Tenświatniezginie

dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

15

Marek Knapik, specjalista ds. komunikacji Vattenfall

Z

miany klimatu są jednym z najpoważniejszych wyzwań dla ludzkości w najbliższych dziesięcioleciach. Vattenfall, jako producent energii, bez wątpienia wpływa na klimat. Zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy częścią problemu, jednak robimy wiele, aby być również częścią rozwiązania.

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I PRZEMYŚLE

Ten Świat nie zginie

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I PRZEMYŚLE

16

dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

Człowiek od ponad stulecia przyczynia się do ocieplania klimatu. W ciągu całego XX wieku, średnia temperatura podniosła się o pół stopnia Celsjusza. Prognozy szacują, że w ciągu najbliższego stulecia średnia temperatura atmosfery może się podnieść nawet o 6 stopni. Skutkiem tego będzie wiele zjawisk pogodowych o zasięgu globalnym. Zagrożenie katastrofą istnieje, niezależnie od tego, kto ponosi odpowiedzialność. Problematyka dotycząca efektu cieplarnianego jest zjawiskiem równie niezwykłym, jak międzynarodowa rozgrywka polityczna, w której nie ma zwycięzców. Jedno jest jasne, jeśli przegra jeden - przegrają wszyscy. W kwestii klimatycznej nie ma interesów grupowych. Kiedy używa się pojęcia „interes grupowy”, często widać w tym drugie dno - przekonanie, że czyjeś zaangażowanie nie jest wiarygodne. Pod tym względem środowisko gospodarcze wydaje się najbardziej wiarygodnym uczestnikiem, bo to my sprawujemy kontrolę nad rozwojem techniki.

To my posiadamy wiedzę i to przede wszystkim my - przedstawiciele gospodarki - możemy zadbać o właściwe rozwiązania.

Lars G. Josefsson - dyrektor generalny Vattenfall, proponuje system zakładający rozłożenie ciężarów, wynikający z redukcji emisji dwutlenku węgla między kraje bogate i biedne.

Co można zrobić?

Każde przedsiębiorstwo, które emituje duże ilości CO2, musi stworzyć własne rozwiązania. Vattenfall koncentruje się na opalanych węglem elektrowniach w Polsce i w Niemczech. Rozwiązanie problemu ocieplania klimatu jest możliwe na wiele sposobów: za pomocą wykorzystania energii wiatru, fal mórz, energii słonecznej, samochodów na prąd, syntezy jądrowej – by wymienić tylko kilka technologii, które nie prowadzą do emisji gazów cieplarnianych.

Wiele osób słyszało o tych rozwiązaniach, jednak niewielu zdaje sobie sprawę o ile trzeba zredukować emisję,

aby zahamować efekt cieplarniany. Jeśli cel nie jest jasny, trudno będzie umotywować konieczne zmiany. A w kwestii zmian klimatycznych konieczne są zmiany gigantyczne.

Aby zahamować postępujący efekt cieplarniany, trzeba osiągnąć cel wyrażony jedną liczbą – 550 ppm ekwiwalentów dwutlenku węgla. Oznacza to, że stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze nie może przekroczyć 0,05% składu chemicznego atmosfery. Im ta liczba jest większa, tym grubszy dach „cieplarni”, co jeszcze bardziej wpływa na podniesienie temperatury. O liczbie można dyskutować. W końcowym rozrachunku może się okazać za wysoka lub za niska. W Vattenfall uważamy ten wskaźnik za właściwy po konsultacjach z wieloma uczonymi i zapoznaniu się z opinią panelu ONZ, zajmującego się problematyką zmian klimatu. Ważne jest to, że podajemy jakąś konkretną liczbę – cel naszych wysiłków.

To nadal nic nie mówi o dopuszczalnej wielkości globalnej emisji. Tu pojawia się inna interesująca liczba: od 8 do 12 miliardów ton CO2 rocznie. Do tego poziomu powinniśmy zejść z emisją, aby osiągnąć długofalowy cel. W 2002 r. wyemitowaliśmy na całej Ziemi 24 miliardy ton CO2, więc dwukrotnie przekroczyliśmy normę.

