SE ES AUTÓNOMO, SE PRECAVIDO by monica balseiro

Federación de Autónomos de Galicia Rúa Sinforiano López, 55 baixo 15005 A Coruña Tfno: 981.15.14.53 Fax: 981.23.48.38 e-mail: feaga@feaga.org www.feaga.org

1.-INTRODUCIÓN 2.- OBRIGAS DOS TRABALLADORES AUTÓNOMOS EN MATERIA DE PRL 3. -OS AUTÓNOMOS E OS REQUISITOS DAS EMPRESAS CONTRATISTAS 3.1-Cando actúan como empresarios 3.2-Cando actúan como traballador autónomo non empregador 4. -AS RESPONSABILIDADES DO TRABALLADOR AUTÓNOMO EN MATERIA DE PRL 4.1-Responsabilidade Administrativa 4.2-Responsabilidade civil 4.3-Responsabilidade penal 5.- O PLAN DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS 5.1- ¿Qué é un Plan de Prevención De Riscos laborais? 5.2- Fases 5.3- Planificación preventiva 5.3.1 Control e normas de utilización de equipos de seguridade colectiva e individual. 5.3.2- Control e normas de seguridade na utilización de máquinas e equipos de traballo. 5.3.3- Información, participación e formación dos traballadores. 5.3.4- Medidas de emerxencia 5.3.5- Control da saúde dos traballadores e da hixiene do centro 5.3.6- Actuación en caso de risco grave ou inminente. 5.3.7- Traballadores que requiren atención especial. 5.3.8 Documentación a elaborar e conservar: control de accidentes e incidentes de traballo. 5.3.9 Coordinación das actividades durante o desenvolvemento do traballo. 5.3.10 Seguimento e revisión do Plan. 6.-ANEXOS MARCO XURÍDICO :: NORMATIVA DE INTERESE ORGANISMOS PÚBLICOS EN GALICIA :: BIBLIOGRAFÍA

Índice

Se es autónomo, se precavido

INTRODUCIÓN

O colectivo autónomo, e un colectivo, que, a diferenza dos traballadores por conta allea, o seu ámbito laboral cambia con cada encargo ou traballo que realiza, e por conseguinte as súas condicións de traballo. As empresas, grandes ou pequenas, recorren cada vez máis á contratación de traballadores autónomos, recurso que xa non é exclusivo das grandes empresas. Como consecuencia este colectivo proliferou e vai en aumento, xa que cada vez é maior o número de persoas que, empurrados pola conxuntura laboral, non esperan acceder a un posto de traballo por conta allea, e optan por esta modalidade profesional. Os autónomos han de enfrontarse continuamente aos cambios técnicos e tecnolóxicos que se van producindo, e están obrigados a realizar traballos moi especializados. Esta circunstancia debera ser motivo abondo para tomar conciencia da necesidade de adquirir unha formación axeitada, en temas, non só de xestión, senón tamén de prevención de riscos laborais, así como a unha información e formación profesional continua que mellore os seus coñecementos profesionais. En ocasións realizan a súa actividade en empresas, conxuntamente con traballadores da empresa contratante, cuxo posto de traballo foi obxecto dunha avaliación de riscos. É nestas circunstancias cando aos traballadores autónomos se lles aplica o artigo 24 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, no cal se especifican os deberes de cooperación e de información que tamén son de aplicación aos traballadores autónomos, “cando nun mesmo centro de traballo leven a cabo actividades traballadores de dúas ou máis empresas, estas han de cooperar na aplicación da normativa sobre prevención de riscos laborais. Para levar a cabo esta coordinación han de establecer os medios de coordinación que sexan necesarios para a protección e prevención dos riscos laborais e a información destes aos seus traballadores”, nos termos previstos no artigo 18.

Introdución

O artigo 4 do Real Decreto 171/2004, do 30 de xaneiro, sobre coordinación de actividades, que desenvolve o artigo 24 da Lei de Prevención de Riscos Laborais 31/1995 especifica “Cando nun mesmo centro de traballo desenvolvan actividades traballadores de dúas ou máis empresas, estas deberán cooperar na aplicación da normativa de prevención de riscos laborais na forma que se establece neste capítulo”. O deber de cooperación será de aplicación a todas as empresas e traballadores autónomos concorrentes no centro de traballo, existan ou non relacións xurídicas entre eles. As empresas a deberán informarse reciprocamente sobre os riscos específicos das actividades que desenvolvan no centro de traballo que poidan afectar aos traballadores das outras empresas concorrentes no centro, en particular sobre aqueles que poidan verse agravados ou modificados por circunstancias derivadas da concorrencia de actividades.

Se es autónomo, se precavido

Esta información deberá ser tida en conta polos empresarios concorrentes no centro de traballo na avaliación dos riscos e na planificación da súa actividade preventiva ás que se refire o artigo 16 da Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevención de Riscos Laborais.

Polo tanto as empresas concorrentes nun centro de traballo, incluídos os traballadores autónomos, deberán establecer os medios de coordinación necesarios e pertinentes, tendo en conta, entre outros aspectos, o grao de perigosidade das súas actividades.

Estes deberes obrigan ao autónomo a avaliar os riscos da actividade que desenvolverá no centro de traballo. Por este motivo deben estar en posesión duns coñecementos mínimos, en materia de prevención de riscos, que lle capacite para avaliar os riscos da súa propia actividade, independentemente de que a Lei de Prevención de Riscos Laborais lle obrigue ou non. Ao non lles ser de aplicación a Lei de Prevención de Riscos Laborais, o autónomo pode realizar a avaliación de riscos laborais do seu posto de traballo sen necesidade de recorrer a un servizo de prevención alleo. Únicamente precisa os coñecementos necesarios en prevención aplicables á súa actividade laboral. O feito da que a Lei de Prevención de Riscos Laborais non contemple no seu ámbito de cobertura aos traballadores autónomos, esta non lle impide que opte pola cobertura de aseguramento das continxencias profesionais, e de velar pola súa seguridade mediante a adopción de medios tendentes a mellorar as súas condicións de traballo. A actitude do autónomo é independente da actitude que poida manifestar a administración cara a este colectivo, en materia de prevención de riscos.

Introdución É importante que cada vez máis, traballadores autónomos estean a optar por asegurar a cobertura das continxencias profesionais. Isto constitúe o primeiro paso para tomar conciencia da necesidade de protexerse e de adoptar as medidas preventivas axeitadas fronte aos riscos orixinados no desenvolvemento do seu traballo.

Dada a dispersión empresarial que se esta producindo ultimamente, o traballador autónomo vai sendo cada vez máis, unha peza clave no tecido industrial. É por iso que estes traballadores precisan formación, non só sobre as características da súa actividade laboral, que ha de actualizarse dun xeito continuo, senón tamén para desenvolver a súa actividade coas máximas garantías de seguridade e calidade.

Na Federación de Autónomos de Galicia temos a conciencia de que a avaliación de riscos é un documento técnico requirido dende o punto de vista legal.

É certo que a Lei de Prevención de Riscos Laborais exclúe os traballadores autónomos do seu ámbito de aplicación, non tanto por ser autónomo, senón porque a lei xorde para a protección dos traballadores por conta allea, protección que vai a cargo do empresario. O autónomo reúne dúas situacións: por un lado, ten dereito a unha protección, xa que traballa para outro, e por outro esa protección corre a cargo del mesmo, xa que é o seu propio patrón.

