Mare

14 maart 2013 36ste Jaargang • nr. 21

‘Ik word hier dus blij van’ Pagina 11

‘Studenten doen zielig, maar leven ondertussen als decadente bazen'

Bruin vet kleedt slank af.

En dus hopen hordes onderzoekers op patenten

'Ijuoo, Ijuoo, Ijuoo!'

Het geheim van boventonenzang

Pagina 3

Pagina 7

Pagina 9

Illustratie Michiel Walrave

Leiden blij met meerjarig bsa De Leidse universiteit wil zo snel mogelijk het bindend studieadvies in het tweede jaar invoeren. Minister Bussemaker van Onderwijs gaf deze week groen licht aan universiteiten en hogescholen om hiermee te experimenteren.

Leiden is blij met het besluit en wil zo snel mogelijk universiteitsbreed een bsa van 45 punten in het tweede jaar invoeren.

Een verdeling zestig punten/ dertig punten is overigens ook mogelijk.

Verder wordt het bsa in het eerste jaar opgehoogd van 40 naar 45 punten.

Bussemaker wil dat universiteiten ook na het eerste jaar ‘een stok achter de deur houden’ en studenten prikkelen ‘zich voldoende in te zetten’.

‘Docenten passen zich nu vaak aan aan het niveau van studenten die de stof niet voorbereiden en niet geïnteresseerd zijn’, zei de minister op Radio 1. ‘Dat haalt de kwaliteit naar beneden.’

Het beleid is ‘tweezijdig’. Ook de studiebegeleiding en de kwaliteit van het onderwijs moeten omhoog.

Volgens universiteitsvoorlichter Renée Merkx doet Leiden ‘natuurlijk’ mee aan het experiment. ‘Het staat in de prestatieafspraken die met voormalig staatssecretaris Zijlstra zijn gemaakt. We hebben het zelf aangevraagd en willen zo snel mogelijk beginnen.’

Studenten in hun laatste jaar zijn uitgesloten van de maatregel. Maar in de brief aan de Tweede Kamer staan meer opvallende maatregelen.

Zo kan een eerstejaars voor het einde van het jaar worden weggestuurd, als hij zijn tentamens niet haalt. Dat kan nu pas op het einde van het jaar. Ook schrijft de minister dat tentamencijfers eerder kunnen vervallen.

De minister laat het aan de universiteit hoe de maatregelen precies vorm worden gegeven. Het is de bedoeling dat het experiment al in het collegejaar 2013/2014 van start gaat. Bussemaker wijzigt niet de Wet op het hoger onderwijs (WHW) maar maakt gebruik van een wetsartikel dat experimenten toestaat.

DOOR VINCENT BONGERS

Bestaat het plagiaat van de Aziaat?

Culturele achtergrond als verzachtende omstandigheid Plagiëren zit in de Aziatische cultuur, zeggen verschillende wetenschappers. Maar klopt dat stereotype van de Ctrl+c-cultuur?

ven maar zegt: ‘Dat gegeven van de culturele achtergrond hoor je vaker, dat in bepaalde culturen originaliteit niet zo gewaardeerd wordt, dat het woord van de voorvaderen een hoog aanzien geniet. Waarom je dan niet aan bronvermelding moet doen, ontsnapt mij. Cultureel verweer heet zo’n argument in het strafrecht. Zo kan bij eerwraak een verdachte aanvoeren dat het zijn plicht was om te moorden. Maar naar mijn taxatie houdt de rechter daar geen rekening mee in zijn oordeel.’

Dat de Westerse opvatting van plagiaat niet strookt met de academische praktijk in andere landen, is een vermoeden dat vaak gebruikt wordt bij Aziatische academici. ‘De moraal over intellectueel eigendom is anders. Goed kopiëren is in het Oosten iets om trots op te zijn.

Uniek zijn en ere wie ere toekomt is

daar van minder belang dan in het Westen’, aldus Pieter Jonker, hoogleraar Vision-based robotics aan de TU Delft, in Ontspoorde wetenschap.

Jonker zag zijn werk onvermeld opduiken in een Indiase publicatie. Van Kolfschooten vermoedt dat plagiaat inderdaad vaak voorkomt in Azië maar ‘het is een probleem dat je merkt in alle niet-Westerse landen met een snel opkomende wetenschap. De normen worden daar niet goed opgevolgd.’

‘Wij hebben vastgesteld dat plagiaat bij Aziatische studenten relatief meer voorkomt’, zei vicerector Tine Baelmans van de Katholieke Universiteit Leuven eerder dit academiejaar in de Vlaamse krant De Standaard.

Ook Gent en Brussel hadden soortgelijke ervaringen.

Ruzie terwijl u werkt ‘Huisjesmelkers kan productief zijn zitten overal’

Quintus wil stoppen met werkweek

Leidenaren tegen lynchcultuur

Conflicten op het werk - gemiddeld één uur per week - kunnen werknemers uitdagen en tot betere besluitvorming leiden, betoogt een psycholoog.

Minister Blok moet niet alleen frauduleuze pandjesbazen van arbeidsmigranten in grote steden aanpakken, vindt de LSVb, maar ook studenten beschermen.

Door de crisis liggen de banen voor de nieuwe eerstejaars niet voor het oprapen. De vereniging bezint zich op een 'zinnigere invulling' van de werkweek.

Een Maastrichtse medicus die beweerde een Godswonder te hebben gezien raakte in opspraak. 27 Collega-wetenschappers tekenden een steunbetuiging.

Pagina 3

Pagina 4

Een promovendus aan de faculteit Geesteswetenschappen werd onlangs weggestuurd omdat hij tot twee keer toe een proefschrift indiende waar overgenomen passages zonder bronvermelding in stonden. Zoals Mare vorige week meldde, was de promotiecommissie verdeeld over de tweede versie mede omdat ‘de culturele achtergrond van de promovendus kan gelden als een verzachtende omstandigheid met betrekking tot het plagiaat’. Dat de promovendus een tweede versie mocht inleveren komt ook omdat de raad van decanen gevoelig was voor dit ‘culturele

DOOR THOMAS BLONDEAU

achtergrond’-argument. Maar in haar advies betwijfelt de commissie wetenschappelijke integriteit – erbij gehaald om klaarheid te brengen – of die cultureel bepaalde opvatting van plagiaat wel bestaat. En, voegt ze daaraan toe, door zijn verbinding aan de Universiteit Leiden moet de promovendus handelen volgens de hier geldende regels. Het openbaar gemaakte advies van de integriteitscommissie is geanonimiseerd, dus de precieze achtergrond van de promovendus is niet bekendgemaakt.

Wetenschapsjournalist Frank van Kolfschooten, bekend van zijn boek Ontspoorde wetenschap, een studie naar fraudezaken in de academische wereld, bevestigt echter dat het om een Aziaat gaat. Hij is bezig met een artikel naar aanleiding van deze zaak.

Commissievoorzitter Hans Nieuwenhuis wil geen personalia vrijge-

Pagina 5

> Verder lezen op pagina 6

Pagina 5

> Verder lezen op pagina 4

Bandirah Pagina 12

2

Mare · 14 maart 2013 Geen commentaar

Durf niets!

Hup studenten!

Jullie moeten nog harder werken voor de kost. In het tweede jaar alsnog de beentjes op de bank gooien is er niet meer bij, als het experiment met het uitgebreide bsa eenmaal is ingezet. Leiden stond traditiegetrouw vooraan, dus zelfs als die wet er niet doorheen komt, zijn jullie proefkonijn.

Je kan daar van alles van vinden. Je kan vinden dat het merkwaardig is dat universiteiten die vrijheid niet sowieso al hadden. Je kan het raar vinden dat overheid actief ontmoedigt dat studenten zich ontplooien, juist nu de arbeidsmarkt niet op identieke lekker-snel-klare magnetronstudenten zit te wachten. The usual suspects in het debat betrokken onmiddellijk de gebruikelijke posities.

Vanaf grotere afstand lijkt het hier helemaal niet te gaan om studenten. Dan vermoed je dat het nieuwe experiment in feite een oplossing is voor een heel ander probleem: beleidsdwang. Er moet nieuw beleid komen, omdat er ambtenaren zijn wier baan het is om nieuw beleid te verzinnen. De bureaucratie breidt zich uit, zodat ze tegemoet kan DOOR BART BRAUN

Colofon Redactie-adres Pieterskerkhof 6 2311 SR Leiden Telefoon 071–527 7272 Fax 071–527 7288 Website mareonline.nl E-mail redactie@mare.leidenuniv.nl

komen aan de eisen die de immer uitbreidende bureaucratie stelt.

Er moet nieuw beleid komen, omdat je als bestuurder jarenlang moet netwerken en vergaderen voordat je de top van de apenrots hebt bereikt. Als je dan eindelijk minister, wethouder of anderszins de baas bent, dan zal je verdomme je geurvlag achterlaten ook.

Nergens is dit probleem zo duidelijk als bij het ministerie van Onderwijs. Er moet gecentraliseerd, gedecentraliseerd, er moeten leerrechten, hard geknipt, geleenstelseld, langstudeerboetes uitgedeeld en weer teruggetrokken, geld naar NWO en snel weer weg bij NWO, enzovoort. Elk kabinet dat valt, levert weer een nieuwe minister en een nieuwe staats op, en ook zij moeten aan de wereld laten zien dat ze er waren. Elk grassprietje moet ondergeplast. En dan valt de beleidsdwang in het hoger onderwijs nog mee vergeleken met wat de middelbare scholen allemaal over zich heen hebben gekregen, de afgelopen decennia. Als er al een keer daadwerkelijk iets verandert, is niet eens meer vast te stellen welk beleid daar nou aan bijdroeg, en welk beleid echt alleen bezigheidstherapie was.

De minister van Onderwijs die pas echt naam wil maken, moet iets heel moeilijks durven doen: helemaal niets. Gewoon met je poten van het onderwijs afblijven, en het overlaten aan de scholen en universiteiten. Ambtenaren wier functie het tot nu toe was om nieuwe beleidsplannen te maken, kunnen in plaats daarvan meehelpen met het evalueren van de schade die hun brouwsels hebben aangericht. Landbouwgrond moet je ook af en toe even braak laten liggen, per slot van rekening. Wie weet wat voor moois er met een beetje rust kan opbloeien in onderwijsland.

De redactie is op vrijdag gesloten.

Oplage circa 15.000

Column

Hoofdredactie

Frank Provoost frank.provoost@mare.leidenuniv.nl Redactie

Thomas Blondeau redactieleiden@gmail.com Vincent Bongers vbongers@mare.leidenuniv.nl Bart Braun bbraun@mare.leidenuniv.nl Marleen van Wesel h.g.van.wesel@mare.leidenuniv.nl Sebastiaan van Loosbroek (stagiair) vanloosbroek1992@gmail.com Medewerkers

Robbert van der Linde • Petra Meijer • Benjamin Sprecher • Marit de Vos • Geerten Waling • Anne van de Wijdeven Fotografie Taco van der Eb • Marc de Haan Illustraties Bas van der Schot • Bandirah • Silas.nl Basisontwerp Roeland Segaar, Zabriski Communicatie Art direction en vormgeving Marijke Hoogendoorn • richgirl-design.com Drukwerk Dijkman Offset Amsterdam Advertenties Bureau van Vliet B.V. Postbus 20 2040 AA Zandvoort Telefoon 023 - 571 47 45 Fax 023 - 571 76 80 Redactieraad

Prof. dr. J.C. de Jong (voorzitter) • prof. dr. A.J.W. van der Does • drs. B. Funnekotter • dr. H. Heestermans • L. ten Hove • D. Jacobs • prof. dr. J.J.M. van Holsteyn • Prof. dr. F. Israel • mr. F.E. Jensma • E. Kastelein • S. Kerkhof • E. Merkx • C. Regoor • prof. dr. N.J. Schrijver • R.van Wijk • C. van der Woude Jaarabonnementen

Een jaarabonnement op Mare loopt van september t/m juni. Belangstellenden kunnen Mare thuisgestuurd krijgen door €35 over te maken op bankrekening 1032.57.950 ten name van Universiteit Leiden (o.v.v. Mare en SAP-nummer 6200900100) en vervolgens een bevestigingsmail met daarin hun adres te sturen naar redactie@mare. leidenuniv.nl. Studenten betalen €25. Ter controle graag in de bevestigingsmail ook het studentnummer vermelden.

Adreswijzigingen

Alleen schriftelijk met postwikkel.

Klachten en opmerkingen over de toezending van Mare 071-5277272.

Mededelingen voor het op donderdag verschijnende nummer moeten uiterlijk de voorafgaande donderdag 16.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

ISSN 0166-3690

Donderpreek Ik verlaat het FSW op een regenachtige dag. Het stormt en het is koud, en aangezien ik een leven heb geleid in onze westerse welvaartmaatschappij waarin ik armoede noch honger, ziekte noch geweld ervaren heb, vat ik dit op als een gigantisch onrecht.

Waarom spannen de meteorologische processen in onze atmosfeer zich niet in om mij van zo onaanstootgevend mogelijk weer te voorzien? Waar betalen we dan belasting voor, ik geef toch aan het goede doel, ik scheid mijn afval toch, et cetera?

Wanneer ik de hoek om loop blijkt dat het weer nog afgrijselijker is dan ik aanvankelijk dacht. De regen striemt mijn gezicht. Mijn haar vormt spontaan één enorme klit. Mijn lippen barsten open als eeuwenoude fresco’s. Ik haal diep adem, en grom vanuit mijn tenen tegen mezelf: ‘Wat een kutweer.’

Daar, als een goddelijke verschijning, als de Maria in Beatrijs die een menselijke vorm aan heeft genomen, staat opeens een oude vrouw. Ze heeft een grijsgroene boodschappentrolley aan de hand en draagt een geruite rok. Het lijkt erop alsof iemand een vogelnest heeft aangevallen met een lijmpistool en dit toen op haar hoofd heeft gedeponeerd. Ze is een heel typische Leidse bejaarde, maar haar ogen branden bijna uit haar hoofd van woede.

‘Wat zeg je!’ roept ze, en het is zeer duidelijk een uitroep, geen vraag.

