Dialoog magazine, editie 9 by Otto Bock Benelux B.V.

JAARGANG 5 - NUMMER 9 - voorjaar 2011

Het magazine van Otto Bock Benelux B.V.

dialoog Patella Pro

Slimme brace Dierenarts Vera Wellens vertelt

Hoeveel levens heeft Louis XIV? Frank Jol, instrumentmaker

‘Wie zijn prothese weinig gebruikt, heeft vaker klachten’

focus op londen

w e t e n s c h a p

entechniek Extra

katern

h c s n e t e w

Dialoog

magazine

voorjaar

2011

hardlopen met een prothese

Onderzoek naar spiergebruik en stabiliteitstraining van Fontys Paramedische Hogeschool pagina VII

a’s 12 pagin

ern t a k aar k b e i n neem h t i c u ap & te

van

uItnEEmbaar katErn mEt wEtEnscHaPPElIjk nIEuws VOOr PrOFEssIOnals En anDErE gEïntErEssEErDEn

toegepast onderzoek neemt hoge vlucht

Ispo-president Jan Geertzen

therapieën bij pFps

I - dialoog magazine

COLOFON Dialoog magazine is een uitgave van Otto Bock Benelux B.V. en verschijnt drie keer per jaar Postbus 133, 5690 AC Son Ekkersrijt 1412, 5692 AK Son Telefoon: +31 (0) 499-474585 www.ottobock.nl

sport is

hot

Hoofdredactie Cas Welling Redactie Mariken Jansen-Schoenmakers Irma Coveliers-van Loo

Afgelopen weekend haalde ik mijn mountainbike weer tevoorschijn â&#x20AC;&#x201C; wat

meteen een goede voorbereiding moest worden voor de Tour dâ&#x20AC;&#x2122;Otto Bock op

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Pim van Duin, Xander van Doorn, Ine Franssen, Ton de Lange, Marcel Lindic, Irma van Loo, Jan Maas, Meike Manders, Reske Mattheeuwse, Lenneke Moerdijk, Ellen Van Hees, Vera Wellens

28 mei. Mijn conditie liet nog wat te wensen over na een redelijk bewegingloze

EINDREDACTIE de Tekstenwinkel, Eindhoven

door, met opnieuw veel sport en sportiviteit. Goede resultaten op het WK

Vormgeving Mariken Jansen-Schoenmakers Abonnementen dialoog@ottobock.com Advertenties de tariefkaart voor advertentieplaatsingen is op te vragen via: dialoog@ottobock.com Druk CTP bvba, Turnhout www.ctponline.be Administratie Afdeling Marketing & Communicatie Tel. +31 (0) 499-474585 Copyright Het overnemen van artikelen als bedoeld in artikel 15 van de Auteurswet is niet toegestaan.

winter, maar sport is hot en iedereen moet eraan geloven. Na een uur hobbelen

door de bossen bij Waalre, was ik blij af te kunnen stappen met het gevoel goed bezig te zijn geweest.

In deze Dialoog zetten we de trend van het vorige nummer nog even in Christchurch zijn de opmaat voor de Paralympics in London in 2012. Otto Bock HealthCare gaat opnieuw een hoofdrol spelen zoals ook in

Beijing het geval was: op de baan maar vooral ook daarbuiten als Official

Technical Service Provider. U gaat hier nog veel over horen want per slot

van rekening zitten we straks vlakbij, aan de overkant van het Kanaal. Ook de wetenschap buigt zich over sport en orthopedietechniek. In het

uitneembare katern Wetenschap & Techniek voor professionals leest u

daar meer over. Uiteindelijk komt onderzoek ten goede aan de mensen die dagelijks willen rekenen op hun hulpmiddel en net als ieder ander naar een sportclub willen. Otto Bock juicht deze ontwikkeling toe en draagt actief bij aan wetenschappelijk onderzoek. Intussen ga ik gewoon verder met mijn

fietstraining, want noeste trainingsarbeid vertaalt zich hoe dan ook terug in een klinkend resultaat. Daar is geen onderzoek voor nodig. Cas Welling Directeur Otto Bock Benelux B.V.

inhoud

voorjaar 2011

EVEN IETS ANDERS 04

Who let the dogs out

SPORT 16

06 16 24

Londen 2012 ultiem doel van Ronald Hertog Jan Kiep fietst mee met Alpe d’HuZes

Frank Jol: ‘Iedereen krijgt energie van sport’

PRODUCT CENTRAAL 08 Slimme orthese Patella Pro

Spelen en ontwikkelen dankzij Early Activity System

INTERVIEW 10

Susan Rekveld sport met honden

ACHTER DE SCHERMEN 15

Wat doet de juriste van Otto Bock?

column

Louis Quatorze krijgt tweede kans

Nieuws enzo

Meer weten?

18 19 26

genoemde producten en diensten

WETENSCHAP EN TECHNIEK

Voor meer informatie over de

kunt u ons bereiken via telefoonnummer +31 (0) 499-474585 of via

dialoog@ottobock.com. Kijk ook op

I -XII

Boekentips

MiniMotion voor fysiotherapie Le Club

Nieuw katern voor professionals

onze website: www.ottobock.nl

3 - dialoog magazine

even iets anders

Who let the dogs out Eerst getest op mensen

Water en strand, mooier kan het bijna niet. Vrolijk blaffen, dollen met je vriendje en grote kuilen graven in het zand. Amber en Oscar, een Sint Bernard en een Leonberger rennen weer zorgeloos rond dankzij de braces die hun chronische elleboogklachten verlichten. Theoretische en praktische kennis uit de humane orthopedie is moeiteloos vertaald naar een technisch hulpmiddel voor deze energieke dieren. ‘Hodes® dierenorthopedie is een begrip in Nederland, België, Duitsland en Zwitserland’, zegt de trotse directeur-eigenaar Arjan Hodes. ‘Ons credo is goed in beweging, en daar zetten wij ons dagelijks voor in. Voor allerlei huisdieren, groot en klein.’ Meer info op dierenorthopedie.nl

4 - dialoog magazine

Foto: Hodes® dierenorthopedie

even iets anders

5 - dialoog magazine

sport

Speerwerper Ro n a l d H e r to g

‘Vooral genieten’, drukt zijn trainster hem op het hart, als hij vanuit de catacomben op weg gaat naar de arena van het tot de nok toe gevulde atletiekstadion in Beijing. Het zijn de Paralympische Spelen van 2008. Toegejuicht door 90 duizend mensen bereikt de Nederlandse speerwerper de ongrijpbare flow waarnaar iedere topsporter op zoek is. ‘Ondanks een verrekte ribspier steeg ik boven mezelf uit en wierp ik een persoonlijk record.’ Zijn worp is goed voor een vierde plek. In de zomer van 2012, op de Paralympics in Londen, gaat Ronald Hertog voor niets minder dan goud. Door Marcel Lindic De speer zal ergens ter hoogte van de

Ronald. ‘Ik viel op bij de bondstrainers en

hoogtepunten zijn spaarzaam, ook in de

Ronald, die een handvol serieuze concur-

Assen. Niet omdat ik er klaar voor was,

arbeid kan zwaar en eentonig zijn. Hoe

zestigmeterlijn moeten landen, beseft

renten voorbij wil streven. Zijn huidige

‘PR’ staat op 55.20m, wat betekent dat hij nog enkele meters progressie moet zien te boeken. ‘Voor goud moet ik in

Londen dicht tegen het wereldrecord aan zitten. Rond de 57 meter… Het is niet

onmogelijk’, klinkt het nuchter, uithijgend

in het krachthonk van het nationaal sportcentrum in Papendal. De tabel van zijn

prestatieontwikkeling laat een indrukwekkende groeicurve zien: over de afgelopen vijf jaar ruim 25 meter.

mocht in 2006 deelnemen aan het WK in maar puur voor de ervaring.’ Vanaf dat

moment gaat het snel. Een zilveren plak

op de World Games van 2007 in Taiwan luidt een lange reeks hoge klasseringen in. Ronald draait mee in de top drie van

de wereld en mag zich vanaf september van dit jaar beroepsatleet noemen. Hij

ontvangt een gage van NOC*NSF – ‘ik

train aantoonbaar meer dan 32 uur per week’ – en mag zich verheugen in een

iedereen te begrijpen. Maar dit soort

Lelystad. Direct een Nederlands record.

‘Dat was een enorme impuls’, benadrukt

6 - dialoog magazine

len. Begin januari ben ik naar Nieuw-

Zeeland gevlogen voor het IPC Wereldkampioenschap Atletiek, waar ik brons

haalde. Ook wil ik dit jaar een startticket halen voor het “valide” NK.’

Ronald traint negen keer in de week,

waarvan drie krachttrainingen. Speerwer-

je het voorste been, waardoor speer en

derbeen moet missen. In 2005 houdt hij

werpt hij 28.15m tijdens het open NK in

de Paralympics, stel ik mezelf tussendoe-

Dutch Parathletic Team.

Scherp blijven

voelt meteen goed, en een half jaar later

aanloop naar de grote toernooien, zoals

pen vraagt een combinatie van kracht en

als officiële materiaalsponsor voor het

Ronald Hertog is veertien jaar als hij na

voor de eerste maal een speer vast. Het

blijft Ronald scherp en gemotiveerd? ‘In

handvol sponsoren, onder wie Otto Bock

Wereldtop een ernstig auto-ongeval zijn rechteron-

loopbaan van een topsporter. Trainings-

De kick van een vol stadion is voor

souplesse. ‘Op hoge snelheid blokkeer lichaam als het ware veranderen in pijl

en boog. Het naar voren drukken van de heup is heel belangrijk. Stevig ontwikkel-

de schouders zijn nodig om te voorkomen dat de arm uit de kom vliegt.’

RONALD DRAAIT MEE IN DE TOP DRIE VAN DE WERELD

sport

Op weg naar Londen, op weg naar goud Verschillende voeten Ter ondersteuning van zijn werptechniek, traint Ronald zich ook in de honderd meter sprint. ‘Aan wat ik presteer – snelste tijd 12.30 seconde – til ik niet zo zwaar;

ik vind vooral de afwisseling verfrissend.’

Voor de verschillende disciplines gebruikt Ronald verschillende voeten. ‘Mijn

prothese voor het speerwerpen heeft

de vorm van een vraagteken. De voet is

moeite kosten. Een prothese is zeker in

geluisterd, maar hij wil meer. ‘Ik wil het

een rolstoel slijten nog veel minder. Dan

pische atletiek’, besluit hij vastberaden.

het begin geen pretje. Maar je dagen in denk ik wel eens: mens, herpak jezelf,

kom uit die stoel! Je bent zo gehandicapt als je jezelf ziet. Terwijl er juist nog heel veel kan, misschien wel alles.’

Met zijn 21 jaar heeft Ronald al vaak

vanaf het erepodium naar het Wilhelmus

mooi rond gebogen en is aan de achter-

zijde bezet met spikes. Voor het sprinten

gebruik ik een voet met een iets vlakkere ronding en extra stijfheid. Dat werkt niet

Ronald traint zich ook in de 100 meter sprint.

hoogst haalbare bereiken in de paralym‘Ik doe en laat veel voor mijn sport. Een gouden plak in Londen zou de ultieme beloning zijn.’

Meer lezen: www.ronald-hertog.nl

Foto: Maya Moritz PHOTOGRAPHY FILMDESIGN New Zealand

met duurlopen; daarvoor heb ik juist een

veerkrachtige prothese nodig. Daarnaast staan in mijn kast een tiental voeten voor dagelijks gebruik, overgehouden aan demonstraties.’

Alles kan Ondanks zijn amputatie is Ronald een

toonbeeld van kracht en gezondheid. Hij is zich bewust van de voorbeeldfunctie

die hij daarmee vervult. ‘Kijk, je kunt niet van iedereen verlangen om topsport te

beoefenen. Het is nu eenmaal niet voor iedereen weggelegd. Aan de andere

kant kan ik me storen aan mensen die

gehandicapt zijn en denken dat ze niks meer kunnen. Sommigen hebben een

houding van: het mag allemaal niet teveel

7 - dialoog magazine

product centraal

Patella Pro

Or t hese me t een hoog IQ

Soms komt er een orthese op de markt die zo slim is, dat lichaam en hulpmiddel perfect op elkaar reageren. De Patella Pro is zo’n orthese. ‘Het ei van Columbus’, zegt Thuve von Bremen van Otto Bock.

De Patella Pro maakt pijnvrij bewegen

Honeymoon-effect

het patellofemoraal pijnsyndroom. De

tot zes weken vaak wel verlichting, maar

mogelijk bij ‘voorste kniepijn’ of PFPS, pijnklachten ontstaan door tal van

factoren. Een ervan is dat de knieschijf (patella) niet op zijn plaats blijft bij het

bewegen, door bijvoorbeeld ontwrichting

van de knieschijf, artrose of zwakke knie-

banden – van dat laatste hebben meisjes in de groei vaak last.

Thuve von Bremen, productmanager:

‘De Patella Pro benadert pijnklachten op een compleet nieuwe manier. Er zijn wel andere producten op de markt die de

problemen van PFPS proberen op te lossen, maar niet zoals de Patella Pro. De

technologie en het materiaal zijn uniek.’ De orthese kwam tot stand in nauwe

samenwerking met de Otto Bock Clinical Excellence Circle: een team van ervaren orthopedisch chirurgen, fysiotherapeu-

ten, orthopedisch instrumentmakers en ingenieurs.