Se es autónomo, se precavido

OBRIGAS DOS TRABALLADORES AUTÓNOMOS EN MATERIA DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS Obrigas que impón a Lei 31/1995

A Lei de Prevención de Riscos Laborais fai referencia aos traballadores autónomos únicamente en tres dos seus artigos ( artigo 3.1, no ámbito de aplicación da Lei (Esta Lei e as súas normas de desenvolvemento serán de aplicación... no ámbito das relacións laborais reguladas no texto refundido da lei do Estatuto dos Traballadores... o sen prexuízo... dos dereitos e obrigas que poidan derivarse para os traballadores autónomos); artigo 15.5, sobre a posibilidade que teñen de concertar seguros (Poderán concertar operacións de seguro que teñan como fin garantir como ámbito de cobertura a previsión de riscos derivados do traballo, a empresa respecto dos seus traballadores, os traballadores autónomos respecto a eles mesmos...); e artigo 24.5, en materia de coordinación de actividades empresariales (Os deberes de cooperación e de información e instrución recollidos nos apartados 1 e 2 serán de aplicación respecto dos traballadores autónomos que desenvolvan actividades nos devanditos centros de traballo.)). Con relación ao disposto no apartado 5 do artigo 24 da Lei 31/1995, o Real Decreto 171/2004, que desenvolve o devandito artigo 24, considera as obrigas específicas dos traballadores autónomos en materia de coordinación de actividades empresariais.

Obrigas dos traballadores autónomos en materia de PRL

Obrigas tales como o deber de cooperación (art.º 4.1 do RD 171/2004) e as medidas que deben adoptar os traballadores autónomos concorrentes no centro de traballo (art.º 9.4 do RD 171/2004). De todo o exposto dedúcese que os traballadores autónomos concorrentes teñen obrigas xenéricas como a relativa ao deber de cooperación ou específicas como: a de cumprir as instrucións dadas polo empresario titular do centro de traballo (art.º 9.2 do RD 171/2004); a de informar o resto de empresas concorrentes sobre os riscos específicos das actividades que desenvolvan no centro de traballo que poidan afectar aos traballadores das outras empresas concorrentes no centro (art.º 4.2 do RD 171/2004); a de comunicar de inmediato toda situación de emerxencia susceptible de afectar á saúde ou a seguridade dos traballadores das empresas presentes no centro de traballo (art.º 4.3 do RD 171/2004). Fóra destes supostos, os traballadores autónomos non empregadores non teñen máis obrigas preventivas derivadas directamente da Lei 31/1995. Pero de acordo

Se es autónomo, se precavido

co precepto do art.º 14 da devandita Lei, que establece que: Os traballadores (enténdese por conta allea) teñen dereito a unha protección eficaz en materia de seguridade e saúde no traballo; e que o citado dereito supón a existencia dun correlativo deber do empresario de protección dos traballadores fronte aos riscos laborais; o traballador autónomo que emprega traballadores ao seu cargo adquire a cualificación de empresario ante estes traballadores e, en consecuencia, as obrigas que establece a Lei 31/1995 e a súa normativa de desenvolvemento para todo empresario.

Obrigas dos traballadores autónomos en materia de PRL

Despois do exposto, pódese afirmar que o traballador autónomo é un mero suxeito de obrigas, ignorando a normativa vixente a súa posición de subordinación e, nalgúns casos, de dependencia. De acordo que o traballador autónomo é o propio garante da súa saúde e seguridade laboral e, polo tanto, o responsable de adoptar as oportunas medidas de prevención de riscos. Pero non é menos certo que os traballadores autónomos poden non dispoñer dos recursos necesarios para evitar os seus propios accidentes laborais. Neste sentido, cabe indicar que as medidas legais son moi importantes, pero a realidade social e a aplicación na práctica destas son fundamentais; e mais cando a normativa ten en materia de coordinación de actividades empresariais problemas de aplicación. Dito isto, cabe preguntarse se non sería conveniente, a falta de suxeito con medios para cumprir coas obrigas que leva consigo ese deber, tutelar dalgún xeito a saúde e seguridade laboral do traballador autónomo. Aínda que a seguridade e saúde do traballador autónomo non é un ben xurídico protexido, cando se conxugan dependencia e escaseza de medios si debería ser un ben tutelado. Dalgún xeito, o empresario que contrate este tipo de traballador autónomo, debería estar obrigado a colaborar con el para facilitar o cumprimento do seu deber de autoprotección.

Como proposta para os traballadores autónomos non empregadores, a tutela mencionada podería vir por dous camiños, vía poderes públicos e vía integración no sistema de prevención da empresa que o contrate.

Se es autónomo, se precavido

OS AUTÓNOMOS E OS REQUISITOS DAS EMPRESAS CONTRATISTAS Cando actúan como empresarios

Como xa se indicou, cando o traballador autónomo emprega a traballadores por conta allea convértase en empresario e adquire todas as obrigas que a normativa sobre prevención de riscos laborais establece para estes. A continuación, para maior claridade, saliéntanse os exemplos máis significativos das obrigas de todo traballador autónomo que contrate traballadores por conta allea. •Deber (xenérico) do empresario de protección dos traballadores fronte aos riscos laborais (art.º 14.1). Así como, os preceptos máis específicos establecidos nos artigos 25, 26 e 27 da Lei 31/1995, relativos ao deber do empresario de protección dos traballadores especialmente sensibles. •Avaliación de riscos, información, consulta e participación e formación dos traballadores, actuación en casos de risco grave e inminente, vixiancia da saúde e a constitución dunha organización nos termos establecidos no capítulo IV da Lei 31/1995 (art.º 14.2). En consecuencia, todo empresario que contrate a un traballador autónomo empregador lle poderá esixir os mesmos requisitos que ao resto de empresas que contrate.

Os autónomos e os requisitos das empresas contratistas

Cando actúan como traballadores autónomos non empregadores O traballador autónomo que non empregue traballadores por conta allea non se encontra obrigado a cumprir cos preceptos indicados no apartado anterior, establecidos pola Lei 31/1995. En concreto, non se encontran obrigados a: •Realizar a avaliación de riscos laborais. •Realizar a vixiancia da saúde. •Constituír unha organización preventiva nin concertar cun servizo de prevención alleo. É preciso realizar unha puntualización con respecto ao traballador autónomo, que non contrate traballadores por conta allea, como suxeito concorrente nun centro de traballo. Está claro que non se encontra obrigado a realizar a avaliación de riscos laborais, pero debe realizar unha identificación e análise dos riscos para poder informar destes ao resto de empresarios concorrentes e así cumprir coas súas obrigas de coordinación de actividades empresariais (art.º 4.2 do RD 171/2004). Artigo 4.2. “As empresas a que se refire o apartado 1 (concorrentes) deberán informarse reciprocamente sobre os riscos específicos das actividades que desenvolvan no centro de traballo que poidan afectar aos traballadores das outras empresas concorrentes no centro, en particular sobre aqueles que poidan verse agravados ou modificados por circunstancias derivadas da concorrencia de actividades. ... A información facilitarase por escrito cando algunha das empresas xere riscos cualificados como graves ou moi graves. “ Debateuse moito sobre os requisitos que as empresas esixen aos traballadores autónomos que contratan, confundindo as esixencias comerciais coas legais. Un claro exemplo constitúeo a esixencia de acreditar a súa aptitude médica. Xa que

