សិក្ខាសាលាបច្ចុប្បន្នភាពប្រទេសកម្ពុជា

Page 1

se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 1

:&aZ):),)

hqQ‰hHpPl)kNh(i:amK‰d)

§jpiéNkà§<pÚvXÓq&pzP)y1(,é100k)p‘nh:‘ IGN ht+)gkélµm&m)phk)+)Ø lµm&§Nka:HÓ;(p°N:Ùa(a)øoà p&t lµm&uMhé<àÙ(p°N:Ùahµnéd,,:)n :àÌ’p

lPàqàÌh‘

N:Ùa:*)t

q)n

aàkt‘aÙt§Nk

qà(v)m aà§kt

ràÙ(,éa§<a

èNkahH): N:Ùa(a)øoà

§Nka$t §Nka:§v EnhÙné Ya

kèp?

§Nka$t EnhÙné

Enhµné :I&àt$t

lPà<) lPà$tEnhÙné

èNk(jY°

(fé(zM°

:à(k°o?)b

$tEnhÙné

aH),(k)n

§Nka:Yé

:à(k°o?)b

§Nka jI), ‘

y)§a;z)t(aéy

§NkauMé

§NkaaH), (zM)q

(déte¬p

;yY(:<Wé §z?tet‘

a(, aé §< a

Nkà§<p Nkà§<p

hµnéd ,: )n Nkà§< p

Enhµné :I&àt$t

§Nka:HÓ; p Nkà§<

Ìa‘è< uMhé<àÙ

:I&àty)§a ; ?t‘(iôp §Nka$p

aàkt‘$àk&, n(mg

aàk§ t‘èNd

Nkaa àkt‘èN d

Natª:/é

h&àty)jµ

<Ùa :I&àt(q° k§à <p Nkà§<p °<Ùa N :I&àt(q )§a; p :I&àty Nkà§<

aàkt‘(b),

$tEzP‰,

lµm&§Nka:HÓ; ràÙ:à(k°kµp N:Ùa(a)øoà (zyYavY),

N:m’n,); y);t‘

i(p?Ì:)a‘ Nkà§<p

èNk,.) aàkt‘qa

qàÌ’

N:ÙaèNkahH):

èNk(jY°

IGN-18-218E_100K_1950 Flle 218E Echelle : 1:100 000 TAKEO_EST

§Nkay)<¬t

§Nka(, éa§<a

è:;’)

Nkà§< p

:?)

(:P)n

aY)g‘

N:Ùa(,éa§<a

lPàdé:µn lPàqqa qàha‘

Nkà§< p

uM3<àÙ ràÙaàkt‘Na:)àt N:Ùahµnéd,:)n (zyYy)§a;

;yY(k)o&;t/ èuT(:°nç ié8 §zyÙ,) sP)à2016 Séminaire : Actualité du Cambodge Vatt Bodhivansa, 101 Bd de la République 77420 Champs-sur-Marne , France. ISBN : 2-9524557-5-9

Dépôt légal : Bibliothèque nationale de France Décembre 2016

ISSN : 1162-1680


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 3

:&aZ):),) hqQ‰hHpPl)kNh(i:amK‰d) ;)eM&p (,)a :)eµ :)m’Ùy 1-(yé§jpié(Nhé:àn)h‘a)n(Ìøh(tE),Nkà§<pamK‰d)-(;ôyv)mm)pNhlk(qgkév) ∞ iàkÁn 3-19 2-§jpiéNkà§<pÚvXÓq&p IGN Ø (a)øNy,‘-(zyYaàky-(zyYy)§a;-(zyYavY),-(zyY:.)b(nôt(zyYaàkt‘q)m-(zyYNkø;&=)n {NÌ:)iNkø;&=)n} iàkÁn 20-40 3- zKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn p&t (fM)ø(a)ø§zMni)àt64 (p°fµt:mÙNièu iàkÁn 41-49 4- n<WomMpÙfisP)à1993 èpNkøn)d)v)qNaamK‰d) iàkÁn 50-53 5- :mHyY&;hHom¶ :mHyY&;)q)p&t$nµh&b nh:‘§zMn <)a‘hk)QÓ,hk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)aèpbµ(v:AÓ (UNESCO) iàkÁn 54-60

;)eM&p (,)a q)b :&né;ÙxCpç 1- $o&h(ybBl)kamK‰d)(,ézKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn p&t (,é(a)ø§zMni)àt64 iàkÁn 61-99 2- :),NamyÙ,)a)n$pYnd)y&NaÙtù)($sP)à1962p&tsP)à2013:YékéNÌ:)iNkø;&=)n iàkÁn 100-103 3-(yéamK‰d)p"tii¬,j,;&Ìa$.éz?økéd(m?)ø(a)øp)p)(p°:mÙNiq&pz)tyHÓt ∞ iàkÁn 104-110 ∂ $Paqµ,n¬mjY,‘(b)h,‘:àn)h‘(<)øN:)bhk)+)Nh(i:amK‰d) iàkÁn 111-112

$Pa:Nmh:Nm¬, (,)a (=t e"m

;yY(k)o&;t/ èuT(:°nç ié8 §zyÙ,) sP)à2016 Séminaire : Actualité du Cambodge Vatt Bodhivansa, 101 Bd de la République 77420 Champs-sur-Marne , France. Imprimerie : Vatt Bodhivansa, Champs-sur-Marne.

ISBN : 2-9524557-5-9

Dépôt légal : Bibliothèque nationale de France Décembre 2016 1

ISSN : 1162-1680


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 4

Nk"yhY& NÁ y:&a)Z :),);yY(k)o&;t/èuT(:°nçié8§zyÙ,)sP)à2016 d):Nmt‘ $yUhii)àtN:Ùt§<,;)eM&pÌp(oé.$pYn)empç§uT(p)øm&pÌpp&b)bœ $:‘— e'd)†a:)n<!aNmnaÌpht+)gké:mHyY&omMd)y&p&tNk"yY&a)nvç (j/t«§<,amK‰d)Ìpp&taàkÙts?ta)y‘ké(<émma<,‘(k,hqQ‰hHpP— m=)pen§zMnÌp(aéy(ùét(p°q(p?)ø:y;y/nçié9-14 §yy)àtké:y;y/nç ié15maNh(i:§zMnÌpo?)a‘qÙøπpub— ma<,‘(k,(pø 6:y;y/nç (=éb§<,Nh(i:amK‰d)d¬hNhiø;&hyY&(aéykéz)taP‰tp&tkéz)t(Na°— Nk"yY&hÁNy(pø,)yNy<)thk)+)m¬bqàp¬p§<,amK‰d)aàkÙtd¬hNhiø— Nh(i:amK‰d):k.èuTd)Nh(i:yµq Nhd)dpy&q §ym)p$)nBom¶oà d)(anYyÇ à§v,<µpy)§zMn d)(m)ipl)km¬b:àn)h‘œ(bétna/)a)nk)n–

Nkøn)d)v)qNaamK‰d)(p°:mÁbm=)pen :y;y/nçié9-14 2


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 5

1-(yé§jpié(Nhé:àn)h‘a)n(Ìøh(tE),Nkà§<pamK‰d)-(;ôyv)m m)pNhlk(qgkév) ∞ 104°

103°

Nh(i:èu

d¬nlPà<t§na

105°

,);

NÌ:)iNkø;&=)n

6

:à(n)t

14°

107°

106°

14°

5

NaÙtNkø;&=)n :&né(:)lÁv

Ìp,t‘ :’"It§Nyt

(:îmn)h 6

Ìy‘<àht 5

èh’,&p

13°

¬n d

h"ti (k)o&ç:)y‘ (p?:)h

i(p?(metE

13°

NaÙt:"It§:p

1

Na(qø

l

làPπn’),‘

aàkt‘sP)àt

§:pm(p)nmB

12°

aàkt‘q)m

Na g ;)

(a)øey‘‘

NaÙt(zmnlµm&pI

11°

d¬nl Pà<àné 103°

NaÙtNkø:é=pÙ

lPà(kg 3

2 <µp§a;

aàky §ah

104° (a)øNy,‘

èNk§;t 1

i(p?(metE i(p?Ì:)a‘

4

(a)øaÙt

fµt:mÙNièu

qH)nmp

12°

7

11°

:.)b(nît

(;ôyv)m 105°

0

106°

100km

107°

§jpiéNkøn)d)v)qNaamK‰d)i:;y/nç1960 zP)y1\1000000√1:m…{(,éNa<):}≠10em…{(,é§jp<é} Nh(i:§zMnd)Nh(i:m¬bèp$):Ùémµ:Ùt§<,:U&y(p°q(p?)ø§z/N:hié10p&t§z/N:hié15èpnb\ii"t z)t(détp&t(p°q(p?)ø§z/h(v>)bié102p&t§z/h(vY)bié108èpnb\h(v>)bz)t(aéy2— <µ(qPøNh(i: §zMnd)Nh(i:m¬b:U&y(p°aP‰tyàhp‘NyÓk&a — (hée&yy)mèjINaù)§<,m)p 181 035 e…m (p)ø Nh(i:§zMn m)pià=àyµqd)tNh(i:q&p54<t¿ yµqd)tNh(i:ÚvX)18<t p&t yµqd)tNh(i:ÚvXÓ(p:Ùé10<t (:Mép"t m¬bl)eh¬p{1÷4}èpNh(i:lµm)¿(:Mép"t1÷3èpNh(i:èu¿(:Mép"tk)a ‘av>),{1÷2} èpNh(i:(;îyv)m¿ yµqd)tNh(i:,);§yhp>&q¿§yoàd)t:=kÁpOm’)ù)bµ¿Nh(i:(vÌ’,‘¿ Nh(i::&né,tA)p&tNh(i:(j/t« (iîy(p°$'nÙh’ <µqd)Nh(i::.:‰é ¿ Nh(i:§h,:Ù&a¿ Nh(i:,Ùq:àh¬n¿ Nh(i:=Ù,ùt‘¿ Nh(i:$µNié: — Nh(i:§zMnm)pn)tk=Ù(a)v (:Ién(:MéNdÙt§<,m)pqàvÙqav>),§aHnaàkt‘oà{NaÙt:"It§:p} p&tm)p Nh§;tké(dét(i°yHÓtd&y(:Mép"tNh§;tké(aéy(i°,&q — (=ébNh§;t$y&hnm)èph(v>)bp&tii"te'560e…m… p&t 440 e…m… — (<)b(=yÙi)àt(pø(=éb Ìpd)Nh(i:§zMnkÙàm)pyàhp‘<)q‘N:b),(ùéb — Nh(i:§zMnm)pNkàNhi,‘z)t(déti,‘p"tNh(i:èu p&t Nh(i:,);¿ z)t(aéyi,‘p"tNh(i:(;îyv)m¿ z)tyHÓti,‘p"tNh(i:(;îyv)m p&t fµt:mÙNièu¿ z)t,&qi,‘p"tNh(i:èu — NkàNhi,‘Nh(i:§zMn i)àtmµ,m)pNh§;t 2 600 e…m… e' 5÷6 d)<é(e)a p&t 1÷6 d)m)y‘:mÙNi — NkàNhi,‘d)m¬bNh(i:èum)p804em… NkàNhi,‘d)m¬bNh(i:,);m)p536em… NkàNhi,‘d)m¬b d)m¬bNh(i:(;ôyv)mm)p1260 em… (sPn:mÙNi§zMrm)p507em…– 3


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 6

èjI<é (zyY÷NaÙt p&m¬b« p&t dà(n@pNhd)n)ı:Y sP)à1962¿ sP)à1998¿ sP)à 2008 01_06_1962

03-03-1998

(zy÷Y NatÙ ¤èjI - em2 Nhd)dp-p)a‘ èj-I em2 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26

akà tq‘ )m av)Y , NatÙ l(àP kg èNk§;t Ìy<‘ hà t y)§a; (:ômn)h akà t: ‘ 'K hp)I bm)pdb Á akà to‘ à akà y :). b(nôt akà ts‘ )P tà (k)o: & )y‘ Na(qø NatÙ Nkø:= é pÙ (a)øatÙ Nkø;= & )n nypen& é :t"I §Nyt êynY m)pdb Á mv, X en& é NatÙ §ah NatÙ èh, ’ p& NatÙ h(µ e) i(p: ? )h

9 798¿7 3 812¿1 46¿0 4 883¿2 19 184¿2 3 562¿7 16 456¿8 7 016¿8 _ 27 601¿6 5 962¿4 2 966¿4 5 520¿8 12 692¿1 11 094¿1 68¿2 11 160¿6 _ 10 782¿3 11 092¿0 _ 14 287¿6 45¿3 _ 1¿1 3 000¿0

821 030 706 206 393 995 487 060 551 374 465 217 312 696 307 551 _ 320 364 340 415 289 132 274 095 179 973 126 340 7 095 39 283 _ 49 306 34 609 _ 14 857 7 724 _ 449 _

9 799¿0 3 568¿01 290¿0 4 883¿0 11 702¿0 3 563¿0 10 299¿0 7 017¿0 6 679¿0 13 814¿0 4 873¿01 2 966¿0 5 521¿0 12 692¿0 10 094¿0 868¿0 11 160¿0 13 788¿0 10 782¿0 11 092¿0 6 158¿0 14 288¿0 336¿0 803¿0 _ 3 000¿0

03-03-2008

Nhd)dp

Nhd)dp

1 608 915 1 075 125 999 804 946 042 793 129 790 168 696 164 598 882 577 772 569 060 528 405 478 252 417 693 360 445 263 175 155 690 132 106 119 261 94 243 81 074 68 279 32 407 28 660 22 995 _ _

1 679 992 1 265 280 1 327 615 947 372 1 025 174 844 906 896 443 716 944 677 872 631 409 585 850 482 788 472 341 397 161 319 217 221 396 117 481 171 139 150 466 111 671 185 819 61 107 35 753 70 486

i)tà $:‘ 181 035¿0 5 728 771 180035¿01 11 437656 13 395682 :(tAy-1 (zyYavY),Ìy‘èjI244¿1em2 (zyYaàkyÌy‘èjI1089¿4em2i)àt$:‘ 1 333¿5em2 * Le million, volume VIII, Cambodge, p.30, Paris 1982 4


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 7

n<WÌ,èpNkøn)d)v)qNaamK‰d) ;i& B):)U pd)y: & y&U & Na:t¬ §jpa)n

Nhlk

2009

Á X rÙà :t)A y‘ qpà p¬ lmµ & yv à )tn)ı:Y (zy÷Y n)do)pé èj-I em2 d(à n@pNhd)n)ı:Y N:aÙ zv akà tq‘ )m 01 av)Y , 02 l(àP kg 03 èNk§;t 04 Ìy<‘ hà t 05 y)§a; 06 07 (:ômn)h akà t: ‘ 'K 08 Á 09 hp)I bm)pdb akà to‘ à 10 aàky 11 12 :). b(nôt akà ts‘ )P àt 13 & )y‘ 14 (k)o: Na(qø 15 é pÙ 16 Nkø:= (a)øatÙ 17 Nkø;= & )n 18 nypen& é 19 :t"I §Nyt 20 Á 21 êynY m)pdb X en& é 22 mv, §ah 23 èh, ’ p& 24 h(µ e) 25 ? )h 26 i(p:

9 799¿0 3 568¿0 290¿0 4 883¿0 11 702¿0 3 563¿0 10 299¿0 7 017¿0 6 679¿0 13 814¿0 4 873¿0 2 966¿0 5 521¿0 12 692¿0 11 094¿0 828¿0 11 160¿0 13 788¿0 10 782¿0 11 092¿0 6 158¿0 14 288¿0 336¿0 803¿0 _ -

1 679 992 1 265 280 1 327 615 947 372 1 025 174 844 906 896 443 716 944 677 872 631 409 585 850 482 788 472 341 397 161 319 217 221 396 117 481 171 139 150 466 111 671 185 819 61 107 35 753 70 486 _ _

16 11 12 12 13 10 12 8 8 8 8 7 8 6 5 3 8 7 9 5 5 5 2 2 _ -

173 147 110 116 96 100 100 87 64 81 92 80 69 49 46 22 33 49 50 34 24 21 5 8 _ _

1 767 1 088 685 1 139 741 1 117 907 1 351 634 736 483 690 561 501 250 94 133 208 240 128 227 91 16 79 _ _

i)àt$:‘ 1779951 13 395 682 190~ 1 6562 13 866~

18 11 12 11 8 8 6 6 6 6 6 5 4 4 3 1 1 1 1 1 1 1 1 1 -

123

1

e&yd)èjI<é:ÙiOm)p 178 035 em2 - 177 995 em2 ≠ z.ø 40 em2 ~ y¬(,zy)m†a:)n(<émNa:¬t§jpa)n2008— 2 n<W)l&Ì,ràÙ-:tA)y‘i)àt$:‘m)p 1 633

aà(vépNhd)n)ı:Y§zMn (p°sP)à1900Nhd)n)ı:Y§zMnm)p8§:pp)a‘— y)àtkésP)à(p)øma $Ny)aà(vépNhd)n)ı:Ym)p1p&t1¿4 ma<,‘ sP)à1921— (p°sP)à1962m)p2¿6 p&tkésP)à1970ma<,‘sP)à1998m)p2¿4— ma<,‘sP)à2008 $Ny)o?)a‘ qÙøma1¿5 d)m¬bNhd)n)ı:Ym)pqàp¬p13…395…682p)a‘— dà(n@pNhd)n)ı:YÌpŒ<"tu) aP‰ti:;y/nç qÙt(Na)b(pø{19982008} Nhd)n)ı:Y§zMn Ìp(aép(ùét 2¿5 ,)p p)a‘— √ y)n)t B p&t C 5


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 8

dà(n@pNhd)n)ı:Ynh:‘Nh(i:amK‰d) sP)à2008 ù);

<t‘:éÙ(yNhd)n)ı:Yy)mn)do)pé (zyY

èu (;ôyv)m i)hd)t20 20-49 50-99 100-199 200-499 500ªzK:‘d)t

dà(n@pNhd)n)ı:Yd)Nhy&hyY&a)n:U&y&:àn)h‘n)h‘qàp¬pŒ<"tk&yNÌa<Nhd)n)ı:YaP‰tnb\(k,aàvy‘m¬b— (p°èuTié 3 §zmép) sP)à 2008 (;,)$)No)Ny Nh(i:amK‰d) m)pNhd)dp 13 395 682 p)a‘— (pød)y¬(,z èp a)ndà(n@pNhd)n)ı:Y sP)à 2008 nh:‘Na:¬t§jpa)n — y¬(,z(pø ht+)gŒ<"tu) aP‰t i:;y/nçqÙt(Na)b(pø Nhd)n)ı:Y§zMnÌp(aép(ùét 2¿5 ,)p p)a‘— $Ny)aà(vépNhd)dpm)p 1¿58% — N:>ém)p(Nqép d)thÙn:e'ı:>ém)p 6 879 628 p)a‘ i,‘p"thÙn:m)p6 516 054 p)a‘— Ne|:)n§zMnp&m¬b« m)pmpÙ:/ 4¿7 p)a‘ d)qàp¬py&qd)tNe|:)n§zMnp&m¬b«ké 10 sP)à mÙp §<,m)p 5¿7 p)a‘ — sP)à 2008 ht+)gŒ<"tu) Nhd)n)ı:Y§zMnman:‘(p° iéNaÙtm)p 19¿8% i,‘p"t sP)à 1998 m)p§y 17¿6% — d)uMém>t(iîyNhd)n)ı:Y man:‘(p°d)(Nqép(p°(zyY aàkt‘q)m av>), p&t n)do)pélPà(kg — <t‘:Ùé(yNhd)dp sP)à 2008 m)p 74 p)a‘ késP)à 1998 m)p 64 p)a‘ e'aP‰tm¬bsP)à <t‘:Ùé(y(ùét 1 p)a‘ — $Ny)aà(vép Nhd)n)ı:YamK‰d)m)p1¿5 p)a‘(pø:mN:hy)m$Ny)aà(vép Nhd)n)ı:Y$):Ùlé )e$)(ePbiç )àtmµ,m)p 1¿2%— aP‰tqà(v)mNh(i:10aP‰t$):»)p m)p§yNh(i: 2 e' Nh»Ùb(v m)p$Ny) 2¿0% p&t =.é,ékép m)p 2¿0% (Na°ké(p)øm)pké 1¿1% (i° 1¿8% — <t:‘ (éÙ yamK‰d) m)p 74 p)a‘d)<t‘:é(Ù yi)h — <t‘:(éÙ yamKd‰ )(,é:kéNh(i: Ø ù);§<,m)p 25 p)a‘ (,é:Nh»Ùb(vm)p 66 p)a‘ §yamK‰d)y&qd)tNh(i:d&yz)tz?|p èum)p 129 p)a‘ (;îyv)mm)p 260 p)a‘ p&t y&qd)t$):Ùé$)(ePbçm)p 130 p)a‘ — :(tyA -dà(n@pNhd)n)ı:Y1998p&t2008ht+)gNNhd)n)ı:Y:nhÙ eM)pht+)gu)dphni(:m)ph’pÙ )M p(ùéb— sP)à1964m)p6…203…000p)a‘√ dphn(i:Ø q&pm)p 350…000{5¿65%}-b¬p m)p300…000{4¿84%} aà(vépNhd)n)ı:Y§zMn $Ny)% 1 1 1¿4 2¿6 2¿4 2¿4 1¿5

,)pp)a‘

sP)à Nhd)n)ı:Y 1900 800…000 1914 1…823…279 1921~ 2…597…000 1962~ 5…728…771 1970 6…993…000 1998~ 11…437…656 2008~ 13…395…682 ¤dà(n@pNhd)n)ı:Y

10 ,)pp)a‘

1900

5 ,)pp)a‘

1921

1962

1970

Graphique k&pI‰(nzébNhd)n)ı:Y§zMn

B6

1998

2008

sP)à 1900¿ 1921¿ C 1962¿ 1970¿ 1998¿ 2008 —


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 9

n<WÌ,èpNkøn)d)v)qNaamK‰d) (zyY24Ø (zyYaàkt‘q)m¿(zyYyHÓtrMà‰{:¬t} (zyYavY),¿(zyYèNk§;t¿ (zyYÌy‘<hà t¿ (zyYy)§a; {<µp§a;}¿(zyY(:ômn)h¿(zyYaàkt‘:K'{qH)nmp} (zyYhpI)bm)pdÁb{:&né(:)lÁv}¿ (zyYaàkt‘oà {:"It§:p}¿(zyYaàky¿(zyY:.)b(nôt¿ (zyYaàkt‘sP)àt (zyY(k)o&:)y‘¿(zyYNa(qø¿(zyYNkø:é=p¿Ù (zyY(a)ø aÙt{(zmnlµm&pI}¿(zyYNkø;&=)n{NaÙtNkø;&=)n}¿ (zyYnype&n{é Ìp,Ùt}¿ (zyY:"tI §Nyt¿ (zyYêyYnm)pdÁb {:à(n)t}¿ (zyYmvX,e&n{é §:pm(p)nmB}¿ (zyY§ah (zyYèh’,&p — n)do)pé Ø lPà(kg √ aP‰t;t‘Naqad)(fM)ø:),)(zyY

qmT)bkén)do)pélPà(kg{;yYlPà}(i°:),)(zyY……… kélPà(kg (i° NaÙtÌy‘<àht 291 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:.)b(nôt 124 e…m 48 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(:ômn)h 314 e…m kélPà(kg (i° NaÙtqH)nmp 78 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:à(n)t 440 e…m kélPà(kg (i° NaÙt<µp§a; 148 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:I&àt§:p 169 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàky kélPà(kg (i° NaÙtNkø;&=)n 292 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(a)øaÙt 350 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(k)oÇ:)y‘ 186 e…m kélPà(kg (i° NaÙtNkø:é=pÙ 226 e…m 174 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàkt‘sP)àt 91 e…m kélPà(kg (i° NaÙt§ah 190 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàkt‘q)m 124 e…m kélPà(kg (i° hµ(e) 117 e…m kélPà(kg (i° NaÙtNa(qø 340 e…m kélPà(kg (i° e&nénmB kélPà(kg (i° NaÙt:I&àt§Nyt 481 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:&né(:)lÁv 371 e…m 19 e…m kélPà(kg (i° NaÙtÌp,Ùt 605 e…m kélPà(kg (i° NaÙty)(zM° kél(Pà kg(i°NaÙt§:pm(p)nmB 543 e…m $b:MÁbb)pkélàP(kg(i°(Ì’b§h’y 385e…m kélPà(kg (i° NaÙtèNk§;t 91 e…m $b:MÁbb)pkélàP(kg(i°NaÙtNkø:é=pÙ 280e…m 7


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 10

(,)a =»Ùp §:p $ø$)tu) amK‰d) m)pià=»àèjINaù)(,é:ké 181 035 e…m2 (,)a :Ùp sÁb Nho)p NaÙmevha/ :m nt/‰é (p°:l) p&t d) yàv)tn)N:> evha/ :m nt/‰é Ìp<)a‘,&z&ym¬b (:Pé:Ùàn)dn<W)l&Ì,Œmahàl?'ké hƒ+)Nkà§<p amK‰d)-(;îyv)m — i)a‘ip& hƒ+)(pø a),kéèuTié 9 :é=) 2012 (,)a =»Ùp §:p p)ban<Wmıp>é Ìpmahàl'h? ƒ+)Nkà§<p amK‰d)-(;îyv)m $:‘nb\(k, 5 (m’)t 20 p)ié (,éhƒ+) (Ìøh(tE),Nkà§<p p&t a)n(<)ø<µn lµm&m¬b qàp¬p(p°y)mNkà§<p n;)tNh(i: amKd‰ ) p&t (;îyv)m §<,NyÓ;$pÙ;yY(p°(k,z)tmÙz — aP‰tnb\(k,d)t 5 (m’)t (p°aP‰t :l) (,)a =»Ùp §:p p&b)b§ymP)a‘†t hàl?'hƒ+)(pø (i°y)mi:/p\nh:‘(,)a eM)p $pÙfi)yŒ (,)a :Ùp sÁb ª yàv)tn)N:>v)mP)a‘ :¬ne)y‘(ùéb (<)bm)phƒQ)àt ht+)gnµhl)k§jpié §<pi"a p&t §<p(e)a n;)t amK‰d)-(;îyv)m §<,hp/,‘iÙa y)àtké:mÁb $)v)p&emÌn)àt p&t :)o)nvn<W§zMn (,)a ,p‘ p,‘ — y)m (,)a =»Ùp §:p §jpiém)pzP)y 1÷100 000 {m¬b (,é m¬bnbk)p‘} §<,m)pià=àèjI 181 035 em2 m&pNy"mNyÓ;(i {(o.é(p°q(p?)ø sP)à 1933 p&t 1969 p&t ii¬,:E),‘ d)$p>nd)y& (p°q(p?)øsP)à 1963 p&t sP)à 1969} — Ìpd)e)y‘u)<µ(qPø (Nk)øa)n;):‘§;t<é (p°:mÁb(p)ø (Nhéêhanvçm&pià(péh<µq:mÁb(pø(i e'(Nhé GPS y)mjA)bnvh — (,)a =»Ùp §:p Ø ®dàp)p‘(p)ø ;):‘y)m§z/ y)mÌ’p‘:M)p — :àv)t§<n ;):‘(qg 181 035 em2 d):àv)t — h’Ù§p> (hé:&p(k,=P"t N:)h‘§yÌn)àt Nha):u) èjI<éamK‰d) m)pià=»à 200 k)p‘ eéùÓ§m’Nya)(n’ n,)b(=éb m&p<"td)(i° na<émakéz)tv)ma(i n,)b(=éb — ∫ (k,=P"t qH):‘d)$.é§<,(e(q)iu) Ìy‘ n)h‘nbk)p‘ eéùÓ(m’Nya)(n’ Ny"mNyÓ;nh:‘(e(=éb — h’Ù§p> (k,(pø:àv)t(=éb ;):‘ (i° ;)(,é:‚ — y)m (,)a =»pÙ §:p a)n;):‘§;ty)mêhanvçià(péhuMé m)pi"a<é§zMn ,bqµ, (;îyv)m 916 =&ay)n qà§va†i"a<é(;îyv)m ,bqµ,amK‰d) m)p 2…159 =&ay)n — (zyY§zMn 5 (p°y)mNkà§<p NyÓ;ii¬,ntaà§vNkà§<p Ø i"a<é§zMn,bqµ,N:Ùab¬p i"a<éb¬p,bqµ,N:Ùa§zMn 1… (zyYaàkt‘q)m385 =&ay)n 825 =&ay)n 2… (zyY:.)b(nît289 =&ay)n 1 100 =&ay)n 3… (zyYèNk§;t54 =&ay)n 30 =&ay)n 4… (zyYy)§a;159 =&ay)n 151 =&ay)n 5… (zyYaàky29 =&ay)n 53 =ay)n i)àt$:‘\ 916 =&ay)n 2 159 =&ay)n y)ma)nhàl?'z)t(,é i"a<éb¬p,bqµ,amK‰d) m)pd&y3<t (,é:kéi"a<é§zMnqµ,(;îyv)m — (pød) èq<pB ª a)n(NhéêhanvçuMé aP‰t(e),hàvt(o.éŒ:mN:h (i°y)m yaA;&dD) (LOGIQUE)nh:‘:pO&:fi) sP)à1982-1983-1985-2005§<,amK‰d)<"ap)à(<)bha/Nhd)dp(,)a =»Ùp §:p Ìp(o.éd)m¬b (;îyv)m — a)nm)pi"a<é,b(i°;&g(i°ma(pøh(tAéyŒm)pa)n(<)ø<µn <é§N:¿ <élµm&¿ <é qàa)n (p°y)mNkà§<p — (,)a =»Ùp §:p kpB,‘u) amK‰d)-(;îyv)m NyÓ;$pÙ;yYy)m nµhmp>nÙø(né§z/§jpié n;)tNh(i:i)àtkén §<, m)pj,h’øk),‘d)a‘§:>t m&p§mpa)y‘ lµm&<µpy)ŒeP) (i°;&g (i°ma (p)ø(i Ø “dà(né:d(p?ï:Nhd)dp a)y‘lmµ §& zMnŒ(;îy-v)m a)y‘lµm&(;îyv)mŒ§zMn $)dà(né:=Pt" (i°m&pn¬q(i — dà(né: (nélµm&(;îyv)m (qg ª (nélµm&§zMn(qg $)dà(né:=P"t a!(i°m&pn¬q§<n (p°y)àtké<µpy) jPÓn(zM)q j?Ó;$é (p°ié(p)øi)àt$:‘ — $Ùéq"t :,‘§ydà(né:§ym¬bey‘ §<,t)bN:¬,d)t(e e' dà(né: §z/§jpié:)(n’(i°y)ma)na)p‘a)h ‘d)a‘§:>t nh:‘ Nhd)k,n<W” {èuTié4afi)2012 aP‰tk&oé§qa:fi)hÁNy<,‘p&:/&yd)t6k)p‘p)a‘} — y)m:à<é (,)a ;’) e"m=Ùt Nho)p ev\amMa)nNkà§<pamK‰d) lµm&aà(véy (,)a (=t :àn&p e' lµm&$p?t‘èNd p&t lµm&u?‰aNy)q ,bqµ,aPt‰ (;îyv)m NyÓ;(<)ø<µnd)m¬b lµm& ∞ eM)ph(ƒQg(fM)ø(i a!<qµ d)lµm&<èi(iîy§<n ¡ — (p°èuTié 9 :é=) 2012 <§<, (p°n<W:l) (,)a =»Ùp §:p ÌpŒ<"tu) amK‰d) p&t (;îyv)m p"tj,&y 8


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 11

“§§jpién<”W m¬b — §jpié Nkà§<p(p)ø p"tNyÓ;dàp¬:§jpié zP)y 1÷100 000 {m¬b(,ém¬bnbk)p‘} §<,m)p26jI)àtp&t§jpié zP)y 1÷50 000 {m¬b (,é =):&h k)p‘} §<,m)p 40 jI)àt $m(<)b :pO&:fi) sP)à 1985 p&t h?t‘i)àt 4 $m(<)b :pO&:fi)hà(kgh§pUmsP)à2005 — a)nj,&y §jpiéuMé p"tp)àŒm)pa)n§a§Nhn<WomMpÙfi1993 m)Ny)2§qtu) Ø ®hµnvl)ki"a<é nh:‘Nkøn)d)v)qNaamK‰d) m&p$)qnà(,)lÌpd)<)q‘-z)y aP‰tNkà§<pnh:‘z?|p §<,m)paàvy‘atP‰ §jpiéz)P y 1÷100 000 (o.é(p°q(p?)ø sP)à 1933 p&t sP)à 1969 (=éb§<,NyÓ;ii¬,:E),‘d)$p>nd)y& (p°q(p?)ø sP)à 1963 p&t sP)à1969‚ — ,aZv\p(b)Ìb” i)àtN:Ùt e'(o.éb’)tv) ŒN:hy)m:pO: a)nhàl'(? pø m)p “, & fi)qàpp¬ 5 n;)t amKd‰ )(;îyv)m §<,amK‰d):U&y(p°(Na)ma)n <"ap)ành:‘e)y‘ e&yy)àtkéamK‰d):U&y(p°(Na)ma)n f?)pk)p p&t a)p‘a)h‘ nh:‘ (;îyv)m y)àtkés)P à 1979 ma — a&qQNkm(NkîtNaÙtÌ’n: é sP)à 1991 qÙø=yU(,z) (<)b 18 Nh(i: d) “aa&qNQ km(Nkît<à(v)øN:)bp(b)Ìb iµ(i° èp d(m)? ø amdK‰ )” — n<WomMpÙfi sP)à 1993 :pO&:fi) p&t m)paà(véy(qgké a&qQNkm(NkîtÌ’né: sP)à 1991 (pø m)pm)Ny) 55 §qtb’)tqH):‘u) ®: a&qQNkm(Nkîti)àtù)bv) §<,m&pN:hp"t †an)dB $o&h(ybB hµnvl)k§<p<é p&t †al)kd)y& nh:‘ Nkøn)d)v)qNaamK‰d) NyÓ;,Ùh(q),‚ ÌppÁbu) a&qNQ km(Nkît :pO&:fi)i)àtù)bv) (o.(é p°q(p?)ø(k, §<,Nh(i:amKd‰ ):U&y(p°(Na)ma)nf?)pk)p Ny|yNy)(<)bb¬p NyÓ;,Ùh(q), — (p°sP)à 1993 <§<,(p)ø evha/ =.Ùp» :Ùp& hÙ&a m)p p(n)yYm nvºiO& d)Nho)p ÌpfPø(sP)y p&t Ìpii¬,yà§vtd) p)ban<Wmıp>é — zÙ:kéa)nnt‘q)à p(n)yYm nvºiO& d)hÙNy) :(mYq p(n)yYm :é=pÙ kÙàÌp$pÙ;yY(o.éy)m a&qQNkm(NkîtNaÙtÌ’né: p&t n<WomMpÙfi (ùéb — l)kqNmÙtqNm):‘m)php>n=µyma n=µy<,‘:U)hÁpn<Woà«hé o?)a‘qµ,è<ha/Nhd)dpi)àt$:‘ — (p°èuT 24 m&uÙp) 2012 m)pa)n:(mK)opç h(tE),Nkà§<p(,z 314 n;)t (zyYaàky Nh(i:amK‰d) p&t (zyY(eîtb’)t Nh(i:(;îyv)m — z)t§zMnm)p (,)a =»Ùp §:p p)ban<Wmıp>é z)t(;îyv)mm)p (,)a (t.ït y)p‘b’Ùt (NGUYEN TAN DUNG) p)ban<Wmıp>éb¬p — p)ban<Wmıp>éi)àtkén :(mK)oh(tE), Nkà§<p(,z 314 m)phàvtkén Ø ié1 e'(<émHénà,"az¬h 45 sP)à {èuT 24 m&upÙ ) 1967 amK‰d)-(;îyv)m z)t(dét m)piàp)a‘iàpta)niµy d)j?Ó;a)n p&t d)$p>nd)y&} ié2 e'd)h(tE),Nkà§<p<é(e)aqÙt(Na)bht*:‘ §<,NyÓ;(Ìø mÙpp"t(nîhqàaàn&yNkà§<p:mÙNi(iîy — hv>)dp n:‘y)mhv>)(zyYd)h‘:mÙNi <µqd)(zyY aàky¿ Nkø:é=pÙ¿ (a)øaÙt aàkÙtlÁbÌnmLkéa)nÌy‘ht‘ (a)ø§zMn¿ a)nÌy‘ht‘èjIi"a:mÙNi §<,z?|po?)h‘(o.é(p:)id)$)dé;amM — (a)øNy,‘ b¬p(=°u) lµa.‰a {PHU QUOC} ÌpNyÓ;b¬pa)p‘a)h‘d)j?Ó;a)n y)ma&qQNkm(Nkît sP)à 1982 p&t :pO&:fi)h§pUm sP)à 2005 — jIb ‰ (i°;&g y)mj?Ó;qH)h‘ (a)øNy,‘ (pø :Uy& (p°aP‰thµnvl)kamK‰d)d)p&qQ (<)b:à$)t(,émµ,<W)pkén Ø 1… eM)p m=)a/Ny§zMn$tEv)m¬b :Ùé(g’a)y‘(a)øNy,‘(pøŒ(;îyv)m(ùéb — 2… aP‰t:mÁb$)v)p&emÌn)àt Ìn)àtÌp<)a‘m¬b§jPa(a)øNy,‘Ny|yNy) (<émHé :àn¬, “§§jPan<WÌ,” qà§va “hhƒ+) $p&:/nl)k èp §<p<é(a)ø (p°iÙa(<)b§ùa <§<,” — ,&z&y(:qa>é:à(nqq&yYnh:‘ (,)a$eE(i:)l&Ì,ÚvXÓq&p (fM)ø “(Nh;é(b” {BREVIÉ} (p°=)vµb (jGé(i° (,)a(i:)l&Ì,aµ:)àt:Ùép qÙøèuTié 31 man) 1939 m)pi)àtN:Ùt <µqy(i°(pø Ø “zG‰à:µmdàn)h(,)au) zG‰à(iéhp"tÌpk&p&yB(mé,:)nd)uMém>t(iîy (p°(,éqà(v)i (n@tq(tA)m(a)ø §<,(p°aP‰tfµt:mÙNi(:îm §<,m)pa)ni):‘§iteP)n;)t Nh(i:amK‰d) p&t aµ:)àt:Ùép — :U)pl)k èp q(tA)m(a)ø (pø §<,m)pn)b(p°y)mh(v>)b(sPn:mÙNi§zMn (=éb§<,m)p z?ø:U&y (p°d&y(sPn:mÙNi§zMn §<,<é{,H)h‘} §<,aàkÙt<Ùø p&t (qø§y hp>(i°(pø p"tlD)h‘(a)øi)àt(pø (i°p"t (sPn :mÙNinh:‘Nh(i:amK‰d) aP‰tnb\(k, b’)tz?é z)tmÙz(pø — y)ma)n:m(=yÙ:mj, p&t y)mn(hîh lµm&:)N:> d)a)n q)àÌq‘ NyÓ;§y<)a‘(a)øi)àt(pøŒ(p°(Na)ma)nNy|yNy) èp n)da)nNh(i:amK‰d) — 9