Ik ben heel goed in vloeken zonder publiek, maar kan mijn Rebel Without a Cause-façade niet ophouden tegenover zoveel pensioengerechtigde toorn. ‘Niks’, mompel ik beschaamd.

‘Ik hoorde je wel!’ fulmineert ze. ‘Wat een taalgebruik!’

Ik doe hard mijn best om niet quasinonchalant met mijn ogen te rollen. Er komt een preek aan; ik voel het aan mijn water, dat op het moment voelt alsof het voor minstens de helft uit regenwater bestaat. Deze dame is hoogstwaarschijnlijk een afgevaardigde van de Bond Tegen Vloeken. Het ergste wat er ooit over haar lippen is gekomen

is waarschijnlijk een vurig ‘drommels!’ geweest, onder zeer uitzonderlijke omstandigheden. En misschien zelfs dat niet.

‘Wat is er dan zo erg aan?’ vraagt ze. Geen preek: een discussie.

‘Het regent’, haal ik mijn schouders op, want ik pretendeer dan wel heel blasé te zijn, maar ik kan niet van gesprekken met oude mensen weglopen, helemaal niet als ze heel intense meningen hebben over dingen die de rest van ons beschaafde mensen nog niet interesseren.

‘Wat is er dan zo erg’, herhaalt de vrouw, ‘aan dat concept dat je het als scheldwoord gebruikt?’

Ik kijk de vrouw verbaasd aan. Ze ziet eruit alsof ze in 1922 geboren is. Ik stoot een zeer eloquente heuuhhh-klank uit. De vrouw beschouwt dit duidelijk als bekentenis van onwetendheid, want ze schuift haar voeten wat uiteen, en vervolgt: ‘Meisje, als je zo’n woord gebruikt, dan zeg je twee dingen. Je zegt dat je ondersteboven bent van een beetje regen, en je zegt dat je jezelf niet respecteert.

Is dat het waard, hmm? Is het het waard om je eigenwaarde te grabbel te gooien omdat het weer je niet bevalt? Je eigenwaarde en decennialange emancipatie?’

Ik staar haar aan. Flashbacks naar mijn scriptieonderzoek ontvouwen zich als feministischliteraire kaleidoscopen. Ik stamel iets over intentie, over reclaiming the word. De vrouw schudt nogmaals haar hoofd en vervolgt haar weg, haar boodschappentrolley ratelend op de stenen. Zodra ze buiten gehoorsafstand is bel ik onmiddellijk een vriendin.

‘Zegt zo’n oud vrouwtje op straat dat ik geen kutweer mag zeggen want daardoor respecteer ik mezelf blijkbaar niet, terwijl ik hartstikke feministisch ben’, hijg ik verontwaardigd.

Waarop de vriendin zegt: ‘Wat lullig.’

Anne van de Wijdeven is literatuurwetenschapper en docent Engels in opleiding

14 maart 2013 · Mare 3 Mensen

071 -527 …

Decaan De Snoo: ‘Dit is niet het moment om achterover te leunen.’

Foto Taco van der Eb

Nog nauwer samenwerken

Nieuwe bètadecaan wil niet achterover leunen Ecoloog Geert de Snoo is de nieuwe decaan van de bètafaculteit. Zijn grote wens: een Leids-Delfts-Rotterdams duurzaamheidscentrum.

Door Bart Braun ‘Mijn hoogleraarschap in Wageningen heb ik opgezegd, maar ik blijf wel een dag in de week onderzoek doen. Daarin zal ik vooral mijn Leidse en Wageningse promovendi begeleiden. Je hebt immers een commitment. Het helpt ook: in ons bestuursmodel worden

de onderzoekers bestuurd door een onderzoeker. Als je te ver los komt van je vak, is er iets mis. Decaan ben je voor een paar jaar, daarna moet je weer verder in de wetenschap.

‘De faculteit staat er goed voor: er zit groei in de studentenaantallen, en in de hoeveelheid onderzoeksgeld uit de tweede geldstroom (van NWO, red.). Er zijn de afgelopen jaren reorganisaties geweest, en mede daardoor zijn de financiën op orde.

We kunnen trots zijn op wat er is bereikt. De wereld verandert echter

snel, dus dit is niet het moment om achterover te leunen.

‘Neem het topsectorenbeleid van het huidige kabinet, waarin geld dat vroeger via NWO werd verdeeld, nu wordt uitgetrokken voor samenwerking tussen wetenschap en bedrijfsleven. Er bemoeien zich andere mensen met de sturing van het onderzoek dan vroeger. Bedrijfsleven en samenleving verwachten meer, en ook sneller, resultaten in de vorm van een bijdrage aan de B.V. Nederland of de B.V. Europa.

‘Onze faculteit heeft juist vooral een goede naam op het vlak van het meer fundamentele onderzoek. Dat betekent dat we nu meer aandacht moeten geven aan de verlegging van de geldstromen. Je kan heel excellent zijn, maar als de samenleving de problemen van vandaag opgelost wil zien, moet je daar ook een modus voor vinden.

‘Dat betekent dat we dus ook naar de topsectoren gaan kijken: welke vraagstukken liggen daar? Wat willen de topsectoren, en wat kunnen onze groepen daarmee? Alleen maar zeggen dat het niets voor ons is, zou te gemakkelijk zijn.

‘Behalve bij de topsectoren valt er ook een hoop te winnen met samenwerking. Primair met het Leids Universitair Medisch Centrum, door infrastructuur als proefdierenvoorzieningen of apparatuur met elkaar te delen. Daarnaast is er natuurlijk de samenwerking met Delft en de Erasmus Universiteit, waar we al goed samenwerken in het nanoonderzoek en met de gezamenlijke opleidingen. Er zou nog nauwer samengewerkt mogen worden op het gebied van duurzaamheidsonderzoek; in een gezamenlijk centrum dat wat mij betreft in Den Haag zou moeten komen. Dat is interessant voor onze universiteit, en het trekt ook nieuwe studenten. Dat is belangrijk, want aan de andere kant van Schiphol komt er een hele grote concurrent bij, nu de bètafaculteiten van de VU en de UvA samengaan.

‘Ook binnen de faculteit kunnen we beter samenwerken. Volgens de bestuursafspraken met de universiteit moet de studie-uitval omlaag, en mogen promoties niet te lang uitlopen. Waarom lukt dat het ene instituut wel en het andere niet? Hoe pak je dat het slimste aan?

Daar moet je transparanter in zijn, als universiteit.

‘Of je daar als decaan veel macht in hebt? Ik zou het geen macht willen noemen, je moet een duidelijke visie hebben en daarnaast - in onze bestuurscultuur - soft power: sturen, mensen samenbrengen en enthousiasmeren. Als je daarop inzet, kun je met elkaar slagen maken.’

Frutti di Mare

€ 3,25 per dag (excl. bier) Door Sebastiaan van Loosbroek ‘Bij Aproducten betaal je voor de verpakking, maar goedkopere producten zijn niet per se ongezonder’, vertelt David van de Merwe (22) terwijl hij de Aldi in loopt.

Hij is de bedenker van 5M-Movement: Meer Met Minder Maand Maart. ‘Je kan meer kopen terwijl je minder uitgeeft.

Het idee is om deze maand niet meer dan 100 euro uit te geven aan eten en drinken. En dan gaat het dus om álles wat je eet en drinkt.’ Maar hoe willen ze dan de sociëteitsavonden op hun vereniging Augustinus fatsoenlijk doorbrengen? ‘Alles telt mee, behalve bier en wijn. Dat is een sociale verplichting.

Anders krijg je studenten echt niet zover om mee te doen.’

Pedagogiekstudent Pauline Bos (23): ‘Als je zegt dat alcohol niet meetelt, denken ze dat het heel makkelijk is, maar dat valt nog tegen.’ ‘Klopt’, zegt Van de Merwe, terwijl hij met zijn ogen de prijzen van de etenswaren scant.

‘Per dag mag je namelijk maar drie euro tweeëntwintig uitgeven.’

Hij wil maximaal zes euro spenderen voor het avondeten voor vier personen.

Hij verzamelt vier kipkrokantburgers, 1 kilo aardappelschijfjes en 900 gram diepvriessperziebonen. ‘Dan kan er nog een klein toetje bij.’ Het wordt een fruityoghurtje dat ze met zijn vieren moeten delen. Terwijl hij hardop rekent vraagt een man bij de zuivelafdeling of hij mis-

schien een dubbeltje nodig heeft. Bij het afrekenen blijkt dat niet nodig: €5,99.

Eenmaal thuis wordt er meteen gekookt. ‘Studenten moeten zich bewuster worden van hun uitgaven’, legt Van de Merwe uit terwijl Bos de kipburgers in een pan legt. ‘Ze doen vaak zo zielig omdat ze zo weinig geld zouden hebben, maar ondertussen leven ze alsof

‘Studenten leven als decadente bazen.’

Foto Taco van der Eb

ze decadente bazen zijn. Anders denken door anders te doen, daar gaat het om.

Op onze Facebook-pagina uploaden studenten foto’s van gerechten, wisselen ze tips uit over goedkoper en duurzamer inkopen en vinden discussies plaats over de plofkip.’

Maar het kopen van goedkoop vlees is toch juist niet duurzaam? ‘Als je echt

heel duurzaam wil leven moet je ofwel vaker vegetarisch eten, ofwel af en toe biologisch vlees kopen. Maar dat is weer duur. Daar moet je een goede afweging in proberen te maken.’

Bos is aan het stoeien met de kipburgers. ‘Ze passen er niet allemaal in, zal ik nog een pannetje pakken?’ ‘Nee joh, duurzaamheid’, reageert Van de Merwe.

‘Ze hoeven alleen maar opgewarmd te worden want ze zijn al gegaard.’

En als de sperziebonen eindelijk koken: ‘Voedsel verenigt de mens. We eten allemaal evenveel. We zijn dus allemaal ongeveer hetzelfde. Alleen de een geeft er veel meer aan uit dan de ander.’ Volgens hem kun je een hoop geld besparen door creatief te zijn.

‘Laatst ging ik lunchen in de faculteitskantine. Een bord kip tandoori kostte vier euro. Maar een bord witte rijst en een kom tandoorisoep kostte bij elkaar twee euro. Toen heb ik een deel van de soep over de rijst gegooid. De smaak was vergelijkbaar. Nu maak ik trouwens zelf een lunch. Ook een stuk goedkoper.’

Bij het eten gaat het gesprek over de op hol geslagen consumptiemaatschappij en boeken over besparen.

Denkt 5M-Movement dat de studenten die nu meedoen ook na maart nog over hun uitgavenpatroon nadenken? ‘Al is het maar 5 procent’, zegt Van de Merwe terwijl het fruityoghurtje wordt doorgegeven, ‘dan ben ik al tevreden’.

Ruzie op de werkvloer Soms zijn conflicten op de werkvloer zo slecht nog niet, concludeert psycholoog Frank de Wit in zijn proefschrift The Paradox of Intragroup Conflict.

Is ruzie maken goed?

‘Conflicten kunnen een tegenstrijdig effect hebben. Aan de ene kant kunnen meningsverschillen werknemers uitdagen om beter naar hun standpunten te kijken. Dat kan voor een bedrijf tot betere besluitvorming leiden. Anderzijds kan een conflict voor irritatie en tijdverspilling zorgen waardoor werknemers juist minder gemotiveerd zijn zich voor het bedrijf in te zetten.’

Hoe vaak is er sprake van ruzie op de werkvloer?

‘In 2008 is een internationaal onderzoek gedaan naar hoeveel tijd werknemers gemiddeld besteden aan conflicten. Wereldwijd is dat twee uur per week, dus een werkdag per maand. In Nederland ligt het gemiddelde trouwens op bijna één uur per week. Ter vergelijking: in de VS is dat 2,8 uur en in Duitsland zelfs 3,3.

Dan valt het bij ons nog mee, hoewel we toch een volk zijn dat makkelijk zegt wat het vindt.’

U onderscheidt drie soorten groepsconflicten. Wat houden deze in?

‘Een taakconflict ontstaat bijvoorbeeld als leden van een raad van bestuur het oneens zijn over de vraag in welke afdeling meer moet worden geïnvesteerd.

Een procesconflict heb je als er vervolgens onenigheid is over wie die investering moet uitvoeren. Werknemers die om persoonlijke redenen een conflict hebben, hebben een relatieconflict.’

Hoe kan dat motiverend zijn?

‘Het relatie- en procesconflict zijn in geen geval positief. Maar een taakconflict kan goed zijn. Stel dat je als groep samenwerkt aan een project. Dan weet vaak niet iedereen alles, maar elk individu een beetje. Als je een conflict wil ontlopen, ga je alleen de dingen bespreken die de ander al weet. Daardoor komt veel informatie niet boven tafel. Als er echter al een taakconflict is, gaan de groepsleden juist wel informatie geven die de ander niet weet, om zijn gelijk te halen. Dus een taakconflict stimuleert de uitwisseling van informatie.’

Stel dat twee werknemers een relatieconflict hebben. Staat dat het oplossen van een taakconflict in de weg?

‘Enorm. Als ze van mening verschillen terwijl ze onderling ook nog om persoonlijke redenen mot hebben, luisteren ze tijdens een taakconflict niet meer naar elkaar en houden ze nog sterker vast aan hun eigen mening. Ze gaan die mening met hand en tand verdedigen, zelfs als de ander heel sterke argumenten aandraagt.’

En weg is het positieve effect.

‘Inderdaad. “Seperate the people from the problem”: als mensen een taakconflict hebben moeten ze zich de kritiek niet persoonlijk aantrekken. Gebeurt dat wel, dan gaat het fout en gaan mensen te strak vasthouden aan hun eigen mening.’

Heeft u zelf wel eens last gehad van ruzie op de werkvloer?

