NUMMER
PLATFORM VOOR DE AUTOBRANCHE / JAARGANG 21 / 26 AUGUSTUS 2016
8
DOSSIER APK & ONDERHOUD
APK VAN DE TOEKOMST
De zelfkeurende auto is nog ver weg
GLOEIENDE, GLOEIENDE!
GIGANTISCH
Een Ford C-max heeft defecte gloeibougies, maar weet dit zelf niet. Expert Asim Saglam gaat op onderzoek.
5
GV-p01 AUW08 cover.indd 1
Komende maand opent de Automechanika zijn deuren. Wie gaat er naartoe en wat is er te zien?
12
EN ROUTE
De ANWB stuurt ieder jaar tijdens de zomermaanden twaalf Wegenwachten naar ZuidFrankrijk. Wij keken met ze mee.
14
18-08-16 14:58
VAKGARAGE PROFESSIONAL Met 120 Vakgarage Professional vestigingen altijd vertrouwd dichtbij
8,
9
DOOR MEER DAN 23.000 KLANTEN BEOORDEELD MET EEN: Met ruim 120 vestigingen altijd vertrouwd dichtbij
Gemotiveerde en gekwalificeerde autobedrijven
Hoogwaardige kwaliteit & service
Klanten beoordelen ons met een 8,9
Full service, dus reparatie, onderhoud, banden en ruitherstel
Milieuvriendelijke en duurzame dienstverlening
Een gratis haal- en brengservice voor uw auto
Eenduidige afspraken: een scherp, landelijk afgesproken tarief
WWW.PROFESSIONAL.VAKGARAGE.NL
ACTUEEL
IN DIT NUMMER Actueel 3 Diagnose 5 Dossier apk & onderhoud 7 Column Van Bussel 9 Apk-erkenning kwijt 11 Automechanika 12 Wegenwacht in Frankrijk 14 In de werkplaats 16 Op de brug 20 Tenslotte 22
APK-MARKT TREKT OPNIEUW AAN Na een dip in 2015 trok de apk-markt in de eerste zeven maanden van dit jaar weer aan. Er zijn 3,7 miljoen keuringen uitgevoerd, 2,3 procent meer dan vorig jaar. Dat blijkt uit cijfers van VWE.
3
INGEZONDEN MEDEDELING
H
et aantal apk’s groeide in 2014 voor het eerst sinds jaren doordat het effect van de nieuwe (lagere) keuringsfrequentie grotendeels was weggeëbd. In 2015 was er nog steeds sprake van groei, maar met 1,8 procent was die deze een stuk lager dan de 4,6 procent in 2014. Tussen januari en juli van dit jaar keurden autobedrijven weer meer auto’s. Hierbij deden universele autobedrijven de beste zaken door 2,8 procent meer voertuigen aan een periodieke inspectie te
onderwerpen. Samen waren ze goed voor 2,5 miljoen keuringen en een marktaandeel van 68 procent. Ook dealerbedrijven noteerden een stijging in aantal keuringen: van 1,17 miljoen auto’s in de eerste zeven maanden van 2015 naar bijna 1,19 dit jaar, een groei van 1,3. Bekijk het volledige overzicht van de apkcijfers in de Automotive Kennisbank op automotive-management.nl. //
DION BOOMAARS (27)
, BESTE NISSAN-MONTEUR VAN NEDERLAND
> Dion Boomaars (linksonder) met de overige Nederlandse kandidaten.
OPSCHAKELEN
Volgende maand ga je naar Parijs voor de finale van de Nistec (Nissan International Service Technical Contest) 2016 om het op te nemen tegen 69 andere Europese Nissan-monteurs. Hoe groot schat je de kans om te winnen?
tot het oplossen van elektronische storingen en scopemetingen. Allemaal opdrachten die we hier in de werkplaats ook veel tegenkomen.
Het zal heel lastig worden, want het zijn toch de beste monteurs uit ieder land.
Ik ben nog jong, maar heb toch ruim elf jaar werkervaring met Nissan, misschien dat dit meehelpt.
Wat zijn de opdrachten en hoe vaak kom je die in de praktijk tegen?
Wat vindt je werkgever Autobedrijf Leendert van den Born in Breda ervan?
We kregen tijdens de landelijke finale op het trainingscenter van Nissan in Nieuwegein tien verschillende opdrachten. Van het afstellen van versnellingsbaklagers
Die is heel erg trots dat ik naar de finale ga.
Wat is je geheim?
AUTOMOTIVE / 26 AUGUSTUS 2016 DEF-p03 AUW08 inhoud-actueel.indd 3
18-08-16 16:25
SoftCare2 Pro Best in Class
SoftCare2 Pro: Het fascinerende Silverlight-design geeft een premium uitstraling aan uw autowasinstallatie. Leverbaar met exclusieve opties zoals WheelFlash voor echt schone velgen. MultiFlex zijborstels, FoamSensation schuimgordijn en StarTrack LED-wielgeleiding. WashTec - wereldwijd marktleider in autowasinstallaties.
DIAGNOSE
C-MAX IS ER GLOEIEND BIJ Een Ford C-Max met motorcode G8Dx uit 2010 meldt hardnekkig de boodschap ‘motorstoring’. Het foutgeheugen van de motorregeleenheid zwijgt echter in alle talen. Asim Saglam krijgt hem weer aan de praat. TEKST: ASIM SAGLAM/AUTODIAGNOSE.EU
N
BRON: ETIS FORD
adat we de regeleenheden hebben uitgelezen, ontdekken we de storing ‘U1900 CAN-databus functioneringsstoring’. De andere regeleenheden bevatten geen storingsmeldingen. Omdat deze foutmelding ons enige aanknopingspunt is, starten we met het meten van het CANbusnetwerk vanaf de motorregeleenheid in combinatie met het CAN-busnetwerk ter hoogte van het instrumentenpaneel. Daaruit blijkt dat er tijdens het optreden van de storing geen afwijkingen in het bereffende netwerk optreden en de CAN-boodschappen ter hoogte van beide ‘meetpunten’ gelijk zijn. Omdat de melding 'U1900' na de storing niet terugkeert, negeren we deze in relatie tot de storing. Tijdens het onderzoek valt ook op dat de motor niet hoeft te draaien en het voertuig niet hoeft te rijden om de storing te laten optreden. Als de auto enige tijd op
contact staat, treedt de storing al op. Dit betekent dat de oorzaak van de storing gezocht moet worden in de controles die de motorregeleenheid uitvoert op het moment dat het contact aan staat. We beginnen daarom met het aansturen van de actuatoren om te zien of we zo de storing kunnen triggeren. Tijdens het aansturen van het gloeirelais valt op dat het voertuig geen extra stroom verlangt van de voeding. Nader onderzoek wijst uit dat de gloeibougies allemaal defect zijn. Onderzoek van het schema laat zien dat de motorregeleenheid via zekering 28 een controlecircuit heeft om de zowel de aansturing van de gloeibougies als de gloeibougies zelf te controleren. Op pen A4 van de motorregeleenheid staat een signaalspanning. Als het gloeirelais de gloeibougies niet aanstuurt en minimaal 1 gloeibougie in orde is, dan zal deze signaalspanning naar 0 Volt zakken. Zijn alle gloeibougies defect en wordt het gloeirelais niet aangestuurd, zakt de signaalspanning niet naar 0 Volt. De motorregeleenheid concludeert vervolgens dat de gloeibougies allemaal defect zijn en zal aan het instrumentenpaneel melden dat er sprake is van een storing. Waarom de motorregeleenheid, ondanks de melding aan het instrumentenpaneel dat er sprake is van een storing, geen storingsmelding opslaat in zijn eigen foutgeheugen blijft een raadsel. //
5
In elk nummer van Automotive Werkplaats belicht expert Asim Saglam van Autodiagnose.eu een diagnoseprobleem. Zijn artikelen zijn terug te vinden op Automotive-werkplaats.nl, in de rubriek Diagnosticeren. > Nadat alle gloeibougies zijn vervangen, verdwijnt de storingsmelding.
AUTOMOTIVE / 26 AUGUSTUS 2016 DEF-p05 AUW08 diagnose.indd 5
18-08-16 13:53
DOSSIER APK & ONDERHOUD
11 APK-
KEURMEESTERS ONDER VUUR
12 VOORUITBLIK
14 WEGEN-
OP AUTOMECHA- WACHT IN NIKA 2016 FRANKRIJK
De zelfrijdende auto is nog lang niet zelfkeurend
DE APK GAAT NOG JAREN MEE
7
Ook al lijkt de ontwikkeling van de zelfrijdende auto snel te gaan, de zelfkeurende auto laat nog lang op zich wachten. En al zou hij wel snel komen, dan nog blijft de fysieke apk bestaan voor het rijdend wagenpark. TEKST: FREEK VAN LEEUWEN
S
inds Tesla en Google de ontwikkeling van zelfrijdende auto’s serieus ter hand hebben genomen, buitelen de toekomstvoorspellingen over elkaar heen. Want binnenkort wordt alles anders. Zelfrijdende auto’s zijn niet meer van u en van mij, maar van ons allemaal. Ze vinden zelf hun weg terwijl wij de krant lezen. En keuren? Ook dat doen ze zelf. Min of meer.