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 12

zG‰àm&p$)qp"tiÙa:U)pl)k§<,m)p:k.èuT(pø §<,htZàŒNhd)k,n<W§<,n:‘(p° (p°(,é(a)øi)àt(p)ø htZàq&yY ªm¬bs?ta)y‘:mÙNib’)tsT)b ªm¬bNyÓ;;)ta)y‘ y)mi"a<énh:‘Nh(i:amK‰d) (<émHé(i°i)a‘itp"tn<Wa)n aµ:)àt:Ùép hp>(i°mÙz(iîy (p)øÌp(i — (=yÙ(pø zG‰à:à(nqu) (a)øi)àtù)bv)§<,(p°z)t(dét§z/hpI)y‘m¬b §<,a)y‘ §atp"t(sPn:mÙNi e&ykéqàvÙqNkàNhi,‘n;)t Nh(i:amK‰d) p&t aµ:)àt:Ùép (=éb §<,m)pmÙm 140 $t/)n d)m¬bp"tl)ez)t (dét§z/;ÁvX <µqm)p§jpié§<,m)plD)h‘ mad)m¬b(pøq)h‘kèé uT(pø(i°p"tNyÓ;Ny|yNy)(<)bNh(i:amK‰d) — n<Wa)n$)v)-kB)Ì, m)pl)n\a&qQd)k&(:: (p°aP‰t§jPah’µ,é: (p°(,é(a)øi)àt(pø — (a)øi)àtù)b §<,:U&y(p°z)tyHÓt§z/hpI)y‘(pø :)nÙhi)àt (a)ø=.‰baÙai)àt mµ, NyÓ;(p°(Na)ma)nNy|y Ny)nh:‘aµ:)àt:Ùépy(i°(iîy — NyÓ;<"tu) §z/hpI)y‘zÁvX-:ém) §<,Ìpaàvy‘(pø kÁiO(a)ø=.‰baÙa y)ml)ez)t(dét (<)b(p°qàt)b 3 em kéqàvÙqp)p) §<,(p°z)t(déthàjÙy èp (a)ø(pø — (o.én(hîh(pø $àv)qn<WÌ, p&t $àv)qh’µ,é: (p°(,é(a)øi)àt$:‘(pø p"tNyÓ; §qab’)t<)q‘kéeP)n;)t aµ:)àt:Ùép p&t Nh(i:amK‰d) (<émHé(dî:;)ta)ni):‘§iteP) (i°$p)ey — a!h§Ù’ p> (pøNe)p‘§yd)a)nNy|yNy) n<WÌ, p&t h’µ,é: h’Ù(vV)ø qà§vahƒ+) $p&:/nl)k (DÉPENDANSE) èp §<p<é èp (a)øi)àt(pø (p°iÙa(<)b§ùa<§<, — :µm (,)aq)y‘;&o)pa)nvç (<émHéŒa)n:à(nqnh:‘zG‰à(pø qµ,d)onm)p(<)b Nhg)h‘ — =yU(,z) \ (Nh;é(b” e¬n(o.éa)nay‘:àe),‘u) ,&z&y(pø (,)a “(Nh;é(b” §<,a)y‘ba(a)ø§zMn(pø m&p§mp(jGé(i° (,)a “(n’:Ùé<t‘” Ìn)àt §<,Nhq)àNh(i:amK‰d)(p)ø(i§yd)“hƒD)” (jGéqà(k)ø (,)a(i:)l&Ì,Ìn)àt (p°aµ:)àt:Ùép — h’Ù§p>(i)øhé(pød)a)n:à(nqd)†a(y)l)eé(<)b$àv)q ma(,éi"a<énh:‘§zMn b’)tv)a!(<)b a!(:qa>é :à(nq(pø Ìpj>,‘pµ;Nh(b)dpçma<,‘§zMnz?ø§<n (<)b(=yÙu) ,&z&y(pøÌphƒD)a‘b’)tqH):‘ Ø ®∫ (a)øNy,‘” (pø èuT(Na)b(i° p"t d)h‘d)m¬bi"a<énh:‘§zMn y)ma)n:m(=yÙ:mj, p&t y)mn(hîh lµm: & )N:> d)a)n q)àÌq‘ NyÓ;§y<)a‘(a)øi)àt(pø Œ(p°(Na)ma)nNy|yNy) èp n)da)nNh(i:amK‰d) ∫ (=ébkÙàÌp:à(nqu) (pød)i"a<énh:‘aµ:)àt:Ùép (p)ø(ùéb — (hé(e(d@y)mmıp>é§zMn (a)ø§zMnm¬bqàp¬p(p°aP‰thµnvl)kamK‰d)(p°(ùéb — y)m;&iB‰$):Ùé(:néj/)bèuT ié 12 afi) 2012 (Na°ké (a)øNy,‘(qg (a)øm¬bqàp¬p (p° aP‰thµnvl)k§zMn(p°(ùéb <µq§<, (,)a =Ùét :Ùo)n’) p)b(:p)o&a)n(déti"a Nhq)à(zyY:é=pÙ Ìp§u?tu) Ø “i)àt (,)ap)ban<Wmıp>é =»Ùp §:p p&t n<W)l&Ì,hqQ‰hHpPk&yd)Nh"t§Nht$:‘ké:myUl)k p&t a)nk)nhµnvl)ki"a<éÌpb’)tn"tm)à ∫ (a)øm¬bqàp¬p(p°(:::,‘ (Na)bkénhh:)o)nvn<W (,)a (:p)NhmÙz ,p‘ p,‘ p&t nhh<"ap)àmÙp« (k),e' kÙàÌpÌy‘ht‘(i°Nh(i:(;îyv)m <µqa)nna(rég (p)ø(i ∫ :k.èuT(pø (a)øm¬bqàp¬p <µqd) (a)øNkét (a)øy)àt (a)økµùÓè;’ {(a)ø $)qmç(:ø} d)(<ém p&t NhdÙà(a)ø(j/t(iîy atiÁkamK‰d) Ìp(Ìø hpI)bfn(dét a)nk)n q)h‘y)àtké(Na)bsP)à 1979 —” (a)øNy,‘ m)pià=à 540 e…m2 d&y(:MéNh(i::&t+hÙné §<,m)pià=àèjI<é 581 e…m…2 — (a)øNy,‘ :Uy& (p°qmT)b 5 e…m… ké(a)ø(:ø p&t 15 e…m… ké(sPn:mÙNi§zMn l)ez)tyHÓt p&t 45 e…m… ké(zyY=)(iît Nh(i:(:îyv)m — :k.èuT(pø n<W)l&Ì,b¬p Ìp(o.é$l&;xCpçeNe"ae(Net qàp¬pi"aNÌa‘d)t 1 k)p‘,)p<Ù,?)n m)p aàkt‘§j3 m)pj?Ó;§z.tz.)y‘ m)p lµm&w)p ;yY;’) mpIén(kiB :vW)e)n lµm&Ne"ø $)e)n ,a‘iàp&g (n)tqNaj,&yi"aNyénµha>)m qàp¬p 2 m)pmpÙ:/n:‘(p° 10 mÙ'p p)a‘ — qà(k)ø :àvµn:¬nu) (a)øNy,‘(pø §,td)nh:‘§zMn(=éb ké(k,v)ma ∞ (,)a =»Ùp §:p Ìp$ø$)t kéèuTié 9 :é=) 2012 u) (p°sP)à 1939 $eE(i:)l&Ì,ÚvXÓq&p (,)a BREVIÉ Ìp<)a‘ (a)øNy,‘ Œ:U&y(p°(Na)ma)nNy|yNy)nh:‘ aµ:)àt:Ùép — (p°sP)à 1949 Ìn)àtÌpNhe,‘aµ:)àt:Ùép (i°Œ 10


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 13

Nkø(q°Ìb<)b — (p°sP)à 1964 :(m>q p(n)yYm :é=pÙ Ìpba§jpié§z/(Nh;é(b sP)à 1939 (i°<àa,‘ (p° $…:…h… (=éb(:Pé:ÙàŒ $p>nd)y& p&t Nh(i::)mÙé ii¬,:E),‘u) d)§z/Nkà§<p :mÙNi n;)t amK‰d)(;îyv)m — (,)a =»Ùp §:p u) aÙà(qø§y(q)iha/Nhd)d)p amK‰d) (o.éŒÌy‘i"a<é§zMn(p)ø ¡ $)(l?é ¡ — qà(k)øa)nÌy‘ht‘i"a<é§zMn(pø $Pa<"ap)à§zMn (s?b é <)a‘eP) $Pai)àt(p)øeM)p=»)pii¬,zÙ:NyÓ;(ùébiéhàjÙy N:Ùa§zMnÌy‘i"a<é<§<, — $yéy§zMnNa=mmP)a‘ (fM)ø :¬: :àn&iO $)bÙd)t 70 sP)à Ìp(i°:&a/) (p°Nh(i:q&p kébÙiO:)N:>:ıtE)m(,é èjI:mÙNi p&t (:<Wa&qQ qàp¬p 7 sP)à Ìp,)p‘m)yu) Ø (m<"ap)à§zMnh’ÙpM)pnhh qÙt-(Na)b Ìp§y$¬y(o.é:ıtE)md)m¬b§zMneP)†t eM)pspI\i)mi)n a)nk)ni"a<é (a)øNy,‘ ª (a)ø(j/t« ké(;îyv)m;&g(i –

9:é=)2012-n<W:l)d)y& lµm&$l&;xC$p?t‘èNd(zyYaàkt‘q)mnh:‘(,)a (,)a=»pÙ §:p p&b)bhàl?' (=t :àn&p :)(n’œ(;ôyv)my)m:pO&:fi)1985— hk)+)Nkà§<pnb\(k,5m’20p)ié

16afi)2008(a)øNy,‘ 14afi)2012-(a)øNy,‘ÌpNyµ;n<W)l&Ì,b¬p (a)øNy,‘ n h:‘ § zM n èjI 5 40 iÙp1k)p‘,)p<Ù,?)aàktÙ(o.é$l&;xCpçm)p aàkt‘§j em2Nyµ;b¬pa)p‘a)h‘y)ma&qQ <)a‘ m)pj?Ó;uP,‘z.)y‘§z.t-m)p:vW)e)njIø:àv)a‘¿ Nkm(Nkôt1982p&t:pO&:fi) 3¿ (n)tqNaj,&yi"aNyé2-Nk,)pbpY(=)øaàkt‘:U)hp) hà(kgh§pUm2005 mpÙ:/n:‘1§:pp)a‘ — 8afi)2012 Nhd)dp(p°(a)ønÙt§<,l)e (Nqépd)$Pa(p:)iaàkÙtèlNd¬, Nqh,‘kéa)nÌy‘ht‘(a)ø§zMn<èi (iôyp&td)k&(::Ìy‘ht‘<élµm&z?|p §<,n<W)l&Ì,(o.é:mHi)p(a)ø(pø œNaÙm=»Ùp†adp:àn)h‘(oé.$l&;xCp Nhd)dpl)e(Nqépman:‘(p°(,é (a)ø(pøy)àtkésP)à1993-94(m?’ø — 11


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 14

a)n:àÙzQé§jpiéké$pYnd)y&ma(jIÔtjI)y‘§jpién<W)l&Ì,(Nhé(Ìøh(tE),Nkà§<p èuiT é6§zaa<A )2015 (,)a=pÙ» §:pÌp(j, Gé z& y& (i°$…:…h:zÙà §éQ jpié evha/Nhd)dpamK‰d)§<,Ìpa)p‘$àv)qy)àtkésP)à1979hpI)h‘kné hh§zMnNa=mh’Ù,ky <¬,n,à(i°Ìp(oé.:pO&:fi)hà(kgh§pUm(i°(,é:pO&:fi)aàvy‘Nkà§<pn<WsP)à1985— ma <,‘s)P à2015 a)n(Ìøh(tE),Nkà§<puéMn;)tamK‰d)-(;ôyv)m{374h(t)E ,}Ìpd)t83% :ÙiO§ym)phk)+)i)àt$:‘ h(tE),i)àt(p)ø(Ìøqµ,aP‰ti"a<é§zMn— (p°èuT6aaA<)2015 (,)a p)ban<WmıpYé =»Ùp §:pÌp(jéG ,&zy& (i°(,)a Ìp eémµp $eE(,z)o&a)n$…:…h :àÙzQé§jpié §<,amKd‰ )ba(i°ymA,‘(p°$…:…h a),ké§zmép)sP)à1964 (<émHébama(jIÔtjI)y‘d)m¬b §jpié§<,n<W)l&Ì,aàkÙt(NhéNÌ:‘atP‰ a)n(Ìøh(tE),zvX:mé )d)m¬b(;ôyv)m— §jpié (p)øNyµ;(s?ébyh(i°m)Ny)2èpn<WomMpÙfi1993§<,m)pp&b)bu)“m)Ny)2-hµnvl)ki"a <éNkøn)d)v)qNaamK‰d)m&p$)qnà(,)lÌp<)q‘z)yaP‰tNkà §<pnh:‘z?|p§<,m)paàvy‘aP‰t §jpiézP)y1÷100 000 (oé.(p°q(p?)øsP)1à 933- 1953 (=éb§<,Nyµ;Ìpii¬,:E),‘d) $pYnd)y&(p°q(p?)øsP)à1963-1969”— (p°§zmép)1964 :(mYqp(n)yYm :é=pÙ aP‰tw)p\d)NhmÙzn<WamK‰d)Ìp<)a‘ ymA,‘§jpié èjI<é181…035 em2 (p°$…:…h (<émHéœ$pYnd)y&ii¬,:E),‘hµnvl)ki"a<é§zMn — & )ı:dY )yÌ & n)tà (IGN) m)p26 jI)tà (Ìø§jpiéÚvXÓq&pzP)y1÷100 000 ké ;d& )D :)U plmµ : kÙmK(p°sP)à1950-1951-1952 d)§jpiéÚvXÓq&p— §jpié26jI)àt (pøNeh<vYh‘Nkà§<p amK‰d)-(;ôyv)mqàp¬p1260e…m $)q(mé,(réglµm&yµq«y)mNkà§<pÌpb’)tqH):‘— zP)y1÷100000{1(,é100k)p‘} m)ppÁbu) 1:t‘ié§m’Ny(,é§jpié(:Mé1eéùÓ§m’Ny(,é §jp<ék&y— §jpié(pøevha/:(ıtE)ød)y&Ìpi&gké;&dD):U)plµm&:)ı:Yd)y&Ìn)àtké§z m&uÙp)2015— ------(e),hàvt-evha/Nhd)dpamKd‰ ){h…d…a}§<,m)p(anYmÇ nyakéNaÙm :&àt t’aÙ m&g aÙmM‰bp&:Yb¬psP)à1951 (k,§<,Ìp;)baàq)y‘NaÙm§zMnNa=mh’Ù,kysP)à1979 Ìpba:U)hÁpn<W3Ø n<W:l)-Nkà&iO:l)-NaÙmNhà&a/) n<WomMpfiÙ d)m(oB)Ìb;)byèm?pµ;a&qQa)np)p)nh:‘n<W)l&Ì,œu),*Nyà&mNyµ;— :U)hÁpkén(iôyØ n)dhvX&y :l) p&t(:Yqe¬nn)h‘hk)QÓ,§<n — :mK)op(b)Ìbkéh…d…a:U)hÁpi)àt(pø$)qna/)†an)dB(i∞ 12


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 15

(,)a =»Ùp §:p (,)a (=) v)à=Ùt (,)a ;’) eém=Ùt (,)a :Ùa iµq (,)a =Ùt :Ùz=¬n -(,)a :Ùa iµq-(aéy(p°sP)à1965(p°(zyYaàkt‘q)m ∏kÙad)Neµh(Ntôphum:&a/)Ìps?ta)y‘n:‘(p°nhh h’Ù,ky— n¬qkéh, ’Ù kysP)à1979 (,)aÌpqµ,(o.ié )=)p(<émHé Ìp,Ùbq&k)Qm&à dé;&yp&tÌp :&a/)d)h‘Ìa‘xÙh sP)à1988— e)y‘Ìp(i°(nôp(p°nÙ:/ésP)à1989p&tÌpii¬,:fi)hÁNyhvX&y;&iB):)N:Yp(b)Ìb— (,)a Ìp;&,Nyùh‘maamK‰d);&gsP)à1999(<)bÌpii¬,yà§vtd):m)d&an)dhvX&y:l)ii¬,l)n\iàp)a‘ iàpthn(i:p&td)Nho)pa)nN:);Nd);a&qQa)nNkà§<p— d)iµ(i° hvX&y:l)d):U)hÁp aàkµ,Nyµ;m)p:m)d&a m)pqà(vø(qø<&àt(Nd°Ndø:m)d&av)§<,m)pkv¶p(b) Ìbz?)àt(kam&p$)qqµ,d):m)d&aÌp(ù&‘b §yq§m?an)dhv&Xy:l)§zMn m)p:ÙiO §y$Pap(b)Ìbaàkµ,h…d…a <µqd)(,)a=»Ùp §:p (,)a:Ùa $)p d):m)d&a— §jpié(Ìp BONNE d)§jpiéj,&y(<)bIGN kéa)n;):‘(<)bè<p&thk)Q)àtnµhuy«ké§jp<é (oé.mÙpsP)à1953— §jpiébµoé$&m U.T.M (UNIVERSEL TRANSVERSE MERCATOR) §jpiéh(tAéy(<)b(,)a MERCATOR, Géographe flamand en 1596 (<)ba)n hk)Q)àtqàvÙqv)m¬bèp§jp<én)t:déœa?)bd)n)h(:Mé§<,Nyµ;m)pp&b)ma)§z/N:hii&àt-§z/N:h h(vY)b(Latitude-Longitude)— §jpién(hôh(pø$)q(NhéÌpd)m¬b GPS (Global Positioning System)— h(qQa(i:(pø ÌpNyµ;iÁk:…n…$)bama(Nhé(<émHé(o.é§jpié:àn)h‘im?)a‘Ne)h‘§ha— m)pm)p§y$Padàp)g§jpié (iéh$)q kpB,‘Ìp(aH)øaH)b— hfi;pY§zMneM)p(i:µmHé§y$Palµm&:)ı:Ym)p:fi)hÁNyNy&àmNyµ;(qgkéêyYm:&a/)a!eM)p§<n 28m&uÙp)2015-yàv)tn)ı:Yn)N:Yevha/:(ıtE)ød)y& (nô, (zmn&ıpI-$»Ùà :à$)p-p&tNho)p :m)em§zMnamK‰d)(Na)m u)q‘ (:<W) n¬md)m¬bNkø:tR Nhd)k,n<W p&t NaÙmbÙ;dp kélPà(kg p&t(p°:.)b(nôt(p)øjI),‘d)(Nqépnbp)a‘ÌpqÙø(i°(mé,h(tE), Nkà§<p:U&y(p°lµm&o?auMé ràÙ(yP)y N:Ùaaàkt‘(n)iÇ (zyY:.)b(nôt— <à(vén(pø Nyµ;Ìpi)=)p p&tk,n<Wb¬p n)n)àtn=µyh’ø itE&qeP) hvY),œm)pnh¬:i)àt:tZ)t— 19aa<A )2015-aH|pnubpYm)peP)d)tkénk)p‘p)a‘(qgkélPà(kg <&àap)à(<)byàv)t n)N:Yevha/ :(ıtE)ød)y& (nô, (zmn&ıpI-$»mÙ :à$)p-pÙy nà<, ¬ (<émHék&p&yBh(tE), (,z203Nyt‘qàvqÙ lµm&o?a ràÙ(yP)y N:Ùaaàkt‘(n)iÇ (zyY:.)b(nôt— $Pai)àt(p)ø ÌpNyµ;i)=)p-h’µ,&:§zMnn)h‘nbp)a‘z) 13


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 16

r)àtm&pœ(i°d&yh(tE),-m)p§y100p)a‘ ii¬,$pÙfi)yœ(i°k&py& B— (p°mZ)t(iôy a!m)pi)=)pk,n<Wb¬p (Nyômn)n)àt§<n— 21aaA<)2015-yÙ,)a)n:),)<àhµtlPà(kgÌp(q)iNha)p‘jYpI)(i):kéhiqµ,n¬mhtAaÙhamM(p° :K)pp)ed&yié,)pNhd)o&h(ybBkéèuT15aaA<)2014(,édp11p)a‘Ø 3 p)a‘œd)h‘eÙa20sP)àØ m)d :Ù;vV)n)-($@ v)n&i&O-r&p dà(n@p 8 p)a‘œd)h‘eÙa7sP)àØ :»Ùà kÙi-Oé p)t :ÙrÙp-:)p e&àm(=t-(ik v)n&p-:)p :é=\-$)p hwm$»Ùa (kNd:àv)t-§a b&àm — 5:é=)2015-yÙ,)a)n:),)<àhµtlPà(kgÌp(qg<éa)nq)h‘5p)a‘h§pUm(iôykéhi aÙhamM— m)p3p)a‘Ìpba(i°ràÙeÙaèNk:Ø (n@p q&Ny)-bp‘ e&àm=¬b-∞ — 10:= é )2015-m)pa)nNhe,‘§jpié26jI)àtd)Digital (p°ié:P)a‘a)nevha/:(ıtE)ød)y&œ (i°(,)a :Ùa iµq— §jpié(pøi&gkéIGN d)Nh(li(Ìp— (,)a =Ùt :Ùz=¬n Ìphk)Q)àtht+)g §jpiéqàvÙqNkà§<pz?øp&tÌp§u?tu)“(bét(p°§ynàk&àtu)(hémdF<W)pp(b)Ìb p&th(qQa(i: :=a)neP) qH):‘d)(<)øN:)b(qg(=ébœ§ye&y(n@t<éd)oàaàÙe&y(n@t p(b)Ìb”— (k,d)m¬beP) (,)a=Ùt :Ùz=¬nÌpp&b)bké:pO&:fi)sP)à1979hpY&q§<n— 1§uT(Na)bma (,)a:Ùa

‰à pnaÌpi)àt2}— iµq Ìpœ<&àtu)m)pz.ø§jpié2jI)àt (Yali, Tay Ninh) {(k,(Na)bmazGÌ 16:= é )2015-:),)<àhtµ lPà(kgÌp(q)iNha)p‘:m)d&aNk&ài: O l)makéevha/ :m nt/é‰ (,)a =Ùt :Ùa=¬n ba(i°ràÙr)àth(vY)ø$):pP(p°kpOp)e)nèNk:n $)q Nhfmd)h‘eÙaké5sP)à(i°10sP)à— yÙ,)a)nÌp(q)iNha)p‘3anvéØ hi§a?t†a:)n :)o)nv\-(NhéNÌ:‘†a:)n§a?ta?)b-a)ng‰øgt‘— yÙ,)a)n(q)iNha)p‘(<)b:à$)t (,é†a:)nuyqm?t:pO&:fi):pY&l)kp&t:=Nhy&hyY&a)nn;)tamK‰d)-(;ôyv)m sP)à1979 §<,(,)a =Ùt :Ùz=¬n §abamah(t+)ø(,éNhkÁpO(=».:h»aÙ — a)nq)h‘qt (pøzÙ:qH)h‘i)àtN:Ùt (Nk)ø:m)d&aNk&àiO:l)mP)a‘«:ÙiO§ym)p$lÁb†a:&iO&— 17:é=)2015-Nk&àiO:l)ÌpdàpàÙ(Ìø(sP)y<a$lÁb†a:&i&O(,)a =Ùt :Ùz=¬n (<)b47:(m?t(,é47:(m?tha/Nhd)dp-ha/:m nt/é‰m)p11p)a‘kàÙÌpqµ,n¬m(i— 14


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 17

20:= é )2015-m)p(oé.k&oéb’)tπù)n&àaii¬,§jpiéké$…:…h (p°;&m)p:pY&l)k— aP‰t k&o(é pøm)pa)nqµ,n¬ml)eék)a‘kpÁ O§jpié m)pz)tn<W)l&Ì, ha/p(b)Ìbm¬bqàp¬p— z)tn<W)l&Ì,yàv)t(<)b(,)a (=) v)à=Ùt z)t$…:…h yàv)t(<)b$PaN:é Mereani Keliti Vaksiskala Nho)p:éYiéhvV),Áb$…:…h— §jpiéœzQm é )p18jI)àt Nh(li U.T.M zP)y 1÷100 000 d)§jpiéatiÁk$)(mn&a(Nhéi:;y/60— m&pi)p‘ (jIÔtjI)y‘qh‘jt (,)a ;’) e&mà =Ùt Ìp§u?tu)§jpiép&t§z/Nkà§<p§<,n<W)l&Ì,(Nhé NÌ:‘e&’Ny&àmNyµ;<µq$&‘.§<,$…:…hÌpht+)g— (,)ahpY(iôyu) n<W)l&Ì,m&pi)p‘ (jIÔtjI)y‘§<,(p°(:::,‘8jI)àt(j/t e&’m&p:µ;m)p:)n\:àz)p‘(i (Nk)ø:&Uy(p°aPt‰ (zyYnype&né (zyYmvX,e&né p&tyàhp‘èNklàP “hk)D)a‘u)§jpié§<,(Nhéd)§jpiéNy&àmNyµ; §z/Nkà§<p§<,(bétbama(Nhéd)§z/<µqd)m)p(p°(,é§jpiénh:‘$…:…h”— kéqÙt§z aaA<)2015 $…:…h Ìp(s?éb(i°n<W)l&Ì,amK‰d)u)z?|pm&p$)qna(rég§jpiézP)y 1÷100 000 j,&y(p°q(p?)øsP)à1933-1953 (ÌøkÙmK(<)b IGN Ìp(ùéb— 24:é=)2015-(,)a =»Ùp §:p Ìp:n(:n:àhÙNy$neÙvdµp(,)ap)ban<WmıpYé qNalk$t‘(e?: David Cameron — y)m(,)aa)(mnµp (e$)qna(rég§jpiém¬bqàp¬p yàa,‘iÙa(p°hvV),Áb:)o)nv\ British Library $)qbama(jIÔtjI)y‘Ìp— 3afi)2015-m)pa)nNhe,‘§jpiéké:U)piµyÌn)àt(p°lPà(kg(p°;&m)p:p&Yl)k— §jpiéœzQém)p 25jI)àtzP)y1÷100 000 Nh(li(Ìp p&t 1jI)tà (iôyNh(libµoé$&mzP)y 1÷50 000 — Ìn)àtÌp œ<&àtu)z?|pnam&pÌpNeh‘qàp¬p<µqa)n(:éP:àÙkéamK‰d)(ùéb— §jpiéi)àt(pø j,&y(<)bIGN— kéèuT31:é=)(,)aN=.t‘:.Án =Ù,ùt‘ Nho)p)o&hyé:)o)nvn<WÌn)àtÌphk)D)a‘u) p&àthk)DÓpNaÙmdàp)ga)n§jpié“a)nhk)DÓpNaÙm$Padàp)g a)n§jpiéÌn)àt(<émHémak&p&yBjI),‘ $)q(oé.(i°Ìp,Ùø Ny)v)m)pa)n(:Pé:àÙp&t†al)k eP)kél)eék)a‘kÁpOi)àtkén” $)qhaN:)bÌpu)hk)+)§jpiém)p i)a‘itp&àt(;ôyv)m— (,)a;’) e&mà =Ùt §u?tu)§jpiéÌn)àtœzQé:àn)h‘(jIôtjI)y‘<qµ eP)p&tà §jpién<W)l&Ì,(Nhé NÌ:‘:k.èuT— (,)a $»µ qpIn&iO yàv)tn)ı:Y:(ıtE)ød)y&§u?tu)Nyµ;k&p&yBœqH):‘:&p— 15


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 18

a)n:(tyA -(,)a$µ Ìm’)Nho)p)o&hyé:…n…$)m&pÌp(sé?bma(i— $…:…h (k,Nhe,‘ §jpiéÌp hk)D)a‘u)“………$…:…h m&pNyµ;ÌphaN:)baP‰ta)ne)àNiªb,‘Nkmd)j?Ó;a)nqà(k)ø§z/Nkà§<p p&t(fM)øp)p) §<,Ìpht+)g(p°(,é§jpiéi)àt(p)ø(i”— e&’l):)iµy(pø§<,$pYnd)y& qt‘p&b)bNÌh‘u)hk)+)§jpié(pø d)hk)+)n;)tamK‰d)-(;ôyv)m— aP‰ta)n(jIÔtjI)y‘§jpiéké$…:…haYé kéÌn)àtaYé m)p§yz)tn<W)l&Ì,(i§<,u)Ny&mà Nyµ;— §jpié(e), §<,ymA,‘iÙa(p°$…:…hké§zmép)1964nam&p(rég(ùébm&pÌp(jIÔt (em&p$)qba§jpiézQéké $pYnd)y&ma(jIÔtp&àt§jpién<W)l&Ì,(NhésP)à1985Ìp(ùéb-sP)6à 4ymA,‘iÙa(p°$…:…hnam&p(rég— p&b)bké§jpiéd)(n@tm¬b a)nk&yd)a‘§:Yt(,éiéa§p?td)(n@tm¬b(iôy— n)ı:Y§zMnn:‘(p°y)mNkà§<p aàkÙt§yNi(=)nbàÙ=µni&àa§lPakéa)nÌy‘ht‘<é§N:<éqàa)nnh:‘z?|p— n)ı:Ynàk&àt(,éyàv)tn)ı:Y§y yàv)tn)ı:Y:amMdp<èi(iô=»)p§N:aNyµ;q)h‘<)a‘eÙa (pød)a)n<&àap)ành:‘ha/Nhd)dp — èuT 27 §z 12 sP)1à 985

;µ (tôm

r)t (b@p

,é; ;’)p‘ù&’b

x&ymÙpéI

Nho)pev\Nhy&lµn<W)l&Ì,(;ôyv)m aP‰tev\amMa)nqànÙø

Nho)pev\Nhy&lµn<W)l&Ì,amK‰d) aP‰tev\amMa)nqànÙø

apb ‰I §jpim é )pqÙø=yU(,z) x&y mÙpéI p&t ,é; ;’)p‘ù&’b (p°èuT27§zoPÓ1985 d)§jp ié(<ém §<,§jpié:pO: & fi)hà(kgh§pUm2005bama(Nhé:àn)h‘(Ìøh(tE),Nkà§<p à& =t Ù Ìp§u?t(p°èuT14aaA<)2015qà(k)ømÙz(,)a : (zt aP‰t(k, -(,)a ;)’ em dàpàÙqµ,n¬m(<)b$l&Ì,(zyYy)mNkà§<pkéat.,‘$l&Ì,i)àt(p)øu)eM)p§jpiéqH):‘ ,):‘:àn)h‘$pÙ;yY “z)tamK‰d)Nha)p‘ba§jpiézP)y1÷100000 §yz)t(;ôyv)m m&pNkm (eNha)p‘ba§jpiésP)1 à 985” d)§jpié$m:p&O:fi)uéM«amK‰d)-(;ôyv)m— -(,)a :a Ù iq µ (s?éb(i°a)p‘$Paa)§:yhpI)h‘kéÌn)àtÌpœzQé§jpié(<émHé(jIÔtjI)y‘ (p°èuT3afi)u)(,)aNyµ;§y(Nhé ’§jpién<W)l&Ì, e&’d)§jpiéey&bÙyY&(Nk)ø:l)Ìp $pÙfi)yœ(Nhé d ’ pv)§<,u)§jpié(pød)§jpié§a?ta?)bdp(p)øNyµ;Nhfmp&àtqH)h‘ -§jpiésP)à1985m&p<µqeP)§jpiéyàa,‘iÙa(p°$…:…h§zmép)1964(ùéb— 16


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 19

19aaA<)2015-a)nk&p&yBh(tE),Nkà§<p(,z203(p°lµm&o?a ràÙ(yP)y N:Ùaaàkt‘(n)iÇ (zyY:.)b(nôt

yànÙbh(tE),nvh (,z110…3

17ê:l)2015-NaÙmp&:/&y:)a,;&iB),Ábp)p)kélàP(kgqÙøk&p&yBlµm&(dét ràÙd)à N:Ùa(mmy‘ (zyYyHÓtrMà‰

8m&uÙp)2015-Nhd)k,n<Wp&:/&yNyµ;Nhfmi,‘i)=)pb¬p§<,z)r)àtm&pœ(i°(mé,a)ndéaN:ø(zyYnype&né 25(m:)2015 j?Ó;,àb¬p:)t:t‘n¬q( =éb:U&y(p° (Na)b;yYqàa)n(mI: N:ÙaqıpI) (zyY:.)b(nôt √

20m&uÙp)2015 (,v<W)ph’Ù:Yçb)mb¬p :)t:t‘(p°lµm& §Nka:HÓ; ràÙ:à(k°kµp N:Ùa(a)øoà (zyYavY), √ 17


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 20

Nhd)k,n<W§zMn(p°yàhp‘Nkà§<pamK‰d)-(;ôyv)m qàvÙqràÙaàkt‘Na:)àt N:Ùahµnéd,:)n (zyYy)§a; d)h‘(zyY$)tb’)t Nh(i:(;ôyv)m Ìp(q)iNha)p‘u)(;ôyv)mÌpnà(,)lba<é(p°qàvÙquMhé<àÙ

(,)a§amùé$PaN:);Nd);$l&;xC:tEm(k,qÙø :(tAyjI),‘yhà p‘uM3<àÙ a),kéèuT5÷12÷2015

(,)a§amùéÌpNy;µ r)<anÌg‘:m?)h‘kèé uT10aaA<)2016(p°NaÙt lPà(kg— (,)am)p $)bÙ50sP)àlµm&aà(véylµm&$tEy)aÙh ràÙ,)bhµn N:ÙaNy)àaa‘ (zyYy)§a;— (,)am)paµpNhÙ:4p)a‘ ln&b)(fM)ø h»µ nqp) m)paµpaP‰t lµm&uM3<àÙ§<,d)qàvÙqht+)gh(tE),ù)a‘(,z266p&t(,z267w&y(p°ràÙaàkt‘Na:)àt N:Ùahµnéd,:)n (zyYy)§a;— {èuT6oPÓ2015 ;&iB‰$):éÙ(:né} èjI(k)ø5§z(p°(k,§<,(e(o.ér)yÌg‘:m?)h‘(,)a — Ny)a‘iÁnnh:‘b¬paàkÙtlD|n<é§N:§<,d¬, kék,n<W§zMn(p°d)h‘Nkà§<p w&y(p°lµm& avY), :tA)y‘NÌ:)i NaÙtÌ;&y (zyY :.)b(nôt a),kéèuTi1é 1:é=)2016 ◊ 9-7-2016-qàa)n$à(k°nh:‘dpd)y&(;ôy v)m(p°(,é<é §<,Ìpd¬,kéNaÙm=»pÙ §m’p :)nÙp (p°aP‰tràÙd)àNa(;ôp N:Ùa(mmy‘ (zyYyHÓtrMà‰ — (,)a§ym n" k,n<W m¬bnµh p&b)bu) “NaÙm=»Ùp=P"t (Nk)øe)y‘d)$Pa ;&p&(b)e(Nk)øzG‰àÌid)$Paa:&an(rég$»é q" t m)pa)nNk¬ b ÌnmL v ):‘ ( Nk)ø<)q‘ $)vyY&(i°mÙz(iôy=P"tz?)q a?)bd)amM :&iO&nh:‘b¬p”— ◊

18


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 21

amK‰d)(;ôyv)m:àÙ$Pah(qQa(i:Ìn)àt∞ a)ndàpàÙ(i.l)eéèuTié29-30:é=)2016 (p° lPà(kg n;)tl)eéamK‰d)-(;ôyv)m:Yékéhk)+)Nkà §<pkàÙÌp,iOj,$é.(i— n)h‘y)àtké§zyÙ,) 2011 ma<,‘§z:é=)2016 n<W)l&Ì,amKd‰ ) Ìp(jGé,z& y& y;’)kéa)nnà(,)lqµ,i"a<éamK‰d)(i° n<W)l&Ì,(;ôyv)mm&py&qd)t23(,éa(ùéb ,&z&yqÙt(Na)bèuTié18:é=)2016k)a‘kÁpOa)n nà(,)lnh:‘bp¬ y)mh(vY)bNkà§<p§zMn-b¬p— ,&z&yi)àt(p)øm)pa)ny;’)a)ndéaN:øqàp¬p9-a)n 29:= é )2016-a&qQNhdànÙ ;)tamKd‰ )-(;ôyv)m(p°i&:éYa)nn<WmıpY: é kYé Né kà§<p :t‘$)e)np&tj?Ó;(hyÙt(p°q(p?)øh(tE),Nkà§<p (,z30<,‘h(tE),(,z40aP‰t(zyYnype&npé &t (zyYmvX,e&né— a)n(o.éj?Ó;(p°q(p?)øh(tE),Nkà §<p(,z194<,‘(,z203— h(tE),Nkà§<p (,z211<,‘213 p&tq)h‘kéh(tE),(,z 213<,‘ ( ,z227(p°(zyY : . ) b(nôt— a)n:)t:t‘h’Ù:YÇ(b)o)(p°N:Ùa(a)øoà— a)n :t‘h’Ù:YÇNqai.)nNkà§<p(;ôyv)md)h‘h(tE),Nkà §<p(,z260aP‰tN:Ùahµnéd,:)n(zyYy)§a;— (,)aLe Hoai Trung $pÙn<WmıpYaé )nhn(i:b¬pp&t d)Nho)pev\Nhy&lµÌp§u?tœ<"tu)(;ôy 17:é=)2016-b¬paàkÙt:)t:t‘h’Ù:YÇ(p°qàvÙq$µnaÙm)naP‰tlµm&h’a‘èg’N:Ùa$µnb’)<);(zyYnype&né v)m:t‘:àvt‘i)àt$:‘m&pÌpnà(,)lqµ,<é amK‰d)(p)ø(i— (,)a ;’) e"m=Ùt Ìpœ<"tu) l)eéi)àtkénp"t(o.(é :qaéNY k)t:à(vé:Ù$à pYn)empç kéNh(i:Ìn)àt— y)m(,)a ;’) e"m=Ùt l)eé (;ôyv)m:àÙ$pYn)empçÌn)àt7qàvÙq qà§va l)eé§zMn:à§Ù ykénqàvÙqaP‰t(p)øm)pa)n(:Pé:àÙ$Pa dpà )gh(qaQ (i:Ìn)tà §jaP e: µ §jpiØé “qàvqÙ 5(iôyl)eéi)àtkén$)q(<)øN:)bd)(i.l)eé”— ma<,‘(k,(pø(e(régu)$.髧<,n<W)l&Ì, §zMnÌp(oé.eM)pÌpj,$é.(i— a)nq)h‘:amMdp a)nk)nNkà§<p<)a‘eÙaa!n"y§yzÙ:(i°(iôy– 30:é=)2016-NaÙmp&:/&yd)t10:)a,;&iB),ÁbuymÙzh(tE),(,z30yàhp‘Nkà§<pN:Ùa$µnb’)<); 19


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 22

2-§jpiéNkà§<pÚvXÓq&p

IGN §jpiézP)y1(,é100k)p‘ ª 1:…m ≠ 1e…m

aP‰tqàp¬p139m)Ny)èpn<WomMpÙfisP)à1993 m)pm)Ny)2p&b)bkéhµnvl)ki"a<éØ “mm)Ny)2-hµnvl)ki"a<éNkøn)d)v)qNaamK‰d)m&p$)qnà(,)lÌp<)q‘z)yaPt‰ Nkà§<pnh:‘z?|p §<, m)paàvy‘aP‰t§jpiézP)y 1÷100 000 (oé.(p°q(p?)øsP)à1933- 1953 (=éb§<,Nyµ;Ìpii¬, :E),‘d)$pYnd)y&(p°q(p?)øsP)à1963-1969—” (p°§zmép)1964 :(mYqp(n)yYm :é=pÙ aP‰tw)p\d)NhmÙzn<WamK‰d)Ìp<)a‘ymA,‘§jpiém)pèjI 181 035em2(p°$…:…h (<émHéœ$pYnd)y&ii¬,:E),‘hµnvl)ki"a<é— èuT24m&uÙp)1964 (p°Ì’né: êyYm(:p&b <'(=E), §<,ii¬,:(mYqp… :é=pÙ ii¬,:E),‘ “i)àtN:Ùt:à(vénnh:‘§zMn §<,:àÙœii¬,:E),‘$kB)Na"yl)kp&thµnvl)ki"a<éhqQ‰hHpP” — (;ôyaÙtaçÌpii¬,:E),‘ hµnvl)ki"a<éhqQ‰hHp(pø§<n(p°èuT9ê:l)1967 — evha/Nhd)dpamK‰d)§<,Ìpa)p‘$àv)qy)àtkésP)à1979hpI)h‘kénhh§zMnNa=mh’Ù,ky <¬, n,à(i° Ìp(oé.:pO&:fi)hà(kgh§pUm(i°(,é:pO&:fi)aàvy‘Nkà§<pn<WsP)à1985— ma<,‘sP)à2015 a)n(Ìøh(tE),Nkà§<puéMn;)tamK‰d)-(;ôyv)mÌpd)t83%{314h(tE),} l)e(Nqép:ÙiO§ym)p hk)+)i)àt$:‘ h(tE),i)àt(p)ø(Ìøqµ,aP‰ti"a<é§zMn— (p°èuT6aaA<)2015 (,)ap)ban<WmıpY= é p»Ù §:pÌp(jéG,&z&y(i°(,)a Ìp eémµp $eE(,z)o&a)n $…:…h :àÙzQé§jpié§<,amK‰d)ba(i°ymA,‘ (p°$…:…ha),ké§zmép)sP)à1964(<émHébama(jIÔtjI)y‘d)m¬b§jpié§<,n<W)l&Ì,aàkÙt(NhéNÌ:‘ aP‰ta)n(Ìøh(tE),zvX:ém)d)m¬b(;ôyv)m— èuT25aaA<) (,)a;’) e"m=Ùt Ìphk)D)a‘u)§jpiéqàp¬p18jI)àtzP)y1÷100000 §<,$…:…h(Ne)t(jéGmaœamK‰d)(p)øe'd)§jpié§zMno?)h‘(NhéNÌ:‘y;’) Nhs)àtp"t:…n…$)aP‰ta)nim?)a‘Ne)h‘§ha(p°y)mNkà§<pamK‰d)-(;ôyv)m— §jpié(Ìp BONNE d)§jpiéj,&y(<)bIGN kéa)n;):‘(<)bè<p&thk)Q)àtnµhuy«ké§jp<é (oé.mÙpsP)à1953— §jpiébµoé$&m U.T.M (UNIVERSEL TRANSVERSE MERCATOR) §jpiéh(tAéy(<)b(,)a MERCATOR, Géographe flamand en 1596 (<)ba)n hk)Q)àtqàvÙqv)m¬bèp§jp<én)t:déœa?)bd)n)h(:Mé§<,Nyµ;m)pp&b)ma)§z/N:hii&àt-§z/N:h h(vY)b(Latitude-Longitude)— §jpién(hôh(pø$)q(NhéÌpd)m¬b GPS (Global Positioning System)— h(qQa(i:(pø ÌpNyµ;iÁk:…n…$)bama(Nhé(<émHé(o.é§jpié:àn)h‘im?)a‘Ne)h‘§ha— m)p§y$Padàp)g§jpié(iéh$)qkpB,‘ Ìp(aH)øaH)b— hfi;pY§zMneM)p(i :µmHé§y$Palµm&:)ı:Ym)p:fi)hÁNyNy&àmNyµ;(qgkéêyYm:&a/)a!eM)p§<n— 20


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 23

zP)y§jpié m)pd)(NqépØ 1\1000000 {1(,é1,)p √ 1 :m…(,éNa<): ≠ 10 em (,é§jp<é 1\2000000 {1(,é2,)p} √ 1 :m…(,éNa<): ≠ 20 em (,é§jp<é 1\100000 {1(,é100k)p‘} √ 1 :m…(,éNa<): ≠ 1 em (,é§jp<é 1\50000 {1(,é50k)p‘} √ 1 :m…(,éNa<): ≠ 0¿5 em (,é§jp<é §jpiéÚvXÓq&pnh:‘;&dD):U)plµm&:)ı:Yd)y&Ìn)àt (IGN) j,&ysP)à 1950-1951-1952 :ÙiO§ym)pzP)y 1\100000{1(,é100k)p‘}√ 1 :m…(,éNa<): ≠ 1 em (,é§jp<é (p°§zm&uÙp)2015 (,)a =Ùt :Ùz=¬n :m)d&aNk"iO:l) a‰Ptp)mevha/:(ıtE)ød)y& Ìpi&g§jp iézP)y1\100000 ké;&dD):U)plµm&:)ı:Yd)y&Ìn)àt (IGN) m)p26jI)àt(ÌøkÙmK(p°sP)à1950-19511952d)§jpiéÚvXÓq&paP‰tyèm?159$'nµ— §jpié26jI)àt(pøNeh<vYh‘Nkà§<pamK‰d)-(;ôyv)m qàp¬p 1 260 e…m ké(zyYnype&néma(zyYaàky $)q(mé,(réglµm&yµq«y)mNkà§<pÌpb’)tqH):‘— ma<,‘sP)à2015 b¬pÌp(Ìøh(tE),ªa!:)t:t‘h’Ù:Yç (oé.uP,‘aP‰ti"a<é§zMnØ a)ndéaN:øqàp¬p9-a)n:t‘$)e)np&tj?Ó;(hyÙt(p°q(p?)øh(tE),Nkà§<p(,z30<,‘h(tE),(,z40 aP‰t(zyYnype&nép&t (zyYmvX,e&né— a)n(o.éj?Ó;(p°q(p?)øh(tE),Nkà§<p(,z194<,‘(,z203— h(tE),Nkà§<p(,z211<,‘213 p&tq)h‘kéh(tE),(,z213<,‘(,z227(p°(zyY:.)b(nôt— a)n:)t:t‘h’Ù:YÇ(b)o)(p°N:Ùa(a)øoà— a)n:t‘h’Ù:YÇ Nqai.)nNkà§<p(;ôyv)md)h‘h(tE),Nkà§<p(,z260aP‰tN:Ùahµnéd,:)n(zyYy)§a;—

p&b)ma)lµm&:)ı:Y Coordonnées géographiques iaé §pt? lmµ :& )ı:Y q(p)? ø§z/N:hi1é 0pt& §z/N:h q(p)? ø§z/h(v)Y bi1é 02pt& §z/h(v)Y b i1é 08èpnb\h(v)Y bz)t(ayé i1é 5èpnb\iit" z)t(dté

NaÙt:.)b(nôt NÌ:)iNkø;&=)n NaÙt§ah h(tE),(,z184 h(tE),(,z185 h(tE),(,z186 h(tE),(,z187

11°05' N

105°48' E

14°23'18" N

104°41'02"E

10°57'29,46" N

106°6'46,02" E

10°55'4,83" N

106°6'42,24" E

10°29' N

10°56'31,6" N

10°54'57,76" N 21

104°18' E

106°9'6,12" E

106°8'8,32" E


22/11/16

9:21

Page 24

Phum Koh Kban

se?minaire:Mise en page 1

Carte de l’armée américaine 1967 Echelle 1/250 000 http://www.nexus.net/~911gfx/cambodia.html

Village Koh Kbal Kandal, commune de Samrong, district de Chantrea, province de Svay Rieng.