‘Heel veel taakconflicten, ja. Wetenschappers zijn onderling heel erg kritisch en ondergraven vaak elkaars mening. Dan is het een kwestie van zoeken naar het compromis. Maar relatieconflicten heb ik gelukkig niet gehad.’ SVL

4 Mare · 14 maart 2013 Nieuws

Gespot: USC Universiteit Leiden heeft er weer een Gespot-pagina bij. Na de flirtpagina van de UB en de corporale pagina ‘Prominente Pikken en Snerpende Hertjes’ is het nu tijd voor Gespot: USC UL. De pagina bestaat sinds maandag, heeft intussen zo’n 300 likes en bevat hartekreten als: ‘Hallo lekkere meid met een te strak zwart adidas sportbroekje. Zin om binnenkort samen te liplezen?’. De berichtjes zijn wederom bedoeld om te flirten en worden dan ook anoniem verstuurd. De oprichters willen nog niet zeggen wie ze zijn en wat ze studeren. Via Facebook melden ze: ‘We hebben besloten voorlopig nog even anoniem te blijven.’

Topsalaris Eind vorig jaar ontstond er ophef over het salaris van de vorige rector magnificus Paul van der Heijden. Die zou in februari met sabbatical gaan, met behoud van zijn bestuurderssalaris. Daarmee stond hij weliswaar in zijn recht, maar na klachten uit politiek en universiteit zag hij er vanaf. Hij vult nu zijn verlof in als hoogleraar in de rechten, tegen een gewoon hoogleraarssalaris, dat enkele tienduizenden euro’s lager ligt. Het allerlaatste staartje van de kwestie ging vorige week naar de Tweede Kamer.

Minister Bussemaker had beloofd de Kamer op de hoogte te houden. Dat Van der Heijden mocht stoppen als rector stond gewoon in zijn contract, en nu hij dat ook nog voor het hoogleraarstarief doet ziet ze geen reden om tot verdere actie over te gaan.

Vooral voor mbo’er Het kabinet investeert 50 miljoen euro extra in de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Dat geld gaat vooral naar jongeren die van het mbo afkomen. Dat kondigden minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en minister Bussemaker van Onderwijs, vorige week aan in een brief aan de Tweede Kamer. De jeugdwerkloosheid lag begin dit jaar op vijftien procent. Van de totale beroepsbevolking is 7,5 procent werkloos. De helft van het bedrag gaat naar het project ‘School Ex’, waarmee mboscholieren langer kunnen doorleren. Ook gaat er 25 miljoen naar de zogenaamde arbeidsmarktregio’s. Bij het UWV staan momenteel 71 duizend jongeren onder de 27 geregistreerd, dertig procent meer dan in 2011. Van hen heeft 11 procent een hbo- of wo-diploma, een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder.

42 procent heeft een mbo-diploma en 47 procent is laagopgeleid.

Hardloopprijzen Bij de jaarlijkse City Pier City Loop (CPC) in Den Haag zijn dit jaar drie Leidse geneeskundestudenten in de prijzen gevallen. Bij de halve marathon voor studenten werd Jesse van Burg eerste met een tijd van 1.19.22 uur. Monique Mastboom werd 19e, maar eindigde daarmee als eerste vrouw met een tijd van 1.28.51 uur. Tweede vrouw werd Jozien Stolwijk.

Zij liep de 21 kilometer in 1.35.13 uur. De CPC was voor de studenten – alle drie lid van hardloopvereniging Currimus – een aanloop naar de RoParun die in mei plaatsvindt. Dan zullen ze door middel van een estafettesysteem van Parijs naar Rotterdam rennen.

Numij 89 x 50

08-02-2013

15:23

‘Dit kost de wetenschap geld’ Planbureau zou niet genoeg rekening houden met onderwijs Een grote meerderheid in de Tweede Kamer wil dat het Centraal Planbureau (CPB), het adviesorgaan van het ministerie van Economische Zaken, in haar modellen meer rekening gaat houden met de effecten van investeringen in het onderwijs.

Het bureau is het niet eens met de kritiek.

manier behandeld als uitgaven aan cultuur, zorg of politie, als investeringen van bedrijven, of uitgaven voor consumptie.’

Wel erkent het bureau dat er grenzen zijn aan de voorspellende waarden van haar modellen. Door de huidige stand van de wetenschap is het voor een beperkt aantal concrete

maatregelen mogelijk toekomstige opbrengsten duidelijk in kaart te brengen. Maar ‘daar liggen grenzen voor alle betrokkenen, het CPB incluis.’ Dat wil echter ‘niet zeggen dat de overige uitgaven voor onderwijs, wetenschap of innovatie waardeloos zijn in de CPB-analyses.’

D66, CDA en regeringspartijen PvdA en VVD stellen in een motie aan het kabinet dat in de modellen van het bureau ‘positieve effecten’ van investeringen in het onderwijs ‘niet altijd voldoende’ tot uiting komen. En dat terwijl geld uitgeven aan onderwijs ‘evident’ gunstig is voor economische groei.

De partijen baseren hun motie deels op kritiek van Hans Clevers, de president van wetenschapskoepel Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Die zei in een gesprek met Business News Radio vorige week dat het ‘CPB-regime de wetenschap geld kost.’ Het bureau rekent voor een kabinetsperiode van vier jaar. En dat is te kort. Elke investering moet in die tijdsspanne rendement opleveren. In het geval van onderwijs en wetenschap is dat niet haalbaar, vindt Clevers.

Het CPB is het niet eens met de kritiek en verweert zich op haar website. De waarde van wetenschap, on-

Door Vincent Bongers

‘Bescherm ook student Vakbond is bang voor tegen huisjesmelkers’ ‘snelstudeerfabrieken’ De Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) wil dat minister Blok van Wonen ook huisjesmelkers in studentensteden gaat aanpakken.

Vorige week kondigde de minister aan huisjesmelkers in de grote steden streng te zullen vervolgen.

Daarbij richtte hij zich vooral op de bescherming van arbeidsmigranten in aandachtswijken. Volgens LSVb-voorzitter Kai Heijneman is het van belang dat de minister ook student-huurders gaat beschermen.

‘Huisjesmelkers zitten overal.’

Met het huidige beleid is het soms lastig om huisjesmelkers op te sporen. Als er klachten zijn over een verhuurder kun je naar de gemeente stappen. Als vervolgens iemand anders met dezelfde verhuurder ook klachten heeft, begint de procedure van voren af aan. Heijneman: ‘Met de strengere regelgeving moet het Pagina 1

advertenties

Nederlandsche Uitgeversmaatschappij B.V. Voor al uw: • • • •

derwijs en innovatie zit volop in de berekeningen: ‘Het CPB behandelt in haar analyses alle bestedingen op dezelfde wijze. Immers, zij zijn een afspiegeling van de waarde die de samenleving aan die bestedingen toekent. Uitgaven door de overheid aan onderwijs, innovatie en wetenschap worden daarom op dezelfde

PROEFSCHRIFTEN WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIES PERIODIEKE UITGAVEN OPMAAK EN DTP 071-5143747 • info@numij.nl • www.numij.nl

voor huurders makkelijker worden aan te tonen wat de klachten zijn.

Als twee mensen een klacht hebben over dezelfde verhuurder, zal de gemeente sneller actie ondernemen dan nu het geval is.’

In studentensteden is huisjesmelkerij een groeiend probleem. ‘Dat komt door het oplopende kamertekort’, vertelt Heijneman. ‘Studenten gaan steeds wanhopiger op zoek naar een kamer, en nemen een hoge huurprijs op de koop toe. Voor jou tien anderen.’

Dat zorgt er ook voor dat lang niet alle studenten melding maken van de problemen. ‘Studenten durven niet in actie te komen want ze zijn bang dat hun huurbaas vervelende maatregelen neemt. Vaak chanteren ze de student ook: “Als jij naar de huurcommissie stapt, dan zet ik een probleemgezin naast je”.’

Daarnaast krijgt de LSVb klachten binnen over bedreiging, seksuele intimidatie en achterstallig onderhoud. ‘Veel klachten gaan over schimmel, het ontbreken van rookmelders en niet veilig afgedekte leidingen’, aldus Heijneman.

‘Op dit moment wordt vooral de oorzaak van huisjesmelkerij aangepakt; het kamertekort. De komende jaren zullen zestienduizend kamers extra gebouwd worden. Dat moet helpen.’

De voorgestelde wet moet in de toekomst de mogelijkheid bieden sneller hoge boetes uit te delen aan de huisjesmelkers. Als dat niet helpt kan het beheer van het pand worden overgedragen aan een corporatie. In het ergste geval krijgt de verhuurder een verhuurverbod opgelegd. SVL

> Vervolg van de voorpagina Vice-rector Simone Buitendijk reageerde bij de NOS op de plannen en benadrukte dat het juist heel belangrijk is dat studenten na het eerste jaar het tempo erin blijven houden.

Volgens haar gaan ‘zelfs studenten die prima studeren in het eerste jaar eigenlijk allemaal langzamer werken in het tweede jaar’.

Door dat achterover leunen ‘lopen studenten vertraging op en is er aan het eind van de studie bijvoorbeeld minder tijd voor bestuurswerk, verdieping van het onderwijs of een half jaar naar het buitenland’.

De minister heeft haar besluit in een zogeheten Algemene Maatregel van Bestuur gegoten. Instemming van de Eerste en Tweede Kamer is niet nodig.

De leden van beide Kamers krijgen nog wel de kans om aan de mi-

nister te vragen om het voorstel te veranderen.

Ook het hoogste adviescollege van de regering, de Raad van State, buigt zich nog over het plan. Maar de kans dat het niet doorgaat, is klein.

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) noemt het een ‘ondoordacht en visieloos plan’ dat alleen is bedoeld om studenten ‘niet beter maar sneller’ te laten studeren. Universiteiten en hogescholen worden zo ‘snelstudeerfabrieken’.

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) spreekt over ‘verschoolsing’ van opleidingen en vreest dat er weinig ruimte over blijft voor studenten om naast hun studie te besturen of een bedrijf op te zetten.

Universiteitenkoepel VSNU is wel blij met het strengere bsa, omdat het een belangrijke bijdrage kan leveren aan het verbeteren van het studierendement. VB

Supertelescoop in gebruik De Atacama Large Millimeter Array (Alma)- telescoop is gisteren officieel in gebruik genomen.

Atacama is de naam van de hooggelegen woestijn in Chili waar dat ding staat, Large Millimeter slaat op de golflengtes die Alma bestudeert, en Array betekent dat het een serie apparaten is die samenwerkt. Voor-

naamste doel: het ontraadselen van de ontstaansgeschiedenis van sterrenstelsels, sterren en planeten.

Kosten: ongeveer een miljard euro.

De Leidse astronomen Ewine van Dishoeck en Tim de Zeeuw waren nauw betrokken bij het project. De huidige directeur van Alma is de Thijs de Graauw, bijzonder hoogleraar sterrenkunde in Leiden. BB

14 maart 2013 · Mare 5 Nieuws

VVD wil snel meer controle VVD wil dat minister van Onderwijs, Jet Bussemaker, tempo maakt met het aanscherpen van de controles op onderwijsinstellingen.

Dat blijkt uit een verslag van een vergadering van de Tweede Kamercommissie onderwijs en wetenschap. De minister had net wat gas teruggenomen om af te wachten of al ingevoerde controlemechanismen eigenlijk werken.

Bussemaker is bezig met het ontwikkelen van een wet waarmee zij meer grip krijgt op het de kwaliteit van het onderwijs en makkelijker kan ingrijpen als er dingen fout gaan. Ook wil Bussemaker examencommissies meer macht geven Aanleiding hiervoor zijn het diplomagerommel bij Inholland en de problemen bij scholenmoloch Amarantis.

De minister heeft echter het wetsvoorstel even in de ijskast gezet. Ook schrapte ze een plan om de Onderwijsinspectie intensiever controles uit te laten voeren in het hoger onderwijs.

Dat kwam omdat de Raad van State, het hoogste adviesorgaan van de overheid, het kabinet de aanbeveling gaf om eerst afspraken te maken met onderwijsinstellingen over kwaliteitscontrole. Ook hebben eerdere kabinetten al allerlei controlebeleid doorgevoerd. De Raad acht het verstandig om eerst te kijken of die effectief zijn. De minister wil na de zomer weer eens met de Tweede Kamer praten over de wet.

De VVD wil echter vaart achter de zaak zetten. De meeste voorstellen in de wet kunnen wat de regeringspartij betreft zo snel mogelijk ingevoerd worden. Ook het plan om de Onderwijsinspectie meer te laten controleren is wat betreft de liberalen nog niet van de baan. Dat laatste is niet zo gek, want dat idee kwam oorspronkelijk van voormalig staatssecretaris voor het hoger onderwijs en VVD’er Halbe Zijlstra. VB

‘Pissebedden zijn prachtig en onschuldig’ Museumdepot aan de Raamsteeg 2, een ontmoetingsplek voor kunst, wetenschap en debat organiseert op 22 maart The Yuk Factor, een avond over walging. Tom Hakbijl van Naturalis spreekt over enge insecten.

Waarom vinden we geleedpotige dieren eigenlijk eng?

‘Dat is iets cultureels: elders in de wereld is dat heel anders, daar is het ook veel normaler dat kinderen met insecten spelen. Het meest intieme dat je met insecten kunt doen is ze opeten, en ook dat is iets dat de hele wereld doet, alleen het Westen niet.

Hoe dat komt is niet zo een-twee-

‘Deadline voor leenstelsel’ Oppositie wil geen tijd verspillen aan wet die niet wordt ingevoerd Vier partijen hebben dinsdag tijdens het debat met minister Bussemaker van Onderwijs een motie ingediend waarin het kabinet wordt opgeroepen een deadline van 1 juli 2013 te stellen aan de invoering van het sociaal leenstelsel.

Volgens de SP, CDA, ChristenUnie en de PVV mag het stelsel niet ingevoerd worden als er in de zomer nog geen voldoende steun is in beide Kamers. En die meerderheid is ‘uiterst onzeker’ in de Eerste Kamer waar de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft.

De partijen vinden dat ‘jongeren, ouders en instellingen’ niet lange

Door Vincent Bongers

tijd in onzekerheid mogen verkeren over het stelsel. Ambtenaren dienen ook geen ‘tijd te verspillen aan een wet die niet wordt ingevoerd.’ Hiermee verwijzen de indieners naar het langstudeerboete-debacle dat uiteindelijk meer dan twaalf miljoen euro kostte.

