50 คนดัง
นอกตำ�รา ชานันท์ ยอดหงษ์ เขียน ปรามินทร์ เครือทอง บรรณาธิการวิชาการ
กรุงเทพมหานคร M Young, สำ�นักพิมพ์มติชน 2556
สารบัญ สุโขทัย
1. พ่อขุนศรีนาวนำ�ถุม .................................. 16 2. พระมหาธรรมราชาลิไท ............................ 18 3. สมเด็จพระมหาเถรศรีศรัทธาราชจุฬามุนี ศรีรัตนลงกาทีปมหาสามี ....................... 20 4. พระมหาเทวี ........................................... 22
ล้านนา 5. พระนางจามเทวี ....................... 26 6. พญามังราย ............................. 28 7. พระเจ้าติโลกราช ..................... 30 8. พระเจ้าบรมราชาธิบดีกาวิละ .... 32 9. เจ้าอุบลวรรณา ........................ 34 10. พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ...... 36 11. เจ้าพิริยเทพวงศ์อุดร ................ 38
อยุธยา 12. พระเจ้าอู่ทอง ............................ 44 13. สุลต่านอิสมาเอล ชาฮ์ .............. 46 14. สุลต่านมุซาฟาร์ ชาฮ์ ................ 48 15. สุลต่านตึงกู สุลัยมาน ชาฮ์ ....... 50 16. รายาฮีเยา ................................ 52 17. ท้าวศรีจุฬาลักษณ์ ................... 54 18. แม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์ .............. 56 19. พระสุริโยทัย ............................ 58 20. พระสุพรรณกัลยา .................... 60
21. เจ้าพระยาบวรราชนายก
“เฉกอะหมัด คูมี“ ..................... 62
22. ออกญาเสนาภิมุข ..................... 64 23. เยเรเมียส ฟาน ฟลีต ................. 66 24. คอนสแตนติน ฟอลคอน .......... 68 25. ท้าวทองกีบม้า ......................... 70 26. กรมหลวงโยธาเทพ ................. 72 27. ซิมอง เดอ ลาลูแบร์ .................. 74 28. ออกญาโกษาธิบดี (ปาน) .......... 76 29. ชาวบ้านบางระจัน .................... 78 30. เจ้าราชครูหลวงโพนสะเม็ก ....... 80
รัตนโกสินทร์ 31. สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ
เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ กรมขุนกษัตรานุชิต “เจ้าฟ้าเหม็น”................................ 88
32. เจ้าพระยานครศรีธรรมราช (น้อย)
90
......................................................
33. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงนรินทรเทวี “เจ้าครอกวัดโพธิ์”......................... 92 34. พระสุนทรโวหาร (ภู่) ...................... 94 35. ท้าวสุรนารี .................................... 96 36. ด๊อกเตอร์ แดน บีช บรัดเลย์ ........... 98 37. ฌัง-บัพติสต์ ปาลเลกัวซ์ ............... 100 38. เซอร์จอห์น เบาริ่ง .......................... 102 39. อำ�แดงเหมือน ................................ 104 40. อำ�แดงจั่น .................................. 106
41. พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ...................................................... 108 42. แอนนา เลียวโนเวนส์ ...................... 110 43. พระยาวิชิตภักดี ตึงกู อับดุลกอเดร์ กามารุดดิน ....... 112 44. พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าปฤษฎางค์ ...................................................... 114 45. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำ�รงราชานุภาพ .......... 116 46. สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพระพันปีหลวง ....118 47. ร.อ.ขุนทวยหาญพิทักษ์ (เหล็ง ศรีจันทร์) ................... 120 48. ปรีดี พนมยงค์ ..................... 122 49. จิตร ภูมิศักดิ์ ..................... 124 50. หะยีสุหลง อับดุลกาเดร์ .......... 126
ขอแนะนำ�เหยี่ยวข่าวสาว
บัตรผู้สื่อข่าว
M Young
“ไอติม”
ชื่อ...ไอติม...
ทรงผมบ๊อบ เทม้าไม่เต่อ ได้แรงบันดาลใจ จากคุณป้าข้างบ้าน เวลาบก.โกรธจะเรียก
“ไอ้ติ๋ม”
ไอติม เธอ...สาย... ทั้งปี นาฬิกาสร้อยข้อมือ ใส่ไว้...แต่สายตลอด
โทรศัพท์คู่ ใจ ขาดเธอฉันขาดใจ
กระเป๋าเงิน กระจกเงา ทิชชู สมุดโน้ต
ช้อปเสื้อผ้า ฟินมากๆ
sa0l%e...