22


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 25

(,)a :)eµ :)m’Ùy Ìpi&gjI),‘§jpiéNkà§<pké;&dD)w)plµm&:)ı:Yd)y&Ìn)àt— §jpiéNkà§<pm)pØ -amK‰d)-(:ôm-amK‰d)-,);-§jpié(Ìp zP)y1(,é100k)p‘ (ÌøkÙmKsP)à 1940¿1941¿1950¿1952¿ 1953 m)pi)àt$:‘ 21 jI)àt Version numérique - amK‰d)-(;ôyv)m §jpié(Ìp zP)y1(,é100k)p‘ (ÌøkÙmKsP)à 1949¿ 1950¿1951¿1952 m)pi)àt$:‘ 26 jI)àt Version numérique §jpiéi)àt(pøm)p<)a‘(fM)ølµm&d)l):)§zMnÌpymA,‘iaÙ (p°hvV),Ábd)y&Ìn)àtNaÙtÌ’né:§z;&qS&a)2015 :)eµ :)mÙ’y

(:ô;(l°§jpié 47jI)àtm)p<)a‘ (fM)ølµm&d) l):)§zMn ÌpymA,‘iÙa (p°hvV),Áb d)y&Ìn)àt NaÙtÌ’né: §z;&qS&a)2015 ◊

ÍdD)w)plµm&:)ı:Yd)y&Ìn)àt §jpiéNkà§<p amK‰d)-(;ôyv)m ∂ amK‰d)-(:ôm ∂ amK‰d)-,); ATTOPEU

DAKTO

VIRAKCHEYI THMAR CHONG KAL ANLONG VENG CHEOM KSAN KOMPONG SRALAOKHONG PUOK

STUNG TRENG

SISOPHON

LOVEA

PAÏLIN

YALI

BO KHAM KO MAYOL

BANDON

BANME-THUOT

TUK SOK

KLONG KLUN

MIMOT

SREKHTUM POSTE MAITRE

PREY VENG TAY-NINH

KAMPOT

PHU QUOC

TAKEO

LOC NINH

(BU DOP)

SVAY RIENG TRANG BANG

HA TIEN

(a)ø$)qmç(:ø (a)øNaqa(:ø

GOLFE DE THAÎLANDE

IGN, Institut national de l’Information géographique et forestière

CARTES DES FRONTIERES CAMBODGE-VIETNAM . CAMBODGE-SIAM . CAMBODGE-LAOS Dépôt légal : Bibliothèque nationale de France . Novembre 2015

ISBN : 2-9524557-5-9

23

ISSN : 1162-1680


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 26

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

§N:oà

§Nka hà§h aav Y),

sa:mÙNi §Nka:§tA k)àt y N ;),n& g a k N § lµm&§N:q)m

lPàn,¬: ;yY:à(k°NÌà

§Nka (yP)y §Nka: M)q‘

aàky z)t,&q KAMPOT 20-226W_100k 1950

§Nka i §Nka &àa i¬,

;),n&g

lPàhµ(e) ;yYn,¬: ;yYna)

lµm&§Nka:M)q‘

lPà§N:q)m

lµm&uM(e),

(a)øzQt

ILE DU MILIEU

(a)øavY),

fµt:mÙNi(:ôm

(a)ø(:øn)m

lPàNy,‘

(a)øNy,‘ 24


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 27

aàky lµm&y)m)p

Y), av §Nka

23-226E_100K_1950 KAMPOT_EST > KAMPOT

§: tA N§ ka

lPà(Nd)øqànÙø lPài.)n

:ÙNaà

qNaéiét

(n)tè;t

µ i&àaf §Nka

aàky z)t(aéy

lPày)iy

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

lPà(Nd)ø$vYÓt

lPà$tEndÁb

aH),nm):

lPà;,?Ç

aàkt‘Ny)q

lPàaY|q

<àv)a‘q(té*n lPàn,&g lPà§ah

kti&àa lPàh’µ

(a)ø:.)b (a)ø$pY)b ILE DU PIC (a)øyH),‘

fµt:mÙNi(:ôm

§ah

t b.) i : n)d

(a)øqp?‰ø

(a)øh’µ (a)ø$NtAt (a)ø(:ø

25

Mui Nai

Nkà§<p


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 28

p Nkà§<p Nkà§<

<àv)a‘

CHAU DOC

èNkbÙoA)

Nk§à < lPàÌb’t

NkøÌid)p‘dàÙ NakàÙfµa :I&àtip?)h‘

(y ;&g éa d a k §N

p

§N k a d éa ;&g (y

lPà<&p lPà;),(zQ°

èNkrM|t

Nkà§<p :Ùa(:)m §Nkadéa;&g(y

lPà$abàÙ lPàÌn)q lPàNa :)àt

24-227E_100K_1951 HA TIEN_EST > Takeo, Phnom Dén

=)(iôtz)t(aéy

p Nkà§<

TRITON

lPàzIn

26

i(p?Ì:)a‘

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

i(p?Ì:) a‘


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 29

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

<àhµazK:‘

lPà<àné

=)(iôtz)t,&q

lPà(<émapI|y iµam): lPàoà hpI)bm): §Nkayp‘=p‘

aàkt‘Ny)q

yp‘=p‘ Nkà§<p

ª:/éN:Ùa

eÙ=)<)<Ùt

Nkà§<p

GIANG THANH

lPà;),§,.t

lPàÌh’Ù, (yP)yqÙtN:t‘ Nkà§<p

Nkà§<p

§Nkadéa;&g (y

Nkà§<p

d)hYé Nkà§<p §Nkadéa;&g(y

p Nk§à <

Nkà§<p Nkà§<p

25-227W_100K_1951 HA TIEN_OUEST > Canal Vinh Té, canal Ton Hoan

lPà(Nd)øy)l?‰a

Nkà§<p

HA TIEN

27


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:21

Page 30

§Nka(, éa§<a

:àÌ’p lPàqàÌh‘ N:Ùa:*)t q)n lPàdé:µn lPàqqa aY)g‘ §Nkay)<¬t (:P ) n qàha‘ è:;’) èNk,.)aàkt‘qa :?) qàÌ’ §NkauMé aàkt‘ràaÙ(Ùt,éa§<a èNk(jY° N:m’n,); (déte¬p qà(v)m èNkahH): N:ÙaèNkahH): N:Ù aé (a)øoà aà§kt §Nka:Y kèp? (fé(zM°

h&àty)jµ

Natª:/é 28

Nkà§<p

Nkà§< p

Nkà§<p

n(mg

§Nka aàkt ‘èNd

§Nka(,éa§<a

§Nka$tEn §Nka:§vhÙné §Nk Ya aaH),(z)M q

aàkt‘$àk&,

I&àt(q°<Ùa

aàkt‘èNd

:à(k°o?)b lPà<) I),‘ j :à(k°o?)b Nkà§<p a k lPà$tEnhÙné §N §Nka:HÓ; Nkà§<pNkà§<p Ìa‘èk<à§<p N aàkt‘(b), uMhé<àÙ :I&àty)§a ; : Nk§à <p Nkà§<p

$tEzP‰,

$tEnhÙné

EnhÙné :I&àt$t

aH),(k)n èNk(jY°

N:Ùa(,éa§<a

§Nka$tEnh Ùné

?t‘(iôp §Nka$p

18-218E_100K_1950 TAKEO_EST > Takeo-Srok Koh Thom

y)§a;z)t(aéy

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 31

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

§NkaNa(Î

aàkt‘Ny§ha

§NkaNy§h a

Nkà§<p

(a)øk)mn)àt

§Nka:àh¬n aàkt‘NÌ:)i Nkà§< p

i(p?(metE

(a)øna)

k)mmpI)

Nkà§<p

(a)ø:à(k°

Nkà§< p

Nkà§<p

Nkà§< p

Nkà§<p i(p?(metE

20-219W_100K_1950 SVAY-RIENG_OUEST) > Svay Rieng-Svay Rieng (ville)

:.)b(nôtz)t,&q

§NkaN y§ha

Nkà§<p

Nkà§<p 29

Nkà§<p

Nkà§<p


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 32

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

:§tA

aàkt‘qa

j?Ó;d)y &(,z1

j?Ó;d)y&( ,z1

(p?è; ’(e)

aàkt‘èNd

Nkà§<p

aàkt‘qm?t p Nkà§<

$tA)g‘

Nkøkp?)

k)my)nÙt aàkt‘Na:)àt lµm&y)hµ Thang Binh Nkà§<p

:.)b(nôt i

p Nkà§<

19-219E_100K_1950 SVAY-RIENG_EST > Svay Rieng

:.)b(nôtz)t(aéy

;’(e) i(p?è

j?Ó;d)y&(,z1

:.)bg’‰t Nkà§<p

Tan Thânh

Nkà§<p

Nkà§<p

p Nkà§<

Vinh Lôi

Nkà§<p

Nkà§<p Nkà§<p 30

:à(b’)t ;yY$àk&, Nkà§< p


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 33

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

:P|,

(mmy‘z)t(aéy

j?Ó;d) y&(, z13

12-200E_100K_1951 MIMOT_EST) > Kratié E

Nkà§<p

h(tE),Nkà§<p

Nkà§<p

Nkà§<p

Nkà§<p

Nkà§<p

Nkà§<ph(tE),Nkà§<p Nk Nkà§<p §à <p Nkà§<p

lµm&uMy)(<)a Nk§à <p Nkà§<p

p Nkà§<

Nkৠ<p ràÙnµt NkৠràÙq)pmµ, <p Nkà§<p ràÙd)à

Nkà§<p Nk§à <p 31

Nkà§< p

Nkà§<p

Nkà§< p


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 34

Nkà§< p

Nkà§<p

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

Nkà§<p

Nkà§<p Nkà§<p Nkà§<p

(mmy‘z)t,&q

Nkà§< p

13-200W_100K_1951 MIMOT_OUEST > Mimot

Nkà§<p

Nkà§<p Nkà§< p

Nkà§< p

lµm&<µt Nkà§<p

Nkà§< p

Nkà§< p

(mmy‘

Nkà§<p

;),aH),nm):

32


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 35

§Nkadéa;&g(y

(p°s)P à1815 (:Yqb¬pÌpq)y‘œ:t‘hpI)b(p°m)y‘Ndµa p&tdéa§NkakénاNkam¬b (=° §Nka;&g(ym)pNh§;t87e…mNyµ;ylD)h‘m)y‘Ndµa(i°:mÙNi(p°yàhp‘k)m §Nkam¬b(iôy (=°u);g& $)p m)pNh§;t14e…m ii"t24m…ylD)h‘i(p?(metEz)t(Na)m(i°i(p?Ì:)a‘— ¤

§Nkadaé ;g& (y y)m†a:)n§Nkadéa(pøq)h‘(jYémdéa(ùétaP‰tn)dBb)’ ùt‰ hpI)h‘man)dBm&gm’)t q)h‘déa(p°sP)à1819 ma(=éb(p°sP)à1824 m)ph(vY)b87e…m ii"t33§m’Ny dà(n°2¿55§m’Ny :àn)h‘(oé.d)Nkà§<p— §Nkadéa;&g(y(qgké:"It;&g(y a)y‘y)m§NkaomMd)y&yp=‘ py‘ ànt‘(i°=)(iôt— am?)àtqµ,n¬mm)pi)àt$:‘1m'Ùpp)a‘ §zMn5k)p‘p)a‘ $vV)m5k)p‘p)a‘— m)p;&:.an$vV)m3p)a‘<"a p)àa)nt)n h’Ù§pYk¬ak,anm)p(m(a)bjI),‘d)d)y&:):pç(nôt«z?|p— (:Yqpeni)àtkén e'(:Yq b’)ù‰t p&t Nkø$tqE pI Ìpœdéa§Nka(pø(ùét(<émHéylD)h‘i(p?(metE (i°fµt:mÙNi(:ôm— (Na)b(k, §<,déa§Nkan¬q(=éb k¬a$vV)mÌpa)y‘ba<éi)àt $:‘§<,w&y(p°z)tyHÓt§Nka q)y‘iÙau)§Nka(pø u)d)Nkà§<ppeni)àtkén— m&p§yh’Ù(vV)ø $vV)mÌph(tAéyh’Ù:YÇeb(p°(,é(Nyébz)t:Y)ài(p?(metENyt‘a§p?tNqaqµ,(i°aP‰t§Nka(p° (a)øaY)ap&t(p°k)mdn§um(iôy— a)ndéa§Nka;&g(y (pøÌp(oé.œ k,an§zMn:?)h‘(Nqépv):‘ (<)bb¬pht*y‘Ìb(mé,t)b p&t :m?)h‘jI),‘m)pdéaah‘i)àtn:‘(oé.d)mÙm qıtA)p<µqm)p aàv)kBqtNat“(n@taàkh‘§y$Ùt”nh:‘l&aZ‰hÙiÙmhÙnmé(kNd :)ı:Y);yYNaµq ràÙNaµq N:ÙaèNkfn (zyYaàkt‘q)m- :)ı:Y)§z/3 m)p1426;eE {(ÌøkÙmK(ùét;&g(<)b(,)a r&p :Ùz}—

√ mıpYéb¬p<"ap)àa)n<W)p(fM)ø Nguyen Vân Thuy (:Yqb¬pm&gm)ta!Ìp<)a‘(fM)ø§Nka(pøu) Châu Vinh Té d)(fM)øNhkpOmıpYéb¬p(pø— 33


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 36

§jpiéÚvXÓq&p zP)y1(,é100k)p‘

èu Nkà§<p lPà<µpk)t lPàN< ÌàÌb NqalPàNl køm),ÁPà b lPà<µp($° ¬ dn

:&àIt: àhµn

:&àIt sP)

qtA)n ky êiÙm :&àIt

8-152W_100k 1950 CHEOAM KSAN

d)àa/)pYz)t,&q

Nkà§<p

Nkà§<p Nkà§<p Nkà§<p a NqalPà<)àz?) NqalPà<µp($° n lPàNh:&iO(:)m lPà<µpyµt § lPàNÌ:)ioé:µ lPàNkø;&=)n t lPàN:¬q nà(<t y)Ny);

apI|y:à(n)t

:&àIt( mm) ’b

Nyk)àtn(;ôt

:.)bÌa‘§ma

lPà:pYa‘

§:p :tIà& 34


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 37

d¬nlPà<t§na dn¬ l<àP t§na-:v>aÓ kéz)t(aéy(i°z)t,&qe'kéNd,ti(p?(metE(i°Nd,ti(p?(q°Ndøb’)ªi(p?(mv)mèpNh(i:èu— y)mk&y<t§nam&p§mpd)d¬nlPà(i§yd)§emz)tyHÓtèpzKt‘n)hpenn)d(Korat)§<,:U&yaPt‰ lµml& )ez)t(aéyèpNh(i:èu \ e'd)dƒD)àtuM§Na(Grès) p&td)mÙzqà(v)ym¬bb’)t§;th(v>)bNh§=,300 e…m…p&tm)pnb\aàk:‘qÙød) ,à<)h‘kéz)t(aéy(i°z)t,&q{e'ké700m…(i°200 m…} —

(zyY(:îmn)h

(zyY Nkø;&=)n

èu ù); (zyY:I"t§Nyt

(zyYhpI)bm)pdÁb

d¬nlPà<t§nam)pmÙzqà(v)yz)t(,ézKtn‘ )h§zMnz)t(dét §ym)pqà(v)yb’)t(ini)h(i°z)tNh(i:èu— a)n§<,m)p qà(v)y:tZ)tm&p(:MéeP)<µ(qPød)a)nhƒD)a‘Œ(régu)iàp)h§zMnp&tiàp)hèum)pnb\aàk:‘zÙ:eP)b’)t:(mHéme'ké50m… (i°150m…(p°Nh(i:§zMn p&t ké100(i°300m…(p°Nh(i:èu— kéz)t(aéy(i°z)t,&qaàkµ,zK:‘d)t(em)pØ lPà<t§na{756 m…}d)aàkµ,zK:‘hàjÙy¿ lPàNkøÍ=)n{625 m…}¿ lPà$v>Ót:.)b{457 m…}¿ lPàm’)aèa{537 m…} — (p°q(p?)ølPàm)pNqa§<,:àn¬,a)ni)a‘itn;)tlµm&l)eèuz)t(aéy p&t iàp)hav>),èpNh(i:§zMn— Nqa:àz)p‘«e' Nqa$§p/¿ Nqa<µpy)Ì’b¿ Nqa<µpÅ¿ Nqay)Nk=M p&t Nqaaµp — {ma<,‘i:;y/nç1970} èj<I Øé 13 788em2 Nhd)dpØ 171 139p)a‘ NatÙ Nkø;= & )nØ 21 179p)a‘qpà p¬ N:aÙ Ø7 qpà p¬ rØÙà 47 qàpp¬ lmµ Ø& 208 :plI )kNhd)dp{mp:Ù /÷em2}Ø 12p)a‘

(zyYaàkt‘oà

(zyYNkø;&=)nm)pN:Ùaqàp¬p7ràÙqàp¬p47 1-db Á §:p √ :*)t y:»µ zBt Nq)q‘ oM) kÙNi) {6ràÙ} 2-§sh √ §shm¬b §shkén :§tAm¬b :§tAkén m?ÓèNkm¬b m?ÓèNkkén aàkt‘N:(ù°m¬b aàkt‘N:(ù°kén {8ràÙ} 3-d)aà /)pY √ d)àa/)pY i"aNa=m Nkétoà nà(<)ø§N: b)t apI|y {6ràÙ} 4-e§µ ,p √ eµ§,pyHÓt eµ§,p(dét uMé lPà(kg lPà§yHtkén N:bt‘ {6ràÙ} 5-n(;ôt √ n(hôh n:Mé n=Á: nÙt(n@t néan)b n¬:n)p‘ nyp\ (nôhnb na/) nà(<)ø nmim nmvéb {12ràÙ} 6-:tm E uéM √ qà(nép n$)t lPà§yHtm¬b (:Y° nv:&n/ {5ràÙ} 7-§yHtm)pdb Á √ f)pmÙz (k)oÇ Nh(mnÙ Nkør?)àt {4ràÙ} 8-NatÙ Nkø;= & )n √ aàkt‘Nhv)a Ì’,=), {2:tA)y‘} ¬ Nhm)v20%m)pnhn(o.éqaà )n nadÁn Nhd)dpl)e(Nqépd)dpd)y&§znM p&tdpd)y&l)ey&qab na;,?Ç ,a‘<µnhpY&q hpI|q— 35


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 38

NÌ:)iNkø;&=)n

p&b)ma)NÌ:)iNkø;&=)n √ 14°23'18" N , 104°41'02" E NÌ:)iNkø;&=)n:U&y(p°(,élPàNkø;&=)naàk:‘625§m’Ny lPNà kø;&=)n:U&y(p°(,éd¬nlPà<t§na— NÌ:)iNkø;&=)n:U&y(p°lµm&:.)bNdàÙ ràÙapI|y N:Ùad)àa/)pY— lPà(pøm)pèjINaù)800m… X 400m… qà(v)yz?)àtkéi"a<éamK‰d)p&tn)t(in(i°nai"a<éNh(i:èu— NÌ:)iNkø;&=)n m)pqmT)bj?Ó;405emkélPà(kgp&t108em kéNaÙtNkø;&=)n{:),)(zyY}— NÌ:)i Nkø;&=)na:)t(ùétaPt‰ :mÁbm=)pen§zMn{:;ié9-14}— NÌ:)iNkø;&=)n :U)hp)yàhµt b(:);npM i1é {889-910} e'n)d)$tE(pø§<,Ìp:U)hp) aP‰tn)dBNkøÌib

kby)xé

800 §m’Ny

êyYn (e)hÙn\ié5

(e)hÙn\ié4

ia/&v (e)hÙn\ié3 (e)hÙn\ié2 (e)hÙn\ié1

NÌ:)iNkø;&=)n:)t:t‘(ùétaP‰tn)dBNkøÌi:Ùn&b);nMÁpié1{1011-1050} bµ(v:AÓ<)a‘aP‰t(hy&alÁvX:mHyY&;hHom¶mpÙ:/d)y&(p°èuTié7§zaaA<)sP)à2008 36


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 39

n)do)péb(:)ohÙn\e'n)do)pé$tEn(p°(zyY(:ômn)h— NÌ:)i(pøm)p(fM)ød)yàhµtu) Nkø:z& )(n:n. \§<,m)ppÁbu)NkøÚ:nµ d)m)Q :è‘ pakà , µ l—àP ma<,‘n)dBNkøÌi:nÙ b & );npÁM ié1{1011-1050}m)p:t‘h§pUm$e)np&t(a?)ti.)n ª (e)hÙn\(GOPURA)m¬bqàp¬p— hpI)h‘ma(p°aP‰tn)dBNkøÌidÁb;nMÁpié6{1080-1107}m)p:t‘h§pUm hvV),Áb2 & );npÁM i2 é {1113p&td¬:dÙ,$e)nm¬bqàpp¬ jt— a)na:)t(Na)bht*:‘en' )dBNkøÌi:nÙ b 1150} Nkøn)d)$tE(pød):U)hp&aNÌ:)i$tnE ;yY <!,*,HéaP‰t(,)a(bét(pø— Ì:)iNkø;&=)n§hnmÙz(i°i&:z)t(dét d)hvYà‰èpNÌ:)im¬bqàp¬p:t‘y(NmôheP) ké(dét (i°yHÓt,)y:pIt" (,éaàkµ,lPNà h§;t800m— d(vYén(ùétl)ez)t(déte'd)j;Ó? hnÙ )v:àz)p‘ d)t(e— hÙn)v;&iµn)h‘hNk)Q):‘ké(e)hÙn\ié5-ié4-ié3-ié2-ié1— (p°(,é(=)d)tèp(e)hÙn\ i)àt(p)øm)pqm?)a‘aHÓnaH)q‘,Ú* y(zQ)ø— (p°(e)hÙn\ié4m)p(nôhn)h‘(h:aamManµ :mÙNii"a (<)øn;)tk¬a:Ùn)p&t$:Ùn\— m)pqm?)a‘k&(::nµh(y)(Ìø(détma(Na)b— qm?)a‘k&(::nµh(y)(Ìø(détma(Na)b(pøfn(p°d&yN:øoài)a‘i)g(i:qnv):‘— $Pa(i:qn§ytp)àeP)(i°<,‘z)tyHÓtjÙyNÌ:)i§<,(e(=°u)kby)x—é e'kékby)xé(pø §<,(efn:m?"t(mé,(i°Nh(i:amK‰d)§y(p°ké(Na)bzPte'i&:z)t(dét§<,m)pi"a<é §zMn Nyµ;(:ôma)p‘a)h‘<µqd) (zyY:éÙ:)(ay (zyY:Ùn&pI (zyYhÙnénmB (zyYhqQ"mhÙné p&t penn)d:ém)— (p°(k,§<,Nh(i:amKd‰ )Ìp†an)dBkéÌn)àt(p°sP)à1953 (:ômÌp<)a‘s)M àfn(dét a)p‘a)h‘NÌ:)iNkø;&=)n— :),NamyÙ,)a)n$pYnd)y&NaÙtù)($èuTié15m&uÙp) 1962Ìpa)y‘aYéœamK‰d)fPøèu“NÌ:)iNkø;&=)n:U&y(p°(,éi"a<é§zMnp&td)$o&h (ybBnh:‘§zMn— èu:U&y(p°aP‰thpIa‰ èpa)yk.a&qQ<a(qgpµ;n),‘am?)àti)=)p penÌ, $Pab)m,H)yªm¬b$Pana/)§<,$Pai)àt(p)ø:U&y(p°aP‰tªhn&(;vNÌ:)iªaP‰t qà§vai"a<énh:‘amKd‰ )“— (p°èuiT 1é 1;q& a&S )2013 :),NamyÙ,)a)n$pYnd)y&NaÙt ù)($(pøÌphaN:)bhk)D)a‘ :),NamyÙ,)a)nèuTié15m&uÙp)1962u) “NÌ:)i Nkø;&=)n:U&y(p°(,éi"a<é§zMnp&td)$o&h(ybBnh:‘§zMn(<)be&yhk)Q, Ó èjI<é4¿6em2 :U&y(p°d)h‘NÌ:)iNkø;&=)n“— 37


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 40

b(µ v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvX:mHyY&;hHom¶mpÙ:/d)y&NÌ:)iNkø;&=)nnh:‘ amK‰d)(p°èuTié7§zaaA<)sP)à2008— Date d'inscription : 2008 Critères : (1) Bien : 154,7 ha Zone tampon : 2 642,5 ha Réf.: 1224 ref

èuna/)q&yYNeh‘NetNÌ:)iNkøÍ=)n p&tba(zyY<èi(iôyké§zMn 18 := é )-3 afi)1958 \ i)=)pèuÌpmafn(dét(p°NÌ:)iNkø;&=)n èukÙà Nkmii¬,:E),‘§jpiésP)à1907 — a)ndàpÙàl)eé §zMn-èu (o.é(p°Ìtaakéiàp):‘(pø— 28 ;&qS&a)1958 \ §zMn j>)q‘iµyd)m¬bèu (Na)bkéa)ndàpàÙeM)p,iOj, — 15 mu& pÙ ) 1962\ yÙ,)a)n$p>nd)y&NaÙtù)($ a)y‘(:qa>é Ø NÌ:)iNkø;&=)n :U&y(p°aP‰t$o&h(ybBl)kèpamK‰d) — 20 :é=)1962-:(m>q:é=pÙ (o.én)d:)ndµp(i°NhmÙzn<W12Nh(i::µmŒ ii¬,:E),‘ $kB)Na"yl)kp&thµnvl)ki"a<é§zMn — Ìn)àt¿q&p¿ :=l)k:µ(;îy p&t (;îyv)mz)t(dét (s?ébb,‘Nkm— ià=ài"a<é§zMnm)p 181 035 em2 — 2 yÙ,) 1962-yàv)tNh(i:èu (p° $…:…h…i)mi)nba(zyY Ìy‘<àht aàkt‘oà p&t (:îmn)h ké§zMn;&g — §zmpé )1964\:(mYq:é=pÙ Ìpyàa,‘§jpiéamKd‰ )èjI<1é 81 035 em2(p°$:h— 3 (m:)1966 \ iÁkèunà(,)la)p‘a>)h‘NÌ:)iNkø;&=)n §yNyÓ;iÁk§zMn;)bnÙg Nq)p<(v>émba;&g(p°èuTié 6 (m:) — 1 afi)1966- ê… <'(=E), §u?t:ÙpInau)Nhs)àt$)(mn&a(p°ÚvXÓq&p(p°k=Ù aéù)<W)p$µù)àk&a NaÙtlPà(kg — 7 aa<A )2008 \ $tEa)nbµ(v:AÓ Ìp<)a‘qµ,aP‰thƒD(é hy&alÁvXk&lk(,)az)t§jPa:mHyY& ;hHom¶ NÌ:)iNkø;&=)n — 15 yÙ,)2008 \ (:îmÌpf?)pk)pmayàhp‘dÙà;&g NÌ:)iNkø;&=)n§<,m)pià=à4¿6 em2 §<,(:îmNha)p‘u) (p°aPt‰ hµnvl)ki"a<énh:‘z?|p — atiÁk(:îmÌpf?)pk)pmaaP‰t i"a<é§zMn 3 a§p?t Ø ;),ÚıpéI :U&y(p°qmT)bNh§=, 1…120 m kéz)tyHÓt§z/hpI)y‘Nkà§<p$p>nd)y& lNàP ikB :U&y(p°qmT)bNh§=, 1…600 m ké§z/hpI)y‘Nkà§<p$p>nd)y& ;yY§a;en& é:a& Z):). n\ :U&y(p°Nh§=, 700 m ké§z/hpI)y‘Nkà§<p$p>nd)y& p&t Nh§=, 300 m kéNÌ:)iNkø;&=)n — 11 :é=)2010 \ amK‰d) Ìp(jGé,&z&y(i° $…:…h… NaÙtgÓ;b’a :Ùà$p>n)empç $…:…h… Œm)pbp>amM$p>nd)y& (<émHé(<)øN:)bd(m?)øNkà§<p §zMn-èu m>d‰à )h‘ NÌ:)iNkø;&=)n — èu Ìph(tAyé yàhp‘d(m?)øm¬b :U&y(p°aP‰t§jpié§<,z?|pÌpeµ:d)†a(y)l)eé m)pià=à 4¿6 em2 :U&y(p°d)h‘ NÌ:)iNkø;&=)n aP‰ti"a<é§zMn — 38


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 41

11 ;q& a&S ) 2013-yÙ,)a)n$pYnd)y&NaÙtù)($hk)D)a‘NÌ:)iNkø;&=)n:U&y(p°(,éi"a<é§zMn— (p°èuTié11§z;&qS&a)2013 :),NamyÙ,)a)n$pYnd)y&NaÙtù)($ÌphaN:)bhk)D)a‘:), NamyÙ,)a)nèuTié15m&uÙp)1962 u) “NÌ:)iNkø;&=)n:U&y(p°(,éi"a<é§zMnp&td)$o&h(ybB nh:‘§zMn(<)be&yhk)QÓ,èjI<é4¿6em2:U&y(p°d)h‘NÌ:)iNkø;&=)n"— (pød)(,éaié2(=éb §<,yÙ,)a)n$pYnd)y&a)y‘aYéœamK‰d)fPøaéY(,él)eéèu(pø— 25sP)à(o.éa&qQa)n(Na°s)ahà(néd)y&§zMn aPt‰ nb\(k,25sP)qà Ùt(Na)b(pø{1983-2008} zG‰{à :)eµ :)m’yÙ }Ìp(oé.a)n(p°ev\amM a)nd)y&Ìn)àt:àn)h‘bµ(v:AÓ (CNF UNESCO) §<,d)$tEa)nw&y(p°(Na)mπ;)iNa:¬ta)nhn(i: Ìn)àt— nb\(k,(pøzG‰àÌp:àÙ(i°:=(:;&a-;&a)¿ :)ı:Y)q)nBii¬,hpI‰a;hHom¶œii¬, ba:àvàÙ(n@tamK‰d)<)a‘:mHyY&p)p)hk)QÓ,aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)anh:‘bµ(v:AÓ (hé:&pd),ÁaZzvXNeh‘Ne)p‘— ÌpqÙøaP‰thk)DéØNaÙmNÌ:)i$tEn{1992}¿ nÌàNkøn)dNikB {2003}¿ (,Z)p§:Haoà{2005}¿ NÌ:)iNkø;&=)n{2008}— & )n m)pa)nqNmµtqNm):d)(Nqépkéèu— èum&pNkmii¬,:Z),‘Nkà qà(k)øNÌ:)iNkø;= §<p$pYnd)y&aàvy‘(<)b:pO: & fi)Ìn)àt-(:ômsP)1à 904-1907(ùéb— èuÌpeµ:§jp iéd)†a(y)l)eéh(tAéyyàhp‘d(m?)øm¬bdà;&gNÌ:)im)pià=àèjI4¿6em2 u)d)nh:‘z?|p— èudài):‘a)n<)a‘NÌ:)iNkø;&=)naP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)anh:‘amK‰d)§ymP)a‘†t— a)nk&py& B:àvàÙ(n@tNÌ:)iNkø;&=)nÌp(oé3. (,éa (,éaqÙt(Na)bÌpNhNk"y(Y i°(p°Nh(i: a)v)<)(iéh$)q<)a‘NÌ:)iNkø;&=)naPt‰ hk)DéÌp(p°sP)2à 008— (k,§<,qÙøaP‰thk)Dél?)m èua!Ìpf?)pk)pamK‰d)(<)b(Nhéam?)àtiÁkma(,éi"a<é§zMn3a§p?tz)t(Na)mØ L’agression thaïlandaise en territoire khmer, 15 octobre 2008 Frontière internationale khmero-thaï

THAILANDE

CAMBODGE N

Temple de Preah Vihear

39

Le 15 octobre 2008, les soldats Thaï ont pénétré dans le territoire khmer en 3 points : 1Veal Intry, situé environ 1120 m au sud de la frontière khmer-thaï, 2Phnom Troap, situé environ 1600 m au sud de la frontière khmer-thaï, 3Pagode Keo Sikha kiri Svara, située environ 300 m du temple Preah Vihear et 700 m au sud de la frontière khmer-thaï.


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

3-

Page 42

zKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn

Plateau continental khmer-PCK p&bmpÁb p&t k)aBep?"ø n<W (Etat) \ NyÓ;j/à(<)bo)yÙhé Ø §<p<é - Nhd)k,n<W - n<W)l&Ì, (=éb Nhah(<)b,aZv\ $o&h(ybBl)k (Souveraineté) — 1…÷ §<p<é (Territoire) \ m)p Ø §<p<é(e)a - §<p<é:mÙNi - §<p<é$)a): — a… §<p<é(e)a (Territoire Terrestre) e'm)p Ø <é - :I"t - i(p? p&t è< :mÙNi (Mer intérieure) — §<p<é(e)a(pø:U&y(p°aP‰tNkàNhi,‘§<,m)p(e),zÁvX:ém) :Nm)h‘§htNh(i: (<)bm)paàn&y(p°(,é§jpiéNkmi)àtm)pa)nb,‘NkmkéNh(i:d&yz)t p&t$p>nd)y& — z… §<p<é:mÙNi (Territoire Maritime) \ n=µyma<,‘:ıtE)m(,)a(,éaié2 Nh(i: p)p)(p°y)mm)y‘:mÙNim)p$o&h(ybBl)k(i°(,é Ø ◊ è<:mÙNi [aàkt‘§j (Port)å - $);:mÙNi (Estuaires) - sa:mÙNi (Baies)∫— ◊ yàhp‘(sPn:mÙNi (Mer territoriale) e'd)qà(nîa§z/hpI)y‘ èp :mÙNi y)mh(v>)b Nd)àt ª y)mh(v>)b§z/hpI)y‘ 1 (=°§z/hpI)y‘(<ém (Ligne de bases) m)pii"t ké 3 mé, (i° 12 mé, {Mile ≠ mé, ≠ 1…609 m…} — aP‰tanvéz?ø <µqd) §jPa eb :Ùz)l&Ì, ª :p>&:Ùz n<Wpém¬b«kNtéamvX,h§pUm (Zone contigue) m¬b(iîy §<,ii"tm&pŒ=¬:ké 12 mé, — q)h‘y)àtkésP)à 1945 ma :mÙNi Ìpa?)bd)Nhlk(:<Wa&qQ <µqd) nhn(p:)i p&t opo)pÌy:mÙNi <µqd) ê:MÁp (Nhta)y :U&y(p°aP‰t<éÌy:mÙNi d)(=yÙ(o.éŒNh(i:NaéNa i)mi)nŒm)pa)nNhdÙà$p>nd)y& :>ékéqH)h‘:mÙNi — y)àtkésP)à 1974 ma :pP&:éi$p>nd)y& Ìp(o.(é ùét(p°iéNaÙt a)n)a): (Caracas) ÌpmahƒQh‘(p°èuTié10oPÓ1982 (p°iéNaÙtm’Ùt(y(e)èh èp Nh(i::)m’)$Ù&a (Montégo Bay - Jamaïque) :>ékéqH)h‘:mÙNi(pø (=°u) $pÙ:fi)qH)h‘:mÙNi sP)à1982 — qH)h‘:mÙNi(pø m)p§qtd)$)iÇ e' Ø ∂ yàhp‘(sPn:mÙNi (Mer Territoriale)NyÓ;m)pqmT)b 12 mé,(=éb$)qhp> mvX, h§pUm 12 mé, (Zone contiguë) m¬b(iîy — hpI)h‘ma mvX,……… 40


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 43

(:<Waq& jQ >)q‘mÙz (Zone économique exclusive) m)pqmT)bm&p(,é:ké 200mé, — Nh(i: §<,:U&y(p°y)mm)y‘:mÙNi(pø $)qNhah$)dé;amM(i°(,éopo)p (:<Waq& QaP‰t:mÙNi nh:‘z?|p§y na/) iÙapµ; :&iO& èpa)n(héahnp);)$p>nd)y&v) §<,m&pNh<)h‘$);Ùop&tm&p(o.éŒh’øk),‘<,‘:p>&:Ùz èpNh(i:i)àt(p)ø — ∂ zKt‘n)hÌy:mÙNi(Plateau continental)§<,Ìpaàvy‘(<)b$pÙ:fi)=/'§v;kéèuTié 24 (m:) 1958 :>éké <é p&t aP‰t<éÌy:mÙNi§<,$)qNhah$)dé;amMn=µy<,‘a§p?t m)pd(Nm° i"a200 m…(<)bNh(i::U&y(p°y)mm)y‘:mÙNi — qH)h‘:mÙNi sP)à 1982Ìpaàn&ydà(n° 2 500 m… — ∂ mvX,:U&y(p°(,é:ké 2 500 m…e' :mÙNii"a(Nd° (Fond des mers) d)(hy&alÁvX nh:‘mpÙ:/d)y&NyÓ;:U&y(p°(Na)mp&y&Nam$p>nd)y& — :=Ne):$p>nd)y&(i)øhéd)†adpa>é ª d):)o)nv\a>é $)qNhah$)dé;amMÌp§yNÌa‘qà(vg NyÓ;ba(i°d¬bNh(i:aàkÙt,µy,):‘ — e… §<p<é$)a): (Territoire Aérien) \e' ,à=$)a)::U&y(p°(,é§<p<é(e)ap&t§<p<é :mÙNi nh:‘n<Wpém¬b«{:pO&:fi) Ì’né: 1919 p&t $pÙ:fi) 1944 (p° (Chicago) — h’Ù§p> ,à=$)a)::U&y(p°(Na°iàp)g§jp<é (Pesanteur)NyÓ;a?)bd) :mHyY&mpÙ:/d)y&iµ(i°{:pO&:fi) :>éké$)a): 1967} — 2…÷ Nhd)k,n<W (Population) \ d) NaÙmmpÙ:/n:‘(p°aP‰tn<Wpém¬b« — n<W m)p$àv)qaàvy‘ :ƒD)y&nh:‘Nhd)k,n<Wnh:‘z?|p — :ƒD)y& (Nationalité) \ 1… :ƒD)y& $)qaàvy‘(i°y)mkµdf)m (Jus Sanguinis) ª y)mié,à(p°i"a<é (Jus Soli) — 2… “n<W”m)p(:nél)k$)qj>,‘:ƒD)y&(i°Œ$)v&adp (Ressortissant) (i°y)m,aZv\ ié1 ª ié2 ª n¬mhƒQÓ,eP)i)àt ié1 p&t ié2 §ym>t — h’Ù§p> “n<W” NyÓ; (Ndé:(né: baj?Ó; ®n:‘¤ (Nk)øm)pn<Wz?ø (<)b$à(kébt‘rPt q)h‘a:)t(ù"t(p°(,é jPÓnnh:‘ n<W m¬b(iîy §<,n,)b(i° — 3…÷ n<W)l&Ì, (Gouvernement) \ n<W)l&Ì, d)$tEa)nyàv)tn<W(y)t§yNh<)h‘pµ;$àv)q m¬bk&yNÌa< m&p:U&y(p°(Na)mNh(i:v)m¬b(ùéb — ◊ nµhié1

41


22/11/16

9:22

Page 44

zKt‘n)hÌy:mÙNi

nhµ i1é

La largeur du Plateau continental peut varier de 100, 200 jusqu'à 350 miles selon le rebord externe de la marge continentale.