Bussemaker was niet onder de indruk van de motie en peinst er niet over een deadline te stellen of om het plan te schrappen omdat er onvoldoende steun in de Eerste kamer lijkt te zijn.

Wel beloofde de minister om binnen een paar maanden duidelijkheid te geven over het plan en het invoeringstraject en dit ook duidelijk te communiceren naar scholieren en studenten.

De SP, ChristenUnie en het CDA

dienden verder een motie in waarin zij het kabinet oproepen het Sociaal Cultureel Planbureau, dat een onderzoek doet naar de gevolgen van het leenstelsel, te vragen om alle effecten mee te nemen in hun analyse.

Zoals bijvoorbeeld bezuinigingen op de OV-kaart, studies met meerjarige masters, verschil in drie en vierjarig studies, reëele renteaannames en problemen rondom studentenhuisvesting en woningmarkt.

‘Oppassen voor lynchcultuur’ Drie Leidse hoogleraren ondertekenden een steunbetuiging voor de in opspraak geraakte Maastrichtse medicus die beweerde een Godswonder te hebben meegemaakt.

‘Juist wetenschappers moeten dwarse uitspraken kunnen doen.’

Aanleiding is de ophef die ontstond toen de Maastrichtse hoogleraar preventieve geneeskunde Otto van Schayck in een interview op Geloofenwetenschap.nl beweerde een Godswonder te hebben ervaren.

Zo’n 25 jaar geleden zag hij hoe het te korte been van een patiënt aangroeide, terwijl er voor die patiënt werd gebeden. Volgens hem was daar geen medische verklaring voor.

Na die uitspraken ontstond hevige commotie. Van Schayck trad vervolgens terug als wetenschappelijk directeur van zijn onderzoeksinstituut omdat hij bang was dat het instituut door hem reputatieschade zou oplopen.

Als steunbetuiging hebben zevenentwintig collega’s een open brief geschreven waarin zij pleiten voor de vrijheid van academici om hun opinie te verwoorden. ‘Juist wetenschappers moeten de ruimte hebben om dwarse uitspraken te doen.

We moeten waken voor een klimaat waar ophef een maatstaf wordt voor wat iemand in het openbaar mag zeggen. In dat geval verruilt onze samenleving het maatschappelijk debat voor een lynchcultuur’, schrijdrie te zeggen, maar ik vermoed dat de voedseltaboes uit de Joods-Christelijke traditie het begin waren.’

Waarom vinden we kakkerlakken vies, maar lieveheersbeestjes niet?

‘Lieveheersbeestjes zijn een beetje een apart geval, omdat daar een my-

ven ze in de brief, die is gepubliceerd op Geloofenwetenschap.nl.

Hoogleraar quantumoptica Gerard Nienhuis is een van de drie Leidenaren die de brief ondertekenden.

‘Wat hem verweten wordt heeft niets te maken met zijn wetenschappelijke werkzaamheden. Ik ben verbaasd dat er zoveel commotie ontstaat over persoonlijke opvattingen die niet raken aan zijn wetenschappelijke kwaliteiten.’ Dat er geen wetenschappelijke verklaring is voor Van Schaycks uitspraken, maakt volgens Nienhuis geen verschil. ‘Niet dat ik er zelf in geloof, maar dat er geen verklaring is voor zijn waarneming valt hem niet te verwijten. We kennen alleen onverklaarde verschijnselen, geen onverklaarbare.’

‘De uitspraak die hij heeft gedaan was in een privé-setting, niet tijdens zijn werk’, zegt Leids hoogleraar experimentele natuurkunde Tjerk Oosterkamp, die de brief ook ondertekende. ‘Ik vind het dan ook zeer onterecht dat het beeld ontstaat dat hij de geneeskunde niet serieus neemt.’

Van Schayck heeft in de wetenschappelijke wereld een enorme staat van dienst opgebouwd. Naast zijn hoogleraarschap heeft hij meer dan 330 internationale publicaties op zijn naam staan en was hij jaren de meest geciteerde onderzoeker in zijn vakgebied. Van Schayck blijft hoogleraar aan de Universiteit Maastricht. SVL thologische component in lijkt mee te spelen. Vermoedelijk waren ze gewijd aan een inheemse Germaanse god of godin, en heeft het christendom ze daarna naar zich toe getrokken, net zoals dat met de midwinterfeesten is gegaan.’

Zijn er dieren waar ook u voor terugdeinst?

‘Voor de dieren die kunnen prikken of bijten heb ik een gezond ontzag.

Maar waarom onschuldige beestjes ook walging oproepen, begrijp ik eigenlijk niet.’

Snijden we onszelf ermee in de vingers, als we zo nodeloos bang zijn?

‘Ik ken wel mensen die echt een fobie hebben, en die daaronder lijden.

Maar als je een weerzin hebt tegen pissebedden, wat prachtige en onschuldige diertjes zijn, dan heb je daar niet direct last van. Je mist de schoonheid van een opgerolde pissebed. Dat is niet dramatisch, maar wel spijtig.’ BB

De werkweek van Augustinus, in augustus 2004. De eerstejaars sliepen in een grote tent in Warmond en gingen iedere ochtend in de buurt bollen pellen. Foto Marc de Haan

Quintus wil werkweek schrappen De werkweek die Quintus tijdens de kenningsmakingstijd (KMT) organiseert voor de nieuwe leden, gaat volgend collegejaar waarschijnlijk niet door.

De vereniging is op zoek naar een zinnigere invulling van de week.

Ook is het steeds lastiger om werk te vinden voor de eerstejaars. Over alternatieven wordt nog nagedacht.

De KMT bestaat nu nog uit een werk- en sociëteitsweek. ‘Bij de algemene ledenvergadering werd duidelijk dat er een meerderheid vindt dat de week zinniger kan worden besteed’, zegt oud-voorzitter Ruud de Vaan, die het voorzitterschap van Quintus even waarneemt omdat het huidige bestuur op vakantie is. ‘Er ligt nu ook een principeakkoord om het volgend collegejaar anders aan te pakken. Er wordt nu druk gebrainstormd over andere mogelijkheden.

Ik weet niet wat er allemaal op tafel ligt.’

Door de crisis kijkt de vereniging ook wat scherper naar de werkweek. ‘De banen liggen niet voor het oprapen.’

Maar wat voor werk deden de

Quinten dan? ‘Dat kon van alles zijn. Van betaalde banen bij grote evenementen tot vrijwilligerswerk in bejaardentehuizen.’

De werkweek wordt in ieder geval niet geschrapt vanwege klachten van nieuwe leden. ‘Ik heb nog nooit gehoord dat iemand het vervelend vond.’ De Vaan verwacht dat er snel een besluit komt over de invulling van de KMT van 2013.

Vervangend penningmeester JanWillem Plomp zegt dat de eerstejaars niet meer inschrijfgeld moeten gaan betalen om het verlies aan inkomsten te compenseren. ‘We verwachten dat te kunnen opvangen met de groei van het aantal leden. De laatste jaren zijn we telkens gegroeid.’ Ook SSR heeft een werkweek maar is niet van plan om deze te schrappen. ‘Ook dit jaar gaan de eerstejaars prikken op Lowlands’, zegt Carlo Konings, de voorzitter van de vereniging. ‘Dat bevalt goed. De eerstejaars vinden het een fijne week.’

Het bestuur van Augustinus is op vakantie en de vervangers willen geen uitspraken doen over de werkweek van de vereniging. Minerva en Catena hebben geen werkweek. VB

6 Mare · 14 maart 2013 Achtergrond

‘Bedrog wordt ook in Azië niet getolereerd’ > Vervolg van de voorpagina Ook Gent en Brussel hadden soortgelijke ervaringen.

Verklaringen werden toen, zoals nu, gezocht in de meer collectivistisch achtergrond van met name Chinezen.

Zowel confucianisme als het communisme zouden daartoe hebben bijgedragen. Maar uit het onderzoek, verricht onder 163 studenten aan een Amerikaanse universiteit die een schrijfopdracht kregen, bleek er geen verschil tussen Aziatische en Westerse studenten.

Sterker nog, studenten die zichzelf eerder als individualistisch kenmerkten plagieerden vaker dan proefpersonen die zich als meer collectivistisch ingesteld beschouwden.

Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies, kan zich niet vinden in het ‘culturele achtergrond’-argument. Volgens hem komt plagiaat ‘absoluut niet’ niet vaker voor in het Oosten.

‘Het is een bekend debat en ik heb er heel weinig geduld mee. Dit zijn Westerse vooroordelen gebaseerd op koloniale ervaringen. Ja, bij mijn Chinese, Japanse en Koreaanse studenten gaat er soms iets mis met de verwijzingen. Net

zoals bij mijn Nederlandse studenten. En ja, er zijn verschillen in wetenschapsbeoefening. Als ik een paper schrijf in het Engels, ziet een paper over hetzelfde onderwerp er anders uit dan in het Koreaans. In het Koreaans bouw je een argument strakker op, je doet uitgebreid verslag van het werk dat vóór jou is verricht. En je onderwerp sexy maken, wat ik hier al hoorde tijdens mijn promotie, dat is daar niet aan de orde.’

Breuker wijst ook op het aftreden van Koreaanse politici omdat die tijdens hun wetenschappelijke carrière fraude hadden gepleegd. ‘Wetenschappelijk bedrog wordt ook in Azië niet getolereerd.’

Student kunstgeschiedenis Xiaoshuang Xia deelt die analyse. Hij studeert in Hongkong maar volgde ook colleges in Leiden. Hij zegt dat hij nooit verschillen heeft gemerkt tussen Chinese en Europese studenten wat plagiaat betreft.

‘Het is me altijd duidelijk gemaakt dat het tot de academische vereisten om citaten duidelijk aan te geven, inclusief, pagina, titel, uitgavejaar, uitgeverij – heel specifiek allemaal. Wat mijn klasgeno-

ten en ik betreft, is dit geen kwestie.’

Frank Pieke, hoogleraar met expertise op het gebied van het moderne China, reageert anders op de uitspraak van Jonker: ‘Meer plagiaat in het Oosten… Het Oosten, is dat dan Japan, Korea, China? Maar goed, laat ik hebben over het land waar ik wat vanaf weet: China. Daar weet men donders goed dat het niet mag. Maar het is mijn persoonlijke ervaring ik benadruk dat ik hier geen onderzoek naar heb gedaan - dat plagiaat heel vaak voorkomt bij Chinezen. Maar dat ligt niet aan hun cultuur maar aan hun onderwijsklimaat.

Misschien omdat er een heel sterke examendruk is en dat papers schrijven er gewoonweg minder aan de orde is. Op plagiaat wordt er niet zo gelet, en dus is knippen en plakken niet zo erg. Of hun Engels is niet zo goed. Dan vinden ze dat ze het echt niet beter of anders kunnen formuleren dan hoe ze het gevonden hebben.

De reactie is dan: “Ik wist niet dat het niet mocht.” Net zoals bij Nederlandse studenten in hun eerste jaar. Die knippen en plakken ook. Dan krijgen ze hun werkstuk terug met

gehighlighte passages en dan zeg je dat er de volgende keer drie punten af gaan. Ze moeten gewoon een keer op hun neus gaan.’

Piekes opmerking dat het onderwijsklimaat eerder dan de cultuur debet is aan de verschillende opvattingen over plagiaat, worden gestaafd door onderzoeksresultaten uit het antropologietijdschrift Human Organization. Daar uit bleek dat niet etniciteit maar acculturalisatie gezien wordt als onderscheidende factor voor plagieergedrag.

Volgens dit onderzoek onder 158 proefpersonen maakt het dus meer uit of je hebt kunnen wennen aan de Westerse academische cultuur, dan of je nu zelf Westerling bent of niet.

De stressvolle aanpassing aan een buitenlandverblijf waarin er heel veel tegelijk gevraagd wordt van een student of wetenschapper, zou er de oorzaak van kunnen zijn dat er al snel teruggevallen wordt op de onderzoeksgewoonten uit het buitenland. Discussie en aandacht hiervoor in het curriculum van nieuwkomers

zou al een stap in de goede richting zijn.

Niet voor niets werd in het geval van de recidiverende promovendus gewezen op een mogelijk gebrek aan begeleiding van de promotor. Opmerkelijk aan dat geval blijft het opstappen van een lid van de promotiecommissie nadat weer plagiaat was vastgesteld in de tweede versie van het proefschrift. Dat de commissie verdeeld was, geeft aan dat het ‘culturele achtergrond’argument verstrekkende gevolgen kan hebben. TB

Academische Agenda Prof.dr. E.R. Eliel zal op vrijdag 15 maart een oratie houden bij benoeming van hoogleraar bij de faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen met als leeropdracht Quantum Optica.

Prof.dr. G. Kersten zal op maandag 18 maart een oratie houden bij de benoeming van hoogleraar bij de faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen met als leeropdracht Vaccine Delivery.

J.C. Wiersum-Osselton hoopt op dinsdag 19 maart om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Hemovigilance: is it making

a difference to transfusion safety in the transfusion chain?’ Promotor is Prof.dr. A. Brand.

R.A. de Paus hoopt op woensdag 20 maart om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Impaired type I immunity to mycobacterial infections’. Promotor is Prof. dr. J.T. van Dissel.

R. Kok hoopt op donderdag 21 maart om 13.45 uur te promoveren tot doctor in de Sociale Wetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘“Do as I say!”’ Promotoren zijn Prof.dr. M.H. van IJzendoorn, Prof.dr.

M.J. Bakermans-Kranenburg, Prof.dr. F.C. Verhulst en Prof.dr. H. Tiemeier (EUR).

N.B. Klarenbeek hoopt op donderdag 21 maart om 15.00 uur te promoveren tot doctor in de Geneeskunde. De titel van het proefschrift is ‘Targeted treatment in early rheumatoid arthritis’. Promotoren zijn Prof. dr. T.W.J. Huizinga en Prof.dr. W.F. Lems (VUMC A’dam).