8 - dialoog magazine

‘Een gewone orthese biedt de eerste vier daarna verdwijnt het positieve effect.

Soms wordt de pijn zelfs erger. Ik noem dat het honeymoon-effect’, zegt Thuve. Hij doelt op het uitdoven van de pas-

sie in een huwelijk na de veelbelovende

wittebroodsweken. De Patella Pro heeft

daar geen last van. De orthese blijft zich gedragen als een volmaakte tangopart-

ner, die op cruciale momenten de leiding neemt. In dit geval: de buighoek van 10 tot 30 graden, waarin het risico op het

verschuiven van de patella het grootst is.

Wanneer de knie verder doorbuigt, neemt de druk van de Patella Pro niet verder toe, omdat de geleidingsbeugel die

zorgt dat de patella op zijn plaats blijft,

meeveert. In iedere fase van de buiging

corrigeert de Patella Pro precies genoeg. Thuve von Bremen, Productmanager Otto Bock HealthCare

Een gewone orthese geeft juist te weinig steun als de patella dat nodig heeft, en

voert de druk op naarmate de buighoek

groter wordt – met alle pijnlijke gevolgen van dien. ‘De Patella Pro is gebaseerd

op diepgaand inzicht in de anatomie van de knie, de indicatie en de oplossing’,

zegt Thuve. ‘Er is geen enkele andere or-

these waarbij je de mate en de hoek van ondersteuning individueel kunt instellen.’

product centraal

inzicht in de anatomie, indicatie en oplossing Dynamische centrering De Patella Pro zorgt voor een sterke

centrering van de patella in de buighoek van 10 tot 30 graden. En omdat de

orthese ook bij het doorbuigen optimaal dynamisch centreert, zonder overcor-

dan bestaande oplossingen.’ Ook het

materiaal beantwoordt aan de eisen van hedendaagse gebruikers. Zo kan de

orthese niet verschuiven, omdat er een

kun je beginnen met spierversterkende

vector grip effect is ingebouwd. Verder is

Move Programma, dat Otto Bock voor

orthese gewoon onder je kleren dragen.’

oefeningen. Bijvoorbeeld uit het Patella therapeuten heeft ontwikkeld.’

het materiaal ultralicht. Thuve: ‘Je kunt de

Patella Pro-folder downloaden: www.ottobock.nl

rectie, komt er geen ongewenste druk

Onder je kleren

Pro weke delen en gewrichtsstructuren

tella Pro is uitgebreid getest en bewezen

op het kraakbeen. Zo geeft de Patella

Het biomechanische principe van de Pa-

Therapieën bij PFPS wetenschappelijk onderzocht:

de kans te herstellen. Thuve: ‘Binnen

effectief. ‘Wij wilden er zeker van zijn dat

Pagina X van het katern Wetenschap en

een week wordt de pijn al minder. Dan

de Patella Pro betere resultaten oplevert

Techniek

Betere geleiding van de Patella

De Patella Pro doorbreekt de vicieuze cirkel.

Resultaat met de Patella Pro

Pijn in het kniegebied

Pijnreductie en genezingsproces

Vicieuze cirkel van voorste kniepijn Meer beweging en betere spiercoördinatie Slechte geleiding van de patella door spierproblematiek en slijtage

Ander bewegingsgedrag en vermijdingsgedrag

Indicaties Patella Pro • • • •

patellageleidingsstoornis patellofemoraal pijnsyndroom retropatellaire artrose chondropathie en chondromalacie van de patella

• • •

patellaluxatie en -subluxatie ligamentaire letsels van de patella laterale release-operaties

9 - dialoog magazine

interview

‘Het wedstrijdreglement moest voor mij worden aangepast.’

Susan Rekveld sport met honden:

‘Fantastisch om anderen te inspireren’ Jaren negentig. Het programma Natte Neuzen met Martin Gaus is een regelrechte kijkcijferhit. Susan Rekveld (55) uit Hoogland bij Amersfoort raakt zo geïnspireerd, dat ze een fanatiek beoefenaar wordt van agility: de behendigheidssport voor honden. Susan pioniert, want ze is de eerste handler in een rolstoel. Haar ervaringen leiden tot een bloeiende nieuwe sporttak voor mensen met een beperking: paraagility. Nationaal en internationaal staat Susan aan de bakermat van een sport die nog steeds groeit.

10 - dialoog magazine

interview

Bij agility leg je met je hond een parcours af. Je leidt de hond door tunnels, slurven, over banden, langs paaltjes, over de wip… Hoe heb jij je weg gevonden in deze sport?

Hoeveel deelnemers zijn er nu?

Susan: ‘Ik begon in 1996 met mijn labra-

kelijk voor mensen met een verstandelijke

dor retriever Cindy. We slaagden cum

laude voor de agility-cursussen bij een

hondenschool in de buurt. Toen lag de

‘De sport groeit. In 2010 waren er bijna zestig internationale deelnemers in

Zwitserland, onder wie mensen met een verlamming, spasticiteit of blindheid.

Sinds vorig jaar is de PAWC ook toeganbeperking.’

weg open naar de Nederlandse compe-

titie. In het begin was iedereen verbaasd

Hoe bevalt het thuis met de honden?

– het wedstrijdreglement moest zelfs worden aangepast omdat je niets in je hand

‘Mijn man en ik hebben een gezellig

mag houden, en ik houd de stuurknuppel

huishouden met Quita, Joep en Joy. De honden zijn thuis altijd heerlijk relaxed,

van mijn rolstoel vast – maar we werden al snel geaccepteerd. Cindy heeft altijd met veel plezier meegedaan aan wed-

strijden. In 2001 was mijn labrador Quita klaar voor de sport. Met haar bereikte ik

de tweede graad in de competitie. En dat allemaal tussen snel lopende handlers.’

Hoe kwam je op het idee voor para-agility? ‘Ik gaf demonstraties in binnen- en bui-

tenland om te laten zien wat er mogelijk

is. In 2002 organiseerde ik samen met de organisatie van de IMCA (International

Mixbreed Championship in Agility, red.) in Hongarije de eerste ParAgility World Cup. We vonden dat er een toernooi

moest komen voor mensen met een be-

perking, met een eigen reglement. Ik heb honderden e-mails de deur uit gedaan

omdat ze overdag zo veel bewegen. We hebben ook een dochter, maar die is al het huis uit.’

In 2008 werd Susan onderscheiden als Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Susan: ‘Ik kreeg het lintje voor mijn

nationale en internationale activiteiten

voor para-agility en voor het organise-

ren van de 5e PAWC en de 7e IMCA in Amersfoort. Ik hoop nog veel mensen te motiveren voor deze geweldige sport!’

Hoe belangrijk is je rolstoel? ‘Met mijn spierziekte ben ik

nergens zonder rolstoel. Ik rijd in

de elektrische Otto Bock-rolstoel

C1000. Die is technisch goed en haalt in de servostand (voor buiten rijden, red.) een mooie snelheid. Voor mij bestaat er geen betere. Toch vragen mensen

langs de lijn nog vaak wanneer ik mijn rolstoel eens ga opvoeren.

Ik hoop dat de technologie in de toekomst nog meer snelheid en

wendbaarheid mogelijk maakt.’

om deelnemers enthousiast te maken.

Meer lezen:

feit en Quita behaalde goud.’

Meer over hulphonden:

Met resultaat: de eerste PAWC was een

Geridderd

www.para-agility.nl

www.servicedogs.nl

Waartoe een hond in staat is

Samenspel tussen mens en hond

Susan geeft demonstraties op scholen en beurzen: ‘Daar zijn altijd wel mensen die iemand kennen met een handicap of zelf en handicap hebben. Ik vind het fantastisch om hen te inspireren. Sinds Joep is gecertificeerd als hulphond, zijn de demo’s nog leuker. Dan laat hij eerst rustig zien wat hij als hulphond

kan: mij helpen met mijn jas, de boodschappentas uitruimen, deuren openen of braces losmaken. En daarna – dan gaat zijn tuig af – zie je een enthousiaste, blaffende hond als een gek door het agilityparcours rennen. Een mooi contrast.’

11 - dialoog magazine

product centraal

C1000 DS

power to the street! De C1000 DS is de nieuwste elektrische buitenrolstoel van Otto Bock. De letters DS staan voor Direct Steering.

De C1000 DS heeft voorwielaandrijving en is uitstekend te manoeuvreren. Het volledig verende chassis biedt extra rijcomfort. En door de lage zithoogte (vanaf 40 cm) past de C1000 DS makkelijk onder tafels en bureaus.

OMO NEUREXA

Nieuw design voor vertrouwde brace De comfortabele schouderbrace Omo Neurexa heeft een nieuw design.

Ook het materiaal is vernieuwd: het hightech Phase Change Material (PCM) reguleert de temperatuur, voorkomt warmteopbouw en kan in

de wasmachine. De Omo Neurexa wordt vaak ingezet in de eerste fase van revalidatie na een CVA. De brace houdt de schouder op zijn plaats en stabiliseert de arm in een gestrekte, licht naar buiten gedraaide

positie. Volgt de revalidant looptraining? De Omo Neurexa verbetert de

lichaamshouding en het evenwicht en heeft zo een gunstige invloed op het looppatroon.

12 - dialoog magazine

product centraal

nurmi neo

veilig op ontdekkingsreis De kinderloophulp Nurmi Neo staat achter het kind: geen barrières

maar open loopruimte. Het kind leert zelfstandig zijn omgeving te ontdekken. Met de Nurmi Neo staat het kind beter rechtop en loopt het natuurlijker.

Deze loophulp is verkrijgbaar in drie maten en is bovendien eenvoudig aan te passen aan de lichaamslengte waardoor de Nurmi ‘meegroeit’ met het kind. Dankzij de terugloopstop is deze loophulp bijzonder veilig. Op reis met de auto of trein? Dat kan: de Nurmi Neo is makkelijk in te klappen en te vervoeren.

3R93 en 1M10

Combineren is het toverwoord

Er zijn zoveel prothesecomponenten, dat het niet altijd gemakkelijk kiezen is. Otto Bock ontwikkelt totaalconcepten en adviseert over combinaties: bijvoorbeeld de 3R93-knie en de Adjust-voet (1M10). Otto Bock doet uitgebreid onderzoek naar het beweeggedrag van mensen met verschillende activiteitsniveaus en de toegevoegde waarde van nieuwe productgroepen. De onderdelen van Otto Bock zijn perfect op elkaar afgestemd. De meerwaarde van de totale prothese zit hem in de combinatie: 1 + 1 = 3.

Adjust en 3R93 Een voorbeeld van zo’n ideale match: de stabiele Adjust-voet en de nieuwe remknie 3R93. Samen vormen ze een betrouwbare prothese voor mensen in mobiliteitsgroep 1

en 2. Prothesedragers in deze categorie zijn vooral mobiel in en om het huis. Ze hebben een grote drang naar veiligheid en stabiliteit. Een stabiele prothese geeft vertrouwen en komt de mobiliteit uiteindelijk ten goede.

Steeds meer mobiliteit De functies van de Adjust-voet en de 3R93 vullen elkaar aan. De combinatie is al vanaf het begin van de revalidatie geschikt. De knie kan worden voorzien van een slot, zodat hij niet onverwachts doorknikt. Komt er meer vertrouwen en is het is mogelijk met een ‘losse’ knie te lopen? Dan wordt de 3R93 ingesteld als remknie.

KISS + Skinguard bovenbeenliner (6Y85) KISS is een geschikt linersysteem voor een betrouwbare ophanging van de koker (Keep It Simple Suspension). Dit systeem vermindert het ongewenst roteren van de prothese.

De KISS combineert uitstekend met de Skinguard bovenbeenliner, die ongewenste krachten in de koker vermindert en de geur neutraliseert.

13 - dialoog magazine

product centraal

e-mag active

onbezorgd op de fiets Het nieuwe scharnier E-Mag Active heeft nu een

fietsontgrendeling. De E-Mag Active kan volledig worden ontgrendeld, zodat het scharnier tijdens het fietsen niet onverwacht kan blokkeren.

otto bock crash proof

veiligheid voorop! Otto Bock zorg voor mobiliteit én veiligheid: veel rolstoelen kunnen worden uitgerust met een taxi-fixatieset voor het spanbandensysteem van rolstoeltaxi’s. De stoel kan daarmee veilig worden vastgezet in een rolstoeltaxi of personenauto die is uitgerust met een spanbandensysteem.