Dossiervorming Voordat auto’s zichzelf kunnen keuren, zijn we nog wel even bezig, zegt directeur Theo
van Leeuwen van equipmentleverancier Autec-VLT. “Zelfrijdende auto’s zitten vol met sensoren. Als zo’n sensor een keer een tik krijgt en niet meer exact goed staat, wordt zo’n auto een ongeleid projectiel. Je kunt die sensoren niet één keer per jaar controleren, dat moet permanent gebeuren door de auto zelf. Er moet in zulke voertuigen een systeem voor zelfdiagnose komen, zodat de auto zelf kan bepalen of hij nog veilig is of niet.” Daarnaast is bij de zelfrijdende voertuigen ook de dossiervorming van groot belang. “Alles wat er aan zo’n
auto wordt gedaan, elke onderhoudsbeurt, elke bandenwissel moet in een elektronisch dossier worden vastgelegd. Maar ik weet niet of de overheid in staat is om die dossiervorming te reguleren.” Autec-VLT is als een van de weinige bedrijven in Nederland aangesloten bij Cita, het wereldwijde platform waarin overheden en bedrijven samenwerken aan verbetering van technische keuringen van motorvoertuigen. “Bij het laatste congres van Cita in Dubai is veel gesproken over de zelfrijdende auto”, zegt Van Leeuwen. “Duidelijk is wel
AUTOMOTIVE / 26 AUGUSTUS 2016 DEF-p07 AUW08 opening dossier-bussel.indd 7
18-08-16 16:18
DOSSIER APK & ONDERHOUD / TOEKOMST
> ‘ Bij zelfrijdende voertuigen moet alles wat er aan zo’n auto wordt gedaan, elke onderhoudsbeurt, elke bandenwissel in een elektronisch dossier worden vastgelegd.’
dat er nog heel wat barrières geslecht moeten worden. Maar eerst moet de overheid duidelijk maken wat ze willen, dan kunnen wij wel vertellen of het technisch mogelijk is.”
Scenario’s
8
De overheid, in het bijzonder de RDW, studeert nog op de verschillende toekomstscenario’s. “Ook zonder dat er zelfrijdende auto’s aan te pas komen, speelt telematica een belangrijke rol in de visie van de RDW op de toekomst van de apk”, zegt Hens Peeters Weem, manager apk bij de RDW. “We willen proberen om eerst de testapparatuur met RDW te laten communiceren. Dat zou heel goed kunnen bij de nieuwe roetmeting. Binnen niet al te lange tijd wordt de norm voor de roetmeting vernieuwd, waarbij een verbeterde opaciteitsmeter of een deeltjesteller wordt gebruikt. We willen dan proberen om apparatuur te laten ontwikkelen die de uitslag van de meting direct naar de RDW doorstuurt. We weten dan zeker dat die meting goed is en dan hoeft er voor dat onderdeel ook geen steekproefcontroleur naartoe.” Dat is dan de eerste stap. “De volgende stap is dat de auto zelf data naar de RDW stuurt”, zegt Peeters Weem. “Als een bepaalde auto bijvoorbeeld continu zelf zijn remmen controleert, dan is controle van de remmen niet meer nodig.”
betrouwbaarste kant laten zien.” Mede hierdoor verwacht Andriessen de toepassing van telematica in de apk op zijn vroegst pas in 2025. “Dat zou dan bijvoorbeeld kunnen gaan om de controle van sensoren in het voertuig die zorgen voor de plaatsbepaling bij zelfrijdende auto’s. Of om het controleren van elektrische aandrijving of waterstofaandrijving.” Maar in alle gevallen is de techniek op dit moment nog niet zo ver. “De ontwikkeling van die telematica toepassing kost zeker nog een jaar of drie, vier. Dieselgate Dat zou echter betekenen dat de autofabrikan- Dan heb je iets ontwikkeld dat van toepassing is op de allernieuwste auto’s, maar die komen ten eerst de techniek moeten ontwikkelen waarmee een auto zijn eigen systemen kan keu- pas na vier jaar voor apk in de werkplaats.” Ook Hens Peeters Weem voorziet nog jaren van ren. Leon Andriessen, oprichter en directeur ontwikkeling voordat telematica in de apk een van equipmentproducent TBA-TEN, zet daar feit is. “We moeten eerst afwachten wat voor vraagtekens bij. “Door dieselgate is die mogetechniek er gebruikt gaat worden voor de roetlijkheid eigenlijk van de baan - de auto-industrie heeft zich daarbij immers niet van zijn meting, wanneer we dat weten moet er appa-
‘ Een auto die zijn eigen systemen keurt? Door dieselgate is dat van de baan.’
DEF-p07 AUW08 opening dossier-bussel.indd 8
ratuur worden ontwikkeld die met de RDW kan communiceren en de wetgeving moet intussen ook worden aangepast. Ook moet de branche de tijd krijgen om zich aan te passen. Alle apkkeuringsstations moeten de gelegenheid krijgen om de juiste apparatuur te kopen, en de fabrikanten van apparatuur moeten de tijd krijgen om het te ontwikkelen en te produceren.”
Nog vijftig jaar En ook als die technische ontwikkeling plaatsvindt, is daarmee de apk zoals we die nu kennen, nog niet overbodig geworden. “De periodieke keuring van motorvoertuigen is door de Verenigde Naties opgelegd aan alle landen. Er is dus al een wettelijke verplichting”, zegt Theo van Leeuwen. “Bovendien blijft het nodig om regelmatig zaken als reminrichting, stuurinrichting en dragende delen van het voertuig te keuren.” Ook Leon Andriessen ziet op de lange termijn nog steeds het nut van een fysieke keuring. “Ik ben er zeker van dat de apk blijft, net als de emissiemeting. En vergeet niet dat auto’s steeds ouder worden. Dus in 2030 keuren we nog auto’s van 2010. ” Hens Peeters Weem bekijkt het getalsmatig. “Het huidige wagenpark van 8 miljoen voertui-
18-08-16 14:02
g T h v h D k k z i
I
B t a n v h o g b g d ‘ n v
DOSSIER APK & ONDERHOUD
VAN BUSSEL ABRACADABRAPK
gen is over vijftig jaar pas vrijgesteld van apk. Tot die tijd moeten ze gekeurd worden en bij de huidige auto’s heb je een fysieke keuring nodig van bijvoorbeeld de dragende constructie van het voertuig, en de toestand van de banden. Dergelijke zaken kunnen we niet elektronisch keuren. Misschien komt er een tijd dat dit wel kan, ik sluit niet uit dat er ooit auto’s zijn die zichzelf helemaal kunnen controleren. Maar dat is in de toekomst. Heel ver in de toekomst.” //
I&M: apk geleidelijk aanpassen
Behalve de RDW hebben we ook het ministerie van Infrastructuur & Milieu gevraagd om een visie op de toekomst van de apk. Wat is voor Den Haag de stip op de horizon? Die stip is er niet, zegt Yvonne Doorduyn, woordvoerder van minister Schultz van Haegen. “We zijn geen apk-beleid voor over vijftig jaar aan het maken; de apk zal geleidelijk aangepast worden aan de ontwikkelingen van voertuigen. De mogelijkheden van voertuigen om zelf diagnoses te stellen zullen in de toekomst bijvoorbeeld wel toenemen. Er zal wellicht op andere zaken worden gefocust, zoals software en updates daarvan. Ik denk trouwens dat er altijd wel een vorm van een apk-systeem zal zijn, omdat ‘de auto’ niet alles zal kunnen overnemen. Daarbij duurt het nog tientallen jaren voordat het huidige wagenpark geheel is vervangen.”
De halfjaarcijfers van het RDW laten opnieuw zien dat de apk een belangrijke traffic generator is voor het professionele Nederlandse autobedrijf: 3,5 miljoen automobilisten brachten hun voertuig naar de garage om de hoek voor een verplichte autokeuring. In het najaar verwachten we nog eens 3 miljoen keuringen en bereiken we minimaal 6,5 miljoen autokeuringen in Nederland. Het universele kanaal is de grote winnaar in de strijd om het populairste apk-adres. De dealer heeft het volkse apk-imago verloren en richt zich liever op alles wat nieuw, fris en fruitig is. De universeel gelooft in de kracht van de oudere auto en vooral in de omzet die voortkomt uit een apk met onderhoud. Zo’n 6,5 miljoen apk-keuringen zijn goed voor 25 duizend verplichte garagebezoeken per dag, vijf dagen per week. De apk-jaaromzet overstijgt de 200 miljoen euro. Dat is nog exclusief het noodzakelijk onderhoud van minimaal 400 miljoen euro dat een direct gevolg is van de keuring. Het RDW is feitelijk de grootste marketingmachine van Nederland! De apk-wereld gaat dus over 600 miljoen euro. Reden genoeg om er veel actie op te ondernemen, zou je zeggen – dus heb ik als potentiële apk-klant eens de proef op de som genomen. Ik kwam zaken tegen waarvan de Pokémon-generatie helemaal in een deuk zal liggen. Op de websites van de automerken is het nauwelijks mogelijk om een apk te kopen. Prijzen worden niet genoemd, plannen is niet in realtime en al helemaal niet responsive. Bij Vakgarage en Bosch Car Service is het online kopen en inplannen van een keuring niet mogelijk. Er worden niet eens prijzen genoemd. De websites zijn niet responsive en je wordt afgescheept met een invulformulier. Schokkend. Bij Profile kan er al iets meer, maar daadwerkelijk boeken kan niet – er zijn geen verkoopprijzen. En kopen zonder verkoopprijzen bestaat niet. Op mijngarage.nl kan ik wel direct kopen, maar heeft iedereen in Hilversum dezelfde prijs: 19,50 euro. Voor de generatie Z is dat een vreemd fenomeen. Op Booking. com hebben de hotels toch ook niet allemaal dezelfde prijs? De grote winnaar in mijn zoektocht is Kwik-Fit. Hier klopt alles en kan ik een apk direct kopen en inplannen. Mooi. In een markt van 600 miljoen euro moet nog steeds de eerste apkapp gelanceerd worden om snel, makkelijk en goedkoop een apk te kopen en te plannen. Het internetgedoe blijkt nog steeds abracadabra voor de ceo in de autobranche. Beste Coolblue, kunnen jullie dit even regelen? Dank.