Se es autónomo, se precavido

o artigo 22 da Lei 31/1995 se refire aos traballadores por conta allea e non existe ningún precepto na normativa vixente onde basear a esixencia mencionada. Mesmo, recóllese no devandito artigo o principio de voluntariedade, con carácter xeral, para o traballador (por conta allea) á hora de someterse aos recoñecementos médicos. Outro exemplo que non debe ser esixido ao traballador autónomo, que non sexa empregador, é a presenza de recursos preventivos. Aínda que se cumpra algún dos supostos do artigo 32 bis.1 da Lei 31/1995, a asignación da presenza recae sobre os traballadores por conta allea do empresario obrigado a cumprir o devandito precepto. Ademais, é concluínte que a devandita norma non mencione os traballadores autónomos, cuestión que sería necesaria segundo se encontra configurado o devandito artigo. Seguindo con este caso, a disposición adicional décimo cuarta da Lei 31/1995, que regula a presenza de recursos preventivos nas obras de construción, no seu apartado 1.a) indica que a preceptiva presenza de recursos preventivos se aplicará a cada contratista. En consecuencia, mentres o traballador autónomo non contrate traballadores por conta allea, será considerado contratista (art.º 2.1 RD 1627/1997) e non soportará a obriga da presenza de recursos preventivos. Con relación á constitución dunha organización preventiva ou ao concerto cun servizo de prevención alleo, non poden ser esixidos ao traballador autónomo que non empregue traballadores por conta allea, xa que non existe ningún precepto legal que estableza estas obrigas nin directa nin indirectamente aos traballadores autónomos non empregadores.

As responsabilidades do traballador autónomo en materia de PRL

AS RESPONSABILIDADES DO TRABALLADOR AUTÓNOMO EN MATERIA DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS Responsabilidade Administrativa No momento que o traballador autónomo esta afectado polas normas de seguridade e saúde no traballo asume obrigas nesta materia, tamén pode ser suxeito responsable dos seus incumprimentos. É conveniente atender á súa posición intermedia entre empresario e traballador. Ao non ser estritamente empresario, lle poderán ser aplicadas as responsabilidades imputables a estes e ao non ser traballador asalariado, se lle poderá esixir a responsabilidade disciplinaria. Aínda que, si poderá incorrer naquelas responsabilidades susceptibles de aplicación a toda persoa potencialmente infractora ou xeradora de danos, ademáis das introducidas en ao artigo 45.1 da Lei de Prevención de Riscos Laborais de natureza administrativa. “Constituirán infraccións laborais en materia de prevención de riscos laborais as accións e omisións (...) dos traballadores por conta propia que incumpran as normas legais, regulamentarias e cláusulas normativas dos convenios colectivos en materia de seguridade e saúdo laboral suxeitas a responsabilidade conforme á presente Lei” A Lei de Prevención de Riscos Laborais rexistra dous tipos de infraccións expresamente aplicables aos traballadores autónomos. Ambas as dúas se fundamentas na conduta de non adoptar as medidas de cooperación e coordinación necesarias para a protección e prevención de riscos laborais:

Se es autónomo, se precavido

A Lei de Prevención de Riscos Laborais rexistra dous tipos de infraccións expresamente aplicables aos traballadores autónomos. Ambas as dúas se fundamentas na conduta de non adoptar as medidas de cooperación e coordinación necesarias para a protección e prevención de riscos laborais:

Infraccións graves (Lei de Prevención de Riscos Laborais Artigo 47.13) Non adoptar os empresarios e os traballadores por conta propia que desenvolvan actividades nun mesmo centro de traballo, ou os empresarios a que se refire o artigo 24.4 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, as medidas de cooperación e coordinación necesarias para a protección e prevención de riscos laborais.

Infraccións moi graves (Lei de Prevención de Riscos Laborais Artigo 48.9) Non adoptar os empresarios e traballadores por conta propia que desenvolvan actividades nun mesmo centro de traballo as medidas de cooperación e coordinación necesarias para a protección e prevención de riscos laborais, cando se trate de actividades regulamentariamente consideradas como perigosas ou con riscos especiais.

As responsabilidades do traballador autónomo en materia de PRL

Responsabilidade civil A responsabilidade civil poderá tratarse de responsabilidade extracontractual, naqueles casos en que non exista vínculo contractual, fronte aos danos e prexuízos causados, todo iso ao abeiro do artigo 1902 do Código Civil. Aínda que podería darse a posibilidade de esixir ao traballador autónomo responsabilidade contractual, artigos 1101 e seguintes de Código Civil, por posibles incumprimentos de seguridade e saúde no traballo, naqueles casos en que en que o traballador autónomo desenvolva a súa actividade en virtude dun contrato - de execución de obra ou de arrendamento de servizos, normalmente - aínda que non é habitual que estes deberes e dereitos de seguridade e saúde sexan compoñentes deste contrato, poderíanse presumir implícitos por principios xerais de dereito.

Responsabilidade Administrativa

Responsabilidade Civil

Responsabilidade Penal

Responsabilidade penal Tamén é posible a imputación de responsabilidade penal ao traballador autónomo, xa de acordo coa definición do artigo 316 do Código Penal, serán suxeitos responsables os que con infracción das normas de prevención de riscos laborais, e estando legalmente obrigados, non faciliten os medios necesarios para que os traballadores desempeñen a súa actividade coas medidas de seguridade e hixiene axeitadas, poñendo en perigo grave a súa vida, saúde ou integridade física. De todos os xeitos, trátase dunha vía difícilmente practicable, xa que o traballador autónomo non é habitualmente responsable de velar pola prevención doutros traballadores (sempre que o traballador preste servizos por conta propia, non o traballador autónomo que emprega outros traballadores, xa que é este último caso pasa a ter a consideración de contratista ou subcontratista), únicamente podería darse naqueles casos en que por incumprimento do deber de cooperación e coordinación, se xere unha situación de risco.

Se es autónomo, se precavido

O PLAN DE PREVENCIÓN DE RISCOS LABORAIS ¿Qué é un Plan de Prevención de Riscos Laborais? A Lei de referencia en materia de saúde laboral é a Lei 31/1995 de Prevención de Riscos Laborais. No seu artigo 14 establece que os traballadores teñen dereito a unha protección eficaz en materia de seguridade e saúde no traballo. Para cumprir ese deber de protección o empresario debe aplicar un Plan de Prevención dos Riscos Laborais. Este Plan de Prevención de Riscos Laborais é a ferramenta a través da cal se integra a actividade preventiva da empresa no seu sistema xeral de xestión e se establece a súa política de prevención de riscos laborais. O Plan de Prevención de Riscos Laborais haberá de reflectirse nun documento que deberá incluír a estrutura organizativa, as responsabilidades, as funcións, as prácticas, os procedementos, os procesos e os recursos necesarios para a realizar a acción de prevención de riscos na empresa nos termos que regulamentariamente se establezan. Os instrumentos esenciais para a xestión e aplicación do devandito Plan de Prevención son a Avaliación de Riscos Laborais e a Planificación da Actividade Preventiva.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Fases

Avaliación

Instalacións

Factores de

inicial de riscos:

medios xerais

risco e

Identificación da

postos de

estrutura da

Empresa

traballo

avaliación.