De taxi-fixatieset is getest volgens diverse internationale normen: •

ISO 7176 deel 19 in alle landen

•

DIN 75078 in Duitsland

•

ANSI/ RESNA WC/19 in de VS

Nutzung Ihres Rollstuhls/Sitzschalenuntergestells oder Buggies zum Transport in Behindertentransportkraftwagen

Anatomic 3D liner

.................................................................................................. 3

een wereldprimeur

Using your wheelchair/ mobility base with seating shell or buggy for transportation in motor vehicles ................................................................................................ 39

De Anatomic 3D liner van polyurethaan heeft een bijzondere

Utilisation de votre fauteuil roulant / châssis de coque d’assise ou de poussettes lors du transport dans des véhicules destinés anatomische vormgeving volgens au transport de personnes à mobilité réduite

................................................................................................ 79 de ASG-techniek (Anatomie Specifieke Geometrie). De wanddikte varieert voor een goede

schokdemping op de plaatsen waar dat nodig is, en biedt voldoende bewegingsvrijheid bij

Benyttelse af kørstol eller klapvogn som sæde under

de knieholte – waar de liner dunner is en een comfortabele voorbuiging heeft.i bilDe transport mv.binnenzijde

is zacht en hecht uitstekend. Tijdens het .............................................................................................. 115 dragen wordt het vocht verdeeld en verdwijnt het

proximale dikte 3 mm

20° voorflexie

dunner materiaal in de knieholte

distaal kussen 13 mm

rondom de tibiakam en het fibulakopje 9 mm

14 - dialoog magazine

worden

textuur.

voorzien

van

buitenzijde

een

kan

textiellaag.

De liner is gemakkelijk aan te trekken.

Activiteitsniveau (K-level) 1 en 2 tot een

lichaamsgewicht van 125 kg. Vormt een ideale combinatie met het Harmony® P3 systeem.

we t ens c ha p

entechniek Extra

katern

van

Dialoog

magazine

voorjaar

2011

hardlopen met een prothese

Onderzoek naar spiergebruik en stabiliteitstraining van Fontys Paramedische Hogeschool pagina VII

uitneembaar katern met wetenschappelijk nieuws voor professionals en andere geĂŻnteresseerden

Toegepast onderzoek neemt hoge vlucht

ISPO-president Jan Geertzen

TherapieĂŤn bij PFPS

I - dialoog magazine

wetenschap en techniek

Nieuws van de opleiding Orthopedische Technologie België/Nederland

Wetenschappelijk onderzoek

Toegepast wetenschappelijk onderzoek neemt een hoge vlucht aan het hbo in Nederland en de hogescholen in België. Zo nam Mobilab in het Belgische Geel – het lab van de Katholieke Hogeschool Kempen (KHK) – een nieuwe, hypermoderne locatie in gebruik. En er was meer te vieren: onder andere de 10-jarige samenwerking met Fontys Paramedische Hogeschool in Eindhoven. In november 2010 werd de oprichter van Mobilab, Louis Peeraer, aangesteld als lector bij Fontys. Al met al halen de KHK en Fontys het beste naar boven in elkaar en in de studenten – getuige twee afstudeeronderzoeken.

>> Mobilab on the move Mobilab is een multidisciplinair onderzoekslaboratorium voor biomedische, orthopedische en revalidatietechnologie. De medewerkers en studenten van de KHK verrichten vraaggericht onderzoek naar gezondheidszorg en revalidatie. In korte tijd is het onderzoeksteam uitgebreid naar zestien medewerkers, onder wie veel jong talent. In februari namen zij de nieuwe locatie in gebruik. Mobilab staat onder leiding van prof. dr. Louis Peeraer en dr. ir. Bart Vanrumste. Zij werken er samen met ingenieurs, revalidatiewetenschappers, orthopedisch technologen en een medicus. De integratie van onderzoek en onderwijs stimuleert jonge onderzoekers een rol te spelen in wetenschappelijk onderzoek. Daarmee leveren zij een positieve bijdrage aan de levenskwaliteit van mensen met een mobiliteitsbeperking.

Centraal in de driehoek

Mobilab ligt centraal in de driehoek van opleidings- en onderzoekscentra in Eindhoven, Leuven en Aken (ELA-triangel).

Het onderzoekslaboratorium werkt samen met het MKB, ziekenhuizen, revalidatie- en zorgcentra, alle grote universiteiten – in Vlaanderen en Nederland – en onderzoeksinstellingen zoals TNO. Op dit moment lopen er in Mobilab veertien onderzoeksprojecten, onder andere naar detectie van nachtelijke epilepsieaanvallen bij kinderen en naar valdetectie bij ouderen.

draadloos EMG-systeem, een krachtenplatform, een loopplatform van 21,5 meter, hogesnelheidscamera’s en een breed scala instrumenten en software voor beeld- en biomedische signaalverwerking. Meten is weten!

Meer informatie: www.mobilab-khk.be

Meet- en onderzoeksfaciliteiten

Het lab beschikt over alle belangrijke meet- en onderzoeksfaciliteiten. Zo is er een mobiel 3D-bewegingsanalysesysteem (Codamotion met twee CX1-units), een

>> Prof. Louis Peeraer lector Fontys Op 12 november 2010 werd Louis Peeraer geïnstalleerd als lector Health Innovations and Technology aan de Fontys Paramedische Hogeschool.

Aanstelling lectoraat prof. dr. Louis Peeraer aan de Fontys Eindhoven

II - dialoog magazine

De onderzoeksgroep Health Innovations and Technology van Fontys onderzoekt nieuwe toepassingen in samenwerking met het bedrijfsleven. In de afgelopen twee jaar zijn er drie expertisecentra opgericht: Movement Assessment and Rehabilitation Technology

(MART), Communicative Assessment and Technology (CAaT) en Bridging Innovations to Sustainable Care (BISC).

Kennisstroom

In zijn oratie vroeg Peeraer aandacht voor toekomstige uitdagingen vanuit techno-

wetenschap en techniek

neemt hoge vlucht logisch, sociaal-maatschappelijk en onderwijskundig oogpunt. Peeraer: ‘Mijn grote kracht is het verbinden van partijen uit verschillende gebieden in nieuwe samenwerkingsverbanden en onderzoeksprojecten. Door verschillende disciplines samen te brengen, ontstaat er een nieuw – en vaak uniek – deskundigheidsgebied. Kennistransfer van de ene naar de andere discipline is essentieel.’ In de praktijk leidt dat tot sterke publicaties van zowel universiteiten als hogescholen. Zo komt er

een kennisstroom op gang naar de wetenschappelijke wereld en het werkveld.

Zorgkwaliteit in de toekomst

Volgens Peeraer is multidisciplinair werken meer dan ooit nodig voor het handhaven van de zorgkwaliteit. De zorgvraag zal immers stijgen en het aantal zorgverleners daalt. Peeraer: ‘Natuurlijk liggen er diverse oplossingsrichtingen, maar eenvoudig zijn die geen van alle. We zullen in ieder geval de technologische innovatie

meer moeten omarmen om – misschien zelfs kunstmatige – handen aan het bed te houden.’ We staan voor de uitdaging technologie te implementeren in een snel vergrijzende maatschappij. Peeraer: ‘Dat vergt een gezamenlijke inspanning, waarbij ook de politiek een initiërende rol moet nemen.’

Meer informatie:

www.fontys.nl/paramedisch/lectoraat

>> Golddiggers Afstudeerprojecten leiden vaak tot nieuw wetenschappelijk onderzoek. Vier studenten fysiotherapie aan de Fontys Paramedische Hogeschool onderzochten de invloed van een knieexarticulatie bij een atleet op de 100 meter sprint als deze wordt vergeleken met een valide atleet. Pim van Duin, Ine Franssen, Meike Manders, Reske Mattheeuwse (samenvatting) Voor dit afstudeeronderzoek aan de opleiding Fysiotherapie aan de Fontys Paramedische Hogeschool werd de volgende vraag onderzocht: ‘Wat is de invloed van een knie-exarticulatie bij een atleet op de 100 meter sprint, als deze wordt vergeleken met een valide atleet?’

Methoden

Om tot een conclusie te komen, is er een patiëntcontroleonderzoek uitgevoerd. Tijdens de start en het gaan op de 100 meter sprint zijn biomechanische experimenten uitgevoerd. In het onderzoek werden twee sprinters van de Paralympische atletiekploeg vergeleken met twee valide sprinters van hetzelfde geslacht, lengte en lichaamsgewicht. Bij het experiment is gekeken naar de drie parameters verplaatsing, grondreactiekracht en spieractiviteit. In het algemene gedeelte zijn de vector en armzwaai geanalyseerd met videobeelden. Daarnaast zijn de verschillende curven van het krachtenplatform beoordeeld. In het specifieke gedeelte zijn de EMGactivatiepatronen tijdens de verschillende fases van het gaan bekeken, per gemeten spier. Tot slot is er een analyse gemaakt van de co-contracties tijdens de sprintstart.

Tekening: Krachtenverloop tijdens de start (A. Mero, P.V. Komi, Reaction time and electromyographic activity during a sprint start, European journal of applied physiology, 1990)

III - dialoog magazine

wetenschap en techniek

Conclusie

Uit het vergelijkend onderzoek blijkt dat het EMG-activatiepatroon van de onderste extremiteit bij de prothesedragers significant afwijkt van het patroon van de valide proefpersonen tijdens het gaan. De

invloed van dit afwijkende EMG-activatiepatroon is ook te zien in de sprintstart. Tijdens het gaan is het gangpatroon asymmetrisch. Bij het sprinten is de asymmetrie tijdens de start het grootst. Niet alleen de gemeten factoren spelen een rol tijdens

de sprintstart. Ook de protheseknie en -lepel, en het vertrouwen hierin, zijn van invloed op het lopen en de prestaties van de sprinters.

>> Het nut van plantaire drukmeting bij de uitlijning van onderbeenprothesen Toegepast wetenschappelijk onderzoek van hogescholen is vaak gericht op de praktijk in het MKB en zorgen revalidatiecentra. Een student Orthopedische Technologie aan de KHK voerde een pilotstudie uit naar het nut van plantaire drukmeting aan de hand van drie prothesevoeten. Ellen Van Hees, winnares Otto Bockprijs 2009 (samenvatting) Het hoofddoel van de pilotstudie was na te gaan hoe het plantaire drukverloop zich karakteriseert onder verschillende soorten prothesevoeten bij het lopen op een vlakke ondergrond, met een zelfgekozen comfortabele wandelsnelheid.

Methoden

Vijf volwassen personen met een unilaterale onderbeenprothese namen deel aan deze studie. Er werd een volledige ganganalyse afgenomen met inbegrip van 3D-kinematica (Codamotion), meting van de grondreactiekrachten (AMTI-krachtenplaat) en metingen van het plantaire drukverloop (Footscan®). De eerste fase bestond uit een ganganalyse met de eigen prothese (voet en schoen) en vervolgens dezelfde ganganalyse met achtereenvolgens de SACH-voet, de Trias-voet en Axtion-voet *. Tijdens de tweede fase droegen de proefpersonen een sandaal met vlakke zool. Aan de hand van een vragenlijst werd de subjectieve beoordeling vastgelegd.

Conclusie

Op de vraag of plantaire drukmetingen nuttig zijn bij het uitlijnen van een onderbeenprothese, kunnen we na afloop van deze pilotstudie nog geen eenduidig antwoord geven. Verder onderzoek is nodig om correlatie te zoeken tussen de plantaire voetdrukken en de kinematica van de hoger gelegen gewrichten. Een aantal

Toe1

Toe2-5

Otto Bockprijs

Academy

B I J OT TO B O C K H E A LT H C A R E Voor de 5de opeenvolgende keer looft Otto Bock Benelux BV een prijs uit voor het eindwerk dat een waardevolle bijdrage levert aan het vakgebied Orthopedische Technologie onder vorm van een afgerond onderzoek, een innovatief product of een nieuw uit te werken concept.

* Otto Bock- prothesevoeten

Meta2

Meta3

Meta4

Meta5

referentie

SACH

TRIAS

AXTION

Midfoot1

HeelM

HeelL

Figuur: Gemiddelde waarden van de maximale drukken per regio onafhankelijk van het lichaamsgewicht.

EINDWERKPRIJS OTTO BOCK BENELUX 2011

WIN EEN T WEEDAAGSE CURSUS NAAR KEUZE

Meta1

van de in de studie beschreven resultaten vraagt om een vervolg, waarbij getracht zal worden aan de hand van plantaire drukmetingen een adviessysteem te creëren voor het dynamisch uitlijnen van onderbeenprothesen.

Otto Bock Benelux volgt de ontwikkelingen op de voet en looft jaarlijks een prijs uit voor het meest interessante afstudeerproject uit de bacheloropleiding Orthopedische Technologie. De prijs – in het kader van life long learning – bestaat uit een 2-daagse cursus bij Otto Bock HealthCare Duitsland, compleet met overnachting in hartje Duderstadt.

De prijs weerspiegelt het beleid van Otto Bock om ook na de basisopleiding het educatieve traject voort te zetten en iedere afgestudeerde de mogelijkheid te bieden om zich te specialiseren in het vakgebied. De prijs bestaat uit een volledig verzorgde tweedaagse cursus naar keuze, in de hoofdzetel van de ﬁrma Otto Bock HealthCare in Duderstadt, Duitsland, onder begeleiding van een medewerker van Otto Bock Benelux. De overnachting wordt voorzien in een luxeverblijf in het centrum van de stad. De prijs wordt door een aparte beoordelingscommissie gekozen uit de meest geschikte eindwerken.

ottobock.nl

IV - dialoog magazine

wetenschap en techniek

Prof. dr. Jan Geertzen:

‘Iedere professional heeft de taak mee te werken’ Wereldwijd wordt onderzoek verricht naar amputaties, prothesen en orthesen. ISPO houdt overzicht over alles wat er speelt. De organisatie bevordert wetenschappelijk onderzoek en kennisuitwisseling, zodat professionals over de hele wereld toegang hebben tot de recentste inzichten. Tien vragen aan Jan Geertzen, president van ISPO International en hoofd van de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het UMCG.