9
De Pokémongeneratie ligt in een deuk.
LUC VAN BUSSEL IS VOORMALIG CEO VAN THE ALWAYSBEMOBILE COMPANY EN NU BRAIN AGENT EN INNOVATOR. AUTOMOTIVE AUTOMOTIVE//18 26SEPTEMBER AUGUSTUS 2016 2015
DEF-p07 AUW08 opening dossier-bussel.indd 9
18-08-16 14:02
ONTMOET UW ZAKENRELATIES OP DÉ VAKBEURS VOOR DE AUTOMOTIVEBRANCHE
• Het enige complete automotive platform in Noordoost-Nederland
HARDENBERG 18, 19 EN 20 OKTOBER 2016
• Divers aanbod exposanten • Jaarlijks ca. 14.000 bezoekers
VRAAG UW GRATIS E-TICKETS AAN VIA
EVENEMENTENHAL.NL/AUTOPROF-HB
Mectec is de naam als het om hefbruggen gaat. Nieuwe en gebruikte in alle mogelijke typen en maten. Maar er is meer waarin Mectec iets voor u kan betekenen: • • • •
+31(0)318 - 48 41 44 Tilburg +31(0)13 - 4691 885 E info@autrans.nl | W www.autrans.nl Lunteren
quipment E Keuringen Onderhoud Mobiele werkplaats
UW PARTNER IN HEFBRUGGEN! Amersfoortseweg 223 • 3888 NM Nieuw Milligen Servicenr. 06 53 40 12 99 • Telnr. 0577 45 60 47 Email info@mectec.nl • Website www.mectec.nl
DOSSIER APK & ONDERHOUD / KEUREN
Keurmeesters onder vuur door verscherpt toezicht
RDW TREKT VAKER APK-ERKENNING IN
RDW - To ezi
chtbeleidsb rief Erkenn inghouders RDW
Stroomsc hema sa
ncties ov er
treding er
kenning/
bevoegdh eid
Steeds meer apk-stations en -keurmeesters krijgen sancties opgelegd als gevolg van aangescherpt toezicht door de RDW. Vooral keurmeesters worden vaker aangepakt. TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD
O
m de kwaliteit van de apk-keuring te verbeteren, startte de RDW in 2014 met de risicogestuurde steekproef. Bedrijven die de apk-voorschriften overtreden, worden sindsdien in verhouding vaker gecontroleerd dan bedrijven die exact volgens de regels keuren. Door de nieuwe aanpak is het aantal sancties dat de RDW oplegde aan keurmeesters en bedrijven in de afgelopen jaren sterk toegenomen. Zo werd er in 2015 bij in totaal zes autobedrijven de apk-erkenning ingetrokken, het jaar ervoor was dat nog de helft. Bij de individuele keurmeesters daalde het aantal intrekkingen van 49 in 2014 naar 28 vorig jaar, maar er werden wel meer waarschuwingen en tijdelijke intrekkingen uitgedeeld. Om welke bedrijven of keurmeesters het gaat wil de RDW niet openbaar maken.
plaatsen van een voertuig waarvoor de RDW-steekproefcontroleur al onderweg is (de zogenaamde quarantainetijd). Ook de afwezigheid van de keurmeester zelf tijdens een steekproef valt in deze categorie, evenals het goedkeuren van een voertuig dat ‘apert onveilig’ is of het ‘uitlenen’ van de persoonlijke pincode.
11
Serieuze vergrijpen
Het intrekken van een erkenning, zowel tijdelijk als voor onbepaalde tijd, kan twee oorzaken hebben: omdat een keurstation niet voldoet aan zijn financiële verplichtingen aan de RDW of omdat het niet voldoet aan de apk-voorschriften. Zo’n overtreding kan worden vastgesteld door de RDW zelf tijdens een periodiek controlebezoek of een steekproef, maar ook door politie, douane, Belastingdienst of naar aanleiding van een klacht. De RDW hanteert voor overtredingen drie categorieën: onder categorie I, de lichtste, vinden we vergrijpen zoals het niet ondertekenen van keuringsrapporten, defecte meetapparatuur of het invullen van het verkeerde chassisnummer. In categorie III zien we zwaardere vergrijpen, zoals het keuren en afmelden van voertuigen die buiten de apk-erkenning vallen of het sleutelen aan of ver-
De echt serieuze vergrijpen vallen onder categorie IV. Dit zijn zaken als verbaal en fysiek geweld tegen of het bedreigen van de steekproefcontroAlgemeen Deel Toezi leur van de RDW, geen toegang chtbeleids brief Erke nninghoud ers RDW (ve willen geven tot de keuringsruimte, intimidatie en fraude. Inrsiehet 1 oktober 2012) - 2 B 0975d stroomschema hierboven is te zien welke overtredingen tot welke sanctie leiden. Voor alle overtredingen in categorie IV geldt intrekking van de erkenning voor onbepaalde tijd. Deze sanctie legt de RDW ook op aan bedrijven die binnen dertig maanden acht keer een overtreding maken uit een van de categorieën. De intrekking van een erkenning voor onbepaalde tijd betekent dat je als keurmeester of bedrijf een nieuwe erkenningsaanvraag moet doen bij de RDW met alle kosten en procedures die hier aan vastzitten. //
Sancties aan autobedrijven
Sancties aan keurmeesters
Overtreding
2015 Totaal 418 sancties
2014 Totaal 388 sancties
157 Waarschuwingen 255 Tijdelijke intrekkingen 6 Intrekkingen voor onbepaalde tijd
106 Waarschuwingen 279 Tijdelijke Intrekkingen 3 Intrekkingen voor onbepaalde tijd
2015 Totaal 421 sancties
2014 Totaal 274 sancties
151 Waarschuwingen 242 Tijdelijke intrekkingen 28 Bevoegdheid ingetrokken en toets ondergaan
106 Waarschuwingen 119 Tijdelijke intrekkingen 49 Bevoegdheid ingetrokken en toets ondergaan
11
BRON: RDW
AUTOMOTIVE / 26 AUGUSTUS 2016 DEF-p11 AUW08 erkenning.indd 11
18-08-16 14:03
DOSSIER APK & ONDERHOUD / EVENEMENT
13 – 17. 9. 2016 Galleria
Eingang Galleria
g haus
Automechanika wat is waar te doen?
Galleria
Eingang Galleria
13 – 17. 9. 2016
Automechanika staat weer voor de deur
GROOT, MAAR WEL VER Eingang Torhaus
Eingang Galleria
De 24e editie van de vakbeurs Automechanika vindt plaats Congress Center in de Messe Frankfurt van 13 tot en met 17 Galleria Eingang september. De beursvloer (bijna 500 duizend vierkante Galleria meter) herbergt 4.600 exposanten en een verwacht bezoekersaantal Congress Center van 138 duizend mensen.
Eingang Torhaus
Eingang Galleria
F11
Entrance Portalhau
Messeturm
Hal 8, 9, 10 en 11: reparatie & onderhoud Festhalle Ga Eingang De twee grootste hallen van de beurs (Hal 8Galleria en Hal Galleria Eingang Galleria Tomorrow’s ServiceEingang & Mobility Torhaus Eing 9), een deel van de kleinste (Hal 10) en de nieuwe Hal 11 For.0 Galleria Service-Center Torh F10 Repair & Maintenance worden in beslag genomen door fabrikanten en leveranEntrance Workshop equipment and tools, Bodywo Portalhaus Messeturm ciers van werkplaatsinrichting, equipment en gereedF11superstructures, Towing servic of vehicle Workshop and car dealer equipment, Oils schap. Daarnaast zijn er de lakken- en smeermiddelenEingang FesthalleAgora Galleria Eingang F10 Galleria Eingang leveranciers City Via Mobile en afvalstoffeninzamelaars te vinden. Management & Digital Solutions Galleria Galleria Galleria Eingang Eingang Workshop/car dealer/filling station design Portalhaus v Galleria Tomorrow’s Service & Mobility Torhaus For.0 and claims control, Dealer management s Service-Center Hal 11 eerste verdieping en Hal 9 eerste verdietraining, Workshop and car dealer markef Repair & Maintenance industry, Cluster initiatives, D ping: management & digital solutions of trade and Eingang Eingang Eingang Workshop equipment and tools, Bodywork repair, Painting and corrosion protec Portalhaus Halle 3 Portalhaus In deze hallen staan voornamelijk dienstverlenende bedrijb F11 Car Wash, Care & Reconditioning F11superstructures, of vehicle Towing service, Accident assistance, Mobile services Dependance Cargo Center Eingang Washing, Vehicle care, Vehicle reconditioN Torhaus ven, zoals aanbieders van garagesoftware, werkplaatsforWorkshop and car dealer equipment, Oils and lubricants, Industry institutions a Torhaus TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD specialist publishers Eingang Service-Center Agora Eingang mules, websitebouwers,City opleidingsinstituten, financiële g F10 F11 Galleria Eingang Via Mobile Torhaus Eingang Management & Digital Solutions F11 Galleria Parts & Components TorhausS dienstverleners, mobiliteitsconcepten en architecten en Torhaus ServiceTorhaus Chassis, Bodywork, Standard Cargo Center Workshop/car dealer/filling station design and Powertrain, construction, Financing, Franchis F10 aannemers van autobedrijven. all-in-one solutions, Service-Center Charging accessories Eingang F10 and claims control, Dealer management systems, Workshop management, Voca Portalhaus vehicles and utility vehicles, Industry inst e beursorganisatie van 's werelds grootste aftermarkettraining, Workshop and car dealer marketing, Internet service providers and veh carwash, care &initiatives, reconditioning beurs Automechanika verwacht dit jaar 3.500 NederofBuiten: trade and industry, Cluster Mobility concepts, Industry institutions F11 Eingang Eingang Op het buitenterrein tussen Hal 9 en 10 stallen de A landse bezoekers te verwelkomen,Eingang ongeveer evenveel als Portalhaus Halle 3 F11 Portalhaus EingangCare & Reconditioning Car Wash, Portalhaus aanbieders van wasinstallaties, poetsmiddelen, tankstatiTorhaus voorgaande editie. Het overweldigende aanbod is de lange reis Eingang Ff Dependance For.0 Congress Center Eingang Washing,Service-Center Vehicle care, Vehicle reconditioning, Charging infrastructure and refue Portalhaus Torhaus ons F10 en laadinfrastructuur hun handelswaar uit. meer dan waard, vinden de sleutelaars die er heen gaan. // specialist publishers F11
12 F10
Cargo Center
Nergens in de wereld zijn er zoveel aanbieders van auto-onderdelen, equipment en gereedschap en automotive dienstverleners op één plek te vinden als op de Automechanika in Frankfurt. Wie gaan er naartoe en waar zijn ze naar op zoek?