350mé, zKt‘n)hÌy:mÙNi 200mé, yàhp‘(:<Wa&qQjY)q‘mÙz 24mé, yàhp‘lD)h‘:mÙNi§<p<é 24mé, (a)ø :mÙNi§<p<é <é(e)a

<é(e)a

:mÙNièjIaP‰t

Zone économique exclusive (200 miles)

Zone contiguë (24 miles)

d(Nm°i"a 2500m…

ké(a)øm¬b(i°(a)øm¬b m&p(,é:ké60mé,(sPn:mÙNi

Plateau continental (1mile = 1.609m)

Mer territoriale (12 miles) Ile Ile Ligne de base Mer intérieure

Pieds du talus continental

2500 m de profondeur

se?minaire:Mise en page 1

zKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn §jp<éi)àtmµ,m)pià=à 510 ,)p e…m…2 §<,§qad) 150 ,)p e…m…2 d)<é(,q(qg kéi"a (=°u) i.éh (Continent) p&t 360 ,)p e…m…2 d):mÙNi p&t m=):mÙNi (Océan) — e&yd)l)enb :mÙNi p&t m=):mÙNi m)p 70%e' 2÷3 èp ià=à§jp<é i)àtmµ, — ztK n‘ )h:mNÙ i (Plateau continental) m)pià=à 27 ,)p e…m…2e'm)p7% èpià=à :mÙNip&tm=):mÙNi — ztK n‘ )hÌy:mNÙ i d) <’ <é øÙ hpn> h:i‘ hé. (i°at‰P :mNÙ i ’ (Le plateau continental est le prolongement naturel du continent) — y)m$pÙ:fi)$p>nd)y&èpqH)h‘:mÙNi (Convention internationale sur le droit de la mer)¿ zKt‘n)hÌy:mÙNi m)pqmT)b§;thàjÙy 350 mé, (=ébm)pd(Nm°(Nd°hàjÙy 2…500 m… <µqeànµ nµhié1 — zKt‘n)h:mÙNi§zMn {z…n…:…z…} :U&y(p°aP‰tfµt:mÙNièu fµt:mÙNièu d):mÙNim¬b kÙà:µ;(Nd° (=ébm)pÌyn)h(:Mé — fµt:mÙNi(pøj>)q‘ Nh(i:§zMn ké êhi.éhm’)ù)a)¿ (a)ø:µm’)Ny) p&t (a)ød.) — e'd)d)bi.éh §<,m)p d(Nm°moBm 30 m… (=ébd(Nm°$y&hnm) m&p=¬:ké 100 m… — ii"t ké(sPn:mÙNi§zMn (i°(sPn:mÙNièu m)p 600 e…m… — i"a èp fµt:mÙNi(pø m)pa)n:Th‘(p° n<µ;NÌàt ª :&:&nn<µ; {ké§zoPÓ (i° §z(m:)} p&t m)pl)knƒD|b(<)bn,aoà« (p°n<µ;;:/) {ké§zê:l) (i°§zÍqS&a)} — l)k:Th‘ ª l)knƒD|b èp i"a §NhNh|,(i°y)mnhhzB,‘mµ:Ùt §<,ha‘ makéi&:Ÿ:)p ª makéi&: p&nyé — 42


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 45

kB‰ø:Ùéa?Óp ª kB‰øié=.‰t §hh:mÙNiq&p kÙà§<,m)p(p°(,éfµt:mÙNi(pø(ùéb e'm)p§ykB‰ø(l?ïtz?ø(p°(k,h>Ónnhhmµ:Ùth’Ù(vV)ø §<,d)(=yÙhv>),Œm)p(Ne)ø uP)a‘y&qp&t m)puMh’Nhøi"aa!y&q§<n — fµt:mÙNièu(pø:U&y(p°(Na)mÚiOk& , èp dà(p)ni"a <µqd):mÙNi<èi(iîy§<n e'aP‰t m¬bèuT {24 (m’)t} m)pdà(p)nqàp¬pkén s?):‘eP) p&t ,àp)qqàp¬pkén§<n — q,p) èp dà(p)n(pø(aéy(ùét(<)ba)n§NhNh|, èp èjIi"a:mÙNii)àtù)b(Na)mÚiO&k, èpiàp)g Nkø$)i&yBp&tNkøqpI — (Na°kéd(à p)ni"am)pqnp>:mÙNi §<,(aéy(ùét(<)ba)nha‘(Ìa èpzB,‘(p°yàhp‘(p)ø i&: p&t am?)àtzB,hƒD)a‘i&: p&t(,H#p èpqnp>i"a:mÙNi §ym>t<µqd)(p°y)m(sPn:mÙNi èp Nh(i:§zMn qnp>§aHn(sPn d¬pa),z?)àta?)v):‘e'$)q m)pNh§;td&y 130 e…m… aP‰tnb\(k, 24 (m’)t (p°(k,z?ø — (p°n<µ;zB,‘mµ:ÙtŸ:)paPt‰ :mÙNiq&pqnp>:mÙNi§hn(i°k)bÁkB(<)bm)pm¬b§jPa§hn (i°na(sPnm’)ù)a)n¬qht.&,m¬bdÙàN:h(i°p"tNip&qp)ù&a) — qà(k)ø(sPn§zMn qnp>(aéy(ùét kéi&:k)bÁkB (i°$(ePbçd)(=yÙhv>),Œ(sPn(pø (eqjÙyké(Ne)øuP)a‘ e'zB,‘mµ:Ùt Ÿ:)p(pø(=ébh(tAéyn<µ;(p:)iy)m(sPn:mÙNi§zMn(bét — (p°n<µ;zB,‘mµ:tÙ p&nyé (e:(tAy(régm)pÌyÙlµym¬bjI‰b(i°Íge'qnp>:mÙNiqµ,ma h’øp"t(sPn§zMn n¬q(ùét(i°i&:z)t(dét — h§pUmké(,é(pø m)pn,aoà«(p°av>),:mÙNi qµ,ma§haNyt‘(sPn(pø§ym>t — e'zB,‘mµ:Ùtp&nyé(pø(=éb§<,h(tAéyn<µ;b’)t$)Naa‘ (p°:mÙNihv>),Œp);)qnNhNk"yY(i°(<)bk&Ìa p&t(<)b(Ne)øuP)a‘ — d):(tZh fµt :mÙNièum)pa)n$pÙ(Ne)ø(Nqép<,‘p);)qn<µqd)p);)qn èp a)vµy¿ aÌ’,‘ yµq« ª iµa h’Ùaq)b(héa(a>)t d)(Nqép§<,(qg(p:)i(<émHéq&ƒQ"m$Pam)y‘:mÙNi Nkmi)àt(<émHéii¬,baj,ké:mÙNiNeh‘§hhb’)t — aàkt‘§jaàkt‘(:)md)aàkt‘§jm¬b §<,m)p p);):mÙNioà«qµ,qyÌp — (pød)mµ,(=yÙèpa)n,µy,):‘§jPa(:<Waq& Q yàhp‘m)y‘:mÙNièpNh(i:§zMn —

43


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 46

<oé mdM )y§& <,(,q(qgd)$qè& ıpb > kç ié a" :mNÙ i (=°u) (a)ø (Ile) — ià=àèjI èp(a)ø pémb ¬ « NyÓ;n)h‘hµahƒQÓ,d)m¬bp"tià=à(zyY§<,(a)ø(p)ø<Ùø(p°qàkémÙz — êi)=nvç (a)øaÙt aàk:‘ 410 m… p&t ià=à 87 e…m…2NyÓ;e&yqµ,(i°aP‰t(zyY(a)øaÙt {ià=à 11 160¿6 e…m…2} (a)ø$)qmç(:ø - NhdÙà(a)øNaqa(:ø - (a)øNy,‘∫ NyÓ;e&yhƒQÓ,(i°aPt‰ (zyYaàky {ià=à 5 962¿4 e…m…2} — (a)ø p&t aµp(a)ø §zMni)àt$:‘m)p64 <Ùø(,q(qgkéi"a:mÙNiy)m(sPnNh§;t 507 e…m… kéz)t(dét maz)tyHÓt — (a)øi)àt(p)øm)pp&b)ma)lµm&:)ı:Y (Coordonnées géographiques) :U&y(p°q(p?)ø §z/h(v>)b 102 p&t §z/h(v>)b 104 èp nb\h(v>)bz)t(aéy p&t q(p?)ø §z/N:hii"t 9 p&t §z/N:hii"t 11 z)t(dét {p&b)ma)lµm&:)ı:YNh(i:amK‰d)}— êi)=nvç \(,z 4 -(a)øaÙt - p&b)ma)lµm&:)ı:Y (103° 00' E, 11° 20' N) (,z 32 - (a)øNkét - p&b)ma)lµm&:)ı:Y (102° 57' 1' E, 10° 22' 6'' N) (,z 42 -(a)ø$)qmç(:ø-p&b)ma)lµm&:)ı:Y (102° 56' 1'' E, 09° 55' N) (,z 44 - (a)øNaqa(:ø -p&b)ma)lµm&:)ı:Y (103° 28' 51'' E, 09° 18' 50'' N) (,z 61 - (a)øNy,‘ p&b)ma)lµm&:)ı:Y (104° 20' 32'' E, 10° 24' 5'' N) zKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn {z…n…:…z…} §<,q)h‘(j>ém:&a/) p&t a:)t(ùéty)àtké sP)à1968 :mÁb:tEmn)N:>p&bm ÌpmahƒQh‘(p°sP)à 1972 :mÁb:)o)nvn<W§zMn {,p‘ p,‘} — $Padàp)ga)nÌn)àt (,)a Pierre Legoux $eEÍ:.anz)t§n’d)$Padàp)ga)nqH)h‘$p>nd)y&z)t§n’ d)m¬bp"t$Padàp)g§zMn {z)tp&y&:)N:> - z)t§n’ - z)ta:&amM - z)t :mÙNi∫} <µqd) (,)a y)p‘ e"m=¬p - (,)a (Ni@t a)t - (,)a (m’° :)b - (,)a l¬t lÙp - (,)a =µ yÙt,"h (,)a =Ùét e§pO, - (,)a ($t =»Ùp - (,)a :»)p (h’t§: - (,)a §a; j)y‘ êyYmp);é :'(<: ;t‘:)n)xé —,— Ìpqµ,n¬m(o.é§jpié z…n…:…z… (pø(ùét — §z/hpI)y‘Nkà§<p z…n…:…z… m)p 3 Ø

√ §z/hpI)y‘z)t(dét s?ta)y‘(,éqàvÙq 3 e' A,S,P, {A qàvÙqNkàNhi,‘n;)tamK‰d)èu :U&y(p°lPàNa;)g• S :Uy& (,éakà µ,(a)øey‘{d)(a)ønh:‘èu}• P (p°qàav>),fµt:mÙNièu d)qàvÙq :mqmT)b (Equidistance) ÌppÁbu)qmT)bké P (i°(sPn:mÙNi§zMn NyÓ;(:MéeP)ké P (i°(sPn:mÙNièu}{y)m :pO&:fi) p&t k&oéa)n Ìn)àt-(:îmèuTié 23 mép) 1907 } — √ §z/hpI)y‘av)> , q)h‘(qgké P qÙøma(Na)m s?ta)y‘qàvÙq PCK1, PCK2… PCK6 §<,qàvÙqpém¬b« :U&y(p°qà :mqmT)b{y)m(e),a)nvç :mqmT)b ké(sPn :mÙNi§zMn (i°(sPn:mÙNièu} — 44


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 47

√ §z/hpI)yz‘ )tyHÓt q)h‘(qgké PCK6 - PCK7… PCK13 - B {B qàvÙqNh:k. i,‘§<p n;)t amK‰d)-(;îyv)m} {(b)t(i°y)ma)n:à(nqnh:‘ (Nh;é(b èuTié 31 man) 1939} — Longitudes Est Greenwich

§z/h(v>)bz)t(aéy

Latitudes Nord

§z/N:hii"tz)t(dét

Point A (Point frontière avec la Thaïlande) 102° 54' 81 11° 38' 88 Point P 101° 20' 00 11° 32' 00 PCK1 101° 13' 00 10° 59' 00 PCK2 101° 29' 00 10° 16' 50 PCK3 101° 36' 00 9° 05' 00 PCK4 101° 57' 50 8° 31' 00 PCK5 102° 59' 50 7° 42' 00 PCK6 103° 21' 00 7° 34' 00 PCK7 104° 08' 00 9° 01' 00 PCK8 104° 01' 00 9° 18' 00 PCK9 104° 08' 00 9° 28' 50 PCK10 104° 16' 50 9° 56' 00 PCK11 104° 15' 00 10° 01' 00 PCK12 104° 10' 50 10° 05' 00 PCK13 104° 09' 00 10° 12' 00 104° 26' 63 10° 25' 23 B (Point frontière avec la Viet-Nam) (S = Sommet de Koh Kut, PCK = Plateau continental Khmer)

èjIi"a:mÙNi§<,kÁiOdÙàÍg(<)b§z/hpI)y‘3(pømm)pià=ài)àt$:‘ 95…000 e…m…2 §<,(p°aP‰tèjI(pø m)p (a)ø§zMnqàp¬p 64 {(a)øié 1 (fM)ø (a)øpµ - (a)øié 61 (fM)ø (a)øNy,‘ -(a)øié 62 (fM)ø (a)ø$ıtAt(a)øié 64 d)jI)àtuM} — Na"yB(,z77÷70 CEqÙøèuTié 06÷02 ÷1970 {:(m>q p… :é=pÙ d) NhmÙzn<W} ÌphƒD)a‘aàn&yNkà§<p :mÙNi §zMn(pøm)pià=à(:MéeP)(i°p"tià=àz…n…:…z…e'm)pià=à95…000 e…m…2 (Eaux maritimes Khmères = Plateau continental Khmer) 45


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

ét S‘ §z/hpI)y‘z)t(d(a)øey

PCK1

9:22

Page 48

A (a)øaÙt

PCK2

amK‰d) (a)ønµt

PCK4 PCK5

PCK10

(a)ø$)qmç(:øPCK9

zKt‘n)hÌy:mÙNi amK‰d) PCK6

PCK8

§z/hp I)y‘z)t yHÓt

§z/hpI)y‘avY),

(a)ø(:ø

B

PCK13 PCK12 PCK11

(a)øNy,‘

(a)øNkét (a)øy)àt

(;ôyv)m

PCK3

Le plateau continental khmer est tracé en 1969 selon : . le kret 1952 définissant la largeur des eaux intérieures . le Traité Franco-Siamois de 1907 qui définit la frontière terrestre et maritime entre le Cambodge et la Thaïlande, . La ligne Brevié qui confirme l’appartenance de Kôh Trâl au Cambodge, . L’appartenance de Koh Polopanjang au Cambodge, . La Convention sur les Droits de la Mer de 1957 à Genève et de 1982.

PCK7

zKt‘n)h:mÙNiamK‰d) m)p ià=à 95…000 e…m…2 y)m$pÙ:fi) sP)à 1969 Nkøn)dNa"yB sP)à 1970 p&t Na"yB sP)à 1972

§jpié èp z…n…:…z… (pøÌplD)h‘(i°p"taÙtNy)nÙana(Nhta)yÌy:mÙNi §<,n<W)l&Ì,§zMn Ìp(o.éd)m¬bNaÙm=»ÙpÌn)àt ELF-ERAP sP)à 1969 — aÙtNy)qÙt(Na)bht*:‘(o.é(ùétn;)t (,)a ,p‘ p,‘ y)mNa"yB(,z 476÷73 PRK qÙøèuTié 06÷08÷1973 $pÙfi)yNaÙm=»Ùp Ìn)àt(pødéana(Nhta)y(,éià=àèjI17…000 e…m…2 — NaÙm=»ÙpÌn)àtÌpdéa$v>Ót(fM)ø L1 (102° 35' 59''E, 9° 22' 23''N) (p°i&:p&nyé qmT)b 75 e…m… ké(a)ø$)qm(ç :ø (Poulo wai) p&t 90 e…m… kéNhdÙà (a)øNaqa(:ø (Poulo Panjang) — aÌ’,‘déana(Nhta)y(fM)ø GLOMAR IV zµq hpI)h‘kéÌpd¬:dÙ,(p°:&t+hµné Ìpmahp>a)ndéan);na(Nhta)yn=µy<,‘ §zafi) 1974 sP)à§<, :)o)nvn<W(;îyv)mz)tyHÓt {oé;-eé} (qg(:qa>éNha):aà(gég (i° ELF-ERAP: “:)o)nvn<W(;îyv)m {èNkpen}Ìp(jGéaàvy‘qÙøèuTié 29 :é=) 1974 dµpn<W)l&Ì, :)o)nvn<W§zMn {amK‰d)} (<)b:ÙàŒn<W)l&Ì,(pø (:Pé(i°NaÙm=»Ùp ELF-ERAP hƒFh‘Neh‘ :amMl)knh:‘z?|py)m(sPn:mÙNi§zMn(p°aP‰tfµt:mÙNièu Neh‘a)nn);naaP‰tyàhp‘m¬b§<,m)p a)nÍ;)in;)tNh(i:i)àtkén(p)ø ∫” — n<W)l&Ì, :)o)nvn<W§zMn Ìp(s?ébyh(i°(;îyv)m (<)bhƒD)a‘u) Ø ®n<W)l&Ì,:)o)nvn<W§zMn Ìp(s?éby)maàvy‘iµym¬b qÙøèuTié 06 afi) (i°n<W)l&Ì,(;îyv)m u) a§p?t§<,z¬tnÙana(Nhta)y §<,:)o)nvn<W(;îyv)my;)’(p)ø 46


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 49

:U&y(p°aP‰tzKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn ∫ — ’ (<)b(dî:;)td(m?)ø aÌ’,‘ GLOMAR IV a!Ìp(,éabÙuA) èuTié 17 afi) 1974 — n<W)l&Ì, §zMn {,p‘ p,‘} p&t (;îyv)m {oé;} ÌpNhÙt(Nhîhqnq)eP)(,éhƒ+)zKt‘n)h:mÙNi(pø — z)tl)eé§zMnNha)p‘ba§jpié z…n…:…z… ià=à 95…000 e…m…2d)mµ,<W)pèpa)nqnq)y)àtkéèuT 11÷01÷ 1970 p&t 13÷05÷1973 ma — ma<,‘sP)à1975 n<W)l&Ì,i)àtkéna!<¬,n,à(Na)m$à(kébt‘rPtèpaÙmM‰bp&:> {lPà(kgo?)a‘èuT ié17(m:)-èNkpen o?)a‘èuTié30(m:)} (<)beM)pÌpqnq)(,éhƒ+) z…n…:…z… (pø(ùéb –

hk)Dé(fM)ø(a)ø§zMnqàp¬p 64 lD)h‘mad)m¬b(pøÌpmaké(,)a êyYmp);é ;t‘ :)n)xé §<,(,)aÌpii¬,kéÌn)àt$)v)kB)Ì, — (e$)qn)h‘ké(,z1 <,‘(,z64 §<,m)pp&b)ma)lµm&:)ı:Y(Coordonnées géographiques) — êi)=nvç Ø N°

Noms des îles 1- Koh Nou (Koh Yor) 2- Koh Yor 3- Koh Moul (Ilot Cone) 4- Koh Kong 5- Koh Sovi(I.Kusrovie) 6- Koh Nou (Bechir) 7- Koh Konsat Est 8- Koh Konsat Ouest 9- R.du Branlebas 10- Ile de la Table 11- Koh Samit n°1 12- Koh Samit n°2 13- Koh Samit n°3 (Koh Sdach) 14- Koh Samit n°4 15- Koh Samit n°5 16- Koh Smach (K.Samit) 17- Rocher blanc 18-Ile Plate 19-Ilôt Nord 20-Koh Mnas ( Ile du Milieu ) 21-Ile du Chenal 22-Koh Rong 1{Les Frères} …… 64-Rocher déchiré

Longitudes Est Greenwich 102°55’7” E 102°35’8” E 103°01’ ” E 103°00’ ” E 102°47’5” E 103°05’6” E 103°04’7” E 103°04’ ” E 103°04’4” E 103°02’7” E 103°04’1” E 103°02’9” E 103°04’1” E 103°02’1” E 103°03’5” E 103°04’3” E

103°41’41” E 103°09’ ” E 103°10’1 ” E 103°10’7 ” E

103°11’7 ” E 103°1529 ”E 104°17’12”E

47

Latitudes Nord 11°36’4”N 11°35’4”N 11°26’1”N 11°20’ ”N 11°05’9”N 11°06’7”N 11°03’7”N 11°03’6”N 11°02’ ”N 11°00’2”N 10°58’7”N 10°57’5”N 10°56’ ”N

10°54’9 ”N 10°54’5 ”N 10°53’7 ”N

10°50’49”N 10°51’ ”N 10°50’ 3 ”N 10°49’ 4 ”N

10°48’ 2 ”N 10°45’20”N 10°20”7”N


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 50

Noms Longitudes Latitudes des îles Est Greenwich Nord 35- Ile Nbri 103°09’1” E 10°17’7”N 36- Koh Tang 1 103°07’6” E 10°18’3”N 37- Koh Tang 2(Ile Sud)103°09’9” E 10°15’ 5”N 38- Ilot du S.E Nord 103°13’7” E 10°15’3”N 39- Ilot du S.E.Sud 103°13’2”E 10°14’9” N 40- Koh Weer 102°52’9”E 10°14’ 1”N 41- RF Depond 103°08’5”E 09°58’ N 42- Koh Ach Ses 102°56’1” E 09°55’ 5”N (Poulo Wai Est) 43- Koh Ach Ses 102°54’1” E 09°55’ 5”N (Poulo Wai Ouest) 44- Koh Krachak Ses 103°28’51” E 09°18’50”N (Poulo Panjang) 45-Koh Tres (Ile Ronde)103°32’2” E10°33’ 4”N 46-Koh Chralos 103°32’3” E 10°31’7 ”N (Ile Nord Ouest) 47-Koh Krabey 103°33’6” E 10°30’ 6”N (Ile du Milieu) 48-Koh Russey 103°33’4” E 10°29’8”N (Ile du Sud Ouest) 49-Koh TaKiev 103°35’4” E 10°29’6”N (Ile de la Baie) 50-Koh Sramoch 103°37’02” E 10°29’2”N ( Ile du Cheval) 51-Koh Thmey 103°46’07” E 10°28’ N ( Ile du Milieu ) 52-Koh Ses Ream 1 103°47’44” E 10°25’ 4” N 53-Koh Ses Ream 2 104°47’42” E 10°24’ 3” N ( Ile à l’eau ) 54-Koh Kras 104°11’38” E 10°28’ 4” N ( Ile Rocheuse ) 55-Koh Maprang 104°17’50” E 10°28’ N ( Ile du Temple ) 56-Rocher de Brandon104°15’02” E10°25’7” N 57-Koh Mtes 104°20’14” E 10°27’4” N 58-Koh Svay 104°19’50” E 10°27’ 2” N 59-Koh Antay 104°19’32” E 10°26’ 3” N ( Ile du Pic ) 60-Koh Po 104°19’46” E 10°23’9” N (Ile Pirate du Nord) 61-Koh Tral (PhuQuoc)104°20’32” E10°24’ 5”N 62-Koh Angkrang 104°18’32” E 10°21’8”N 63-Koh Ses Kep 104°19’12” E10°21’ 6”N 64-Rocher déchiré 104°17’12”E 10°20”7”N

hk)Dé(a)ø§zMnqàp¬p64 w&y(p°aP‰tfµt:mÙNièu

Noms Longitudes Latitudes des îles Est Greenwich Nord 1- Koh Nou (Koh Yor) 102°55’7” E 11°36’4”N 2- Koh Yor 102°35’8” E 11°35’4”N 3- Koh Moul (Ilot Cone)103°01’ ” E 11°26’1”N 4- Koh Kong 103°00’ ” E 11°20’ ”N 5- Koh Sovi(I.Kusrovie)102°47’5” E 11°05’9”N 6- Koh Nou (Bechir) 103°05’6” E 11°06’7”N 7- Koh Konsat Est 103°04’7” E 11°03’7”N 8- Koh Konsat Ouest 103°04’ ” E 11°03’6”N 9- R.du Branlebas 103°04’4” E 11°02’ ”N 10- Ile de la Table 103°02’7” E 11°00’2”N 11- Koh Samit n°1 103°04’1” E 10°58’7”N 12- Koh Samit n°2 103°02’9” E 10°57’5”N 13- Koh Samit n°3 103°04’1” E 10°56’ ”N (Koh Sdach) 14- Koh Samit n°4 103°02’1” E 10°54’9 ”N 15- Koh Samit n°5 103°03’5” E 10°54’5 ”N 16- Koh Smach 103°04’3” E 10°53’7 ”N (K.Samit) 17- Rocher blanc 103°41’41” E 10°50’49”N 18-Ile Plate 103°09’ ” E 10°51’ ”N 19-Ilôt Nord 103°10’1 ” E 10°50’ 3 ”N 20-Koh Mnas 103°10’7 ” E 10°49’ 4 ”N ( Ile du Milieu ) 21-Ile du Chenal 103°11’7 ” E 10°48’ 2 ”N 22-Koh Rong 1 103°1529 ”E 10°45’20”N (Les frères) 23-Koh kandor 103°51’9 ”E 10°03’9”N (R.Condor) 24- Ile du départ 103°32’35 ”E 10°44’12”N 25- Koh Preap 103°30’22 ”E 10°40’ 1”N 26- Koh Rong 2 103°15’ ”E 10°43’ ”N 27- Koh Dekcol 103°27’10 ”E 10°18’8”N 28-Koh RongSamlem1 103°17’8 ” E 10°37’9”N (Ile Cone) 29- Koh Pours 103°28’5 ”E 10°37’‘5”N (Ile coudée) 30- Koh Thas 103°25’ E 10°36’6”N (Ile des Paletuviers) 31-Koh Rong Samlem2 103°17’7” E 10°34’7”N32 . Koh Pring 1 102°57’1” E 10°22’6”N (Koh Prins) 33-Koh Pring 2 102°55’4” E 10°22’ ”N (Rocher 7m) 34-Koh Pring 3 102°56’2” E 10°22’ ”N (Rocher 46m)

48


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 51

4 - n<WomMpÙfisP)à1993 èp Nkøn)d)v)qNaamK‰d)

lµm&;&iB)p(b)ÌbNh(i:§zMn

atam?)àtdé;k, Nhy&hyY&a)n:"a®:)meEé¤ aP‰tNkøn)dhµdpéba&qQi)mi)n†an)dB (p°hpI)bapéI(zyYÌy‘<àht(<émHé kéÌn)àt$)v)p&em h(vYgk¬a(;îym&gké(zyYÌy‘<àht èuTié6ê:l)1947 Nkøm=)a/Nyp(n)yYm:é=pÙÌpNha):œ(Nhén<WomMpÙfi(<)b ÌphYÓnnhhn)d)p&bmjY)q‘a)nmann)d)p&bm$)N:Ábn<WomMpÙfiÙ— aP‰tndDa),$tE(pø Nh(i:amK ‰ d )§<,(p°(Na)m$)v)kB)Ì,Ìn)à t y)à t ké s P ) à 1 863Ìpii¬ , †an)dB hn&hµn(p°èuTié9;&qS&a)1953 — (Na)b(k,:ıtE)m(,)a(,éaié2 {1939-1945} q,p)§zMnÚ:/n\{q,p)nà(<)ød)y&§zMn}Ìp(aéy(ùétd)(NqépNaÙm NaÙmz?ø<µqd)NaÙm :"ttÙ’am&gÌpqt:mKÁpOl)kd)m¬b (;îym&g {q,p)nà(<)ø†an)dBd)y&b¬p} (<émHé(oé. qàÌàtNhs)àtÌn)àt— k¬a(;îym&gÌpi)àty)àtié(p°aP‰tN:Ùa§zMn<µqd)(p°aP‰t(zyYÌy‘<àht ç )meéE ;)bh(vYgk¬a(;îym&g §<,d)(=yÙp)àœ=?|tp(n)yYm:é=pÙ<"ap)àNhyh& y&aY )nv: (pø(qgkéN:Ùa§zMn— (Na)bké:p&P:éiNaÙt=/'§v;sP)à1954 $yéyÚvXÓq&pÌn)àtÌpa?)b d)qàvÙq(aY°èp:ıtE)mNyd)a‘nh:‘h?‰akéne" h?‰a(,)a(:nép&th?‰a aÙmM‰bp&:Y §<,h?‰a p&m¬b«zànam(oB)Ìb(nît«z?|p(<émHéi)gbaamK‰d)§<,Nha)p‘p(b)Ìb$kB)Na"y œqµ,aP‰th?‰az?|p— (<émHéna/),àp"tp(b)Ìb(pø =?|tp(n)yYm:é=pÙaçÌp<)a‘n)dB(p° §zmép)1955u.)bNkøp(n)yYm:Ùn)Nm"yd)Nkøh&y)— <)a‘n)dBn¬q(=éb :(mYq:é=pÙ & m ’ :àn)h‘Neh‘NetNkøn)d)v)qNaamK‰d)— Ìph(téAyevha/p(b)Ìb ’:tmE n)N:pY b (p°sP)à1960 :l)i)àtkénÌp§yty)àt:(mYq p…:é=pÙ d) “NhmzÙ n<“W $)q:é(Ù gNay" B dàp¬:Nkøm=) NkøÌip(n)yYm:é=pÙ Netn)dBèuTié23§z(m:) sP)à1941 aP‰tNkødpM19;:/)

49


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 52

a/NyÌp— e¬nœq§m?a¡ ué.yH&y§ym)pa)nnéaqà(nép(<)b$(p?é(,é;&:b Á p)p)aP‰tnb\(k,15sP)à iéhk)Qh‘Nkø ‰M p: & {Y §zMnNa=m±NaÙm:"ttÙ’am&g} (p°sP)à1975— k¬a;)(pø n)d)v)qNaamK‰d)açÌpo?)a‘q, µ è< §znM amÙ b Ny¬yNy)N:Ùa§zMn 3sP)à8§z20èuT Ìp(oéœ . §zMn:?)h‘d&y2,)pp)a‘ — (;îyv)m§<,(iéh§yhk)Qh‘:ıtE)m :éÙ;&,eP)†tn;)tz)t(détp&tz)tyHÓtaçÌp;)b,ÙamaamK‰d);)bhàÌa‘§zMnNa=m(p°sP)à1979— :NtE)m Ù )1991 (iéhm)paq& NQ km(Nkît:plY& )kNatÙ Ìn’ : é Ìp$µ:$p?)b(p°amK‰d)(iéh§yma<,‘ èuiT 2é 3§zy, §<,h(téyA œm)pa)n(Ìø(sP)yd):a,kéèuTi2é 3-28§zê:l)1993 — a)n(Ìø(sP)y(pøÌpNhNk"yY Ù (i°Ìp(<)b:)nm)p$pnY )empnç h:$‘ tEa)n:=Nhd)d)y&§<,$pÙfi)yœNh(i:§zMnm)p n<oW mpM fi mb ¬ u(Mé ayé (p° èuiT 2é 1§zafi)1993 —

n<WomMpÙfisP)à1993 n<oW mpM fi Ù s)P 1à 993 m)p14dkà aµ pt& 139m)Ny) -m)Ny)1 Nh(i:amK‰d) d)Nkøn)d)v)qNa§<,Nkøm=)a/NyNit‘Nhy&hy&Yy)mn<WomMpÙfip&ty)m,i&O Nhd)o&h(ybB(:nék=Ùha/ — Nkøn)d)v)qNaamK‰d) d)n<W†an)dB $o&h(ybB :p&Yl)k $kB)Na"y$q&èıpYbç m&pqµ,ha/:mKÁpO— -m)Ny)2-hµnvl)ki"a<éNkøn)d)v)qNaamKd‰ )m&p$)qnà(,)lÌp<)q‘z)yaPt‰ Nkà§<pnh:‘z?|p§<,m)p aàvy‘aP‰t§jpiézP)y 1÷100 000 (oé.(p°q(p?)øsP)à1933-1953 (=éb§<,Nyµ;Ìpii¬,:E),‘d) $pYnd)y&(p°q(p?)øsP)à1963-1969— -m)Ny)6 làP(kgd)n)do)péèpNkøn)d)v)qNaamK‰d)— -m)Ny)7 Nkøm=)a/NyamK‰d)Nit‘Netn)dB:mHy&Y h’Ù§pYNit‘m&pa)p‘$àv)q(ùéb— Nkøm=)a/NyNit‘d)NkøNhmÙzn<Wm¬bdé;&y— Nkøm=)a/Nym&p$)qpnv)nà(,)lhàk)pÌp(ùéb— -m)Ny)35 Nhd)k,n<W§zMni)àtkén(lim)p:&i&Oqµ,n¬mb’)t:amMaP‰tdé;l)kp(b)Ìb (:<Wa&qQ :tEma&qQ p&t;hHom¶nh:‘Nh(i:d)y& — (:qaYé(:Péi)àtù)bnh:‘Nhd)k,n<WNyµ;Ìpii¬,a)nk&p&yBp&t(<)øN:)bb’)t=My‘qy‘ké$tEa)nn<W— -m)Ny)51 Nkøn)d)v)qNaamK‰d)$pÙ;yYnhhp(b)ÌbNhd)o&h(ybB(:nék=Ùha/— Nhd)k,n<W§zMnd)mQ):‘;):p)èpNh(i:d)y&nh:‘z?|p— 50


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 53

$àv)qi)àt$:‘d)nh:‘Nhd)k,n<W — Nhd)k,n<W(Nhé$àv)qnh:‘‘z?|py)mnb\n<W:l) n)dn<W)l&Ì, p&t:),)dànøaYé — $àv)q§ht§qa<)q‘kéeP)n;)t $àv)qp&y&hfiy&Y $àv)qp&y&Nhy&hy&Y p&t $àv)q yÙ,)a)n — -m)Ny)55 :pO&:fi)p&ta&qQNkm(Nkôti)àtù)bv)§<,m&pN:hp&t†an)dB $o&h(ybB hµnvl)ki"a<é $kB)Na"yl)k p&t†al)kd)y&nh:‘Nkøn)d)v)qNaamK‰d) Nyµ;,h‘(q), — -m)Ny)56 Nkøn)d)v)qNaamK‰d)$pÙ;yYNhkÁpO(:<Wa&qQiéj/)n — a)n(nîhqàp&ta)nNhNk"yY(i°èpNhkÁpO(:<Wa&qQ(pøp"tm)paàvy‘aP‰tqH)h‘ — -m)Ny)65 n<WNyµ;a)nk)np&t(,éa:I|b:&iO&nh:‘Nhd)k,n<WaP‰ta)nii¬,$h‘nàNhah(<)beÙvl)k (p°Neh‘aàn&yp&tNyµ;q)y‘;&o)pa)nNeh‘§hhb’)td)dà=)p«(<émHéœa)n$h‘nà(pøÌp(i°<,‘Nhd)k,n<W Neh‘nµh— n<Wbaq&yYiÙa<)a‘(,é;&:b Á $h‘naà )bp&taéù)§<,d):ÙzÙm),l)knh:‘Nhd)k,n<W§zMnNeh‘nµh— -m)Ny)80 yàv)tn)ı:Ym)p$lÁb†a:&iO&:l)— yàv)tn)ı:Ynµhv)a!(<)bm&p$)qNyµ;Ìp(q)iNha)p‘ q)h‘z?|p r)y‘z?|p ªràÙz?|p (<)b(=yÙkéÌp:à§<t (b)h,‘ ª h(k)Qgmy&aP‰taP‰ta)nhà(kgmÙzt)nnh:‘z?|p(:)ø (ùéb— a)n(q)iNha)p‘a)nq)h‘z?|p a)nr)y‘z?|p ªa)nràÙz?|p :m)d&av)m¬bèpn<W:l)p"t$)q(oé.(i°(aéy,Ùø Ny)§ym)pa)nb,‘Nkmkén<W:l)ªkéev\amM)o&a)n$q&èıpYbçnh:‘n<W:l) aP‰tq(p?)ø:mÁbNhdàÙèpn<W:l) (;ôn§,t§yaP‰tanvéhi(,Mé:Nk=MivXd)a‘§:Yt—………— -m)Ny)126 i"a<éNkøn)d)v)qNaamK‰d) §qad) (zyY p&t NaÙt — (zyY§qad) N:Ùa N:Ùa§qad) ràÙ — NaÙt§qad) zÁvX zÁvX§qad) :tA)y‘ — ………… n<WomMpÙfi(pøNyµ;Ìp:l)omMpÙfi$pÙmÁy(p°èuTié21§zafi)sP)à1993 =yU(,z) Nho)p :"p :)p

51


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 54

n<WÌ,èpNkøn)d)v)qNaamK‰d) (zyY24Ø (zyYaàkt‘q)m¿(zyYyHÓtrMà‰{:¬t} (zyYavY),¿(zyYèNk§;t¿ (zyYÌy‘<hà t¿ (zyYy)§a; {<µp§a;}¿(zyY(:ômn)h¿(zyYaàkt‘:K'{qH)nmp} (zyYhpI)bm)pdÁb{:&né(:)lÁv}¿ (zyYaàkt‘oà {:"It§:p}¿(zyYaàky¿(zyY:.)b(nôt¿ (zyYaàkt‘sP)àt (zyY(k)o&:)y‘¿(zyYNa(qø¿(zyYNkø:é=p¿Ù (zyY(a)ø aÙt{(zmnlµm&pI}¿(zyYNkø;&=)n{NaÙtNkø;&=)n}¿ (zyYnype&n{é Ìp,Ùt}¿ (zyY:"tI §Nyt¿ (zyYêyYnm)pdÁb {:à(n)t}¿ (zyYmvX,e&n{é §:pm(p)nmB}¿ (zyY§ah (zyYèh’,&p — n)do)pé 1Ø lPà(kg √ aP‰t;t‘Naqad)(fM)ø:),)(zyY

qmT)bkén)do)pélPà(kg{;yYlPà}(i°NaÙt… kélPà(kg (i° NaÙtÌy‘<àht 291 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:.)b(nôt 124 e…m 48 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(:ômn)h 314 e…m kélPà(kg (i° NaÙtqH)nmp 78 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:à(n)t 440 e…m kélPà(kg (i° NaÙt<µp§a; 148 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:I&àt§:p 169 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàky kélPà(kg (i° NaÙtNkø;&=)n 292 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(a)øaÙt 350 e…m kélPà(kg (i° NaÙt(k)oÇ:)y‘ 186 e…m kélPà(kg (i° NaÙtNkø:é=pÙ 226 e…m 174 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàkt‘sP)àt 91 e…m kélPà(kg (i° NaÙt§ah 190 e…m kélPà(kg (i° NaÙtaàkt‘q)m 124 e…m kélPà(kg (i° hµ(e) 117 e…m kélPà(kg (i° NaÙtNa(qø 340 e…m kélPà(kg (i° e&nénmB kélPà(kg (i° NaÙt:I&àt§Nyt 481 e…m kélPà(kg (i° NaÙt:&né(:)lÁv 371 e…m 19 e…m kélPà(kg (i° NaÙtÌp,Ùt 605 e…m kélPà(kg (i° NaÙty)(zM° kél(Pà kg(i°NaÙt§:pm(p)nmB 543 e…m $b:MÁbb)pkélàP(kg(i°(Ì’b§h’y 385e…m kélPà(kg (i° NaÙtèNk§;t 91 e…m $b:MÁbb)pkélàP(kg(i°NaÙtNkø:é=pÙ 280e…m 52


se?minaire:Mise en page 1

5-

22/11/16

9:22

Page 55

:mHyY&;hHom¶ :mHyY&;)q)p&t$nµh&b nh:‘§zMn <)a‘hk)QÓ, aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)aèpbµ(v:AÓ (UNESCO) $tEa)nnh:‘$…:…h… §jPaa)n $h‘nà ÍiB):)ı:Y p&t ;hHom¶ UNESCO

$tEa)nbµ(v:AÓ(aéy(ùét(p°èuTi1é 6§z;&qS&a)sP)à1946 m)pié:P)a‘a)n(p°iéNaÙtÌ’né: m)p:m)d&a195Nh(i: {2015}— Nh(i:amK‰d)qµ,d):m)d&a(p°èuT3aaA<)1951— bµ(v:AÓm)pp)ié “na/):pY&l)k p&t:pY&:Ùz (<)bn"yqàvty)m;&:Ába)n$h‘nà ;&iB):)ı:Y p&t;hHom¶ (o.é:=Nhy&hyY&a)nqà(k)ød)y&i)àt$:‘ (<émHéo)p) a)n(e)nkd):a, pµ;bÙyoY& m¶ qH)h‘ :&i&mO pÙ:/ p&t(:nél)k (<)beM)pNha)p‘kµd:):pç (li l):) ª:):p) §<,omMpÙfi:=Nhd)d)y&Ìpii¬,:E),‘qà(k)øNhd)dpi)àt$:‘”— Nh(i:amK‰d) p&t $tEa)nbµ(v:AÓ 1-bµ(v:AÌÓ p<)a‘a‰tP hk)Dé(hy&alÁvX:mHy;&Y hHomm¶ p:Ù /d)y¶ (Patrimoine culturel) $tnE pt& NamÙ NÌ:)i$tnE n)hn‘ b :)t:t‘(,éèjI<é d)t400em2 :U&y(p°(zyY(:ômn)h (p°èuTié14§zoPÓ1992 — 2-bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvX:mHy;&Y )q)pt& $nhµ b & mp: Ù /d)y& (Patrimoine oral et immatériel) nÌNà køn)dNikB ª nÌaà H)qh‘ nÙ )v§znM (p°èuTié7§z;&qS&a)2003 — 3-bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvX:mHyY;& )q)p&t$nµhb & mpÙ:/d)y& (Patrimoine oral et immatéreil) (,)Z p§:Haoà (p°èuTié25§z;&qS&a)2005 — 4-bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvX:mHyY&;hHom¶mpÙ:/d)y& (Patrimoine culturel) NÌ:)iNkø;&=)n (p°èuTié7§zaaA<)2008 — 5-bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thv)Y gmp: Ù /d)yp& &tdé;hn<& )W p (Man of Biosphere MAB) (L'Homme et ? )h (p°sP)à1997 — La Biosphère) ht" i(p: ? )h Ìpp&taàkÙthàj?&qhàj?)g(<)bmpÙ:/ — {m&p§mp:mHyY&omMd)y&(i(Patrimoine naturel)ht" i(p:

53


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 56

bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvX:mHyY&;hHom¶mpÙ:/d)y¶(Patrimoine culturel) $tEn p&t NaÙm NÌ:)i$tEnn)h‘nb:)t:t‘(,éèjI<éd)t400em2 :U&y(p°(zyY(:ômn)h (p°èuTié14§zoPÓ1992

$tEn;yY ª $tEnyµq ª pen;yY

Ìet

hpI)baYé

ÌbÁp

hpI)bN:é

p)ekÁpO

omMppP

$tEnoà

Nkøz)p‘

(Na),(e)

Ìn)bvçz)t(aéy

ha/éq)àNaÙt

lPàl&m)p$)a):

hpI)b:à§n

:t"I av)Y ,

Nkøz)p‘ p)ekÁpO

Na;’)p‘ (i° hp)I bN:é hpI)b:à§n

èNkNÌ:)i

:t"I n,:¬

6

:t"I n,:¬

:t"I ka¬

omMppP Ìn)bvçz)t(aéy l&m)p$)a): ,)p<àné y)§a; (mhÙvB Ìl¬p ÌbÁp Ìn)bvçz)t,&q y)Nk=M §Nhnµh (mhÙvB $tEnoà N:øN:t‘ hpI)baéY ha/éq)àNaÙt lPà̧zt Na;’)p‘ Nk,)pbpY(=)ø y)Nk=Ma&, $tEn;yY

(:ômn)h

6

Nkø(e) Ìet

n,¬:

6

(i° i(p: ? )h

$tEnp&tNÌ:)in)h‘nbw&y(p°(,éèjI<éd)t400em2 <)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)abµ(v:AÓsP)à1992 54


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 57

bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)a:mHyY&;)q)p&t$nµh&bmpÙ:/d)y& (Patrimoine oral et immatériel) nÌàNkøn)dNikB ª nÌàaH)q‘hÙn)v§zMn (p°èuTié7§z;&qS&a)2003

Le Ballet royal du Cambodge Renommé pour sa gestuelle gracieuse et ses costumes magnifiques, le Ballet royal du Cambodge (également appelé danse classique khmère) est étroitement lié à la cour khmère depuis plus de mille ans. Ses représentations accompagnaient traditionnellement les cérémonies royales et divers événements comme les couronnements, les mariages, les funérailles ou les fêtes khmères. Cette forme d'art, qui a échappé de justesse à l'anéantissement dans les années 1970, est vénérée par les Cambodgiens du monde entier. Selon la légende, le ballet serait aussi ancien que les Khmers. Les premières représentations sculptées de danseurs, comme celles qui ornent les célèbres temples d'Angkor, sont apparues au IXème siècle. Investie d'un rôle sacré et symbolique, la danse incarne les valeurs traditionnelles de raffinement, de respect et de spiritualité. Le répertoire immortalise les légendes fondatrices du peuple khmer. Les Cambodgiens considèrent ainsi, depuis toujours, cette tradition comme l'emblème de la culture khmère. On distingue dans le répertoire classique quatre types de personnages: Neang la femme, Neayrong l'homme, Yeak le géant et Sva le singe. Chacun possède des couleurs, des costumes, un maquillage, des masques et une gestuelle qui lui sont propres. Ces gestes et postures codifiés, dont la maîtrise exige des années de formation intensive, évoquent toute la gamme des émotions humaines, de la crainte et de la rage à l'amour et à la joie. Les représentations sont accompagnées d'un orchestre de musique sacrée, tandis qu'un chœur de femmes commente l'action et souligne les émotions mimées par les danseurs. Ces danseurs raffinés étaient donc tout naturellement considérés comme les messagers des rois auprès des dieux et des ancêtres. Le Ballet royal a pratiquement disparu sous le régime répressif des Khmers Rouges qui ont exterminé la quasi-totalité des maîtres de danse et de musique. Immédiatement après la défaite de Pol Pot en 1979, des troupes de danse se sont reformées et ont repris des représentations de l'ancien répertoire. La danse classique, de nouveau officiellement associée au roi et à la religion du Cambodge, a joué un rôle déterminant dans la reconstruction de l'identité nationale. Mais si le ballet a presque retrouvé sa splendeur d'antan, il n'en est pas moins confronté à de nombreuses difficultés, comme le manque de fonds et de lieux de représentation, la concurrence des médias modernes et le risque d'être transformé en simple attraction touristique. Seuls quelques maîtres encore en vie connaissent encore avec précision tous les arts qui font la richesse de cette tradition. Le plan d'action a pour but de promouvoir la recherche et les publications, mais aussi d'élargir le répertoire du Ballet royal. Il entend également développer les possibilités d'enseignement, pour les professionnels comme pour les amateurs; apporter un soutien aux troupes nationales, régionales et privées ou renforcer la protection juridique des interprètes. Enfin, des festivals de danse seront organisés pour faire connaître et apprécier le Ballet à un plus large public.