Métodos para

Prioridades

a avaliación

Antes de comezar a avaliación de riscos propiamente dita deberase identificar a Empresa. Cumplimentaranse, como mínimo, os seguintes datos: (Ver imaxe A) Identificada a Empresa procederase a realizar a avaliación inicial de riscos. Avaliar quere dicir estimar no posible a gravidade potencial dos riscos de cara a priorizar as medidas preventivas. A través da avaliación inicial de riscos, identificamos os factores de risco presentes no medio laboral, cal é a súa natureza, grao de perigosidade, consecuencias de que se materialicen... e determinar se a situación de traballo encóntrase dentro duns límites admisibles ou polo contrario é preciso tomar medidas para previr os traballadores do seu carácter agresivo.

Se es autónomo, se precavido

DATOS XERAIS DA EMPRESA Nome:

CIF:

Dirección:

Teléfono

IDENTIFICACIÓN DOS POSTOS DE TRABALLO Por postos de traballo: persoal contratado. Actividade principal e actividades críticas.

INSTALACIÓNS FIXAS Descrición das instalacións, describindo as distintas salas, despachos, talleres, zonas comúns, indicando a superficie, mobiliario, útiles de traballo cos que conta, características da instalación eléctrica, sanitarios...

MAQUINARIA E FERRAMENTAS DE TRABALLO XERALES Indicaranse as ferramentas e maquinaria coa que contan e o número de unidades: carretas de man, martelos compresores, grúas, formigoneiras, ferramentas pequenas, motoserras... Indicaranse tamén as ferramentas coas que contan na oficina: ordenadores, impresoras, fotocopiadoras, retroproxectores, teléfonos...

MEDIOS AUXILIARES Estadas, equipos de protección individual, encofrados, escaleiras...

VEHÍCULOS DA EMPRESA Camionetas, motocicletas, automóbiles, dumper...

CONTRATOS DE MANTEMENTO E PRIMEIROS AUXILIOS Revisións e mantemento periódico de maquinaria. Contratos de asistencia técnica. Contratos de limpeza. Caixas de primeiros auxilios fixas ou portátiles

MEDIOS DE EXTINCIÓN, EVACUACIÓN DE INCENDIOS Manuais, fixos, bocas de incendio... ( Imaxe A )

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Clasificación dos factores de risco no medio laboral Riscos de seguridade Derivados da utilización de máquinas, ferramentas; incendios, riscos eléctricos, condicións dos espazos de traballo, situación, actividade...

Riscos físicos Medio físico que rodea o traballador: ruído, iluminación, vibracións, humidade, temperatura...

Contaminantes químicos e biolóxicos Contacto con substancias con efecto nocivo a curto ou longo prazo

Carga e organización do traballo Riscos derivados do esforzó físico e mental, cuxas consecuencias máis habituais son o estrés e a insatisfacción.

Se es autónomo, se precavido

Deben ser avaliados todos os factores de risco presentes no medio de traballo a estudar e é conveniente realizala cando: •Comézase o proxecto da Empresa •Comézase unha nova actividade na Empresa. •Introdúcense cambios na situación de traballo (utilización de novos produtos, cambio nas máquinas...). •Quérese valorar a evolución das accións preventivas adoptadas anteriormente.

A avaliación inicial de riscos componse de: •Unha Análise do risco, mediante o cal se identifica e se estima o risco, valorando conxuntamente a probabilidade e as consecuencias de que se materialice o perigo. •Unha Valoración do risco, co valor do risco obtido: emítese un xuízo sobre a tolerabilidade do risco en cuestión.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Deberemos estruturar convenientemente a avaliación: debemos dividir o traballo realizado nas Empresas en unidades de actividade aos que poderemos dar un tratamento apropiado na avaliación dos riscos.

Riscos de conxunto O conxunto dos traballadores de a Empresa, dunha forma xenérica, está exposto aos riscos incluídos neste nivel. Poden ser os ocasionados por un incendio, os riscos por contacto eléctrico por defectos xerais da instalación eléctrica, ou a perigos de caída ao mesmo nivel en zonas xerais de circulación, derrubamentos e derrubamentos...

Riscos por posto de traballo Pode acontecer que un posto de traballo teña riscos particulares, é dicir, riscos aos que non está exposta a totalidade do persoal que traballa na empresa.

En función da dimensión, as características e os riscos da Empresa, deberemos definir os niveis máis apropiados. A estrutura podería estar formada por unha avaliación dos riscos de conxunto, e outra máis xeral, analizando cada un dos postos de traballo presentes nas Empresas. Existen varios métodos para a análise de riscos. Os métodos máis difundidos son:

Se es autónomo, se precavido

Procedemento Grao de Risco Método do Instituto Nacional de seguridade e Hixiene no Traballo (INSHT). Valórase conxuntamente a probabilidade de ocorrencia e a severidade do posible dano ocasionado. A probabilidade valórase tendo en conta as medidas de prevención existentes e a súa adecuación aos requisitos legais, a as normas técnicas e aos códigos sobre prácticas correctas. A severidade se valora sobre a base das consecuencias máis probables de accidente ou enfermidade profesional. O cadro seguinte estima os niveis de risco de acordo ás dúas variables anteriores:

GRAO DE RISCO

PROBABILIDADE

SEVERIDADE Alta

Media

Baixa

Alta

Moi Alto (5)

Alto (4)

Moderado (3)

Media

Alto (4)

Moderado (3)

Baixo (2)

Baixa

Moderado (3)

Baixo (2)

Moi baixo (1)

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Presentase a continuación unha guía orientativa para determinar o nivel de severidade do dano e a probabilidade de ocorrencia:

SEVERIDADE Alta

A gravidade do dano será importante, causando: incapacidade permanente, perdas humanas e cuantiosas perdas materiais.

Media

Gravidade media do dano: incapacidades transitorias e perdas materiais importantes.

Baixa

Gravidade baixa non causante de incapacitacións, podendo causar lesións leves e perdas materiais leves.

PROBABILIDADE Alta

Frecuencia de ocorrencia elevada: actividade continuada e diaria en estadas sen varandas, chan escorregadizo en zonas comúns...

Media

Cando a frecuencia é ocasional: amoreado inestable de materiais, mal apoio de escaleiras, defectos de illamento en ferramentas eléctricas, etc.

Baixa

Ocorrencia escasa: ocos en lugares inaccesibles, desprendemento de elementos de fachadas, etc.

Se es autónomo, se precavido

En función das devanditas variables obteremos o correspondente Grao de Risco. O Grao de Risco é o índice de perigosidade da actividade avaliada e proporciónanos a información necesaria para adoptar accións e medidas de control. En resumo, o Grao de Risco indícanos cando (temporización) e como (acción a adoptar) temos que actuar sobre o risco en cuestión. A título meramente orientativo propóñense as seguintes acción a adoptar segundo o Grao de Risco:

GRAO DE RISCO

ACCIÓN A TOMAR E TEMPORIZACIÓN

Moi Alta (5)

Os riscos deberían controlarse inmediatamente. Á espera de unha solución definitiva adoptaremos medidas e accións temporais que diminúan o grao de risco. Implantaremos solucións definitivas o antes posible. Se nos é posible reducir o risco, mesmo con recursos ilimitados, debe prohibirse o traballo.

Alta (4)

Debemos adoptar medidas de forma urxente para controlar os riscos. Pode que se precisen recursos considerables para controlar o risco.