13
D
F11
Gaat wel
F11
F11 Eingang Portalhaus
Wie: Anton van der Linden uit Lichtenvoorde Zoekt: Diagnose-apparatuur en slimme reparatieoplossingen
Eingang Portalhaus Torhaus Eingang “Vorig jaar moest ik overslaan, daar heb ik nog steeds spijt Portalhaus Service-Center F10
van. Dit jaar ga ik zeker, al is het maar voor één dag. Alle hotels in Frankfurt zitten immers al vol. Ik ga er zonder vooropgezet plan naartoe. Alles wat er te zien is, is leuk. Ik wil op de hoogte blijven van de laatste technologische ontwikkelingen en dan vooral op diagnosegebied. Daarom moet ik er naartoe.” Naast het bekijken van onderdelen en apparatuur gaat Van der Linden ook naar de Automechanika om te netwerken. “Er lopen heel veel mensen uit Nederland rond en het is altijd leuk om elkaar daar te spreken." Cargo Center
DEF-p12 AUW08 automechanika.indd 12
Dependance
Parts & Components Torhaus De Cargo Center Agora Service-Center Cargo Powertrain, Chassis,Torhaus Bodywork, Standard Interior, Alternative drive system Dependance Cargo Center parts, Dependance F10 Cargo Center Via Mobile Service-Center all-in-one solutions, Charging accessories, Regenerated, reconditioned and resto Eingang F10 Portalhaus vehicles and utility vehicles, Industry institutions and specialist publishers
G
Messeturm
Festhalle Cargo Center
Eingang Halle 3
Dependance
A Agora
For.0
“ m e k v a b a d b n e e
Cargo Cen
Eingang City
Dependance Cargo Center Agora Dependance Cargo Center Via Mobile
Eingang Halle 3
> Uitgerekend het oudste gedeelte van de Messe Frankfurt, de monumentale Festhalle, is ingeruimd voor een blik in de toekomst.
18-08-16 13:54
DOSSIER APK & ONDERHOUD
Galleria
Entrance Galleria Galleria
Entrance Galleria
2016
Congress Center
Entrance Torhaus
Congress Center
Entrance Torhaus
Messeturm
Eingang Galleria
Galleria
Eingang Galleria
Galleria
F10
Eingang Galleria
Torhaus Service-Center
Messeturm
For.0
Galleria
Festhalle
F11 Eingang Galleria
F10
Entrance Portalhaus
m
Festhalle
F11
Eingang Torhaus
Torhaus Galleria Service-Center
Eingang Torhaus
Congress Center
Agora For.0
Congress Center Via Mobile
Entrance City
Galleria Galleria
ceEingang & Mobility
Galleria
Galleria
Eingang Torhaus
Eingang Cargo Center Torhaus
Congress Center Eingang Dependance Torhaus
nance ent and tools, Bodywork repair, Painting and corrosion protection, Maintenance and repair F11 ructures, Towing service, Accident assistance, Mobile services, Disposal and recycling, Torhaus Torhaus dealer equipment, Oils and lubricants, Industry and specialist publishers Hal 1 tot en institutions met 6: onderdelen & componenten For.0
13
Agora
Messeturm
Entrance Entrance Congress Center Hall 3 Messeturm City Congress Center Via Mobile State: May 2016 – Subject to change
Festhalle
Festhalle
For.0 Hal 3 eerste verdieping, Hal 4 tweede verdieping en Agora buitenterrein: accessoires & customizing Na reparatie & onderhoud wordt het grootste deel Digital Solutions Entrance Messeturm Engine Wie electronics, illumination, On-board power supply tuning system, Intelligent traffic systems (ITS)/ ler/filling station designvan and de construction, Financing, Franchise concepts, Claims management in deVehicle markt is voor wielen, en retrofit Automechanika in beslag genomen door onderdelenHallspoilers, 3 Messeturm Vehicle Messeturm safety, Comfort electronics, Industry institutions and specialist publishers , Dealer management systems, Workshop management, Vocational training and advanced Congress Center Eingang State: May 2016 – Subject to change Dependance Cargo Center moet deze hallen bezoeken. Maar fabrikanten. Hier zijn naaste demarketplaces, grote namen Bosch, ZF-TRW, infotainmentsystemen, Festhalle Eingang p and car dealer marketing, Internet service providers and vehicle Promotion Eingang Agora Agora Torhaus City Via Mobile City Accessories & Customizing try, Cluster initiatives, Denso, Mobility concepts, Industry institutions and specialist publishers Via Mobile F11 Festhalle van tpms-sensoren Valeo en Schaeffler ook de kleinere spelers en deFesthalle aan- daarnaast staan hier ook de aanbieders nd corrosion protection, Maintenance and repair Accessories for motor vehicles in general, Technical customizing, Visual customizing, Infotainment, Torhaus For.0 aus en -apparatuur en autotrailerbouwers. bieders van gebruikte en gereviseerde delen te vinden. Messeturm Service-Center Special vehicles, equipment and retrofittings, Wheel rims, Wheels, Tyres, Tyre pressure management &ce, Reconditioning Mobile services, Disposal and recycling, F10 Messeturm Congress Center Car trailers and small utility vehicle trailers, Spare parts and accessory parts for trailers, Torhaus care, Vehicle reconditioning, Charging infrastructure and refuelling, Industry institutions and Nederland is op de verschillende verdiepingen van Hal 6 systems, For.0 ustry institutions and specialist publishers For.0 Festhalle Industry institutions and specialist publishers rs Service-Center er Center Festhalle ingang F10vertegenwoordigd met onder meerCongress Festhalle: tomorrow’s service & mobility goed Kavo, ABS All Brake Eingang Eingang orhaus Congress Center Electronics & Systems Halle 3 Festhalle is tijdens deze editieEingang ents TorhausSystems en Rhenoy. Halle 3 De monumentale ingeFor.0 Agora Dependance Service-Center Cargo Center Messeturm is,Torhaus Bodywork, Standard Interior, Alternative drive systems original Dependance Cargo Center parts, Engine electronics, Vehicle illumination, On-board systems (ITS)/ For.0equipment/retrofits/ Financing, Franchise concepts, Claims management Viapower Mobile supply system, Intelligent trafficCity F10 ruimd om een blik in de toekomst van mobiliteit en autos, Service-Center Charging accessories, Regenerated, reconditioned and restored parts for passenger Vehicle safety, Comfort electronics, Industry institutions and specialist publishers management, Vocational training and advanced y vehicles, Industry institutions and publishers onderhoud Eingang te bieden. Autofabrikanten, toeleveranciers en Halspecialist 4Messeturm eerste verdieping, en deel Agora buitenterFesthalle Eingang e providers and vehicle marketplaces, Promotion Agora Agora City te Viapresenteren Mobile City er producten en oplossingen die rein: elektronica ndustry institutions and specialist publishers & systemen Via MobileAccessories & Customizingstart-ups Eingang Agora Festhalle City Accessories for commotor vehicles in general, Technical customizing, Visual customizing, Infotainment, Eingang Via Mobile en Torhaus maken hebben met connectiviteit, alternatieve aandrijflijAlles wat met elektronica, verlichting veiligheidsAgora For.0 Eingang Messeturm Via Mobile Special vehicles, Service-Center equipment andCity retrofittings, Halle Wheel 3 rims, Wheels, Tyres, Tyre pressure management nen, zelfrijdende auto’s, mobiliteitsdiensten en slimme fortsystemen te maken heeft is hier te vinden. F10 Messeturm For.0 Dependance Cargo Center systems, Car trailers and small utility vehicle trailers, Spare parts and accessory parts for trailers, structure and refuelling, Industry institutions and manieren om data te analyseren en te gebruiken. Festhalle Industry institutions and specialist publishers Eingang City
Service-Center Eingang Torhaus Eingang Torhaus
F10
For.0 Eingang Dependance o Center Dependance Cargo Center rnative drive systems original ance For.0equipment/retrofits/ City Dependance Via Mobile nditioned and restored parts for passenger st publishers
Gaat niet
Service-Center
Festhalle Eingang Eingang Halle 3 Eingang Halle 3 Halle 3
Congress Center Congress Center Electronics & Systems
Agora
Agora Agora
Via Mobile Via Mobile
Eingang City
Eingang City
“Ik ben er een aantal keren geweest en zou nu ook graag gaan, Dependance maar het kost me te veel tijd. Het is me te ver reizen voor één dag en dat is ook veel te kort om iets van het gigantische aanbod te kunnen zien.” DeEingang eigenaar van het gelijknamige Bosch Car Ser3 vice-bedrijf in Frankfurt op zoek gaan naar gereedschap in het Eingang zou Halle Halle 3 algemeen en testapparatuur in het bijzonder. “Een mooie scope bijvoorbeeld. Automechanika is ideaal om een aantal aanbieders af te gaan en ze te laten zien wat hun apparatuur kan. Maar je dwaalt snel af omdat er zo veel te zien is. Ik adviseer een hotel te boeken en meerdere dagen te gaan.” Bosch is naar eigen zeggen nog niet in de markt voor tele-matica en equipment om cameraen radarsystemen mee te kalibreren. “Dat is voor mij echt nog een brug te ver, over een paar jaar misschien.”