G.P Sanders hoopt op donderdag 21 maart om 16.15 uur te promoveren tot doctor in de Geesteswetenschappen. De titel van het proefschrift is ‘Het present van staat’. Promotor is Prof.dr. S. Groenveld.

advertentie

Maretjes De prijs voor een Maretje bedraagt €8,– per 30 woorden, opgegeven via redactie@mare.leidenuniv.nl uiterlijk t/m maandag 16.00 uur. Maretjes aangeboden voor commerciële doeleinden worden niet geplaatst, evenmin als Maretjes waarin zaken worden aangeboden die de waarde van 4.500 euro te boven gaan.

Doe meer met je kennis. Help een leerling op streek in 1 uur per week.

Leiden-Noord, Onderwijswinkel.

Basisonderwijs: 28 Marokkaanse, Turkse, Somalische en Nederlandse leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Zes leerlingen met vergoeding van €5,- tot €7,50. Voortgezet onderwijs: Twee Marokkaanse brugklassers hebben

Maretjes extra Maretjes-extra zijn bedoeld voor semi-commerciële instanties. De prijs voor een Maretje-extra is €23,– incl.

BTW voor elke vijfendertig woorden.

U kunt deze advertenties uiterlijk op de vrijdag vóór het verschijnen van Mare opgeven bij Bureau van Vliet B.V., postbus 20, 2040 AA Zandvoort, telefoon 023-571 47 45. E-mail: Zandvoort@bureauvanvliet.com Scholten - Degelijk juridisch onderwijs en tentamentraining in kleine groepen (max 6 studenten) door een ervaren en professionele docent. Cursus ‘inleiding burgerlijk recht’ vanaf 15 april 2013. Tentamentraining ‘inleiding burgerlijk recht’ vanaf 13 mei 2013. Voor meer informatie: www. gijsscholten.com of gijs.scholten@ planet.nl.

The Mayflower Bookshop aan de Hogewoerd 107 in Leiden heeft nu 10.000 titels voorradig! De hele maanden maart en april op vertoon van studentenkaart 3=2 aktie, ook op alle nieuwe boeken!

hulp nodig bij Nederlands of wiskunde.

Marokkaanse jongen, wiskunde, economie, 4havo. Marokkaanse jongen, Grieks, 2vwo. Afghaanse jongen, wiskunde, Nederlands, biologie, brugklas havo/vwo. Leiden-Zuid, buurthuis Vogelvlucht. Basisonderwijs: 17 Marokkaanse, Turkse, Somalische leerlingen hebben bijles taal en rekenen nodig. Groep 4 t/m 7. Zes leerlingen met vergoeding van €5,- per uur.

Voortgezet onderwijs: Marokkaanse jongen, wiskunde, 3vmbo. Egyptische jongen, wiskunde, brugklas, vmbo.

Marokkaans meisje, wiskunde, brugklas havo/vwo. Marokkaanse jongen, wiskunde, biologie, Nederlands, brugklas vmbo, €7,50 per uur. Somalisch meisje, biologie, wiskunde, 2vmbo.

Marokkaanse jongen, wiskunde, 2havo. Marokkaanse jongen, wiskunde, brugklas. Bijles kan ook bij een leerling thuis gegeven worden. Begeleiders wiskunde, Engels, Nederlands voor brugklassers en begrijpend lezen en rekenen basisonderwijs, groep 7 & 8 gezocht voor nieuwe huiswerkklas woonwagenkamp Trekvaartplein.

Onderwijswinkel, Driftstraat 77, ma, woe en do, 15-17u. Tel: 071-5214526.

Ons e-mailadres is hdekoomen@owwleiden.nl.

Vrijwilligerswerk naast je studie?

Verschillende anderstalige mannen willen graag Nederlandstalige mannen ontmoeten om samen te oefenen

met de taal. Informatie over Taalontmoetingen: Radius 071-707 42 00.

Hét traineeprogramma voor bedrijfsleven én onderwijs!

Vrijwilligerswerk in het buitenland?

Wil je met straatkinderen werken in Azië, Afrika of Zuid-Amerika? Kom naar ons informatieweekend van 12-14 april 2013. Voor informatie en aanmelding: www.samen.org Met spoed scheikundestudent gezocht om tegen n.o.t.k. vergoeding MBO 4 student 1,5 uur p.w. bijles te geven. Te behandelen stof uit Chemie overal SK Havo deel 1. Tel:0651935694.

NJR, koepel van jongerenorganisaties, zoekt bestuursleden! Ben jij tussen 18 en 29 jaar en wil jij een jaar lang in het NJR-bestuur zitten? Solliciteer t/m 21 april via njr.nl/vacatures Matthäus-Passion van J.S. Bach uitgevoerd door het Utrechts Studenten Koor en Orkest. Zaterdag 16 maart 2013, 19.30 uur, Hartebrugkerk, Haarlemmerstraat 110, Leiden, €17,50 / €12,50. Inlichtingen en reserveringen: www.usko.nl|usko@usko.nl|0302538785. De Matthäus-Passion wordt algemeen beschouwd als hoogtepunt van de klassieke muziek. Het stuk vertelt het lijdensverhaal van Christus volgens Mattheüs. Kom ook genieten van deze passie, vol symboliek en prachtige muziek!

advertenties

Day care centre ‘De Kattekop’: In an independent national satisfaction survey carried out in 2012 parents gave us a whooping 9.4!

For more than thirty years ‘The Kattekop’ has been the child care centre for staff and students of Leiden University and affiliated institutions.

Within walking distance of Leiden Central station.

Open from 07.30 to 18.30 hrs.

More information: www.dekattekop.nl, tel. 071-5176363

Wat bieden we?

• • • • • • •

Een uitdagend tweejarig traineeprogramma in onderwijs en bedrijfsleven Direct een baan in het voortgezet onderwijs Een intensieve opleiding tot docent Een hoogwaardig leiderschapsprogramma aangeboden door topbedrijven Training gericht op talentontwikkeling en brede oriëntatie Een uitstekende start voor een carrière in onderwijs en/of bedrijfsleven Goede arbeidsvoorwaarden

Naar wie zijn we op zoek?

Excellente bijna/recent afgestudeerde academici, die de uitdaging van onderwijs en bedrijfsleven willen aangaan en de competenties van leraar en leider willen ontwikkelen.

Durf jij de uitdaging aan?

Solliciteer vóór 31 maart 2013

www.eerstdeklas.nl

14 maart 2013 · Mare 7 Wetenschap

Babyplaneet Een internationaal team van sterrenkundigen, onder wie Leidenaar Matthew Kenworthy, heeft waarschijnlijk de eerste directe waarneming gedaan van een planeet-in-wording. Rondom de jonge ster HD 100546 bevindt zich een zogeheten protoplanetaire schijf; een enorme platte wolk van gas en stof en ijs. Een gedeelte van die wolk is zich langzaam aan het samenklonteren tot een Jupiter-achtige gasplaneet.

In het Astrophysical Journal Letters beschrijven de onderzoekers hoe ze de prille planeet hebben gevonden. Het direct waarnemen van een planeet buiten ons zonnestelsel is zo makkelijk niet, omdat de ster waar die planeet omheen draait veel feller is dan die planeet zelf. De sterrenkundigen konden dat probleem omzeilen door alleen in een beperkt aantal golflengtes te kijken.

Net als kleine zoogdieren – die het gebruiken om zich na hun winterslaap warm te stoken– hebben ook mensenbaby’s veel bruin vet. Omdat hun spiertjes nog zo slap zijn, kunnen ze nog geen produceren door te bibberen.

Inteelt

Afvallen met vet Bruin vet stookt je lichaam warm Behalve het bekende witte vetweefsel hebben mensen ook bruin vet. Dat zou kunnen helpen met afvallen en het voorkomen van suikerziekte, hopen Leidse onderzoekers.

Door Bart Braun Wetenschappers hebben er jaren naar gekeken zonder te weten wat het was. Als ze met behulp van een PET-scan de groei van kankergezwellen wilden onderzoeken, wisten ze dat die techniek niet goed werkt rond de nek en sleutelbeenderen. Daar zitten altijd al donkere vlekken op de scan, ook als de patiënt geen kanker heeft. Je kon het oplossen door de patiënt in een lekker warme kamer te zetten, en daarmee was de kous af, als het aan de scanmensen lag.

In feite was er op die scans iets te zien waarvan iedereen dacht dat het niet bestond: bruin vetweefsel bij gezonde, volwassen mensen. Hoe paradoxaal dat ook klinkt: het is vet dat je dunner maakt. Onderzoekers van het Leidse Universitair Medisch Centrum onder leiding van professor Patrick Rensen willen uitvogelen hoe ze het kunnen gebruiken om suikerpatiënten te helpen.

Bruin vet is bruin omdat het vol zit met zogeheten mitochondriën, de energiefabriekjes van cellen. In bruin vet leveren ze die energie heel direct: door suikers en vetzuren op te stoken tot warmte. Kleine zoogdieren hebben vaak relatief veel bruin vet, om zichzelf weer warm te stoken na de winterslaap. Ook mensenbaby’s hebben er veel van: omdat hun spiertjes nog zo slap zijn, kunnen ze niet zo goed warmte produceren door te

bibberen. Grote mensen kunnen dat wel, vandaar dat aangenomen werd dat zij het zonder bruin vet konden stellen.

Warmte is duur. Als je je kamer wil verlichten kom je een heel eind met een ledlamp van 5 watt, maar als het er warm moet zijn, heb je een straalkachel van 1500 watt nodig. Op dezelfde manier kost het ook veel energie om je lichaam warm te houden.

In een Canadese studie waarin mannen precies zover werden afgekoeld dat ze nog net niet moesten bibberen, ging hun energieverbruik met zo’n 75 procent omhoog, volgens de onderzoekers vooral dankzij het onsje bruine vet op hun bovenlijf.

Dat is interessant, want steeds meer mensen krijgen meer energie binnen via hun eten en drinken dan ze opmaken. Het overschot slaan ze op in de vorm van het normale, witte vet, dat aan billen, buiken en bovenarmen bungelt. De meeste mensen vinden een overschot aan vetweefsel lelijk, en daarnaast kan het allerlei gezondheidsklachten met zich meebrengen, zoals depressie, hart- en vaatziekten en diabetes type 2.

Dikke mensen hebben gemiddeld wat minder bruin vetweefsel dan dunne mensen, en het zou zelfs goed kunnen dat dat één van de redenen is dat ze dikker zijn. Als je er voor zou kunnen zorgen dat ze meer bruin vet krijgen, of dat hun bruine vet wat harder werkt, kan dat helpen bij het afvallen, of bij ziektepreventie. En als je die truc ook nog weet te patenteren, ligt er al helemaal een zonnige toekomst voor je klaar.

Niet zo gek dus dat er wereldwijd hordes onderzoekers op bruin vet zijn gedoken. Promovenda Mariëtte Boon is een van hen. Samen met

haar Leidse en Maastrichtse collega’s zette ze onlangs in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde de huidige stand van het onderzoek op een rijtje. Zoals wel vaker met overzichtsartikelen is het vooral een intellectuele warming up voor haar eigen onderzoek.

Tijdens haar studententijd deed Boon onderzoek naar Hindoestanen. Die bevolkingsgroep is berucht onder artsen, omdat ze veel kwetsbaarder zijn voor de nare bijwerkingen van overgewicht dan autochtone Nederlanders. Concreet voorbeeld: één op de drie Hindoestaanse Surinamers krijgt uiteindelijk suikerziekte.

Dikke mensen hebben minder bruin vetweefsel. Het zou goed kunnen dat ze daarom dikker zijn.

Om te onderzoeken wat die vergrote kwetsbaarheid veroorzaakt, verzamelde Boon navelstrengbloed van Hindoestaanse baby’s. ‘Wat me heel erg opviel was de andere lichaamssamenstelling van die kindjes. Er zit een relatief grote plak vetweefsel bij de nek, en ze hebben dunne armpjes.’

De baby’s bleken relatief hoge concentraties van het hormoon BMP-7 aan te maken, dat zowel witte vetcellen als de voorlopers van spiercellen omzet in bruin vet.

Dat helpt verklaren waarom die baby’s er anders uitzien, en misschien ook wel waarom er zo weinig top-

sporters van Hindoestaanse afkomst zijn. Maar het verklaart niet waarom Hindoestanen zoveel vaker diabetes hebben: je zou juist verwachten dat als ze veel BMP-7 zouden maken, ze veel bruin vet hebben, en ze dus juist weinig dikheidsziektes krijgen.

Boon en haar begeleiders vermoeden dat Hindoestanen wel bruin vet aanmaken, maar dat dat op één of andere manier niet goed werkt. Om dat uit te zoeken vergelijkt ze nu volwassen Hindoestanen met autochtone Nederlanders. Hebben ze er evenveel bruin vet of juist niet? En is het inderdaad inactief? Ook wil Boon van een aantal middelen waarvan al bekend is dat ze helpen bij diabetes onderzoeken in hoeverre bruin vet een rol speelt bij hun werking. ‘Er zijn ontzettend veel proefjes met muizen gedaan, maar nog nauwelijks interventiestudies met mensen.’

Dikke mensen moeten overigens niet al te halsreikend uitzien naar de resultaten: veel medicijnen werken wel bij muizen, maar blijken bij mensen tot minder spectaculaire resultaten of juist hevige bijwerkingen te leiden.

In de toekomst, zo vermoedt Boons collega Ingrid Jazet, zullen artsen overgewicht aanpakken met een gepersonaliseerd plan. ‘De combinatie van levensstijl en genetica is bij iedereen anders; mensen verschillen in de aanmaak van bruin vet, of in hun verzadigingsgevoel. Het zou zomaar kunnen dat het advies om meer te sporten voor sommige patiënten helemaal niet geschikt is, vanwege hun genetica. Als je iemand vertelt dat hij iets moet doen of laten voor zijn ziekte, leg je hem een last op. Je wil je geen advies geven waar iemand niets aan heeft.’

Als je vrouwtjesvlinders van de soort Bicyclus anynana alleen maar laat paren met hun broers, krijgen ze ingeteelde rupsjes. Nou verschilt het nogal per diersoort hoeveel kwaad dat kan, maar voor deze zandoogjes is het niet goed. Inteeltvlinders kunnen minder goed vliegen, en de mannetjes zijn minder vruchtbaar, en produceren ook minder geslachtsgeurstoffen.