Media (3)

Os riscos poderían ser tratados a curto ou medio prazo. Cando o risco moderado esta asociado con consecuencias extremadamente daniñas, precisarase unha acción posterior para establecer, con máis precisión, a probabilidade de dano como base para determinar a necesidade de mellora das medidas de control.

Baixa (2)

Require controis a medio ou longo prazo. Débense considerar solucións que non supoñan unha carga económica importante.

Moi baixa (1)

Require controis a medio ou longo prazo e requírense comprobacións para asegurar que se mantén a eficacia das medidas de control.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Á hora de avaliar os riscos está a opción de identificalos cun dos Graos de risco ou ben, dunha forma máis intuitiva, asignarlle unha valoración numérica (de 0 a 5), correspondendo o 0 a un Risco Inexistente e o 5 a un Moi Alto. O resultado dunha avaliación de riscos debe servir para facer un inventario de accións, co fin de deseñar, manter ou mellorar os controis de riscos. É necesario contar cun bo procedemento para planificar a implantación das medidas de control que sexan precisas despois da avaliación de riscos. Unha vez identificados e valorados os riscos, decidiremos sobre cales debemos actuar en primeiro lugar: a este proceso denominámolo Priorización. En función do Grao de Perigosidade ou Grao de Risco actuarase prioritariamente sobre: •Os riscos máis severos. •Ante riscos da mesma severidade, actuar sobre os que teñen maior probabilidade de ocorrencia. •Ante riscos que implican consecuencias moi graves e escasa probabilidade de ocorrencia, actuar antes, que sobre riscos con maior probabilidade de ocorrencia pero que implican consecuencias pequenas. •En función do número de traballadores expostos actuar sobre os riscos que afectan a un maior número de traballadores. •En función do tempo de exposición dos traballadores ao risco, actuar sobre aqueles riscos aos que os traballadores están expostos durante máis horas dentro da súa xornada laboral.

Se es autónomo, se precavido

Planificación Preventiva Na etapa anterior identificamos e avaliado os riscos. Determinamos se é necesario tomar medidas preventivas. Agora, planificaremos e adoptaremos as medidas e accións concretas necesarias para un axeitado control do risco. Na Planificación Preventiva controlaranse os riscos identificados e avaliados na etapa inicial. Esta planificación deberá incluír as medidas preventivas que son necesarias para o control dos riscos derivados dos perigos, de acordo cos resultados obtidos na etapa anterior. A modo orientativo o seguinte listado mostra unha relación, non exhaustiva, de as técnicas ás que podemos recorrer para lograr un control axeitado dos riscos laborais: •Dotar os equipos, máquinas e instalacións dos resgardos e dispositivos de seguridade necesarios, de forma que a zona de perigo sexa inaccesible ou o movemento perigoso detéñase antes de que a persoa poida acceder a el. •Establecer normas de seguridade, de carácter interno e obrigatorio, dirixidas a asegurar o comportamento seguro dos traballadores, velando polo seu cumprimento. •Practicar o mantemento preventivo en equipos e instalacións, evitando accidentes provocados polo seu mal estado ou funcionamento. •Utilizar os equipos de protección colectiva e individual necesarios, tras a selección dos máis axeitados, e mantelos, repoñelos, controlar o seu estado, informar das normas de utilización... •Dispoñer da sinalización de seguridade e saúde apropiada, ao obxecto de alertar sobre os riscos, indicar o comportamento seguro, localizar os medios de protección contra incendios, as saídas de socorro, o caixa de primeiros auxilios... •Manter os postos de traballo en orde e limpeza.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

•Mellorar os métodos e os procedementos de traballo, para facer o traballo máis seguro. •Proporcionar a formación necesaria aos traballadores, asegurando que coñecen os riscos e as medidas de seguridade que deben adoptarse. •Elaborar un plan de emerxencia, para facer fronte ás posibilidades situacións de emerxencia (incendios, explosións, accidentes graves). •Dispoñer de medios humanos e materiais axeitados en primeiros auxilios e socorrismo. •Levar a cabo inspeccións de seguridade xerais que nos permitan detectar perigos novos ou descoñecidos, que poidan aparecer ao longo do tempo e asegurarnos que as accións e medidas que se han adoptado teñen a eficacia esperada e funcionan tal e como esperamos. •Investigar os accidentes e incidentes para coñecer as causas que os orixinaron.

Se es autónomo, se precavido

Control e normas de utilización de equipos de seguridade colectiva e individual.

Como norma xeral, antepoñeranse as proteccións colectivas ás individuais. O artigo 17, parágrafo segundo, da Lei de Prevención de Riscos Laborais, dinos: “Os equipos de protección individual deberán utilizarse cando os riscos non se poidan evitar ou non poidan limitarse suficientemente por medios técnicos de protección colectiva ou mediante medidas, métodos ou procedementos de organización do traballo”. Identificaranse os equipos de protección individual e colectiva necesarios sobre a base da avaliación inicial de riscos, sendo interesante que os traballadores participasen no proceso de selección destes. O Real Decreto 1407/1992 regula as condicións para a comercialización e libre circulación intracomunitaria dos equipos de protección individual, obrigando o fabricante a: • Reunir a documentación técnica requirida. • Elaborar unha declaración de conformidade. • Estampar o marcado CE. • Subministrar un folleto informativo. • Superar o exame CE de tipo. • Asegurar a calidade. Deberase indicar, en función da zona e do posto de traballo, as proteccións individuais mínimas coas que dotar cada traballador.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Control e normas de seguridade na utilización de máquinas e equipos de traballo. O 1º de Xaneiro de 1995 entrou en vigor no noso país a DIRECTIVA DE MÁQUINAS 89/392/CEE, modificada pola 91/368/CEE traspostas a noso ordenamento xurídico a través do RD 1435/1992 (BOE 11-12-92) e RD 65/1995 (BOE 8-2-95). De acordo coa Directiva de máquinas, os fabricantes, ou os seus representantes establecidos na Unión Europea que poñan por vez primeira unha máquina en o mercado, xa sexa o nacional ou o doutro estado membro, deben respectar os seguintes requisitos: •Cumprir os requisitos esenciais de seguridade e saúde relativos tanto á concepción das máquinas, coma á fabricación, utilización e destrución destas. •Incluír o respectivo manual de instrucións para cada máquina. •Elaborar un expediente técnico de fabricación que garanta o cumprimento dos requisitos básicos. •Poñer na máquina a marca CE (figura 1) e emitir a respectiva declaración CE de conformidade coas esixencias esenciais de seguridade e saúde.

Figura 1: Marca de conformidade CE

Se es autónomo, se precavido

Estas son cuestións fundamentais que debe esixir a Empresa á hora de adquirir unha máquina nova. A continuación damos unhas recomendacións xerais para o uso seguro de máquinas e ferramentas en xeral: •Seleccionar ferramentas e máquinas de boa calidade, cumprindo en todos os casos a normativa europea para tal efecto. •Utilizar as ferramentas e máquinas axeitadas a cada traballo e sobre todo para o uso para o que foi deseñada. •Verificar o bo estado das ferramentas e conservalas axeitadamente. •Transportar as ferramentas e máquinas de forma segura: non se transportarán nas mans nin nos petos, senón en caixas ou maletas portaferramentas. •Gardar as ferramentas ordenadas, limpas e en lugar seguro.