Cargo Center
Eingang Halle 3
Via Mobile Gaat wel
13
Eingang City
Wie: Arjo van Dijk uit Lunteren
Wie: Willem Bosch uit Heerlen Zoekt: Testapparatuur
eturm
gang le 3
F10
Zoekt: Diagnose in the cloud Eingang City Eingang Halle “Als de3 werkzaamheden het toelaten ga ik er zeker naartoe”, zegt Arjo van Dijk van Van Dijk Autotechniek in Lunteren. “Je kunt je er een week vermaken, maar meestal rijd ik er ’s morgens vroeg naartoe en aan het einde van de dag weer terug.” Van Dijk hoopt in Frankfurt vooral meer te weten te komen over diagnosesystemen die vanuit de cloud werken. “Je leest overal dat testkasten op termijn overbodig worden en dat je straks volledig vanaf de servers van autofabrikanten en aanbieders van diagnosesystemen kunt werken. Ik ben benieuwd wat hiervan al te zien is in Frankfurt. Verder ben ik me aan het oriënteren op een garageconcept. De meeste concepten die in Nederland actief zijn, staan daar ook. Verder vind ik tuningsoftware interessant.” AUTOMOTIVE / 26 AUGUSTUS 2016
DEF-p12 AUW08 automechanika.indd 13
18-08-16 13:54
DOSSIER APK & ONDERHOUD/ WEGENWACHT
Op pad met de Wegenwacht in Frankrijk
VIVE LE DEPANNAGE
Wegenwacht Mirko Lavaleije is deze maand gestationeerd in het Zuid-Franse Vias Plage. Gemiddeld helpt hij drie tot vier gestrande Nederlanders per dag opnieuw op weg. Wat komt hij tegen? TEKST: PAUL VAN DEN BOGAARD, BEELD: ANWB
I 14
eder jaar stuurt de ANWB tijdens de zomervakantie een team van twaalf Wegenwachten naar Zuid-Frankrijk. Vanuit de ANWB-alarmcentrale in Lyon worden zij over de Routes nationales, péages en landwegen gestuurd. Mirko Lavaleije uit Purmerend brengt dit jaar voor de vijfde keer de zomervakantie door in zijn gele bus. Op het moment dat we hem spreken heeft hij net een Mazda 626 met een vastgelopen aircocompressor op weg geholpen. “Het lager in de vrijlooppoelie was volledig weggeslagen. Normaal gesproken los je zoiets op door een kortere riem te monteren waardoor de compressor buitenspel komt te staan, terwijl de overige componenten wel worden aangedreven. Daar was bij deze auto geen ruimte voor. Een losse poelie was ook nergens te krijgen.” Lavaleije liet daarom een nieuwe pomp komen (daar zit standaard een nieuwe poelie bij) en omdat er nergens een garagebedrijf te vinden was dat tijd had om de compressor te vervangen, gebruikte hij alleen die nieuwe poelie. De airco werkte weliswaar niet meer, maar de Mazda kon in ieder geval de weg weer op. “Eenmaal thuis kan de nieuwe pomp alsnog gemonteerd worden bij een garagebedrijf. Het voordeel is dat ik geen leidingen los heb hoeven maken en het koudemiddel in het systeem kon blijven zitten. Dat is wel zo vriendelijk voor het milieu.”
Meest voorkomende pechgevallen in de zomer: 1 Start niet 2 Stottert / verliest vermogen 3 Koelprobleem 4 Koppeling / versnellingsbak
5 Vreemde bijgeluiden
Geen Tijd Volgens Lavaleije staat het geval van de Mazda, waarbij plaatselijke garagisten geen tijd hebben, niet op zichzelf en is het een van de belangrijkste redenen dat er Nederlandse Wegenwachten rondrijden in Frankrijk. Nederlandse hulpverleners op de Franse wegen worden door de plaatselijke garagisten niet als concurrenten gezien, zegt Lavaleije. “De relatie met de Fransen is over het algemeen erg goed. We ontlasten ze in de drukke vakantieperiode waarin ook veel van hun eigen personeel met vakantie is. Onze ervaring is dat Franse garagisten helemaal niet zitten te wachten op extra werk van gestrande toeristen. Ze hebben hun eigen werkplaatsplanning, die het opvangen van noodgevallen niet toelaat. Meestal kan een reparatie pas één tot drie weken later pas worden uitgevoerd. Daar zijn onze leden tijdens hun vakantie natuurlijk niet mee geholpen.” Verder heeft de ANWB in Frankrijk een netwerk van zogenaamde Vertrouwensgarages, waar Wegenwachten op kunnen terugvallen voor de meer ingrijpende klussen, gereedschap of onderdelen. “Grote reparaties doen we in overleg met deze Franse garages. Ik kan hier langs de weg geen motor of een bak wisselen. Maar een dynamo vervangen, een spruitstuk of een loshangende uitlaat vastzetten is geen probleem.“
DEF-p14 AUW08 anwb onderhoud.indd 14
Achterstallig onderhoud Een deel van de pechgevallen die de Wegenwacht in Frankrijk tegenkomt heeft te maken met achterstallig onderhoud. “We zien regelmatig remblokken die zo goed als helemaal versleten zijn. Ik heb het zelfs meegemaakt dat de zuigers vast waren gaan zitten in de klauwen door oververhitting.” Het ‘Nieuwe Rijden’ levert Lavaleije en zijn collega’s ook veel extra werk op, zegt hij. “Er zijn automobilisten die in de vijfde versnelling bergop gaan met een volgeladen kofferbak en een caravan achter de auto. Turbo’s gaan daardoor regelmatig in noodloop. Resetten is dan meestal genoeg, maar we geven de mensen dan een cursus hoe ze in de bergen moeten rijden. Het Nieuwe rijden is leuk in Nederland, maar in de bergen moet je de motor wel voldoende toeren laten maken.” Verder zien de ‘Gele rijders’ veel diesels met EGR-problemen door vervuiling en inlaattrajecten die verstopt zitten. “Ik demonteer ieder jaar wel een aantal inlaatspruitstukken omdat ik ze schoon moet krabben. Gescheurde turboslangen zien we ook
18-08-16 13:55
v a g n
G
M e l r i k z d g d l m
-
DOSSIER APK & ONDERHOUD
350 extra
Aan het begin van dit zomerseizoen telt de ANWB Alarmcentrale met zijn steunpunten in Lyon, Barcelona en München zo’n 850 hulpverleners. Dat zijn er 350 meer dan normaal. Mirko Lavaleije en zijn twaalf collega-wegenwachten worden aangestuurd vanuit het steunpunt in Lyon. Daarnaast zijn er nog vier wegenwachten actief in Italië, drie rondom het Gardameer en één in Toscane. Het naar Frankrijk sturen van eigen mensen om auto’s te repareren is voor de ANWB een goedkopere oplossing dan het repatriëren van gestrande auto’s en het inzetten van vervangende auto’s. Daarnaast zijn de ANWB-leden op deze manier vaak ook sneller geholpen. Het enige nadeel is dat er tijdelijk minder wegenwachten beschikbaar zijn in Nederland. “Je zou zeggen in Nederland is het rustiger, want veel mensen zijn op vakantie in het buitenland”, zegt Lavaleije. “Maar in Nederland hebben we natuurlijk ook buitenlandse toeristen die met pech komen te staan en via buitenlandse zusterclubs een beroep op ons doen.”
Lavaleije demonteerde remklauw en schijf, verwijderde het steentje en monteerde de boel weer. Probleem opgelost. Aan onderdelen en gereedschap heeft de Wegenwacht in het buitenland hetzelfde bij zich als in Nederland: een standaard onderdelenpakket voor de meest voorkomende storingen. Denk aan penbobines, thermostaten, riemen en lagers. Niet iedere auto heeft hetzelfde aan boord, zodat de in het zuiden rondrijdende auto’s samen een bredere beschikbaarheid hebben. “Voor het overige doen we vaak een beroep op AD-grossiers hier. In Frankrijk heeft AD een dicht netwerk met grote vestigingen die over brede en diepe voorraden beschikken. Ik kan daar op chassisnummer zoeken, wat ze niet in huis hebben is er de volgende dag.”
Vanos a la playa Naast het voor de Wegenwacht standaard Maxidas uitleesapparaat heeft Lavaleije ook een Delphi-tester bij zich. “Het grote voordeel is dat ik er componenten mee kan aansturen. Op die manier heb ik een storing aan een onregelmatig stotterende en inhoudende BMW kunnen oplossen. Door het aansturen van de actuatoren van het Vanos-systeem (verstelbare nokkenas) kon ik de storing nabootsen. Het systeem bleek zo vervuild dat het niet goed meer werkte. Er bleek zwaar vervuilde of verkeerde olie in het blok te zitten.” Opnieuw een gevalletje van achterstallig onderhoud. Niet iedere automobilist laat een zomercheck uitvoeren. Maar in de praktijk blijkt ook dat deze checks niet altijd even zorgvuldig worden uitgevoerd. “Ik zie heel vaak aircocondensors of radiatoren waar de stukken aanhangen of waarvan de helft van de lamellen is weggeroest. Die hadden gewoon vervangen moeten worden. Een vet plekje op de condensor is een beginnende lekkage die tijdens de reis problemen gaat geven. Ook zien we veel aircosystemen waar te weinig PAG-olie inzit waardoor de boel vastloopt. Ik adviseer om verder te kijken en je niet te beperken tot het aansluiten van de servicekast, de boel leeg te pompen en weer te vullen. Dat is geen onderhoud en ook geen controle.” //
15
veel. We proberen ze meestal te vervangen, maar het lukt niet altijd om de juiste slang op tijd te vinden. Wat we dan doen, is goed dichtmaken met tape, omwikkelen met ijzerdraad en dan nog eens tapen, dan houden ze het wel weer een tijdje uit.”