U vindt het belangrijk dat verschillende disciplines zijn vertegenwoordigd in ISPO. Waarom? ‘ISPO is per definitie een multidisciplinaire organisatie, omdat mensen met een prothese of orthese te maken krijgen met hulpverleners uit diverse disciplines. Wat je nu ziet, is dat er in Nederland veel revalidatieartsen lid zijn; in de rest van de wereld zijn vooral orthopedisch instrumentmakers lid. Over het algemeen zijn er weinig fysiotherapeuten lid en nog minder psychologen. Wat mij betreft zijn die meer dan welkom.’

Wat wilt u bereiken als president van ISPO International?

‘Naast een divers ledenbestand, wil ik wetenschappelijk onderzoek bevorderen. Ik ben al lang ISPO-lid en de meeste aandacht ging altijd naar onderwijs. In het bestuur bestonden allerlei commissies, maar niet op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Pas het afgelopen jaar hebben we een wetenschapscommissie opgericht met dezelfde rechten, plichten en budgetten als de onderwijscommissie.’

III

Wat doet de wetenschapscommissie?

‘We verzamelen gegevens en onderzoeksthema’s van alle universiteiten. Die willen we op internet in een databank rubriceren. Professionals kunnen dan makkelijker contact zoeken als ze onderzoek willen doen. Verder gaan we een open dialoog aan met partners uit de industrie zoals Otto Bock. Ook het wetenschappelijke programma van de ISPO-wereldcongressen valt onder de wetenschapscommissie.’

Prof. dr. Jan Geertzen, ISPO-president en hoofd van de afdeling Revalidatiegeneeskunde van het Universitair Medisch Centrum Groningen

Hoe kunnen wetenschappers onafhankelijk onderzoek uitvoeren, als de industrie een deel financiert?

‘Door goede afspraken vast te leggen in een contract. Voorafgaand aan een onderzoek spreek je af, dat je de resultaten hoe dan ook publiceert – ongeacht de uitkomst. Daarmee geef je ook zorgverzekeraars het signaal dat het onderzoek betrouwbaar is.’

‘Ik vind dat je een nieuwe prothese of orthese alleen ter beschikking moet stellen, als er wetenschappelijk onderzoek aan verbonden is. Onderzoek is ook een verantwoordelijkheid van de industrie. Zorgverzekeraars vragen: wat is de evidence, waarom is deze prothese beter dan een andere. En ik vind dat ze gelijk hebben. Wetenschappelijk onderzoek wijst uit of een bepaalde prothese beter is, en voor welke patiëntencategorie.’

‘In het UMCG doen we onderzoek naar arm- en beenprothesiologie, Nollet van het AMC is bezig met polio en enkelvoetorthesen, Becher van de VU onderzoekt het gebruik van enkel-voetorthesen bij cerebrale parese, Van der Linde van het Radboud trekt de CBO-multidisciplinaire richtlijn amputatie en prothesiologie onderste extremiteit, en Paping van Rijndam Revalidatiecentrum trekt het PPPprotocol. Geurts van het Radboud onderzoekt de behandeling van een sleepvoet met de Actigait elektrostimulator. Veel van deze projecten zijn opgezet in samenwerking met Otto Bock. De laatste twee jaar is de industrie steeds meer betrokken en dat vind ik een goede zaak.’

Wat is volgens u het belang van wetenschappelijk onderzoek?

ispo gaat in dialoog met partners uit de industrie

Welke onderzoeken lopen nu in Nederland?

V - dialoog magazine

wetenschap en techniek

VII

VIII

‘We zijn een klein land: voor een teamdag van ISPO rijd je in Nederland maximaal 200 kilometer. Iedereen kent elkaar. In Groningen werken we bijvoorbeeld samen met Arnhem en Enschede. In het UMCG zijn arm- en beenprothesen het speerpunt, Groot Klimmendaal is bezig met neurorevalidatie en het Roessingh met robotica. We hebben andere specialisaties en stellen onze patiëntenpopulaties voor elkaar open, zodat we meer patiënten bij onderzoeken kunnen betrekken. In Nederland is dat relatief gemakkelijk.’

‘Dat is wel eens moeilijk. Voor financiers zoals ZonMw is onderzoek naar armprothesen – vanwege de kleine onderzoekspopulatie – soms minder interessant dan orthesiologie of CVA. Het UMCG doet meestal een beroep op kleinere stichtingen, maar met de budgetten die beschikbaar komen kun je vaak geen promovendus aanstellen voor vier jaar.’

‘Ik vind dat iedere professional met een hbo- of wetenschappelijke opleiding zou moeten meewerken aan onderzoek. Bij mijn aantreden in Leipzig vorig jaar heb ik aan de orde gesteld waarom onderzoek noodzakelijk is vanuit het perspectief van de patiënt, de onderzoeker en de arts. De patiënt wil het beste, de onderzoeker wil evidence en de arts wil een mix: wat wil de patiënt en wat is de evidence? Iedere professional heeft de taak mee te werken aan onderzoek, in het belang van alle patiënten.’

Hoe gemakkelijk is onderzoek doen in Nederland?

Hoe krijg je de financiën voor een onderzoek rond?

Wat is uw boodschap als voorzitter van ISPO International?

Welke rol heeft ISPO Nederland in de wereld? ‘ISPO Nederland is de grootste afdeling. In Nederland zijn we gewend aan transparant werken en we zien patiënten altijd in multidisciplinair verband. Wat dat betreft zijn we een voorbeeld voor andere landen. In Nederland komt het bijvoorbeeld nooit voor dat een revalidatiearts solitair werkt, zoals dat in België wel gebeurt.’

International Society for Prosthetics en Orthotics ISPO wil de levenskwaliteit van mensen met een prothese of orthese verbeteren, door wetenschappelijk onderzoek en kennisuitwisseling te bevorderen. De organisatie wordt geconsulteerd door de World Health Organisation, het Rode Kruis, de VN en USAID. ISPO is actief in 90 landen en bestaat uit revalidatieartsen, orthopedisch chirurgen, fysio- en ergotherapeuten, orthopedisch instrumentmakers en -schoentechnici en partners uit de industrie. In februari 2013 vindt het 14e driejaarlijkse ISPOwereldcongres plaats in Hyderabad in India.

ISPO-bestuur tot februari 2013:

Jan Geertzen (Nederland), Bengt Soderberg (Zweden), John Michael (USA), Mads Harbo (Denemarken), Margaret Hodge (Australië), Rosie Jovane (Panama), Takaaki Chin (Japan), Rajiv Hanspal (UK), Hung-Hei Kwan (China) en Harmen van der Linde (Nederland). ISPO Nederland: www.ispo.nl ISPO International: http://ispoint.org

VI - dialoog magazine

ISPO bekijkt het van de andere kant.

wetenschap en techniek

Spiergebruik en stabiliteitstraining

‘Je kunt ook te veel wennen aan een prothese’ Xander van Doorn en Ton de Lange van Fontys Paramedische Hogeschool in Eindhoven zijn de initiatiefnemers van het RAAK-project Sport met je prothese. Van Doorn en De Lange hebben hiervoor toegepast wetenschappelijk onderzoek verricht in het deelgebied Bewegen/ besturen. Wat was de aanleiding voor het onderzoek? Van Doorn: ‘Van het NOC*NSF kregen we de vraag: “Vragen we niet te veel van onze paralympische atleten? Hoe reageert hun lichaam straks als ze 50 zijn? Hoe kunnen we ze het best trainen om hun niveau te verhogen?” Tegelijkertijd maakte de overheid beleid om zo veel mogelijk mensen actief te laten zijn. Onze onderzoeksvraag was dan ook gericht op alle mensen met een prothese die recreatief willen hardlopen, en niet alleen topsporters.’

Innige verhouding met prothese

Uit eerdere observaties hadden Van Doorn en De Lange al opgemaakt dat prothesedragers een innige verhouding aangaan met hun prothese. ‘Je ziet twee dingen bij het sporten’, zegt Van Doorn. ‘Ten eerste hebben mensen er natuurlijk last van dat ze een stuk van hun been missen, en ten tweede dragen ze vaak een

prothese die niet geschikt is voor hardloten bemoeilijken. Wij hebben onderzocht pen. Maar je ziet ook dat het lichaam zich welke innerlijke structuren veranderen als volledig heeft aangepast aan die bewuste je een prothese draagt. Naar aanleiding prothese. De stap om te sporten, eventudaarvan is er een trainingsprogramma eel met een sportprothese, is dan groot. ontwikkeld.’ Van Doorn traint in EindhoVergelijk het met een vrouw die altijd ven een loopgroep van mensen met een platte laarzen draagt en voor het eerst amputatie. ‘Die groep fungeerde als connaaldhakken aantrekt. Daarmee belast trolegroep voor het toegepaste onderzoek ze haar spieren anders. Zij zegt na een en heeft het trainingsprogramma gedeavond afzien: “Die pumps trek ik nooit monstreerd toen het RAAK-project eind meer aan.” Zo levert ook het jarenlang 2010 afliep.’ dragen van een prothese beperkingen op, als je wilt gaan trainen met een sportprothese.’ Van Doorn benadrukt dat het te gemakkelijk is om alleen de prothese de schuld te geven van ongemakken. ‘Ook in het lichaam zelf gebeuren dingen die het sporFoto: Angela Aprea Foto: Angela Aprea Ton de Lange, docent Xander van Doorn, docent fysiotherapie en onderzoeker biomechanica en onderzoeker

Voorpublicatie

Trainen en sporten met een beenprothese

De Nederlandse overheid voert al jaren actief beleid om mensen op allerlei manieren te stimuleren tot een actieve leefstijl (Tijd voor sport - Bewegen, meedoen, presteren VWS, 2005). Sport draagt bij aan de levenskwaliteit. Maar wat doe je als je een onderbeenamputatie hebt? Fontys Paramedische Hogeschool onderzocht welke invloed een prothese heeft op het lichaam, en verwerkte de bevindingen in een trainingsprogramma dat aansluit op lichamelijke veranderingen bij prothesedragers. Voorpublicatie. Door Xander van Doorn en Ton de Lange Veel mensen met een amputatie kiezen een loopsport zoals hardlopen. Er is echter weinig bekend over hardlopen met een prothese. De trainingsprogramma’s van

sporten revalidatiecentra zijn gebaseerd op kennis over valide sporters of op ervaringen met invalide sporters. Deze oefen/ trainingsprogramma’s zijn niet evidence

based, en het is de vraag in hoeverre ze adequaat zijn.

VII - dialoog magazine

wetenschap en techniek

Uitgangspunt

Voor ons onderzoek gingen we uit van het uitgangspunt dat een prothese effect heeft op het lichaam. Als de precieze effecten van een prothese bekend zijn, is dat een goede basis voor een specifiek trainingsprogramma.

van de Fontys Paramedische Hogeschool te Eindhoven. De proefpersoon liep in eigen tempo over de loopbaan. De grondreactiekrachten zijn gemeten met een AMTIkrachtenplatform, de spieractiviteiten met een EMG-systeem en de bewegingen zijn opgenomen met twee videocamera’s. Er

Onderzoeksvraag

De onderzoeksvraag van het experimenteel onderzoek van Fontys Paramedische Hogeschool was tweeledig: 1. • • •

Wat is de invloed van een knieloper bij een valide persoon op: het gangpatroon en de hierbij horende stabiliteit; de grondreactiekrachten; de EMG-activiteit van de m. latissimus dorsi, m. gluteus maximus en medius, m. obliquus externus, m. rectus abdominis, m. rectus femoris en de m. semitendinosus? 2. Wat is de invloed van stabiliteitstraining op de genoemde parameters?

Theoretisch raamwerk

Eerst is een theoretisch raamwerk opgesteld, gebaseerd op literatuuronderzoek, om inzicht te krijgen in beschikbare wetenschappelijke literatuur over hardlopen met een prothese.

Experimenteel onderzoek

Om te onderzoeken welke invloed een prothese heeft op het lichaam, hebben we een valide persoon vier weken laten lopen met een knieloper, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. De proefpersoon heeft in die weken niet meer gelopen zonder knieloper. Vervolgens is gemeten welke invloed stabiliteitstraining heeft op het lichaam. We onderzochten met name de rol van de rugspieren en heupmusculatuur.

Oefen/trainingsprogramma voor stabiliteit

Op basis van de resultaten van het experimenteel onderzoek hebben we een oefen/trainingsprogramma opgesteld. Het programma is gericht op stabiliteit van uitgerevalideerde personen met een knieexarticulatieprothese die willen hardlopen op recreatief niveau.

Methode

Het experimenteel onderzoek is uitgevoerd in het bewegingsanalyselab (BAL)

VIII- dialoog magazine

waren vijf meetmomenten: • 0-meting: zonder knieloper • 1-meting: ingebruikname van de knieloper • 2-meting: proefpersoon is vaardig met de knieloper volgens vooraf opgestelde criteria • 3-meting: proefpersoon heeft het trainingsprogramma ondergaan • 4-meting: eindmeting zonder knieloper Na het afronden van de metingen zijn de data geanalyseerd.