Liczba ta jest trudna jest do wyobrażenia dla kogoś, kto nie jest ekspertem. Poniższe przykłady pomogą zilustrować problem:

Tona dwutlenku węgla jest emitowana do atmosfery podczas jazdy samochodem z Katowic do Gdańska, tam i z powrotem pięć razy z rzędu.

Gdy oglądamy telewizję, wyemitujemy tonę CO2 po 23 tysiącach godzin oglądania.

W sumie każdy mieszkaniec uprzemysłowionej części świata odpowiada za emisję od 6 do 8 ton CO2 rocznie. Jeśli tę wartość przemnożymy przez liczbę mieszkańców Ziemi, zobaczymy całą skalę problemu.

Co robi Vattenfall?

Obecnie rzeczywistość wygląda tak, że prawie 80 procent całkowitego zapotrzebowania na energię w światowej gospodarce pokrywają paliwa kopalne. I udział ten wcale nie wydaje się maleć. W realiach Europy Środkowej, węgiel nadal będzie surowcem energetycznym, niezależnie od tego, kto jest właścicielem elektrowni. Vattenfall zmniejsza jednak udział tych obiektów w tworzeniu efektu cieplarnianego.

Inwestujemy dziesiątki milionów euro w technologię pozwalającą na wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla. Projekt ten nosi nazwę CCS (Carbon Capture and Storage). Dwutlenek węgla powstający w procesie spalania jest oddzielany z gazów kominowych, a następnie składowany głęboko pod ziemią. Elektrownie węglowe pracujące w systemie CCS nie przyczyniają się do powstawania efektu cieplarnianego.

Dwutlenek węgla stanowi zaledwie 15% gazów kominowych i właśnie tę część należy oddzielić. Po oddzieleniu gazu, jest on poddawany ciśnieniu tak, że przyjmuje postać ciekłą, co ułatwia jego transportowanie. Następnie jest przewożony na miejsce składowania i zatłaczany pod powierzchnię ziemi w porowate formacje skalne na głębokości 1000 metrów lub głębiej. Na tej głębokości, CO2 jest utrzymywany przez otaczające ciśnienie. Do przechowywania CO2 najlepiej nadają się takie twory

dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

Biomasa – paliwo odnawialne Vattenfall, jako największy producent ciepła i siódmy producent energii elektrycznej w Polsce, spala również biomasę, jako paliwo energetyczne w procesie produkcyjnym. Biomasa, jako paliwo odnawialne, jest neutralne w aspekcie emisji CO2 do atmosfery.

Aktualnie biomasa współspalana jest w kotłach fluidalnych w Elektrociepłowni Żerań. W kolejnych latach planowana jest rozbudowa istniejącej instalacji, a także budowa nowej do współspalania biomasy w Elektrociepłowni Żerań i w Elektrociepłowni Siekierki. Pozwoli to na znaczną redukcję emisji CO2.

Energetyka wiatrowa Tam gdzie jest to możliwe rozwijamy energię wiatrową. Parki wiatrowe

powstają w wielu miejscach Europy, zwłaszcza na morzu. W zeszłym roku uruchomiliśmy trzecią pod względem wielkości morską farmę wiatrową na świecie. W Lilgrund, w cieśninie pomiędzy Szwecją i Danią zainstalowanych jest 48 turbin wiatrowych, które generują 0,33 TWh energii rocznie.

Także w Polsce na wyspie Wolin Vattenfall posiada 15 turbin wiatrowych o mocy 2 MW każda. Farma wiatrowa w Zagórzu podłączona jest do polskiego systemu elektroenergetycznego. W porównaniu z elektrownią węglową, ogranicza ona roczną emisję dwutlenku węgla o ok. 45 000 ton, roczną emisję dwutlenku siarki o ok. 300 ton, a emisję tlenków azotu o ok. 100 ton.

Vattenfall inwestuje też w energię mórz i oceanów. - Energia oceanu może w znacznym stopniu przyczynić się do realizacji wizji klimatycznej Vattenfall, który do 2050 r. zamierza osiągnąć neutralność klimatyczną. Ważne, abyśmy osiągnęli nasze cele rozwojowe, oparte na energii odnawialnej, jądrowej oraz energii na bazie węgla przy wykorzystaniu technologii CCS – mówi Lars G. Josefsson, prezes i CEO Vattenfall.