...8
10
การชั่งน้ำ�หนัก !!! และการส่องกระจก ยามหน้าปลวก
ก่อนที่จะเกิดงานเลี้ยง คนดังนอกตำ�รา ขั้นเทพจริงต้องแปรงฟัน พร้อมอาบน้ำ�
ไอติม เธอ...มาสาย มาสาย !!!
มาสาย 1 นาที นี่มันอะไรกัน
“ต้นฉบับกองเพียบ แต่ไม่ทำ�”
11
งานเข้า!!!
งานเลี้ยง คนดัง นอกตำ�รา
12
“ไอติม ปิดต้นฉบับ หลังงานเลี้ยง 1 อาทิตย์!!!”
สายตลอด น้ำ�ดื่มช่วยผมท่านได้ สวยปิ๊ง
ไอติมจะเจอใครบ้าง ในงานเลี้ยงคนดังนอกตำ�รา ไปดูกันเลย
13
พ่อขุนศรี นาวน�ำถุม
14
พระมหาธรรมราชาลิไท
พระมหาเทวี
สุโขทัย
สมเด็จพระมหาเถรศรี ศรัทธาราชจุฬามุนี ศรี รัตนลงกาทีปมหาสามี
15
ม ุ ถ ำ � น ว า น พ่อขุนศรี
? ทัย
1
ข โ ุ ส ง ุ ร ก ง ่ ห แ ก ร แ ์ ค ง อ ะ กษัตริย์พร
พ่อขุนศรีนาวนำ�ถุม เป็นใคร มาจากไหน
หากใครคิดว่ากษัตริ ย์องค์แรกของสุโขทั ย คือพ่อขุน ศรีอินทราทิตย์แล้วละก็ เจ้าผู้นั้นก็คงไม่เคยรู้จักข้า เอาละ...ไม่เป็นไร ข้าจะเล่าประวัติสั้นๆ ของข้าให้ฟัง ข้าอยู่ ในตระกูลใหญ่ที่มีอ�ำนาจก่อนที่จะเริ่มยุคสมัยสุโขทั ย แถบลุ่มแม่น�้ำน่าน-ยมนัน่ แหละ ซึ่งเดิมเป็นชุมชนการค้าขนาดใหญ่ ตั้งแต่ราว พ.ศ. 1000 ศูนย์กลางอ�ำนาจของข้าอยู่บริ เวณเมืองพิษณุโลก ส่วนญาติของข้าอยู่บริ เวณริ มสองฝั่งโขง และยังมีอีกพวกอยู่ที่รัฐละโว้ บริ เวณลุ่มแม่น�้ำเจ้าพระยา แต่ความยิ่งใหญ่ของข้ายังไม่หมดเท่านีน้ ะ
เปลี่ยนศาสนาจนเป็นเรื่อง !!!
ทีนข้ี ้าจะมาเล่าถึงความยากล�ำบากในการริ เริ่ม ท�ำสิ่งใหม่ๆ บ้างละ ข้าเป็นผู้สถาปนากรุงสุโขทั ยขึ้นบริ เวณ ลุ่มแม่น�้ำยม ปกครองทั ้ งสุโขทั ยและศรีสัชนาลัย ต่อมา ข้าเปลี่ยนศาสนาจากพุ ทธมหายานมาสู่เถรวาทแบบลังกา และ ได้สถาปนาพระศรีรัตนมหาธาตุไว้ ใจกลางเมือง นีแ่ หละคือ จุ ดเปลี่ยนส�ำคัญทางการเมืองการปกครองของข้า และ เหตุน้ี พวก “ขอมสบาดโขลญล�ำพง” ซึ่งเป็นวงศ์ เครือญาติฝ่ายมหายาน ใช้กองทั พบุกเข้ายึดเมืองสุโขทั ย และศรีสัชนาลัย
16
แผ่นศิลาจารึกวัดศรีชุม
ขอมสบาดโขลญล�ำพง หมายถึง ผู้มีอ�ำนาจในเขตอิทธิพล แคว้นละโว้ (ลพบุรี) ซึ่งเป็นเครือญาติของตระกูลศรีนาวน�ำถุม
?
วัดพระศรีรัตนมหาธาตุ จ.สุโขทัย
รู้ได้อย่างไร ว่าเปลี่ยนศาสนา
สังเกตได้จากศาสนสถาน ที่พ ่อขุน ศรีนาวน�ำถุมประดิษฐานพระบรมธาตุ ไว้ ใจกลางเมือง ซึ่งถือว่าเป็นรูปแบบ เดี ยวกับ เมืองอื่นๆ ที่นับถือ พุ ทธศาสนาแบบเถรวาท
พ่อขุนศรีนาวนำ�ถุม
เป็นบุคคลสำ�คัญมาก เพราะเป็นผู้สถาปนากรุงสุโขทัย และยังเป็นผู้นำ� ในการเปลี่ยนแปลงศาสนา มาเป็นศาสนาพุทธ นิกายเถรวาท
17
ข้าคือหนึ่งในกษัตริย์สุโขทัย
แต่ลองทายดูซิว่าข้าคือกษัตริย์องค์ที่เท่าไร?
