Η δασκάλα της τάξης: Μελπομένη Γιαννακοπούλου
Λαλίτσες - Νερό Οι μαθητές της Δ΄2 τάξης με αφορμή ένα κειμενάκι του βιβλίου της Γλώσσας για τις λαλίτσες (δημιουργήματα της κεραμικής τέχνης και μέρος της λαογραφικής μας παράδοσης) άρχισαν να αναζητούν και να βρίσκουν σχετικές πληροφορίες. Σύντομα στην αίθουσά μας αντηχούσαν κελαηδήματα πουλιών, γουργουριστά και μελωδικά που προέρχονταν από τις νεροσφυρίχτρες που έφεραν οι μαθητές: Γεώργιος Ρούσσος, Ιωάννης Σανιδάς, Νικόλαος Λιάπης, Ειρήνη Προγάκη, Μυρτώ Καπουσούζη, Νεφέλη Σαμαρά. Οι λαλίτσες αλλιώς νεροσφυρίχτρες ή γουργουρίτσες είναι ένα πολύ παλαιό και αγαπητό παιδικό πήλινο παιχνίδι, «υδροπαιχνίδι», που διασκέδαζε τα παιδιά. Στη Μυτιλήνη λέγεται παγιαβλί ή παγιαβλέλι. Αποτελούσε και αποτελεί ένα ασυνήθιστο είδος μουσικού οργάνου, μικρού μεγέθους, που ανήκει στα αερόφωνα. Όταν η νεροσφυρίχτρα είναι άδεια και κάποιος φυσήξει από το μικρό πήλινο σωληνάκι που διαθέτει, ακούγεται ένα συνεχές σφύριγμα. Σε περίπτωση που έχει νερό, οι φυσαλίδες του αέρα που περνούν από αυτό απελευθερώνουν ένα είδος γαργαρίσματος που μοιάζει με κελάηδημα πουλιού. Τις πρωτοσυναντάμε στα Βυζαντινά χρόνια, ως μικρά και κοίλα κεραμικά έργα, πάνω σε ζωόμορφες λαβές γκλίτσας, με ένα επιστόμιο, συνήθως μισογεμισμένες με νερό όπου χρησιμοποιούνταν για να βγάζουν ήχο. Γνωστές είναι οι λαλίτσες στην περίοδο της Επανάστασης, ενώ ακόμα και προκηρύξεις σχετικές με την εξέγερση των Ελλήνων στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν επιμελώς κρυμμένες μέσα σε αυτές, όπως ανέφερε σε λόγο του ο πρωθυπουργός Κωλέττης. Οι πιο συνηθισμένες μορφές που έχουν είναι πουλιών και μικρών σταμνών. Κάποιες φορές μοιάζουν με μικρά κανατάκια, καλαθάκια, ψάρια και κοκοράκια. Αποκαλούνται ακόμα αηδονάκια, κούκοι, πουλάκια, παγιαβλάκια και γουργουλιάνοι. Ακολουθούν φωτογραφίες με λαλίτσες που έφεραν τα παιδιά στην τάξη, ποιήματα που συνέθεσαν ανά ομάδες, ζωγραφιές, χειροτεχνίες, παροιμιώδεις εκφράσεις που σχετίζονται με το νερό κ.ά.
Στη σύνταξη του κειμένου βοήθησαν εκτός των υπολοίπων και οι μαθητές: Τάσος Τζίτζης, Χρήστος Πλόκας, Γιώργος Νομικός, Ιωάννης Σβανιάς, Σωτηρία Τουσίσογλου, Χρυσάνθη Τζελίλι, Ιπποκράτης Κτισάκης, Ιωάννης Σανιδάς, Σπύρος Παξίνο.
Οι παραπάνω λαλίτσες, αηδονάκια ή κούκοι έχουν σχήμα πουλιών. Είναι φτιαγμένες από πηλό και βάφονται συνήθως με καφετιά, κόκκινα, κίτρινα και πράσινα χρώματα. Έχουν ένα μακρύ πήλινο στόμιο στο μέρος της ουράς, όπου φυσώντας, αναταράσσεται το νερό που βρίσκεται μέσα στη λαλίτσα και παράγονται ήχοι που θυμίζουν το κελάηδημα των πουλιών και το τραγουδιστό κελάρυσμα των ρυακιών.
Φλώρα Τσαπρούνη
Ειρήνη Προγάκη
Μυρτώ Καπουσούζη Στέλλα Παπαδοπούλου
«Η μικρή, ζωηρή λαλίτσα»
Παναγιώτης Μαρκεζίνης
pA
Μιχαήλ Μπόγδανος
Στέλλα Παπαδοπούλου
Ειρήνη Προγάκη – Φλώρα Τσαπρούνη
Φλώρα
Ειρήνη
Τσαπρούνη
Προγάκη
Με αφορμή τη στάση βροχοσταλίδων από την ενότητα: «ΕΜΕΝΑ ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ» ΒΙΒΛΙΟ ΓΛΩΣΣΑΣ Δ΄ΤΑΞΗΣ
Ειρηνική στάση βροχοσταλίδων
Παναγιώτης Μαρκεζίνης
Ειρήνη
Προγάκη
Μυρτώ Καπουσούζη
Αναστάσιος Τζίτζης
…………………… …………………… …………………… …………………… Χρυσάνθη Τζελίλι
Στάση βροχοσταλίδων
Παναγιώτης Μπαλωτής
Νικόλας Λιάπης
Χρήστος Πλόκας
Δ΄2
Συμμετέχοντες μαθητές: 1. Μυρτώ Καπουσούζη 2. Ιπποκράτης Κτιστάκης 3. Νικόλας Λιάπης 4. Παναγιώτης Μαρκεζίνης 5. Παναγιώτης Μπαλωτής 6. Μιχαήλ Μπόγδανος 7. Γεώργιος Νομικός 8. Σπυρίδων Παξίνο 9. Στέλλα Παπαδοπούλου 10. Δανάη Παπαϊωάννου 11. Ντέιβιντ Πλάσα 12. Χρήστος Πλόκας 13. Ειρήνη Προγάκη 14. Γεώργιος Ρούσσος 15. Νεφέλη Σαμαρά 16. Ιωάννης Σανιδάς 17. Ιωάννης Σβανιάς 18. Λευτέρης Σιμόπουλος 19. Χρυσάνθη Τζελίλι 20. Αναστάσιος Τζίτζης 21. Σωτηρία Τουσίσογλου 22. Φλώρα Τσαπρούνη 23. Ιωάννα Τσιτούρη 24. Έλενα Χατζηκώστα