachitowej. Zkolei pozostałości trifenylocyny (TPT), groźnego pestycydu, zostały stwierdzone wkrewetkach zIndonezji, sprowadzonych doNiemiec, poprzez Niderlandy.
Wtrzech przypadkach powodem zgłoszenia dosystemu był wysoki poziom histaminy. Zakwestionowane produkty, to: sterylizowane sardele (anchovies) woliwie, wyprodukowane we Francji; filety zmakreli, wyprodukowane wNiderlandach oraz schłodzone filety ztuńczyka ze Sri Lanki.
Wtrzech partiach mrożonych łososi pacyficznych sprowadzo-
W partii małży klinowych (Donax trunculus) z Portugalii wykryto niezbepieczny dla zdrowia konsumentów poziom kwasu okadaikowego (OA) oraz jego pochodnej – dinofysistoksyny (DTX). Są to biotoksyny morskie, lipofilne, gromadzce się w tkance tłuszczowej mięczaków. Są one toksynami termostabilnymi. Mogą uszkodzić wątrobę. (Michalski M., Biotoksyny morskie - wys tę po wa nie i metody analizy, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2006, 3 [48], 16-22).
Dla porównania w analogicznym czasie w systemie RASFF zarejestrowano 59 alertów dotyczących drobiu (z czego 5 dotyczyło bakterii Salmonella w mięsie drobionym wyprodukowanym w Polsce). Redakcja
Technologia przemysłu rybnego Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 26
M e kcj E
HIGIENA | ul. Świerkowa 20
PEŁNA
+48 61
81 90 | F +48 61
81
www.cidlines.pl
896
896
93
Krzysztof Hryszko
Analiza rynku ryb
We dług naj now szych pro gnoz FAO1 glo bal ne po ło wy ipro duk cja ryb wy nio są w2023 r.185,4 mln ton ibę dą o0,6% więk sze niż wro ku po przed nim (bez ro ślin wod nych). Zna czą cy wzrost pro duk cji wakwa kul tu rach (o2,8%) zre kom pen su je spa dek po ło wów ryb iin nych or ga ni zmów wod nych dzi ko ży ją cych (o1,7%). Mniej sze po ło wy wy ni kać bę dą przede wszyst kim zna ra sta ją cych pro ble mów zgwał tow ny mi zja wi ska mi po go do wy mi (m. in. pod wpły wem El Ni ño) oraz niż szy mi kwo ta mi po ło wo wy mi wie lu klu czo wych dla ryn ku ga tun ków ryb. Mi mo wzro stu, rów nież wakwa kul tu rze, ob ser wu je się ogra ni cze nie tem pa roz wo ju wtym seg men cie. Wla tach2015-2021 śred ni przy rost pro duk cji wy niósł3,7% rocz nie. Nie ko rzyst nie naakwa kul tu rę wpły wa ją przedwszyst kim ro sną ce inie sta bilne kosz ty pro duk cji (zwłasz cza pasz, ole ju ryb ne go iener gii). W2023 r. nace le kon sump cyj ne zo sta nie prze zna czo nych166,1 mln ton pro duk tów (wzrost o1,2%), wkon se kwen cji cze go spo ży cie wprze li cze niu namiesz kań ca glo bu nie zmie ni się wpo rów na niu zro kiem po przed nim iwy nie sie20,6kg (ma sy ży wej ryb). W2023 r. sza cu je się ogra ni cze nie glo bal ne go han dlu pro duk ta mi ry bo łów stwa, pozna czą cych wzro stach w2022 r. Wo lu men ob ro tów mo że się zmniej szyć o4,3% do65,0 mln ton, aich war tość spad nie o2,6% do183,7 mld USD. WIpół ro czu2023 r. naświa to wym ryn ku pro duk tów ry bo łów stwa, ob ser wo wa no po now ny zna czą cy wzrost cen, ale wtrze cim kwar ta le za czę ły wy raź nie spa dać. We wrze śniu2023 r. ich po ziom był o1% niż szy niż wgrud niu2022 r., awre la cji wrze sień bie żą ce go ro ku dowrze śnia ro ku ubie głe go śred nie ce ny ob ni ży ły się o5%. Spad ki cen do ty czą jed nak wzde cy do wa nej więk szo ści ryb iowo ców mo rza po cho dzą cych zpro duk cji wakwa kul tu rach, na to miast trend wzro sto wy ob ser wo wa ny jest wod nie sie niu doryb dzi ko ży ją cych.
We dług da nych EUMOFA2 w 2021 r., potrzech la tach spad ków, spo ży cie ryb iowo ców mo rza wkra jach Unii Eu ro pej skiej zwięk szy ło się o2% iwy nio sła23,71 kg/miesz -
kań ca. |Po daż nary nek wy nio sła10,60 mln ton. Wkon sump cji prze wa ża ły ry by dzi kie (71,3%), przy zde cy do wa nie mniej szej ro li pro duk tów po zy ski wa nych zakwa kul tu ry. Naj czę ściej spo ży wa nym ga tun kiem po zo sta wa ły tuń czy ki (2,86kg, spa dek o6%), ło so sie (2,60kg, wzrost o7%), dor sze (1,75kg, wzrost o2%) oraz min ta je (1,68kg, spa dek o3%). Naj wię cej ryb iowo ców mo rza w2021 r. kon su mo wa li miesz kań cy Por tu ga lii (56,5 kg) oraz Hisz pa nii (43,0 kg), anaj mniej Wę gier, Buł ga rii iRu mu nii (6,5-8,1 kg). Wy dat ki go spo darstw do mo wych naza kup ryb iowo ców mo rza wy nio sły w2022 r.,
we wszyst kich kra jach UE,62,9 mld EUR iby ły o11% wyż sze niż rok wcze śniej.
Wokre sie sty czeń -paź dzier nik 2023 r. po ło wy ryb naMo rzu Bał tyc kim wy nio sły83,3 tys. ton iby ły o14,0% mniej sze niż wana lo gicz nym okre sie ro ku po przed nie go. Zmniej szy ły się przede wszyst kim wy ła dun ki szpro tów (o14,2% do 55,3 tys. ton) istor ni (o40,7% do 5,9 tys. ton), przywięk szych niż przed ro kiem po ło wach śle dzi (o14,0% do16,1 tys. ton). Sza cu je się, że wca łym ro ku po ło wy nie znacz nie prze kro czą95 tys. ton wo bec110 tys. ton uzy ska nych w2022 r.
Wsierp niu iwrze śniu br. wy raź -
a dane nieostateczne, stan bazy na dzień 01.12.2023 r., dane dla jednostek >12 m długości Źródło: Opracowanie IERiGŻ-PIB na podstawie danych MGMiŻŚ i MRiRW (system ERS).
a dane miesięczne o produkcji wytworzonej pochodzą od tzw. dużych jednostek przemysłowych i nieprzemysłowych, zatrudniających 50 osób i więcej, które złożyły sprawozdania.
Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie danych GUS.
Ekonomika przemysłu rybnego Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 27
Tab. 1. Połowy ryb bałtyckich (tony, sztuki)
Tab. 2. Produkcja ryb i produktów rybnych (tony)a
Ekonomika przemysłu rybnego
a wskaźniki obliczone na danych o większej dokładności, b z eksportem burtowym, c dane wstępne, d bez eksportu burtowego Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie danych MF (Ministerstwa Finansów).
a dane wstępne, b kod CN wg taryfy celnej Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie MF.
a dane wstępne, b kod CN wg taryfy celnej Źródło: obliczenia IERiGŻ-PIB na podstawie MF.
nie zwięk szy ła się pro duk cja ryb i prze two rów ryb nych wza kła dach prze twór czych (ook.8% wpo rów na niu zana lo gicz ny mi mie sią ca mi2022 r.), co wpły wa nazmniej sza nia dy na mi ki spad ku ob ser wo wa ne go wpo przed nich mie sią cach. Wokre sie sty czeń -wrze sień2023 r. śred nie idu że pod mio ty (po wy żej49 osób za ło gi) wy pro du ko wa ły łącz nie390,9 tys. ton wy ro bów, tj. już tyl ko o1,1% mniej niż wana lo gicz nym okre sie ro ku po przed nie go (wIpół ro czu2023 r. spa dek wy no si4,5%). Nie mniej jed nak re la tyw nie nie wiel ki spa dek pro duk cji ogó łem wy ni kał przede wszyst kim zbli sko2,6-krot ne go wzro stu po da ży ca łych mro żo nych ryb mor skich (z8,2 do21,2 tys. ton) oraz owięk szej o66% pro duk cji mro żo ne go mię sa (z22,3 do37,1 tys. ton), któ ry wdu żej mie rze zre kom pen so wał spa dek pro duk cji więk szo ści po zo sta łych grup wy ro bów ryb nych. Prze two rów ikon serw wy pro du kowa no176,6 tys. ton (spa dek o 10,1%), przyczym zmniej szy ła się przede wszyst kim po daż pro duk tów ta kich jak, wy ro by gar ma że ryj ne iku li nar ne, sa łat ki, pa sty, pa lusz ki ryb ne czy pa pry ka rze (o16,3%) oraz kon serw ipre zerw (o10,1%) przynie wiel kim spad ku pro duk cji ma ry nat (o2,0%). Pro duk cję prze two rów ikon serw zło so si zwięk szo no o5,8%, na to miast mniej wy pro du ko wa no prze two rów zma kre li (o18,0%) oraz szpro tów isar dy nek (o3,7%) ipo dob nej doro ku po przed nie go pro duk cji wy ro bów wy so ko prze tow rzo nych ze śle dzi. Wana li zo wa nym okre sie ogra ni czo no tak że pro duk cję świe żych lub chło dzo nych fi le tów zryb (o10,2% do61,1 tys. ton), mro żo nych fi le tów (o11,7% do22,7 tys. ton) oraz ryb wę dzo nych (o3,1% do62,4 tys. ton).