Zanim będzie można mówić o komercyjnym zastosowaniu technologii, muszą one być rozwijane i optymalizowane, zaś koncepcje systemów energetycznych integrowane. Tworzenie

elektrowni w systemie CCS, które mogą się rozrastać do skali komercyjnej, jest ważnym elementem wspierania takiego rozwoju.

E-mobility E-mobility, czyli rozwój samochodów z napędem elektrycznym jest obecnie kolejnym ważnym tematem w dyskusji o ochronie klimatu. Vattenfall ściśle współpracuje z dwoma czołowymi koncernami samochodowymi (Volvo i BMW) w zakresie rozwoju elektrycznych aut i opracowania ogólnodostępnych punktów ładowania. Samochody z napędem elektrycznym nie emitują w trakcie jazdy dwutlenku węgla do atmosfery. Produkcja energii elektrycznej

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I PRZEMYŚLE

geologiczne jak głębinowe słone jeziora czy częściowo opróżnione formacje, w których znajdowały się pokłady ropy naftowej lub gazu.

Równolegle do prac mających na celu „oczyszczenie” opalanych węglem elektrowni, prowadzone są ciągłe prace nad udoskonaleniem pozostałych rozwiązań energetycznych i nad alternatywnymi źródłami energii.

17

18

dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

miliona ludzi podpisało manifest klimatyczny Vattenfall, który postuluje: ustalenie globalnej ceny emisji dwutlenku węgla, zwiększenia wsparcia technologii przyjaznych dla klimatu, wprowadzenia wymogów klimatycznych dla produktów.

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I PRZEMYŚLE

Vattenfall nie próbuje wykorzystywać inicjatywy, by być sumieniem świata. Pragniemy natomiast przyjąć na siebie większą odpowiedzialność za rozwiązanie poważnego problemu naszych czasów. Uważamy, że musi się to stać w drodze współdziałania polityki, gospodarki i obywateli we wszystkich krajach.

Wraz ze światowymi gremiami gospodarczymi jesteśmy zaangażowani wspólnie z politykami w tworzenie prawykorzystywanej do ładowania akumulatorów pojazdów również powinna być wolna od emisji, dlatego Vattenfall proponuje certyfikowaną „zieloną” energię dostarczaną do publicznych punktów ładowania lub do domów użytkowników pojazdów elektrycznych. Punkty ładowania mają być zbudowane w taki sposób, by mogli w nich ładować akumulatory posiadacze samochodów elektrycznych również innych producentów i by z infrastruktury korzystać mogli klienci innych dostawców energii elektrycznej. Już dziś w projekcie bierze udział 50 modeli Mini E z napędem elektrycznym, które testowane są na ulicach Berlina, gdzie postawiono 50 stacji ładowania.

We wrześniu 2008 r., zainicjowaliśmy międzynarodową kampanię „Podpis dla klimatu”. Jest ona częścią długofalowej kampanii zwanej CCC (Combat Climat Change) i kontynuacją zaangażowania Vattenfall w działania na rzecz walki ze zmianami klimatu.

Co możemy zrobić razem?

Możemy pokazać wspólne poparcie dla politycznych inicjatyw stworze-

nia krajowych, europejskich i światowych umów o redukcji gazów cieplarnianych.

Vattenfall przygotował manifest, w którym przedstawiliśmy 3 najważniejsze zmiany, jakie uważamy za konieczne, by zahamować zmiany klimatu do 2030 r. Za każdy podpis, Vattenfall przesłał do decydentów symboliczną figurkę, jako dowód Twojego poparcia.

Do dnia dzisiejszego, prawie ćwierć

wodawstwa, które pomoże w rozwiązaniu problemu zmian klimatycznych.

Podjęta inicjatywa na rzecz klimatu ma za zadanie stworzenie platformy umożliwiającej każdemu wyrażenie swojej opinii na temat uwarunkowań, o jakich należy pamiętać w tym kontekście.

Nasza wizja w sprawie klimatu jest jasna – czysta produkcja energii elektrycznej. W tym celu konsekwentnie zmierzamy do obniżania emisji dwutlen-

dodatek tematyczny nr 3(4)/2009

19

ku węgla i dążymy do osiągnięcia do 2050 r. neutralności pod tym względem.

