1. TXOSTENA INFORMAZIOEN
TEKNOLOGIETATIK,
KOMUNIKAZIOEN
HEZKUNTZA
BALIABIDEETARA. Kapitulu honen helburua ikusmolde irakasteko eta ikasteko eskoletan sortzen dira. IKT eraldatuaren izaera 1. Lehenik eta behin, interesen egitura aldatzen dute. 2. Ikurren izaera aldatzen dute. 3. Komunitate ingurunea eraldatzen dute. Eragina duten lekuetan bizi diren pertsonak, ez dituzte arazoak IKTen hedapena ikusteko. Informazio eta komunikazio teknologiak, hor daude era hor geldituko dira denbora luzez eta kontuan izan behar dira hezkuntzaren munduan. Informazio eta komunikazio teknologiak ez dira neutralak, balio asko duen mundu batean izaten dira garatuak. IKTek hezkuntzaren arloan, itxaropena sortu dute, eta berrikuntza arloa bezala ikusten dira. IKTak eta hezkuntza Hezkuntzaren arloan ez da bereizten beste sistema sozialetatik. Gaur egungo haurrak teknologiarekin batera hazten dira, ikusentzunezkoa eta digitala batez ere. Mundua ezagutzen ari dira eta lanak eskuz egitea bezala ordenagailu bat programatzea ere zaila egiten zaie. Lehenengo
arazoa
irakaskuntzaren
testuinguruak
eraldatzeko,
hezkuntzaren tipologiak irakaslean zentratzen dela esan dezakegu. Herrialde askotan IKTak erabiltzeko programa desberdinak daude, hezkuntza politika bat garatzeko.
1
Eskolaren eraldaketaren bila Puntu hauek garatzeko aukera ematen zuen: Nonahiko inguruneak eta ikasteko materialak Goi mailako ikaskuntzaren jarduerak. IKTen aplikazio errazak. Proiektuaren helburuak honako hauek ziren: Diseinatzeko, garatzeko eta ebaluatzeko hezkuntza ingurune bat. Teknologiak modu paraleloan garatuak izatea. Eskola ingurunea berrantolatzea eta sustatzea. Schoolen proiektuaren emaitzak eta ikaskuntzak Praktika desberdinak aurrera eraman nahi ditu eta transformazioa aldeztea da helburu bat. Zazpi puntu IKTak berrikuntza pedagogikoetan bihurtzeko: 1. Azpiegitura teknologiko egokia. 2. Irakaskuntza eta ikaskuntza prozesuetan, komunikabide era desberdinak erabiltzea. 3. Ikuspegi konstruktibistaren ikuspegia. 4. Ikasleen gaitasuna bere hezkuntzan inbertsioa eskuratzeko. 5. Ikaskuntzaren emaitzak lortzeko arazoak. 6. Elkarrekintza kontzeptua zabaldu. 7. Ikasle bakoitzak bere hezkuntza bereganatzeko inbertsio ahalmenak sortzea. Egungo gizarteko paradigma teknologikoa Gaur
egundo
gizartea
iraultza
digitalean
bizi
da,
eta
hori
telekomunikazio, informatika eta mundu audiobisualetako eremuetan ikus dezakegu. Interneten ezarpena gizarte leku guztietan adibide argia daukagu. Euskal
Autonomia
Erkidegoa
90.hamarkadatik
egoera
honetara
egokitzen dago. 1994ean “Europa en marcha hacia la Sociedad de la 2
Informacion” plana sortu zen aldaketa teknologikora egokitzeko lehen neurriekin. 1996ean “Europa a la vanguardia de la Sociedad de la Información” planaren bidez eremu hauetan hezkuntzaren garrantzia sustatu nahi zuten. 