Resultaten

Op basis van het theoretisch raamwerk – en op basis van de bevindingen uit de 2-meting – is een concept-oefenprogramma opgesteld voor mensen met een knieexarticulatieprothese. De 0-meting zonder knieloper heeft voor de latere meetmomenten referentiewaarden opgeleverd over het gangpatroon, de EMG-activiteit van verschillende spieren, de grondreactiekrachten en de duur van de standfase op het krachtenplatform. De grondreactiekrachten gaven links en rechts een nagenoeg gelijk beeld. Bij de 1-meting vertoonden de EMGwaarden over het algemeen een afwijkend beeld. Na het aanmeten van de knieloper werd er meer activiteit waargenomen aan

wetenschap en techniek

de rechterzijde. Het verschil tussen de linker- en rechterzijde was groot. Tijdens deze meting was te zien dat de verticale component van de grondreactiekrachten aan de zijde van de knieloper kleiner was dan tijdens de 0-meting. Na aanmeting van de knieloper werd de duur van de standfase bij beide benen langer. Vooral aan de ‘gezonde’ linkerzijde was een verlengde standfase te zien. Bij de 2-meting bleven er verschillen aanwezig. Er werd echter minder activiteit waargenomen bij alle spieren. Het symmetrische gangpatroon van de proefpersoon werd ernstig verstoord ten gevolge van de knieloper. Bij de 3-meting vertoonde het gangpatroon – naarmate het trainingsprogramma vorderde – een beeld dat steeds meer

STUDENT FYSIOTHERAPIE LIEP VIER WEKEN OP KNIELOPER overeenkwam met de referentiewaarden van de 0-meting. De standfase was voor beide zijden nagenoeg gelijk. Bij de 4-meting – enkele weken na het stoppen met de knieloper – had het lichaam zich weer hersteld in de staat van voor het onderzoek.

Discussie

Het is lastig aan sommige resultaten direct een oorzaak of conclusie te koppelen. Het experimenteel onderzoek was een case controlled trial (CCT) met één proefpersoon en de metingen vonden plaats op verschillende tijdstippen en onder verschillende condities. Het bleek voor de proefpersoon erg zwaar om de hele dag op de knieloper te lopen. Omwille van haar lichamelijke en psychische gezondheid moest ze hier voortijdig mee stoppen, zodat ze niet het gehele trainingsprogramma kon afmaken. Verder hebben EMG-metingen verschillende beperkende factoren, waarvan de plaatsing van de elektroden de belangrijkste is: de knieloper gaf bij het rechterbeen druk op verschillende elektroden wat leidde tot een vertekend beeld van de activiteit van de desbetreffende

spieren (hogere voltages en ruis in het EMG-patroon). Een andere belangrijke factor is de uitlijning van de knieloper en het feit dat de passing minder goed is dan bij een echte prothese. Bovendien zorgde de knieloper onder andere voor een veranderende stand van het bekken. Daardoor veranderden ook andere factoren, die van invloed waren op de resultaten.

Conclusie Invloed van een prothese op het lichaam: het gangpatroon met knieloper verschilt erg van het gangpatroon zonder knieloper. De snelheid gaat omlaag en de duur van de standfase wordt langer, waarbij de standfase aan de zijde van de knieloper verhoudingsgewijs een stuk korter is. Daarnaast heeft de knieloper tot gevolg dat er een asymmetrisch gangpatroon ontstaat, wat zich verder vertaalt in asymmetrische en verhoogde EMG-activiteit. Resultaat van de stabiliteitstraining: de stabiliteitstraining heeft tot gevolg dat alle parameters die gemeten zijn een symmetrischer beeld vertonen, dat in de buurt komt van de gevonden waarden tijdens de 0-meting. Verder treedt er minder EMG-activiteit op en werken de spieren efficiënter. Stabiliteitstraining is een goede basis voor het verrijken van de kennis over sporten met een prothese. Een goed uit te voeren trainingsprogramma zal de kennis van zowel sporters als trainers verhogen. Aangenomen wordt dat prothesedragers hierdoor eerder de stap zullen zetten om te gaan hardlopen op recreatief niveau. Vraag de literatuurlijst op via a.vandoorn@fontys.nl of reageer via www.prothesesport.nl

trainingsprogramma

De stabiliteitstraining omvat 11 oefeningen. Op de foto’s de loopoefening: voetje voor voetje lopen, knieheffen, grote passen zetten.

IX - dialoog magazine

wetenschap en techniek

Het patellofemoraal pijnsyndroom Prof. dr. W. Petersen

‘Voorste kniepijn’, chondromalacia patellae, patellofemorale dysfunctie: stuk voor stuk zijn het benamingen voor een lastige aandoening zonder duidelijk aanwijsbare oorzaak. Negen onderzoekscentra in Duitsland en Italië bundelden hun kennis over therapieën bij het patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS). Abstract uit het tijdschrift Orthopädische Praxis: 46, 8.2010 Zeitschrift für Orthopädie, Orthopädische Chirurgie und Unfallchirurgie Officieel orgaan van de VSOU, Vereniging van Zuid-Duitse Orthopeden en Traumachirurgen Vraag het volledige onderzoek op via dialoog@ottobock.com

Het patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS) is een veelvoorkomende oorzaak voor voorste kniepijn en treft vooral jonge vrouwen tussen 15 en 25 jaar, zonder specifieke pathologische afwijkingen aan het gewrichtskraakbeen. De incidentie is hoog: een Amerikaanse studie bij de US Marine telde 22/1000 personen per jaar, waarbij vrouwen twee keer zo vaak werden getroffen. Onder Hongaarse studenten bedroeg de incidentie 20%; er bestond geen onderscheid tussen mannen en vrouwen.

X - dialoog magazine

Oorzaken

Vaak is er sprake van een functioneel malalignment van de anatomische structuren. De valgusstand van de knie, die door de interne rotatie van femur en tibia nog wordt versterkt, kan een oorzaak zijn. Bij de verhoogde endorotatie van het femur spelen zwakke exorotatoren en abductoren van de heup een belangrijke rol. De oorzaak van een endorotatie van de tibia is vaak een pes plano valgus (pronerende platvoet). Door de valgusstand van de knie lateraliseert de patella, wat gepaard kan gaan met pijnklachten. Nog een uitlokkende factor voor patellofemorale pijnklachten is de overbelasting van het femoropatellaire gewricht – bijvoorbeeld door te intensief te sporten. Vaak werken ook de bovenbeenspieren onvoldoende of onjuist. De belangrijkste stabilisator van de knieschijf is de pars obliquus van de vastus medialis van de m quadriceps femoris. Door de insufficiënte werking kan de patella opzij bewegen. Een verkorting van de tractus iliotibialis kan de patella naar buiten trekken en mogelijk kantelen. Contracturen van de ischiocrurale musculatuur kunnen een buighouding uitlokken en leiden tot een verhoogde belasting van het femoropatellaire gewricht. De combinatie van uitlokkende factoren en pijn kunnen een vicieuze cirkel tot gevolg hebben. Door de pijnklachten wordt de spieractiviteit van de quadriceps

Instabiliteit

Pijn

kraakbeenbeschadiging

Schema: De oorzaak van patellafemorale pijn is vaak een overlapping tussen pijn, instabiliteit en gewrichtsbeschadiging geremd. Er kunnen tevens morfologische veranderingen optreden die een patellalateralisatie uitlokken. Bovendien spelen ook psychologische factoren een rol.

Diagnostiek

Allereerst moeten alle structurele afwijkingen van het strekapparaat worden uitgesloten, waarvoor mogelijk een chirurgische ingreep nodig is. Klassieke symptomen van PFPS zijn pijn rond de patella bij traplopen en bij langdurig zitten met gebogen knieën. De geleiding van de patella en de stabiliteit kunnen manueel worden onderzocht. Spiertests en andere diagnostische technieken (röntgen, MRT, MRI, radiodiagnostiek) kunnen uitsluitsel geven over de

wetenschap en techniek

musculaire en morfologische afwijkingen.

Therapie

De behandeling kan langdurig zijn en is in eerste instantie niet gericht op opereren. Er zijn meerdere therapeutische mogelijkheden: fysiotherapie, tape, orthesen en geneesmiddelen. De behandelaar kiest voor iedere patiënt een individuele combinatie.

Farmacotherapie

Behandeling met geneesmiddelen bestaat vaak uit niet-steroïde antireumatica die de pijnklachten op korte termijn kunnen verminderen. Over de werking van glycosaminoglycaan polysulfaat en intra-articulaire applicaties van corticoïden zijn de studies niet eenduidig.

Passieve geleiding van de patella

Doel van de behandeling is het juist geleiden van de patella. Wanneer de patella in de juiste baan beweegt, kan de musculatuur ook weer normaal functioneren. Zo wordt de vicieuze cirkel doorbroken. Tape en orthesen kunnen bijdragen aan de therapie.

Taping

Er zijn ook studies die aangeven dat bij placebo-taping positieve resultaten worden opgetekend. Wellicht zijn deze te danken aan de proprioceptieve werking, of de pijnbeïnvloeding door cutane stimulatie. Het nadeel van tapen is de benodigde frequentie (vernieuwing om de twee dagen). De patiënt kan dit moeilijk zelf doen en het langdurige karakter van de aandoening maakt deze therapievorm duur.

Orthesen

Een centrerende patella-orthese heeft een positief effect op pijnklachten. Een nieuwe orthese die de medialiserende kracht via een veersysteem pas opbouwt bij toenemende strekking, is de Patella Pro (Otto Bock). Dit concept heeft zin, omdat de instabiliteit in het femoropatellaire gewricht – met lateralisatie van de patella – pas ontstaat, als de patella aan het einde van de strekking uit de intracondylaire groeve gaat. Biomechanische tests hebben dit werkingsprincipe bevestigd. Ervaringen tot nu toe met deze brace geven een gunstig resultaat. De orthese wordt altijd ingezet in combinatie met een oefenprogramma.

Inlegzolen

Bij een platvoet (pes plano valgus) in combinatie met Verschillende studies noemen de positieve werking van tape, de bekendste is de McConnel taping. Tape wordt altijd De werking van de Patella Pro is gecombineerd met fysiogeëvalueerd aan de hand van een therapie, en het positieve vergelijkend onderzoek. effect zit hem waarschijnVraag het abstract Orthotic topics lijk in de synergie tussen ISPO-congres Leipzig 2010 op via de twee methoden. dialoog@ottobock.com.

PFPS kan een individueel vervaardigde inlegzool de rotatiestand van de tibia verminderen. Studies hebben positieve effecten aangetoond van de synergie tussen inlegzolen en fysiotherapie.

Fysiotherapie

Ook fysiotherapie is een goed onderzochte therapievorm bij PFPS. In drie studies is aangetoond dat oefentherapie om de m quadriceps te versterken, de klachten doet afnemen. In vijf andere studies werden ‘open’ en ‘gesloten’ oefeningen vergeleken (met de voet wel of niet op de grond). In deze studies zijn geen significante verschillen aangetoond tussen de oefeningen van de m quadriceps. Over andere oefeningsvormen zijn geen studies beschikbaar. Maar aangezien PFPS met hoge waarschijnlijkheid voortvloeit uit een complexe intermusculaire coördinatiestoornis, moeten ook de andere spiergroepen worden behandeld. Ook sensomotorische oefeningen hebben hun nut bewezen.

Samenvatting

De behandeling van PFPS is gericht op niet-opereren. Er zijn diverse goed onderzochte therapeutische opties zoals fysiotherapie, taping, orthesen en medicatie. Uit deze opties moet voor iedere individuele patiënt een passende behandeling worden samengesteld.