Información, participación e formación dos traballadores. Será obriga das Empresas adoptar todas as medidas axeitadas para que os traballadores reciban todas as informacións necesarias. A obrigatoriedade de información aplicarase sobre: •Os riscos para a Seguridade e Saúde dos traballadores, tanto os que afectan á empresa no seu conxunto como os que afecten a cada tipo de posto ou función. •As medidas e actividades de protección e prevención aplicables a eses riscos. •Os traballadores designados en primeiros auxilios, medidas de emerxencia... •Os riscos graves ou inminentes aos que poden estar expostos certos traballadores e sobre as medidas de protección previstas nese contexto e en caso de emerxencia. A información pode ser transmitida ben directamente, convocando reunión informativas, ben indirectamente utilizando informes, carteis, notas informativas, etc.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Para que a actividade preventiva sexa un éxito, necesariamente deberemos contar coa participación de todos os traballadores da Empresa. Esta participación será efectiva cando: •Sexan activos no proceso inicial de identificación e avaliación da Empresa •Asuman responsabilidades en identificar problemas e necesidades. •Fagan propostas para mellorar os niveis de protección de seguridade e saúde nas Empresas. A formación en Prevención de Riscos Laborais pódese definir como a acción ou accións dirixidas a transmitir coñecementos e modificar aptitudes, con o obxecto de facer aos destinatarios persoas capaces de: •Reproducir un comportamento preventivo desexado. •Analizar as situacións de risco que se puidesen producir e reaccionar de forma axeitada. A Lei de Prevención de Riscos Laborais, no seu artigo 19, establece a obrigatoriedade da empresa de garantir unha formación teórica e práctica. A formación será: •Suficiente e adecuada tendo en conta o posto de traballo e función do traballador. •Facilitada prioritariamente cando: incorpórense ao posto de traballo, haxa cambios de postos ou funcións, utilícense ferramentas e equipos novos e cambien os equipos de traballo. •Continuada e gratuíta. •Integrada no proceso formativo. •Desenvolvede durante a xornada laboral. •Preferentemente acreditada ou certificada por algunha entidade ou organización (FLC, CSHT, Mutuas...).

Se es autónomo, se precavido

Medidas de emerxencia O artigo 20 obriga o empresario a “analizar as posibles situacións de emerxencia e adoptar as medidas necesarias en materia de primeiros auxilios, loita contra incendios e evacuación de traballadores, designando para iso ao persoal encargado de poñer en práctica esta medidas e comprobando periodicamente, se é o caso, o seu correcto funcionamento,”. Para lograr o control da emerxencia é necesario ter un Plan de Emerxencias, tamén chamado de Autoprotección, onde se debe establecer a secuencia de accións a desenvolver para o control inicial da emerxencia, coordinando procedementos de actuación do persoal co conxunto de medios de protección, tanto en tempo e lugar, de forma que se utilicen eficazmente, sendo un punto crave a rapidez de actuación. Este Plan concretará a forma de actuar ante unha situación de emerxencia. En este sentido o Plan dará solución polo menos a: •Forma en que debe actuar un traballador cando detecta unha emerxencia. •Responsables da Empresa en caso de emerxencia e previsión de substitutos. •Analizar os distintos tipos de emerxencia segundo a súa gravidade e características diferenciadoras. •Formación e información de todo o persoal, facendo fincapé nas actuacións a seguir nunha emerxencia, tanto durante esta, como na evacuación das instalacións. •Comunicación con axudas externas (Policía, Bombeiros, Servizos Sanitarios...).

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Control da saúde dos traballadores e da hixiene do centro. O artigo 22 da Lei de Prevención de Riscos Laborais informa que “ o empresario garantirá aos traballadores ao seu servizo a vixilancia periódica do seu estado de saúde en función dos riscos inherentes ao traballo”. O control da saúde levarase a cabo cando o traballador preste o seu consentimento, respectando o seu dereito de intimidade, dignidade e confidencialidade. Realizarao persoal acreditado, comunicando en todos os casos os resultados aos interesados. No artigo 23, no seu apartado d), fíxase a obrigatoriedade de practicar os controis específicos (segundo o protocolo elaborado por Sanidade) preceptivos a os traballadores.

A saúde dos traballadores pódese ver afectada polas condicións dos espazos de traballo. Esta foi historicamente unha das grandes deficiencias das Empresas. En moitos casos, as oficinas e aulas encóntranse nun estado de lamentable precariedade, polo que sería desexable que os espazos de traballo cumprisen as condicións especificadas no Real Decreto 486/1997, do 14 de Abril, polo que se establecen Disposicións Mínimas de Seguridade e Saúde nos Lugares de Traballo, onde trátase, entre outros aspectos das condicións da construción dos edificios, a orde, a limpeza e mantemento, a sinalización, instalación de servizo e protección, condicións ambientais (termo higrométricas), iluminación, servizos locais e hixiénicos, primeiros auxilios...

Se es autónomo, se precavido

Actuación en caso de risco grave ou inminente. A Lei, no artigo 21, obriga a informar os traballadores da existencia de un risco grave e inminente, así como das medidas adoptadas ou que deban ser adoptadas. Defínese como Risco grave ou inminente “aquel que resulte probable racionalmente que se materialice nun futuro inmediato e poida supoñer un dano grave para a saúde dos traballadores”. É necesario prever con antelación os posibles casos de risco grave e inminente e planificar as instrucións necesarias que deben seguirse no caso de que se produza. Se o traballador non pode poñerse en contacto co seu xefe, no noso caso monitor ou director, deberá estar en condicións de adoptar as medidas necesarias para evitar as consecuencias do devandito perigo. En caso de risco grave e inminente o traballador ten o dereito a interromper o traballo e abandonar o lugar de traballo.

Traballadores que requiren atención especial. Traballadores especialmente sensibles a determinados riscos (Artigo 25). Garantirase a protección dos traballadores que, polas súas propias características persoais ou estado biolóxico sexan especialmente sensibles a os riscos derivados do traballo. O traballador non será empregado en postos de traballo nos que poida poñerse en situación de perigo, a el mesmo ou a outras persoas. Non deben empregarse traballadores que se encontren en situacións transitorias que non respondan ás esixencias do posto.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Traballadoras embarazadas ou con parto recente (Artigo 26). Adoptaranse as medidas necesarias para evitar a exposición deste colectivo aos riscos específicos que puidesen prexudicalos, adaptando as condicións de traballo á súa situación, e se fose necesario, logo de informe médico, cambiando de posto e de funcións. Terán dereito a permiso retribuído para exames prenatais e técnicas de preparación ao parto, xustificando a necesidade da súa realización dentro da xornada de traballo.

Traballadores menores de idade (Artigo 27). Antes da incorporación do menor ao posto de traballo, deberase realizar unha avaliación de riscos específica. A avaliación terá especialmente en conta os riscos específicos para a seguridade, a saúde e o desenvolvemento dos mozos derivados da súa falta de experiencia, da súa inmadurez para avaliar os riscos existentes ou potenciais e do seu desenvolvemento aínda incompleto. Informarase os mozos e os seus pais ou titores dos posibles riscos e de todas as medidas adoptadas para a protección da súa seguridade e saúde.