Wokre sie trzech kwar ta łów 2023 r. ob ser wo wa no spa dek wo lu me nu sprze da ży za gra nicz nej wy ro bów ryb nych, przyzna czą cym wzro ście ob ro tów war to ścio wych wkon se kwen cji wy so kich cen trans ak cyj nych. Spo śród głów nych grup pro duk tów3 zmniej szył się głów nie wy wóz ryb wę dzo nych, so lo nych isu szo nych (o17,2% do44,3 tys. ton). Nie znacz nie mniej szy był tak że eks port prze two rów ikon serw (o0,4% do95,8 tys. ton), awięk szy – mię sa ifi le tów ryb nych (o0,9% do77,0 tys. ton). Łącz nawar tość eks por tu tych
Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 28
Tab. 3. Handel zagraniczny rybami i produktami (tys. ton)
Tab. 4. Ceny ryb w imporcie (zł/kg)
Tab. 5. Ceny ryb w eksporcie (zł/kg)
trzech grup wy ro bów zwięk szy ła się o 8,5% iwy nio sła9,24 mld PLN. Wbar dzo du żym stop niu wzro sła ilość sprze da nych zagra ni cę wy ro bów zmin ta jów (o59,7% do14,3 tys. ton). Eks port po zo sta łych wy ro bów wy twa rza nych zważ niej szych ga tun ków ryb był mniej szy niż przedro kiem, wtym ma kre li ob ni żył się o28,7% (do15,5 tys. ton), dor szy o22,6% (do16,1 tys. ton), śle dzi o5,0% (do41,8 tys. ton), ło so si o4,0% (do89,0 tys. ton), apstrą gów o2,7% (do6,6 tys. ton). Od no to wa no spa dek wo lu me nu eks por tu nanaj waż niej sze ryn ki zby tu: nie miec ki (o7,3%) ifran cu ski (o5,1%) oraz je go wzrost nary nek wło ski (o5,7%), ame ry kań ski (o17,4%) icze ski (o18,0%).
Im port ryb iowo ców mo rza wy niósł wokre sie sty czeń -wrze sień2023 r.450,1 tys. ton (ma sy pro duk tów) owar to ści10,32 mld zł ibył od po wied nio o2,8% mniej szy io1,5% więk szy niż wana lo gicz nym okre sie ro ku po przed nie go. Wnaj więk szym stop niu ogra ni czo no przy wóz prze two rów ikon serw (o13,5%) oraz ryb mro żo nych (o8,4%), przywzro ście za po trze bo wa nia nary by świe że ichło dzo ne (o4,3%) oraz fi le ty imię so zryb (o1,3%). Wuję ciu ga tun ko wych, wokre sie pierw szych trzech kwar ta łów2023 r., mniej szy niż przedro kiem, był po pyt m.in. namin ta je, dor sze imorsz czu ki (o16-20%), mi ru ny (o12%), tuń czy ki (o4%), ma kre le (o3%), kre wet ki iczar nia ki (o1%), awięk szy nału pa cze (o33%), śle dzie (o23%), pstrą gi (o8%) oraz ło so sie (o2%). Wana li zo wa nym okre sie po dro ża ły wszyst kie asor ty men ty waż niej szych ga tun ków ryb zwy jąt kiem czar nia ków, min ta jów ikre we tek, ale dy na mi ka wzro stów cen wy raź nie ma le je. Wtrze cim kwar ta le br. wie le asor ty men tów ryb by ło zna czą co tań szych niż wpo przed nich mie sią cach.
Wokre sie pierw szych pię ciu mie się cy2023 r. utrzy my wa ła się wy so ka dy na mi ka wzro stu cen, na to miast wczerw cu ilip cu, poraz pierw szy odkil ku na stu mie się cy, ce ny de ta licz ne pro duk tów ry bo łów stwa prak tycz nie nie zmie ni ły się, awsierp niu iwrze śniu od no to wa no ich spa dek. Wpły nę ło to nazna czą ce ob ni że nie dy na mi ki wzro stu w uję ciu rocz nym. Wre la cji paź dzier nik2023 r. dopaź dzier ni ka2022 r. wzrost cen wy niósł9,9%, pod czas gdy wlu tym dy -
Źródło: opracowanie IERiGŻ-PIB na podstawie danych GUS.
a od 2019 r. filet rybny w sosie pomidorowym (po przeliczeniu puszki 310 g), b po przeliczeniu puszki 160 g, c po przeliczeniu puszki 170 g.
Źródło: Opracowanie IERiGŻ-PIB na podstawie danych GUS.
na mi ka prze kra cza ła23,5%. Śred nio wokre sie sty czeń–paź dzier nik2023 r. ce ny pro duk tów ry bo łów stwa by ły wyż sze niż wana lo gicz nym okre sie ro ku po przed nie go o17,7%. Wpaź dzierni ku bie żą ce go ro ku droż sze niż przedro kiem by ły przede wszyst kim ry by świe że ichło dzo ne (o15,0%) oraz ry by mro żo ne (o11,3%), przyzde cy do wa nie niż szej dy na mi ce wzro stu cen po zo sta łych grup pro duk tów. Naj wol niej dro że ją owo ce mo rza (świe że o4,1%, amro żo ne o2,0%). Spo śród asor ty men tów, któ rych ce ny mo ni to ru je GUS, naj bar dziej wana li zo wa nym okre sie po dro ża ły mro żo ne fi le ty zmi ru ny imro żo ne pa lusz ki ryb ne (o16,3%), świe że pstrą gi (o15,0%), mro żo ne fi le ty zmorsz czu ka (o14,3%) iwę dzo ne pstrą gi (o12,7%). Ce ny żyw no ści ina po jów
bez al ko ho lo wych ogó łem by ły wpaź dzier ni ku2023 r. wyż sze niż rok wcze śniej o8,0%, wtym pro duk ty na bia ło we zdro ża ły o 4,9%, mię so wie przo we o9,5%, a mię so dro bio we by ło tań sze o6,8%.
KrzysztofHryszko InstytutEkonomikiRolnictwa iGospodarkiŻywnościowejPIB
1 FoodOutlook – Biannual Report on Global FoodMarkets, FAO, November2023, Rome (www.fao.org/3/cc8589en/cc8589 en.pdf).
2 The EU Fish Market2023 Edition, European Union,2023 (www.eumofa.eu/docu ments/20178/566349/ EFM2023_EN. pdf).
3 Brak informacji owielkości iwartości eksportu burtowego we wrześniu br. uniemożliwia analizę zmian wywozu produktów rybnych ogółem. Eksport burtowy dotyczy wwiększości ryb świeżych imrożonych.
Ekonomika przemysłu rybnego Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 29
Tab. 6. Ceny zbytu ryb i produktów rybnych (zł/kg z VAT) oraz udział ceny zbytu w cenie detalicznej
Tab. 7. Ceny detaliczne wybranych ryb i produktów rybnych (zł/kg)
Ceny detaliczne wybranych produktów rybnych w specjalistycznych sklepach rybnych wg regionów (ankieta własna) — w grudniu 2023 r.
Dorsz — filet świeży z/sk*
62,16 (59,25)
66,85 (67,30)
66,32 (68,94)
66,86 (65,17)
71,20 (69,76)
65,96 (67,76)
* ceny dotyczą dorsza altantyckiego rozmrażanego (dorsza bałtyckiego brak — zakaz połowów)
Śledź solony a’la matjas
24,17 (24,74)
20,98 (21,45)
Morszczuk — filet mrożony z/sk
38,66 (40,32)
38,48 (36,57)
41,10 (40,38)
38,93 (40,93)
40,34 (40,76)
22,84 (23,24)
22,06 = (22,06)
24,48 = (24,48)
23,86 (26,12)
39,20 = (39,20)
Makrela — wędzona tusza
28,40 (28,63)
26,78 (26,10)
28,36 (29,44)
27,38 (27,60)
29,24 (29,14)
28,84 (26,12)
= cena bez zmianwzrost ceny spadek ceny Dane z 34 sklepów
Rynek Rybny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 30
Ceny detaliczne ryb: Hala Rybna w Gdyni (07–12–2024)
Produkt:
Dorsz świeży tusze
Dorsz
Dorsz
Dorsz wędzony
Flądra cała
Flądra tuszka
Flądra filet
Halibut (rozmrażany) tusze, kawałki
Halibut wędzony
Łosoś bałtycki patroszony
Łosoś bałtycki, filet z/s
Łosoś hodowlany patroszony
Łosoś hodowlany świeży dzwonka
Łosoś hodowlany świeży filet z/s
Łosoś hodowlany wędzone steki
Łosoś hodowlany wędzona polędwica
Makrela wędzona
Płoć świeża patroszona
(zł/kg)
Pstrąg świeży
Pstrąg świeży patroszony
Pstrąg filet z/s
Pstrąg filet b/s
Sandacz świeży
Sandacz filet
Szczupak cały patroszony
Szprot wędzony
Szprot świeży
tuszki
— Śledź wędzony pikling
Turbot bałtycki
Troć wędrowna
Węgorz świeży patroszony
— Węgorz wędzony
—
źrodło: ankieta własna
Ceny detaliczne karpi świątecznych (XII.2016–XII.2022)
Średnia cena detaliczna karpia patroszonego, eur/kg
źródło: EUMOFA/EUROPANEL
Rynek Rybny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 31
cena
38,00 ↓
62,00 ↔
świeży filet z/s
świeży filet b/s 65,00 ↔
39,00 ↔
16,00
— —
— —
48,00 ↓
69,00 ↑
— —
— —
48,00 —
90,00 ↔
110,00 ↔
120,00 ↔
140,00 ↔
28,00 ↔
14,00 —
32,00 ↔
36,00 ↔
50,00 ↔
53,00 ↔
51,00 ↔
Pstrąg wędzony
68,00 ↔
85,00 ↔
48,00 —
—
—
—
16,00
20,00
—
— Śledź świeży
— Śledź
—
45,00
— —
—
140,00
↔
Zakupy gospodarstw domowych w Polsce
Wielkość sprzedaży detalicznej Zmiana (ton — waga produktu)
10.2021–09.2022
10.2022–09.2023
Francja
Niemcy
Węgry
Irlandia
Włochy
Niderlandy
Polska
Portugalia
Hiszpania
Szwecja
roczna konsumpcja per capita (kg/os.)
zakupy gospodarstw domowych VIII.2023 na tle VIII.2022 ton mln. € ton (%) mln. € (%)
Wyk. 2. Zakupy ryb świeżych realizowane przez gospodarstwa domowe w wybranych europejskich krajach w lipcu 2023 r. na tle lipca 2022 r.
Dane i infografika: EUMOFA
źródło: EUMOFA/EUROPANEL
Niska konsumpcja ryb Wg danych Europanel gospodarstwa domowe wPolsce w ciągu 12 miesięcy poprzedzajacych wrzesień 2023 r. kupiły o 7% mniej ryb świeżych i wędzonych niż w analogicznym poprzednim okresie rocznym, jednocześnie wzrósł (liczony w euro) poziom wydatków. Zakupy karpia wzrosły zarówno ilościowo (+2%), jak i wartościowo (+30%). Zakupy pstrąga zmalały ilościowo o 20%, ale wartościowo wzrosły o 7%. Zakupy łososia spadły ilościowo (-9%), lecz wzrosły wartościowo (+13%).