UNESCO-Deuxième proclamation Deuxième proclamation des chefs-d’oeuvre du patrimoine oral et immatériel de l’humanité, 7 novembre 2003 55


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 58

bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)a:mHyY&;)q)p&t$nµh&bmpÙ:/d)y& (Patrimoine oral et immatéreil) (,Z)p§:Haoà (p°èuTié25§z;&qS&a)2005

Sbèk Thom, théâtre d’ombres khmer

Le Sbèk Thom, théâtre d’ombres khmer, met en scène de grandes marionnettes non articulées, en cuir ciselé, pouvant mesurer jusqu’à deux mètres de haut. Antérieur à la période angkorienne, il est considéré, à l’instar du Ballet royal et du théâtre masqué, comme un art sacré. Les représentations, dédiées aux divinités, n’étaient données que trois ou quatre fois par an pour des occasions spécifiques comme le Nouvel an khmer; anniversaire du roi ou la vénération de personnages illustres. Après la chute d’Angkor au quinzième siècle, le théâtre d’ombres a dépassé le cadre rituel pour devenir une forme artistique, sans toutefois perdre sa dimension cérémonielle. Les marionnettes sont taillées dans une seule pièce de cuir selon un cérémonial spécifique à chaque dieu ou divinité représenté. Les peaux sont colorées à l’aide d’une solution à d’écorce de kandaol. L’artisan dessine la figurine sur la peau tannée, puis la cisèle et la peint avant de la fixer sur deux tiges de bambou qui permettront au danseur d’animer la marionnette. Les représentations ont généralement lieu la nuit, en plein air, aux abords d’une rizière ou d’une pagode. Un grand drap blanc est tendu entre deux hauts mâts de bambou devant un grand feu ou, désormais, des projecteurs. Les silhouettes des marionnettes sont projetées en ombre chinoise sur cet écran blanc. Le manipulateur lui donne vie en effectuant des pas de danse précis spécifiques. Un orchestre et deux narrateurs accompagnent l’action dramatique. Inspirées du Reamker, la version khmère du Ramayana, les représentations mettent en scène des extraits de cette épopée. Elles peuvent s’étaler sur plusieurs nuits consécutives et nécessiter jusqu’à 160 marionnettes pour un même spectacle. Nombre de ces figures ont été détruites sous le régime répressif des Khmers Rouges qui a quasiment anéanti cet art sacré. Depuis 1979, le Sbèk Thom retrouve progressivement grâce aux rares artistes survivants. À ce jour, trois théâtres d’ombres ont pu renaître de leurs cendres et assurent la transmission des connaissances et savoir-faire concernés, notamment ceux liés à la confection des marionnettes. UNESCO- Troisième proclamation des Chefs-d’oeuvres du patrimoine oral et immatériel de l’humanité , 25 novembre 2005 56


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 59

bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰thk)Dé(hy&alÁvXk&lk(,)a:mHyY&;hHom¶mpÙ:/d)y&& (Patrimoine culturel) NÌ:)iNkø;&=)n (p°èuTié7§zaaA<)2008

Temple de Preah Vihear Le temple de Preah Vihear, dédié à Shiva, se trouve au bord d’un plateau Phnom Dangrèk, qui domine la plaine du Cambodge. Composé d'une série de sanctuaires reliés par un système de chaussées et d'escaliers s'étendant sur un axe de 800 m, le temple date de la première moitié du XIè siècle. Son histoire complexe remonte cependant au IXè siècle, époque à laquelle un ermitage a été fondé. Ce site est particulièrement bien préservé, essentiellement en raison de sa situation reculée. L'ensemble est exceptionnel pour son architecture, adaptée à la fois aux contraintes naturelles du site et aux fonctions religieuses du temple, ainsi que pour la qualité des ornements de pierre sculptée. Valeur universelle exceptionnelle Le Temple de Preah Vihear, ensemble architectural unique composé d’une série de sanctuaires reliés entre eux par un système de chaussées et d’escaliers le long d’un axe de 800 mètres, est un chefd’œuvre remarquable de l’architecture khmère, de par sa topographie, ses décors et sa relation avec le cadre naturel spectaculaire. Critère (i) : Preah Vihear est un chef-d’œuvre remarquable de l’architecture khmère. Il est très « pur » dans sa configuration comme dans la finesse de ses décors. L’authenticité a été établie du fait que les édifices et leurs matériaux expriment parfaitement les valeurs du bien. Les attributs du site sont constitués par l’ensemble du temple ; l’intégrité du bien est compromise, dans une certaine mesure, par l’absence d’une partie du promontoire dans le périmètre du bien. Les mesures de protection du temple sont satisfaisantes en termes de protection juridique ; les progrès réalisés pour définir les paramètres du plan de gestion doivent être consolidés dans un plan de gestion complet approuvé. Date d’inscription :2008 - Critère : (i)- Bien : 154,7 ha - Zone tampon : 2 642,5 ha - Ref : 1224ref Source : http://whc.unesco.org/fr/list/1224/ 57


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 60

bµ(v:AÓÌp<)a‘aP‰t hvY)gmpÙ:/d)y&p&tdé;hn&<W)p (L'Homme et La Biosphère) h"ti(p?:)h (p°sP)à1997 {m&p§mp:mHyY&omMd)y&(i(Patrimoine naturel) èjIh"ti(p?:)hm)pià=à 3 000 e…m2(p°n<µ;NÌàtp&t 10 000 e…m2(p°n<µ;;:/)— h"ti(p?:)h m)p(zyYd)(NqépkÁiOdÙàÍgØ (:îmn)h¿ aàkt‘oà¿ aàkt‘sP)àt¿ (k)o&:)y‘¿ Ìy‘<àht — (p°n<µ;NÌàt h(v>)b m)pNh§;tNh§=,150 e…m…ii"t$y&hnm)Nh§=,32e…m…p&tèjI3000 e…m2— né†(p°n<;µ ia" (ùté ;&g èjI$)q(ùét<,‘(i° 10 000 e…m2 — h"ti(p?:)h§qad)hé§jPaØ ∂ h"toà :U&y(p°z)t(détm)ph(v>)b 75 e…m…p&tii"t 32 e…m…— ∂ h"tyµq:U&y (p°qàav>),m)ph(v>)b 35 e…m…p&tii"t 28 e…m…— ∂ ;),la‘ d);),m¬boà(ot Nhah(i°(<)baµp(a)øi)h«p&t:àhµnz/)q‘— n<µ;i"a:ànaq)h‘(j>ém(p°§zoPÓ(=ébqh‘(p°§zê:l)— (k,(p)øaàk:‘i"ah"ti(p?:)hm)pd) $hHhnm)ké 0¿80 m… <,‘2 m… d)moBm — q)h‘kéaàkt‘s)P àt d)k&(::(p°;),la‘ dà(n°i"aqÙød) ,à<)h‘n=µy<,‘p);)qnNyÓ;=)mr)y‘(,éa§,t§yaµpiµayµq«— (p°n<;µ ;:/) i&<Wl)kiµ(i°èph"ti(p?:)hj?):‘h>Ónd)(Nqép èjINkmi)àtdà(n°i"aa!(aépd),à<)h‘n=µy<,‘ d¬pa),i"adàpp‘qµ,(kgiàp)h§<,kÁiOdÙàÍgh"t(p)ø— aàk:‘i"a$)q(ùét<,‘(i°14m…e'zÙ:eP) 10m…b’)ty&qkéaàk:‘i"a(p°n<µ;NÌàt— h"ti(p?:)hd)mvX,dé;hn&<W)p(Biosphère)Ø mqS)d)y&d)t200Nh(lin:‘(p°èNk,&qi"a:y.:?)hd)t200Nh(li-èNk,&qi"ad)dànaNyéktp&tjY,‘$)=)n<,‘mqS)d)y&-yàhp‘,&qi"a$m h"t$pÙfi)yœ(oé.<àv)àN:µ;(ùéti"a i&pPj,N:µ;5(y)p÷=&ay)-i&pPj,(p:)iNyé10(y)p÷em2–

:( t A y -a)nNeh‘ N eth" t i(p? : )h(<)bn<W ) l& Ì ,ha/Nhd)dpamK ‰ d ):k. è uT mp& $)q<)ah‘ t" i(p: ? )h(i°at‰P hk)(éD hya& lv Á kX l& k(,)a§jaP :mHyo&Y mdM )yÌ & p(ùb é h"ti(p?:)hÌpp&taàkÙt§yii¬,a)nhàhàj?&qhàj?)g htAœm)p$:U&nl)kdé;hn&<W)p– :I"t( :îm n)h

:I"t§ N:t

(zyYhpI)bm)pdÁb

(a)ø(anÇY (zyYNkøÍ=)n aH),:K)p $yé yn)do)pé :"It,&tEm¬bk)p‘ N:é : à P (i°:éÙ: hpI)bN:é ÙjÙp lPàeµ(,p Naù)g‘‘ i"a,&q h"tm),) èNkNdµak¬a $tEn NkøzÁp §yHt (zyY(:ômn)h (:î m n)h (fé(zM° n,¬: :I"t:&né(: <à§:µ<aNyp&em ) l qÙ t fP ) : :I"tmtE,hµné Áv aà k t‘ a a‘ :I"t:§tA §Nkai),‘ lPà§<a aàkt‘r?)àt aàkt‘aYé dé§Nat :I"t (:I) t

:I"t§:p

(zyYaàkt‘oà

h"t35yµeq m

; sP‰aNiÓ4)0,ela m‘ (zyYaàkkèp? t‘sP)àt :I"thn&hµn hn&hµn

aàkt‘:.)b :I"t§:pNaÙt:I"t§:p lPà:p‰Ia (i°l àP(kg :I"tdép&y Ìn)bvç u‰?a

) i(p?:

yàhp‘,&qi"a

:I"t(k )o&:)y ‘

(i°Ì y‘<àh (m)tº:/ét :.)b<µp§a;(zyY(k)o&:)y‘ ak)Dn Nyk)àtdt aàkt‘=?|t (k)o&:)y‘ Naen 5 NÌ:)i

NÌ:)ih,?ÁtA NÌ:)i:àhµn

(:I)t

28e m

º:/é :I"t(m)t

6

m 75e

h"toà aH),i),‘

:I"td é§Nat

32e m

(zyYÌy‘<àht

h

58


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 61

èNkùtd‘ )èNk<!oàhàjÙy(p°$):éÙ$)(ePbç<é(e)a:U&y(p°z)t,&qi(p?(metENeh<vYh‘èjI<é Nhm)vd) 5…250em2,)y:pO"t(,é(zyY3Ø :"It§Nyt aàkt‘oà Nkø;&=)n— d)èNkm)p(féNhvéy<µqd)Ø (féi), (jYÔa jQ"a (ht p)tp¬p eeé N:(ù° p&t d)dàna:y.èNk <µqd) z?) z?)rMà‰ <àné (e)èNk {<)q‘kdµ ∞}— (p°aP‰tp&t(p°dà;Ù &gèNk<çoà:‰aY (pø Nhd)d)dp n:‘(p°(,é340lµmm& )pNhd)dpNhm)v256 000 p)a‘ n:‘(<)b:)n$pÙj,èNk(fé— :=empçi)àt$:‘(p)ø$)qq&k)Q"md&;&y(<)bbadÁnjY,‘:mL)n\:àvt‘jY,π‘ :uhÙn)v— $tEa)na)nk)nhn&w)pGlobal Witness m)pié:P)a‘a)n(p°NaÙtù‰tNh(i:$t‘(e?: Ìp(oén. Ìba)nvç§zm&upÙ )2007 ®§z/N:ù)b$Pa,¬qd)y& a)na)h‘(fézÙ:qH)h‘ p&ta)nkÙø(NqôaNikB:mHyY&:)o)nv\(<)b$Pa<"ap)ành:‘Nh(i:amK‰d)‚ Ìp(héamÙzb’)tqH):‘u)§z/N:ù)b=»Ùp §:pp&ti)=»)puP)a‘(,éd)$Pahàj?&qhàj?)gd)y&— nÌba)nvç FAO a!Ìpœ<"tu)késP)à2000<,‘sP)à2005 amK‰d)ÌpÌy‘èNk:Y‰a29%— (p°(zyYaàkt‘oà ràÙiànét N:Ùa:vY)p‘ aàkÙta?)bd);),n;"tn(;éb:,‘§y<é (<)b$Pa;&p&(b)ea)h‘ba(fé$:‘— NaÙm=»Ùpb¬p(fM)ø CRCK Ìpii¬,<é:mHi)p3a§p?tm)pià=à<é 15 390 =&ay) aàkÙta)h‘ba(fé$:‘— 211NaÙm=»ÙpÌpii¬,<é:mHi)p(p°Nh(i:amK‰d)Ø Source: Atlas des concessions de terres au Cambodge depuis quinze ans, 2012

1-yàhp‘mdF"mh:Q"m m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 15 ii¬,Ìpià=àèjI<é 2-yàhp‘p&nyé m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 28 ii¬,Ìpià=àèjI<é 3-yàhp‘h:Q"m m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 4 ii¬,Ìpià=àèjI<é 4-yàhp‘k)bÁkB m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 11 ii¬,Ìpià=àèjI<é 5-yàhp‘êyYn m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 29 ii¬,Ìpià=àèjI<é 6-yàhp‘Ÿ:)p m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 31 ii¬,Ìpià=àèjI<é 7-yàhp‘hµk¶) m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 67 ii¬,Ìpià=àèjI<é 8-yàhp‘mdF"mhµk¶) m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 25 ii¬,Ìpià=àèjI<é 9-yàhp‘ia/&v m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 1 ii¬,Ìpià=àèjI<é i)àt$:‘ m)pNaÙm=»Ùp:mHi)p 211 m)pià=àèjI<é

418 187 =&ay) 313 943 =&ay) 19 552 =&ay) 72 258 =&ay) 206 883 =&ay) 349 145 =&ay) 443 081 =&ay) 202 813 =&ay) 1 200 =&ay) 2 027 062 =&ay)

:(tyA -a)nNeh‘NetèNkùt‘(<)bn<W)l&Ì,ha/Nhd)dpamK‰d):k.èuTm)phk)+)v):‘ m & p $ ) q < ) a ‘ è N k ù t ‘ ( i ° a P ‰ t h k ) D é ( h y & a l Á v X k & l k ( , ) a § j P a : m H y Y & o m M d ) y & Ìp ( ù é b èNkùt‘Ìpp&taàkÙt§yii¬,a)nhàhàj?&qhàj?)gzI&qzIé htAœm)p$:U&nl)kdé;hn&<W)p–

èNkùt‘ m&pi)p‘a)h‘sA)nba(fé

GW

59


se?minaire:Mise en page 1

22/11/16

9:22

Page 62

105°

Nkø;&=)n‘ 625 NaÙtNkø;&=)n

lPàm’)èa lPà$p?t‘:.)b :à(n)t (:îmn)h

13°

Ìy‘<àht

d¬n

aàkt‘sP)àt

:àhµn

105°

~

~

(mmy‘

lPà(kg

$µnm?Ó §N:$àh&, làPhµ(e) NaÙt<µp§a; (Nd)b:µ;t/ d¬nlPà<àné aàky §ah (a)øNy,‘

13°

1103 Na(qø §N:(dø §:pm(p)nmB ~ :P|,

aàkt‘q)m làPπn’),‘ e&nénmB

(Na)m etEz)t i(p?(m ?Ì:)a‘ i(p

N:µ; ah/): (a°:»µ

~

h"t lPà(,@t i(p ?: NaÙt:IàlP "tPà:§:p pI‰a (k)o&:)y‘ )h lPàdé

)g a; lPà N

(a)øaÙt

:’"It§Nyt ~

i(p?(metEz)t(,é

~ ~lPà§<a

$tEn lPàeµ(,p

:éÙ:ÙjÙp

816 ;'pè:h§a; Ìp,Ù701 t ~

0

150

a:&amMqànÙø èNk:Y‰a‘ :.)b(nît èNk:T|yp&t;),(:M°oà«à ;),la‘,H)h‘ èNk,&qi"am)y‘:mÙNim)p(<ém(a)ta)t (p:)ii"a:)h

§jpié(<émi:;y/nçsP)à1970ht+)gØ èNk(fé74%-<é§<,lD|nÌp17%

;),(:M°p&ta§p?t:y.:éÙ(:M°3%-<éeM)p<)à<àv)à m&pœj,6%

~ eà(n)t<àv)à(a°:»µ(,é<é:mHi)pn)h‘§:p=&ay)§<,n<W)l&Ì,jY,‘œ:àn)h‘(oé.$l&;xCpç§a?ta?)bq)h‘késP)à2009 UNESCO Création : 16 novembre 1946 Membres (2015) : 195 pays Cambodge, adhérent : 3 juillet 1951 Biens culturels et Naturels inscrits : 1052 Biens culturels : 814 Biens naturels : 203 Biens mixtes : 35 Etats parties : 165

France, 41 • Mont-Saint-Michel et sa baie • Juridiction de Saint-Émilion • Coteaux, Maisons et Caves de Champagne

Liste du patrimoine mondial (Biens culturels, Biens naturels) de l'Unesco Thaïlande, 5 Cambodge, 2 • Sanctuaires de faune de Thung • Angkor Yai-Huai Kha Khaeng • Temple de Preah Vihear • Ville historique de Sukhothaï Laos, 2 et villes historiques associées • Ville de Luang Prabang • Ville historique d’Ayutthaya • Vat Phou et les anciens établissements associés du paysage • Site archéologique de Ban Chiang • Complexe forestier culturel de Champassak France de Dong Phayayen-Khao Yai • Val de Loire entre Sully-sur-Loire et Chalonnes •....

Vietnam,7 • Ensemble de monuments de Huê • Baie d'Ha-Long • Sanctuaire de Mi-sön • Vieille ville de Hoi An • Parc national de Phong Nha - Ke Bang • Secteur central de la cité impériale de Thang Long-Hanoï • Citadelle de la dynastie Hô • Complexe paysager de Trang An

(,)a :)eµ :)m’Ùy $yéy:&:/:),)enÙ;&dD)d)p‘zK:‘ :)ı:Y)q)nBmoBm:&a/)iÙy&blµm& h(Ntôp (p°;&iB),ÁbNaÙt:.)b(nôt p&t ;&iB),ÁbÚıpI(i;éNaÙtlPà(kg{1971-74}ÌpmahpY;d& D)(p°N:ÙaÌn)àt (<émHébahvX&y;&iB):)ı:Y p&tm)p:fi)hÁNyNeh‘Net:=Ne):— (,)aÌp(oé.a)n(p° ’ev\amMa)nd)y& Ìn)àt:àn)h‘bµ(v:A(Ó CNF UNESCO)(p°Na:¬ta)nhn(i:Ìn)àtqàpp¬ 25sP){à 1983-2008}mÙpqµ,p&;yYpç— (,)ad)$Pap&kpO(:ô;(l°:àn)h‘:E),‘N:Ùa§zMn i)a‘itz)t lµm&:)ı:Y-Nh;yY&:)ı:Y-$a/n:&,HçØ :àpn¬ -q(m?ébomMd)y&;i& B){uP)a‘hk)Qh‘1973}-lµm&:)ı:YNh(i:amKd‰ )-Nh;yY: & )ı:YamKd‰ )p&t;ndp§zMn-a)n;&;yYpçq,p) p(b)Ìb(p°amKd‰ )-Nkøn)d)v)qNa§zMn(p°êhié.hÚvXqÓ &p-(n@tn)m(anÇ-Y :)n’)m’)pé {ha§Nh(<)b$PaN:éqpIhµj,ké:)P è< Roland Meyer) Géographie du Cambodge . Hommes et Histoire du Cambodge . Danse classique khmère, Folklore, Musique khmère . Le mariage 5/11/2016 traditionnel khmer . Ràmker khmer . Fresques des galeries de la Pagode d'argent du Palais royal, Phnom Penh. 60


េ"ះ$តល់ េលក Charles Régismanset សរេសរថ : "ជនជតិយួ ន េរបអំ  ណ ចរគបសងកត់រគប់ទិសទីកែនលងផលស់បូ រត

ំ រនិយយភសយួ ន ឲយេសលៀកពក់ជយួ ន ឲយយកទំេនៀមទមលប់របស់យួន និងរបថនចង់ឲយដូ រ េឈមះទីរកុង បងខឲយែខម សសនែខមរេទៀត" ។

េលក រគូេពទយ Pannetier និង េលកបណិឌ តខងវទយេល ិ មនុ សស Verneau សរេសរថ យួ នចូ លមកឈលន

ពន របរពឹតតអេំ ពេឃរេឃ កំេទចសនៃដ និង អរយធម៌របស់ែខមរ (1) ។

ជភសតុតងជក់ែសតងែដលបរេទសសគល់ ែតពកយ «ភូ កុក» មិនែមនមនេសចកតីថ ទទួលសគល់ «ភូ កុក» ជ

េកះរបស់យួនេនះេទ ។

កនុងឆន ំ ១៨៩១ េលក Charles Meyniard ក៏បនគូ រែផនទីេកះរតល់ ផសយជសធរណ: ផសពវផសយជ

ទូេទ និងឲយមហអំណ ច សគល់ ពីភូ មិសរសត និងយល់ ចបស់ពីេកះរតល់ ថជេកះរបស់ែខមរ ពិតរបកដ។ េនេពលែដលេលក

Charles

de

Montigny

អេញជ ញមកដល់ ទីរកុងបងកក

រកឡេហមរដឋមរនតី

ំ ួ បេលក េដមបន របេទសេសៀមមកសុ ជ អ េកះរតល់ ឋិតេនចំពីមុ ខ ី ឹ ងបងហញែផនទីៃផទសមុ រទ រពមទ ំងចងុ លេនេល ំ ត ែដលយួ នដេណត មយកេទ (2) ។ េខតតកព

កនុងរជជកល រពះបទ អងគឌួង (១៨៤១ - ១៨៥៩) េនេពលែដលអនកបក់ផិត េទ ល ថវយរពះអងគមនសញ ជ តជេសៀមេគងលក់ ិ

របស់រពះអងគឲយរបញប់របញល់ រេវៀសរៃវេទអេញជ ញសេមតចមិសស

ំ ិ តទុកចិតត រពះអងគក៏ចត់អក ន ជន

Monseigneur Jean Claude Miche មក

ំង តមករេហសូ រតរបស់រពះអងគ ។ សរេសរេនកនុងមុ ងជមួ យ េដមបបកែរបជភសបរ ី

ែខវចឆ ិ ិក ឆន ំ១៨៥៣ រពះបទអងគឌួង រទង់ចត់បញជូ នជសមងត់នូវបចឆជន េចពញេពន និង េចពញកុ ន

(ឪពុ កជជនជតិ ព័រទុយេហគ កន់សសនកតូ លិក មតយជជនជតែខម ិ រ) យករពះសរលិខិត : «ធន ពីសថនភព

រពះអងគ» អមនឹងដងវយ "ភលុកដរំ ធំ របស់អក ន ផសយសសន ពីមតត ី ី ៗ៤, កុ យរមស២, ជ័ររងគ ិ ភព និងគរវភកតរបស់ ៧បវេសមនឹង៣០០គ.រក, សកស៥ហប, េរមច៤ហប" េទជូ នេលកកុ ងស៊ុលបរ ំង របច ំេកះសិងហបូរ ី េដមបទុ ី កយក េទថវយ រពះេចអធិរជណប៉ូេឡអុ ងទី៣ (3) ។

េលក Charles de Montigny សរេសរថ េបសកកមមេនះបនសេរមចេជគជ័យ ។ បនទប់ពីបនទទួលរពះសរលិខិត រពះេចអធរជណប៉ ូ េឡអុ ងទី៣ ក៏បញជូ នេលក Charles de Montigny ិ

ទទួលបនទុកេធវករចរច ជមួ យនឹងរពះបទអងគឌួង (4) ។ 

61

1


ៃថងទី១៧ ែខតុ ល ឆន ំ ១៨៥៦ រពះបទអងគឌួង អេញជ ញេលកសងឃកតូ លិក Le Père Hestrest េដមប ី

របគល់ រពះសរលិខិតជេលកទី២

:

«

ំ យទទួលសគល់ អធបេតយយភពអណ េសនបរ ំងកុឲ ណម ិ

និងករផតល់នូវទឹកដី

ណមួ យែដលទក់ទងេទនឹងទឹកដីរបស់ែខមរ » េទថវយរពះេចអធរជណប៉ ូ េឡអុ ងទី៣ អមទ ំង "សំពត់ ៤កី និង ិ ភលុកដរំ ៤" ជដងវយ េទៀតផង (5) ។ ី

កនុងរជជកល រពះបទ នេរតតម (Ang Voddey) ១៨៦០ - ១៩០៤ េលកសងឃកតូ លិក (Bouilleveaux) សរេសរថ េរកយពីបនវយកំេទចរបេទសចម៉ប េនសល់ ែត២េខតត

ប៉ុេណណ ះ យួ នក៏ចូលមករតួតរតកូ ស ំងសុីន សមលប់េលកសងឃកតូ លិក េដយេរបវ ធ ិ ី កត់ក, រចបច់ក. . . (6) ។

ំង២នក់សរេសរថ កងទ័ព េលក Paulin Alexandre Vial និង េលក Albert Septans អនុ នវេទទ ី

បរ ំងជមួយនឹងកងទ័ពេអស៉បញ៉ុ ល ចូ លមកចប ំងនឹងយួ ន េដម លិក។ របជររសតែខមរជេរចន  បករពរសសនកតូ  ី បនចូ លរួមយ៉ងសកមម េដមបេដញកងទ័ ពអណណ ម ឲយេចញពីកូ ស ំងសុីន។ បរ ំង និង េអស៉បញ៉ុ ល ចប ំងឈះ ន យក ី បនេខតតែខមរទ ំងអស់េនកូ ស ំងសុីន មកវញ ិ (7) - (8) ។

ំង េលក Lespes អេញជ ញមកជួ បអនកតំណ ងរពះបទនេរតតម េដមបេរៀបចំ េពលេនះ អនុ នវេទបរ មតត ី ិ ី

ភពេឡងវញ ិ រវងបរ ំង និងែខមរ តមសំណូមពររបស់រពះបទអងគឌួង (9) ។

ៃថងទី១១ ែខសីហ ឆន ំ១៨៦៣ រពះបទនេរតតម រទង់ឡយរពះហសថេលខជមួ យ េលក Doudart de

Lagrée, Capitaine de frégate-premier représentant de protectorat français au Cambodge វរនវេទ តំណ ង ី រជករអណពយបល បរ ំងេនរបេទសកមុ ជសត ព ីពីសនធិសញញ «អណពយបល» (10) ។

កនុងឆន ំ ១៨៦៤ បរ ំងដក់នេរតតម ឲយេឡងរគងរជយ គឺផតច់េចញរសឡះពីយួ ន និងេសៀម (11) ។ ៃថងទី១៥ ែខមន ឆន ំ ១៨៧៤ បរ ំងចុះសនធិសញញ មតត កអំណ ចេន ិ ិ ភពបរ ំង ជមួ យយួ ន េដមបពរងី ី

ំ រ ំងឲយទ័ពចន១មុ ននក់ េចញពីតុ ងកង។ ចុ ងបូ ព៌របេទស Extrême-orient ។ កនុងសនធិសញញេនះ យួ នសុ ប ចនម ន ី ឹ ិ ិ ិ យល់ រពមតមករេសនសុ រំ បស់បរ ំង

េរពះចិនទុកយួ នជសសន៍

ករពររពំរបទល់ ែដនរបេទសចន ិ ែប៉កខងតបូង (12) ។

ហវន់

(ពកយហវន់

ចិនែរបថរបង)

សរមប់

ំងចញ់ បរ ំង ក៏សុខចតត ចមប ំងក៏េកតមនេឡ  ងរវងចនន ិ ិ ងបរ ំងរហូតមកដល់ ឆន ំ ១៨៨៥។ ចនចប ិ ិ ឲយកង

ំ ងពណិជជកមមរវងចន ទ័ពចនេដ រេចញពីតុ ងកង ិ និងបរ ំង ិ ឹ រពមទ ំងចុះហតថេលខេលសនធិសញញ សតីពីករទំនក់ទន េនទីរកុង េទៀង សុ ីន Tien Tsin ។

ចប់ពីឆន ំ ១៨៨៥ មកបរ ំងមនអធិបេតយយភពេន ចុ ងបូ ព៌របេទស Extrême-Orient

ែដលមនរសុ ក

ំងែសស ។ អធបេតយយភពបរ ំង បនបំផុស តុ ងកង ិ ឹ អណណ ម លវ កមពុជ កូ ស ំងសុីន មនេឈមះថ ឥណ ិ ូ ឌ ចនបរ

62

2


់ ំងែសស។ រដឋបល និងបញ របជជនន ជ ក់ចបស់ពីសញ ជ តរបស់ ិ ិ ិ មួ យៗ េទតមរបេទសេរៀងៗខលួន េនកនុងឥណ ូ ឌ ចនបរ ំ ល់ តមភូ មិ តមរសុ ក តមឃុ ំ និមួ យៗ ំងែសសេរៀបចំេបះបេងគលេធវកំ ឥណ  ណត់សគ ិ ូ ឌ ចនបរ រតួតរត និងទរយកពនធដរ រតឹមែតប៉ុេណណ ះេទ (13) ។

េដមបងយរសួ ល ី

កនុងរជជកល រពះបទ សុ ីសុ វតថិ ១៩០៤ - ១៩២៧ មកដល់ ឆន ំ១៩០៧ បរ ំងចុះេលសនធិសញញសតីពី េរឿងរពំរបទល់ ែខមរេសៀម

ំ ង, បត់ដប

សុ ីសុ ផុន,

មងគលបុ រ ី

ឲយមកឥណ ិ ូ ឌ ចិនបរ ំងែសសវញ។

េហយេសៀមរពមរបគល់ េខតតែខមរ

រពំរបទល់ ែដនែខមរ-េសៀម

ក៏បនសេរមច

សនមតចបស់លស់រតឹមរតូវ និងែបងែចកចបស់េនេលៃផទសមុ រទែខមរ ែថមេទៀតផង (14) ។

កនុងរជជកល រពះបទ សុ ីសុ វតថិ មុ នីវងស ១៩២៧ -១៩៤១ កនុងឆន ំ១៩៣២ (នឆន ំ ១៩៧៥ េនទីរកុងប៉រស ី ឧតតមនវ ី Pierre Robert បនរបគល់ េមដយ ជតំណ ង

ៃនកររសឡញ់ របស់រគួសរេលកមកេលរគួសរខញុំ

និងរ ំលឹកនូ វអនុ សសវរយ៍ ី

េពលែដលេលកបនទួលេមដយ

កិតតយសេដយផទល់ ពីរពះបទ សុ ីសុ វតថិ មុ នីវងស េនេលទឹកដីរបេទសកមពុជកលពី ឆន ំ១៩៣២) (15) ។

ំងែសស Brévié, Gouverneur général de កនុងឆន ំ១៩៣៩ េលកេរបវេយ អគគេទសភបល ឥណ ី ិ ិ ូ ឌ ចនបរ

l’Indochine បនគូ សែខសបនទត់ដូចជហុ ំព័ទេធ កះរតល់ េលៃផទសមុ រទែខមរ ប៉ូលីស ែតប៉ុេណណ ះ ។

រគន់រតមែតជកររតួ តរតរដឋបលនិង ឹ

់ កនុងឆន ំជមួយគនេនះ ជប៉ុនបនេធវមិតតភពជមួ យអឡឹម៉ង់ េដមបចង ី រតួតរតេនអសុ ី ប៉សុ ីហវីក

េរពះ

ហុី ែតលរ ័ រតួតរតរគប់រគងអឺរុបអស់ទ ំងមូល េហយ (16) ។

កនុងរ ជជកល រពះបទ នេរតតម សីហនុ ១៩៤១-១៩៥៥ កនុងៃថងទី៥ ែខ មន ឆន ំ១៩៤៥ បនទប់ពីរបេទសបរ ំងចញ់ របេទសអឡឹម៉ង់មក េពលេនះេហយ ែដល ិ

បរ ំងបត់អស់អធិបេតយយភពេន ឥណ ូ ឌ ចិនបរ ំងែសស (16) ។

ដូ េចនះ ទឹកដីសមុ រទរបស់ែខមរឥតមនបត់បង់េទ គឺេនែតដែដល។ ឯែខសបនទត់េលក េរបវេយ Brévié គូ ស ី

ព័ទជ េនះ ក៏រតូវរលត់រលយេទតមករបត់បង់អធិបេតយយភពបរ ំងេនឥណ ធ ុ វំ ញេកះរតល់ ិ ូ ឌ ចិនែដរ ។

ំងបត់អស់អធិបេតយយ រតង់ចំណុចេនះេហយ ែដលេធវឲយែខមរទ ំងអស់គនមនករេងឿងឆងល់ជខល ំងថ េបបរ 

ភពេនឥណ ណ ងររសតបរ ំង ន ំគនេទេបះេឆនតេនរដឋសភែថងទី២៤ ែខឧសភ ឆន ំ១៩៤៩ វ ិ េហតុ អីបនជតំ ូ ឌ ចន សតីពីករផចប់រដឋកូស ំងសុីន េទេវៀតណម ? ែដលមនសេមលង ៣៥១ របឆ ំងនឹងសេមលង ២០៩ ។

ករែដលភជប់រដឋកូស ំងសុីន េទេវៀតណម េកះរតល់ មិនេនជប់នឹងកូ ស ំងសុីនេទ ។ េលក Général

Aumeran ជតំណ ងររសត អល់ េស៊សរ (កូ ឡូនី) Député d’Alger របែកកថ ករែដលភជប់រដឋកូស ំងសុីនេទេវៀត

63

3


នេក តេទ ណមេនះ គឺេធវេទម ក៏ពីេរពះែតរសុ កេវៀតណមេនះមនទន់ េកតផង។ េលកមនរបសសន៍េនះចបស់  ិ  ិ  ពិតរបកដ

េរពះេលកសំអងេទេលរដឋមួយែដល

សធរណរដឋេវៀតណម

េនេពលែដលជប៉ុនចុ ះហតថេលខ

Chi

Minh

ជេមទ័ពេវៀតមញបនបេងក តរដឋឯករជយ ិ

ជមួ យសមពនម ធ តត ិ

(អេមរក ិ ំង,

ចិនជតិនិយម) ពីករចុ ះចញ់ កនុងសរងគមេលកេលទី២ ន ៃថងទី២ ែខកញញ ឆន ំ ១៩៤៥ ។

អង់េគលស,

បរ ំង,

ករបេងកតរដឋេនះ គេធវ  ងខុសពីគំនិត «សហភពបរ ំង» Union Française ទ ំងរសុង ែថមទ ំងបេណតញ ឺ េឡ

របជពលរដឋ និងទហនបរ ំងឲយេចញពីហណូយ ចប់ពីែថងទី១៩ ែខធនូ ឆន ំ១៩៤៦ (17) ។

កនុងឆន ំ១៩៤៩ េនះេទៀត បរ ំងបនយកកងទ័ពចនជត ន ិ ិ ិ យម ៣៥ ០០០ នក់មកទុកេន េកះរតល់ េដយ

សរែតេលក េម៉េសង ទុង ចនកុ មុ យន ន ន ម ិ សឈនះចមបំងនិង ចនជត ិ ិ ិ ិ យម។ ករែដលយកកងទ័ពចនជត ិ ិ ិ យមមក ទុកេនេកះរតល់ េនះ

បនបញ ជ ក់ថបរ ំងមិនបនេភលចនូ វសំណូមពរែដលរពះបទអងគឌួង

បនសុ េំ ទរពះេច

អធរជណប៉ រេនែតមន េនេលេកះរតល់ ដែដល (18) ។ ូ េឡអុ ងទី៣ េទ បនេសចកតថ ី អធបេតយយភពែខម ិ ិ កនុងៃថងទី៩ ែខ វចឆ ិ ក ិ ឆន ំ១៩៥៣ បរ ំងរបគល់ ឯករជយឲយមករពះរជណចរកកមពុជ (19) ។

កនុងសម័យ សងគមររសតនិយម ១៩៥៥ - ១៩៦៩ កនុងឆន ំ ១៩៥៥ សេមតចរពះនេរតតមសីហនុ ដក់រជយ បនទប់មករពះអងគក៏បនបេងកតសងគមររសតនិយម ។ ំ រ ំងឲយសង់កំពង់ែផេនកំពង់េសម េដយសរយួ នបទផល កនុងឆន ំ១៩៥៦ សេមតចរពះនេរតតមសីហនុ សុ ប ិ ូ វទឹក

ំ ួ ញចូ លមកភនេំ ពញ។ ទេនលេមគងគមិនឲយកុ ប៉ល់ ជន

រពះបទអងគឌួង

យល់ ចបស់ពីរបេយជន៍បនទន់នូវករសងសង់

កំពង់ែផេនកំពត េទបែតដល់ ១០ឆន ំ េរកយមកបរ ំងបនសង់កំពង់ែផេនឯ កំពង់េសម វញកន ិ ុ ង ឆន ំ១៩៥៨ (20) ។

កនុងរជជកល រពះបទ នេរតតម សុ ររមត ១៩៥៥ - ១៩៦០ ិ កនុងឆន ំ១៩៥៧ នៃថងទី៧ ែខមិថុ ន សេមតចរពះនេរតតម សីហនុ កនុងឋន:ជនយករដឋមរនតី បនបញ ជ ឲយ

រជរដឋភបលចត់ វធនកររកសករពរេកះរកចកេសះ។ ិ ិ

កនុងឆន ំ១៩៥៧ េនរពះបរមរជវ ំង រពះបទ នេរតតម សុ ររមត សតីពីករ កំណត់រពំ ិ បនេចញរពះរជរកតយ ឹ