W porównaniu do 1990 r. już udało się nam zredukować emisję CO2 o jedną trzecią. Spodziewamy się uzyskać obniżenie kolejnych dwóch trzecich emisji około 2030 r., zaś w 2050 r. nasz proces wytwarzania energii stanie się neutralny dla klimatu.

Nasza taktyka polega na tym, by mieć maksymalnie dużo perspektyw.

Nie możemy dokładnie przewidzieć gdzie nastąpi przełom. W sumie nierozsądne byłoby spodziewać się jednej wielkiej zmiany. Bardziej prawdopodobne jest to, że w przyszłości zapotrzebowanie na energię będzie pokrywane z wykorzystaniem całej palety rozwiązań.

Oczywiście, człowiek prędzej czy później będzie musiał całkowicie przejść na zasoby odnawialne. W przeciwnym razie paliwa wyczerpią się, co w zasadzie odnosi się do wszystkich ograniczonych zasobów. Nie nastąpi to jednak tak szybko. Węgla starczy nam na 200 lat, a może na dłużej. Zasoby uranu starczą na 1000 lat. Natomiast musimy się bardzo śpieszyć w kwestii klimatycznej. Tu sytuacja wymaga działań natychmiastowych. I żeby rozwiązać ten problem, musimy się odwołać do wszystkich źródeł energii – zarówno odnawialnych, jak i nieodnawialnych.

Wnioski Wybór źródła energii zdeterminowany jest znalezieniem równowagi między trzema elementami: oddziaływaniem na naturalne środowisko, kosztem oraz dostępnością. Nasza ocena zależy zawsze od tego, jakimi jesteśmy ludźmi, jak odnosimy się do różnych kwestii.

Część osób uważa, że rozbudowanie energetyki wodnej na wielką skalę to bardzo dobre rozwiązanie, inni jednak twierdzą, że elektrownia wodna ma zbyt duży wpływ na bezpośrednie otoczenie.

Nie ma więc, idealnego rozwiązania.

Należałoby poszukiwać kompromisu między różnymi filozofiami. Celem nadrzędnym jest osiągnięcie porozumienia w kwestii długofalowej, globalnej polityki klimatycznej.

Zwykliśmy mówić, że stworzenie obecnej sytuacji zagrożenia zabrało 200 lat, więc trzeba z pewną dozą szacunku zakładać, że rozwiązanie problemu zajmie 100 lat. Musimy sobie zdawać sprawę z tego, że efekt cieplarniany jest procesem bardzo powolnym. Emitowany do atmosfery dwutlenek węgla pozostaje tam przez okres od 50 do 200 lat. To, co robimy w perspektywie 5-cio letniej, nie ma większego znaczenia.

Podobnie duża inercja odnosi się do systemów przemysłowych i technologii odpowiedzialnych za emisję. Problem powstał w wyniku rozwoju techniki, więc

rozwiązanie również musi uwzględniać technikę.

Vattenfall popularyzuje swój model ratowania klimatu na różne sposoby, zarówno przy okazji wystąpień i debat publicznych, jak i w trakcie indywidualnych negocjacji. Istnieje jednak ustalony porządek w kształtowaniu opinii publicznej: najpierw trzeba przekonać środowisko gospodarcze, a potem polityków.

Literatura [1] Książki „Przyszłość w naszych rękach”, która jest wywiadem z p. Larsem G. Josefssonem, Prezesem Vattenfall [2] Materiałów ze strony www.vattenfall. pl i z wewnętrznych magazynów grupowych

Nawet niewielkie zmiany naszych codziennych nawyków mogą z czasem nabrać dużego znaczenia. Na przykład: • Zmiana auta na hybrydowe: 700 kg CO2/rok • Zmiana 10 żarówek na energooszczędne: 60 kg CO2/rok • Drób zamiast wołowiny w diecie: 160 kg CO2/rok Już te zmiany odpowiadają 0,9 tony emisji CO2, czyli ok. ¼ potrzebnej globalnej redukcji.

OCHRONA ŚRODOWISKA W ENERGETYCE I PRZEMYŚLE

Perspektywa