Se es autónomo, se precavido

Documentación a elaborar e conservar: control de accidentes e incidentes de traballo. Segundo o artigo 23 no seu apartado e), deberase elaborar unha relación de accidentes de traballo e enfermidades profesionais que causasen ao traballador unha incapacidade laboral superior a un día de traballo. É recomendable igualmente realizar un listado dos accidentes que non causan baixa, é dicir, dos incidentes laborais. Se ben no artigo 23 non se inclúen os informes de investigación de accidentes como documentación que debe conservarse, si que a Lei, no apartado 3 do artigo 47 clasifica “non levar a cabo unha investigación en caso de producirse danos á saúde dos traballadores” como unha infracción grave.

Coordinación da actividade durante o desenvolvemento do traballo. Dende a Empresa, titular do centro de traballo, adoptaranse as medidas necesarias para que outros traballadores que desenvolvan actividades en o seu centro de traballo reciban a información e as instrucións axeitadas. En caso de actuar como empresas que contratan ou subcontratar determinadas unidades de obra ou servizos débese vixiar o cumprimento polos devanditos contratistas e subcontratistas da normativa de Prevención de Riscos Laborais.

O Plan de Prevención de Riscos Laborais

Se es autónomo, se precavido

Seguimento e revisión do Plan. O Plan de Prevención debe de converterse nun instrumento dinámico, no que as medidas adoptadas sexan controladas e avaliadas co obxecto de rectificar as posibles desviacións e comprobar que realmente se están levando a cabo as medidas previstas. Será polo tanto necesario realizar o seguimento da actividade preventiva e as revisións que se deriven do devandito control. Propóñense as seguintes medidas de seguimento e revisión: •Revisar a Avaliación Inicial de Riscos, sempre que sexa necesario ou cando así se acorde cos encargados de seguridade e demais persoal implicado e con responsabilidade en as Empresas, e en especial cando cambien as condicións de traballo. •Controis periódicos das condicións, a organización, os métodos de traballo e o estado de saúde dos traballadores para detectar situacións potencialmente perigosas, actividades de prevención inadecuadas ou insuficientes. •Analizar o resultado das Investigacións dos accidentes, para poder identificar as causas inmediatas e a posibilidade de repetición, e tomar as medidas oportunas para evitar novos accidentes. •Finalmente, a información solicitada durante o seguimento da acción preventiva serviranos para tomar as medidas oportunas e realizar as modificacións necesarias para corrixir e mellorar as condicións de seguridade e saúde de todo o persoal nas empresas.

ANEXOS

Se es autónomo, se precavido

MARCO XURÍDICO O traballador autónomo ten unha dobre condición ante a prevención de riscos laborais. Por un lado, o traballador autónomo pode ter traballadores ao seu cargo ou concorrer pola súa profesión con outros traballadores, o que lle obriga a cumprir a normativa de prevención de riscos para co seu traballadores e, por outro, el como profesional probablemente estea exposto a riscos que poidan prexudicar a súa saúde e/ou danos en bens. Esta última posibilidade está excluída da normativa de prevención de riscos laborais ao ser el o seu propio empresario e darse por feito que é o principal interesado en protexerse. O desenvolvemento do marco normativo da Prevención de Riscos Laborais teñen por obxecto principal promover a seguridade e a saúde dos traballadores. Está constituída pola Lei 31/1995, as súas disposicións de desenvolvemento e cantas outras normas, legais ou convencionais, conteñan prescricións relativas á adopción de medidas preventivas no ámbito laboral ou susceptibles de producilas no devandito ámbito. Esta indicación supón que calquera norma dirixida a previr riscos, independentemente do órgano emisor no desenvolvemento das súas competencias (sanidade, industria ou laboral) é considerada norma de prevención. Isto supuxo unha indeterminación sobre o número de normas que integran o marco xurídico da prevención. Disposicións onde de modo particular contemplase aos traballadores autónomos: Lei 20/2007 do 11 de Xullo , do Estatuto do Traballo Autónomo Artigo 8. Prevención de riscos laborais. 1.As Administracións Públicas competentes asumirán un papel activo en relación coa prevención de riscos laborais dos traballadores autónomos, por medio de actividades de promoción da prevención, asesoramento técnico, vixilancia e control do cumprimento polos traballadores autónomos da normativa de prevención de riscos laborais.

Anexos

2.As Administracións Públicas competentes promoverán unha formación en prevención específica e adaptada ás peculiaridades dos traballadores autónomos. 3.Cando nun mesmo centro de traballo desenvolvan actividades traballadores autónomos e traballadores doutra ou outras empresas, así como cando os traballadores autónomos executen a súa actividade profesional nos locais ou centros de traballo das empresas para as que presten servizos, serán de aplicación para todos eles os deberes de cooperación, información e instrución previstos nos apartados 1 e 2 do artigo 24 da Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevención de Riscos Laborais. 4.As empresas que contraten con traballadores autónomos a realización de obras ou servizos correspondentes á propia actividade daquelas, e que se desenvolvan nos seus propios centros de traballo, deberán vixiar o cumprimento da normativa de prevención de riscos laborais por estes traballadores. 5.Cando os traballadores autónomos deban operar con maquinaria, equipos, produtos, materias ou útiles proporcionados pola empresa para a que executan a súa actividade profesional, pero non realicen esa actividade no centro de traballo de tal empresa, esta asumirá as obrigas consignadas no último parágrafo do artigo 41.1 da Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevención de Riscos Laborais. Lei 31/1995, de Prevención de Riscos Laborais. Artigo 3. Ámbito de aplicación. 1. Esta Lei e as súas normas de desenvolvemento serán de aplicación tanto no ámbito das relacións laborais reguladas no texto refundido da Lei do Estatuto dos Traballadores (...) e dos dereitos e obrigas que poidan derivarse para os traballadores autónomos (...) Artigo 24. Coordinación de actividades empresariais. 5. Os deberes de cooperación e de información e instrución recollidos nos apar-

Se es autónomo, se precavido

tados 1 e 2 serán de aplicación respecto dos traballadores autónomos que desenvolvan actividades nos devanditos centros de traballo. Real Decreto 171/2004, polo que se desenvolve o artigo 24 da Lei 31/1995, do 8 de novembro, de Prevención de Riscos Laborais, en materia de coordinación de actividades empresariais. Artigo 4. Deber de cooperación. 1. (...) O deber de cooperación será de aplicación a todas as empresas e traballadores autónomos concorrentes no centro de traballo, existan ou non relacións xurídicas entre eles. Artigo 9. Medidas que deben adoptar os empresarios concorrentes. 1. As medidas a que se refiren os apartados anteriores serán de aplicación a todas as empresas e traballadores autónomos que desenvolvan actividades no centro de traballo, existan ou non relacións xurídicas entre o empresario titular e eles. Real Decreto 1627/1997, polo que se establecen disposicións mínimas de seguridade e de saúde nas obras de construción. Artigo 2. Definicións. 1. Para os efectos do presente Real Decreto, entenderase por: Traballador autónomo: a persoa física distinta do contratista e do subcontratista, que realiza de forma persoal e directa unha actividade profesional, sen suxeición a un contrato de traballo, e que asume contractualmente ante o promotor, o contratista ou o subcontratista o compromiso de realizar determinadas partes ou instalacións da obra.