Grote afstanden Met drie tot vier pechgevallen per dag ligt de productiviteit van een uitgezonden Wegenwacht aanzienlijk lager dan in Nederland. Niet vanwege een Zuid-Europees ritme of een vakantierooster, maar vooral vanwege de grote afstanden die er tussen ieder pechgeval zitten. “Gemiddeld liggen ze tussen de 80 en 90 kilometer uit elkaar. Vandaag heb ik er voor twee uur twee op zitten.” De eerste was een Opel Zafira met een steentje tussen de remschijf en de ankerplaat. De eigenaar had al een aantal garagebedrijven in de buurt bezocht, maar er was er geen een die tijd had om te zoeken naar de oorzaak van de onheilspellende geluiden die vanachter een van de wielen vandaan kwa> Wegenwacht Mirko Lavaleije zorgt met zijn gesleutel voor entertainment van de campinggasten. men. Verder rijden leek het Nederlandse gezin geen goed idee.
AUTOMOTIVE AUTOMOTIVE//18 26SEPTEMBER AUGUSTUS 2016 2015 DEF-p14 AUW08 anwb onderhoud.indd 15
18-08-16 13:55
IN DE WERKPLAATS / AUTOSERVICE VALENTIJN ZALTBOMMEL
Het succesrecept van Autoservice Valentijn
SNELHEID, SERVICE EN SOFTWARE Autoservice Valentijn is gespecialiseerd in onderhoud, reparatie en apk. Naast efficiënte apparatuur en hoogopgeleid personeel investeert eigenaar Adrie Valentijn in moderne ict-systemen, sociale media en verlengde openingstijden. 'Een moderne werkplaats is belangrijk, maar zonder klanten heb je er niets aan.' TEKST: BAS SNIJDER, BEELD: FOTO BUREAU BRABANT
16
b v e v Z b h n v h m d g D v d b g v e B d o
D
DE KENGETALLEN AUTOSERVICE VALENTIJN ZALTBOMMEL // AANTAL MEDEWERKERS: 7 // AANTAL HEFBRUGGEN: 7 // AANTAL DOORGANGEN: 5.000-5.500 PER JAAR // AANTAL APK’S PER JAAR: 2.800-3.000 // OPPERVLAKTE WERKPLAATS TOTAAL: 500 M2 //
DEF-p16 AUW08 in de werkplaats.indd 16
18-08-16 16:19
N e d v d n d n 1 p l t e w m n b h b V m m d a s A d N
5.500
Investeren in kwaliteit kost geld, niet investeren in kwaliteit kost kapitalen!
BEL VOOR ADVIES
A
utotechnicus, apk-keurmeester, magazijnman en werkplaatsreceptionist: tijdens zijn loopbaan heeft Adrie Valentijn zo’n beetje alle aftersalesfuncties binnen het autobedrijf bekleed. Hij startte ooit bij een universeel bedrijf, werkte jarenlang voor de Renault-organisatie en begon in 2011 voor zichzelf. Dat ging stapje voor stapje, vertelt hij vanuit zijn splinternieuwe pand aan de Valeton in Zaltbommel. “Ik had een halletje in een bedrijfsverzamelgebouw en elke keer als de omzet groeide, huurde ik een extra hal en kwam er een monteur bij. Logistiek was dat allemaal niet zo handig, dus toen heb ik de knoop doorgehakt en voor nieuwbouw gekozen.” Omdat Valentijn alleen onderhoud, reparatie en apk verzorgt en geen showroom heeft, moest de werkplaats het visitekaartje van het bedrijf worden. Efficiënt ruimtegebruik, lage energiekosten en gebruiksvriendelijkheid stonden bovenaan de wensenlijst. De werkplaats is modern en strak ingericht, met lichte vloeren en muren. Elke werkplek heeft een eigen overheaddeur. “We hebben eerst de optimale indeling en routing bepaald en vervolgens de rest van het pand er omheen getekend. Alle leidingen lopen over de muren, zodat de vloeren helemaal vrij zijn. Nergens liggen kabels en snoeren en uitlezen en testen doen we met een pc en een draadloos Bluetooth-toetsenbord vanuit de auto. De oppervlakte van de werkplaats is relatief bescheiden, maar ik denk dat we er op deze manier het maximale uit hebben gehaald.”
HEFFEN
REMMENTEST
Adrie Valentijn
bouwjaar 1970 opleiding eerste autotechnicus, technisch specialist, apk keurmeester, diverse trainingen van Renault, AutoNiveau en Frank Bouman loopbaan universeel autobedrijf, diverse Renaultdealers, Autoservice Valentijn thuis getrouwd, zoon en dochter
EMISSIE
Discipline Niet alleen de indeling van de werkplaats is efficiënt, ook de energiehuishouding is gericht op besparing. In het dak van de werkplaats zijn lichtstraten aangebracht en overal is ledverlichting gemonteerd. “In een bestaande werkplaats is het duur om tl-balken door ledlampen te vervangen, maar bij nieuwbouw valt de meerprijs erg mee, dus dat moet je altijd doen. We besparen jaarlijks veel geld op de energierekening. Met alle verlichting aan is het stroomverbruik slechts 1.400 Watt.” Equipment en gereedschap hebben een vaste plek en iedereen wordt geacht zijn eigen werkplek en spullen op te ruimen. “Daar moet ik wel een beetje bovenop zitten, maar als er niet regelmatig wordt opgeruimd, wordt een werkplaats snel rommelig en dat wil ik niet. De vloer wordt drie keer per week schoongemaakt. Dat kost geld, maar klanten zeggen regelmatigdat de werkplaats wel nieuw lijkt, dus het is het waard.” Wat opvalt, is dat het bedrijf zo veel mogelijk heeft gekozen voor duurzame en hoogwaardige apparatuur. “Een modern universeel autobedrijf moet zijn eigen broek kunnen ophouden”, vindt Valentijn. “Daar hoort goede apparatuur bij. Het gaat langer mee en het werkt fijner. Bovendien wil ik zo onafhankelijk mogelijk van anderen zijn. Met onze diagnoseapparatuur dekken we 99 procent van het wagenpark. We hebben apparatuur van Bosch, Delphi, Launch, Snap-On en merkspecifieke systemen voor VAG, Mercedes-Benz en Renault. Aircoservice, automaatspoelen, bandenservice en uitlijnen doen we ook, want wat je zelf kan, hoef je niet in te kopen.” Naast moderne equipment investeert de ondernemer in
goed opgeleide medewerkers. “Bij ons werken alleen maar technisch specialisten. Dat komt zelfs bij merkdealers niet vaak voor. Verder organiseren we maandelijks technische avonden waar we elkaar nieuwe dingen leren. Nieuwe vakkennis leren en delen is noodzakelijk, want autotechniek ontwikkelt zich razendsnel. Iedereen gaat regelmatig op training, bijvoorbeeld bij Autoniveau of bij Frank Bouman. Daar reserveren we elke twee maanden een dag of een dagdeel voor.”
WIELSERVICE
Mini-teststraat De eerste apk is voor veel autobezitters het signaal om het merkgebonden kanaal te verlaten. In de werkplaats van Autoservice Valentijn is het wagenpark opvallend jong. “Het gemiddelde bouwjaar ligt tussen 2008 en 2013, maar we werken ook aan auto’s die binnen de fabrieksgarantie vallen. Die onderhouden we exact volgens de fabrieksvoorschriften en met originele onderdelen, zodat klanten recht houden op garantie. Daar gaan we best ver in, want naast twee bulkvaten met 5w30 en 5w40 olie hebben we acht verschillende soorten 5w30 op voorraad die aan de merkspecifieke eisen voldoen.” Voor de apk is een aparte werkplek gereserveerd. Het is een mini-teststraat met een Arex rollenremtestbank en een vierkoloms hefbrug waarop de keurmeesters alle controles kunnen uitvoeren. Ook de emissie-apparatuur en de koplamptester, wederom van Arex, hebben een vaste plek naast de brug. Vorig jaar deed het bedrijf 2.800 apk’s, dit jaar worden dat er naar verwachting zo’n 3.000.
ERKEND
TKD 09
AFTERSALES SERVICES
Vlasakker 11 3417 XT Montfoort T: 0348 - 477 000 • F: 0348 - 475 104 E: info@autec-vlt.nl • I: www.autec-vlt.nl
DEF-p16 AUW08 in de werkplaats.indd 17
aut-adv. inversteer in kwaliteit 45x265 mm.indd 18-2-2015 1 11:26:01 18-08-16 13:57
IN DE WERKPLAATS / AUTOSERVICE VALENTIJN ZALTBOMMEL
18
‘ Ik weet zeker dat we zonder onze ict-oplossingen nooit zo snel waren gegroeid.’