2000.urtean eEurope sortu zen gizarte berria komunikazio, informazio eta ezagutza berrietara egokitzeko garrantzia azalduz. Bertan, lista bat agertzen zen neurri batzuekin, bere garrantziaren arabera ordenatuak. eEuropek Europako Batasuneko herrialde guztiei eskoletan eraldaketa bat gertatzea gomendatzen zien. Horretarako, “Aprendizaje electronico” sortu zen teknologia digitalak erabiltzeko. Espainiako aldaketa teknologikoaren sustapena eta finkapena Vitorian “Info XXI la Sociedad de la inform@ción para todos” sortuko da gizarteko eremu guztietan paradigma teknologikoak garatzeko. Errealista den eta diseinu koordinatua duen plan españa.es sortu zen 2004ean, educación.es-ekin batera. Horretarako “Internet en la Escuela” programa sortu zuten, ikasleek aro digitalari aurre egiteko. Espainiako gobernuak Ingenio 2010 sortu du programa ezberdinekin, eta honi “Internet en el Aula” deritzo. Euskadiko informazioaren gizartearen eraikuntza “Iniciativa 2000tres” jauzi handia izan zen Euskal Herrian teknologiarako garapenean. Hezkuntzan ere garapena lortu nahi zuen. Horretarako irakasleak motibatuak eta formatuak egon behar dira. Plan Premia I Euskal Herriko eskoletan minimo batzuk bermatu nahi zituen eta Plan Premia II informazio teknologia eta komunikazioa ikasgelan zabaldu nahi zuen. Heldutasun teknologikoaren eredua eskolan 2008an “Euskadi en la Sociedad de la Información: Agendas Digitales” sortu zen. Euskal Herriko gobernuak estrategia eta programa ezberdinak ezartzen ditu teknologia garatzeko.
3
1. Nazioarteko gizarteen diskurtsoak 3.industrializazio prozesu bat gertatzen hari dela esan dezakegu teknologia berrien agerpenekin. Teknologia berrien erabilpen orokortua ekintza nabari eta geldiezina da. 2.Gizarte eta kultur ondorioen argi eta itzalak informazio eta komunikazio teknologietan Teknologia digitalak beste pertsonekin komunikatzeko balio digute, denbora eta kokapena kontuan izan gabe.Gainera, informazio asko dugu eskuragarri eta gizakiok beste lekuetan gertatzen denaz jakitea laguntzen digu. Horrez gain, lan eremuan hainbat ekoizpen jarduerak eskaintzen ditu. Hala ere, gure pribatutasuna galdu dezakegu. 3. Nonahikotasun teknologikoak sortutako hezkuntza arazoak Informatika gure bizitzako eremu gehienetan aurkitzen da, modu tradizionalak alde batera utzi direlarik. Horregatik, helduek gehienbat, formakuntza bat lortzeko esfortzua egin behar dute analfabeto teknologikoak ez izateko. 4. Hezkuntza erronkak teknologia berrien aurrean Teknologia berriak eskola sistema eta kulturan ezarri. Helburu eta metodoak berregituratu ikasle eta irakasleentzat. Hezkuntza teleformakuntzaren bidez hedatu. Alfabetizazio teknologikoa sustatu. Hezteko teknologiak, hitzak esan duen moduan, hezteko balio dute.Hezteko teknologiak lanbidetzat hartzen dira. Hezteko teknologiek ingurugiro sozialean ere eragiten dute. Hezteko teknologiak teoria bat da, non gizakiaren heziketarekin zerikusia duten arazoak aztertu eta ebazten diren. Jakin behar dugu, irakaslegoak ez dituela helburuak teknologiei esker lortzen eta horregatik, hiru motatako hezteko teknologiak bereizten dira: 1. Hezteko teknologiak objektu fisiko bat bezala. 4
2. Hezteko teknologiak suporte logiko bat bezala. 3. Azkena, aurreko bien batura.
HEZTEKO TEKNOLOGIEN EKARPENAK 1. Hezteko teknologia hezkuntzaren zientzia moduan. 2. Hezteko teknologia “aparatología” moduan. 3. Teknologiak hezkuntzaren zailtasunak ezkutatzen dituenean. 4. Hezteko teknologiak Informazio eta Komunikazio Teknologiei gainjartzen denean. Historiari buruz ezer ez jakitea. Testuinguru falta. Erredukzionismoa. Jarraitutako porrota. Estutasun teknologikoa. Azkenean, Informazio eta Komunikazio Teknologien garapenarekin batera irakasleek hauen erabileratan interesatzen dira hezkuntzan sor daitezkeen arazoei erantzuna emateko.