Pojawiają się nowe symptomy poprawy – zarówno w Polsce, jak i w Szwecji, Francji, Niderlandach, Portugalii, konsumpcja ryb w sierpniu (wyk. 2) i we wrześniu była nieznacznie wyższa niż przed rokiem. red.
Ceny łososia hodowlanego w Norwegii (euro/kg)
Wyk. 2. Ceny spot łososi patroszonych na aukcji w Nowegii, wg Fish Pool w ciągu ostatnich 12 miesięcy (FPI Oslo, euro/kg)
Ceny spot łososia atlantyckiego: tydzień 49 / 2023 [Fish Pool]: 7,16 euro/kg
Wyk. 3. Ceny spot łososi patroszonych na aukcji w Nowegii, wg Fish Pool w 2023 r. na tle poprzednich lat (FPI Oslo, euro/kg)
zmiana — 12 miesięcy: –5%
zmiana — 24 miesiące: +11%
zmiana — 36 miesiący: +83%
Rynek Rybny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 32
Karp świeżyi i wędzony 5 339 5 429 +2% Łosoś świeży i wędzony 10 124 9 199 –9% Pstrąg świeży i wędzony 6 913 5 505 –20% Makrela świeża i wędzona 10 243 10 462 +2% Inne ryby świeże i wędzone 13 444 12 383 –8% Razem ryby świeże i wędzone 46 064 42 978 –7% Wartość sprzedaży
10.2022–09.2023 Karp świeży i wędzony 31 155 40 553 +30% Łosoś świeży i wędzony 126 104 142 822 +13% Pstrąg świeży i wędzony 44 623 47 748 +7% Makrela świeża i wędzona 46 761 53 708 +15% Inne ryby świeże i wędzone 85 619 93 184 +9% Razem ryby świeże i wędzone 334 263 378 015 +13%
detalicznej (tys. euro)Zmiana 10.2021–09.2022
Sprzedaż bezpośrednia produktów z pstrąga (sprzedaż detaliczna w gosp. rybackich) — grudzień 2023
Sprzedaż bezpośrednia ryb słodowodnych (sprzedaż detaliczna w gosp. rybackich)— grudzień 2023
Region Ceny sprzedaży ryb w zł/kg KarpSielawaSiejaSzczupakSandaczOkońWęgorzJesiotrPłoćLeszczLinAmurTołpygaSum płn.–wsch.27.2537.0036.5026.5042.6321.00105.0041.337.309.0027.6722.0016.0035.00 płn.–zach,*22.5022.0024.0015.6725.0013.2575.0039.337.139.1317.2516.00-20.00 płd.–wsch.25.50--38.00---43.00---23.0026.5042.00 płd.–zach.30.00--38.33-30.00-45.33--29.0027.3316.0039.00 średnia 26.6332.0030.2528.0035.0719.1796.4342.187.229.0623.9024.3320.8034.40 minimalna15.0020.0024.0012.0020.009.0065.0035.002.502.0015.0016.0015.0020.00
* także z połowów na Zalewie Szczecińskim źrodło danych: ankieta własna
Ceny w kanale cash & carry
Aktualna cena pstrąga patroszonego, świeżego (Polska) — Makro Cash and Carry Gdynia:
tydzień 49 / 2023: 27,99 zł/kg [EUMOFA]
Wyk. 4. Ceny pstrąga patroszonego – świeżego i wędzonego – w półhurcie, wg Eumofa
Aktualna cena pstrąga patroszonego, wędzonego na gorąco (Polska) — Makro Cash and Carry Gdynia:
tydzień 47 / 2023: 41,99 zł/kg (prom.) [EUMOFA]
Aktualna cena łososia hodowlanego (Norwegia), ryba patroszona, 2/3 kg — Makro Cash and Carry Gdynia:
tydzień 49 / 2023: 38,99 [EUMOFA]
Wyk. 5. Ceny łososi w półhurcie – patroszony 2/3 kg i filety ze skórą – w półhurcie, wg Eumofa
Aktualna cena łososia hodowlanego (Norwegia), filet ze skórą, świeży — Makro Cash and Carry Gdynia:
tydzień 49 / 2023: 59,99 zł/kg [EUMOFA]
Rynek Rybny Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 33
Region / cena w zł/kg cały patroszony filety / płaty wędzony Północno - wschodnie 28.67 32.00 57.00 57.50 Północno - zachodnie 25.33 35.75 68.00 46.33 Południowo - wschodnie 28.00 27.00 41.00 51.00 Południowo - zachodnie 29.00 34.50 62.00 52.50 Średnia 27.60 33.07 57.00 52.36 Minimalna 19.00 27.00 41.00 39.00
pstrąg wędzony pstrąg patr.
łosoś filet z/s
łosoś patr.3/4
messe bremen
25.02-27.02.2024.
Cromaris Stoisko 5K38
Świeże z Morza Adriatyckiego
Poznaj premium doradę, labraksa, kulbina oraz ekskluzywną ofertę pierwszej klasy adriatyckiego CROMARIS. Odkryj naszą rybę BIO oraz zasmakuj w filetach z pstrąga łososiowego.
Zapraszamy do odwiedzenia naszego stoiska na Targach Rybnych Fish International w Bremie. Dowiedz się dlaczego Cromaris jest liderem w hodowli najwyższej jakości ryby!
www.cromaris.com
Ovaj oglas sufinanciran je sredstvima Europske unije iz Europskog fonda za pomorstvo i ribarstvo / Ta reklama jest współfinansowana przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego
Sparus Aurata
Dicentrarchus labrax
Sum afrykański
– cenny surowiec dla
przetwórstwa rybnego i gastronomii
W okresie od czerwca do grudnia 2023 r. konsorcjum w składzie: Morski Instytut Rybacki – Państwowy Instytut Badawczy oraz hodowla suma afrykańskiego Tawada Sp. J. Magdalena Jezierska-Bajszczak i Wspólnicy, zrealizowało projekt pt. „Znajdowanie nowych rynków zbytu dla suma afrykańskiego z krajowej akwakultury”. Jego ważnym elementem były szkolenia dla sektora HoReCa oraz dla przetwóstwa rybnego. Część teoretyczną szkoleń prowadzili przedstawiciele MIR-PIB: dr hab. inż. Joanna Szlinder-Richert, prof. MIR-PIB, omawiała walory żywieniowe mięsa suma afrykańskiego; dr inż. Olga Szulecka charakteryzowała walory technologiczne tej ryby oraz jej zastosowania w przetwórstwie i gastronomii, natomiast Tomasz Kulikowski mówił o produkcji i rynku suma afrykańskiego, głównie bazujac na trzech success-stories – przykładach dobrze funkcjonujących na rynku producentów sumów afrykańskich z: Litwy, Węgier i Niemiec. Każde ze szkoleń podsumowywał dr Adam Mytlewski w formie warsztatów –analizy SWOT.
W dniach 26 i 27 października 2023 r., zorganizowano dwa jednodniowe szkolenia dla sektora HoReCa. W części praktycznej, w Opolu szef kuchni Łukasz Szewczyk dokonał pokazu filetowania suma afrykańskiego oraz przygotowania z niego atrakcyjnych dań rybnych. W Warszawie degustację innowacyjnych potraw z suma nadzorował szef kuchni Jarosław Uściński – Prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Szefów Kuchni i Cukierni.
Z kolei w dniach 14-15 listopada 2023 r. w Morskim Instytucie Rybackim – PIB w Gdyni odbyły się dwa jednodniowe szkolenia dla przetwórców ryb. W części praktycznej prowadzonej przez dr inż. Olgę Szulecką dokonano, przy aktywnym udziale uczestników szkolenia, oceny wydajności technologicznej obróbki wstępnej suma afrykańskiego. Patryk Duński (na co dzień pra-
Dr inż. Olga Szulecka (MIR-PIB) zaprezentowała walory technologiczne suma afrykańskiego, a dr hab. inż. Joanna Szlinder-Richert, prof. MIR-PIB, omówiła walory żywieniowe mięsa suma afrykańskiego.
Warsztaty kulinarne z przygotowania potraw z suma afrykańskiego prowadzili szefowie kuchni: w Opolu – Łukasz Szewczyk, a w Warszawie – Jarosław Uściński
Warsztaty z obróbki wstępnej suma afrykańskiego, przeprowadzone w laboratorium Morskiego Instytutu Rybackiego – PIB w Gdyni
cujący w Gospodarstwie Rybackim Iława) przeprowadził pokaz obróbki wstępnej suma afrykańskiego, obejmujące: patroszenie, odgławianie, filetowanie i odskórzanie filetów.
Trwałym efektem projektu pt. „Znajdowanie nowych rynków zbytu dla suma afrykańskiego z krajowej akwakultury” jest monografia pt. Sum afrykański (stawada) – cenny surowiec krajowej akwakultury, którą, w formie elektronicznej, można pobrać ze strony internetowej Morskiego Instytutu Rybackiego – PIB. Tomasz Kulikowski Morski Instytut Rybacki - PIB
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 36
Seviche z suma afrykańskiego z guacamole i chałką – propozycja Jarosława Uścińskiego
Mozaika z suma afrykańskiego (z nori, selerem i burakiem ćwikłowym opolskim) – propozycja Łukasza Szewczyka
List otwarty do Parlamentarzystów Rzeczypospolitej
Szanowni Parlamentarzyści! Jest taki dzień, bardzo ciepły choć grudniowy. Tym dniem jest Wigilia Bożego Narodzenia. Wtedy właśnie przywspólnym stole gasną wszystkie spory. Oby gasły ioby nie tylko wtym dniu. Dzisiaj naszym imperatywem jest wspólnota tożsamości. Ta rodzinnaita społeczna. Mimo wszystko, wpoczuciu swoich powinności izaniedbań. Państwa zadaniem, przez najbliższe cztery lata, będzie budowanie, mimo wszystko, tej polskiej wspólnoty. Wielkie to zadanie ibardzo odpowiedzialne. Odjego powodzenia zależy spokojniejsza przyszłość nas wszystkich. Popożarze Notre-Dame płakała cała laicka Francja ipopięciu latach Francja podniosła ją zpożogi. My Polacy też mamy swoją Notre-Dame. Jest nią właśnie Wigilia – dusza polskiego społeczeństwa. Sensem jej trwania nie są świecidełka, czy wigilie wi-fi, aserdeczny, szczery uścisk patrzących sobie woczy ludzi, często zagubionych, zmęczonych ibezradnych. Nie zawsze jest to łatwe, ale innej Wigilii nie będzie! Natym wigilijnym stole, malutką cząstką naszej tradycji jest karp. Już ponadćwierć wieku, wraz zliczną Rodziną, hoduję ryby, tak samo jak odstuleci czynią tysiące polskich rybaków.
