MARCO Memoria anual 2004

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

FUNDACIÓN MARCO Entidades fundadoras Concello de Vigo Xunta de Galicia Deputación de Pontevedra Caixanova PADROADO Presidente de honra Manuel Fraga Iribarne Presidente Corina Porro Martínez Vogais Xosé Carlos Arias Moreira Guillermo Brea Vila Margarida Rosa Martíns Vilanova Julio Fernández Gayoso Francisca Canal Gómez Ignacio Javier López-Chaves José Luis Pego Alonso Jesús Pérez Varela Ángel Sicart Giménez Secretario José Riesgo Boluda Direc tora Carlota Álvarez Basso C omisión A sesora do MAR CO María de Corral López-Dóriga Bartomeu Marí Ribas Miguel Von Hafe Pérez David Barro

MARCO Museo de Arte Contemporánea de Vigo Propietario Concello de Vigo Proxecto financiado pola Unión Europea (FEDER) Programa INTERREG II ESPAÑA-PORTUGAL Direc tora Carlota Álvarez Basso Xerente Benito Pinal Otero Responsable de Exposicións Iñaki Martínez Antelo Coordinadora de Exposicións Marta García Viña Técnic o de Monta xe Paul Edward Guy Responsable de Doc umentación e Publicacións Nuria Barreras Viso Responsable de C omunic ación Marta Viana Tomé Asistente Dp to. C omunicación Pilar Souto Soto Secretaría de Dirección Patricia Verdial Garay Administración Alberto Abal García

MEMORIA ANUAL 2004 Deseño gráfic o Nuria Barreras Fotografía Enrique Touriño Xesús de Arcos Impresión CA Gráfica Créditos © Da presente edición, a Fundación MARCO © Dos textos e das traduccións, a Fundación MARCO © Das fotos, os autores Depósito legal VG 464-04

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ÍNDICE PRESENTACIÓN DIRECTORA MARCO

PRESIDENTA FUNDACIÓN MARCO

7

9

1. A INSTITUCIÓN FUNDACIÓN MARCO 13

AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO 15 INAUGURACIÓN DE NOVOS ESPAZOS: TENDA-LIBRERÍA 22 ESPAZO ANEXO 23 BIBLIOTECA

24

2. ACTIVIDADES

EXPOSICIÓNS TEMPORAIS 29 PUBLICACIÓNS 53 PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 56 PROGRAMACIÓN DO SALÓN DE ACTOS 69

3. OS DATOS O MARCO EN CIFRAS

81 CIFRAS VISITANTES 83 PERSOAL 85 87 CADRO DE INFORMACIÓN XERAL 87

ECONÓMICO-ADMINISTRATIVO

SERVIZOS

INFORME

PRESENTACIÓN

Así como o período 2002-2003 será lembrado na historia do MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, como o ano que inicia a súa andaina, 2004 foi o ano do desafío co que nos dimos a coñecer en España e no mundo.

Proba da viaxe do MARCO, é a exposición César Portela, arquitecto, solicitada para a súa itinerancia por outras institucións e sedes nacionais e internacionais, como foi o caso do Antiguo Convento de Santa María de los Reyes en Sevilla, ou o MACCSI, Museo de Arte Contemporáneo Sofía Imber de Caracas, recollendo grandes éxitos de crítica e público.

Do extenso programa de exposicións e actividades desenvolvidas durante o pasado ano, cómpre salientar algúns dos momentos máis importantes na vida do museo: por unha banda, a conferencia, no Salón de Actos, do tristemente finado comisario independente Harald Szeemann, quen podería ser definido como o creador da figura do comisario de exposicións de arte contemporánea, como o primeiro que desenvolveu o concepto de exposicións temporais dentro de espazos museísticos. Por outra, a finais do mes de setembro, a apertura do Espazo Anexo coa artista Angela de la Cruz, deu inicio a un tipo de programación necesaria e diferente ao que se está realizando nas salas do MARCO: a idea é promover a artistas galegos novos, estimulándoos a producir unha obra para este espazo de cen metros cadrados.

Finalmente, non podemos esquecer o encontro de directores de museos e centros de arte de Francia e España, que tivo lugar os días 7 e 8 de outubro, ao que asistiron numerosos directores co obxectivo de informar sobre as infraestruturas culturais dedicadas á arte contemporánea nos dous países, co fin de favorecer o establecemento de futuras relacións profesionais entre Francia e España. As mostras de felicitación recibidas pola boa organización do evento animan a continuar nesta liña e seguir mellorando día a día.