ESKOLA 2.0: ¿Etiketa bat baino gehiago? Gaur egun zerbait berria denean, teknologia digitalarekin lotuta dago eta 2.0 da. Gainera, erabiltzaileen artean web orrialdeko informazioa partekatu daiteke web 2.0ko web gune batean. Web 2.0 batean informazioa erraz sartu eta atera daiteke eta horregatik, erabiltzaileek beraien informazioa kontrolatu beharko lukete. Esan beharra dago ere, Web 3.0ren agerpenarekin, aurreko hau desagertu daitekeela. Proiektu eraginkorra izan arren, zaila da ikastetxeetan islatzea. Alde batetik, batzuetan ordenagailu kopuru txikia izan dezakete eta beste aldetik, irakasleen prestakuntza eskasa ere agertu daiteke. Beraz, ez da hain erreza eskola 2.0 barneratzea. 5
BALIABIDE TEKNOLOGIKOEN HEZTEKO ANTOLAMENDUA 1. Sarrera. Informazio eta Komunikazio Teknologiak aldaketa handia eragingo du hezkuntzan, baina hauen sarrerak ez du ezertarako balio ikastetxeetan ere aldaketak ematen ez badira. 2. Informazio eta Komunikazio Teknologiak antolatzeko ereduak hezkuntzan. Teknologiei egokitzeko eredua: Hauen helburua garrantzitsuena informazioa transmititzea eta irakasleen lanetarako laguntza moduan erabiltzen da. Integrazio katalitikoaren eredua: Irakasleak konpetentzia eta ikuspuntu desberdinak ikasten dituzte teknologien testuingurura egokitzeko. Integrazio kulturalaren eredua: Eredu hau Informazio eta Komunikazio Teknologiekin asko aritu diren ikastetxeetan ematen da. Informazio eta Komunikazio Teknologiak ikasketa komunitateen sorreran: hezkuntzan aurkitu ditzakegun nagusitasun lau maila. Lider hezigarria. Lider eraldatzailea. Lider integratzailea. Lider laguntzailea. Hezkuntza
zentro
guztiek
elaboratu
beharko
lukete
hiru
esparruetara zuzendutako IKTen Integraziorako Proiektua: IKTak
zentroaren
proiektu
kurrikularrean
ezarritakoarekin
koherenteak diren baliabide didaktiko gisa. IKTak
hezkuntza
komunitatea
osatzen
duten
kideen
arteko
komunikazio tresna gisa. IKTak
eskola
zentroaren
administraziorako.
6
organizaziorako,
gestiorako
eta
Hezkuntza gai politikoa da eta irakaskuntzan aldaketak ematen diren bakoitzean, prozesu polikia izaten da. Gainera, irakaslea heziketa-liderra izango da bere ikasleak IKTei buruzko bizipen berrietara hurbiltzen dituenean. Gaur egun, eskolaren kulturalizazio prozesu bat behar da berriro ere, ikasteko komunitate profesional batean bihurtzeko. Horrela, denok ikasi dezakegu zerbait. Sengek (2006) bere liburu ezagun batean proposatzen ditu pentsamendu sistemikoaren lege batzuk, organizazio inteligentea gidatzen dutenak eta IKTen integrazioa kudeatu behar duten hezkuntza zentroetan kontuan hartu beharko direnak: Egungo problemak iraganean emandako irtenbide orokorren deribazioa dira. Egia esan, teknologiak ez direlako inoiz osotasunez integratu. Presioa ezarriz gero, handiagoa da sistemak ezartzen duen indarra. Jarrerak hobetu egiten du, okertu baino lehenago. Bide errazak toki berdinera darama. Gaitza baino okerragoa konponbidea izan daiteke. Bizkorrena motelena da. Kausa eta efektua ez daude gertu espazioan eta denboran. Aldaketa txikiek emaitza handiak eragin ditzakete. Kontrajartzen diren bi helmuga ezberdin lotzea posiblea da. Elefante bat erabiltzeak ez ditu bi elefante txiki sortuko. Sistemek
integritatea
behar
dute
eta
euren
izaera
osotasunaren menpe dago. Ez da errurik. Pentsakera sistemikoak kanpoko elementurik ez dagoela frogatzen du, hau da, guk eta gure arazoak sortzen dituzten kausek sistema bakarra osatzen dutela.