Wtym roku dostarczą oni nawigilijne stoły dwadzieścia milionów kilogramów wybornych karpi, hodo-
Polskiej
wanych wekologicznych stawach, wsymbiozie zunikatową przyrodą. Większość ryb trafi nanasze stoły wkrótkim łańcuch dostaw, odradzającym się iwPolsce iwEuropie systemie sprzedaży bezpośredniej, gwarantujący najwyższą jakość oferowanych ryb. Liczne badania opinii publicznej potwierdzają, że taki kierunek dystrybucji świątecznych karpi jest przez zdecydowaną większość konsumentów oczekiwany iakceptowany. Podczas tej sprzedaży (nabazarach, wsklepach iwobiektach hodowlanych) naszym priorytetem jest dbałość odobrostan ryb, zgodnie zZaleceniami Głównego Lekarza Weterynarii. Profesjonalną sprzedażą ryb zajmują się pracownicy przeszkoleni przez Instytut Rybactwa Śródlądowego wOlsztynie. Preferujemy taką formę sprzedaży detalicznej, aby żywe ryby nie były przenoszone przez klientów bez wody. Ważne jest też, że odośmiu lat wdrażamy Kodeks Dobrej Praktyki Rybackiej. Organizacje rybackie co rok wydają dziesiątki tysięcy egzemplarzy informatorów „ABC Sprzedaży Karpi”, które zawierają wszystkie niezbędne informacje potrzebne podczas sprzedaży ryb, kierowane tak dosprzedających, jak inabywców karpi oraz ich konsumentów. Profesjonalne punkty sprzedaży detalicznej ryb są kontrolowane przez państwowe służby weterynaryjne isa-
nitarne. Zsatysfakcją można stwierdzić, że te liczone wtysiącach punkty naogół spełniają stawiane im wymagania. Aktualnie obowiązujące wPolsce przepisy wpełni zabezpieczają dobrostan ryb, aich zmiany mogą doprowadzić dozaniku tradycyjnych form sprzedaży detalicznej karpi, aw konsekwencji dozaniechania ich hodowli iutraty cennych przyrodniczo stawów, tej prawdziwej chluby polskiej akwakultury. Szanowni Parlamentarzyści! Tradycja jest ważnym elementem wspólnotowej tożsamości, ale ona także, naprzestrzeni lat, ewoluuje, uwzględniając doświadczenia pokoleń izmiany naszej wrażliwości. Podtrzymujmy więc te dobre tradycje, dbajmy onaszą Notre-Dame. Wszystkim Państwu życzę spokojnych ipogodnych Świąt Bożego Narodzenia, rozważnych parlamentarnych decyzji, także tych dotyczących polskiej akwakultury, no ioczywiście pysznego karpia.
Wacław Szczoczarz, hodowca ryb 11 grudnia 2023 r.
Karpiowe Pierwszaki z Gminy Lubicz
Na przełomie listopada i grudnia 2023 r. Biblioteka Publiczna w Lubiczu zorganizowała wraz z Towarzystwem Promocji Ryb „Pan Karp” cykl 12 spotkań z uczniami klas pierwszych szkół podstawowych Gminy Lubicz. W pięciu filiach biblioteki odbyły się pogadanki z dziećmi poświęcone nie tylko promocji książeczki pod tytułem ”Opowieści Pana Karpia”, ale także hodowli karpi i wartościom odżywczym i prozdrowotnym rybiego mięsa. Dzieci pytały o ciekawostki z życia karpi, w tym, jakie są duże kiedy wykluwają się z ikry , do jakich rozmiarów dorastają karpie w ogóle i co jedzą w stawie.
Poza tym usłyszały wybrane
wiersze i opowiadania spośród czternastu wydanych dotąd książeczek „Pana Karpia”. W najnowszej, największym zainteresowaniem cieszyła się historia o upartym ja-
pońskim karpiu, który dążył pod prąd rzeki, aż zmęczony nie mógł pokonać wielkiego wodospadu. Gdy Duch Gór zamienił karpia w latającego smoka, pokonanie przeszkody stało się już łatwe. Ta legenda legła zapewne w Japonii u postaw czczenia karpi jako symbolu męstwa i wytrwałego dążenia do celu.
Lubickie dzieci przygotowały też prace plastyczne, gdzie karp był motywem przewodnim. Na koniec każdego spotkania miała miejsce sympatyczna wymiana - obrazek za książkę. W ten sposób do rąk uczniów trafiło ponad 250 książeczek, które będą miłą pamiątką po tych spotkaniach. Pan Karp
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 37
O tym musisz wiedzieć, kupując karpia!
Już niedługo wyruszymy dosklepów, by zaopatrzyć się wróżne przysmaki charakterystyczne dla Świąt Bożego Narodzenia, apośród nich zapewne znajdzie się również karp. Według badania IMAS International „Trendy żywności”,75 proc. konsumentów czyta etykiety, aby sprawdzić skład produktu. Ale czy bierzemy je również podlupę, kupując ryby? Jeśli nie, to błąd! Informacje nanich zawarte pokażą nam m.in. to, czy nabywamy produkt pochodzący zkontrolowanej, zrównoważonej akwakultury, atakże czy mamy doczynienia zrybą świeżą czy tzw. „refresh”.
Rybna etykieta to nie tylko data ważności Termin przydatności dospożycia to kwestia, którą pewnie sprawdzamy wpierwszej kolejności, gdy kupujemy ryby. Ale etykieta to szereg dodatkowych informacji, które nam – konsumentom – dostarczą cennej wiedzy, dotyczącej produktu ijednocześnie pomogą wdokonaniu świadomego zakupu. Znajdziemy naniej m.in. masę netto, informacje owartości odżywczej, wskazówki dotyczące prawidłowego przechowywania, nazwę podmiotu odpowiedzialnego zaprodukt, ale także oznaczenie dotyczące obszaru połowu lub produkcji czy informacje natemat tego, zjaką formą ryby mamy doczynienia – świeżą czy rozmrożoną. Szczególnie nate dwie ostatnie kwestie powinniśmy zwrócić uwagę. Jeśli chcemy mieć pewność, że wybierzemy karpia, pochodzącego ze zrównoważonej akwakultury słodkowodnej, czyli takiej, która podlega restrykcjom inie wpływa nega-
tywnie naśrodowisko naturalne, powinniśmy wybrać tego pochodzącego zPolski lub terenów Unii Europejskiej. Gdy dodatkowo zależy nam natym, żeby wspierać polską gospodarkę ilokalnych dostawców, szukajmy naopakowaniach oznaczenia „Produkt Polski” lub haseł: wyprodukowano/wyhodowano wPolsce.
Karp „ultra-fresh” czy „re-fresh”?
Karp kojarzy nam się ze świeżą rybą – isłusznie! Polska jest zagłębiem hodowlanym ryb słodkowodnych idzięki licznym gospodarstwom rybackim, zlokalizowanym naterenie całego kraju, oraz krótkim łańcuchom dostaw, możemy nabyć go wmyśl zasady „ze stawu natalerz”, czyli wkrótkim czasie trafi odhodowcy donas, konsumentów. Mówiąc krótko – kupujemy świeżą rybę, która nie została poddanaprocesowi mrożenia anastępnie rozmrażania, czyli tzw. „refreshowi” (odświeżeniu). Proces ten dotyczy często ryb (również karpi sprowadzanych spozaterenów UE), które muszą przebyć długą drogę dosklepów. By nie popsuły się wtransporcie, są zamrażane, anastępnie rozmrażane zanim trafią dosklepowych lodówek. Tu musimy pamiętać, że takie ryby nie nadają się doponownego mrożenia. Informacja otym, że ryba została rozmrożonaznajduje się naetykiecie – wprzypadku produktów pakowanych lub plakacie/tablicy ogłoszeniowej – wsytuacji, gdy produkt jest niepakowany.
Karp od hodowców zrzeszonych wOrganizacji Producentów Polski Karp pochodzi ze zrównoważonej akwakultury słodkowodnej ijest dostarczany dosklepów wkrótkim łańcuchu dostaw. Oznacza to, że droga odrybaka dosklepu zajmuje maksymalnie48 godzin, anajczęściej czas ten wynosi24 h. Co ważne, ryba trafia dosklepu świeża, czyli nażadnym etapie nie zostaje poddanaprocesowi mrożenia, anastępnie rozmrażania, tzw. „refreshu”. Ato dzieje się często wprzypadku ryb sprowadzanych zzagranicy, ponieważ ze względu nawydłużony łań-
cuch dostaw, aby nie popsuły się wtransporcie, muszą zostać zamrożone, anastępnie przedekspozycją wsklepowych lodówkach – rozmrożone.Ito może mylić konsumentów, którzy często utożsamiają ryby „natackach” zproduktem świeżym, umożliwiającym ponowne mrożenie – tego wprzypadku ryb rozmrożonych robić nie można. Taka ryba naopakowaniu oznaczonajest hasłem „produkt rozmrożony”. Jeśli chodzi okarpia, dostarczanego przez naszą organizację, to jest to ryba „ultrafresh”, czyli dostarczanaodhodowcy prosto dosklepu, niepoddawanaprocesowi mrożenia irozmrażania. Wyjątek wśród oferty stanowią nasze filety zkarpia mrożone, ale te znajdziemy nie wlodówkach, awzamrażarkach, opatrzone hasłem – „produkt mrożony” – czyli taki, który powstał niezwłocznie poodłowie karpia, został zamrożony idopiero konsument rozmrozi go we własnej kuchni. – mówi Paweł Wielgosz, Prezes Organizacji Producentów Polski Karp.
Pamiętajmy też otym, że wokresie świątecznym, wktórym królują ryby, napolski rynek trafią produkty importowane zróżnych zakątków świata. Kupując ryby, pochodzące odzagranicznych producentów, nie wiemy, wjakich warunkach dorastały, czym były karmione iczy przyich hodowli używano antybiotyków lub hormonów wzrostu. Tylko karpie pochodzące zkontrolowanej, zrównoważonej akwakultury polskiej lub pochodzącej zkrajów UE dają nam pewność, że producenci spełniają wszystkie normy iwarunki dotyczące hodowli, dobrostanu ryb, transportu, przetwórstwa oraz kontroli weterynaryjnej. Ponadto, nabędziemy ryby, które dokarmiane były zbożem bez GMO idorastały whodowli wolnej odantybiotyków oraz przyspieszaczy wzrostu. Podczas świątecznych zakupów zachowajmy czujność względem rybnych zakupów, czytajmy etykiety, sprawdzajmy skąd pochodzi ryba iwybierajmy tę, która jest dobra dla nas iśrodowiska. Bądźmy świadomymi konsumentami – podsumowuje Paweł Wielgosz. inf. pras.