ข้าเป็นลูกชายพญาเลอไท (กษัตริ ย์สุโขทั ยองค์ที่ 6 นี่ ใบ้ ให้แล้วนะ ทายกันถูก หรือยัง) และข้ายังเป็น หลานชายของพ่อขุนรามค�ำแหง (กษัตริ ย์สุโขทั ยองค์ที่ 5) ข้าเคยครองเมือง ศรีสัชนาลัยในฐานะอุปราชเมื่อ พ.ศ. 1883 ก่อนย้ายไปครองกรุงสุโขทั ย พ.ศ. 1890
!
เอ้าว่าไง อยากรู้อะไรอีกล่ะ
ไตรภูมิพระร่วง
!
เส้นทาง กว่าจะมาครองราชย์
ในช่วงที่ข้าครองราชย์นั้น กรุงศรีอยุธยากลายเป็นอีกแคว้น ที่ประสบความส�ำเร็จ ในการขยายอาณาเขต เมื่อเกิดความวุ ่นวาย ข้าจ�ำเป็นต้องพากองทั พ ไปปราบปรามเมืองต่างๆ เป็นจ�ำนวนมาก เพื่อให้เกิดความสงบ และขจั ดฝ่ายตรงข้าม ทางการเมืองซึ่งเป็นเครือญาติของข้าเอง แล้วปราบดาภิเษกขึ้นเป็นกษัตริ ย์สุโขทั ย เฉลยว่า พระมหาธรรมราชาลิไท กษัตริ ย์องค์ที่ 8 แห่งกรุงสุโขทั ย
18
2
พระมหา
ท ไ ิ ล า ช า ร ธรรม เจดีย์ ยอดดอกบัวตูม
!
ใช้ศาสนาเพื่อการเมือง
กลยุทธ์เด็ดการครองราชย์
!
กลยุทธ์เด็ดน่ะเหรอ อืม... ข้าพยายามสร้างความน่าเชื่อถือ โดยการด�ำเนินตามรอยปู่ของข้า (พ่อขุนรามค�ำแหง) ด้วยการสั่งให้ จารึ กเรื่องราวหลังครองราชย์ เรื่องการท�ำศึกสงคราม ขยายอ�ำนาจ ทั ้ งในและนอกสุโขทั ย และกล่าวถึงการท�ำบุญอย่างใหญ่หลวง จนใน พ.ศ. 1905 ข้าก็ออกบวชโดยมีเหตุผลเพื่อใช้ความเป็นภิกษุ ขอบิ ณฑบาตเมืองสองแควคืนจากสมเด็จพระรามาธิบดี (อู่ทอง) แห่งกรุงศรีอยุธยานัน่ เอง
ในรัชสมัยนี้ เกิดเจดีย์รูปแบบใหม่ที่ไม่เคยมี มาก่อนเลย เรียกว่า “เจดีย์ทรงยอดดอกบัวตูม” หรือ “เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์” เป็นการผสมผสานกัน ระหว่างศิลปะขอมและล้านนา จนกลาย มาเป็นเจดีย์รูปแบบใหม่ ที่สร้างเฉพาะ สมัยสุโขทัยเท่านั้น ไตรภูมิพระร่วงกับข้อสงสัย
!
สมเด็จฯ กรมพระยาด�ำรงราชานุภาพสันนิษฐานว่าข้าเคยแต่งหนังสือ “ไตรภูมิพระร่วง” หรือ “ไตรภูมิกถา” ฉบับพระมหาช่วย ใน พ.ศ. 1888 ตั้งแต่ก่อนขึ้นครองราชย์ อย่างไรก็ตาม ปัจจุ บันก็มีนักวิ ชาการโต้แย้งว่าไม่มี ส�ำนวนโวหารตอนใดเลยที่น่าจะเป็นวรรณกรรมสมัยสุโขทั ย ซึ่งลักษณะส�ำนวน น่าจะเป็นการแต่งขึ้นในสมัยหลังมากแล้ว อาจจะเป็นช่วงต้นรัตนโกสินทร์ ด้วยซ�้ำไป ...เรื่องนี้ข้า No Comment!!!