7
Ezagutzaren
gestioa
ikaskuntzaren
gizartean:
Memoria
organizatiboa
hezkuntza instituzio batek deboran zehar aurrera eramaten duen ulerkuntza kolektiboa da eta eskolak ikastek duen gaitasunean laguntzen du. Beraz, instituzioaren identitarearen parte bilakatzen da eta memoria organizatiboa informazioaren
kodifikazio
prozesuarekin
dago
erlazionatuta.
Gainera,
badakigunez, IKTak hezkuntza zentro desberdinak kontaktuan jartzeko erabili daitezke, baita informazioa elkartrukatzeko ere. Simpson et. al (2005) IKTen integraziorako proiektuak aurrera daramaten eskoletan Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako irakasle batzuen jarrerak definitzen dituzte: IKTetan eta hezkuntzan espezializatutako informazioarekiko interes maila baxua. Aurrez aurreko topaketak informazio berriaren eta ezagutzen difusiorako mekanismo bezala. Erabaki akademikoak departamentuko zuzendariak har ditzan uzten da. Irakasleak autonomia gradu altua erakusten du egokitzen zaizkion erabakiak modu indibidualean hartzeko. Beste lankide batzuekin edota zuzendaritza taldearekin aritzeko konpromezu falta. Jarrera hauek , irakaslegoari IKTen ingurua existitzen diren idea berritzaileetara sarbide zuzena ekiditzen diote. 3. Hezkuntza espazioen gestioa IKTen formakuntzarako. Ikasgela teknologikoa: funtzioa, estruktura eta organizazioa Ikasgeletan IKTek eragina izan dezakete ikasleek ikasten duten moduan, eta irakasleak lan egiteko duen eran ere bai. Egia esan, IKTak sartzen direnean irakasleek beraien metodologia aldatzeko beharra sumatzen dute. Eskola bakoitzean informatika gela bat edukitzea da normalena, baina ikasgela teknologikoak ondorengo ezaugarriak kontuan hartu beharko lituzke: On-line baliabideetara sarbidea.
8
Ikaslegoari
ikasteko
aukera
ematen
dioten
teknologien
eskuragarritasuna. Ikaslegoari norberaren ikaskuntza estilo desberdinak erabiltzeko askatasuna ematen dioten teknologiak. Kurrikulu
pertsonalizatuetara
pertsonalizatuetara
sarbidea
sarbidea, eta
proba
diagnostiko
ikaskuntza
bilakaerak
ebaluatzeko ariketetara. Organizazio maila malguak. Sare baliabideetara bakarkako sarrera. Imajinen proiekzio sistemak. Errekurtso zentroak: funtzioa, estruktura eta organizazioa Eskola guztietan, gutxienez, liburutegi bat egoten da, baina IKTekin aldaketak nabari dira eta Unibertsitate sailan “Centro de recursos para el Aprendizaje y la InvestigaciĂłnâ€? kontzeptuagatik ordezkatua izan da. Liburutegiak bere funtzioak egokitu behar izan ditu, informazioaren organizazioa, ordena eta hedapena sinbolizatzen duen lekua delako eta IKTetan espezializatuta dagoen jendea egon behar da hor lanean. 4. Giza-errekurtsoak IKTen hezkuntza organizaziorako. Direkzio ekipoak Lidergo lanak garrantzitsuak dira eta gehiago ikasgeletan IKTak integratu nahi direnean, hau da, antipaziorako, sustapenerako edota estrukturazioak egiteko konpetentziak menperatzen baitituzte. IKT koordinatzailea Irakasleei IKTen erabilerari eta hauen dinamizazioari buruzko aholkuak ematea da koordinatzaile baten funtzioa. DBHn