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 38
Prezentujemy c.d. streszczeń prelekcji z konferencji „Przyszłość Akwakultury”, zorganizowanej przez Stowarzyszenie Rozwoju Rynku Rybnego i Towarzystwo Promocji Ryb, która odbyła się w dniach 10-12 maja 2023 r. w Karpaczu
R. Panicz, M. L.Tello Martín, P. Eljasik, S. Lisiecki, M. Sobczak
Strumienie boczne — zagospodarowanie odpadów produkcyjnych w akwakulturze
Odponad30 lat naświecie obserwowany jest intensywny wzrost produkcji organizmów wodnych.
ki produkcji organizmów wodnych, akwakultura jest częścią globalnych procesów ekonomicznych, zależną m.in. odgeopolitycznych decyzji, zmian klimatu oraz zmniejszającej się dostępności surowców narynku globalnym. Analizazachodzących zmian wskazuje na natychmiastową konieczność adaptacji akwakultury, podobnie jak iinnych sektorów produkcji żywności. Jednym ztakich kierunków jest ponowne przeanalizowanie całego procesu produkcji akwakultury, który zjednej strony uwzględnia zasoby iusługi (nabywane isprzedawane przez gospodarstwo), zdrugiej elementy powstające przyokazji produkcji, tzw. strumienie boczne (ang. by-stream lub side-stream). Ten ostatni element aktualnie zyskuje szczególne zna-
czenie, ponieważ właściwe zagospodarowanie strumieni bocznych może poprawić sytuację ekonomiczną gospodarstw.
łości karmy, odchody czy obumierający plankton (Hoess iGeist2021). Analizaskładu pierwiastkowego wykazała, że zawiesi-
ności iRybactwa (ZUT wSzczecinie) rozpoczął realizację projektu oakronimie SAFE (SmartAqua4 FuturE), którego jednym zcelów jest zagospodarowanie strumieni bocznych wakwakulturze europejskiej. Wprzypadku hodowli stawowej jednym zgłównych strumieni bocznych jest materia organicznainieorganicznazawieszona wwodzie (zawiesina), która w okresie jesienno-zimowego opuszczania stawów potencjalnie może trafić dosystemu rzecznego poniżej gospodarstwa. Strumień ten (ang. waste stream) ma szczególne znaczenie, ponieważ potencjalnie może zanieczyszczać wody otwarte, jak ihodowle położne poniżej. Źródłem zawiesiny są m.in. woda zasilająca gospodarstwo, pozosta-
rzęsa (Lemnasp., Spirodela sp.), które pobierają zwody biogeny napotrzeby własnego wzrostu itym samym ograniczają ich emisję dośrodowiska (Liu iin.2021). Aby związane przez rośliny związki nie wróciły dowody itym samym nie przeniknęły dośrodowiska, należy ten typ strumienia bocznego zagospodarować. Rośliny wodne mogą służyć doprodukcji m. in.: organicznego kompostu lub wermikompostu, apoprzeprowadzeniu dokładnej charakterystyki składu chemicznego mogą być wykorzystane także winnych sektorach przemysłu, np. doprodukcji nutraceutyków, farmaceutyków, paszy dla zwierząt bądź biomateriałów (Liu iin.2021). Również śnięte osobniki, które pojawiają się wtrakcie całego okresu produkcji, stanowią kolejny rodzaj strumienia boczne-
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 39
Rys. 1. System odzyskiwania osadów z wód odprowadzanych z gospodarstwa stawowego
Jan Żelazny
procesu utylizacji. Jednak ze względu naskład chemiczny śniętych ryb, który wgłównej mierze jest wypadkową wykorzystywanej paszy, niszczenie takiego materiału jest marnotrawstwem cennych składników. Oczywiście zagospodarowaniu tak wyjątkowego materiału towarzyszy wiele ograniczeń, zarówno prawnych, jak itechnologicznych. Aby rozwiązać ograniczenia technologiczne, wprojekcie oakronimie GAIN prowadzono prace nadefektywnym zagospodarowaniem tego rodzaju strumienia bocznego zapomocą urządzenia, które jednocześnie suszy isterylizuje śnięte osobniki (rys.2). Technologię suszenia wykorzystano również dozagospodarowania zanieczyszczeń stałych zRAS, które były odzyskiwane zapomocą różnych rodzajów filtrów. Zpomocą tego rozwiązania uzyskano komponenty doprodukcji nawozów organicznych, karmy dla zwierząt do-
mowych bądź biomasę napotrzeby produkcji energii (Cristiano iin. 2022).
Strumienie boczne, wodróżnieniu odproduktów ubocznych powstających wtrakcie przetwórstwa ryb iowoców morza, to element produkcji, który nadal jest często postrzegany jak problem. Jednakże ze względu m.in. naograniczoną dostępność zasobów, obecnie kluczową kwestią staje się zorganizowanie procesu produkcji zgodnie zzasadami cyrkularnej ekonomii, wktórej zidentyfikowane strumie-
Remigiusz Panicz, Piotr Eljasik, Sławomir Lisiecki, Małgorzata Sobczak Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Tello Martín
Mushroom Technological Research Center of La Rioja
Zarządzanie zdrowiem w hodowli stawowej ryb w najbliższych latach
Choroby zakaźne występowały u ludzi izwierząt odtysięcy lat. Świadczą otym niektóre ślady oraz liczne opisy odczasów Hipokratesa począwszy. Naprzykład naniektórych mumiach egipskich widocznajest wysypka charakterystycznadla ospy prawdziwej. Zmiany typowe dla gruźlicy układu kostnego znajdowano wszczątkach ludzkich pochodzących zokresu8000 lat p.n.e. Rysunek na egipskim sarkofagu zokresu ok. 1500 lat p.n.e.przedstawia kapłana, którego noga ma typowe cechy choroby Heinego-Medina.
Zdanych historycznych wynika, że niektóre choroby były nawet przyczyną zagłady wielu ludów, anawet państw. Naprzykład do wyludnienia iupadku Cesarstwa
Rzymskiego przyczyniła się niewątpliwie malaria idżuma, które rozwinęły się wtym państwie po okresie wojen iprzemieszczania się wzwiązku ztym ludzi. WXVI wieku ospa zawleczonanawyspę Santo Domingo spowodowała wymarcie ludności tubylczej. Tyfus plamisty spowodował śmierć 17000 ludzi iwkonsekwencji upadek Grenady, atakże znaczne osłabienie armii napoleońskiej podczas jej odwrotu zRosji. Aleksander Macedoński musiał zaniechać zdobycia Indii zpowodu zaatakowania jego wojsk przez bardzo groźną, szerzącą spustoszenie wśród jego wojowników chorobę, azopisu historycznego wynika, że była to być może cholera oraz masowa kulawizna koni.
Wskutek żółtej febry budowniczy Kanału Panamskiego nie mógł zrealizować tej budowy, gdyż choroba ta przyczyniła się dośmierci około22000 robotników. Historyk francuski Grzegorz zTours żyjący wVIwieku podaje, że wskutek pomoru bydła (księgosusz) „pozostała zaledwie jednasztuka bydła nawieś iże osobliwością było ujrzeć zwierzę juczne lub zobaczyć jałówkę”. Wroku1865 księgosusz spowodował wAnglii padnięcie ok.500000 zwierząt wAnglii, wRosji straty wtym czasie sięgnęły38% pogłowia bydła. WPolsce księgosusz miał miejsce w1920 roku, kiedy wokresie3 miesięcy padło ponad40000 zwierząt. Przedstawione powyżej dane wskazują, że problem zagrożenia
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 40
Rys. 2. Technologia Waister 15 wykorzystywana do zagospodarowania śniętych ryb (Baarset i in. 2021)
zdrowia ludzi izwierząt był, jest i będzie ciągle aktualny. Dotyczy to oczywiście iryb, uktórych wostatnich latach opisano wystąpienie kilku względnie nowych lub aktualnie nowych jednostek chorobowych, powodujących znaczne straty w hodowli tych zwierząt wodnych. Są to takie choroby jak: wirusowa posocznica krwotocznaryb łososiowatych (VHS), zakażenie herpeswirusem koi (KHV), śpiączka karpia (CEV), wiosennawiremia karpia (SVC), zakaźnamartwica układu
sowania zasad profilaktyki izwalczania chorób.
Problem ochrony zdrowia staje się niestety coraz trudniejszy, bowiem ze względu nabezpieczeństwo zdrowotne produktów zwierzęcych wycofano zlecznictwa
Mirosław Kuczyński
wiele leków, aze względu nalekooporność wielu bakterii dąży się doograniczenia stosowania wielu antybiotyków. Należy przytym zaznaczyć, że świadomość narastającej lekooporności nie jest przez ogół społeczeństwa dostrzegana. Niestety wchodzimy jako ludzkość w„erę postantybiotykową”, askutki braku działania antybiotyków będą opłakane zarówno wterapii ludzi jak izwierząt, wtym ryb. Wzwiązku ztym zagrożeniem UE opracowała iwprowadziła w życie zdniem28.01.2022 r. rozporządzenie2019/6 wsprawie weterynaryjnych produktów leczniczych oraz rozporządzenie2016/429 w sprawie przenośnych chorób zwierząt, obowiązujące od21.04.2021 r., atakże wiele innych aktów prawnych ztej dziedziny. Regulacje prawne zawarte www. rozporządzeniach zobowiązują zarówno lekarzy weterynarii jak ihodowców dobardzo rozważnego używania antybiotyków wlecznictwie zwierząt, bowiem rozważne iodpowiedzialne stosowanie tych leków zmniejsza ryzyko lekooporności bakterii.
Biorąc powyższe poduwagę rozporządzenie2016/429 stwierdza, że „należy zwrócić większą uwagę nazapobieganie występowaniu chorób niż naich zwalczanie powystąpieniu”, zwraca przytym szczególną uwagę nanadzorowa-
nie „przemieszczania zwierząt akwakultury”.