De vrouwtjesvlinders doen er verstandig aan om zulke mannetjes te mijden, want als ze ermee paren leggen ze onbevruchte eitjes en dat is zonde. Gelukkig kunnen ze de verminderde geurstofproductie ruiken, en vervolgens afzien van seks met een kneus. Als je de vrouwtjes ‘blindeert’, door hun antennes in te smeren met nagellak kunnen ze niet meer ruiken dat er iets mis is met zo’n mannetje, en paren ze wel, zo laten biologen zien in Proceedings of the Royal Society B.

Infectie In het Netherlands Journal of Medicine van deze maand staat een medische casusbeschrijving uit het Leids Universitair Medisch Centrum. Een 64-jarige Nederlander ontwikkelde na een operatie een ernstige bloedvergiftiging. De mensen van de IC dachten aan een longontsteking en verzamelden wat spuug. Onder de microscoop zag dat er zo uit:

Dit is een Strongyloides stercoralis, een parasitair wormpje dat maximaal drie millimeter lang kan worden. Normaal gesproken kan die niet zoveel kwaad, maar wel als je, zoals deze patiënt, medicijnen slikt die je immuunsysteem onderdrukken. Na twee weken behandeling overleed de man aan orgaanschade die waarschijnlijk wel wat met die wormen te maken had.

Het meest indrukwekkende: toen de onderzoekers probeerden te achterhalen waar de man die wormen had opgelopen, was hun conclusie dat hij dat waarschijnlijk had gedaan als kind, toen hij in Indonesië woonde. Blijkbaar liep hij al veertig jaar met die wormen in zijn lijf tot het een probleem werd.

8 Mare · 14 maart 2013 Achtergrond

Gekooide vogels werden vliegers Maar Chinese media zijn nog steeds verbonden met de Partij De commercialisering van de Chinese media leidde niet bepaald tot inhoudelijke diversiteit bij kranten, laat staan tot democratisering.

‘Toch zijn Chinezen anarchistischer dan je zou denken.’

Door Marleen van Wesel ‘Als je gaat slapen met de gedachte dat je dit land begrijpt, sta je de volgende ochtend gegarandeerd op met nieuwe vragen en onduidelijkheden.’ Politicologe Daniela Stockmann (1978) heeft dat zelf ervaren, toen ze dacht dat ze ging onderzoeken hoe de commercialisering van de Chinese media leidde tot meer inhoudelijke diversiteit in de bladen en misschien zelfs tot meer democratisering van de samenleving. ‘Alleen al van die inhoudelijke diversiteit bleek helemaal geen sprake te zijn.’

Haar pas verschenen boek Media Commercialization and Authoritarian Rule in China, gebaseerd op haar proefschrift uit 2007, begint met een beschrijving hoe haar vader in de herfst van 1965 Oost-Duitsland ontvluchtte, verstopt in een verborgen compartiment van een Volkswagen

Chinese krantenlezers Foto HH

stationwagon. In het westen wilde hij medicijnen studeren en rock-’n- rollmuziek maken. Zijn verhalen over het Oosten wakkerden Stockmanns interesse in autoritaire regimes aan.

‘Als ik daar zelf toen geleefd had, had ik misschien niet de neiging gehad om me in dergelijke staatsvormen te verdiepen. Van een collega uit Frankfurt weet ik dat ze is gespecialiseerd in Chinees omdat de DDR haar naar China stuurde om de taal te leren. In het huidige China is ze nauwelijks geïnteresseerd, misschien wel omdat ze maar al te goed weet hoe het is om in een autoritair regime te leven.’

Dat Chinese regime kampte eind jaren zeventig met een te krap budget voor media. Men besloot daarop de markt iets te commercialiseren.

‘Als gevolg hiervan kregen de media meer vrijheid, om meer publiek en dus meer adverteerders te trekken.’

De voormalige Chinese journalist Guoguang Wu beschreef deze toegenomen vrijheid aan de hand van drie metaforen: voorheen goten politieke leiders ideeën als water in de hoofden van journalisten. Later werden journalisten gekooide vogels, die uit het aanbod van politici zelf een melodie mochten kiezen, maar wel binnen

de tralies. Uiteindelijk kiezen journalisten hun onderwerpen helemaal zelf, nog slechts verbonden met de Partij als een vlieger in de lucht met een touwtje. Het aantal titels steeg sindsdien enorm, tot 1938 kranten, 9884 tijdschriften, 227 radiozenders en 247 televisiezenders in 2010. Je zou verwachten, zoals Stockmann aanvankelijk ook deed, dat zoveel concurrentie ook een divers inhoudelijk aanbod met zich meebrengt.

Een blik in een Chinese kiosk zou die verwachting onterecht bevestigen.

Met originele lay-outs, columns van beroemde journalisten en aanbevelingen van celibrities vechten bladen om een plek op de markt. ‘Op het eerste gezicht straalt iedere cover inderdaad iets anders uit, maar wat betreft politiek nieuws volgt vrijwel elke krant die je openslaat de lijn van de Partij. En zo niet, dan deelt het propagandadepartement waarschuwingen of soms ontslagen uit. In extremere gevallen worden hele nieuwsorganisaties opgedoekt of journalisten in de gevangenis gezet. Zij zijn immers werknemer van de staat.’ Maar dat is slechts één reden om het systeem niet te bekritiseren. ‘Het hoort ook bij de normen en waarden van de Chinese

maatschappij om politiek correct te willen schrijven.’

Het Chinese woord voor ‘propaganda’, Xuanchuan, heeft dan ook helemaal geen negatieve bijklank.

‘Eerder een educatieve. Weten wat correct is en goed voor de bevolking wordt in China gezien als een belangrijke taak van de regering. Hier verwachten we hooguit dat politici ons informeren over hun ideeën, waardoor we zélf kunnen kiezen wat het beste zou zijn. Ook ‘vrijheid’ is in China iets anders. Toen een Chinese vriendin Nederland bezocht, wees ze me erop dat de meeste Chinezen nauwelijks weten dat vrijheid niet zomaar betekent dat je alles kunt doen wat je wil. In Nederland zijn we er ons van bewust dat vrijheid ook verantwoordelijkheid met zich meebrengt.’

Toch is China eigenlijk een stuk anarchistischer dan je zou denken, vindt Stockmann. Buitenstaanders denken bij China vaak aan een gecontroleerde samenleving en keurig in het gareel marcherende massa’s.

‘Maar wanneer je er een dag rondloopt lijkt zelfs het verkeer totaal verstoken van regels. Chinezen zelf zijn behoorlijk openhartig. Onder vrienden wordt heel wat gesproken

over kapitalisme en corruptie. Maar erover publiceren is uitgesloten. Sina Weibo, de Chinese variant op Twitter, is daarom een razend interessante omgeving. Daar zitten heel wat gebruikers en hoewel het platform in de gaten gehouden wordt, krijgen zij daar ineens een stem die bovendien behoorlijk ver reikt.’

Na een groot treinongeluk in de stad Wenzhou in 2011 slingerden ooggetuigen al snel foto’s via hun mobiele telefoons op internet, die werden opgepikt door de traditionele media. Die beelden vielen in elk geval niet meer te censureren, maar ook de invloed van social media op die inhoudelijke diversiteit, laat staan op democratisering, blijft verder vooralsnog beperkt. ‘De regering besloot na het publiceren van die foto’s zogenaamd de corruptie rondom het ongeluk te onderzoeken. Zoals het meestal gaat, leidde dat tot straffen voor enkele individuen, terwijl grote instituten buiten schot bleven.’

Maar laatst gebeurde er iets bijzonders. ‘Een aantal kranten voerde een discussie op Weibo over politiek.

Een ervan, de Southern Weekend, publiceerde echter een deel van de discussie in de papieren krant. Het propagandadepartement eiste meteen censuur, maar Xi Jinping, de gedoodverfde opvolger van de huidige president, bekritiseerde dat.’ Toch denkt Stockmann niet dat er hierdoor meteen een frisse wind door de Chinese politiek waait. ‘Hij werd op zijn vingers getikt door de Partij.

In China heerst nu eenmaal het idee dat controverses achter de schermen uitgevochten moeten worden. Misschien hoopte hij hiermee wat steun te ontlokken in de middenklasse. Er valt altijd een hoop te speculeren over Chinese motivaties.’

Daniela Stockmann, Media Commercialization and Authoritarian Rule in China, Communication, Society and Politics, Cambridge University Press

14 maart 2013 · Mare 9 Boventoonzanger Tserendavaa uit Monogolië.

Het fluiten van de wind Zangmaraton moet het geheim van de boventoon prijsgeven Promovendus Mark van Tongeren bestudeert en beoefent boventoonzang. Naast veldwerk in Siberië hield hij bij zijn promotie een drie uur durende zangmarathon. ‘Er is niets hemels aan. Het is keihard werken.’

Door Vincent Bongers ‘Nul punt twee…..

Negen… Pssssss…. Huuuh… wuuu…. De.. Hm… Twaalf… Rwu...

Elf.’ Componist Paul Oomen staat op een verhoging en kijkt de bezoekers van een kleine maar hoge kamer in de Academie der Kunsten strak aan. Met enige tussenpozen stoot hij kreten uit en declameert cijfers. Het lijkt een abstracte scène van Jiskefet of Monty Python.

Voor promovendus en zanger Mark van Tongeren is het echter geen bizarre geheimtaal. Hij pakt een stemvork en geeft deze aan collega-zanger Rollin Rachelle. Die tikt de vork tegen zijn kalende hoofd en luistert geconcentreerd. Van Tongeren heeft ook een trillende vork en houdt deze bij zijn oor. Dan maakt hij een subtiel handgebaar: Rachelle en hij gaan zingen.

Naast de grondtoon beginnen er andere boventonen te ontstaan. Het doet denken aan het fluiten van de wind, of de klank van een mondharp.

Het is een beetje metalige geluid, er lijkt iets met de stemmen van de zangers mee te resoneren.

Na een paar minuten stoppen ze, en herhaalt het proces zich nog tientallen keren met andere bezoekers.

De voorstelling duurt drie uur en alle zang wordt opgenomen.

‘Ik wilde als sluitstuk van mijn promotie wat bijzondere dingen doen’, zegt Van Tongeren. Hij is boventoonzanger, ook wel keelzanger genoemd, en promoveert op een onderzoek naar de structuur van boventonen. ‘Daar is deze zangmarathon er een van. Ik heb een systeem voor boventonen ontwikkeld.

Nulpunten genaamd. Paul geeft coördinaten aan in het systeem. Daar geven wij dan een interpretatie aan.

Het is dus voor elke bezoeker anders,

en dus persoonlijk. Er zijn altijd weer nieuwe dingen in te horen.’

Van Tongeren reist al sinds het begin van de jaren negentig de wereld over om zich te verdiepen in de geheimen van de boventoon. ‘Het begon allemaal met de vraag: “Wat is klankkleur? Ik studeerde muziekwetenschap en leerde veel over de theorie. Maar kijk eens naar het notenschrift. Dat is een code in bolletjes.

Je ziet de toonhoogte, er zitten nog wat dynamische tekens bij; crescendo, decrescendo et cetera. Maar de kleur zit niet in die bolletjes. ‘Waar zit die kleur in mijn stem? Oe, A, E, I, O, dat hoor je. Dat begrijpt iedereen.

Maar er zit ook iets tussen die tonen in. Ik ging allerlei experimenten met mijn stem doen. Je bemerkt steeds meer subtiliteiten. Krijgt grip met je gehoor op verandering van toon.

Het valt je op: Ijuoo, Ijuoo, Ijuoo, er verspringen allerlei toontjes in het spectrum. Ik ben geïnteresseerd in het punt waar het een beetje gaat bewegen.’

Als beginnend boventoonzanger luisterde Van Tongeren een jaar lang naar zijn eigen klankkleur om zo zijn boventonen te ontdekken. ‘Dat deed ik door de stand van mijn mond aan te passen en steeds preciezer te articuleren om zo de boventonen af te zonderen. De vrij grove stappen die je maakt, bijvoorbeeld van O naar A, worden steeds exacter door manipulatie van tong, kaken en lippen.’

Hij ontmoette toen Rollin Rachelle en volgde bij hem een cursus. ‘Hij heeft bijvoorbeeld een goed systeem, een taal eigenlijk, ontwikkeld voor mondposities.’

In 1993 vertrok Van Tongeren naar Toeva, een Russische deelrepubliek in Siberië. “Toevanen staan bekend om hun keelzang. Ik kon al boventonen zingen voordat ik er heen ging. De techniek kende ik in ieder geval wel. Maar je doet toch wel kleine dingetjes fout. Het is daar een zaak van voor- en nadoen. Ze gaan het niet uitleggen en zeker niet in termen van boventonen. Ze zeggen dan in het Russisch - dat ik uiteraard ook eerst moest leren - “Probeer een schoon geluid te krijgen.” Zij zeggen niet: “We gaan nu iets met een ne-

gende en tiende boventoon voor je zingen. Er is niet de behoefte om het los te trekken van grondtonen. Een westerling stelt als eerste de vraag: “Hoe doe je dat? Waar komen die boventonen vandaan?”’

‘Met zingende kikkers word ik nog beroemder’ Het luisteren naar boventoonzang heeft in het westen ook vaak associaties met het spirituele. ‘De Toevanen zien dat zelf anders. Het heeft weinig van doen met sjamanisme. Het is authentieke muziek die hun bestaan als nomaden, dat zijn de meesten overigens nu niet meer, op een heel fundamentele manier kan oproepen of versterken. Het is voor hen een manier om te communiceren met hun natuurlijke omgeving. Dat zou je spiritueel kunnen noemen. Maar

op een bepaalde manier is het juist heel concreet. Zij leven in de natuur, blootgesteld aan de elementen. Hun muziek en geluidswereld zijn daarop afgestemd. Het is een vorm van communicatie met dieren. Ze luisteren heel precies naar geluiden die beesten maken. En dat imiteren ze dan.

Een Toevaanse musicologe heeft de keelzang mooi omschreven als “geluiden die andere geluiden volgen”.

Ze moest de zangers echt pushen om er over te vertellen.’