Musculaire oorzaken

Behandeling

Zwakte en dysbalans van de mm vastus medialis en de vastus medialis pars obliquus, vastus intermedius, vastus lateralis en rectus femoris kunnen de functie van het strekapparaat negatief beïnvloeden.

versterkende oefeningen

Een contractuur van de tractus iliotibialis kan via de Kaplanse vezels de patella lateraliseren en via de insertie op het tuberculum van Gerdy een exorotatie van de tibia bewerkstelligen.

rekoefeningen

Zwakte van de m vastus obliquus kan de patella lateraliseren.

isometrische oefeningen in extensie

Verkorte ischiocrurale musculatuur buighouding met verhoogde drukbelasting van het femoropatellair gewricht.

rekoefeningen

Houdingszwakte met versterkte lordose ter hoogte van de LWK met compensatoire flexiestand van de knie.

versterkende oefeningen

Zwakte van de exorotatoren en abductoren van het heupgewricht kan een stand in endorotatie van het bovenbeen veroorzaken wat een lateralisatie van de patella uitlokt.

rekoefeningen en versterkende oefeningen

XI - dialoog magazine

wetenschap en techniek

agenda Cursussen

MichelangelOhand

myo-elektrische armprothesen 11-15 april

Introductieseminar over de nieuwe elektronische prothesehand van Otto Bock. Wat zijn de mogelijkheden en onmogelijkheden van het nieuwe Axonbus-systeem? Wat is de indicatiestelling en hoe verloopt de aanvraagprocedure? Voor orthopedisch technologen en artsen. Locatie: Otto Bock Benelux, Son

De ontwikkeling van myo-elektrische prothesen, nieuwe componenten en aanmeettechnieken gaat snel. Aan een goed functionerende myo-elektrische prothese ligt een gedegen kennis van de techniek ten grondslag. Theoretische en praktische cursus waarin stap voor stap een myo-elektrische onderarmprothese wordt gebouwd, vanaf de spiertests tot aan de complete afwerking van de prothese. Voor orthopedisch instrumentmakers en technologen. Locatie: Otto Bock Benelux, Son

30 juni

Congressen en Symposia VRA-Colloquium

Aqualine 27 april

Theoretische en praktische cursus over het aanvragen, aanmeten en opbouwen van een Aqua-prothese, uit de nieuwe waterbestendige protheselijn van Otto Bock. Voor orthopedisch instrumentmakers en technologen. Locatie: Otto Bock Benelux, Son

Siliconen-brandwondenmaskers

9-10 mei

Aanmeten van brandwondenmaskers en andere siliconentoepassingen. Bij patiënten met ernstig littekenweefsel wordt als therapie milde druk toegepast. Een beproefde methode is de verzorging met siliconen. Op het cursusprogramma staan afdruktechnieken en correcties voor gezichtsmasker, halskraag en handschoen. Tweedaagse praktijkcursus voor orthopedisch instrumentmakers die betrokken zijn bij littekenbehandeling en brandwondenverzorging. Locatie: Otto Bock Benelux, Son

genium 3 juni

Introductieseminar over de Genium: het nieuwe bionische kniesysteem van Otto Bock. Naast de filosofie achter de ontwikkeling komen ook de indicatiestelling en de aanvraagprocedure aan de orde. Voor orthopedisch technologen en artsen. Locatie: Otto Bock Benelux, Son

XII - dialoog magazine

15 april

Gastheer is Adelante-zorggroep, Hoensbroek www.revalidatiegeneeskunde.nl

REVA ‘beperk je beperking’ 5-6-7 mei

Dé informatiebeurs voor mensen met een beperking. Otto Bock-stand in Hal 1, standnummer 16.19. Locatie: Flanders Expo, Gent www.reva.be

Sport en Actief Wijzer Zaterdag 7 mei tijdens de REVA in hal 1, de vierde editie van Sport en Actief Wijzer.

Jaarcongres VRA 3 -4 november

Locatie: de Heerlickheijd, Ermelo www.revalidatiegeneeskunde.nl

Op de website ottobock.nl vindt u alle informatie over de cursussen van de Otto Bock Academy.

achter de schermen

Wat doet de juriste van Otto Bock? ‘Ik krijg regelmatig de vraag wat mijn

in, met onderbouwing van studies en een

Koller, juriste bij Otto Bock. ‘Voorop staat

Maar dan nog worden er vragen gesteld.

werk nu precies inhoudt’, zegt Karen

mijn onderzoek naar patiëntenrechten en

de uitvoering van de Zorgverzekeringswet door verzekeraars. Als account manager

voer ik gesprekken met zorgverzekeraars. Ook werk ik intensief samen met de

patiëntenverenigingen en de verzekerden zelf. Aangezien die mij steeds vaker bel-

len met hun persoonlijke verhaal, hoor ik dagelijks de meest tragische zaken.’

Huilen of lachen Dat de beoordeling van dossiers door Karen Koller, juriste

zorgverzekeraars niet altijd naar wens

verloopt, illustreert Karen met een voorbeeld: ‘Laatst had ik drie dossiers voor

Sinds anderhalf jaar heeft Otto Bock Benelux een juriste in huis. Waar houdt die zich mee bezig? Karen Koller geeft tekst en uitleg. ‘Mensen met een amputatie bellen mij steeds vaker met hun persoonlijke verhaal. Ik hoor dagelijks waar zij tegenaan lopen.’

me van personen die al begin 2010 om een prothese hebben gevraagd en nog

steeds geen toekenning hebben ontvangen. Als ik dan hoor wat er – na maan-

denlange stiltemomenten – als antwoord

wordt gegeven door hun zorgverzekeraar,

zorgvuldig opgebouwde argumentatie.

Karen: ‘Waarom weet ik niet, soms lijkt het simpelweg om tijd te rekken of om de verzekerde te ontmoedigen. En die

tactiek werkt – ook volgens de patiëntenverenigingen die ik hierover spreek. Zij

maken zich zorgen over het toekennings-

beleid. Een snelle, duidelijk gemotiveerde

afhandeling van aanvragen is nog steeds geen standaard.’ Wellicht komt er ver-

betering met de ZorgCode en de Good

Contracting Practices die de Nederlandse Zorgautoriteit heeft ingevoerd. Daarin staat dat zorgplicht en transparantie de uitgangspunten zijn. Karen: ‘Hopelijk

laten de zorgverzekeraars in 2011 zien

dat de klant echt centraal staat. Verbetering van all day life, mobiliteit, veiligheid en vertrouwen maken dat er dan snel

een keuze kan worden gemaakt, in het belang van de verzekerde.’

weet ik niet of ik moet huilen of lachen, omdat het antwoord vaak kant noch

Bewegen zoals vóór de amputatie

wal raakt. Leuk is het natuurlijk niet. De motivering voor de afwijzing laat in veel

Intussen gaan de onderzoeken naar de

gevallen te wensen over. Soms ontbreekt

beste producten en innovaties bij Otto Bock onverminderd door. Achter de

de toelichting zelfs, net als de vermelding van een mogelijkheid om bezwaar te maken.’

Klant centraal Karen vertelt dat er inmiddels veel ervaring is in de zorgketen: artsen en instru-

schermen kijkt Karen mee naar de nieu-

we ontwikkelingen. ‘Wij zetten ons hier in om betere voorzieningen te creëren, die

de situatie van vóór de amputatie kunnen benaderen. Dat alleen al maakt dat ik

de eindgebruikers blijf informeren over patiëntenrechten en jurisprudentie.’

mentmakers dienen duidelijke aanvragen

contact: k.koller@ottobock.com

Een snelle afhandeling lijkt nog toekomstmuziek 15 - dialoog magazine

sport

Opgeven is geen optie Iedereen kent wel iemand die moet vechten tegen een of andere vorm van kanker, met vaak zware gevolgen voor de patiĂŤnt en zijn omgeving. De strijd tegen kanker wint gelukkig langzaam maar zeker terrein, maar de wetenschap is er nog lang niet. Er is geld nodig, veel geld. Jan Kiep, die zijn been verloor bij een bedrijfsongeval, fietst voor het goede doel: Alpe dâ&#x20AC;&#x2122;HuZes 2011.

16 - dialoog magazine

sport

Alpe d'HuZes is een actie waarbij fiet-

sers, alleen of in een team, geld bijeen

fietsen waarmee zij een bijdrage leveren

aan de strijd tegen de gevolgen van kan-

d’HuZes. Toen heb ik in een opwelling gezegd: we zien elkaar daar.’

Omdat Alpe d’HuZes een fantastisch

ker. Op één dag beklimmen de fietsers

minstens zes maal de legendarische Alpe

Doe je dit alleen voor de sportieve uitdaging?

d'Huez. De opbrengst gaat voor de volle 100% naar het goede doel.

Natuurlijk is je eigen grenzen verleggen

een doel op zich, maar ik doe het ook uit

Prothesedrager Jan Kiep fietst mee Zonder fietsers geen Alpe d’HuZes. Een

een idealistische overweging. Ik wil mensen die strijd voeren tegen een ernstige ziekte een hart onder de riem steken.’

Hoe bereid je je voor?

een bedrijfsongeluk zijn linkerbeen kwijt.

fitnesszaal, waar ik aan spinning doe

2011 is Jan Kiep. In 2000 raakte hij door

‘Met veel uren op de fiets en uren in de

Op de vraag van de revalidatiearts wat

onder begeleiding van een fysiothera-

fietsen, lopen en skiën. Jan kreeg een

C-Leg® en doet alles wat hij zich heeft

voorgenomen. Naast een drukke baan bereidt hij zich nu voor op de Alpe d’HuZes.

gezellig aan de praat met de twee, die uitlegden waarvoor zij trainden: Alpe

dragen aan de missie van Jan: Alpe d’HuZes.

Ieder die Jan en de actie wil steunen, is in te zamelen om Jan te helpen zijn doel van 10.000 euro te halen.

Zie ook www.opgevenisgeenoptie.nl

mij mentaal.’

Wat wil je bereiken voor stichting Alpe d’HuZes?

mee te mogen doen, maar ik wil me laten

hé dat is mijn lijfspreuk. En zo raakte ik

Bock van 28 mei 2011 wordt opge-

mijn collega’s en de buren ondersteunen

Jan Kiep: ‘Tijdens een fietstocht werd ik

opschrift Opgeven is geen optie. Ik zei,

hem. De opbrengst van de Tour d’Otto

ervaring en van het internet. Mijn vrouw,

‘Het inleggeld is behoorlijk hoog. Eén

dem. De dame droeg een shirt met het

haalt, ondersteunt Otto Bock Benelux

peut. En verder haal ik veel uit eigen

Hoe kom je erop zo’n zware uitdaging aan te gaan? ingehaald door een stel op een tan-

doel is en iedereen hoopt dat Jan het

vrij een eigen actie op te zetten en geld

bijzondere deelnemer van de editie van

hij wilde doen in zijn leven, somde hij op:

Steun Jan Kiep

persoon moet 2500 euro meebrengen om sponsoren voor veel meer. Liefst wil ik het streefbedrag van 10.000 euro bereiken.

Ik heb al een flink aantal sponsorverzoeken uitgezet met een presentatie die ik

heb gemaakt. Nu is het wachten op de juiste reacties.’

Tour d’Otto Bock 28 mei 2011 De Tour d’Otto Bock is een jaarlijks terugkerend evenement, waarbij de deelnemers een flinke fietstocht afleggen van 65 of 100 kilometer. Natuurlijk fietst Jan Kiep mee. Ook ervaren handbikers zijn welkom. Deze keer zijn er ook twee fraaie mountainbike-ritten van 25 en 45 kilometer voor de off road-sportieveling. De tochten vertrekken vanuit het bedrijventerrein Ekkersrijt in Son, om daarna snel het uitnodigende Brabantse landschap

in te gaan. De groepen krijgen begeleiding van motoren en onderweg is er eten en drinken. De dag wordt naar goed

gebruik afgesloten met een gezellige barbecue in Son. En denk erom, ook hier geldt: Opgeven is geen optie! Inschrijven dus en fiets mee voor het goede doel en de gezellige dag.

Voor meer informatie: www.myottobock.nl

17 - dialoog magazine

nieuws enzo

Boeken Op zoek naar verhalen die het leven met een beperking op een originele manier belichten? Drie boekentips:

De koning van de kwetsbare kracht Niels Bagchus

De koning van de kwetsbare kracht is het inspirerende verhaal van een motorrijder die door een

ongeluk op de snelweg zijn onderbeen kwijtraakt. Tijdens de revalidatie schildert hij zich een weg

door zijn emoties. Hij vindt de vrijheid van het motorrijden terug in zichzelf. Door de ontdekking van zijn innerlijke vrijheid geeft hij zich over aan het leven en sluit hij er vrede mee. Niels Bagchus laat

zich inspireren door Franciscus van Assisi, Dionysus en Farao Achnaton. Zo leert hij weer op eigen benen te staan en toont hij met zijn kwetsbaarheid zijn allergrootste kracht. Het boek laat een nieuw licht schijnen over spiritueel leiderschap en het opeisen van meesterschap over het leven. ISBN 978-90-5911-136-6 Uitgeverij Aspekt

www.nielsbagchus.nl

Eros in de kreukels

Verhalen over lijven, leven en lust vanuit de kreukelzone Jacqueline Kool

We leven in een wereld vol strakke, perfecte lichamen: op billboards, in glossy’s en in tv-reclames. Maar al die mooie plaatjes vertellen niet het hele verhaal. Want een lichaam is kreukbaar en het

leven gaat door, kreukels of niet. In Eros in de kreukels vertellen vrouwen onomwonden over hun onwillige lijf, hun lust en hun leven. Hoe gaan ze om met hun kwetsbaarheid? En hoe slagen ze erin om van hun lichaam te genieten? Verhalen van vlees en bloed, verteld met humor, ernst en open-

heid. En met veel liefde opgetekend en bewerkt. Jacqueline Kool schreef dit boek op basis van interviews met vrouwen met (uiteenlopende) fysieke beperkingen. ISBN 978-9079529056 Stichting Kreukelzone www.kreukelzone.org

De kracht van de aanpassing

10 levensverhalen over de kracht van drijfveren, verlangens en dromen

Caroline van den Kommer

De kracht van de aanpassing Dorry

Martin

Lidian

Daniël

Résy

Richard

José

Ronald

Lieke

In dit bijzondere boek geven tien mensen u een kijkje in hun leven met een fysieke beperking. Zij vertellen hoe ze zich hebben aangepast aan een veranderd leven. Caroline van den Kommer is sociaal wetenschapper en coach, met als aandachtsgebied: mensen met een aandoening. Margaret

Orthopedietechniek De Hoogstraat

Uitgeverij Orthopedietechniek De Hoogstraat www.carolinevandenkommer.nl

18 - dialoog magazine

nieuws enzo

Fysiotherapeuten ontdekken de Minimotion Training neemt een steeds belangrijkere rol in bij fysiotherapie. Naast krachttraining gaat het dan vooral om coördinatie en functionele oefeningen. Maar voor de cervicale wervelkolom, hand en heup zijn dergelijke oefeningen dun gezaaid. Steeds meer fysiotherapeuten gebruiken de MiniMotion als aanvulling. Door Jan Maas, Disporta

tietraining mogelijk. Aanvankelijk wordt

Oefeningen met een toenemende pro-

cliënt verder in het leer- en genezings-

gressie die mensen voorbereiden op de

belasting van algemene dagelijkse bewegingen, zijn schaars. Fysiotherapeuten

die toch daarop willen trainen, gebruiken steeds vaker de MiniMotion van de firma

de beweging langzaam uitgevoerd. Is de proces? Dan kan hij dezelfde beweging

De heer Deemter, mede-ontwikkelaar van

•

de MiniMotion is haast onbeperkt en fy-

siotherapeuten kunnen het instrument op

diverse manieren inzetten en combineren binnen de therapie.’