ែដនខពង់របបតសមុ រទៃនរបេទសកមពុជ

និងបញ ជ ក់ចបស់ថរបេទសកមពុជរកសសិទិេធ កះរតល់ ជែដនរបវតតសរសត ិ

ៃនរបេទសកមពុជ (េយងតមមរត៦ ៃនរកតយ) េលខ 662-NS du 30 Décembre 1957 (21) ។ ឹ

ំ ុ ំេនកនងសននិសីទេលកទី១ ជមួ យនឹង ៨៦របេទស រពមទ ំង ២០ កនុងឆន ំ១៩៥៨ របេទសកមពុជបនចូ លរួមជន ុ

តំណ ងអងគករននៃនអងគករសហរបជជតិ េនសហឺែណវសតីពី «សិទធិសមុ រទ» ដឹកន ំេដយេលក ែបលក ឆត (22) ។

64

4


ំ ន់ សេមតចសីហនុ របមុ ខរដឋៃនរបេទសកមពជ ១៩៦០ - ១៩៧០ កនុងជន ុ ៃថងទី៦ ែខេមស ឆន ំ១៩៦០ ឯកឧតតម សឺន សន បញ ជ ក់េនកនុងរកសួ ងករបរេទសចុ ះេលខ 322-DGP/Xថ

អធិបេតយយភពែខមរ េនែតមនេទេលេកះរតល់ ដែដល។

កនុងឆន ំ១៩៦០ សេមតចសីហនុ បនអេញជ ញេលក ជូ េអង ឡយ និង េលក ចិន យី មករកុងែកប េដមបេម ី ល

េកះរបស់ែខមរ ។

របធនធិបតីៃនរបេទសចិនរបជមនិតេលក ជូ េអង ឡយ មនរបសសន៍ថ : " ករទមទរបស់របេទស

េវៀតណមខងតបូងមនរត មរតូ វេទ ពីេរពះេកះទ ំងអស់េនះជកមមសិទធិរបស់រពះរជណចរកកមពុជជដរប។ ិ ឹ ...េនេពលណែដលេវៀតណមចូ លមករតតបតរបេទសកមពុជ

ទ ំង ៦៥០លននក់ នឹងេនខងរបេទសកមពុជ "។

អំេពេនះរតូវែតផតនទេទស

របជជនចន ិ

ទល់ មុខរកុងែកប មនេកះទនសយ េកះតបល់ េកះេពធិ េកះអរងកង េកះេសះ (េកះែដលេមលេឃ  ញ

េនះ គឺេកះទនសយ) (23) ។

កនុងឆន ំ១៩៦៣ េលក តន់ គម ិ ករខងេកសរតសរសត គងគ និងរុកខ បនេបះពុ មេព សៀវេភេរកម ិ ហួ ន វសវ

ចំណងេជង «ភូ មិសរសតរបេទសកមពុជ» ែដលេលកសរេសរបញ ជ ក់ថេកះរតល់ ជេកះរបស់ែខមរពិតរបកដ ។

កនុងឆន ំ១៩៦៩ «េកះរតល់ » ចុ ះេនកនុងបញជី កកនុងចំេណម ៦៤េកះ ផសយេចញពីទីសតីកររដឋមរនតី រកសួ ង

ឧសសហកមម និងែរ ៉ េលខ៦១ ។

ំ ន់ សធរណរដឋែខមរដក កនុងជន ឹ ន ំេដយេលកេសនរបមុខលន់ នល់ ១៩៧០-១៩៧៥ េដយសរែតមនកររសវរជវរកេរបងកត េន Golfe du Siam របេទសែខមរ និងរបេទសយួ នខងតបូង បន

ំ ន េនភនេំ ពញ សតីពីបញ ំ ន មតងេទៀតេន ឯ ៃរពនគរ ដឹកន ំេដយេលក ស៊ន មកជួ បជុ គ ហ សមុ រទ បនទប់មកក៏បនជួ បជុ គ េប៉ងែស រដឋមរនតី រកសួ ងឧសសហកមម ។

កនុងឆន ំ១៩៧២ រដឋភបល េលកលន់ នល់ បនបញ ជ ក់មង ត េទៀតពីអធិបេតយយភពរបស់របេទសកមពុជេន ិ

េលខពង់របបតសមុ រទែខមរ

េហយរបប់េទរគប់រកុមហ៊ុ នឥនធន:ទ ំងអស់ថ

េនេលតំបន់េនះ េដយគមនករអនុ ញញតពីរដឋភបលែខម រេទ (24) ។ ិ

វី កមម គមនចបប់ណ មួ យអចមកេធវអជ 

65

5


កនុងសម័យ សធរណរដឋែខមរ កមពុជរបជធបេតយយ ១៩៧៥ -១៩៧៩ ិ ៃថងទី១៧ ែខេមស ឆន ំ១៩៧៥

អងគករសហរបជជតិ ទទួលសគល់ រដឋភិបលកមពុជរបជធិបេតយយជផលូវ

ករ និងមនសិទធិកន់កប់អសនៈកមពុជរបច ំអងក គ រសហរបជជតិ។ ែខមររកហមបនបំផច ិល បំផលញេសដឋកចច  ិ េធវបប និងកប់សមលប់របជជនេធវឲយរបេទសចុ ះទន់េខសយបំផិច ល បំផលញរចនសមព័នដ ល ទ ល់ ឲយមនករ ធ ឹកន ំបកសរបស់ខួ នផ  ែបកបក់កុ ងជួ រថនក់អក ន ន ដឹកន ំ។

ំ ុ តហុ ចឲយេវៀតណមចូ លមកយ៉ងងយរសួ លមិនច ំ ជឱកសពិេសសមួ យដ៏លប អ ផ

បច់ខិតខំឬខតបត់បង់អវីទ ំងអស់

មកឈលនពនរបេទសកមពុជសេរមចតមេគលបំណងេដយេជគជ័យ

ទ ំងមនេឈមះថ ជអនកមនគុ ណមករ ំេដះែខរម ឲយរួចផុ តពីកររបល័ យពូ ជសសន៍ របស់ែខមររកហមេទៀតផង ។ កនុងឆន ំ១៩៧៥

ំ ួ ញអេមរក នវជន ិ ំង Mayaguez េបកចូ លកនុងៃផទសមុ រទែខមរ កងទ័ពែខមររកហមបនឃត់

នវេនះទុកេនេកះត ំង។ ឆន ំ១៩៧៥ (25) ។

ែថម

៤ៃថងេរកយមក

កងទ័ពអេមរក ិ ំងបនមករ ំេដះនវ

យកេទវញ ិ

កនុងែខឧសភ

កនុងឆន ំ២០០១ េលកអគគបញ ជ កររដឋបលេនសមុ រទប៉សុ ីហវីក Dennis Blair, Commandant en Chef de

l’Administration des Etats-Unis dans le Pacifique ចប់ៃដទហនែខមរេពលែដលេលកអេញជញ ញមកេកះត ំង ចមងយ ១៤៩ ៃម៉ល៍ ពីទីរកុងភនេំ ពញ (26) ។

េលក François Joyaux និង េលក Couteau-Bégarie បនសរេសរថ ែខមររកហម បនេលកទ័ពេទយក

េកះរតល់ េនកនុង ឆន ំ១៩៧៥ ែតរតូវបរជ័យេនចំេពះមុ ខកងទ័ពយួ នែដលមនេរចនេលសជងទ័ពែខមររកហម ។

កនុងែខមថុ ិ ន ឆន ំ១៩៧៥ ែខមររកហមបនជែជកពីេរឿងេកះ េនហណូយសតីពី ែផទសមុ រទែខមរ ទ័ពយួ នក៏បន

ចុ ះេចញពីេកះ Poulo wai (27) - (28) ។

កនុងសម័យ សធរណរដឋ របជមនិតកមពុជ ១៩៧៩-- ១៩៩០ ែខមររកហម ែដលែតងែតត ំងខួ នជអន កករពររបេទស ពីកររ ំេលភរបស់េវៀតណមេនះ គឺជអនកបនចូ ល ល

រួមចំែណកយ៉ងធំមួយកនុងករជួ យេវៀតណមឲយបនសេរមចនូ វេសចកតប៉ ី ុ នប៉ងរបថនែដលកប់ទុកជយូ រឆន ំមកេហយ ពីករចង់ចូ លមកកំេទចឲយដូ ចរបេទសចម៉ប េហយយកមកកន់កប់រតួតរត ទុកេធវជរបេទសរបស់ខួ ន ល ។

កនុងឆន ំ១៩៨៤ ករអនុ វតតន៍ែផនករ ក៥ ជញ ជ ំងឬសស ី ជរបបរបល័ យពូ ជសសន៍ែខមរ ចប់ត ំងពីអយុ ១៨

ឆន ំេទ៣៥ឆន ំ។ អនកែដលបនរត់រួចនិយយថ េពលេទជិះឡន េពលរតឡប់មកវញជ ធតុ ិ ិះចន បនេសចកតថ ី មួ យកញច ប់ យកមកឲយរគួសរ (29)។

ៃថងទី៧ ែខមករ ឆន ំ១៩៧៩ កងទ័ពេវៀតណមបេណតញ រដឋភបលកមព ិ ិ ុ ជរបជធបេតយយ

េចញពីភនេំ ពញ ែត

រតូវបនសហគមន៍អនតរជតទទួ លសគល់ រដឋភបល កមពុជរបជធបេតយយ រសបចបប់របស់កមពុជដែដល រគន់ែត ិ ិ ិ

66

6


ផលស់ទីត ំងពីភនេំ ពញ មកេនរពំែដនែខមរ-ៃថ ប៉ុេណណ ះ ។ ចំែណកឯរដឋភិបលសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជវញ ិ

របេទសអេមរក ិ

របេទសចិន

និងរបេទសៃថ

រចនេចលទ ំងរសុងមនទទួ លសគល់ រដឋភបលេនះេទ េរពះជរដឋភបលបេងក តេឡងេដយេវៀតណម ។ ិ ិ ិ

ៃថងទី៨ ែខមករ ឆន ំ១៩៧៩ រកុមរបកសរបជជនបដ វិ តតន៍កមពុជ បនេចញេឡងជផលូវករ ឋិតេនេរកម ឹ

អណនិគម េវៀតណម ។

ៃថងទី១២ ែខមករ ឆន ំ ១៩៧៩ សធរណរដឋរបជមនិតកមពុជរតូវបនបងហញរូបេរៀងជផលូវករ ។

៉ ែស សនិ សញ ធ ញ និងកច ិ រច ពមេរពៀងរពំែដនខុសចបប់ ឯកសរេលក ស៊ន េបង ែថងទី១៨ ែខកុ ម:ភ ឆន ំ១៩៧៩ សធរណរដឋរបជមនិតកមពុជបនចុ ះហតថេលខេលសនធិសញញសតីពី សនតិភព

មិតតភព និងសហរបតតិបតតិករ មនរយៈ២៥ឆន ំ នឹងរតូវបនតជសវ័យរបវតត១០ឆ ន ំមង ត ៗ។ កនុងឆន ំ២០១៤ េនះរតូវចប់ ិ តដល់ េទឆន ំ២០២៤ ។ ១០ឆន ំ េលកទី១ េបគណបកសរបជជនេនែតបនត គេធវ   ឺ រហូ សនធិសញញេនះបនចុ ះហតថេលខេដយេលកនយករដឋមរនតី

ផំ

វ៉ ន់ដុង

ជមួ យនឹងេលករបធនរកុម

របកសរបជមន ឹ ិ តកមពុជ េហង សំរន ិ ៦ អទិតយ េរកយពីកងទ័ពយួ នបនចូ លមកកន់កប់របេទសកមពុជ ។

សនធិសញញេនះ ជសនធិសញញចមបងេគ ែដលតក់ែតងេឡងសរមប់លុបេចលនូ វករទទួលសគល់ របស់

របេទសយួ នេលបូ រណភពទឹកដីែខមរ បនតបនទប់គនចប់ត ំងពីឆន ំ១៩៥៤ េនេពលសននិបតអនតរជតិេនរកុងសសែណវ ឺ ពីេរឿងឥណ ិ មតងេទៀតេនៃថងទី២០ ែខសីហ ឆន ំ១៩៦២ ជមួ យរបេទសដៃទេទៀតខលះដូ ចជរបេទសបរ ំង ូ ឌ ចន េលកទី៣េនៃថងទី៦ ែខមិថុ ន ឆន ំ១៩៦៧ ែដលផតួចេផតមេឡងេដយសេមតចរពះនេរតតមសីហនុ ។

សនធិសញញេនះេធវឲយកងទ័ពេវៀតណមរបមណ១៥មុ ននក់ និងសុ ីវល ចូ លមកេនេលទឹកដីកមពុជ។ េវៀត ិ ឺ

ំ ញករេនតមរគប់មនទីរ រកសួ ង ៃនរដឋភបលសធរណរដឋ ណមបនដក់ អនកជន របជមនិតកមពុជ។ ិ

ៃថងទី៧ ែខកកកដ ឆន ំ១៩៨២ ែដលបនចុ ះហតថេលខេដយេលក េងវៀង កថច់ ជមួ យនឹងេលក ហ៊ុ ន ែសន ឺ

រដឋមរនតីរកសួ ងករបរេទសេលសនធិសញញ សតីពី តំបន់ទឹករបវតតិសរសត ។ និងេកះរកចកេសះ ឲយេទយួ ន ផតច់ជសថពរ ។

កិចចរពមេរពៀងេនះបនរបគល់ េកះរតល់

ៃថងទី២០ ែខកកកដ ឆន ំ១៩៨៣ ែដលបនចុ ះហតថេលខេដយេលក េងវៀង កឺថច់ ជមួ យនឹងេលក ហ៊ុ ន

ែសន រដឋមរនតីរកសួ ងករបរេទសេលសនធិសញញ សតីពី េគលករណ៍េដមបដ ី េំ ណះរសយរពំែដន សតីពី លកខនិ ក:រពំ ែដន រវង ស.ស.វ. និង ស.ប.ក. ។ ត

និងកចច ិ រពមេរពៀង

67

7


ៃថងទី២៧ ែខធនូ ឆន ំ១៩៨៥ ែដលបនចុ ះហតថេលខេដយេលក េងវៀង កថច់ ជមួ យនឹងេលក ហ៊ុ ន ែសន ឺ

រដឋមរនតីរកសួ ងករបរេទសេលសនធិសញញ

ែដលេធវេឡ  ងបនទប់ពីមនករេរគងទុកេនេលសនធិសញញចុ ះេនៃថងទី២០

ែខកកកដ ឆន ំ១៩៨៣ សតីពី េគលកណ៍ េដមបដ ី េំ ណះរសយរពំែដន រពមទ ំងបនទប់ពីមនករសេរមចរបស់គណ: កមមធករចរមុ ះែខមរ-យួ ន េនៃថងទី១៣ ែខកកកដ ឆន ំ១៩៨៤ និងៃថងទី៨ ែខធនូ ឆន ំ១៩៨៤ ។ ិ ែថងទី១០

ែខតុ ល

ឆន ំ២០០៥

ចុ ះហតថេលខេលសនធិសញញបំេពញបែនថមេនេលសនធិសញញកំណត់រពំែដន

រវង

រពះរជណចរកកមពុជ និងសធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណមេនទីរកុងហណូយរបេទសេវៀតណម(30) ។

រដឋភិបលចរមុះរតីភគី

ៃថងទី២២ ែខមិថុ ន ឆន ំ១៩៨២ េនទីរកុងកូ ឡឡំពួរ របេទសម៉េឡសុ ី សេមតច នេរតតម សីហនុ េខៀវ សំផន

និង ឯកឧតតម សឺន សន បនចុ ះហតថេលខេលកចច ះរតភគ ះ ិ រពមេរពៀងបេងកតរដឋភបលចរមុ ិ ី ី : “ រដឋភបលចរមុ ិ កមពុជរបជធបេតយយ ” ែដលមនសេមតចរពះ នេរតតម សីហនុ តំណ ង ហ៊ុ នសុ វ ិនបុ ច ិ FUNCINPEC ជរបមុ ខរដឋ, ិ

ឯកឧតតម សឺន សន តំណ ងរណសិរសជតរិ ំេដះរបជពលរដែឋ ខមរ និងជនយករដឋមរនតី, េលក េខៀវ សំផន តំណ ងែខមររកហម ជឧបនយករដឋមរនតី និងជរដឋមរនតីរកសួ ងករបរេទស។

អងគករសហរបជជតិ ទទួលសគល់

រដឋភបលរត ភគ និងជអនកកន់កប់អសនៈកមពុជេនអងគករសហរបជជតេទៀតផង ។ ិ ី ី ជរដឋភបលរសបចបប់ ិ ិ

ៃថងទី២១ ែខមិន ឆន ំ១៩៨១ េនពយុង យ៉ង របេទសកូ េរ ៉ខងេជង សេមតចសីហនុ រទង់បនបេងកត «រណ:សិរស

បរងួបបរងួមជតិ េដមបកមព វ ិនបុ ិច LE FRONT UNI ី ុ ជ ឯករជយ អពយរកិត សនតិភព និង សហរបតិបតតិករ» (ហ៊ុ នសុ NATIONAL

POUR

UN

CAMBODGE

INDÉPENDANT,

NEUTRE,

PACIFIQUE

ET

COOPÉRATION

« FUNCINPEC ») េរកមករដឹកន ំរបស់សេមតចរពះ នេរតតម សីហនុ ជរបធន, េលក ញឹក ជូ ឡុងជអនុ របធនទី១ និង េលក អុ ិន ត ំ ជអនុ របធនទី២ ។

េនៃថងទី២៨ ែខឧសភ ឆន ំ១៩៧៩ " សមគមែខមរទូេទេនបរេទស " បនទទួលសគល់ ពីរដឋភិបលបរ ំង

ែដលមន ឯកឧតតម សឺន សន ជរបធន ។

ៃថងទី៩ ែខតុ ល ឆន ំ១៩៧៩ េនជរំ ំសុខសនត (រពំរបទល់ ែខមរ- ៃថ) វរជន និងយុ ទជ ធ ន រពមទ ំងចលនតស៊ូទ ំង

ំ ន េនតំបន់ភប អស់បនេទជួ បជុ គ នំ នទត់

រណ:សិរសជតិរ ំេដះរបជពលរដែឋ ខមរ

េដម កជផល  បរបកសេប  ី ូ វករពី

(រ.ជ.រ.ប.ខ.) េរកមករដឹកន ំរបស់េលករបធន សឺន សន ។

រណ:សិរសជតិរ ំេដះរបជពលរដែឋ ខមរ

គជរណ:ស ិ ិ យម ឺ ិរសៃនអនកតស៊ូជតន

ទ ំងេនតមជយែដនែខរម -ៃថ

ទ ំងេនកុ ងរបេទស រពមទ ំងេនឯនយសមុរទ េដមបសេរង ន គ ះ បំេរ  ករពរ របជពលរដឋ : ី

រ ំេដះរបេទសកមុ ជ ព ពីករកន់កប់របស់កងទ័ពេវៀតណមឈលនពន

ទប់ទល់ មនឲយរបបរបល័ យពូ ជសសន៍ ប៉ុល ពត វលរតឡប់ មកវញ ិ ិ ិ

68

8


វកមពុជ ឯករជយ េសរ ី មនអធបេតយយភព កសងជថមេី ឡងវញនូ និងអស់អេំ ពពុ ករលួ យ ។ (31) ិ ិ

ករបេងកត ឧតតមរកុមរបកសជត ជន់ ខស ព ់ Conseil National Suprêm e ១៩៩០ ឹ ិ េឈមះរដឋ

អសរបង់ (32) ។

និងគណបកសទ ំងអស់

រពមទ ំងសនិ សញ ធ ញ និងកចច ិ រពមេរពៀងពីមុ នមក

រតូវលុ បេចលទុកជ

ំ កចច ិ រពមេរពៀង រកុងប៉រស ី ៃថងទី ២ ៣ ែខតុ ល ឆន១៩៩១ ំង េលក François មុ ននឹងចុ ះហតថេលខពីកចច បរ ិ រពមេរពៀង របធនធបត ិ ី

Mitterrand បនរ ំលឹកថ

អធិបេតយយភពមិនអចដកហូ តេចញពីរបជពលរដឋេទ។ ចប់ពីេពលេនះេទ របជពលរដឋែខមរ នឹងរកេឃញវសន សំេរចេគលនេយបយរបស់ខួ នផ លសគល់ នូវករឈចប់ ។ ទ ល់ េទអនគត និងមនទទួ ល ិ ឺ

សននិសីទ អនតរជតេនទ សដីពីរបេទសកមពុជ បនរបរពឹតតេរកមសហរបធន ៃន ិ ីរកុងប៉រស ី

របេទសបរ ំង

៉ ង់ ឌុយម៉ស និងអលី អឡតស់។ និងរបេទសឥណ ូ ឌ េនសុ ីែដលមនតំណ ងេរៀងៗខលួន េដយរដឋមរនតីករបរេទស រូឡ ភគជេម ល ះកមពុជទ ំងបួន និង១៨របេទសេទៀត ក៏បនចូ លរួមកនុងសននិសីទេនះែដរ។ ី កចច ិ រពមេរពៀងេដមបដ ី េំ ណះរសយនេយបយរួមៃនជេមលះេនកមពុជ

ក៏រតូវបនេធវជសច ច ប័នដ៏មេហ 

ឡរក ងេរកយថ អចនឹងេធវេអយខលួនឯងនឹង ិ និងជេសចកដីសងឃមៃនព ិ ភពេលក។ របេទសកមពុជ សងឃមជចុ ឹ ឹ សគល់ វបុ របជធបេតយយ និងបូ រណភពជតិ (33) ។ ិ លភព កនុងករេគរពសិទធិមនុ សសេសរភព ី ិ

ៃថងទី ២៣-២៨ ែខឧសភ ឆន ំ១៩៩៣ េបះេឆនត (34) ំ ែខកញញ ឆន១៩៩៣ បេងកតរដឋធមមនុញញថីម ម ួ យ (35) េលកបណិឌ ត

ែកម

ឡី

អនករសវរជវសងគម

ឯករជយ បេញច ញទសសនៈថ តមផលូវចបប់

និងេសដឋកចច ិ

េបរដ  ឋ ភិបលមនឆនទៈ ចង់

ទមទរេកះរតល់ ពីេវៀតណមវញ មនទន់ ហួសេពលេទ។ ករទមទរ ិ ិ េកះរតល់ មកជសមបតតែខម ិ ិ រវញ លកខណៈអនតរជតិ

អចេធវេឡ  ងតមរយៈេទវភគី

េដយរតូវពិនិតយេសេរក  ិចចរពមេរពៀង

ឬតម

ឬសនធិសញញ

រវងកមពុជនិងេវៀតណមកនលងមក។ ករណីេកះរតល់ េបរជរដឋភបល ិ កមពុជបចចុបបនន

៊ នេចញមុ ខទមទរមកជ មនហ ិ

រដឋភិបលជប់េឆនតថមី ឬក៏េកមងៗ

ចបប់យកេកះរតល់ ពីេវៀតណមបនមកវញែដរ ។ ិ

សមបតតែខម ិ រេទ

ំ ន់េរកយក៏អចទមទរតមផលវ ជន ូ

សូ មេគរព និងរ ំលឹកដល់ វញ ិ ញ ណកខនេធ លកបណិឌ ត ែកម ឡី ែដលដក់ជប់េនកនុងេបះដូ ងកូ នែខមរជនិចច

69

9


េកះរតល់ជេកះរបស់ែខមរពិតរបកដ េដយសំអងេទេលចបប់របវតតិសរសត

ចបប់អនតរជតិសតីពីចបប់សមុ រទ

និងតមលកខណ:ចបប់ធមមជត-ិ

ភូ មិសរសត ែដលបនកំណត់និងបញ ជ ក់ចបស់ណ ស់ថ េកះណែដលដុ ះេនជិតែដនដីេគករបស់របេទសណមួ យ ំ តកនុងរបេទសែខមរ ។ របស់ របេទសេនះ។ ែថងេរកយេកះេនះនឹងដុ ះដីមកជប់េននឹងដេី ខតតកព គេកះេនះជសមបតត ិ ឺ

ំ ត និង៤៥គឡ ជពិេសសេទេទៀតេនះេកះរតល់ មនចមងយ ១៥គឡ ី ូ ែម៉រត ពីេខតតកព ី ូ ែម៉រត ពីតំបន់ ហ

េទៀង េឈមះេវៀតណមបចចុបបនន។ តំបន់េនះមនេឈមះថ រកមួ នស-ពម ឋិតេនេលដីកមពុជេរកម (កូ ស ំងសុីន) ជដីរបស់ែខមរ ែដលែខមរេយងមិនទទួលសគល់ ថជដីយួន ត ំងពី ឆន ំ១៩៤៩មក។ រហូ តមកដល់ សពវៃថងេនះ ែខមរេនែត ិ៍ត ែី ខមរេនះ េដម ទមទរពីយួ នជនិចចជកលមនែដលេភល ច នូ វេករដ ឲយកូ នេចែខមរវញ ិ ។  បយកេទរបគល់ ិ ី កនុងឆន ំ១៩៥៨

«សិទធិសមុ រទ»។

សននិសីទអងគករសហរបជជតិ េនទីរកុង

សហឺែណវ

អងគករសហរបជជតបនេចញល ិ ិខិតជផលូវករេនែថងទី១

ចប់ពីែខកុ ម:ភ ែខេមស

ដល់ ែខេមស

ឆន ំ១៩៦០

សតីពី

េលខ១៣៩

ពីែផនកកិចចករចបប់ៃនអងគករ ។

ៃថងទី១ ែខវចឆ ឆន ំ១៩៦៨ សេមតចរពះនេរតតម សីហនុ បនឡយរពះហសថេលខេលខ ៣៧៨/៦៨CE សតីពី ិ ក ិ

អនុ សញញ«ខពង់របបតសមុ រទ» ។

ៃថងទី១២ ែខមិន ឆន ំ១៩៨៦ សេមតចរពះនេរតតម សីហនុ ជរបធនរដឋភិបលចរមុះកមពុជរបជធិបេតយយ

បនបដេិ សធ និងផតនទេទស នូ វកចច  ងរវងកមពុជនិងេវៀតណម ។ ិ រពមេរពៀង និងសនធិសញញ ទ ំងអស់ែដលេធវេឡ

ៃថងទី៦ ែខធនូ ឆន ំ១៩៨៦ កនុងលិខិតែថលងករណ៍េផញេទអងគករសហរបជជតិ របេទសសិងហបូរបនបញ ជ ក់ថ ី

កចច » មនរសបន ិ ិ រពមេរពៀងរវងែខមរនិងេវៀតណមសតីពី«តំបន់ទឹករបវតតសរសត ិ ឹ ងចបប់អនតរជតេទ។ ិ

េដយេហតុ ថ

ំ អនកែដលបនចុ ះហតថេលខេលកចច  ងេដយយួ នបងខ េពលែដលយួ នចូ លមកឈលនពន េហយ ិ រពមេរពៀងេនះ េធវេឡ

ក៏មិនែមនជអនកតំណ ងរបេទស ឬតំណ ងរបជពលរដឋែខមរេទ គឺរដឋភិបលចរមុះកមពុជរបជធិបេតយយែតមួ យគត់ ែដល បនទទួលសគល់ ពីសំណ ក់របេទសជេរចនរបស់ អងគករសហរបជជតិ (36) ។ 

កនុងលិខិតែថលងករណ៍េផញេ ទអងគករសហរបជជតិ ឯកឧតតម សឹន សន មនទទួ លសគល់ រចនេចលសនធិ ិ

សញញ សតីពី េគលកណ៍ េដមបដ ី េំ ណះរសយរពំែដន ែដល ស.ស.វ. និង ស.ប.ក. បនចុ ះហតថេលខ េនៃថងទី២៧ ែខធនូ ឆន ំ១៩៨៥ (៣ ៧ ) ។

ំ ៃថងទី២៣ ែខតុ ល ឆន១៩៩១ កិចចរពមេរពៀងសនតិភពេនរកុងប៉រស ី :

មរតទី១

កថខណឌទី១

និងទី២

បនែចងថ

"របេទសកមពុជសនយជឱឡរកថ ឹ

នឹងែថរកសករពរ

អធិបេតយយភព ឯករជយភព បូ រណភពទឹកដី អពយរកឹតយភព និងឯកភពជតិរបស់ខួ ន.....។ ល

មរតទី៥៥ ែចងថ សនធិសញញឬកិចចរពមេរពៀងទ ំងឡយណែដលប៉ះពល់ េទេលឯករជយ អធិបេតយយ

70

10


1 2

បូ រណភពទឹកដី អពយរកតយ ឹ និងឯកភពជតិ ៃនរពះរជណចរកកមពុជរតូវលុ បេចលជអសរបង់ ។

ំ រដឋធមមនុញញ ៃនរពះរជណចរកកមពុជ ៃថងទី២៤ ែខកញញ ឆន១៩៩៣ : ំ ូ កទី៣ អំពីសិទធិ និងករណីយកចច ជព ិ របស់របជពលរដឋែខមរ ។ មរត ទី ៤៩ : របជពលរដឋែខមររគប់រូបរតូវេគរពរដឋធមមនុញញ និងេគរពចបប់ ។ ំ ូ កទី៤ អំពីរបបនេយបយ ។ ជព មរតទី៥៥ :សនធិសញញ និងកចច ិ រពមេរពៀងទ ំងឡយណ ែដលមនរសបន ិ ឹ ងឯករជយ អធបេតយយ ិ បូ រណភពទឹកដី អពយរកតយភព និងឯកភពជតិ ៃនរពះរជណចរកកមពុជ រតូវលុ បេចល ។ ឹ តមចបប់អនតរជតិ

កចច  ងេនេរកមកររតួតរតរបស់បរេទស ិ រពមេរពៀងណែដលេធវេឡ

េរកមករេគៀប

សងកត់ពីកងទ័ពបរេទស េរកមករគំរមកំែហងេដយកងរបដប់អវុធ េរពះេពលេនះ យួ នេនរគប់រគងរបេទស កមពុជទ ំងមូល គឺជកររ ំេលភខុសចបប់ គឺខុសពីឆនទ:របស់ររសតែខមរ ែដលរស់េនកនុងរបេទសែខមរ (38) ។

កនុងឆន ំ ១៩៩៣ ៃថងទី១៩ ែខកកកដ សេមតចរពះ នេរតតម សីហនុ របធនឧតតមរកុមរបឹកសជតិជន់ខស ព ់

បនេផញរ ពះសរលិខិត េទថវយសេមតចរកុមលួ ង នេរតតម រណបញទិ ធ និង ឯកឧតតម ហ៊ុ ន ែសន កនុងេពលែដលអេញជ ញ េទេធវទសសនក ចច សងគមនិយមេវៀតណមឲយដក់បេងគល  ិ េនរបទសសេវៀតណមរតូវរបប់ឲយរដឋភបលសធរណរដឋ ិ

រពំរបទល់ ែខមរ-េឡងវញ ិ ែដលេគទទួលសគល់ ជផលូវករនឆន ំ ១៩៦០ និង ១៩៧០។ កែនលងខលះបេងគលរពំរបទល់ ខិត ចូ លមកេរជកនុងដរី បេទសកមពុជនឆន ំ១៩៨០ បេងគលទ ំងអស់េនះរតូវែតបំផលញេចល ។

ំ ី របេទស ចំែណកខងៃផទរកឡែដនទឹកសមុ រទ មនរតូ វឲយខុស េផសងដៃទ ពីកចច ិ ិ រពមេរពៀង ទទួលសគល់ អព

សធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណម និង រណ:សិរសជតរិ ំេដះរបេទសេវៀតណមខងតបូង េនឆន ំ១៩៦០ ។

ំងពីរ មនភពជក់លក់ពិត និងរងម ំ សថិតេនេល មតត ិ ភពរវងរបទស និង រវងរបជពលរដឋេយងទ  ឹ

ករេគរព រពំរបទល់ ែដន ៃផទដី និងៃផទទឹក... ។

កនុងឆន ំ២០០៩ រពះបទសេមតច នេរតតម សីហនុ ទមទរទឹកដី និងេកះរបស់ែខមរេនចំេពះ មុ ខេលក Jean-

Marie Cambacérès (39) ។

ប៉រស, ៃថងទី៥ ែខតុ ល ឆន ំ២០១៦ ី

Michel CHAI Sirivuddh : Docteur d’Etat en Droit Public à l’Université Paris I Panthéon-Sorbonne (les 25 et 26 Février 1975). Ancien assistant du Professeur François Perroux (Professeur au Collège de France) (1975-1987), Chargé des Missions à l’ONU (sessions de 1984 à 1989) auprès de S.E. Son Sann, Premier Ministre du Gouvernement de Coalition du Kampuchéa Démocratique).

71

11


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 1

ANNEXES DE KOH TRÂL

1/- Les observations de Charles Régismanset : « En Indochine l’auteur séparait deux civilisations bien distinctes, «… Luro, dans le jugement qu'il porte sur les résultats de domination chinoise, constate que, si le peuple annamite conserva le sentiment d’indépendance au point de reconquérir sa nationalité, il n'en est pas moins vrai qu'au contact supérieur de la civilisation de la Chine. Il prit l’usage de ses lois, se façonna à ses mœurs, adopta sa littérature, de telle façon que l’annamite qui n’est, d'ailleurs, au point de vue· anthropologique qu’une variété de la race céleste, était devenu complètement Chinois au X° siècle ». « ….Les Annamites dominent partout, débaptisent les villes imposent aux Cambodgiens leur langue, leurs vêtements, leurs coutumes. Ils prétendent même changer la religion. Cette fois, s’en est trop ! Le peuple finit par se soulever, chasse les Annamites et réclame aux Siamois un dernier prince légitime … ». Voir « Le miracle Français en Asie » par Charles Régismanset, Les Editions G. Cres et Cie, Paris, 1922, page 133. Dans leur étude sur les cambodgiens, deux auteurs R. Verneau (Professeur d’Anthropologie au Muséum), Pannetier (médecin de l’Assistance médicale au Cambodge) écrivait : l’élimination des peuples de l’Extrême-Orient, « … les Annamites, eux, n’apportaient que mépris et froide barbarie dans l’œuvre d’anéantissement de ces populations, dont ils ignoraient la civilisation et les traditions. – ici deux mondes, les plus anciens de l’humanité, l’Inde et la Chine, se rencontraient. - … » . Les deux auteurs ajoutaient que « C’est le sort que quatre siècles auparavant ils (annamites) avaient fait subir au Champa… ». Voir « Contribution à l’étude des Cambodgiens » par R.Verneau et Pannetier, in, « L’Anthropologie » N°1-2, Tome XXXI, 1921, pp. 279-317.

2/ -A propos de la propriété de l’île KOK TRÂL, Charles Meyniard mentionnait dans son livre : « Le Second empire en Indochine (Siam-Cambodge-Annam) l’ouverture de Siam au Cambodge et la convention du Cambodge », préf, préfacé par M. Flourens, Ancien Ministre des Affaires Etrangères, Paris, Société d’Editions Scientifiques, 1891, page 412. « …Le projet de cession, par le roi du Cambodge, de l’île Cô-Trol (Phû-Quoc) à la France, dont il a parlé dans cette lettre et dans la convention, demande ici quelques explications. ...Pendant les dernières semaines que M. de Montigny passa à Bang-kok, le Kalahom lui fit, un jour, demander une audience particulière. Très étonné d’une telle demande, car il s’était entièrement mis à la disposition de tous les ministres du roi qui venaient familièrement chez lui à toute heure et y prenait même fréquemment leurs repas, - il s’empressa néanmoins de fixer une heure, dans la soirée, pendant laquelle il espérait pouvoir être seul. 72


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 2

...Le Kalahom vint, en effet avec une grande carte européenne des côtes de Siam, du Cambodge et de la Cochinchine. Après quelques instants de conversation, il déroula sa carte et mettant le doigt sur l’île de Cô-Trol, située à l’entrée de la rivière de Campot, il lui en fit longuement la description…. ...M. de Montigny répondit au Kalahom qu’il n’avait ni instruction, ni pouvoirs pour effectuer des prises de possession, et il lui demanda si l’île de Cô-Trol appartenait au Siam. ...Non répondit le Ministre, les Siamois pourraient, « à la vérité en revendiquer la partie située du côté de Siam, mais elle a été enlevée aux Cambodgiens, ses possesseurs primitifs, par les Cochinchinois et n’a, pour unique habitants que quelques pêcheurs de cette nation….», pp. 412-414. 3/- Plusieurs auteurs citaient les passages d’un livre de C. J. Caldeira : « Apontementos d’una viageur da Lisbao à China et da China à Lisbao », (1852, in-18).

-L’écrivain Georges Maspéro, Administrateur des Services Civils de l’Indo-Chine, citait dans son livre « L’Empire khmer – Histoire et Documents », Phnom Penh, Imprimerie du Protectorat, 1904, « cette ambassade accompagnait les Chau Ponhea Kon et Pen, tous deux fils de portugais et de femmes cambodgiennes… », page.85.

-L’écrivain Adhémard Leclère, ancien Résident de France au Cambodge, citait dans son ouvrage « Histoire du Cambodge ».Depuis le 1er siècle de notre ère. D’après les inscriptions lapidaires, les annales chinoises et annamites et les documents européens des six derniers siècles. Librairie Paul Geuthner, Paris, 1914. « Le roi Ang-Duong envoya secrètement à Singapour deux descendants de Portugais, catholiques de religion, les Chauv ponhea Koy et Pên, porter à notre consul de France une lettre écrite en français par Monseigneur Miche, évêque au Cambodge, sous la dictée du roi et adressé à l’Empereur Napoléon III pour « lui témoigner son amitié et lui présenter ses humbles hommages » page 473. -Pour Charles Meyniard, l’écrivain citait deux noms – de descendants de Portugais – « pour porter une lettre à Joachim ( ?) Pour que celui-ci allât trouver le souverain de la France et lui demander à contracter une alliance ayant pour but de faciliter les relations commerciales... ». Charles Meyniard, Op.cit. Page 360. 4/- Les échanges des correspondances entre M. le Comte de Courcy, Chargé d’Affaires de la France à Macao et M. le Comte Walewski, Ministre des Affaires Etrangères concernant les négociations au Siam et au Cambodge. M. le Comte de Courcy citait les phrases de M.de Montigny comme suit : Ma mission au Cambodge a parfaitement réussi et, désormais les intérêts français et ceux de la religion catholique seront honorablement sauvegardés dans ce royaume… ».Voir « La France et la Cochinchine, 1852-1858 : la mission du Catinat à Tourane (1856). Documents publiés par Henri Cordier, « T'oung Pao », série II, Volume VII, N°4, 1906, pp.481-514. 5/- Le Père Hestrest, missionnaire de Campot se chargeait de présenter un projet de Traité au Roi Ang Duong. Voir André Migot « Les khmers », Editions le Livre contemporain ». Paris, 1960, page 299.

6/- Les persécutions des prêtres catholiques français et espagnols : le père Néron (la tête tranché), le père Vénard (l’étranglement), Monseigneur Hermosilla, Monseigneur Berrio–Ochoa, le père Almato (têtes tranchées). Voir « L’Annam et le Cambodge – Voyages et Notices historiques », accompagnés d’une carte géographique par C.-E. Bouillevaux, Missionnaire, Paris, Victor Palmé, Librairie –Editeur, 1874, pp.421-423.

73


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 3

7/- Voir le livre de Paulin Vial qui écrivait : La victoire des français sur les annamites. « …Au moment où nous venions d'obtenir ce brillant succès, arrivèrent à Saigon des envoyés officiels du Roi de Cambodge. Ils étaient venus par terre en passant par Tây-Ninh, Trambang et Tông-Kéou. Ils apportaient des présents et des lettres pour l'amiral. Les Français furent frappés de la différence qui existe entre les Cambodgiens et les Annamites. Le chef de la mission était un grand vieillard, à cheveux gris coupés ras, assez richement vêtu d'une veste et d'un langouti de soie brochée d'or. Douze gardes tenaient devant lui de grands sabres nus à poignée d'argent pendant qu'on le portait sur un riche palanquin ». « Sa suite se composait de cent personnes. Ce mandarin fut reçu cordialement par l'amiral Charner ; c'était une alliance et un appui pour l'avenir qui venait s'offrir à nous. L'occupation de Mitho amena celle des pays situés; entre cette ville, le Mékong et le Soirap ; on établit; immédiatement des postes français à Gia-Thanh (arrondissement de Tan-an), à Chogao et à Gocong. …». Voir « Les Premières années de la Cochinchine, colonie française », par Paulin Alexandre Vial (1831-1907), ... avec une préface de M. le Cne de Vau Rieunier. Tome Ier. 1874. Paris Challamel Aîné -Libraire- Editeur, 1874. Pages 113-14.