Termen als esthetisch, spiritueel en hemels dekken de lading niet, vindt Van Tongeren. ‘Je hebt in ZuidAfrika een volk dat de Xhosa heet.

Hun zang combineren ze met dynamische dans. Dus naast de muziek wordt er gesprongen en gestampt.

Zo’n optreden is heel rauw en aards.’

Hij reisde ook naar Sardinië. ‘In het Middeleeuwse plaatsje Castelsardo wordt elk jaar Lunissanti gevierd.

Een religieus feest omgeven met een uitgebreid ritueel. Zang speelt een belangrijke rol daarin. De context is religieus, maar het is ook een ri-

Achtergrond tueel van vlees en bloed. Slechts een paar mannen in de broederschap van de stad worden uitverkoren om te zingen. Die oefenen weken achter elkaar om de liederen foutloos te zingen. Het is keihard werken. Daar is niets hemels aan.’

Er zijn heel veel leuke dingen te doen door een grondtoon aan te houden en daarbij mooie boventonen te zingen, aldus Van Tongeren.

‘Maar dat doen we al meer dan twintig jaar. Ik zocht een nieuwe uitdaging. Ik besloot het heel structureel aan te pakken en al die veranderende boventoontjes in kaart brengen. Wij horen echter iets anders dan een willekeurige luisteraar. Daarom willen we tijdens de marathon iedereen die binnenkomt eventjes helemaal afzonderen en hen onderdompelen in de matrix.’

Er is vaak wel een structuur aanwezig in boventoonzang. ‘De meeste zangers zingen de boventonen op en af. Dat doen ze dan mogelijk met twee of drie stemmen. De een wat hoger, de ander wat lager. Daar wordt redelijk vrij in rondbewogen. Ik wil die bestaande structuur overplaatsen naar grondtonen. En niet zomaar op en neer gaan. Maar echt van: “We beginnen nu. Ik neem de vierde boventoon en Rollin de zevende. Hoe klinkt dat eigenlijk? Vervolgens gaan we een toon omhoog. Ik zing vijf, hij acht. Elke trapje in een matrix willen we hoorbaar maken. Dat is nog niet eerder gedaan. We tonen wat er in je stem is verborgen. We hebben honderden opnamen gemaakt. We stonden te klapperen met onze oren. We hoorden allemaal nieuwe dingen.”

Nu Van Tongeren klaar is met zijn proefschrift, wachten hem weer andere geluidsobsessies. En die hebben niet allemaal betrekking op de menselijke stem. ‘Ik woon in Taiwan en was ergens in het Zuidwesten van het eiland op bezoek. Ik hoorde ineens een bekende melodie. Vuilniswagens hebben daar een apparaat dat een klassiek riedeltje speelt, zodat mensen hun vuilnis kunnen gaan inleveren. Dat hoorde ik nu weer, alleen was er geen vuilniswagen in de buurt. Ik ben rond gaan rijden, op zoek naar het geluid. Af en toe stapte ik uit om wat rond te lopen.

Het is een heuvelachtig gebied met veel bomen. Dus best lastig begaanbaar. Ik kon de bron van het geluid niet vinden.

‘Ik ging maar weer naar het huis waar ik verbleef en prompt was daar die melodie weer. Ik stapte de tuin in en tot mijn grote verrassing waren het kwakende kikkers. Die imiteerden het geluid van de vrachtwagens en zongen samen die tonen. Wat een ontdekking. Ik ga zeker terug, op zoek naar deze kikkers. Daar kan ik waarschijnlijker beroemder mee worden dan met die boventonen.

Hopelijk zijn ze niet door een tyfoon weggespoeld.’

Boventoonzangers Rollin Rachelle (l) en Mark van Tongeren tijdens de zangmarathon. Op de verhoging staat componist Paul Oomen. Foto Taco van der Eb

10 Mare · 14 maart 2013 English page

Photosby Erwin Olaf

It doesn’t get any better Never seen before: a glimpse into Leiden’s treasure houses Municipal Museum De Lakenhal reveals the most unusual items from the university’s Special Collections in the World Treasures! exhibition

by Deru Schelhaas Never before have so many rare and fragile items been displayed to the public at the same time as in the new exhibition in De Lakenhal. It’s as if you could pick up the Special Collections, shake them and place the most beautiful objects

that fall out in the display cases. Jef Schaeps, the Special Collection’s curator of prints and drawings, explains: “The curators of our sub-collections were allowed to make suggestions about what they really want to show people.” And that is why the Aratea, a

Plagiarist exposed “Maybe it’s due to his cultural background” After being exposed as a plagiarist, a PhD student at the Humanities Faculty was given a second chance, but he committed plagiarism again in his revised dissertation.

By Vincent Bongers As the Doctorate Board was divided on the issue, the University’s Academic Integrity Commission was forced to decide in the end: the PhD student had committed plagiarism and must leave.

“It’s a sad business for him and it’s annoying for the faculty”, remarks Wim van den Doel, the Dean of Humanities. “But on the other hand, I’m glad the procedures worked.”

In his first version, submitted in 2011, the PhD student had copied parts of other people’s work without listing his sources. The plagiarism, some “forty excerpts” taken from scientific papers and film reviews, was discovered by a member of the Opposition Committee, while other fraudulent passages were found using SafeAssign, the plagiarism program. Both the Doctorate Board and the Council of Deans intervened.

At that point, the PhD student was given a second chance because

“maybe his actions were influenced by his cultural background (...) and perhaps supervision was lacking.”

Copying without listing sources is allegedly “not uncommon” in the PhD student’s country of origin.

However, the second version still contained instances of plagiarism.

Nevertheless, Van den Doel, who, as the Dean, is the Chairman of all Doctorate Boards, insists that it is “a difficult case. If someone copies a book, it’s plagiarism. But there’s a grey area where it’s not clear whether the case is serious enough to qualify as a breach of academic integrity.” This issue divided the Doctorate Board.

“It’s a doctoral thesis containing certain problematic sections. However, the data was plagiarised, not the analysis, which is original. I thought myself that it was quite clear-cut.”

The Academic Integrity Commission’s recommendations reveal that a number Doctorate Board members set great store by the thesis’ “new insights and opinions”.

Nevertheless, the Academic Integrity Commission is quite clear: both versions contain instances of plagiarism: sections copied without adequate reference to sources were

found on the Internet and in other published studies.

The PhD student, writing to the Academic Integrity Commission, declares that he acted without thinking but did not intentionally commit plagiarism. He says he had made notes from passages from other fields of research so that he could improve his understanding of how to conduct research. And although he knew he wasn’t allowed to use them, a number of these texts ended up in the manuscript without reference to the sources – poor preparation, claims the PhD student. However, he did not appear at the hearing of the Academic Integrity Commission.

A number of passages traced using SafeAssign were altered in the second version, but not all. The sections observed by the member of Opposition Committee had been altered, but the same member discovered new problem cases in the second version and even resigned from the Committee.

The Commission is of the opinion that the PhD student’s cultural background should not be taken into consideration because, by choosing Leiden to take his PhD, he is subject to the rules of this university.

commissioned by Philips the Second (of Spain); a striking detail is that the copy owned by the University Library was donated by Philips’ enemy, William of Orange, in 1575 The series created by photographer Erwin Olaf on the Relief of Leiden in 2011 is only twenty metres away from the oldest printed book owned by the university, De officiis by Cicero, printed in 1465.Won’t visitors be overwhelmed?

“We have juxtaposed the diversity of the objects”, says Christiaan Vogelaar, De Lakenhal’s curator of ancient art. “Striking a balance between religious and earthly works, art and science, unusual shapes or contents. That’s why you’ll see cartography, scientific drawings and old books alongside prints and photographs.”

The exhibition is constructed on three pillars: the West, the East and the Arts. Schaeps adds: “Much of our collection comes from donations from scientists. Through the ages, they have always been interested in both Western and Oriental traditions and the collection of art grew substantially in the nineteenth and twentieth centuries.”

very rare codex dating from around 840 containing classical learning on astrological figures, is placed next to a copy of the Biblia Polyglotta, a Bible printed in four languages by the renowned printing firm Plantijn in Antwerp. This “King’s Bible” was

WORLD TREASURES! From Cicero to Erwin Olaf.

Museum De Lakenhal 9 March to 30 June 2013, € 7.50

Accordingly, the Commission decided that academic integrity has been breached, sufficient reason to terminate the doctorate process definitely, even if a third ‘squeaky clean” version were to be submitted. The Commission states that there is “an irreparable breach of trust between the doctoral candidate and the Doctorate Board.”

Things have also gone very wrong at the Institute for Educational and Child Studies too now. It is highly

likely that a student on the Master’s programme for Education and Child Studies will be expelled due to “serious fraud”. The Examination Committee refuses to say who the student is and what he or she has done.

“The procedure is still pending and that means we can’t comment”, explains Carien Nelissen, the Committee’s secretary. “The student may still lodge an appeal; this is not the right time to discuss it.”

No jobs for highly qualified Over 71 thousand people under the age of 26 are out of work. Nearly eight thousand of those young people have graduated from a HBO (higher education) or university course. The figures have doubled since this time last year.

This has emerged from figures published by the Employee Insurance Agency (UWV). Its spokesman Wessel Agterhof explains: “Besides the obvious reason, the economic crisis, these students stayed longer in education too and now they have graduated, they are all looking for jobs.”

The rise in highly educated unemployed is the steepest in the sector for economic, administrative and commercial work, though there are increasingly more unemployed

By Sebastiaan van Loosbroek

among the highly qualified in the social-cultural sector too, according to Agterhof.

The chairman of CNV-Jongeren the youth division of the Federation of Christian Trade Unions -, IJmert Muilwijk, expects that the unemployment figure for highly education people is even higher than reported by the UWV. “Those 8,000 people are the registered unemployed, but some people don’t report being out of work to the municipal authorities, either because they’re ashamed or because they’re afraid it will diminish their chances of a job if they have previously been registered as unemployed.”

Muilwijk suspects that the unemployment figure is at least 50 per cent higher.

14 maart 2013 · Mare De band Carach Angren met zanger-gitarist Seregor in het midden.

Cultuur

Foto Erik Wijnands

Blij van black metal Carach Angren krijst over dood en verderf Het Limburgse trio Carach Angren houdt van spookverhalen en bezingt graag gruwelijke executies. ‘Voor mij is black metal vrijheid. Iets maken van het leven.’

DOOR VINCENT BONGERS Eind jaren tachtig beginnen metalbands een hevig vervormd, hoogtonig gitaargeluid en heftige blastbeats te koppelen aan onaards gekrijs.

De muzikanten zijn geschminkt met zogeheten corpse paint en zien eruit alsof ze net uit het graf zijn verrezen. De black metal is geboren.

Het vrijwel altijd regenachtige stadje Bergen wordt het epicentrum van het nieuwe geluid. Bands als Darkthrone, Mayhem en Burzum duwen de muziek een steeds extremere kant op.

Teksten gaan niet alleen over dood en verderf, er is ook een grote belangstelling voor paganisme en verzet tegen het christendom. De nieuwe stroming waaiert uit over de wereld en ook in Nederland ontstaat een scene.

De Limburgse symfonische blackmetalband Carach Angren - de naam betekent ‘ijzeren kaak’ en komt uit het werk van Tolkien - geeft sinds 2003 haar eigen draai aan het kille kale geluid en voegt synths, viool en koorgezang toe aan de snelle riffs en beukende

drums. Zaterdag spelen ze in LVC, op het metalfestival Doomsday Celebration.

Wat is de rode draad in Where the Corpses Sink Forever (2012), jullie meest recente plaat?

Zanger en gitarist Dennis ‘Seregor’ Droomers: ‘We hebben iets met spookverhalen. Onze vorige plaat had als thema de legende van De Vliegende Hollander. Nu wilden we spookverhalen met oorlog combineren, maar er bleken eigenlijk weinig verhalen over geesten en oorlog te bestaan. Die hebben we dan maar zelf verzonnen. En daar zijn we trots op.

‘De plaat begint met een soldaat die de opdracht krijgt om zeven gevangen te executeren. Hij schiet ze dood, maar dan begint zijn ellende pas echt. Elk van de gedode personen vertegenwoordigt een oorlogsverhaal en hun ellende vreet aan zijn ziel. Dus in de volgende zeven nummers op de cd komen verschillende oorlogen voorbij. De beul wordt geconfronteerd met de allerlei mogelijke gruwelen die je tijdens een oorlog kunt meemaken.’

De Noorse black metal heeft een uitgebeende sound van bordkartonnen drums en slecht opgenomen gitaren. Dat deden bands om zo de juiste kille dode sfeer te krijgen. Waarom kiezen jullie voor een voller geluid?

‘Ik vind die zogeheten true black

Zwarte bladzijden Boerhave toont de schaduwkant Museum Boerhaave organiseert tijdens de boekenweek de Nacht van het Boek. Met anatomische lessenvol doodssymboliek en zeldzame roofdrukken van Newton.

Leunend op een schop grijnst het geraamte je toe vanaf een bladzijde uit Vesalius‘ meesterwerk Humanis Corporis Fabrica. Het zestiendeeeuwse anatomieboek is een van de topstukken die centraal staan tijdens de Nacht van het Boek in Museum Boerhaave.

Conservator Tim Huisman: ‘Wat wetenschappers in die tijd in de weg zat, was dat ze uit ontzag niet verder keken dan de kennis van de oude Grieken en Romeinen. Vesalius was de eerste die zijn eigen ogen meer vertrouwde dan de oude autoriteiten. Na talloze ontledingen moest hij wel con-

DOOR MARLEEN VAN WESEL

stateren dat Galenus misschien veel apen en varkens had ontleed, maar weinig mensen.’ Het was het begin van de moderne wetenschap, maar in het kader van het Boekenweekthema Gouden tijden, zwarte bladzijden benadrukt Huisman tevens de schaduwkant. ‘De lijken werden onder vage en duistere omstandigheden van het galgenveld gehaald. Vesalius’ tekeningen waren vaak vergeven van doodssymboliek. Want ook al is het een fabeltje dat anatomische lessen van de kerk niet mochten, uit alles wat er in die tijd geschreven is, blijkt dat men een drempel over moest.’