Gevarieerde training De MiniMotion bestaat uit een fixateur

•

Hoofdset voor een functionele training van de cervicale wervelkolom

taat worden geboekt.

Heupset om verschillende belastingen van de lumbale wervelkolom, heup en onderste extremiteit te

of meer belaste houding.

Onderdelen van de MiniMotionset:

de MiniMotion: ‘Het indicatiegebied van

•

sneller uitvoeren, of vanuit een moeilijkere

Match-U. Ongeveer 200 praktijken hebben de MiniMotion in de praktijk getest.

Daarmee kan meer trainingsresul-

oefenen. Onder andere rotatiebelas-

tingen van de onderste extremiteit, in •

een open of gesloten keten.

Staafset voor onder andere de handrevalidatie.

vanaf de subacute fase van de the-

Boek en website

en mm multifidi.

MiniMotion Therapie, met resultaten van

rapie. Training van de diepe flexoren

Eind 2011 verschijnt bij Thieme het boek

Halterset voor alle bekende halteroe-

wetenschappelijke onderzoeken en een

feningen. EMG-onderzoeken beves-

tigen dat hogere frequenties hogere spieraanspanningen genereren.

beschrijving van de oefeningen. Meer

informatie en artikelen staan op de Duitstalige site www.mini-motion.com.

voor twee bewegingsrichtingen en een flexibele, lichte staaf. Het apparaat maakt een gevarieerde coördina-

19 - dialoog magazine

nieuws enzo

WK Atletiek Nieuw-Zeeland

mentale veerkracht scoort

Van 21 tot en met 30 januari vond in Christchurch het WK Atletiek plaats. Meer dan 1000 atleten uit 70 landen streden op de top van hun kunnen. Dialoog volgt de door Otto Bock gesponsorde Nederlandse en Belgische atleten op de voet. De mentale veerkracht van de jonge

omdat ze door het puntensysteem twee

top. De rest van de wereld kijkt met

voorgaan. Marije Smits haalde bij het

Nederlandse atleten leidt hen naar de ontzag toe. Bondscoach Guido Bonsen twitterde: ‘Supertrots op het hele team, 5 medailles. Het niveau wordt steeds

armgeamputeerde atleten moest laten

verspringen een zilveren plak en ook een Nederlands record, na een zinderende

Belangrijke missie voor Otto Bock

strijd tegen de Poolse Zielinska.

Otto Bock HealthCare is op 1 febru-

aanmoediging voor nog ‘n stap harder.’

Ook de Nederlandse wheelers deden

Organising Committee of the Olympic

Records en medailles

bracht vol trots een bronzen medaille

hoger en wij haken aan. Bevestiging en

Ronald Hertog vond in het Nieuw-

Zeelandse Christchurch met 52,37 meter net op tijd zijn juiste vorm terug, na een

het meer dan goed. Kenny van Weeghel naar huis. Stefan Rush veroverde brons op twee sprintafstanden.

lichte terugslag in de wintermaanden.

Discuswerper Gino De Keersmaeker

Chinezen. Suzan Verduijn sprong

40-jarige Belg won zilver. Hiermee komt

Resultaat: brons na twee ongenaakbare met 4,80 meter een prachtig persoonlijk en Nederlands record. Voor haar was

‘slechts’ een vierde plaats weggelegd,

heeft de kunst nog niet afgeleerd. De Londen toch weer in de kijker voor

Gino, die daar hoopt zijn tegenvallende

prestatie in 2008 in Griekenland goed te

ari 2011 door het LOCOG (London Games and Paralympic Games) aan-

gewezen als de second Paralympic-

only sponsor. Otto Bock-CEO Hans

Georg Näder: ‘We zijn zeer vereerd met dit nieuws en we zien ernaar uit om een groot succes te maken van de

Paralympics. Ons team van technici

staat voor de uitdaging alle atleten te voorzien van de beste service, zodat ze maximaal kunnen presteren.’

maken.

Marije Smits haalde bij het verspringen een zilveren plak.

20 - dialoog magazine

product centraal

EAS wetenschappelijk onderzocht

spelen is ontwikkelen

Als je kind een motorische aandoening heeft, wil je de ontwikkeling zo goed mogelijk stimuleren. Maar hoe weet je zeker welke hulpmiddelen effect hebben? Leckey, de producent van het Early Activity System, betrekt behandelaars van jonge kinderen over de hele wereld bij wetenschappelijk onderzoek. Via deze case-studies komt er voor ouders, professionals en zorgverzekeraars steeds meer duidelijkheid over de werking van de producten. Het Early Activity System (EAS) is

ding om de groei en coördinatie van het

groep – er zijn immers geen honderden

milde tot complexe motorische ontwik-

speels en ongedwongen verder oefenen,

tegelijk kunt onderzoeken – heeft Leckey

bestemd voor baby’s en peuters met een kelingsstoornis. Het systeem bestaat uit

een zachte basis en kleurrijke kussens in verschillende vormen. Samen fungeren

kind te stimuleren. Ouders kunnen thuis zonder het kind extra te vermoeien.

zij als een breed inzetbaar positione-

Case History Programm

goede houding ontspant en de interactie

het belang in van een wetenschappelijke

ringssysteem, waarin het kind in een

Leckey, de producent van het EAS, ziet

aangaat met zijn leefwereld. Therapeuten

onderbouwing van de werking. Vanwege

zoeken met het EAS naar de beste hou-

de moeilijk toegankelijke onderzoeks-

kinderen met dezelfde aandoening die je gekozen voor de expert opinion. Behan-

delaars beschrijven de resultaten van het EAS gedurende het ontwikkelingsproces van het kind. Omdat het systeem wordt ingezet voor een langere periode, duurt

het lang voordat er voldoende informatie is verzameld voor een wetenschappelijk gefundeerd resultaat. Maar ook in de

tussentijd is het Case History Programm voor behandelaars interessant, omdat

ze met hun deelname een wetenschap-

Rugligging is het eerste ontwikkelingsstadium voor baby’s. Van hieruit verwerft de baby vaardigheden voor het leren van meer complexe houdingen.

pelijke bijdrage leveren binnen hun eigen werkveld.

Internationaal gezelschap De procedure bestaat uit het aanleggen van een patiëntendossier volgens een

vast protocol. De gegevens worden later

21 - dialoog magazine

product centraal

Buikligging is het volgende stadium. Met de modulaire componenten van het EAS kan gemakkelijk elke houding worden ondersteund.

Zitten wordt aangemoedigd door het gebruik van het hoefijzervormige kussen. Als dit nog te moeilijk is, kunnen een extra rug- en hoofdondersteuning worden gecreëerd.

Op handen en knieën zitten stimuleert de cognitieve ontwikkeling. Kinderen leren de relatie tussen hun lichaam en hun omgeving te zien en krijgen ruimtelijk inzicht.

verwerkt om het uitgangspunt van de

gebruik. Tijdens de ondersteunde ruglig-

sociale interactie te stimuleren. De ou-

professionals te onderbouwen. Tot nu toe

gestimuleerd. De zijligging ontlast het

bij de therapie en tonen zich doorgaans

ontwikkelaars en het voorschrijven door zijn er vijf dossiers vrijgegeven: twee uit

Amerika, een uit Engeland, een uit Duits-

land en een uit Egypte. De behandelaars zijn fysiotherapeuten met ruime ervaring in de ontwikkelingsmotoriek.

Eerste bevindingen Over de hele linie leidt het EAS tot goede resultaten in de motorische ontwikkeling. De materialen zetten aan tot creatief

ging wordt een symmetrische houding

achterhoofd, zodat de schedel zich rond

en symmetrisch vormt. In buikligging leert het kind zijn hoofd te controleren en ont-

ders zijn vanaf het begin nauw betrokken enthousiast over het gebruiksgemak.

wikkelt het de nekmusculatuur. Met een

Onafhankelijke onderbouwing

men en handen te gebruiken om zich op

case-studies is nog niet gepubliceerd.

rol onder de borst leert het kind zijn ar-

Een wetenschappelijke artikel over deze

te duwen en mogelijk tot knie-handstand

Toch kunnen we concluderen dat het

te komen. En er zijn meer mogelijkheden:

een klein kussen tussen de beentjes helpt bij de ontwikkeling van de heupen, terwijl zitten een prima uitgangspunt is voor het rondkijken over de volledige bewegings-

Case History Programm een internationale, collectieve en onafhankelijke

onderbouwing geeft voor de effectiviteit van het EAS.

baan van hoofd en nek. Vanuit elke

Vanaf 1 april 2011 is POM Nijmegen

worden uitgelokt tot spelen, om de

Meer info: info@pomnijmegen.nl

positie op de EAS-mat kan het kind oog-handcoördinatie te oefenen en

distributeur van Leckey Nederland.

Onderzoekers welkom

Het programma loopt nog steeds. Behandelaars die willen meedoen zijn

welkom. Interesse? Neem contact op met Clare Wright, clinical research

manager: clare@leckey.com. In Nederland is Otto Bock leverancier van het EAS: dialoog@ottobock.com.

22 - dialoog magazine

column

De columnisten van Dialoog beschrijven de wereld van revalidatie en orthopedie vanuit hun eigen invalshoek.

In deze editie: Vera Wellens, dierenarts

Louis Quatorze

In mijn dierenartsenpraktijk kwam een cliënte met een verkeersslachtoffer: de Cocker Spaniël Louis, vernoemd naar

Louis Quatorze, omwille van zijn weelderig bekrulde flaporen. Er bleken geen zware inwendige bloedingen noch shockverschijnselen, maar zijn rechtervoorpoot hing er merkwaardig slap bij.

Verder onderzoek bevestigde mijn grootste angst: een radiculaire avulsie van de plexus brachialis. Ofwel: de bezenuwing van Louis’ rechtervoorpoot was onherstelbaar beschadigd, de poot zou voortaan een nutteloos

aanhangsel zijn. Hierdoor zou de huid beschadigd worden, waardoor levensbedreigende infecties zouden kunnen optreden.

De enige optie was amputatie. Na ruggespraak met man en dochter meldde de eigenares me echter dat ze de aanblik van een driepotige Louis onmogelijk zouden aankunnen. Dan kon ik het arme diertje toch maar beter

uit ‘zijn lijden’ verlossen? Maar Louis leed niet, hij kon alleen zijn poot nooit meer gebruiken! Ondanks mijn vurige pleidooi dat een hond zich opperbest kan redden op drie poten, bleef het verdict bikkelhard: de doodstraf.

Met lood in de schoenen wilde ik de opgedragen euthanasie – klant is immers koning en Louis Quatorze helaas niet

meer – uitvoeren. Ik zag Louis’ lodderogen, lodderoren en lodderpoot en kreeg het zwaar te moede… Ik twijfelde, nam een besluit, vermande me en zette alles klaar voor… de amputatie. Die verliep voorspoedig en weldra struinde Louis vrolijk rond op 3 poten. Ik besefte wel dat ik Louis niet kon houden. Hij moest weg.

Vrienden namen Louis op in hun gezin waar hij floreerde als nooit tevoren. Hij rende naar hartelust, zijn zware flappen

wapperend in de wind, hij zwom, was de absolute lieveling van de kinderen; kortom, de zonnekoning in huis! Soms kwam hij op bezoek en speelde dan met onze teef. Op één van die bezoekjes kreeg ik net een klant op consultatie: de vorige eigenares van Louis, geflankeerd door haar dochter, een perfecte Paris Hilton-kloon, compleet met chihuahua op de arm. Paris’ moeder

keek peinzend naar de tuinpoort waarachter tot mijn grote ontsteltenis Louis driftig kwispelend stond te blaffen. Ik sleurde moeder en dochter zowat mijn praktijk binnen. Ik had hen graag geconfronteerd met de waarheid en het grenzeloze geluk van Louis’ huidige leventje, maar gunde ze de blijken van liefde en herkenning die Louis hen in zijn argeloze, onvoorwaardelijke trouw wou schenken, niet. Ook had ik allerminst zin om de euthanasie terug te betalen. Wie ik wél met plezier had ge-euthanaseerd

was de chihuahua nadat die me in z’n angsthysterie voor een prikje in de vinger had gebeten. Mevrouw Hilton betaalde voor een luxevaccinatie en verzekerde me nog dat deze chihuahua zo ‘in’ was en zoveel beter in hun gezin paste. Van snobisme gesproken…

Vandaag lees ik over dé nieuwe hype van deze tijd: het adopteren van een drieëneenhalfpotige Spaanse windhond. Jaarlijks worden in Spanje 50.000 galgo’s gefolterd, zomaar, omdat ze niet hard genoeg rennen. De organisatie ‘Greyhounds in nood’

brengt ze hierheen en stelt ze ter adoptie. Het adopteren van zo’n galgo blijkt de ultieme manier te zijn om bij de allerhipste bovenlaag der dierenvrienden te behoren. Blijkbaar kent ook snobisme zo zijn trends.