8/- Treize ans après la publication de Paulin Vial, Albert Septans écrivait « … Par l'occupation de Tay Ninh, nous devenions les voisins du Cambodge ; le 24 mars, l'amiral envoya à Campot le Norzagaray dont le commandant, le lieutenant de vaisseau Lespès, remit au roi des présents et la lettre suivante de l'amiral Charner : « Les derniers événements de la Cochinchine sont parvenus à la connaissance de Votre Majesté. Elle sait que les troupes franco-espagnoles ont chassé les Annamites des lignes de Kihoa, que Saigon est dégagé et que l'armée ennemie vaincue, s'est dispersée dans toutes les directions. ...Les populations des environs, à de grandes distances, sont venues faire leur soumission et accepter la protection qui leur était offerte. L'intention de la France est de conserver sa conquête, de fonder dans la Basse-Cochinchine une colonie et d'y apporter tous les bienfaits de la civilisation européenne. ...Le Cambodge a toujours eu avec la France des relations d'amitié. J'espère que nos rapports, en devenant plus fréquents, deviendront aussi plus intimes. Comme commandant des forces de terre et de mer en Cochinchine et comme représentant de la France, je viens assurer Votre Majesté de nos meilleures intentions à l'égard du Cambodge et répondre aux avances de paix et d'amitié que le Roi, votre père, Sire, a souvent faites au représentant du noble Empereur des Français à Saigon. J'ai l'honneur d'informer aussi Votre Majesté que je compte, dans un temps peu éloigné, porter nos forces sur Mythô et m'emparer de cette place, dernière défense des Annamites vers le Cambodge. ...Le roi répondit par l'envoi d'une ambassade de quatre-vingts personnes qui arriva par terre à Saigon complimenter l'amiral et l'assurer des bons sentiments de leur souverain envers la France. ...Les termes de la lettre de l'amiral Charner indiquaient nettement l'intention du Gouvernement français de créer un établissement aux bouches de Mékong ; d'ailleurs, dès le commencement des opérations, quand l'amiral sollicita du gouverneur-général des Philippines l'envoi de renforts, notamment en cavalerie tagale, il s'était exprimé non moins implicitement sur l'intention, de la part de la France, de s'établir dans le pays de Giadinh ».Voir « Le commencement de l’indo-chine française », d’après les Archives du Ministère de la Marine et des colonies. Les mémoires ou relations du temps, par Albert Septans, Capitaine d’Infanterie de Marine, Breveté d’Etat Major, Paris Challamel Ainé, Libraire Editeur, 1887, pages 155-56. Après les prises de possession des provinces cambodgiennes à la basse Cochinchine, le Roi Annamite envoya un représentant en France pour racheter les provinces cambodgiennes, occupées par les annamites et libérées par les forces combinées franco-espagnoles. A Thomazi écrivait comme

74


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 4

ceci : « Débarqués à Toulon au début de septembre 1863, ils (annamites) se rendent à Paris, sont reçus par Napoléon III après un mois d’attente, et lui exposent le but de leur mission. ...L’empereur d’Annam offre à la France, en échange de la rétrocession des trois provinces, un tribut perpétuel de 2 à 3 millions par an, ou 40 millions une fois payés, avec la liberté du commerce dans tout son empire et la possession définitive de Saigon. ...Ces propositions ne sont pas acceptées, mais on ne les repousse pas non plus ; en réponse à la harangue de Phan-tan-Giang, Napoléon prononce un discours qui affirma à la fois ses bonnes intentions et sa fermeté : la France dit-il est animée de bienveillance pour toutes les nations, toujours prêtes à protéger les faibles, mais sévère pour ceux qui cherchent à entraver la justice… ». Voir « la conquête de l’Indochine », par A. Thomazi, capitaine de Vaisseau en retraite, Payot, paris, 1934, page 80. A Thomazi citait le nom du Commandant Aubaret. Celui-ci était l’auteur d’un ouvrage « Histoire et description de la Basse Cochinchine – pays de Gia-Dinh », publié par ordre de S.E. le comte de Chasse loup-Laubat, Ministre de la Marine et des colonies, Paris Imprimerie Impériale, MDCCCLXIII. L’ouvrage du Capitaine de Frégate Aubaret, comprenant 357 pages, saisissait le sens des vives résistances des khmers contre les invasions des annamites. En 1949, lors de la cession de la Cochinchine, à titre de Colonie française comme l’Algérie ou la Martinique, S.E. Nhiek Tioulong, Délégué du Cambodge protestait au sein de la Conférence à Dalat, en ces termes : « Vous savez que la terre de Cochinchine est terre cambodgienne, cédée par le roi du Cambodge à l’empereur d'Annam, mais aucun texte diplomatique ne l'avait sanctionné. Or la France est arrivée. Elle a entrepris une guerre de conquête et toute la Cochinchine est devenue française. Le Gouvernement du Cambodge n'a pu que consentir à cette nouvelle situation de fait, parce qu'entre-temps il s'est mis sous le protectorat de la de la France… ». Voir « Chronique d’Indochine – 1945-1947 » par Amiral Thierry d’Argenlieu, Haut-commissaire de France, Albin Michel, 1985. Page 276. 9/- Après avoir éliminé les vietnamiens de Cochinchine, Le Vice-amiral Charner envoya le Lieutenant de vaisseau Lespès, porteur d’une lettre, à S.M. le Roi Norodom, Charles Meyniard, Op.cit. Page 473.

10/- Voir « Explorations et Missions de Doudart de Lagrée, Capitaine de frégate-premier représentant de protectorat français au Cambodge, Chef de la mission d’Exploration du Me-Kong et du haut Song-Koi. ». Extrait de ses manuscrits, mis en ordre par M.A.B. Villemereuil, capitaine de vaisseau, Paris, Imprimerie et Libraire de madame veuve Bouchard-Huzard, Jels Tremblay, Gendre et Successeur, 1883. Voir aussi « Histoire de colonies françaises et de l’Expansion de la France dans le Monde », Tome V, -L’Indochine par Edmond Chassigneux, ancien membre de l’Ecole française d’Extrême-Orient, Société de l’Histoire nationale, Paris 1932. A la page 392 … "Le traité fut accepté par Norodom et signé le 11 août 1863". 11/- La cérémonie put enfin être célébrée dans la capitale cambodgienne. ». Voir « l’Histoire des colonies françaises et l’Expansion de la France dans le monde… », Op.cit. Page 394.

12/- Le traité franco-annamite de 1874 devenait une menace directe de la sécurité des frontières Sud de la Chine. Celle-ci se considérait que le peuple vivant aux frontières-Sud était le peuple vassal. Dans sa thèse de 1904, H. Cheneau prenait des arguments puisés du livre de l’historien Devéria « Comme l’écrit Devéria, très au courant des choses asiatiques, le terme vassal, par lequel

75


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 5

l’Empereur de Chine désigne les souverains annamites n’est pas une traduction exacte du mot chinois « Fan», cette expression veut littéralement dire « haie, tamis, grillage » comme si les Etats immédiatement voisins de la Chine en étaient aussi la haie.. ». Voir « Du Protectorat français en Annam, au Tonkin et au Cambodge », Thèse pour le Doctorat, présentée et soutenue le 18 févier 1904, par H. Cheneau à la Faculté de Droit de l’Université de Paris, V. Giard et E Brière, page 113. L’historien Devéria écrivait ceci :« la situation de l’Annam vis-à-vis de la Chine me semble toute entière dans ce mot de FAN ou Haie : elle est là pour amortir le premier choc d’agresseurs pouvant venir de plus loin et, ainsi que l’histoire le démontre, c’est là que la Chine rejette, pour les faire livrer ensuite ou s’en servir sur place, les épaves de ses révolutions. ...C’est ainsi qu’en 1873, la moitié de l’armée chinoise du Kouang-si occupait Bac-ninh, Caobang et Lan-son avec le consentement de l’Annam …L’Annam étant vassal de la Chine nous ne pouvions pas ne pas y envoyer de nos troupes pour y rétablir l’ordre ».Voir « Histoire des relations de la Chine avec l’Annam-Viêtnam – du XVI° au XIX° siècle », par G. Devéria – Premier interprète de la Légation de France en Chine, Correspondant de l’école spéciale des langues orientales vivantes), Paris Ernest Leroux 1880. p, 14. 13/- Voir « L’Affaire du Tonkin –Histoire diplomatique de l’Etablissement de notre Protectorat sur l’Annam et de notre conflit avec la Chine -1882-1885 », par un Diplomate, Paris, J. Hetzel et Cie, Editeurs. De décembre 1882 à juin 1884, il est mentionné que « le conflit franco-chinois n’était pas seulement de nature à affecter les deux nations en cause ; il devait aussi être un sujet de préoccupation pour toutes les Puissances qui entretiennent avec l’Extrême Orient des relations commerciales ».Les dates de médiations sont : pour les Etats-Unis d’Amérique (juillet-Août 1884), Berlin et Washington (septembre-octobre 1884), la Grande Bretagne (Octobre-décembre1884), dans le livre III : MEDIATIONS : 1883-1884. pp. 297-334. Il est très important de rappeler que dès la formation géographique de l’INDOCHINE, réalisée sur la base du Traité Franco-chinois de 1884. A l’appui de ce traité - signé à TIEN TSIN, le 11 Mai 1884 entre Ernest François Fournier, Capitaine de Frégate « LE VOLTA » et par S.E. Li Hong Tchang – la France s’engageait à imposer sa souveraineté sur toute l’Indo-Chine. Elle y perdait sa souveraineté en Mars 1945, (voir plus loin M. Pierre Gerbet). Dans ce Traité, des clauses indiquées sont « des libres circulations des commerces entre la Chine, le Tonkin et la France. Aucune mention n’y est indiquée : « Suppression de suzeraineté chinoise sur le TONKIN ». M. Harmand, qui faisait part de la Mission Delaporte au Cambodge et séjournait en Cochinchine de 1866 à1870, commençait à réorganiser les provinces de l’Indochine Française.

14/- Avant la rétrocession des provinces khmères occupées par le Siam depuis des siècles, S.M. le Roi Sisowath effectuait un voyage en France. En 1906, il emmenait ave LUI un groupe des danseurs khmers et un orchestre à l’occasion de l’Exposition coloniale à Marseille. De Son vivant, Altesse Sisowath Essaro me racontait que sa Mère faisait partie de cette Délégation. C’était à ce moment précis que le grand sculpteur Rodin devait prendre le train pour Marseille à la rencontre des danseurs khmers. En 2006, le Musée Rodin (7ème) commémorait le 100ème anniversaire des collections des dessins du grand Rodin. En 1907, Le Siam remettait à la France les provinces qu’il occupait depuis 1794. Dans une réunion du comité de l’Asie Française, M. Robert de Caix s’est exprimé de la manière suivante : « En 1794 A propos de la signature du traité de 1907, M.de CAIX déclarait que : « …en 1794, un mandarin cambodgien, gouverneur de Battambang, donna son pays au Siam qui en échange lui promit de lui laisser une sorte de vice royauté qui a été conservée depuis à ses descendants et qui

76


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 6

était exercée encore par Phrya KATATHORN, au moment du traité de mars 1907…rendre hommage à ceux qui avait participé à l’élaboration de ce traité, c’est-à-dire MM. Colin de Plancy, le colonel Bernard Boissonas.. ». « Bulletin du Comité de l’Asie Française », N°83, février 1908, page 48-49. Un rapport publié dans « le Bulletin du Comité de l’Asie Française », N°87, Juin 1908, mentionnait comme ceci : « La rétrocession des provinces cambodgiennes – Depuis plusieurs mois déjà, ces territoires de l’Ouest des lacs, qu’on a trop emphatiquement appelés l’Alsace-Lorraine cambodgienne, ont été réunis à notre domaine indo-chinois et replacés sous le gouvernement de Sa Majesté Sisovath, roi du Cambodge. La remise de ces territoires n’a pas été sans causer quelque émotion au moment où elle a été faite par les représentants du gouvernement siamois, émotion qui n’aurait pas eu raison d’être si l’assimilation dont on honorait ses habitants en le comparant à ceux de nos provinces perdues avait été pleinement justifiée… ». 15/- A l’occasion de son règne, Angkor wath, Monuments khmers étaient les joyaux de l’Empire à l’Exposition Coloniale de 1931 à Vincennes.

En 1934, l’Amiral Pierre Robert a été décoré par Sa Majesté le Roi SISOWATH Monivong (médaille ci-dessus)

16/- La ligne dite « Brévié» était réalisée sous la directive M. Brévié, Gouverneur Général de l’Indochine Française. Depuis 1941, les forces japonaises envahissaient toute l’Asie et l’Océan Pacifique. Voir « A la barre de l’Indochine » par l’Amiral DECOUX, Paris PLON, 1949. Le Siam changeait son nom en Thaïlande et dénonçait le traité de 1907, enfin d’occuper les provinces khmères rendues à l’Indochine française. Le 9 mars 1945, la souveraineté française disparaissait de l’Indochine française, et la ligne Brévié cessait d’y exister en qualité de ligne de partage des eaux territoriales entre l’espace maritime Khmer et celui de la Cochinchine d’une part et d’autre part le rétablissement de lien direct réapparaissait entre l’île khmère KOH TRÄL et le territoire de Kampot. M. Pierre Gerbet mentionnait : « L’extinction de la souveraineté française était définitive. Les forces japonaises occupaient l’Indochine, « le 9 mars 1945 à 19 h 00; l’ambassadeur Matsumoto remet à l’Amiral Decoux, qui se trouve à Saigon, un ultimatum exigeant que les troupes françaises et « tous les services nécessaires aux 77


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 7

opérations militaires » soient mis sous son commandement. Une réponse d’attente, donnée dans l’heure qui suit, est considéré comme un refus par les japonais, qui ont attaqué la citadelle de Hanoi quelques minutes après 20 heures …la souveraineté française a pris fin….». Voir « le Relèvement 1944-1949 » par Pierre Gerbet avec la collaboration de Jean Laloy, Jacques Dupuy, Jacques de Folin, Henry Rollet, Imprimerie Nationale Editions, Paris 1991, p.192. 17/- L’année du transfert de la Cochinchine à l’Annam diffusée dans tous les journaux, il était mentionné dans le quotidien « le Monde du 24 Mai 1949 », que : C’est par 351 voix contre 209 que l’Assemblée nationale a voté le projet de loi rattachant la Cochinchine à l’État associé du Vietnam. Mais cette substantielle majorité ne rend exactement compte ni du déroulement du débat, ni de son atmosphère, ni du déchirement dont il est pour beaucoup l’occasion. La majorité, une majorité élargie, a voulu soutenir le gouvernement. Mais combien plus par nécessité que par conviction ! Devant une Assemblée anormalement clairsemée, comme s’il ne s’agissait pas de la vie même de l’Union française et des Français, le ministre de la France d’outre-mer a été vivement attaqué de droite et de gauche. Le général Aumeran et M. Pierre Cot, pour des raisons bien diverses, ont voulu comme le prendre au piège de son argument. Car il est toujours périlleux de couvrir une politique essentiellement empirique d’un revêtement juridique. Comment rattacher un territoire, la Cochinchine, à un Etat, le Vietnam, qui n’existe pas, dit le général Aumeran. Nous rappelons que les paroles du Général Aumeran sont justes. « Répétons-t-on le, ‘ Rattacher à un Etat…qui n’existe pas…’. Nous soulignons en italiques la phrase du Général Aumeran. Lors d’un colloque organisé au Sénat sur le thème de l’actualité vietnamienne, M. le Conseiller Pierre Guerner relatait l’existence d’un Etat fantôme, le Vietnam. Dans la partie -D- de son rapport, il écrivait que « …d’un point de vue strictement juridique, il est plausible de contester l’existence d’un Etat vietnamien communiste avant 1954. L’Etat vietnamien qui existe alors était colonial institué par la France en 1946. Vis-à-vis de la France, le Gouvernement d’Hô Chi Minh faisait plutôt figure de mouvement insurrectionnel… ». Voir : Rapport de M. le conseiller Pierre Guerner, in, « Bulletin d’information de la Cour de cassation – Jurisprudence » – et Doctrine ’, Communication, n° 369, le 15 juin 1993, pp.12-23. En 1949, l’Armée chinoise habillait les tonkinois en Vietminhs. Lire deux articles très intéressants : - Chen Jian “China and the First Indo-China War, 1950-54”, in, « The China Quarterly », N°. 133 Mars, 1993), pp. 85-110. - Qiang Zhai : “Transplanting the Chinese Model : Chinese Military Advisers and the First Vietnam War, 1950- 1954”, in, The Journal of Military History, Vol. 57, No. 4, (Oct., 1993), pp. 689-715. - Voir aussi le film écrit et dirigé par Pierre schoenderffer avec la participation de Tioulong Boramy, et l’acteur Buno Cremer , (Nos Hommages à Sa mémoire) dans la 317ème Section pour voir comment les Vietminh déferlaient leurs partisans au Cambodge. 18/- M. Pierre Gerbet écrivait à la page 396 : « La situation s’aggrave, avec l’arrivée des troupes chinoises de Mao le long de la frontière du Tonkin le 13 décembre 1949, 35 000 soldats chinois de Chiang Kai-shek, entrés en Indochine à la fin de l’année sont désarmés puis internés dans l’ile Phu Quoc ( Koh Tral ), au sud du pays. Cela signifie que malgré la disparition de la souveraineté française en Indochine, la France prenait possession de cette île en tant que Puissance Coloniale pour y conserver les troupes chinoises (nationalistes). Pierre Gerbet, Op. Cit.

78


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 8

19/- En 1952 l’audience du Général De Langlade à Sa .Majesté le Roi Norodom Sihanouk

Le 9 Novembre 1953, Le Général De Langlade épingle au drapeau khmer la Croix de guerre

79


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 9

20/- Revue «Cambodge d’Aujourd’hui», Mars-Avril, N°3-4, 1960. L’inauguration du port de Kampong Som.

Samdech Upayuvareach Norodom Sihanouk, S.E. Fred Andrew Seaton, Secrétaire d’Etat à l’Intérieur des Etas Unis d’Amérique, S.E. William C. Trimble, Ambassadeur des Etats-Unis au Cambodge.

Revue « Cambodge d’Aujourd’hui », Mois de juin, 1959.

80


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 10

21/- Kret de Sa MajestĂŠ le Roi Norodom Suramarit

81


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 11

22/- Déclaration de S.E. Phlek Chhat : L’intervention de S.E. Phlek Chhat à la conférence sur le Droit de la mer. « Le 1er Avril, M. Phlek Chhat, Chef de la Délégation Cambodgienne, au cours du débat général à Genève, a fait la déclaration suivante : Au nom de mon Gouvernement , je déclare enfin que l’île du Milieu et l’ensemble des autres îles situées au sud des côtes cambodgiennes , notamment l’île de Koh Trâl sur laquelle nous avons réservé nos droits depuis longtemps, font partie intégrante de notre territoire, que nous nous réservons le droit de tirer les lignes de base droites conformément à l’article 4 de la Convention sur la mer territoriale et la zone contiguë et que nous appliquerons à la lettre et dans son esprit les dispositions de l’article douze de la même Convention qui reconnaît notamment les titres historiques et les circonstances spéciales permettant la définition de la mer territoriale de deux Etats limitrophes ». Voir l’article « Le Cambodge face à l’impérialisme sud-vietnamien, in, Revue « Cambodge d’Aujourd’hui », les mois de Mars-Avril 1960. 23/- Visite à Kep

Le Président Chou En-Lai, Le Maréchal Chen Yi, l’interprète, S.A.R. le Prince Norodom Sihanouk Revue «Cambodge d’Aujourd’hui », le mois de Mai, 1960 –

24/- Un document intitulé « CAMBODGE : Recherches pétrolières. Plateau continental », élaboré par ESPRIT KHMER FORUM, 99 pages dactylographiées, plus trois annexes, Paris Mai 1995, remis par M. SEAN Pengsè à M. CHAI Thoul, sont extrêmement précieux pour les îles khmères, y compris l’île Koh Tral. 82


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 12

25/-

83


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 13

« Back to a future ? ». Volontary Repatriation of Indochinese Refugees and Displaced Persons from Thailand. Edited by Luci Standley, January 1990, CCSDPT, Bangkok 10400, Thailand. 84


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 14

Croquis (« The four days of Mayaguez » by ROY. ROWAN, W.W. Norton, Company, inc, New York, 1975) Aux environs de quelques semaines, après la prise de pouvoir à Phnom Penh, les dirigeants du Kampuchéa Démocratique ordonnaient l’ordre d’arraisonner le navire marchand américain. Des attaques américaines avaient été lancées pour libérer des otages du navire. Dans son article “The

85


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 15

Seizure and Recovery of the Mayaguez” le Professeur Jordan J. Paust analysait le droit de passage des navires dans la haute mer et le droit légitime de l’espace maritime khmer. Selon l’auteur, « Le Mayaguez était saisi à environ six milles marins et demie au large de la Poulo Iles Wai. Depuis la capture, une grande attention avait été concentrée sur la question de savoir si le Mayaguez était dans les eaux "internationales" ou "cambodgiennes"…Un des principaux points de discorde entre les Etats-Unis et le Cambodge concernait le bien-fondé de la réclamation du Cambodge à 12 milles de la mer territoriale. …Depuis 1969, le Cambodge réclamait une distance de 12-milles marins à la mer territoriale, mais les États-Unis alléguaient encore que les trois milles marins représentant la limite territoriale pour eux-mêmes, et apparemment, soutenaient que le Cambodge et tout autre État, étaient tenus à suivre les normes standards des États-Unis… » …Presque tous les États à l'exception des États-Unis, cependant, réclamaient au moins une ceinture de 12 milles, et la Convention de 1958 sur la mer territoriale et la Zone contiguë ne restreignait pas la largeur de la mer d'un Etat à trois milles. ». « …En effet, il y a un consensus que le cas échéant restriction existe, mais c'est simplement que la largeur d'un prétendu territoriale en mer ne peut pas se prolonger au delà de 12 milles…». Le professeur Jordan J. Paust reprenait les opinions de « John R. Stevenson, Représentant spécial du Président Ford pour le Droit de la Conférence de la mer, et Bernard H. Oxman, assistant juridique Conseiller pour les océans, de l'Environnement et des Affaires scientifiques, qui écrivaient que lors de la récente session de Caracas de la loi continue de la mer, Conférence concernant « l’accord sur une mer territoriale de 12 milles était si répandue qu'il n'y avait pratiquement aucune référence à une autre limite pour un débat public ». Voir : “The Seizure and Recovery of the Mayaguez”, by Jordan J. Paust, in, « The Yale Law Journal », Vol. 85, N° 6, May, 1976, pages 774-806.

26/En 2001, M. Dennis Blair, Commandant en Chef de l’Administration des Etats-Unis dans le Pacifique, à droite, serre la main avec des soldats cambodgiens lors d'une récente visite à Koh Tang, une île 149 miles au sud-ouest de Phnom Penh. « AP Photo/Ou Neakiry Posted on 01/17/01 ».

27/- M. François Joyaux écrivait au sujet des îles khmères : « Mais les plus graves opposèrent, dès le mois de mai, des bâtiments de guerre vietnamiens et cambodgiens au large de l’île de Phu Quoc. Les " Khmers rouges " occupèrent un îlot situe au sud de la " ligne Brévié " - un îlot de Tho Chu en vietnamien - tandis qu'un mois plus tard, les Vietnamiens commençaient à occuper la petite station navale cambodgienne de l’île de Poulo Wai. Si l'on définit la troisième guerre d'Indochine comme étant celle qui a opposé les Etats communistes d'Asie entre eux, celle-ci était donc entamée. ...Des négociations khméro-vietnamiennes d'ordre général, mais dans lesquelles le différend frontalier tint une large place, s'ouvrirent en juin 1975 à Hanoi, au plus haut niveau, la délégation 86


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 16

cambodgienne étant dirigée par Pol Pot lui-même. Le conflit s'apaisa momentanément. Les Vietnamiens se retirèrent de Poulo Wai et le principe de négociations frontalières spécifiques fut arrêté... ». Voir « Géopolitique de l’Extrême-Orient ». Frontières et Stratégies- Tome II, Editions Complexe 1991, pages 92-93. 28/- Pour le Professeur Hervé Coutau-Bégarie, c’était « La fin de la pax americana », il écrivait : «…en 1975, l'affaire vietnamienne se termina par une honteuse déroute, et les pays d’Asie du Sud-est, tirant la conclusion de l'impuissance américaine, demandèrent la dissolution de l'OTASE, depuis longtemps léthargique ; cette dissolution devint effective en 1977. Une politique habile aurait pu limiter les dégâts, en profitant du semblant de consensus qui s'était établi après la fin de la guerre du Vietnam: « Tout de suite après la chute du Vietnam du Sud, il était entendu que les forces encore stationnées en Asie ainsi que les traités seraient maintenus au moins provisoirement pour éviter une réaction en chaîne qui orienterait les anciens clients et alliés des Etats-Unis vers le neutralisme ou pire encore ». « …En décembre 1975, Ford énonçait à Honolulu la "doctrine du Pacifique" qui n'était qu'une actualisation de celle de Guam. Mais il devait céder la place à la fin de l'année suivante à Jimmy Carter… ». Voir : « Stratégie du Pacifique » par Hervé Coutau-Bégarie, Economica, 1987.Pages 63-64. 29/- Dans la thèse de David Boyle « les Nations - Unies et le Cambodge. 1979-2003 », soutenue à l’Université Panthéon-Assas Paris II, le 9 Mars 2004, l’auteur indique clairement qu’à la page 230, « la présence de plus de dix divisions des forces armées vietnamiennes au Cambodge semble, à première vue, démontrer son ingérence armée… »

M. David Boyle mentionne à la page 265, dans le paragraphe 2 « les violations des Droits de l’homme par le Viet Nam », et dans la note 243, ajoute que le Viet Nam avait fait acte d’accession aux quatre conventions de Genève de 1949 dès 1958…, en outre le Viet Nam a signé le premier protocole additionnel de 1977, concernant la lutte contre la domination coloniale et l’occupation étrangère, ratifié dès son adoption avant de le ratifier en 1981 ; son article 54 interdit la destruction ou l’enlèvement des objets indispensables à la survie des populations civiles : aliments, zones agricoles , anomaux et sources d’eau portables, etc. . (Exemple : « Le journal « Bangkok Post » du 10 Mai 1981 indiquait que deux saboteurs vietnamiens dont l’un était soldat. Celui-ci avait été arrêté par les soldats thaïs, avait essayé de mettre des produits toxiques dans le bassin d’eau qui alimentait les plus de 20 000 cambodgiens. L’autre était le soldat du Kampuchéa de Heng Samrin ». La photo ci-jointe montre que le civil avait récupéré les masques à gaz utilisées par les soldats d’occupation de l’Armée Vietnamienne. Photo diffusée dans le journal «Washington Post» du 6 Mars 19832. L’Armée d’occupation du Vietnam recrutait de force les jeunes (18 à 35 ans) à venir construire des barrières stratégiques, nommées K5. Sur le terrain il n’y avait que des morts et des malades.

87


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 17

Voir « Dictionnaire des Khmers Rouges » par Solomon Kane, introduction de David Chandler, IRASEC. Présence Graphique, 37260 Monts, janvier 2007.

Madame Margaret Slocomb publie un livre sur les travaux forcés des jeunes Khmers. Voir « The People’s Republic of Kampuchea. 1979-1989 », Silkworm Books, 2003, pp. 240-249., et son article : The K5 Gamble : National Defense and Nation Building under the People Republic of Kampuchéa , « Journal of Southeast Asian Studies », Vol. 32, N° 2, June, 2001, pp. 195-210. Voir aussi l’ouvrage de M. Nicolas Regaud « Le Cambodge dans la tourmente ». Le troisième conflit indochinois, L’Harmattan, Février 1992, à la page 127, l’auteur décrit un schéma « le Mur de Bambou à la Frontière-thaïlandaise ». 30/- Accord sur les eaux historiques de la république socialiste du Viet Nam et de la République populaire du Kampuchea ; signé à Ho Chi Minh Ville, le 7 Juillet 1982, par Nguyen Co Thach, Ministre des Affaires Etrangères de la République du Viet Nam, et par Hun Sen, Ministre des Affaires Etrangères de la République Populaire du Kampuchéa. Certains points importants à exposer et à élucider concernant l’accord sur les eaux historiques entre les deux pays : Viet Nam – Kampuchéa. Décret sur la limitation des zones maritimes et du plateau continental du Kampuchéa. Le 8 Août 1982. 88


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 18

Traité du 20 Juillet 1983 fixant les principes de résolution des conflits frontaliers (texte en khmer) signé par Nguyen Co Thach, Ministre des Affaires Etrangères de la République du Viet Nam, et par HUN SEN, Ministre des Affaires Etrangères de la République Populaire du Kampuchéa. Accord du 20 Juillet 1983 fixant le statut des frontières (texte en Khmer) signé par Nguyen Co Thach, Ministre des Affaires Etrangères de la République du Viet Nam, et par Hun Sen, Ministre des Affaires Etrangères de la République Populaire du Kampuchéa. FULL TEXT of 27 December 1985 SRV – PRK National Border Delimitation Treaty, Hanoi « NHAN DAN in Vietnamese », 5 Mar 86 P. 2. (texte en anglais). Traité du 27 Décembre 1985 portant délimitations des frontières entre le Cambodge et le Viet Nam (texte en khmer) signé, P.O. du Comité National de la République du Viet Nam et P.O du Comité National de la République Populaire du Kampuchéa. 31/- Le 22 juin 1982 : Trois groupes d’opposition - le Front Uni national pour un Cambodge indépendant, neutre, pacifique et coopératif (FUNCINPEC), le Front national de libération du peuple khmer (FNLPK) et les khmers rouges (également appelés Parti du Kampuchéa démocratique ou PKD ) constituent un gouvernement de coalition en exil dirigé par le Prince Sihanouk. La coalition occupe, sous le nom de Kampuchéa démocratique, le siège réservé au Cambodge à l’Organisation des Nations Unies. Voir « Chronologie des évènements », in, « Les Nations Unies et le Cambodge.1991-1995 », Avec une introduction de Boutros Boutros-Ghali, Secrétaire Général de l’Organisation des Nations Unis. Série Livres bleus des nations Unies, Volume II, Nations Unies, New York, N.Y. 1995, page 67.

A Beijing, le 2 juin 2005, S.M. le Roi NORODOM Sihanouk mentionnait avec vigueur la superficie du Royaume du Cambodge. 89


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 19

Le 21 Mars 1981 à Pyong Yang, sous la Haute Autorité de S.A.R. le Prince Norodom Sihanouk, le FUNCINPEC (Front Uni National pour un Cambodge Indépendant, Neutre, Pacifique, et Coopératif) y était institué. Les Statuts du FUNCINPEC comprennent 37 articles et le règlement intérieur, approuvé par S.A.R. le Prince Norodom Sihanouk à Pékin, le 27 Avril 1981. Le Manifeste du FUNCINPEC qui comprend 39 paragraphes, est un texte de base pour la rédaction de la Constitution du 24 Septembre 1993. Voir le livre de M. Gaillard « Démocratie Cambodgienne – La constitution du 24 octobre 1993 », Editions, L’Harmattan, 1994), et comme ce Manifeste a un caractère de lutte contre les occupations des armées vietnamiennes, il est mentionné clairement, dans le préambule, comme ceci : « …décimé et saigné à blanc par les massacres systématiques des fanatiques criminels de Pol Pot, le peule khmer est à présent tombé avec l’administration, « aux ordres de Heng Samrin » sous la férule colonisatrice des Vietnamiens, dont les visées expansionnistes et annexionnistes ont été, depuis toujours , érigées en doctrine. Les exemples de l’ancien Champa, et celui, plus récemment du Kampuchéa krom (bas – Cambodge devenu Cochinchine, puis Sud Vietnam)… ». Le 28 mai 1979, l’Association Générale des Khmers à l’Etranger (AGKE), autorisé par la Préfecture de Paris, son objectif : Préservation de la religion, de la culture et de la civilisation khmères; consolidation de l'esprit d'union et de fraternité entre Khmers; aide et assistance entre Khmers

De gauche à droite : Le Fondateur S.E. Son Sann Conseil des Sages et Membres d'Honneur de l' AGKE : S.E. Nhiek Tioulong - S.E. Nong Kimny - S.E. Chai Thoul.

Le 9 octobre 1979, était créé sur le territoire khmer, le « Front National de Libération du Peuple Khmer. Le Monde du 13 octobre 1979 : « Opposé aux Khmers Rouges, aux pro-vietnamiens. Un front national de libération s’est constitué à Paris. La création, le 9 octobre, du Front national de libération du peuple khmer (F.N.L.P.K.) a été officiellement annoncée, vendredi 12 octobre à Paris, au cours d’une conférence de presse. Prétendant représenter une troisième voie entre l’équipe provietnamienne au pouvoir à Phnom Penh et les Khmers Rouges et disposer « sur le terrain » d’unités combattantes, la nouvelle organisation est formée de personnalités modérées. Cette initiative est, semble-t-il, accueillie, avec bienveillance, sinon encouragée, par plusieurs pays occidentaux. Un ancien premier ministre et proche collaborateur du prince Sihanouk, M. Son Sann, âgé de soixantesept ans, assure la présidence du Front, dont le vice-président est M. Chhean Vam, qui dirigea le premier gouvernement cambodgien issu d’élections, en 1947. La direction est assurée par un comité exécutif assisté d’un conseil des sages et d’un conseil militaire. Le conseil des sages comprend notamment MM. Sim Var, ancien conseiller de l’Union française et ancien premier ministre du prince Sihanouk, M. Nong Kimny, ancien représentant permanent du Cambodge à l’ONU, M. Chai Thoul, ancien ministre des finances sous le régime du prince Sihanouk. Le manifeste du F.N.L.P.K précise que son programme politique sera élaboré – et soumis à l’approbation d’un « congrès national du peuple » - suivant les « principes fondamentaux du nationalisme, du socialisme bouddhique (Voie du milieu), de stricte neutralité (aucune alliance ni base militaire), d’indépendance nationale, de souveraineté du peuple, d’intégrité territoriale »... et qu’il « respectera les aspirations profondes du peuple khmer ». Le régime économique « sera le plus libéral possible » et donnera « toutes garanties réelles aux futurs investisseurs ». 90


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 20

Dessin de Daravichet CHAI, 1979

S.E. Son Sann, Président du F.N.L.P.K.

A la mémoire des Combattants, morts pour la Patrie, la Liberté et la Démocratie au Pays Khmer, sacrifiant leur vie avec courage et détermination. Que leur âme se repose en Paix.

Photos prises par Dr. Gaffar Peang-Meth

Général Dien Del (tenu militaire avec une paire de lunettes) Commandant Prum Vit M. Son Soubert à sa droite Dr. Gaffar Peang-Meth S.E. Son Sann en ensemble beige. Derrière M. Sak Sutsakhan (chemise bleue), M. Pok Sam An (casquette)

91


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 21

32/- « Les douze membres du Conseil National Suprême » étaient invités à se réunir à Paris, le 21 Décembre 1990, par les Co- Présidents: M. Roland Dumas (France) et M. Ali Alatas (Indonésie). Document de M. Son Soubert (Front National de Libération du Peuple Khmer, FNLPK) faisant partie du Gouvernement de Coalition du Kampuchéa Démocratique. 33/- En haut : M. François Mitterrand, Président de la République Française. En bas : Monsieur Roland Dumas, Ministre des Affaires Étrangères.

A gauche : discours de M. Akashi Yasushi.

92

Préparation aux élections de 1993


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 22

Voir “ SUMMARY BIOGRAPHY of His Majesty Preah Bat Samdech Preah NORODOM SIHANOUK « PREAH BOROM RATANAK KAUDH », Phnom Penh, juin 2013 (ISBN-13: 978-99963-650-3-4). Document de Sa Majesté NORODOM Monineath Sihanouk Reine Mère du Royaume du Cambodge, remis à Madame Ung Daravichet CHAI (au Palais Royal, le13 juillet 2015). 34/-

Les élections (23-28-) en Mai 1993. Le 15 juin, le Conseil de Sécurité aux Nations Unies proclame les résultats des élections.

Photos extraites du livre de Benny Widyono : “ Dancing in Shadows”. Sihanouk, the Khmer Rouge, and the United Nations in Cambodia, Bowman et Littlefield Publishers, Inc. 2008, Printed in The United States of América.

93


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 23

35/- Le serment pour la nouvelle Constitution.

94


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 24

Voir : “ SUMMARY BIOGRAPHY...” Op. Cit. 36/- Singapour- Déclaration de l’Etat de Singapour à l’ONU.

95


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 25

37/- Les Déclarations de S.E. Son Sann. Le 12 Mars 1986, en qualité de Premier Ministre du Gouvernement de Coalition du Kampuchéa Démocratique.

96


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 26

Le 23 Mars 1994, M. Son Sann en qualité du Haut Conseiller Privé de S.M. le Roi, Doyen des membres de l’Assemblée Nationale

97


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 27

98


Annexe Koh Tral:Mise en page 1

21/11/16

9:28

Page 28

39/- En 2009, à Pékin L.M. le Roi Norodom Sihanouk et la Reine Monineath Sihanouk accordaient une audience à M. le Député Jean Marie Cambacérès.

Photo extraite du livre de M. Jean-Marie Cambacérès « Sihanouk le Roi insubmersible » Collection Documents. Le Cherche Midi, Paris, 2013. Notes : nous respectons les Noms Propres, les écrits des auteurs des livres cités dans cette annexe.

Michel CHAI Sirivuddh : Docteur d’Etat en Droit Public à l’Université Paris I PanthéonSorbonne (les 25 et 26 Février 1975). Ancien assistant du Professeur François Perroux (Professeur au Collège de France) (1975-1987), Chargé des Missions à l’ONU (sessions de 1984 à 1989) auprès de S.E. Son Sann, Premier Ministre du Gouvernement de Coalition du Kampuchéa Démocratique). 99


សលរកមតុលករអនរត ជតរកុ ិ ងឡេអ ំ ំ េនឆន១៩៦២ និង េនឆន២០១៣ សីព ត ី របសទរពះវហរ ិ

េលក សរសតចរយ សគូ សម៉ុត បនរ ំលឹកេឡងពីសនធិសញញ ឆន ំ១៩០៧ សតីពីកំណត់រពំែដនរបេទសែខមរ

និងរបេទសៃថ ។

របវតតសរសត រពះវហរ ិ ិ

«េលកសរសតចរយ ឃិន សុ ខ បេរងៀនរបវតតសរសត ែខមរៃថលវនិងភូ ម េនឯវទយស ថ នជតិ អុ ីណល់ កូ េន ិ ិ

់ ទីរកុងប៉រស របេទសបរ ំង មនរបសសន៍ថ : េនេពលែដលេសតចែខមរេផតមសងសងរបសទរពះវ ហរេនះេឡ ិ ី ង េនកនុងេខតតរពះវហរៃនែដនដ រី ពះរជណចរកកមពុជកលពីបុ រណសម័យេនះ ិ ៃថត ំងេនទីត ំងរបេទសៃថសពវៃថងេនេឡយទ។

គឺពុ ំទន់មនរបេទសេសៀម

ពិេសស កលពីបុ រណសម័យរសុ កែខមរមនៃផទដីធេំ ធង ែផនកខង

លិចគលតសនធ សរបេទសៃថសពវៃថង និងតរហូ តេទដល់ របេទសភូ ម។ ចំែណកែផនកខងេជង ិ ឹ ង ពីេខតតរពះវហរហួ ឺ គលតសនធ ឹ ងរប់បញចូ លទ ំងរកុងេឈៀងៃម៉ែដលសពវៃថងជេខតតមួយរបស់ៃថេនះផង។ ឺ

ដូ េចនះមិនែមនមកេចទថ

ដរី តង់កែនលងេនះមនេសៀម េបេសៀមម នទន់ មនមកដល់ ឯណ ? ទល់ ែតចុ ងសតវតសរ ៍ទី១៣ បនេសៀមេទបនឹង  ិ ចុ ះមក។ ដូ េចនះ ដីរតង់ែដលេគេធវរបសទ េនេលកំពូលភនរំ ពះវហរេនះ គឺជដីរបស់ែខមរ »។ ិ

ជេមលះរពំែដនែខមរ និងៃថ (១៩៥៣ -១៩៦២ )

របេទសែខមរបនទទួលឯករជយេនៃថងទី៩ ែខវចឆ ិ ិក ឆន ំ១៩៥៣។

ៃមភៃថងបនទប់មក នៃថងទី២៩ ែខវចឆ ។ ិ ក ិ ិ ឆន ំ១៩៥៣ កងតរមួតៃថបនចូ លមកកន់កប់រពះវហរ

ែខកកកដ ឆន ំ១៩៥៨ សេមតចរពះនេរតតម សីហនុ យងេទបងកក េដមបរកដ េំ ណះរសយពីបញ ហ រពះវហរ ិ ី

ប៉ុែនតគមនបនលទធផលអវីទ ំអស់ ។

ំ ុ ំ េរឿងរពះវហរេទតុ ៃថងទី៦ ែខតុ ល ឆន ំ១៩៥៩ រដឋភបលែខម រសេរមចចតត លករអនតរជត។ ិ ិ ិ ដក់សណ ិ មួ យែខ មុ នសលរកមតុ លករអនតរជតកត់ កីត ែថងទី១៥ ែខមិថុ ន ឆន ំ១៩៦២ េលក ិ

បនសរេសរ កនុងេសៀវេភេលក ថ : េពលែដលយួ នខងេជង  កំពុងេរៀបចំេបកផល  ូវ

Henry Kissinger

Ho Chi Minh េលក

John

Fitzgerald Kennedy របធនធបត របេទសអេមរ កបញជ  ទឹកមករបេទសៃថ េនែខឧសភ ឆន ំ១៩៦២ ិ ី ិ ូ នកងទ័ពេជង េហយរបប់េទយួ នថ

របេទសមួ យេផសងគន ។

ឲយេគរពកិចចរពមេរពៀងសហឺែណវ

ឆន ំ១៩៥៤

សតីពីកររ ំេលភឈលនពនពីរបេទសមួ យេទ

100 1


៉ ងម ំថ ចបស់ជនឹងឈនះពី ករែដលកងទ័ពេជងទឹកអេមរក ិ ំងចូលមករបេទសៃថ េធវឲយៃថមនកតីសងឃមយ ឹ

ករកត់កីរបស់ តុលករអនតរជតិ ែដលខុសផទុយរសឡះពីគំនិតរបស់េលក ត េជង  ទឹកមករបេទសៃថេនះ េដម  បទុ ី កករពរយួ នខងតបូងេទ (១) ។

John F. Kennedy ពីករបញជូ នកងទ័ព

ំ េសចកតីសេរមចរបស់តុលករអនតរជតិ ឆន១៩៦២

ៃថងទី១៥ ែខមិថុ ន ឆន ំ១៩៦២ េនកនុងតុ លករអនតរជតិ រកុងឡេអ (២) : ១-

សតីពី

អធបេតយយភពេនរបសទរពះវ ហរ ិ ិ

:

មនសេមលង៩របឆ ំងនឹងសេមលង៣។

របសទរពះវហរសថ ិ ិតេនកនុងែដនដីែខមរេរកមអធិបេតយយភពរបស់របេទសកមពុជ

របកសថ

រពមទ ំងរបប់ឲយរបេទសៃថដក

កងកមល ំងរបដប់អវុធ រកុមប៉ូលីស ឬកមល ំងករពរកុ ងរបសទន ហរផងែដរ ។ ន ិ ិ ិ ង តំបន់ជុវំ ញរបសទរពះវ

២- - សតីពី វតថុបុ រណេនកនុងរបសទរពះវហរ : មនសេមលង៧ របឆ ំងនឹង សេមលង៥។ តុ លករអនតរជតិ ិ

របកសថ វតថុបុ រណែដលអចនឹងយកេចញពីរបសទ និងតំបន់របសទរពះវហរ េដយអជញធរៃថ េនកនុងេពល ិ ែដលរបេទសៃថចូ លមកកន់កប់ ចប់ត ំងពីឆន ំ១៩៥៤ មក រតូវរបេទសៃថរបគល់ រតឡប់មកឲយរបេទសែខមរវញ ិ ។ របសទរពះវហររតូ វបនសលរកមតុ លករអនតរជតរកុ ិ ិ ងទបេអ

សេរមចឲយភគកមព ី ុជ

រវងវវទកមព េនៃថងទី១៥ ែខមិថុ ន ឆន ំ១៩៦២ ។ ិ ិ ុ ជ-ៃថ េលរបសទ និងតំបន់របសទរពះវហរ

M. Dean Acheson,

សមជក ី លករកំពូលរបស់សហរដឋអេមរក ិ ៃនគណៈេមធវតុ ិ

ជអនកឈនះកដី

(membre du

barreau de la cour suprême des Etats Unis d’Amérique), M. Roger Pinto, សរសតចរយេនមហវទយល័ យចបប់ទីរកុងប៉រស ិ ី (Professeur de la faculté de droit

de Paris), M. Paul Reuter, សរសតចរយេនមហវទយល័ យចបប់ទីរកុងប៉រស ិ ី (Professeur de la faculté de droit de Paris),

ី ៉ (Columbia), និងជទីរបឹកសចបប់ (Avocat pour M. Brice M. Clagett, េមធវ ី សរមប់រសុ ក កូ ឡុមប៊យ

le district de Columbia, Conseiller juridique).