Generalnazasadą wprowadzenia ryb ma być by były one zdrowe i„nie zagrażały stanowi zdrowia wmiejscu ich przeznaczenia” (rozporządzenie UE,2016/429). Dotyczy to również ryb ozdobnych szczególnie wodniesieniu dochorób przenośnych. Wzwiązku zpowyższym podaje także wymagania, które należy spełnić przyprzerzutach ryb. Wtym szczególnym nadzorem objęte jest wprowadzanie nateren Unii Europejskiej, azatem
opartych naaktualnie obowiązujących we wszystkich państwach UE rozporządzeniach:2016/429 i2019/6.
Jan Żelazny
Państwowy Instytut Weterynaryjny-PIB w Puławach
Perspektywy polskiej akwakultury wobec polityki klimatycznej
Zmiany klimatyczne których globalny wymiar wyrażający się wpowodowanym przyrostem emisji gazów cieplarnianych wzroście temperatury powietrza, zaburzeniach cyrkulacji wody oraz jej temperatury, czy wynikającej zpowyższych problemów presji nawrażliwe gatunki ro-
ślin izwierząt, wnieunikniony sposób wpływają także nasposób uprawiania ipostrzegania akwakultury. Choć udział UE wglobalnym wymiarze problemu szkodliwych dla klimatu emisji nie jest wysoki (ok.7,3%), logika ikierunek zdarzeń nie pozwala narelatywizację
problemu. Zmniejszanie dostępnych zasobów wody słodkiej wraz ze wzrostem jej temperatury, postępujące stepowienie gleb skutkujące wzrostem cen roślinnych komponentów pasz dla ryb iskorupiaków, czy ekspresja chorób dotychczas nie stwierdzanych nadanym tere-
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 41
nie, to tylko pojedyncze przykłady negatywnych skutków, jakie zmiany klimatyczne wywierają naakwakulturę. Dane wskazujące nawystępowanie negatywnych zmian klimatycznych legły upodstaw powołania już w1988r. Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), organu ONZ oceniającego dane naukowe dotyczące zmian klimatycznych. Konferencje klimatyczne, szczególnie wRio de Janeiro (1992) oraz wKioto (1997) doprowadziły douznania problemu zmian
czy podmioty, natomiast określa sposób postrzegania problemów oraz przewidywalne ramy postepowania. Każdy zkomunikatów określa strategię działań UE odnoszącą się doprzeciwdziałania negatywnym zmianom klimatycznym wokreślonym obszarze, natomiast pospołu stanowią dość spójny układ norm postępowania, wktórym także rybołówstwo iakwakultura znalazły swe miejsce. Jednym znajbardziej istotnych komunikatów UE była opublikowanaw2019r., wyznaczająca kierunki działania ogólnastrategia postępowania znanapowszechnie jako „Europejski Zielony Ład”. Jest to „strategia narzecz wzrostu, której celem jest przekształcenie UE wsprawiedliwe iprosperujące społeczeństwo żyjące wnowoczesnej, zasobooszczędnej ikonkurencyjnej
gospodarce, która w2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto iwramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony odwykorzystania zasobów naturalnych. Jej celem jest również ochrona, zachowanie ipoprawa kapitału naturalnego UE oraz ochronazdrowia idobrostanu obywateli przedzagrożeniami inegatywnymi skutkami związanymi ze środowiskiem. Transformacja ta musi przebiegać zarazem wsprawiedliwy isprzyjający włączeniu społecznemu sposób: napierwszym miejscu należy stawiać ludzi inie wolno tracić zoczu regionów, sektorów przemysłu ipracowników, którzy będą borykać się znajwiększymi trudnościami”.
– Wdrożenie rozporządzenia (UE) nr1379/2013 wsprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa iakwakultury;
3) Plan działania UE: ochronaiodbudowa ekosystemów morskich wcelu zapewnienia zrównoważonego iodpornego rybołówstwa;
4) Pakt narzecz rybołówstwa ioceanów paktem narzecz zrównoważonego, opartego nanauce, innowacyjnego isprzyjającego włączeniu społecznemu zarządzania rybołówstwem.
tat zopublikowanego dokumentu precyzyjnie określa cele działania. Rok później, w2020r ukazały się kolejne dwa komunikaty Komisji: „Unijnastrategia narzecz bioróżnorodności2030” oraz „Strategia „odpola dostołu” narzecz sprawiedliwego, zdrowego iprzyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego”. Wtytułach wymienionych dwóch dokumentów zawarte zostały istotne wartości, którym je poświęcono: potrzebę dbałości ozachowanie dziedzictwa przyrodniczego wniepogorszonej postaci oraz potrzebę kształtowania pozytywnej relacji między producentami żywności ijej konsumentami, pozwalającej nautrzymanie opłacalności zjednej strony oraz świadomego korzystania znajwyższej jakości zdrugiej.
Rok2023 przyniósł kolejne publikacje, tym razem odnoszące się szczegółowo dorybołówstwa iakwakultury, jako dziedzin oznaczącym udziale współtworzenia Europejskiego Zielonego Ładu. Wlutym tego roku opublikowano cztery komunikaty:
1) Wsprawie transformacji energetyki unijnego sektora rybołówstwa iakwakultury;
2) Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego iRady
ny także wakwakulturze, choć przyznać należy, że nie wszystkie formy jej uprawiania prezentują podobną skalę potrzeb energetycznych. Wodniesieniu doekstensywnych ipółintensywnych technik akwakultury (stawy karpiowe ilaguny) widoczny jest ich szczególny udział równoważący wredukcji emisji CO2, produkcji tlenu, stymulowania iutrzymywania różnorodności biologicznej, czy retencji wody owielkości porównywalnej zdużymi zbiornikami zaporowymi budowanymi wciągach rzek. Takie podejście ukazuje, ze – przynajmniej wniektórych formach – akwakultura może być także postrzeganajako już dzisiaj zbliżonadoklimatycznej neutralności. Zjednej strony bowiem angażuje pewne zasoby, natomiast zdrugiej wnosi inne wartości, których bilan-
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 42
sowanie umożliwia wyliczenie stopnia neutralności.
Dokumenty publikowane wpostaci komunikatów isprawozdań Komisji nie noszą ciężaru prawnego zobowiązania, są jedynie deklaratywnymi dokumentami strategicznymi iprogramowymi. Niemniej jednak należy spodziewać się, że wbliżej nieokreślonym czasie ujrzą światło dzienne także akty prawne wpostaci rozporządzeń wprowadzających. Ztego względu należy przede wszystkim podjąć wysiłek
dukcji zarówno poto, by wdrażać rozwiązania zmniejszające ich zużycie, ale także, by poszerzać wiedzę odnośnie różnic wpresji środowiskowej powodowanej przez różne formy akwakultury. Wiedza ta będzie niezbędnapodczas procesu
tworzenia istanowienia prawa wprowadzającego zasady ograniczenia zużycia paliw ienergii w akwakulturze, by ewentualnym ograniczeniom poddawane były przede wszystkim te jej formy, które wszczególnie dużym stopniu angażują paliwa ienergię irównocześnie wykazują wysokie emisje gazów cieplarnianych iinnych zanieczyszczeń. Równolegle, tam gdzie to możliwe, należałoby tworzyć szczegółowe rejestry działań pro-środowiskowych, by ewentualny wpływ określonej formy akwakultury na występowanie iskalę zmian klimatycznych prezentować wujęciu bilansowym, nie zaś jednostronnie pejoratywnym. By tak się stało, niezbędne może okazać się zarówno wdrażanie technologii zmniejszających zapotrzebowanie napaliwa kopalne irównocześnie inwestycje wsystemy generowania energii odnawialnej. Temu samemu celowi sprzyjają wszelkie działania skierowane naskracanie łańcuchów zaopatrzeniowego wodniesieniu dosurowców idystrybucyjnego wodniesieniu doproduktów, bowiem te dwa elementy często dominują wrejestrze zużycia iemisji, lecz nie są uwzględniane wcharakterystyce energetycznej danego gospodarstwa. Pozarozważaniami energetycznymi, wświetle zagrożeń wynikających ze zmniejszania się zasobów dostępnej wody słodkiej, wszelkie działania odnoszące
Grzegorz Bienkiewicz, Grzegorz Tokarczyk
Wartość
odżywcza
produktu
się doograniczania jej wykorzystania należy uznać zacelowe, awręcz konieczne. Wreszcie, wobec potrzeb rynku konsumenckiego wzakresie różnorodności oferty zaopatrzenia wryby iinne produkty pochodzenia wodnego, należy rozwijać różnorodność spektrum gatunkowego prezentowanej oferty akwakultury, jak ispektrum produktów znich pozyskanych. Takie działania sprzyjać będą docelowo zmniejszaniu presji konsumenckiej naprodukty pozyskiwane wdrodze rybołówstwa.
procesów, których skutki mogą być katastrofalne, jak również wobec działań, które wsposób mniej czy bardziej uzasadniony będą mogły wywierać wpływ ograniczający naprowadzoną przez nas działalność.
Mirosław Kuczyński
rybnego jako element jego promocji
Wartość odżywcza, przetworzonego, opakowanego środka spożywczego to element obowiązkowy jego etykiety. Regulują to przepisy Rozporządzenia UE 1169/2011 dotyczące przekazywania konsumentowi informacji na temat żywności. Producent musi zadeklarować ilość
takich składników jak: białko, tłuszcz, kwasy tłuszczowe nasycone, węglowodany, cukry, sól i określić jego wartość energetyczną. Większość z tych oznaczeń trzeba wykonać w komercyjnych laboratoriach. Przy dobrej interpretacji, dane te mogą posłużyć również do
rzetelnej reklamy i promocji produktu. Wiadomo, jaki potencjał w tej kwestii ma surowiec rybny. Ryby to świetne, pełnowartościowe, dobrze przyswajalne białko. Ich tłuszcz to źródło kwasów tłuszczowych omega 3 i witaminy D. Te i inne informacje mogą być, wykorzy-
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 43
stane do podkreślania walorów żywieniowych, i zachęcania konsumentów do podejmowania świadomych decyzji zakupowych. Najprostszym i najłatwiejszym elementem dobrowolnym towarzyszącym wartości odżywczej środka spożywczego jest Referencyjna Wartość Spożycia (RWS) dla poszczególnych składników. Informacje te wyrażamy w procentach zapotrzebowania danego składnika w racji dobowej z uwzględnieniem określonej ilości lub porcji. W tym
ling”. Dobór odpowiedniego surowca rybnego, jego udział w końcowym produkcie daje szerokie możliwości w modelowaniu RWS, ale również podkreślania walorów żywieniowych. Aby to jeszcze bardziej podkreślić właśnie walory żywieniowe, możemy stosować oświadczenia żywieniowe. Jest to również element powiązany w dużym stopniu z wartością odżywczą, ale do dobrowolnego stosowania, choć uregulowany przepisami Unii Europejskiej, a dokładnie Rozporządzeniem UE 1924/2006. Rozporządzenie to daje szereg możliwości na umieszczanie na etykiecie środka spożywczego dodatkowych cennych informacji o produkcie. Takim spektakularnych oświadczeniem może być deklaracja, „źródła” lub „wysoka zawartość” kwasów omega 3. To bez wątpienia oświad-
R. Panicz, M. L.Tello Martín, P. Eljasik, S. Lisiecki, M.
czenie dedykowane dla przetworów rybnych.