koordinatzaileak,
zuzendaritza
taldearekin
eta
tekniko
informatikoaren laguntzaz, urteko lan programa elaboratzen du. Gutxienez, ondorengo sailak ditu:
9
Teknologia berriak erabiliz, hezkuntza komunitatearen erlazio mekanismoak sustatzen dituzten ekintzak. Programaren jarraipenerako eta ebaluaziorako diseinua. Informazio
eta
baliabide
multimedia
baliabideak
informatikoak,
irakaslegoaren
audiobisualak
eta
ikasleen
eta
artean
zabaltzeko ekintzak. Materialaren dinamizaziorako jarduerak. IKT koordinatzaileak DBHn hartu behar dituen funtzioak hauek dira: Software hezitzailea. Produktu eta sistema berrien erabilera sustatu. IKTak kurrikulumean integratzearen aldeko jarrera erakutsi. IKTen alorrean ematen diren iniziatiba eta proiektuen dinamitzaile eta abiarazle moduan jokatzea. Haur eta Lehen Hezkuntzan ordea, IKT koordinatzailea zuzendaritza taldeak izendatzen du eta ondorengo funtzioak eskatzen zaizkio: IKTen
integrazio
proiekturako
proposamenak
aurkeztea
zuzendaritza taldeari. Zerbitzu hauen erabilerarekin lotuta dauden jarduerak koordinatu. Eskolak dituen baliabideak organizatu, eguneratu eta mantendu. Hezkuntzarako erabilgarriak diren tresnak berrien berri eman eta ikasgelan hauen erabilera sustatu. IKTa kurrikulumean integratzearen aldeko jarrera erakutsi. IKTei buruzko funtzioak bete. Informatika teknikaria Ekipamenduen eta baliabide teknologikoen mantenuaren ardura berak du eta IKT koordinatzailearekin koordinazioan egin behar du lan, irakasleek IKTen bidez baliabide didaktikoetara sarbidea izateko. Informatika teknikariak bete beharreko funtzioak:
10
Eskolako sistema informatikoen administrazioa eta mantenua gertatzeko beharrezkoak diren lanak bete. Ekipazio informatiko eta telematikoetan eman diren aldaketa esanguratsuen berri eman. Sistema informatikoak erasotzen dituzten arriskuei aurre egin, segurtasuna mantenduz. Aholku teknikoak eskaini irakasleei. Hezkuntza
administrazioak
gomendatzen
duen
softwarea
instalatzeaz gain, irakasleen eskura jartzeaz arduratu. Eskolaren zeregin administratiboei laguntza teknikoa eskaini. Eskolaren web gunearen elaborazio eta mantentze lanetan laguntza teknikoa eskaini.
BLOGA Blog-a interneteko idazketarako gunea da. Kronologikoki ordenatua dago eta bi osagai nagusi ditu: sarrerak eta iruzkinak. Doan da eta beste hainbat elementuk osatzen dute. Bloga eskola-komunitateko komunikazio-tresna bilaka daiteke eta edozein eragilek kudea dezake.
Premia funtzionalagoetarako ere erabil
daiteke: proiektuentzat, gaie ezberdinentzat, jarduerentzat, etab. Blog-a edukitzeko kontu bat ireki eta ondoren hau sortu behar da.Egileak adingabeak badira, gurasoen edo legezko tutoreen baimena izan behar du. Blogean artikulua argitaratzea eskolan lantzeko gairen bati helduta hasten den segida didaktikoaren azken fasea da. Iruzkinak egiteko sarrera irakurri eta hari buruzko gogoeta bat egin behar da. Hainbat gune daude blog bat sortzeko: WordPress, Blogger, Aulablog, etab.
11