“We hebben vrij regelmatig steekproeven, maar dat gaat eigenlijk altijd goed. We nemen de apk heel serieus. Iedereen ziet weleens iets over het hoofd, maar als je nauwkeurig werkt, gebeurt dat niet vaak.” Van de apk-klanten komt één op de vijf spontaan langs. “We adverteren met keuren zonder afspraak en daar maken veel mensen gebruik van. Het aantal ongeplande keuringen loopt wel wat terug; mensen maken tegenwoordig vaker een afspraak of combineren de apk met onderhoud.” Afhankelijk van het bouwjaar en het soort auto duurt een keuring gemiddeld twintig tot dertig minuten. Daar wordt niemand voor vrij gepland, dus dat komt bovenop de normale werklast. “We hebben zes monteurs, maar de chef werkplaats is niet ingepland, dus hij kan meestal bijspringen als het druk is.”
ze de hele dag op.” Op de onlangs gelanceerde nieuwe website staan opvallend veel video’s en foto’s van de werkplaats. “Op die manier krijgen nieuwe klanten alvast een beetje gevoel bij ons bedrijf. We laten graag zien wat we doen en wat we kunnen, en internet is een laagdrempelige manier om onszelf te presenteren, dus waarom zouden we die kans laten liggen?”
App
Investeren
In de krimpende aftersalesmarkt is het vechten om klanten. Volgens Adrie Valentijn is een moderne werkplaats met moderne apparatuur niet genoeg in de strijd om de aftersalesklant. Service en slim gebruik van ict-systemen verkleinen de afstand tot de klant en vergroten de klantenbinding, vindt hij. “We maken zo veel mogelijk gebruik van ictoplossingen. We hebben een online plansysteem, doen veel met social media en hebben onze eigen app via Autosociaal. Met de app krijgen klanten automatisch bericht als hun auto onderhoud of een apk nodig heeft. Ze kunnen vervolgens via de app zelf een afspraak inplannen, daar hoeven wij niets aan te doen. Dat bespaart ons veel tijd die we voor andere zaken kunnen gebruiken.” Ook tijdens reparaties en keuringen verlopen klantcontacten steeds vaker via de app. “Dat is handig, want we kunnen meteen foto’s van versleten of defecte onderdelen toevoegen, plus een overzicht van de verwachte reparatiekosten. Als je belt, zijn mensen vaak niet meteen bereikbaar of komt het niet uit. Via de app reageren ze sneller, want daar kijken
Valentijn merkt dat klanten steeds gevoeliger worden voor service en aanvullende diensten. “Je moet als autobedrijf zorgen dat je klanten benadert op manier die bij ze past en op het moment dat het past. Daarom zijn we altijd ’s avonds open. Klanten kunnen de auto halen en brengen wanneer het ze uitkomt en buiten openingstijden staat ons telefoonnummer standaard doorgeschakeld. Als klanten bellen, krijgen ze altijd iemand aan de lijn.” Nieuwe technologie is volgens Valentijn onmisbaar voor zijn bedrijf. “Ik weet zeker dat we zonder alle ict-oplossingen nooit zo snel waren gegroeid. Het vergroot de klantvriendelijkheid en het bespaart ons veel tijd.” De Bommelse ondernemer probeert graag nieuwe dingen uit, of het nu gaat om nieuwe software of de aanschaf van nieuwe equipment. De nieuwste toevoeging aan de werkplaats is een geavanceerd 3D uitlijnsysteem. “Uitlijnen besteedden we vroeger uit, maar dat kostte 15 duizend euro per jaar, plus de tijd voor heen en weer rijden en wachten. Ondernemen is rekenen, dus heb ik de investering en de verwachte opbrengst van een eigen uitlijnapparaat berekend, en dat kon uit. We hebben nu een Vamag New Dimension 3D met camera’s aan het plafond. Het is een wat duurder systeem, maar het werkt heel snel. Een meting kost een paar minuten en de auto hoeft niet heen en weer te rijden. We doen tegenwoordig standaard een meting als een auto binnenkomt voor onderhoud. Als de wielstanden verkeerd zijn, geven we klanten een rapport en de waarschuwing dat de banden scheef afslijten. Veel mensen laten de auto dan uitlijnen. Sinds we het apparaat hebben, verkopen we gemiddeld drie uitlijningen per dag.” //
Autoservice Valentijn
In vijf jaar groeide het universele autobedrijf van Adrie Valentijn uit van een eenmanszaak in een bescheiden bedrijfshal tot een full-service autobedrijf met zes medewerkers en een hypermoderne werkplaats. Onderhoud, reparatie en apk zijn de hoofdactiviteiten, aangevuld met aircoservice, automaatspoelen, bandenservice, diagnose en uitlijnen. De oprichter/eigenaar investeert doorlopend in nieuwe equipment en in vernieuwende diensten zoals een online planningssysteem, een interactieve website en een eigen app waarmee klanten zelf afspraken kunnen inplannen.
DEF-p16 AUW08 in de werkplaats.indd 18
18-08-16 16:29
GEEF UW TEAM
MEER DAN
ALLEEN GEREEDSCHAP
Welkom in he t w innende team: Champion. U w ant woord op een veranderende automark t. We maken onze smeermiddelen niet alleen om betere motorprestaties te realiseren, maar ook om uw garagebedrijf maximaal te laten presteren. Welkom in he t w innende team: Champion. U w
Met Champion kunt u erop vertrouwen dat uw team volledig getraind en toegerust is om elke uitdaging aan te gaan. Geef uw garagebedrijf een boost en blijf de concurrentie voor.
Met Champion kunt u erop vertrouwen dat uw team ant woord op een veranderende automark t. We volledig getraind en toegerust is om elke uitdaging Ontdek hoe Champion uw garagebedrijf naar een nog hoger niveau helpt op: maken onze smeermiddelen niet alleen om betere aan te gaan. Geef uw garagebedrijf een boost en blijf www.championlubes.nl motorprestaties te realiseren, maar ook om uw de concurrentie voor. garagebedrijf maximaal te laten presteren.
Ontdek hoe Champion uw garagebedrijf naar een nog hoger niveau helpt op: www.championlubes.com
Bezoek ons op de Automechanika in Hal 9.1, Stand C49
RELEASE THE FULL POTENTIAL
CHA_TRA_all_languages_210x285mm.indd 1
05/08/16 11:14
OP DE BRUG / RENAULT TALISMAN
> Cok werk vrien kent Apar beid de b terw EGRpunt
20 EEN VERBETERING VAN F Renault verwacht veel van zijn nieuwe vlaggenschip, de Talisman. De opvolger van de Laguna – net als dat model leverbaar als sedan en als estate – heeft als sedan limousine-achtige trekjes. Tijd om te kijken of hij ook op de brug zo upper class is. TEKST EN BEELD: MARK LITJENS
O
nze brug staat deze keer in Nieuw-Vennep, in de werkplaats van Vakgarage Spijker en Vergunst. Voordat de Talisman omhoog gehesen wordt, onderzoekt Cok Vergunst uitgebreid de motorruimte. “Het lijkt op het eerste oog alsof het hier helemaal is volgebouwd. Maar kijk je goed, dan valt iets anders op: het kleine motortje (dCi 110) voor deze grote wagen. Ziet op zich raar uit, maar met 1.500 cc en 108 pk komt de diesel best wel vooruit. Het blok is al bekend en heeft nogal eens problemen met een vervuilde egr-klep. Dat is overi-
gens geen puur Renault-probleem. Je ziet het vaker bij motoren met een kleine inhoud en veel pk’s”, aldus Vergunst. Toch heeft het downsizen van motorinhoud gunstige gevolgen voor het onderhouden van de auto, zeker in een fors model als de Talisman. Vergunst: “Voor het gewone onderhoud hoef je amper moeite te doen. Oliefilter, luchtfilter, aircosysteem, vloeistoffen, het is allemaal bijzonder goed bereikbaar. Dat ben ik niet zo gewend van Renault. Vaak moet je bij dit merk een halve auto demonteren voor je ergens bij kunt. Deze lijkt prettig werkbaar, mede dankzij z’n kleine motor.” Dit laatste geldt ook voor de vervanging van lampjes, hoewel dat bij de led-koplampen van de testversie niet van toepassing is. “Maar heb je een uitvoering met halogeen, dan is het vervangen zo gebeurd. En niet zoals bij een Modus, waar eerst de hele bumper eraf moet.”
Up-momentje Wanneer de Talisman de hoogte in is getild, wijst Vergunst meteen op de aansturing van de egr-klep: een installatie die open en bloot onder de auto hangt. “Die moeten we vaak vervangen bij andere modellen door dit hele zaakje uit de uitlaat-
TECHNISCHE GEGEVENS RENAULT TALISMAN ENERGY DCI 110 INTENS / nieuwprijs (euro): vanaf 35.090 euro / motortype: 4 cilinder, direct ingespoten common rail turbodieselmotor / kleppen per cilinder: 2 / cilinderinhoud: 1.461 cc / verbruik (gem./fabrieksopgave): 3,7 l per 100 km / CO2-emissie: 96 gr per km / transmissie: handgeschakeld, 6 versnellingen / max. vermogen: 81 kW/108 pk @ 4.000 tpm / max. koppel: 260 Nm @ 1.750 tpm.
b e h a V q v m w d z “ e a v h b u b z E
F d d g e t
*
DEF-p20 AUW08 op de brug.indd 20
18-08-16 13:58
> Cok Vergunst vindt dat Renault goed werk heeft geleverd wat betreft sleutelvriendelijkheid. De kleine motor betekent veel ruimte in het vooronder. Apart zijn de remleidingen die langs beide kanten lopen. Verder zien we op de bodem de aandrijfunit van de achterwielsturing. De aansturing van de EGR-klep onder de auto is een zwak punt.