Nie możemy również zapominać o takich oświadczeniach jak np. „źródło białka”, „obniżona wartość energetyczna” czy po prostu sformułowanie „fit”, „light”. Duże zróżnicowanie gatunkowe ryb, a przy tym duża zmienność składników odżywczych w cyklach rocznych, pozwala na modelowanie wartości energetycznej i odżywczej produktu z udziałem danego gatunku ryby. Te walory ryb oraz możliwość umieszczania oświadczeń i
Sobczak
Wpływ żywienia na mikrobiom ryb, stawów oraz RAS
W ciągu ostatnich dwóch dekad badania nad składem gatunkowym i zróżnicowaniem mikroorganizmów (mikrobiomem) znacznie przyspieszyły i stały się przedmiotem zainteresowania zarówno naukowców, jak i społeczeństwa. Dzięki rozwojowi nowoczesnych technologii sekwencjonowania oraz narzędzi bioinformatycznych, analizami mikrobiomu zainteresowała się również akwakultura, chociaż nie wszyscy hodowcy są świadomi czym jest mikrobiom i jak w praktyce wykorzystać informacje o składzie mikroflory wody, osadów czy też jelita hodowanych organizmów.
Grzegorz Tokarczyk, Grzegorz Bienkiewicz Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Termin mikrobiom (ang. microbiome) odnoszący się do zbioru wszystkich genomów mikroorganizmów po raz pierwszy zaproponował w jednym ze swoich artykułów
popularnonaukowych genetyk i mikrobiolog Joshua Lederberg na przełomie XX i XXI wieku, czyli w okresie rozwoju nauk nazywanych omikami (ang. omics), (Ledeberg oraz McCray, 2001). Obecnie, mikrobiom lub mikrobiota definiowane są jako ogół mikroorganizmów (bakterii, grzybów, archeonów, glonów oraz wirusów), zajmujących dane środowisko (np. jelito, skórę, skrzela, wodę w stawie lub innym systemie). Mogą być to mikroorganizmy komensalne, symbiotyczne oraz patogenne (Chen i in., 2022). Bardziej złożone definicje mikrobiomu wskazują nie tylko na różnorodność mikroorganizmów, ale także na ich funkcje oraz złożone interakcje między nimi oraz środowiskiem, które zasiedlają (Berg i in., 2020).
Jak wynika z najnowszych ba-
dań, skład i liczebność taksonów mikrobiomu jelita zwierząt zależy od interakcji ze środowiskiem i żywienia, a nie jak sądzono dotychczas jedynie od budowy genomu gospodarza (Rothschild i in., 2018), (rys. 1). Ponadto, skład mikrobiomu jelita kształtowany jest przez wiele czynników (m.in. warunki hodowlane, sezon, składniki odżywcze zawarte w diecie), co podkreśla ścisły związek pomiędzy środowiskiem, stanem zdrowia gospodarza a mikroflorą jelitową (Huang i in., 2021). W akwakulturze, mikroorganizmy pełnią również niezastąpioną rolę w utrzymaniu jakości wodnych ekosystemów, wpływając na powstrzymywanie rozwoju chorób ryb oraz produktywność systemów. Przyjmuje się zatem, że odzwierciedleniem stabilności systemu produkcyjnego są parametry fi-
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 44
zykochemiczne wody oraz skład mikrobioty, a zachwianie równowagi pomiędzy grupami mikroorganizmów (dysbioza) może prowadzić do wystąpienia chorób lub obniżenia potencjału produkcyjnego gospodarstw rybackich, poprzez np. ogólny spadek tempa wzrostu ryb. W konsekwencji może się to wiązać z ujemnym bilansem ekonomicznym i trudnościami w spełnieniu założeń zrównoważonego rozwoju akwakultury (Infante
Villamil i in., 2021). Biorąc pod uwagę zło-
czu), skupiali się na pojedynczych elementach tych kompleksowych układów. Przykładowo, Rimoldi i in. (2018) wykazali brak istotnego wpływu zastosowania mączki z produktów ubocznych przetwórstwa drobiu na mikrobiom jelita pstrąga tęczowego (Oncorhynchus mykiss) w systemie recyrkulacyjnym (RAS). Autorzy nie wzięli jednak pod uwagę stabilności mikrobiologicznej RAS, w którym przeprowadzono eksperyment, co jak wykazano w przypadku łososia atlantyckiego (Salmo salar) ma równie istotny wpływ na mikrobiotę jelita jak samo żywienie (Schmidt i in., 2016). W przypadku hodowli stawowej uzyskanie stabilności mikrobiomu (ilościowej i jakościowej) jest dużo trudniejsze, ze względu na mnogość i mało przewidywalny wpływ czynników zewnętrznych (tj.
jakość i ilość wody dopływającej do gospodarstwa, spływające z pól zanieczyszczenia, zmiany temperatury wody, stopień nasłonecznienia czy intensywność opadów). Dotychczas systemy produkcji stawowej karpia w Europie nie zostały kompleksowo zbadane z punktu widzenia mikrobioty zasiedlającej to środowisko. W ograniczonym zakresie dostępne są również informacje dotyczące wpływu żywienia na mikrobiom karpia. Z tego właśnie powodu niezbędne będzie określenie wpływu stosowania w żywieniu karpi innowacyjnych pasz, wyprodukowanych z wykorzystaniem strumieni bocznych, na metaspołeczność stawów. Badania takie przeprowadzone zostaną w ramach unijnego projektu o akronimie SAFE (SmartAqua4FuturE), realizowanego na Wydziale Nauk o Żywności i Rybactwa, a ich wyniki zostaną porównane z tradycyjnym 3-letnim cyklem produkcji metodą Dubisza.
Podsumowując, mikrobiom w systemach hodowli organizmów
mikrobioty wody czy systemów produkcyjnych może być już wkrótce niezbędne dla zachowania dobrostanu zwierząt, jak i do podniesienia wydajności akwakultury.
Remigiusz Panicz, Piotr Eljasik, Sławomir Lisiecki, Małgorzata Sobczak Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 45
Rys. 1. Czynniki wpływające na mikrobiom jelita ryb (na podst. Chen i in., 2022).
Pan Karp wyrusza na ulicę!
Wtym ro ku To wa rzy stwo Pro mo cji Ryb „Pan Karp” po sta no wi ło zor ga ni zo wać ko lej ne za wo dy ku li nar ne zkar piem wro li głów nej, ale wzu peł nie no wej, bo „fo od stre eto wej” od sło nie. Jesz cze raz oka za ło się, że mię so kar pia jest pro duk tem bar dzo uni wer sal nym, ain wen cja mło dych ku cha rzy nie zna gra nic.
Dru gi Ogól no pol ski Kar pio wy Kon kurs Ku li nar ny sfi nan so wa ny zFun du szu Pro mo cji Ryb zgro ma dził64 dru ży ny z48 szkół ga stro no micz nych zca łe go kra ju. W pierw szym eta pie wpły nę ło128 prac, naktó re skła da ły się mię dzy in ny mi re cep tu ry ifo to gra fie go to wych dań. Ju ro rzy dofi na łu za kwa li fi ko wa li6 dru żyn zich12 pro po zy cja mi. Dru ży ny zLub ska, Eł ku, Iła wy, Sław na, Star gar du iSa mo -
Tenisowy karp
Pod to ruń ska wieś Zło to ria zna na jest wca łym re gio nie mię dzy in ny mi zbar dzo ak tyw nej sek cji te ni sa sto ło we go, gdzie pro wa dzi się szko le nie dzie ci ido ro słych, ale tak że or ga ni zu je po pu lar ne za wo dy te ni so we. Wdniu18 li sto pa da2023 r. od by ła się nie zwy kła ry wa li za cja – IIMe mo riał Ta de usza Ma zur ka, zmar łe go przedkil ku la ty współ za ło ży cie la tej sek cji. Wtym ro ku im pre zamia ła jed nak do dat ko we atrak cje iogól no pol ski wy miar, gdyż sta ła się czę ścią pro jek tu fi nan so wa ne go przez Fun dusz Pro mo cji Ryb pn. „Spor to wy Karp”, pro wa dzo ne go przez To wa rzy stwo Pro mo cji Ryb „Pan Karp”. Dzię ki te mu oim pre zie by ło gło śno wsta cjach ra dio wych lo kal nych ire gio nal nych, are la cję zza wo dów mo gli obej rzeć na wet wi dzo wie re gio nal nych „Zbli żeń” TVP3 iTe le exprs su wlicz bie oko ło1,8 mln osób.