Anexos

Cando o traballador autónomo empregue na obra traballadores por conta allea terá a consideración de contratista ou subcontratista para os efectos do presente Real Decreto. 2. O contratista e o subcontratista aos que se refire o presente Real Decreto terán a consideración de empresario para os efectos previstos na normativa sobre prevención de riscos laborais. 3. Cando o promotor contrate directamente traballadores autónomos para a realización da obra ou de determinados traballos desta, terá a consideración de contratista respecto daqueles para os efectos do disposto no presente Real Decreto. Artigo 12. Obrigas dos traballadores autónomos. 1. Os traballadores autónomos estarán obrigados a: a. Aplicar os principios da acción preventiva que se recollen no artigo 15 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, en particular ao desenvolver as tarefas ou actividades indicadas no artigo 10 do presente Real Decreto. b. Cumprir as disposicións mínimas de seguridade e saúde establecidas no anexo IV do presente Real Decreto, durante a execución da obra.

c. Cumprir as obrigas en materia de prevención de riscos que establece para os traballadores o artigo 29, apartados 1 e 2, da Lei de Prevención de Riscos Laborais.

d. Axustar a súa actuación na obra conforme aos deberes de coordinación de actividades empresariais establecidos no artigo 24 da Lei de Prevención de Riscos Laborais, participando en particular en calquera medida de actuación coordinada que se tivese establecido.

Se es autónomo, se precavido

e. Utilizar equipos de traballo que se axusten ao disposto no Real Decreto 1215/1997, do 18 de xullo, polo que se establecen as disposicións mínimas de seguridade e saúde para a utilización polos traballadores dos equipos de traballo. f. Elixir e utilizar equipos de protección individual nos termos previstos no Real Decreto 773/1997, do 30 de maio, sobre disposicións mínimas de seguridade e saúde relativas á utilización polos traballadores de equipos de protección individual. g. Atender as indicacións e cumprir as instrucións do coordinador en materia de seguridade e de saúde durante a execución da obra ou, no seu caso, da dirección facultativa. 2. Os traballadores autónomos deberán cumprir o establecido no plan de seguridade e saúde. Regulamento dos Servizos de Prevención O Regulamento dos Servizos de Prevención (RSP) é a norma principal que desenvolve a Lei de Prevención de Riscos, fixa as condicións de aplicación da Lei, non só no referente aos servizos de prevención, senón tamén en aspectos relacionados coa organización e a xestión da prevención. En concreto, o Regulamento dos servizos de prevención dedica capítulos específicos á integración da prevención, a avaliación dos riscos, a planificación da actividade preventiva, a organización de recursos para as actividades preventivas, a acreditación de entidades especializadas como servizos de prevención alleos ás empresas e as auditorias de prevención.

Se es autónomo, se precavido

NORMATIVA DE INTERESE Lei 31/1995, do 8 de Novembro , de Prevención de Riscos Laborais. Real Decreto 39/1997, de 17 de Xaneiro, polo que se aproba o Regulamento de Servizos de Prevención. Real Decreto 171/2004 de 30 de Xaneiro, polo que se desenvolve o artigo 24 da Lei 31/1995, de 8 de Novembro, de Prevención de Riscos Laborais, en materia de coordinación de actividades empresariais. Real Decreto Lexislativo 5/2000 do 4 de Agosto, polo que se aproba o texto refundido la Lei sobre Infraccións e Sancións no Orden Social. Real Decreto 486/1997 do 14 de Abril, polo que se estabrecen as disposicións mínimas de seguridade e saude nos lugares de traballo. Real Decreto 485/1997 do 13 de Abril, sobre disposicións mínimas en materia de sinalización de seguridade e saude no traballo. Real Decreto 773/1997 do 30 de Maio, sobre disposicións mínimas de seguridade e saude relativas a utilización polos traballadores de equipos de protección individual. Real Decreto 159/1995 do 3 de Febreiro, polo que se modifica o Real Decreto 1407/1992 do 20 de Novembro, polo que se regulan as condicións para a comercialización e libre circulación intracomunitaria dos equipos de protección individual. Orden TAS/1/2007 do 2 de Xaneiro, pola que se establece o modelo de parte de enfermidade profesional, se dictan normas para a súa elaboración e transmisión e crease o correspondente ficheiro de datos persoales.

Anexos

NORMATIVA DE INTERESE Real Decreto 1299/2006 do 10 de Novembro, polo que se aproba o cadro de enfermedades profesionales no sistema da Seguridade Social e establécense criterios para a súa notificación e rexistro. Real Decreto 488/1997 do 14 de Abril, sobre disposicións mínimas de seguridade e saude relaticas ao traballo con equipos que incúen pantallas de visualización. Real Decrero 487/1997 do 14 de Abril, sobre disposicións mínimas de seguridade e saúde relativas a manipulación manual de cargas que entrañen riscos, en particular dorsolumbares, para os traballadores. Real Decreto 486/1997 do 14 de Abril, polo que se establecen as disposicións mínimas de seguridade e saúde nos lugares de traballo. Real Decreto 665/1997 do 12 de Maio, sobre a protección da saúde e seguridade dos traballadores contra os riscos relacionados cos axentes químico durante o traballo. Real Decreto 396/2006 do 31 de Marzo, polo que se establecen as disposcións mínimas de seguridade e saúde aplicables aos traballos con risco de exposición ao amianto. Real Decreto 286/2006 do 10 de Marzo, sobre a protección da saúde e a seguridade dos traballadores contra riscos relacionados coa exposición ao ruído. Real Decreto 1311/2005 do 4 de Novembro, sobre a protección da saúde e protección dos traballadores fronte aos riscos derivados ou que se poidan derivar da exposición a vibracións mecánicas. Real Decreto 865/2003 do 4 de Xullo, polo que se establecen os criterios hixiénicosanitarios para a prevención e control da lexionelosis.

Se es autónomo, se precavido

NORMATIVA DE INTERESE Real Decreto 664/1997 do 12 de Maio, sobre a protección dos traballadores contra riscos relacionados coa exposición a axentes biolóxicos durante o traballo. Real Decreto 1254/1999 do 16 de Xullo, polo que se aproban as medidas de control dos riscos inherentes aos accidentes graves nos que interveñan substancias perigosas. Real Decreto 393/2007 do 23 de Marzo, polo que se aproba a Norma Básica de Autoprotección dos centros, establecementos e dependencias dedicados a actividades que poidan dar orixe a situacións de emerxencia.

Se es autónomo, se precavido

ORGANÍSMOS PÚBLICOS EN GALICIA Dirección Xeral de Relacións Laborais Consellería De Traballo e Benestar da Xunta de Galicia San Lázaro, s/n 15791 Santiago de Compostela, A Coruña Tfno: 981544671 Fax: 981544659 Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral - ISSGA - Servizos Centrais Casa da Parra. Praza da Quintana, s/n 15704 Santiago de Compostela Tlf.: 981 957 018 Fax: 881 999 353 Centro ISSGA - A Coruña Rúa Doutor Camilo Veiras, nº 8 15006 A Coruña Tlf.: 981 182 329 Fax: 981 182 332 Centro ISSGA - Lugo Ronda de Fingoi, 170 27071 Lugo Tlf.: 982 294 300 Fax: 982 294 336 Centro ISSGA – Ourense Rúa de Villaamil e Castro, s/n 32872 Ourense Tlf.: 988 386 395 Fax: 988 386 222 Centro ISSGA – Pontevedra Camiño Coto do Coello, nº 2 36812 Rande - Redondela - Pontevedra Tlf.: 886 218 100 Fax: 886 218 102

Se es aut贸nomo, se precavido

NOTAS