N FORMAAT buis te zagen. De nieuwe komt met een stukje buis en moffen en zet je er zo weer tussen. De stekkerverbinding die er bij hoort, ziet er ook een beetje storingsgevoelig uit. Hier onder de auto komen immers nogal wat rommel en nattigheid voorbij.” Verder noteert Vergunst een vertrouwd beeld. “Weinig nieuws qua onderstel. Maar dat was al goed, dus waarom daar iets aan veranderen? Een gebroken veer. Dat wil nog wel eens voorkomen. Verder weinig verrassingen.” De stalen remleidingen zijn wel deels weggewerkt onder de bodembescherming, waarbij de wat meer open en bloot liggende delen van deze leidingen zijn geplastificeerd om de levensduur te vergroten. Vergunst: “Wat ik dan wel weer apart vind, is dat ze de remleidingen links en rechts naar voren laten lopen. Daardoor moet je voor de apk-controle aan beide kanten onderplaten losschroeven. Maar verder ziet het er allemaal degelijker uit dan dat ik ooit eerder heb gezien bij een Renault. Wat dat betreft is het merk goed bezig. Ook wat werkbaarheid betreft: dat ziet er hier heel goed uit. Ook onder de auto is alles, net zoals onder de motorkap, behoorlijk snel bereikbaar. Kijk hier, het brandstoffilter. Hebben ze zelfs een opening voor gemaakt. Niks is weggepropt. Prima! Een auto waar je straks goed aan kunt werken.” //
4Control
Onder onze testauto is een toevoeging te vinden die de aandacht opeist: 4Control. Deze ondersteltechniek zorgt ervoor dat de achterwielen enigszins meesturen. De aanstuurunit hangt, van voor af gezien, net voor de achteras en bestaat uit een controle-unit van waaruit twee stevige stuurstangen hun corrigerende werk met de achterwielen uitvoeren. Tot 80 km/h (afhankelijk van de gekozen setting) sturen de achterwielen tegengesteld aan de voorwielen, met een maximale stuurhoek van 3,5 graden. Deze actie is er vooral om wendbaarheid te vergroten, bijvoorbeeld tijdens het parkeren. Op hogere snelheden sturen de wielen allemaal in dezelfde richting om de stuurprecisie en stabiliteit te verhogen. Het systeem biedt een ongelooflijk strakke besturing, waar je even aan moet wennen.
21
Demping Het systeem omvat ook elektronische demping, maar dat is op zich geen unicum. Bijzonder is wel dat het systeem geïntegreerd is met de CAN-bus, waardoor een enorme hoeveelheid data valt uit te lezen en combineren, zoals koppel, acceleratie, stand van stuurwiel, gaspedaal en remmen. Dat beinvloedt de demperkarakteristiek, waarbij elektromagnetische kleppen de staat van het voertuig honderd keer per seconde controleren. De combinatie van 4Control en elektronische demping is overigens op de persoonlijke smaak van de bestuurder af te stemmen via een enorm computerscherm in de middenconsole. Sportief, comfortabel, neutraal, u vraagt, de Talisman draait. INGEZONDEN MEDEDELING
FLATRATETIJDEN / Luchtfilter: 6 min. / brandstoffilter: 24 min. / distributieriem*: 120 min. + 1212 min. incl. uit- en inbouwen aandrijfgroep / multiriem: 78 min. / interieurfilter: 30 min. / vervangen van koplamp: lampje 6 minuten, hele unit 66 min., incl. uiten inbouwen voorbumper / voorbumper vervangen: 60 min. / twee voorschokdempers vervangen: 92 min. *150.000 KM/6 JAAR.
DEF-p20 AUW08 op de brug.indd 21
Dé pechhulpverlener voor uw klanten!
18-08-16 13:59
TENSLOTTE
ONLINE
IN DE BRANCHE
Carrec via Facebook:
KUMHO NAAR S&H
Koppelingsproblemen Volvo 850i. Klopt.
Internationale bandengroothandel S&H Tyres in Moerdijk is sinds deze maand importeur voor de Benelux van het Koreaanse bandenmerk Kumho, een ‘betere budgetband’, die affabriek onder VW's Polo wordt gemonteerd. S&H Tyres neemt het stokje over van Van Klei in Zoeterwoude. Er waren volgens S&H-eigenaar Siem Klapwijk meerdere gegadigden om het merk binnen te slepen. “Ik denk dat het in ons voordeel was dat we niet zo veel verschillende merken op de plank hebben.” Zowel bij Kumho als Van Klei wil men niets zeggen over de breuk.
Il mecanico di Merda via Facebook:
Hoezo moet het wiel eraf om remblokken te wisselen? leve de haakse slijper!
ENDE AUTOWELT Automarkt Autowelt van de Nederlandse ondernemers Henk en Arjan Mensink is failliet. Althans de bv, want de markt zelf opereerde al een aantal jaren onder een Duitse gmbh en blijft gewoon open. Autowelt organiseert sinds 2012 een wekelijkse automarkt in het Duitse Emsburen, op zeven kilometer van de grensovergang bij Oldenzaal.
22 Bovag via Twitter:
AGENDA
Meneer Mulder is 60 (zes-tig!) jaar in dienst bij Bovag-garage Wielingenplein in Utrecht! Vanavond op tv, van harte!
COLOFON
DOZIJN VOL VOOR AUTOPROTEAM
Automaterialengrossier Koskamp heeft in het Gelderse Zutphen zijn elfde vesting geopend. Naast een magazijn met automaterialen, bezorgservice en een afhaalbalie, beschikt het nieuwe filiaal ook over een eigen trainingsruimte. Het is volgens directeur Bram Teun Koskamp een kopie van alle andere vestigingen. Dat wil zeggen: een voorraad over de volle breedte, tien man personeel en zes auto’s die zes routes per dag rijden.
Autoproteam, het garageconcept van onderdelenleverancier WM Automaterialen, sloot afgelopen maand drie nieuwe bedrijven aan. Met de komst van Autobedrijf Scholten in Markelo, Autotechniek Hans Sloot in Lochem en Autobedrijf Alex ten Broek in Baak telt Autoproteam twaalf vestigingen in Nederland. Op De Garage in het Drentse Meppel na zijn alle Autoproteam-bedrijven gevestigd in Gelderland en Overijssel.
-> Transport Compleet, vakbeurs over transport. Evenementenhal Gorinchem, 7-8 september.
-> Jaarcongres Bovag Onafhankelijke Autobedrijven, evenement voor leden van die Bovag-afdeling, 4 oktober.
-> Automechanika, internationale aftermarket- -> Autoprofessioneel en schadeherstel beurs. Messe Frankfurt, 13-17 september. Vakbeurs, regionale aftermarketbeurs. Evenementenhal Hardenberg, 18 - 20 oktober. -> Mondial de ‘l Automobile Parijs, internationale autoshow. Paris Expo Porte de Versailles, 1-16 oktober.
ONTWERP Curve, Haarlem OPMAAK Che* Ontwerpstudio, Vleuten Automotive Werkplaats is een uitgave DRUK Mediacenter Rotterdam van Mobility Media bv, Naritaweg 14, 1043 BZ ABONNEMENTEN Abonnementenland, Postbus Amsterdam, Tel.: 020-5800966 20, 1910 AA Uitgeest, tel 0900-2265263 (€0,10 UITGEVER Jelle Heidstra, jelle@mobilitymedia.nl p.m.). Abonneren via www.bladenbox.nl, opzegREDACTIE Luberto van Buiten (hoofdredacteur), gingen uiterlijk 8 wkn voor afloop abonnementsBart Kuijpers (adjunct-hoofdredacteur), Paul van periode via www.aboland.nl den Bogaard, Floor Vink, r edactie@mobilitymedia.nl ADRESWIJZIGING doorgeven op adreswikkel MEDEWERKERS Luc van Bussel, Freek van Leeuwen, en aan Abonnementenland retourneren, of via Mark Litjens, Diederik Plug, Asim Saglam, Bas Snij- www.aboland.nl der, Fotoburo Brabant ABONNEMENTSPRIJS €132,- (icm. Management, ADVERTENTIES Marc Krijnen, Hafid Ouchan, excl. 6% btw) per jaar. Buitenland (Europa Erwin van der Wal, sales@mobilitymedia.nl, inclusief België): standaard tarief + extra be020-5800975 zorgkosten van €75,- per bezorgadres. Losse TRAFFIC Sebastiaan Dekker, Loes Berendsen, nummers €16,-. Meerdere abonnementen? Neem traffic@mobilitymedia.nl contact op voor een scherpe aanbieding
p22 AUW08.indd 24
KOSKAMP ZUTPHEN OPEN
DISCLAIMER Hoewel de informatie in deze uitgave met zorg is uitgezocht en waar mogelijk is gecontroleerd, sluiten uitgever, redactie en auteurs uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheid en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens GEGEVENSBESCHERMING Automotive Werkplaats is een uitgave van Mobility Media. Mobility Media legt de gegevens van abonnees vast voor de uitvoering van de (abonnee)overeenkomst. Deze gegevens kunnen worden gebruikt om u te informeren over relevante andere producten, diensten en activiteiten van Mobility Media en zorgvuldig geselecteerde samenwerkende partners. Indien u geen prijs stelt op informatie van Automotive Werkplaats of indien u uw toestemming voor het gebruik van
uw e-mailadres wilt intrekken, kunt u een verzoek indienen bij Mobility Media, Naritaweg 14, 1043 BZ Amsterdam. Nadere informatie vindt u in het privacy statement op www.mobilitymedia.nl © Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.
Mobility Media is aangesloten bij het HOI. Voor oplagegegevens verwijzen wij naar de reguliere HOI publicaties.
18-08-16 16:23
√ 96% Europese wagenparkdekking √ OE-matching kwaliteit √ Consumentvriendelijk geprijsd
Direct te bestellen bij