Za wod ni cy wprze rwach po mię dzy me cza mi mie li wy jąt ko wą oka -
strze la wdniu27 li sto pa da zje cha ły doWar sza wy, gdzie wkul to wej Ha li Ko szy ki, naoczach kon ku ren tów iju ro rów, mia ła miej sce za cię ta ry wa li za cja. Pra ce podką tem tech nicz nym oce niał Nor bert So ko łow ski (zwią za ny zre stau ra cją Vil la In tra ta przyPa ła cu Ja naIIISo bie skie go wWi la no wie) iMa riusz Po wier ża (do rad ca ku li nar ny iwła ści ciel fir my ca te rin go wej), na to miast oce ną wi zu al ną isma ko wą dań za ję li się Ja ro sław Uściń ski, szef kuch ni ipre zes OSSKiC oraz dr Mar ta Si kor ska zUMK To ruń, in sta gra mer ka ku li nar naiba dacz ka daw nych re cep tur, atak że re dak tor PR Ka to wi ce Piotr Pa gię ła, mi ło śnik ipro pa ga tor kar pi wkaż dej po sta ci. Wśród za pre zen to wa nych przez mło dzież dań zna la zły się
zję naszyb ką re ge ne ra cję nad wą tlo nych sił dzię ki smacz nym ipo żyw nym fa wor kom zkar pia przy go to wy wa nych przez sze fa kuch ni Wła dy sła wa Krysz to fia ka. Jesz cze więk szą atrak cją by ły „ba to ni ki zkar pia” – no wa tor ski pro dukt, któ ry po wstał wla bo ra to riach Uni wer sy te tu Rol ni cze go wKra ko wie wze spo le pa ni pro fe sor Jo an ny Tka czew skiej, we współ pra cy zkra kow ską AWF. De gu sta cja te go sma ko ły ku, któ ry w90 pro cen tach skła da się zdak ty li, pie czo ne go kar pia ipłat ków gry cza nych, po prze dzo naby ła krót ką pre lek cją
mię dzy in ny mi: wrap zszar pa nym kar piem, klu ski zkar pia ipie czo nej dy ni, ciast ko kru che zfar szem zkar pia, pącz ki zna dzie niem zkar pia, ma zur skie trio zkar pi, czy Lan gosz zgu la szem zkar pia. Osta tecz nie zwy cię ży ła eki pa zZe spo łu Szkół nr6 wEł ku podopie ką pa ni An ny Ko rzeń – Ma ria So liń ska iHu bert Hy zop ski. Jed ną zna gród dla zwy cięz ców by ła moż li wość za pre zen to wa nia się na za jutrz wte le wi zji śnia da nio wej, co zwy cięz cy zEł ku świet nie wy ko rzy sta li pro mu jąc da nia zkar pi iswo ją ełc ką szko łę. Aor ga ni za to rom oprócz sa tys fak cji po zo sta ły re cep tu ry, któ re ry ba cy mo gą te raz wy ko rzy stać wswo ich ga stro no miach.
Pan Karp
okar pio wych „snac kach”. Poim pre zie za wod ni cy, go ście iobec ni dzien ni ka rze wy po wie dzie li się po przez an kie ty nate mat swo ich wra żeń wi zu al nej, or ga no lep tycz nych iewen tu al nej chę ci za ku pu te go pro duk tu, gdy by tra fił nary nek. Pi lo ta żo wą par tię „ba to ni ków” wy pro du ko wa no wfir mie Luc ky Fish.
Pan Karp
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 46
Barbara Dmochowska, Hanna Łądkowska, Tomasz Kulikowski
Pora na suma — sukces i dobra praktyka hodowli Nutrition & Food
Czy wiesz, jak smakuje sum? Suma trzeba spróbować – jędrne czerwonawe mięso ma delikatny smak ijest praktycznie pozbawione ości. Bogate wkwasy tłuszczowe omega-3 iomega-6, idealnie nadaje się dostosowania wzdrowej diecie. Istnieje wiele świetnych przepisów najego przygotowanie, również proponowanych przez przedsiębiorstwo Nutrition & Food1, które wzakładach wAltkalen (Meklemburgia–Pomorze Przednie) produkuje ok.500 ton sumów afrykańskich rocznie. Hodowlę Nutrition & Foododwiedziliśmy napoczątku października wramach projektu Interreg Południowy Bałtyk, pn. „AquaLoop – Forum akwakultury wkierunku rozwoju praktyk ekonomii cyrkularnej”2. Niemiecka hodowla jest partnerem stowarzyszonym projektu, dostarcza materiał do analiz naukowych oraz do oceny ekonomicznej produktów ubocznych pochodzących z produkcji suma afrykańskiego. Ponad-
to eksperci z hodowli służą pozostałym partnerom swoją wiedzę na temat rynku i potencjalnych użytkowników nowych produktów ubocznych opracowywanych w projekcie.
Hodowla suma w systemach recyrkulacyjnych
Sum afrykański (Clarias gariepinus) pochodzi z Afryki, dlatego preferuje ciepłą wodę o temperaturze około 28°C. Stąd w warunkach europejskich hodowany jest w zamkniętych systemach recyrkulacyjnych. Do Europy sum afrykański trafił w latach osiemdziesiątych, najpierw do hodowli holenderskich, następnie do Niemiec, Belgii i Węgier. W Polsce pierwszą próbę jego hodowli podjęto w 1989 r. w Zakładzie Ichtiobiologii i Gospodarki Rybackiej PAN w Gołyszu. Dzisiaj w Polsce rośnie zainteresowanie sumem afrykańskim i powstają nowe hodowle tej ryby.
Optymalne warunki dla suma afrykańskiego w systemach recyrkulacyjnych to: natleniona woda w optymalnej temperaturze 2528°C, stała cyrkulacja wody z filtracją biologiczną, umożliwiony ruch ryb oraz regularne usuwanie osadów i innych odpadów z basenów3 . Z uwagi na potrzebę zapewnienia wysokiej temperatury wody i powietrza w budynkach należy zadbać o tanie źródło energii oraz dobrą izolację termiczną.
Dlaczego warto rozważyć suma afrykańskiego do hodowli? Sum hodowany jest w kontrolowanych warunkach niezależnych od pogody i innych czynników zewnętrznych. Jest gatunkiem bardzo tolerancyjnym na ekstremalnie wysokie zagęszczenia (nawet 965
1 Przepisy kulinarne: https://www.nutritionfood.de/rezepte.html
2 AquaLoop, aqualoop.edu.pl
kg/m3, choć w warunkach produkcyjnych rzadko przekraczane jest 465 kg/m3)4,5 oraz wysoką zawartość amoniaku w wodzie (~7 mg NH3/dm3)4. Wzrost ryb następuje bardzo szybko. System hodowli w warunkach optymalnych pozwala osiągnąć przyrosty rzędu 600 kg z każdego m2 basenu rocznie. Czas tuczu od narybku 10-25 g do ryby handlowej 1,2 kg powinien się zamknąć w okresie 6 miesięcy6. Poza tym sum jest rybą łatwo przetwarzalną, ma liczne walory zarówno przetwórcze jak i kulinarne, a co więcej istnieją liczne możliwości wykorzystania jego produktów ubocznych.
Dlaczego warto jeść suma?
Mięso suma jest delikatne i pozbawione ości, o czym przekonaliśmy się w hodowli Nutrition & Food, dzięki serwowanym burgerom z sumem oraz rybie wędzonej. Sum jest średnio tłustą rybą, która jest doskonałym źródłem wysokiej jakości białka. Jeden filet suma, około 100 g to jedyne 95 kcal, z czego 27% tej wartości kalorycznej stanowi tłuszcz (40,4 kcal). Mięso suma zawiera korzystny stosunek kwasów tłuszczowych jednonasyconych (MUFA) do kwasów wielonasyconych (PUFA), który jest w przybliżeniu równy 1:1. Zawartość białka w jednej jego porcji (100 g) to około 16 g. Jest to łatwo przyswajalne białko zawierające liczne niezbędne dla ludzkiego organizmu aminokwasy (kwas glutaminowy oraz kwas asparaginowy, lizynę, leucynę, alaninę oraz walinę). Mięso suma jest również bogatym źródłem witamin i minerałów, między innymi tak ważnej dla organizmu witaminy B12 oraz D7
3 ForFish, https://forfish.eu/hodowla-suma-afrykanskiego-w-obiegach-zamknietych-ras/
4 Kuczyński M., Czy istnieje możliwość zwiększenia efektywności hodowli suma afrykańskiego?, https://srrr.org.pl/wpcontent/uploads/2020/02/Miros%C5%82aw-Kuczy%C5%84ski_prezentacja.pdf
5 Sum afrykański (stawada) - cenny surowiec krajowej akwakultury, pod red. T. Kulikowskiego, MIR-PIB, Gdynia 2023.
6 ForFish, https://forfish.eu/hodowla-suma-afrykanskiego-w-obiegach-zamknietych-ras/ 7 Jurek J., Sum – właściwości i wartości odżywcze, 25.06.2019, Dietetycy.org.pl, https://dietetycy.org.pl/sum-ryba/
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 47
Hodowla Nutrition & Food – przykład ekonomii cyrkularnej
Hodowla Nutrition & Food, będąca częścią przedsiębiorstwa Bioenergie Lüchow GmbH & Co. KG., zajmuje się hodowlą, przetwórstwem oraz sprzedażą sumów, a cały ten proces odbywa się w sposób kontrolowany i zrównoważony. Produkcja sumów jest prawie pozbawiona emisji CO2, ponieważ energia elektryczna i ciepło pochodzą z biogazowni i fotowoltaiki. Sumy są hodowane w systemie recyrkulacyjnym, w basenach o temperaturze wody 28°C, w cyklu sześciomiesięcznym. Odfiltrowane odchody ryb wraz z produktami pofermentacyjnymi z biogazowni wykorzystywane są do nawożenia i nawadniania pól. Z kolei rośliny z pól uprawnych trafiają do biogazowni, gdzie ponownie wytwarzają energię elektryczną i ciepło.
Hodowla posiada własne stado tarłowe, wylęgarnię oraz baseny hodowlane dla ryb na różnym etapie rozwoju, po rybę rynkową. Sumy karmione są wysokiej jakości
certyfikowaną paszą pochodzącą z Niemiec, która zawiera składniki pochodzenia roślinnego, białko i niewielką ilość mączki rybnej, natomiast nie zawiera składników modyfikowanych genetycznie. Odpowiednia dla gatunku karma i optymalne warunki pozwalają na hodowlę 500 ton sumów rocznie, bez stosowania stymulatorów wzrostu czy leków.
Wyjęte ze zbiorników hodowlanych ryby są filetowane w ciągu 1 godziny i gotowe do wysyłki do klienta. Dostawa świeżych filetów sumowych na terenie Niemiec może zostać zrealizowana w ciągu 24 godzin. Ryby sprzedawane są również jako żywe, mrożone i wędzone. Firma prowadzi sprzedaż hurtową, detaliczną oraz bezpośrednią do gastronomii. Produkty uboczne nienadające się do spożycia przez człowieka, takie jak skóry oraz tusze, są również wykorzystywane. Przetwarzane są na przekąski do żucia dla psów lub paszę dla świń. Strategią przedsiębiorstwa jest docelowo 100% wykorzystanie sumów.
Więcej informacji dotyczących hodowli Nutrition & Food znajdziecie Państwo na stronie:
www.nutritionfood.de
Zapraszamy również do śledzenia projektu „AquaLoop – Forum akwakultury w kierunku rozwoju praktyk ekonomii cyrkularnej”, poprzez stronę internetową projektu: aqualoop.edu.pl oraz media społecznościowe.
Akwakultura Magazyn Przemysłu Rybnego nr 6 (156) / 2023 48
Barbara Dmochowska,Hanna Łądkowska Uniwersytet Gdański Tomasz Kulikowski Stowarzyszenie Rozwoju Rynku Rybnego