19
สมเด็จพระมหาเถร 3 ศรี ศรัทธาราชจุฬามุนี
ศรี รัตนลงกาทีป มหาสามี หลานกษัตริย์สุโขทัย
เรียกนามอาตมาสั้นๆ ว่า “ศรีศรัทธา” อาตมาเกิดที่ เมืองสระหลวงสองแคว (ก็คือ เมืองพิษณุโลกนัน่ แหละ) เห็นอย่างงี้อาตมาก็มีศักดิ์เป็น “หลานลุง” ของพ่อขุนผาเมือง เลยนะ เป็นไงรู้จั กกันดี ขึ้นบ้าง หรือยัง
แผ่นศิลาจารึกวัดศรีชุม
20
เขาคือ “อดีตยอดนักรบ”
อาตมาในวัยหนุ่มเชี่ยวชาญด้านการรบมาก เป็นนักรบบนหลังช้าง รบชนะท้าวมนและท้าวอีจาน ต่อมาเมื่ออายุ 26 พรรษา ได้ท�ำยุทธหัตถี ชนะขุนจั ง (“จั ง” ไม่ ใช่คนญี่ปุ่นนะ) โดยใช้ ปืนหน้าไม้ยิงถูกรูน�้ำมัน ท�ำให้ช้างตกมันของขุนจั งเจ็บปวดมาก อาตมาขอบอกเลยนะว่า และพ่ายแพ้ไปในที่สุด ยามเมื่อเป็นพระภิกษุ แต่ ในที่สุด เมื่ออาตมาอายุประมาณ 31 พรรษา ก็เก่งกล้าเช่นกัน ก็ตัดสินใจสละทรัพย์สมบัติ ยกเมียและลูกสาว เป็นผู้น�ำพระมหาโพธิ 2 คน ให้เป็นสมบัติของคนอื่น แล้วออกบวช พระคีวาธาตุ (ต้นคอ) พระทั นตธาตุ (ฟัน) เดินทางจาริ กแสวงบุญไปจ�ำพรรษาในลังกาทวีป มาสู่กรุงสุโขทั ย และได้บ�ำเพ็ญกุ ศล (ประเทศศรีลังกา) สร้างศาลาวัดและสะพาน บูรณะศาสนสถาน พระมหาธาตุหลวง ต่อมาเมื่ออาตมาเดินทางกลับสุโขทั ย ซ่อมแซมพระพุ ทธรูปหินอีกมากมาย เรื่องของอาตมาจึงถูกจดเรียบเรียงลงบน อาตมาจึงเป็นทั ้ งนักรบและนักบุญ แผ่นหินรูปร่างคล้ายใบเสมา ผู้คน ที่มีความส�ำคัญกับกรุงสุโขทั ยอย่างแท้จริ ง ในภายหลังเรียกว่า “จารึ กวัดศรีชมุ ” และ “จารึ กวัดเขากบ”
บทบาทนักบุญ
21
จอมนางผู้นี้คือใคร
?
ข้าเป็นน้องหญิงของพระมหาธรรมราชาลิไท แห่งกรุงสุโขทั ย และเป็นชายาของ ขุนหลวงพ่องั่วแห่งรัฐสุพรรณภูมิ ท�ำไมข้าถึงได้ขึ้นมาปกครองสุโขทั ยน่ะเหรอ? ก็เพราะว่าพระมหาธรรมราชาลิไท แต่งตั้งข้าในช่วงที่เขาเดินทางไปครอง เมืองสองแคว (พิษณุโลก) ก็คงประมาณ พ.ศ. 1905-1912 ละนะ
เมือง สองแคว
ความวุ่นวายในกรุงสุโขทัย หลังพระมหาธรรมราชาลิไท เสด็จสวรรคต
เมื่อพระมหาธรรมราชาลิไทเสด็จสวรรคต สุโขทั ยเกิดความแตกแยกภายใน เกิดศึกชิงอ�ำนาจขึ้นหลายครั้งหลายครา ขณะเดี ยวกันอิทธิพลของพวกล้านนาและอยุธยา ก็เข้าแทรกแซง ขุนหลวงพ่องั่วในฐานะ กษัตริ ย์อยุธยา จึงให้อ�ำมาตย์พรหมชัย ยึดสุโขทั ยคืนแก่ข้าปกครองต่อไป
22
เรื่องราวของข้า แสดงให้เห็นว่ารัฐสุโขทั ย เคยมีกษัตริ ย์ที่เป็นผู้หญิง ซึ่งผู้หญิงสามารถ ท�ำหน้าที่เป็นกษัตริ ย์ปกครองบ้านเมืองได้ ในช่วง ที่การเมืองมีความขัดแย้งภายในและแรงกดดัน จากภายนอกมากมาย ข้าจึงขอเป็นก�ำลังใจให้กับ หญิงสาวรุ่นหลังทุกคนละนะ