23 - dialoog magazine

sport

>> Orthopedisch instrumentmaker Frank Jol:

‘Iedereen krijgt energie van ‘Iemand met een amputatie moet net zo’n leven kunnen leiden als jij en ik. Dus ook naar de wekelijkse sporttraining en daarna samen een drankje nemen aan de bar.’ Aan het woord is orthopedisch instrumentmaker Frank Jol uit Hoorn. Hij is gespecialiseerd in voorzieningen voor actieve mensen. ‘Als je een prothese draagt, is bewegen extra belangrijk.’ Frank Jol (41) legt de lat graag hoog,

Trainen geeft energie

illustreert: Nil volentibus arduum. Niets

orthopedisch instrumentmaker, heeft hij

zoals het motto van stichting Prolathic

is onmogelijk voor mensen die willen. ‘Je

houdt natuurlijk wel rekening met grenzen en beperkingen’, nuanceert Frank. ‘Zelf zou ik bijvoorbeeld best topvoetballer

willen zijn, maar mijn beperking is dat ik geen talent heb.’ Hij lacht.

Topsport en breedtesport De afgelopen jaren heeft Frank Jol naam gemaakt als instrumentmaker van sport-

prothesen. En sinds een jaar als supplier voor het Dutch Parathletics Team. Otto

In de 20 jaar dat Frank Jol werkt als

ontdekt dat problemen met een prothese vaak hetzelfde karakter hebben. Vage

klachten treden niet zozeer op bij mensen die veel doen, maar juist bij de minder

actieve. ‘Bewegen is essentieel voor het rendement van je prothese’, zegt Frank. ‘Maar dat niet alleen: trainen levert een goed gevoel op, of je nu een amputatie

Een sportprothese is onmisbaar voor

schaatsen voor een schaatser, of een

fiets voor een wielrenner. Een voorbeeld: wie 10 kilometer hardloopt, landt onge-

Ik wil best topvoetballer zijn, maar ik heb geen talent ‘Ze wilden na hun amputatie gewoon

veer 2300 keer op ieder been. Tijdens het

konden zijn. Deze sporters krijgen nu

van 2 tot 4 keer het lichaamsgewicht. Als

een goede prothese, waarmee ze actief veel publiciteit, maar er zijn veel meer

mensen met een amputatie die sporten.’

Frank kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk beweging is voor iedere pro-

thesedrager: ‘Je moet een aantal uur per week bewegen om meer uit je prothese te halen. Als je een prothese mondjesmaat gebruikt, heb je vaker klachten.’

24 - dialoog magazine

erkennen dat ik een verkeerde liner of koker heb gekozen.’ Daarmee snijdt Frank

een belangrijk punt aan: kennis en kennis

delen. ‘Zorgverzekeraars sporen ons aan om niet te veel te experimenteren, maar daardoor gaat veel knowhow verloren.

Ik wil mijn kennis en ervaring graag over-

RAAK-project Sport met je prothese in

het beoefenen van een sport. Net zoals

ze begonnen met sporten’, zegt Frank.

sentijdse anamnese moet ik ook weleens

leven; je komt thuis met andere verhalen.’

sport. En het is goed voor je sociale

atleet de meest geschikte prothese. ‘De die aspiratie overigens nog niet toen

zengefühl ontwikkeld, maar bij de tus-

brengen, bijvoorbeeld in cursusvorm of in

Kennis en ervaring overbrengen

atleten die in de selectie zitten, hadden

De afgelopen jaren heb ik een fingerspit-

hebt of niet. Iedereen krijgt energie van

Bock stelt protheseonderdelen ter be-

schikking en Frank Jol bouwt voor iedere

mee als mensen actiever worden.

hardlopen verwerkt het lichaam krachten de spieren goed werken en de prothese

optimaal is afgestemd, kun je die krachten opvangen. Hoe zorgt Frank Jol voor

clubverband.’ Frank roept het tweejarige herinnering: ‘Dat was een multidiscipli-

naire aanpak van bedrijven, onderwijs, fysiotherapeuten en artsen, om samen

de beste werkwijze te ontwikkelen. Het zou mooi zijn als we vervolgens geza-

menlijk een cursus kunnen opzetten voor orthopedisch instrumentmakers. Helaas

heeft het RAAK-project nog geen vervolg gekregen.’

Waarom hebben instrumentmakers een opleiding nodig om een sportprothese te bouwen? Frank: ‘Een technische

voorziening bouwen is niet zo moeilijk, maar er komt veel meer bij kijken. Als

instrumentmaker moet je op de hoogte

zijn van allerlei aspecten, ook zaken die

tot het vakgebied behoren van een trainer of diëtist.’

een goede afstemming van de prothese?

In balans

belasting – wat kan iemand aan? – en

een andere prothese. ‘Bij het compone-

‘Het gaat altijd om de combinatie fysieke

Daar komt bij dat iedere sport vraagt om

de belastbaarheid van de prothese. De

ren van een sportprothese ga ik eerst

basisuitlijning van de prothese verandert

op zoek naar de basisinstap. Je zit

sport

M eer leze n :

sport’ bijvoorbeeld op een bepaalde manier op de fiets, ik breng de prothese in harmonie met de fietstechniek. Bij skiën is de ophanging van de koker weer anders, omdat je daarbij staat met gebogen

>> www.prolathic.nl over stichting Prolathic >> www.prothesesport.nl over het RAAK-project Sport met je prothese >> www.frankjol.nl over Frank Jol Orthopedische Dienstverlening

knieën. Atletiek is bij uitstek de sport

waarvoor je de meest uitgebalanceerde prothese nodig hebt, vanwege de voor-

Wie zal dat betalen?

en verspringen. Als instrumentmaker

nog niet vergoed. Frank pleit voor een

waartse beweging bij sprint, hardlopen

Sportprothesen worden in Nederland

moet je die details weten en willen weten.

gedifferentieerde aanpak: ‘Dat de ADL-

Het draait allemaal om mechanica en

biomechanica. Mens en prothese vormen een eenheid. De koker en voet zijn dood materiaal, dat tot leven komt als je het

aantrekt’, zegt Frank. ‘Net zoals een auto pas gaat rijden als de motor start.’

prothese wordt vergoed, staat voor mij buiten kijf. Voor de sportprothese zie ik een parallel met andere sporten: als je

wilt duiken, heb je een uitrusting nodig en als je wilt skiën, huur je ski’s. Die kosten

zijn voor rekening van de sporter. Ik denk

dat prothesedragers – als ze de prothese

zien als noodzakelijke apparatuur voor de sport – ook bereid zijn zelf bij te dragen aan hun prothese. Verder zou het mooi zijn als er een databank komt met pro-

thesen en adapters. Dan kunnen mensen kennismaken met een sportprothese

en daarna pas beslissen of ze er een

aanschaffen. Plannen genoeg. Het is een bewustwordingsreis die we met zijn allen – sporters, instrumentmakers, bedrijven en verzekeraars – moeten maken.’

Foto: bastiaan Heus bastiaanheus.nl

25 - dialoog magazine

nieuws enzo

ertussenuit met le club Le Club is er voor mensen die volop in het leven staan en een hulpmiddel van Otto Bock gebruiken. Een paar keer per jaar organiseren wij een clubdag. Een mooie kans om je grenzen te verkennen en eropuit te trekken.

Op de latten met een beenprothese

Touch and feel

Op 5 en 26 februari zijn we de sneeuw

thesedrager bij Otto Bock binnenlopen

ingegaan met mensen met een C-Leg®

of onderbeenprothese. Mede dankzij de

samenwerking met Stichting DennisvanderZeijden.nl verliep de organisatie op

rolletjes. Voor een prikje kon iedereen genieten van alle faciliteiten van Snowworld

Zoetermeer en Landgraaf. Het resultaat? Niets dan positieve reacties en weer een aantal enthousiaste wintersportgangers erbij. Op 26 februari mochten we twee ski-instructeurs ‘lenen’ van het Belgi-

sche Anvasport. Goed werk geleverd, jongens!

voor een Touch and Feel-dag. In verschillende stands kun je informatie krijgen

over allerlei hulpmiddelen. Daarnaast kun je een lezing bijwonen van onze

juriste Karen Koller over het Nederlandse zorgstelsel, je rechten en mogelijkheden. Rinske de Jong van NOC*NSF komt

langs om over Paralympische sport te praten. Zeker komen!

De natuur in In april bereiden we een mooie natuurwandeling voor onder begeleiding van

een boswachter of een natuurgids ergens

Beestjes kijken Op 12 februari trokken we met een veelzijdig gezelschap Burgers Zoo in. Deze prachtige dierentuin is geschikt voor

groot en klein, rolstoelers en wandelaars. Het weer deed niet mee, maar dat mocht de pret niet drukken!

Op 26 maart kan elke arm- of beenpro-

in Nederland… Ook rolstoelers kunnen

mee. Houd de website in de gaten voor actueel nieuws.

Nog geen lid van Le Club? Regel het op myottobock.nl

Join the conversation Volg @myottobock op twitter.

Otto Bock inloopdag Touch and Feel

zaterdag 26 maart 2011 Otto Bock Benelux B.V. Son

ottobock.nl

26 - dialoog magazine

Of bekijk het actuele beeldmateriaal van myottobock op YouTube. Meer lezen? Kijk op www.myottobock.nl

De nieuwe Avantgarde!

Een primeur op de REVA 2011! De ultieme “Next generation” actiefrolstoelen van Otto Bock. Functie en design in perfectie. De Avantgarde 3 - kom, zie en test.

gratis abonnee worden?

GA NAAR MYOTTOBOCK.NL U kunt ook uw adresgegevens mailen naar: dialoog@ottobock.com.

Vermeld duidelijk uw naam en adres

DIALOOG

voorjaar 2007 www.ottobock.nl

Extreme sporten

Rotsklimmen met twee prothesen

Leven met één arm

Lies: ‘Ik doe precies wat ik wil’

Blizzard

Blikvanger op wielen

KRACHT IN BALANS

najaar 2007 ottobock.nl

DIALOOG

Spel of therapie?

Revalidatie met STIWELL med4

voorjaar 2008 ottobock.nl

DIALOOG

Harmony® e-pulse

Zin in een massage?

Afrikaanse droom

Outdoor fotoreportage

Kansen voor weeskinderen

Huttentocht door Dolomieten

‘Bandages werken preventief’

Debbie van der Putten

Bodybuilder en karateka over sportblessures

GAANAtleten VOOR GOUD met ambitie

najaar 2008 ottobock.nl

DIALOOG

‘Ik realiseer me dat ik geluk heb gehad’

SPORT VERSUS ART

voorjaar 2009 ottobock.nl

DIALOOG

Hightech uit Wenen

Brein laat prothese bewegen Peter van Nooy van Funwheelz:

‘Wie zegt dat alles met een rolstoel langzaam gaat?’

Dossier Rug

Nieuwe inzichten E-MAG kniescharnier

10.000 stappen per dag Helix3D heupscharnier

Soepel de trap af

Modestudent Adèle Monheim (19):

CHINA CENTRAAL

‘Je hoeft je niet te verschuilen als je een prothese draagt’

ALLES ONDER CONTROLE

JAARGANG 5 - NUMMER 5 - wiNtER 2011

Het magazine van OttO BOck Benelux B.v.

dialoog Het eerstvolgende Dialoog magazine verschijnt zomer 2011. Nabestellen van vorige edities kan via myottobock.nl.

zwemster kirsten Bruhn

‘in het water vergeet ik mijn dwarslaesie’ nieuwbouw De Hoogstraat

Hoe hightech wil je het hebben? gesignaleerd in nepal

Robocop

100% topsport

w e t e n s c h a p

entechniek Extra

katern

van

Dialoog

magazine

najaar

2010

Actigait® verkent nieuw gebied in orthese- en prothesetechniek

R kAtERN

a’s 12 pagin

techniek tenschap &

UitNEEMbAA

heeft elektrostimulatie de toekomst?

pagina VIII

uItnEEmbaar katErn mEt wEtEnschappElIjk nIEuws Voor profEssIonals En anDErE gEïntErEssEErDEn

evidence Based Medicine in prothesiologie

Brace versus tape

Vier protheseknieën vergeleken

I - dialoog magazine

27 - dialoog magazine

Aqualine

de eerste complete waterbestendige protheselijn

ottobock.nl