Ook elders in het museum zullen conservatoren vertellen over de bloeiperiodes uit de wetenschap en hun donkere kanten. Bovendien presenteert Huisman met collega-conservator Ad Maas het boek Knappe koppen, over de wetenschapsgeschiedenis van Nederland. Er wordt niet per se een literaire draai gegeven aan de ver-

metal sound ook wel erg gaaf. Maar er gaat zoveel verloren als je zo platen produceert. Heel veel vette thrashriffs komen dan niet uit de verf. Dat is zonde. Die lofi sound hoor je trouwens vooral begin jaren negentig. Nieuwe platen van de Noorse groepen klinken veel voller.

‘Daarnaast vinden wij het mooi om toetsen, strijkers en koren toe te voegen. Dat vereist een goede productie. Onze toetsenist Ardek (Clemens Wijers, red.), die het grootste deel van de muziek componeert, schrijft waanzinnig goede arrangementen. Die moet je wel kunnen horen.’

Een aantal bepalende figuren in de Noorse scene staken begin jaren negentig als verzet tegen het christendom een aantal kerken in de fik. Wat vind je daarvan?

‘Het is niet mis, wat daar gebeurde. Ik heb daar laatst nog een documentaire over gezien. Wij doen uiteraard niet aan brandstichting.

Dat soort dingen, daar staan we niet achter.

‘We zijn wel deel van de scene.

Bands als Mayhem, met de blastbeats, riffs en corpse paint zijn bepalend voor de muziek en de stroming, net als het afzetten tegen de christelijke Noorse cultuur.

‘Toen ik via de hardrock en metal terecht kwam bij de black metal, vond ik de muziek te gek. Het was helemaal mijn ding. Ook het gevaarlijke imago van die bands, halen. ‘Boeken en wetenschap zijn toch wel onmiskenbaar met elkaar verbonden’, vindt Huisman. Maas zal bijvoorbeeld iets vertellen bij een roofdruk van Newtons Principa. ‘Dat sloeg niet direct aan. Een Leidse verkoper had bij het verschijnen zeven exemplaren ingeslagen, waarvan hij er na een paar jaar zes terug stuurde’, illustreert Huisman. Tien jaar later beleefde de tweede druk wel een groot succes, toen er apparaten op de markt kwamen die studenten en burgers met proefjes wegwijs moesten maken in de Newtoniaanse wetenschap.

De roofdruk wordt normaal niet tentoongesteld, allerlei demonstratieapparaten wel. ‘Hier staat bijvoorbeeld een schaalmodel van een stoommachine die in de kolenmijnen van Cornwall werd ingezet. Het exemplaar werd hierheen gehaald, omdat het misschien van pas kon komen bij onze ontpoldering. Maar het bleek toch wat te high tech voor de achttiende-eeuwse Nederlanders. Die

vond ik gaaf. Ik vind die scherpe kant nog steeds interessant. Voor mij is black metal vrijheid. Iets maken van het leven. Ik kan gewoon op het podium staan en optreden.

Daar word ik blij van.

‘Maar wij hebben geen antireligieuze agenda. Er kan in een nummer best iets godslasterlijks langskomen. Maar dat moet je in context zien van bijvoorbeeld een horrorverhaal. We schrijven niet speciaal iets waarin we het geloof aanpakken.’

Gorgoroth kwam in 2004 de problemen in Polen omdat er op het podium schapenkoppen op spiesen stonden. Hoe ziet jullie stageshow eruit?

‘Ha. Ja, dat was een mooi verhaal.

Dat soort dingen doen we niet. We hebben ook geen vuurspuwers en zo. Wat wij dan weer wel hebben is een geweldige violist die met ons mee op toer gaat. We hebben een iets andere aanpak dan de meeste black metal bands.’

Baal je van dit soort incidenten?

‘Nee. Juist niet. Het is alleen maar mooi dat de black metal een bepaalde reputatie heeft. Het hoort erbij, een beetje provoceren.’

Doomsday Celebration (met o.a. Carach Angren, Vanderbuyst, Herder, Bliksem, e.a.)

LVC 15 en 16 maart, combiticket €20 (vrij €10, za €15)

hielden het bij windmolens.’En over de keerzijde: ‘Het vooruitgangsgeloof uit de achttiende eeuw werd gedreven door kapitalistische principes als groei. Menselijke waarden verloor men tijdens de industriële revolutie uit het oog. Arme sloebers werden uitgebuit.’

Verderop in het museum staat nog een boek, van Cornelis Solingen, met tekeningen van medische instrumenten in een vitrine vol tangen en zagen. ‘Solingen ontwierp zijn instrumenten zelf en hij tekende ze na, zodat collega’s met de prenten als voorbeeld langs de smid konden.

Overigens verdienden chirurgijns hun geld vooral met scheren, haren knippen, aderlaten en oorbelgaatjes zetten’, stelt Huisman gerust. Amputaties waren uitzonderlijk, maar de schaduwzijde is wel duidelijk. ‘Ze deden in die tijd nog niet aan verdovingen.’

Nacht van het Boek Museum Boerhaave, do 21 maart, toegang gratis, van half 9 tot 11 uur

11

Agenda

FILM

TRIANON Oz: The Great and Powerful (3D) dagelijks 18.30 + 21.30, za, zo 14.00 Amour za, zo, wo 14.00 Life of Pi 3D dagelijks 18.30, za, zo, wo 14.00 Argo dagelijks 21.30 KIJKHUIS & Me dagelijks 18.30 Lincoln dagelijks 21.00, zo 14.00 Hitchcock dagelijks 19.00 Side Effects dagelijks 21.30, zo 14.30 LIDO Mama dagelijks 18.45 + 21.30 Verliefd op Ibiza dagelijks 18.45 + 21.30, za, zo 15.30 Hansel and Gretel: Witch Hunters dagelijks 19.00 The Sweeney dagelijks 21.30 Django Unchained Dagelijks 20.30 Ushi Must Marry za, zo 15.30 I Give It a Year dagelijks 19.00 Broken City dagelijks 21.30

MUZIEK

LVC Doomsday Celebration Vrijdag Vrijdag 15 maart 20.30 €10,Doomsday Celebration Zaterdag Zaterdag 16 maart 20.00 €15,QBUS Quatro Ventos Zaterdag 16 maart 20.30 €15,Première Show Nederland 20.30 €10,-

T H E AT E R

LEIDSE SCHOUWBURG De Kersentuin Vrijdag 15 maart 20.15 Brigitte Kaandorp: De Bonbonnière-tour Zaterdag 16 en maandag 18 maart 20.15 Veldhuis en Kemper: dan maar niet gelukkig Dinsdag 19 en woensdag 20 maart 20.15 Tom Lanoye: Sprakeloos op de planken Donderdag 21 februari 21.15 INS BLAU Mime: Bambi Woensdag 20 maart 20.30 €17,STADSGEHOORZAAL Amsterdam Sinfonietta Zaterdag 16 maart 20.15 vanaf €24,90,-

DIVERSEN

SCHELTEMA Theatercafé Zondag 17 maart 15.00 gratis entree Movies that matter: 5 Broken Camera’s Dinsdag 19 maart 20.00 €5,Plaatje Praatje: over dwarsverbanden in de popmuziek Donderdag 21 maart 20.00 gratis entree DE TWEE SPIEGHELS Jeroen Vrolijk – Pianist Series Vrijdag 15 maart 21.00 Jetset Zondag 17 maart Unplugged Woensdag 20 maart 21.00 LEIDS WEVERSHUIS Expositie Meesterlijke Weefsels 16 maart t/m 28 april MUSEUM VOLKENKUNDE Het verhaal van de totempaal t/m 1 april 2013 MUSEUM BOERHAVE Geletterd en Geleerd: Brill: 330 jaar typografie voor de wetenschap t/m 19 mei 2013-01-15 Leydse Weelde: groene ontdekkingen in de Gouden Eeuw t/m 5 mei 2013 RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN Middeleeuws chic t/m 15 september 2013 MUSEUM DE LAKENHAL Wereldschatten! t/m 30 juni

12 Mare · 14 maart 2013 Het Clubje

Bolwerkers

Moraalprinses

Foto Taco van der Eb

‘We kosten een euro per uur’ De Kleine Consultant Leiden Amel Namane (antropologie, 25): ‘Wij zijn student-consultants. Op dit moment hebben we twee teams die ieder aan een project voor een klant werken. Ik ben samen met iemand anders de directeur in Leiden en zorg dat alles goed verloopt. Er zijn ook vestigingen in Amsterdam, Delft, Utrecht en zelfs Stockholm.’

Florentijn Otten (rechten, 23): ‘Als er een klant met een probleem naar ons toe komt, gaan wij dat eerst analyseren. Daarna gaan we aan de hand van onderzoeksvragen proberen te achterhalen hoe we dat probleem kunnen oplossen.’

Amel: ‘We stellen bijvoorbeeld een businessplan op, of we geven advies over het werven van personeel.’

Bandirah

Anne-May Meurs (industrieel ontwerpen, 23): ‘Je wordt wel in het diepe gegooid, maar we worden begeleid door beroepsconsultants van AT Kearney, een groot consultancybureau. Zij geven tips en kijken mee of alles goed gaat.’

Maud van der Loo (North-American Studies, 22): ‘Bij ons kost een consultant maar een euro per uur. Per persoon werk je tien uur per week met vier of vijf studenten aan het project. En dat ongeveer drie maanden lang. Dan kom je op een totaalbedrag van slechts vijfhonderd euro.’

Amel: ‘Bij een groot bureau betaal je dat bedrag per consultant per uur. Bovendien gaat die vijfhonderd euro niet naar onszelf, maar naar promotie, visitekaartjes en de site.’

Maud: ‘Weet je hoe we zijn ontstaan?

In Amsterdam werkten een paar studenten bij het filmhuis. Dat filmhuis liep niet goed. Die studenten dachten dat ze het bedrijf konden adviseren hoe het wel moest.’

Florentijn: ‘Toen kwamen ze erachter dat zo’n consultancybedrijf gerund door studenten nog helemaal niet bestond.’

Amel: ‘Terwijl er wel een markt voor is. Kleinere bedrijven hebben vaak niet het geld om een groot adviesbureau in te huren. Bovendien is het voor studenten een ideale manier om ervaring op te doen.’

Mark Dekker (geschiedenis, 23): ‘Niet iedereen die hier zit wil ook echt consultant worden. Het is best een competitief wereldje. Er zitten een hoop

hoogvliegers tussen met enorme cv’s.

Je leert alleen wel heel anders naar dingen te kijken dan je tijdens je studie doet.’

Sanne Bosman (bestuurskunde, 21): ‘Maar we werken niet alleen maar, hoor. We pakken ook wel eens de kroeg met elkaar.’

Maud: ‘Volgende week gaan we op weekend met alle studenten van De Kleine Consultant.’

Amel: ‘En vorige week gingen we bowlen. Toen heeft Mark nog een bizar hoge score gehaald. Het was ook zijn persoonlijke record.’

Florentijn: ‘Een echte consultanteigenschap. Altijd jezelf blijven verbeteren.’

Door Sebastiaan van Loosbroek

Degenen die wel eens hebben gedebatteerd, kennen misschien de spelvorm ‘dubbelspraak’ wel: de spreker krijgt woorden die niets met elkaar te maken lijken te hebben en moet in zijn verhaal deze op een geloofwaardige manier met elkaar verbinden.

Bij Dit Was Het Nieuws doen ze iets soortgelijks. Het is mooi te zien dat de werkelijkheid van alledag maar al te graag een potje ‘dubbelspraak’ speelt: bijvoorbeeld bij het veelbesproken optreden van Beyoncé tijdens Obama’s inauguratie, dat achteraf geplaybackt bleek te zijn.

De media waren er vol van: hoe kan iemand in de top van zijn vak de boel zo belazeren! Vorig jaar had ik niet graag achter een katheder gestaan om woorden als ‘Beyoncé’, ‘professoren’ en ‘de Tour’ aan elkaar te praten.

Maar de werkelijkheid van alledag toont zich meester in de spelvorm, want ineens staan ze heel logisch op een rijtje daar in de eregalerij van bedriegerij: een Destiny’s Child, een tweetal Nederlandse academici en een zevenvoudig Tourwinnaar. De Duitse minister van Onderwijs kan er ook nog wel bij! En we kunnen ook nog wel een zak Ikea-balletjes opentrekken...

De vrouw die de president toezong met een bandrecorder, kon haar carrière nog snel redden met een vlammend optreden tijdens de Superbowl. Maar Lance, Diederik en Don verloren direct baan en faam. Toch zijn er dan nog creatieve oplossingen: Diederik Stapel schrijft een boek en een Australische bibliotheek verplaatste simpelweg de boeken over Lance naar hun fictie-afdeling (misschien kan die van Stapel daar straks ook wel bij).

Waarom hadden we zoveel hoop?

Hoop dat het deze keer echt waar was! Dat een man met 120 publicaties in drie jaar, solide en eerlijk onderzoek heeft opgeschreven. Dat de man die sterker was dan kanker, ook met niets meer dan schoon bloed, zweet en tranen zeven keer te sterk was voor de Tour. Dat een live optreden van een topartieste toch potverdikkemme live is.

Ook zij die zelf niet zonder zonden zijn, koesteren nog hoop voor een eerlijke medemens.

Ik zag een avond een soepele student van mijn vereniging een reünist geëmotioneerd toespreken: ‘Maar meneer, u vertelde net dat u kinderen heeft, hoe kunt u dan vanavond uw vrouw bedriegen met een ander?!’

De vreemdganger had meer begrip verwacht van de jonge vent. ‘Ga nou toch niet de moraalridder lopen uithangen alsjeblieft!’ snauwde hij hem toe.

Maar zelfs de soepele jongeman koesterde de hoop dat de vaders van onze samenleving wel hun wilde haren waren verloren. Ik hoop met hem mee. Ik kies ervoor de moraalprinses in mijn eigen, eerlijke sprookje te zijn. Ik bouw luchtkastelen vol schone sporters, zingende zangers, aimabele academici, ministers zonder fraude en runderbiefstukken van koeien.

Marit de Vos