េលកសរសតចរយ និងេលកេមធវទ ី ំងអស់េនះសុ ទែធ តជអនកគ ំរទ ពកយបណឺត ងរបស់ែខមរ ។ េលករសី

Jacqueline Dutheil de la Rochere

សរសតចរយេនមហវទយល័ យចបប់ កនុងេខតតលីល៍ ិ

សរេសរថ : េចរកមែដលសេរមចកនុងេរឿងកត់កីេនះ សំអងេទេលសិទធិសញញ ឆន ំ១៩០៤ សតីពី ែផនទីរពំរបទល់ ែដន ត ែដលរបេទសបរ ំង និងរបេទសៃថបនសេរមច និងយល់ រពមដូ ចគន (៣) ។

ំ ង សុ ីសុ ផុន េសៀមរប និងគូ សរពំ សិទធិសញញ ឆន ំ១៩០៧ ៃថងទី២៣ ែខមិន សតីពីកររបគល់ េខតត បត់ដប

របទល់ ែដនជថមម ត េទៀត ី ង

ខសនតិភព បនេធវេឡ ិ  ងកនុងបរយកសសុ

អេមរក រដឋភបលៃថ ។ ិ ំង និងជទីរបកសរបស់ ឺ ិ

េនចំេពះមុ ខេលក

Strobel

ជជនជតិ

ៃថងទី៧ ែខកកកដ ឆន ំ២០០៨ អងគករយូ េណសកូ បនសេរមចដក់របសទរពះវហររបស់ របេទសកមពុជ ចូ ល ិ

េទកនុងបញជី េបតកភណ ឌ ពិភពេលក ។ ិ

101

2


ំ ០០៨ របេទសៃថចូ លមកឈល នពនរពះវហរ ជថមម ត េទៀត ឆន២ ិ ី ង របេទសៃថេនែតមនសុ ខចតត ិ ិ

មនយល់ រពមទទួលករសេរមច ិ

ពីសលរកមតុ លករអនតរជតរកុ ិ ងឡេអ

ែខមរដែដល ៃថក៏យកទហនជេរចន ែដលបនកត់របសទនិងតំបន់របសទរពះវហរទុ កឲយេនែតជសមបតតរបស់ ិ ិ ចូ លមកឈលនពនរពះវហរ និងតំបន់របសទរពះវហរ ជថមម ត េទៀត េនៃថងទី១៥ ែខកកកដ ឆន ំ២០០៨ ។ ិ ិ ី ង

រជរដឋភិបលរពះរជណចរកកមពុជ បនដក់បណឹត ងជថមីមង ត េទៀតេទតុ លករអនតរជតរកុ ិ ងទបេអ េន

ៃថងទី២៨ ែខេមស ឆន ំ២០១១ េយងេទតមមរត៦០ លកខនិ ក:របស់ តុលករ និងមរត៩៨ ែចងេនកនុងបទបញ ជ ត តុលករ ។ ៃផទកុ ងរបស់ ន

ំ ុ លករអនតរជតិឲយបញ រជរដឋភិបលរពះរជណចរកកមពុជ សុ ត ជ ក់របប់ពីសលរកម ែដលតុ លករបន

សេរមចឲយភគីកមពុជ

ែខមថុ ិ ន ឆន ំ១៩៦២ ។

ជអនកឈនះកដី

រវងវវទកមព ិ ុ ជ-ៃថ

េលរបសទនិងតំបន់របសទរពះវហរ ិ

នៃថងទី១៥

េសចកតសេរមចរបស់ តុលករអនតរជតិ (២ ០១៣ ) ី

តុ លករអនតរជតិទីរកុងឡេអ សេរមចបករសយសលរកមសំណុំេរឿងរបសទរពះវហរជថម ិ ី តមបណឹដ ង

របស់ភគកមព ិ ិក ឆន ំ២០១៣ ថ រពះរជណចរកកមពុជេនែតមន ី ុ ជ េហយេចញរបកសកលពីៃថងទី១១ ែខវចឆ អធបេតយយភពេទេល (៤) ។ ិ ិ របសទនិងតំបន់របសទរពះវហរជដរប

ំ ូ ងេហយ ែដលតុ លករអនតរជតិទីរកុងឡេអ មនករកត់កីជេម ជេលកដប ត ល ះរវង របេទសែខមរ និងរបេទស

ៃថ ។

តុលករេនះទុកជ េសចកតសេរមចរបស់ ី

យុ តសរសត (jurisprudence) ិត

ែដល សិងហបុរ ិ (singapour)

បនេលកេឡងេនកនុងតុ លករអនតរជតិ េពលមនជេមលះពីេរឿងេកះជមួ យនឹងរបេទសម៉េឡសុ ី (Malaisie)។

ដករសង់េចញពីឯកសរ

១/-Dr. Henry Kissinger écrit que : «...Hanoï vendait la neutralité laotienne, s’étant déjà engagé à la respecter lors de la conférence de Genève 1954. Tout en mettant en place leur réseau logistique, la future piste Ho Chi Minh », les Nord-Vietnamiens firent traîner les pourparlers pendant un an. Finalement, en Mai 1962, Kennedy envoya les marines dans la Thailande limitrophe... » Diplomatie, Fayard, 1996, page 584”

102 3


RELATION

២/៣/- « Les procédures de règlement des différends frontaliers, Acte du XIIIème Colloque de la Société

française pour le Droit International, Faculté de Droit et des Sciences Sociales de Poitiers, les 17, 18, 19 mai 1979, pp.112-150 » ៤/- ដករសង់េចញពីឯកសរ « Demande en interprétation de l’arrêt du 15 juin 1962 en l’affaire du

Temple de Préah Vihéar (Cambodge c. Thailande). Arrêt du 11 novembre 2013». Cour Internationale de Justice, Palais de la Paix, Carnegieplein 2, 2517 KJ La Haye, Pays-Bas. Conclusion de la Demande en interprétation... » Compte tenu de ce qui précède, la cour inclut que, dans le premier point du dispositif de l’arrêt de 1962, il a été décidé que le Cambodge avait souveraineté sur l’intégralité du territoire de l’éperon de Préah Vihéar, tel que défini au paragraphe 98 du présent arrêt et, dans le deuxième point du dispositif, que la Thailande était, en conséquence, tenue de retirer de ce territoire les éléments de forces armées ou de police ou autres gardes et gardiens thaïlandais qui y étaient installés ».

103

4


េតរបេទសកម ល ព នឹងទទួលផលវបកអ វ ះ ិ ីខ  ុជ

ពីជេមលះេកះនន េនសមុរទចនខងតប ិ ូង ? របេទសកមពុជទទួលផលវបកព ិ ី ករបត់បង់អធបេតយយភពេទេល ិ ៃផទសមុ រទ និងេកះ

់ចំណុច ែដល ផលវបកែដលរបេទសកមព ិ ិ ឺ ូ ង គរតង ុ ជទទួលបនមកពីជេមលះេកះននេនសមុ រទចនខងតប

រគប់ៗ របេទសេនកនុងតំបន់អសុ ីអេគនយ៍ េគេចះែថរកស ករពរ តំបន់ៃផទសមុ រទ និងេកះឲយឋិតេនេរកមអធិ បេតយយភពរបស់របេទសេគេរៀងៗខលួន។

េលកែលងែតរពះរជណចរកកមពុជមួ យេទ

ែដលបនេបះបង់េចល

អធបេតយយភព េទេលៃផទសមុ រទ និងេកះ របស់ខួ នផ ទ ល់ ។ ល ិ

ជរំ ុញឲយរបេទសកមពុជេចះករពរអធិបេតយយភពេទៃផទ

មន េនះជកតសងឃ ី ឹ ិ ងជឱកសដ៏ពិេសសៃថលថល

សមុ រទនិងេកះទ ំង៦៤ េនចំេពលែដលមនជេមលះេកះននេនសមុ រទចនខងតប ិ ិ ក ូ ង ែដលតុ លករអនតរជតេល « ចបប់សមុ រទ»មកនិយយមិនឈប់ឈរ។

េបរបេទសកមពុជមិនេលកបញ ហ ៃផទសមុ រទនិងេកះមកនិយយកនុងេពល

េនះេទៃផទសមុ រទនិងេកះទ ំង៦៤េនះរតូវរលយសបសូ នយ េដយសនែដអនកដឹកន ំរពះរជណចរកកមុ ជបចច ព ុ បបនន េនះែតមតង។

ៃផទសមុ រទនិងេកះផតល់ផលរបេយជន៍ធេំ ធងណស់ចេំ ពះរបេទសជតិ

និងជនជតិែខមរ

េនសទ ជតំបន់អភិវឌឍន៍សរមប់េទសចរ និងកររកចេរម ី នខងពណិជជកមមតមផលូវទឹក ។

ផតល់មកពីករ

េនេលដេី គក ករដុ តៃរព កប់េឈលក់ រពមទំងទេនល សទឹង បង  ធតុ  ឹ ក៏រងសង ី ួ តេដយសរែតអស់ៃរពេឈ។

អកសបតូរខុសពីធមមត េធវឲយអនកែរសចំករខលះទទួលរងេរគះេវទនជួ បរបទះែតនឹងកររកីរកអត់ឃលនកនុងរគួសរ ។

េបកមពុជបត់បង់ៃផទសមុ រទនិងេកះេនះេទៀត េតអធិបេតយយភពេនគង់វង់បនឬេទចំេពះរបេទសជតិនិង

ជនជតិែខមរ ? ។

េយងសុ រំ ំលឹកេឡងវញថ របេទសកមពុជកលយជសមជិកអស៊នកនុងៃថងទី ៣០ ែខេមស ឆន ំ ១៩៩៩ ។ ិ

សមគមរបជជតិអសុ ីអេគនយ៍ ឬ អស៊ន

(Association of Southeast Asian Nations: ASEAN) ជអងគករ

នេយបយ និងេសដឋកចច បន់េនះបេងកតេឡងេនៃថងទី៨ ិ ៃនរបេទសចំនួន ១០ េនតំបន់អសុ ីអេគនយ៍។ អងគករករមតតំ ិ ែខសីហឆន ំ១៩៦៧។ ។

របេទសទ ំង៩េនះ េគករពរៃផទសមុ រទនិងេកះរបស់េគណស់ ខុសពីរបេទស១េទៀតេនះគរបេទសកមព ឺ ុជ

មនរត មែតម នេចះករពរេទ ែថមទ ំងរបគល់ េទឲយយួ នេដយខុសចបប់ និងបំផលញមនសិករជតិេទៀតផង ។ ិ ឹ ិ

កូ នែខមរ ទ ំងអស់េនេលសកលេលក ឈរេនេលសមបជញញ :និងឆនទ:ដ៏ខង ព ់ខពស់ េដមបទមទរយកអធ ិបេតយយភព ី

េនេលៃផទសមុ រទនិងេកះមកវញ ិ ។

គមនសសន៍ណ មួ យមកជួ យករពរតំបន់សមុ រទនិងេកះែខមរ េរកពីសសន៍ែខមរខលួនឯងេនះេទ។

104 1


ជេមលះទឹកសមុ រទ និងេកះរវង របេទសចិន និងរបេទស ហវីលីពិន ដូ េចនះែខមររតូវែតេចះគិត េចះពិចរណ េសមះរតង់នឹងជនជតិែខមរដូ ចគន និងរបេទសខលួនឯង ដូ ចរបេទស

ហវីលីពិន

(Chine) ។

(Philippines) ែដលេគេចះករពរៃផទសមុ រទ និងេកះរបស់េគេនេពលមនជេមលះជមួ យនឹងរបេទសចន ិ

របេទសហវីលីពិន

អនតរជតិ

ំពឹងទុកថ ខិតខំខះ កសេងកតករណ៍ជេរចនបនរ ន ែខនងេធវឲយអន  

តុ លករអជញកណ ត ល

(Cour d’arbitrage internationale) នឹងរគប់រគងពកយបណឹត ងរបស់របេទសហវីលីពិន ។

តុ លករអជញកណ ត លអនតរជតិយល់ រសបេយងេទតមឯកសររបស់របេទសហវីលីពិនសតីពី «ចបប់សមុ រទ»

េនេលទឹកសមុ រទភគខងលិចៃនរបេទស ហវីលីពិន (1) ។

េចរកមយល់ ថរបេទសចនន លសគល់ នូវេសចកតសេរមចេនះេទ ។ ី ិ ឹ ងមនទទួ ិ របធនធិបតីរបេទសហវីលីពិនេលក

Rodrigo

តុលករ (2) ។ េរកយពីេសចកតសេរមចរបស់ ី

Duterte នឹងេដះរសយទន់ភន ល ់ជមួ យនឹងរបេទសចន ិ

ពិភពេលកនឹងរេងគះរេងគ

េលក Docteur Henry Kissinger សរេសរ េនកនុងែខកកកដឆន ំ ១៩៧១ ថ

«េនេពលែដលខញុេំ ទេធវទសសន

កិចចជសមងត់េនទីរកុងេប៉ក ំង េលក ជូ េអង ឡយ េលកយក "ទសសន:ពិភពេលក" របស់េលក េម៉ េសងទុង : «អវីៗ រគប់យ៉ងេនេរកមេមឃេនះនឹងរេងគះរេងគ ក៏បុ ៉ែនតសថនភពមនភពរបសីរលអរបៃព» (៣) ។ េនៃថងអទិតយទី ៣១ ែខកកកដឆន ំ ២០១៦ អនកកែសត អ េប៉

Associated Press បនដករសង់េចញពី

៌ នចន សរព័តម ិ សុ ីនហួ រ: «េនកនុងរកសួ ងករពរជតិ កនុងឱកសបុ ណយខួបេលកទី ៨៩ ៃនករបេងកតកងទ័ពរ ំេដះ របជជនចន ិ េលក

ំលឹកេឡង Chang Wanquan រដឋមរនតីរកសួ ងករពរជតិមនរបសសន៍ថ ៖ "របេទសចនបនរ ិ

វញនូ វករេបតជញចិតត កនុងករករពរអធិបេតយយភពរបស់ខួ ន ល េនចំេពលែដលមនភពតនតឹងជថមី េលករទមទរ ិ ទឹកដន ី ិ ងែដនសមុ រទរបស់ចន ិ េនសមុ រទចនខងតប ិ ូ ង (4) ។ របធនធិបតីរបេទសហវីលីពិន េលក

Rodrigo Duterte អេញជ ញេទរបេទសចិនេនៃថងទី៦ ែខតុ ល

េលកនយករដឋមរនតីរបេទសម៉េឡសុ ី

ចច បនអេញជ ញេទេធវទសសក  ិ េនទីរកុងេប៉ក ំង

ឆន ំ២០១៦ (5) ។ ឆន ំ២០១៦ (6) ។

ៃថងទី៤

ែខវចឆ ិ ក ិ

មនករវន ិ ិ ចឆ័យរបស់តុលករអនតរជតិ ពីជេមលះែដនសមុ រទ និងេកះេនតំបន់អសុ ីអេគនយ៍

េលក Vincent Herbert និងេលក Jean-rené Vanney មនរបសសន៍ថ សមុ រទចិន ជែផនកមួ យៃនតំបន់

អសុ ីអេគនយ៍ (7) ។

105 2


ជេមលះអធិបេតយយភពៃនេកះេនកនុងបណ ត របេទសអស៊ន ែដលេយងបនកត់សមគល់ េនកនុងករវន ិ ិ ចឆ័យ

របស់តុលករអនតរជតិមន ៖

១ - របេទស ម៉េឡសុ ី ជមួ យនឹង របេទសឥណ ូ ឌ េនសុ ី កនុងឆន ំ២០០២ (8) ២ - របេទសសិងហបុរ ី ជមួ យនឹងរបេទសម៉េឡសុ ី កនុងឆន ំ២០០៨ (9) ។ េនេពលែដលរបតិភូ សិងហបុរេល ហ េកះ ី កបញ

ROCKS ET SOUTH LEDGE

PEDRA BRANCA/PULAU BATU PUTEH, MIDDLE

របេទសម៉េឡសុ ីរសប់ែតភញក់ខួ ន ល េហយរបែកកថេកះទ ំងអស់េនះសថិតេន

េរកមអធិបេតយយភពរបស់របេទសម៉េឡសុ ីេទ ។

ក៏បុ ែ៉ នតរបតិភូ សិងហបុរបនេល ជ ក់ថេកះ ី ងថ របេទសម៉េឡសុ ីហក់ដូចជេភលច និងមិនបនបញ ី កេសចកតេឡ

ហរកន ទ ំងអស់េនះជេកះរបស់របេទសម៉េឡសុ ីេទ។ េពលេនះ របតភូ ិ ីត ិ សិងហបុរ ី ក៏េលកេរឿងកត់ករពះវ ុ ងឆន ំ១៩៦២ ជគំរូ មកបករសយេនមុ ខេចរកមតុ លករអនតរជតិ (10) ។

គមនករវន ិ ិ ចឆ័យរបស់តុលករអនតរជតិ ពីជេមលះែដនសមុ រទ និងេកះេនតំបន់អសុ ីអេគនយ៍ ពីឆន ំ១៩៧៩ េទឆន ំ១៩៨០ មនកររបកសឆលងេឆលយេទវញេទមកព ិ ី េរឿងេកះ ប៉រ៉ ែសល (Paracels)

និងេនជុ វំ ញេកះ។ រហូ តមកដល់ ែខេមស ិ រវងរបេទសចន ិ និងរបេទសេវៀតណម ។

ំ ែជកេនហណូយ េទែខឧសភ ឆន ំ១៩៧៩ េទបមនករជូ បជុ ជ

របតភូ េហយឲយរបេទស ិ ចន ិ បនរបប់េទរបេទសេវៀតណមថ េកះទ ំងអស់េនះជេកះរបស់ចនេទ ិ

េវៀតណមទទួលសគល់ អធបេតយយភពរបស់ ចនេល ិ ិ របជុ េំ កះេនះផង ។

ែតករទមទរេនះ រតូវរបេទសេវៀតណមបនរចនេចលេចញទ ំងរសុង (11) ។ ជេមលះេនេលសមុ រទ

៉ រ៉ ែសលមនរហូ តមកដល់ ឆន ំ ២០១៤។ និងជុ វំ ញេកះប ិ

សរេសរេនកនុងទសសនវដតី ឡឺម៉ុង

េលក

Bruno Philip

(Le Monde) ភជប់ជមួ យរូបថតែដលេគេឃញកុ ប៉ល់ សមុ រទចនកំ ពុងបញ់ ទឹកេទ ិ

េលនវយមលបតវរបស់យួន េនៃថង ទី៧ ែខឧសភ ឆន ំ២០១៤ (12) ។

ទំហំៃផទសមុ រទ និងេកះរបស់របេទសែខមរ េបេយ ងរកេឡកេម លេទែផនទ របស់េលក    ីភូ មសរសត ិ

Vincent Herbert និងេលក Jean-rené Vanney

េយងនឹងេឃញេកះរបស់ែខមរេយងទ ំង៦៤ ជពិេសសគឺេកះរតល់ ែដលសថិតេនកនុងឈូ ងសមុ រទៃថ។ កនុងឆន ំ ១៨៦៩ មនអនករបជញបរ ំងែសសខងភូមសរសត មួយេឈមះ ិ

Malte-Brun បនគូ សែផនទី (Carte

du Royaume de Siam, de la Cochinchine française et du Royaume du Cambodge) ផត់ពណ៌េខៀវេនចំ របេទសកមពុជនិងេកះរតល់

េចញផសយ មុ នេពលែដលរបេទសបរ ំងមនអធិបេតយយភព េនចុ ងបូ ព៌របេទស

(Extrême-Orient) ពីឆន ំ១៨៨៥ េទដល់ ឆន ំ១៩៤៥ មកេម៉ះល (13) ។

106 3


ំ កររ ំេលភ និងមិនេគរពពីកិចចរពមេរពៀងទីរកុងប៉រស ី ៃថងទី២៣ ែខតុ ល ឆន១៩៩១

ផលវបកែដលគ ម នអធិបេតយយភពេនេលៃផទសមុ រទនិងេកះរបស់ែខមរ ិ

ក៏េរពះែតរជរដឋភិបលមិនរពម

រ ំលយសទិសញ ញ និងកចច ធ ិ រពមេរពៀង ែដលបនចុ ះហតថេលខរវងសធរណរដឋរបជមនិតកមពុជ និងសធរណរដឋ សងគមនិយមេវៀតណម។

េបេយ  ងេលកយករបវតតិសរសតពិភពេលកមកលតរតដង

េយងនឹងេឃញថ

នេពលែដលរបេទស

បរ ំងមនអធបេតយយភព កនុងេពលែដលកងទ័ពណសុ ីចញ់ ចំប ំងេនៃថទ ង ី៨ ែខឧសភ ឆន ំ ១៩៤៥ េលកឧតតម ិ េសនីយដឺេហគល ជរបធនអនករបយុ ទរធ បស់របេទសបរ ំង និងជរបធនគណៈកមមធករជត ិ ិ

បនេចញដីកមួ យ

មន១៣មរត េធវេនទីរកុងឡុងដ៍ ៃថងទី២០ ែខេមស ឆន ំ១៩៤៣។ ដីកេនះ បញ ជ ឲយលុ បរគប់សនធិសញញ និងចបប់ ែដលរដឋវសស ី ុ ី (L’Etat េលក

de Vichy) រពមេរពៀងជមួ យនឹងកងទ័ពណសុ ី េហយនឹងឲយេបះបង់េចលទ ំងអស់ ។

Jean Brethe de la Gressaye សរសតចរយេនមហវទយល័ យចបប់េខតតបរ ័ដូ (Bordeaux) ក៏ ិ

បនបញ យនឹងកងទ័ពណសុ ីែដរ (14) ។ ជ ក់ពីករលុ បបំបត់រគប់កចច  ិ រពមេរពៀង និងសទធិសញញណែដលបនេធវជមួ

បនទប់ពីចុ ះហតថេលខ េទេលកិចចរពមេរពៀងរកុងប៉រស ៃថងទី២៣ ែខតុ ល ឆន ំ១៩៩១ េរកមសហរបធន ី

ៃនរបេទសបរ ំង នយករដឋមរនតីបចចុបបនន(ហ៊ុ ន ែសន) មនបនលុ បេចល សនធិសញញ និងកចច ិ ិ រពមេរពៀងទ ំងឡយ ែដលបនចុ ះហតថេលខជមួ យ និងសធរណរដឋសងគមនិយមេវៀតណមេទ។

ជបញច ប់ េបនយករដឋមរនតីបចចុបបនន(ហ៊ុ ន ែសន) េគរពកិចចរពមេរពៀងរកុងប៉រស ២៣ តុ ល ១៩៩១ ី

របេទសកមពុជនឹងបនទទួលអធបេតយយភពេនេល ៕ ិ ែផទសមុ រទ និងេកះទ ំង៦៤ ជមនខន ិ

107

4


Annexes Mer de Chine 1/ - « La convention des Nations Unies sur le droit de la mer ». Instrument de régulation des relations internationales par le Droit. Préface de Guillaume Devin, par Leslie-Anne Duvic-Paoli, L’Harmattan, 2011. A Manille, Correspondant de « ABS-CBN – Nouvelles » du 13 juillet 2016. Voir aussi Press Release : « the South China sea arbitration ‘The Republic of the philippines V. The Peoples’s Republic of China », Permanent Court of Arbitration. The Hague, 12 July 2016. 2/ - « Foreign affairs » - 22 Juillet 2016. 3/ - Le Docteur Henry Kissinger écrivait ceci : « En juillet 1971 - lors de ma visite secrète à Pékin -, Zhou Enlai a résumé la conception de l’ordre du monde de Mao en invoquant par une formule sarcastique la sphère d’attributions des empereurs chinois revendiquée par le président : « Tout sous le ciel est agité, mais la situation est excellente ». « L’Ordre du Monde » par Henry Kissinger, Fayard, Févier 2016. Page 215. 4/ - Le Dimanche du 31 juillet 2016, le correspondant de Associated Presse a repris l’Agence Xinhua Nouvelles de Chine : « A l’ occasion du 89ème anniversaire de la fondation de l’Armée de libération du Peuple chinois, le ministre chinois Chang Wanquan de la Défense déclare à l’occasion d’une réception organisée au Ministère de la Défense que « la Chine a réitéré son engagement à défendre sa souveraineté au milieu des nouvelles tensions sur ses revendications territoriales et maritimes dans la mer de Chine méridionale. ». 5/ - « M. Duterte met à l’épreuve l’alliance avec Washington », par Harold Thibault, « le Monde » du 6 Octobre 2016. « M. Duterte en visite chez son nouvel ami chinois », par Harold Thibault, « Le Monde » du 18 Octobre 2016.

6/ - « Le premier ministre malaisien joue Pékin contre Washington », par Brice Pedroletti et Bruno Philip, « Le Monde » du 4 Novembre 2016.

7/ - « Le Détroit de Malacca : une entité géographique identifiée par ses caractères naturels », OutreTerre, 2010/2 n° 25-26, p. 235-247. 8/- En 2002, L’Affaire relative à la souveraineté sur PULAU LIGITAN et PULAU SIPADAN, INDONESIE c/MALAISIE. (Arrêt du 17 Décembre 2002 de la Cour Internationale de Justice). Voir aussi : Delphine Perrin : « titre conventionnel et effectivités : L’affaire de la souveraineté sur Pulau Ligitan et Pulau Sipadan », in, Annuaire Français de Droit International, XLVIII, 2002. 9/- En 2008, L’Affaire de Souveraineté sur PEDRA BRANCA/PULAU BATU PUTEH, MIDDLE ROCKS ET SOUTH LEDGE. MALAISIE c/SINGAPOUR. Arrêt du 23 Mai 2008.Voir aussi Clémentine BORIES : « L’arrêt de la Cour Internationale de Justice du 23 Mai 2008 dans l’affaire de Souveraineté sur Pedra Branca/ Pulau Batu Puteh, Middle Rocks et South Ledge (Malaisie/ 108


Singapour) », in, Annuaire Français de Droit International, LIV-2008.Voir aussi Coalter G. Lathrop : « Sovereingty over Pedra Branca/ Pulau Batu Puteh, Middle Rock and South Ledge », The American Journal of International Law, Vol. 102, N° 4 (Octobre 2008). 10/ - Comme jurisprudence, l’arrêt du temple de Préah Vihear donnait l’exemple à l’Etat de Singapour de citer en l’affaire « PEDRA BRANCA/PULAU BATU PUTEH, MIDDLE ROCKS ET SOUTH LEDGE ». Citant l’arrêt de la Cour en l’affaire du temple de Préah Vihéar, Singapour déclare en outre que : « la Malaisie semble oublier que la charge de …prouver [ les faits et allégations qui font les prétentions respectives des Parties ] incombe évidemment à la Partie qui les affirme ou les avance » (Temple de Préah Vihéar (Cambodge c. Thaïlande), fond, arrêt, C.I.J. Recueil 1962, p.16 ) ; c’est donc à la Malaisie de montrer que Johor pouvait faire état d’un titre quelconque sur Pedra Branca, or elle n’a rien fait de tel ».

11/- « Border and Territorial Disputes », A Kissing’s reference publication, 2nd Edition, Edited by Alan J. Day, 1987, Longman, Grande Bretagne, page 312. 12/ - Accrochage entre Hanoï et Pékin sur des îlots disputés en mer de Chine du Sud, « Le Monde » du 9 mai 2014.

109


13/ - En mémoire ampliatif, lorsque la Souveraineté française s’était implantée depuis la signature du

traité franco-chinois à Tien Tsin en 1885, une carte du savant géographe Malte-Brun / Victor-Adolphe / 1816-1889 / 0070 Erhard / 0070 se réalisait en 1869. Carte du Royaume de Siam, de la Cochinchine française et du royaume de Cambodge... / par Victor - A. Malte-Brun. Gravé par Erhard.... 1869. Il y avait 16 ans avant l’instauration de la Colonie de ‘Cochinchine française’ en Extrême-Orient. On voit clairement que l’île Koh Trâl, sur la carte ci-dessous, était exclusivement l’île appartenant au peuple khmer.

14/ - « La Législation coloniale française de 1940 à 1945 » par Jean Brethe de la Gressaye, Professeur à la Faculté de Droit de Bordeaux, in, Recueil PENANT, 55ème année, juillet 1945, pp. 45-54.

110


Se?minaire111-112:Mise en page 1

21/11/16

9:35

Page 1

lPàp)taNté

:I"t§N :t :I"t(: îmn)h

(zyYhpI)bm)pdÁb

(a)ø(anÇY (zyYNkøÍ=)n aH),:K)p $yéyn)do)pé :" t I ,& t m E b ¬ k)p‘ N:é:Pà (i°:éÙ: hpI)bN:é ÙjÙp lPàeµ(,p Naù)g‘‘ èNkNdµak¬a $tEn i"a,&q h"tm),) NkøzÁp §yHt (zyY(:ômn)h (:îmn)h (fé(zM° n,¬: :"tI :&n :I"tmtE,(é hµ:n)lé Áv qÙtfP): aàkt‘aa‘ <à§:µ<aNyp&em :I"t:§tA §Nkai),‘ lPà§<a aàkt‘r?)àt aàkt‘aYé dé§Nat 32e m

(zyYÌy‘<àht

:I"td é§Nat

)I t (: NÌ:)ih,?ÁtA 6 (,)a :)eµ :)my’Ù ht+)gj,$)Naa‘kéa)nNeh‘ h" t oà :I"t NÌ:)i:àhµn aH),i),‘ (:I)t (zyYaàkt‘oà Net(<)b$)dG)on:k.èuTØa)n(Ìøh(tE), :/é º )t m ( :I"t aàkt‘:.)b (i°Ì Nkà§<pm&pNy"mNyµ;¿a)nhàj?)gh"ti(p?:)h¿ y‘<hà :I"t§:pNaÙt:I"t§:p lPà:p‰Ia (m)tº:/ét :.)b<µp§a;(zyY(k)o&:)y‘ ak)Dn (i°l h" t yµ q Nyk)àtdt a)nhàj?)gèNkùt‘¿at.øa)nt)n(oé.(p°aP‰tN:Ùa— àP(kg aàkt‘=?|t 35em (k)o&:)y‘ Naen :I"tdép&y ;), 5 Ìn)bvç sP‰aNiÓ40ela NÌ:)i bÙ;dp§zMnd)t1,)pp)a‘q)a(qgkéNh(i: m‘ u‰?a (zyYaàkkèp? t‘sP)àt yhà p,‘ q& ia" :I"thn&hµn hn&hµn (i°(o.éa)n(p°hn(i: $Pai)àt$:‘(pød)k,an 2 h t " i ( p : ? ) h èjI 3 000em (p°n<µ ;NÌàt d)h"t<!oà d) h "ti(p? :)hÌpp&taàkÙthàj?&qhàj?)g(<)b:)n <!:àz)p‘:àn)h‘(:<Wa&qQ §yjI‰b(i°;&g(p°aP‰t :?)h2nb mpÙ:/— b¬p(p°amK‰d)d)t1,)pp)a‘l)e(Nqépma N:ÙaeM)pa)nt)n(oé.:àn)h‘k,ani)àt(p)ø(ùéb— mvX,dé;hn&<W)pØ mqS)d)y&2nbNh(li-:y. 2 Nh(li-i&pPj,(p:)iNyé10(y)p÷em {ma<,‘i:;y/70} y)àtién:‘(p°h"ti(p?:)haàkÙthàj?&qhàj?)ghn&<W)ph"t

§Nka(, éa§<a

§Nka:Yé (fé(zM°

:à(k°o?)b ‘ jI), :à(k°o?)b §Nka

Nkà§<p

Nkà§< p

lµm&§Nka:HÓ;

uM3<àÙ h&àty)jµ

Nkà§<p

n(mg Natª:/é

I&àt(q°<Ùa

?t‘(iôp §Nka$p

aàkt‘$àk&,

§Nka aàkt ‘èNd

Nkà§<pNkà§<p

Ìa‘èk<à§<p N : Nkà§<p Nkà§<p

aàkt‘èNd

Nkà§<p

lPà<) lPà$tEnhÙné

aàkt‘(b), Ù :&àtI y)§a ;

$tEzP‰,

§Nka(,éa§<a

§Nka$t §Nka:§vnE hÙné §Nk Ya aaH),(zM)q

§Nka$tEnhÙ né

aH),(k)n èNk(jY°

? )h i(p:

:I"t(k )o&:)y ‘

28e m

:I"t§:p

m 75e

èNkùt‘ m&pi)p‘a)h‘sA)nba(fé

:àÌ’p lPàqàÌh‘ N:Ùa:*)t q)n lPàdé:µn lPàqqa aY)g‘ §Nkay)<¬t qàha‘ è:;’) èNk,.)aàkt‘qa :?) qàÌ’ §NkauMé aàkt‘ràaÙ(Ùt,éa§<a èNk(jY° N:m’n,); (déte¬p qà(v)m èNkahH): N:ÙaèNkahH):

GW

§jpiéÚvXÓq&pht+)gké§Nka:HÓ;N:Ùa(a)ø èNkùt{‘ èNk(bét}m)pèjI5250em2d)èNk<!oàhàjÙy(p°$):Ùé èNkùt‘Ìphàj?&qhàj?)ga)h‘ba(fé—ma<,‘sP)à oà- lµm&uM3<àNÙ :Ùahµnéd,:)n aàkÙtm)p Ù$)(ePbç<é(e)a m)pèNk(fé<!Nhvéyp&td)dàna:y.èNk— a¬b 2011 a)nhàj?)gèNk(fé(oé.(,é<é:mHi)pm)p hk)+)(<)b:)nb¬p(oé.h’Ù:Yp&thtZ&yNkà§<p dpd)y&l)ey&qn)h‘§:pp)a‘n:‘(<)b:)n$pÙj,èNk(fé(pø— d)t2,)p=&ay)§<,fM|gii¬,$)dG)hÁvVkén<W—

(,)a q)b :&né;ÙxCpç ht+)g§jpiéamK‰d)ymA,‘iÙa (p°$:h§<,(,)aii¬,ÌpkéhvV),Áb $…:…h (p°sP)à1985— (pød)§jpiém¬bNh(li§<,:(mYq p…:é=pÙ ÌpymA,‘iÙa(p°$…:…h(p°§zmép)1964 (,)aa!Ìpht+)gké$o&h(ybBl)kamK‰d)(,ézKt‘ n)hÌy:mÙNi§zMn d)k&(::(,é(a)ø§zMni)àt64 w&y(p°aP‰tfµt:mÙNièujt§<n—

§jpiéymA,‘iÙa(p° $…:…h zP)y1(,é1,)p m)p(ÌøNy) MAP COLLECTION UNITED NATIONS LIBRARY

Na"yBNkøÌi p(n)yYm :Ùn)Nm&yèuTié30§zoPÓ1957 :YékézKt‘n)hÌy:mÙNi§zMn


Se?minaire111-112:Mise en page 1

21/11/16

(,)a (=t e"m p&b)bkéhk)+)b¬p(p°N:Ùa§zMn (<)bnà,"aké:&aZ):),)sP)à2015§<,(,)a Á :mb Á ué{M N:hqH)h}‘ ” Ìp(oé.n¬qma(=éb“llb a)n(Nhé&Nhd)o&h(ybB(Ìø(sP)y√b¬pm)pqàp¬p (Nqép(ùét«a)p‘a)y§zMnp"t(Ìø(sP)yœk¬ab¬p ªha/hà(néb¬p√k¬ab¬pfPø(sP)ya)p‘$àv)q N:hqH)h‘√(bétNyÓ;z)r)àt,Hq& n(hôh(pø—

l&a‰Z (:t :Ù;v)V n) $yéy(q°$o&a)n;yY:)meEé NaÙtlPà(kg m)p:tR<éa)u)hk)+)b¬p(p°N:Ùa §zMnd)hk)+)qàht“$)yM)Ìp(i°lµm&uM3<àÙ b¬p;) a)p‘a)h‘(i°(=éb” §zMn(qgqµ,m&pÌp(i—

9:35

Page 2

l&aZ‰ (kNd :)mÙp’ (q°$o&a)n;yY(k)o&;t/ Ìpd¬bzPø§zPt l&aZ‰ t&p (lp m)p:tR<éa)d¬bna<à(v)øN:)bØ uyqm?t$yUhi:&aZ):),)§qadµp$:‘(,)a§<,Ìp (:Pédpn¬md)y&(oé.,&z&yu.)bNkøm=)a/Ny¿ dµp(i° $(k)Dégmaqµ,n¬maP‰t:&aZ):),)(pø— m)p†a:)nd)h‘ yàv)tn)ı:Y¿dµp(i°Nh(i:=yU(,zéa&qQNkm(Nkôt (p°è< $Paqµ,n¬m$)qy)m<)p$yU)o&hH)bnh:‘;)eM&p— :pY&l)kNaÙtÌ’né:sP)à1991 :éYké(Ne)øuP)a‘i)àt(pø—

(,)aN:é xaÙ (:<)W (:Péœy)m<)pa)n(Ìøh(tE),Nkà§<p œd)h‘d)p&qQp&te&yeµnhk)+):&iO&mpÙ:/¿ Nyµ;=»)p(nôhqà :àvàÙ(n@thY"t(i°yÙ,)a)nbÙyY&om¶$pYnd)y&— yàv)tn)ı:Y ha/a)p‘$àv)q n<W)l&Ì,(oé.a)nt)nhà(nén)ı:Yy&qv):‘—

(,)a =m h»Ùps)b Ìp(nôhn)h‘kéÌn)àtÌplD)h‘aµ :)àt:éÙp(i°$vV)m(<)bm)pa)ny;’)kéNhy&lµ§zMnp&t ké(,)aGaston Deferre— (,)aÌpp&b)b§jpiéIGN §y a)n(Ìøh(tE),Nkà§<pe'(o.éy)m:pO&:fi)sP)à1985—

(,)a :Ùz :Ùj)y Ìp§qamÙzt)n3§jPaØNaÙmh(qQa (i:¿$Pap(b)Ìb¿Nhd)n)ı:Y—Nhd)n)ı:Y$Pan:‘ié a§p?td)$Pay:»µd¬nmÙze¬nehHéii¬,a)ne)àNijY,‘m(oB) ÌbœÌp(Nqép Nyµ;(oé.b’)tv)œn)ı:(Y p°z)t(bét

(,)a :»)p m’):);’)t Ìpnà,"aké:P)è<(,)a:»)p (h’t§: d):P)è<h(qQa(i:nh:‘“ev\amM)o&a)nNkà §<pamK‰d)”,*Ny"mNyµ;$pÙfi)yœ(béti)àt$:‘eP)b,‘ <"tkéhk)+)Nkà§<pnh:‘Nh(i:amK‰d):k.èuT(pø—

(,)a s)b §iBné p&b)bké(a)ø§zMn(p°mÙz§ahØ (a)øip/)b¿(a)ø:.)b¿(a)øyH),‘……p&tm)pkk¬a b¬phYÓn(fM)ød)§zMna)p‘a)n:àz)p‘«v):‘(p°N:Ùa §zMn $Pai)àt(pøhtA(Ne)øuP)a‘<,‘dé;&yN:Ùa§zMn—

$Paqµ,n¬md&y1nbp)a‘ $:‘(,)az?øm)p:m)em †a:)nd)h‘(p°è< $Paqµ,n¬maàkÙt(jIÔt (,)a :)eµ :)m’Ùy p&b)bkélµm&:)ı:YNh(i:amK‰d) p&t (nôt«z?|p Ìpzày)m<)pb’)tbaq&yYiÙa<)a‘kéa)n (fM)ø(a)ø§zMni)àt64w&y(p°fµt:mÙıièu √ zP)y§jpiéØ 1(,é100k)p‘¿ 1(,é50k)p‘¿ 1(,é1,)p $o&hH)b:YékéhqQ‰hHpPl)kamK‰d)nh:‘;)eM&pi)àtkén— §<,ht+)g(<)b(,)a :)eµ :)m’Ùy — √ Nh(li§jpiéØ BONNE, U.T.M, GPS (GLOBAL POSITIONNING SYSTEM)


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.