Concluímos este percorrido coa apertura ao público da Biblioteca-Mediateca do MARCO, que abriu as súas portas o día 16 de novembro, resultado de dous anos de traballo e dun laborioso proceso de difusión, definición da estrutura e do alcance bibliográfico, adquisición e subscricións, catalogación, equipamento e presentación dos fondos, cuns obxectivos derivados directamente dos fins da Fundación MARCO e do museo como centro de arte: a produción de contidos de calidade, o achegamento á cidadanía e a creación de novos hábitos de consumo cultural.

Pechamos o ano coa fatigada pero grata impresión dun traballo ben feito, coa satisfacción de saber que once críticos de arte independentes incluíron a exposición The Last Picture Show entre as dez mellores mostras do ano 2004, xunto con outras nove organizadas polos museos de maior prestixio en España.

Durante o pasado ano, no que puidemos celebrar a entrada do visitante 100.000, o equipo do MARCO tivo a certeza de que aprender a se guiar no mundo da xestión cultural de forma dinámica e integradora, e nun escenario de constante cambio, é un importante requisito para a supervivencia de toda institución de agora en adiante.

Excma Sra. Dª. Corina Porro Martínez Presidenta da Fundación MARCO

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 7

PRESENTACIÓN NON SÓ QUEREMOS QUE VEÑAN… QUEREMOS QUE VOLVAN Se o primeiro ano da vida dun museo é importante para intuír o seu futuro, para tomar o pulso sobre o interese da cidadanía polo proxecto, o seu segundo ano é definitorio xa que serve de termómetro para valorar a súa integración na cidade. Neste sentido podemos concluír que, obxectivamente, as actividades desenvolvidas polo MARCO de Vigo durante ese período souberon manter o interese do noso público pois, se ben xa non contábamos ao noso favor co “factor sorpresa” do ano inaugural, isto é, coa visita dos curiosos que se achegaban ao museo para escudriñar de primeira man o resultado da reforma arquitectónica, o número de visitantes ao museo mantívose practicamente inalterado respecto ao ano anterior, con a penas unha redución do 9%. Non obstante, para nós, o dato máis relevante dos que proxecta a análise detallada das cifras globais do ano 2004 é o alto grao de fidelidade do noso público, xa que temos constancia de que o 30% do total dos visitantes participaron nalgunha das actividades organizadas polo Departamento Didáctico.

Durante 2004 completamos un ciclo na vida do museo xa que por fin se puxeron en activo o 100% dos seus espazos co inicio de tres programas que estaban pendentes desde a inauguración: en maio tivo lugar a apertura da tenda-librería na planta baixa; en setembro inauguramos o Espacio Anexo, dedicado á promoción de artistas novos galegos e, en novembro, a nosa excepcional Biblioteca-Mediateca abriu as súas portas ao público.

A programación de exposicións ten sido moi variada ao longo de 2004, cun total de 9 mostras temáticas. O achegamento ao medio fotográfico tivo unha “estrutura de cebola”, partindo do eido local con O FEITO FOTOGRÁFICO. Colección fotográfica do Concello de Vigo, pasando polo estatal, con FOTOGRAFÍA E ARTE. Variacións en España, 1900-1980, para finalizar co contexto internacional que, coa exposición THE LAST PICTURE SHOW, analizaba as tendencias conceptuais na fotografía de 1970 a 1982; unha mostra destacada por once críticos independentes de toda España entre as dez mellores exposicións que se fixeron en España no ano 2004.

Un punto de inflexión na programación foi a mostra A CREACIÓN DO NECESARIO. Aproximacións ao deseño do século XX en Galicia, non só polo que significou para o museo a inxente labor de investigación levada a cabo e o excelente deseño de montaxe, senón porque consideramos que esta mostra ten sido unha importante contribución ao estudio da cultura galega do século XX. Durante o verán, ademais destas dúas exposicións, aumentamos a oferta coa mostra BAD BOYS. Vídeos de artistas españois, que tivo lugar no Salón de Actos, e con O LÁPIS MÁXICO. A ilustración de libros infantís no Reino Unido na actualidade, que se instalou no Laboratorio das Artes. Estas exposicións atraeron cara o MARCO a un público infantil e xuvenil que puido gozar do museo durante os meses de verán.

Pechamos o ano cunha ambiciosa mostra de escultura internacional denominada O ESTADO DAS COUSAS. Poucas veces unha selección temática alcanza a amplitude e calidade desta exposición, que no tivese sido posible sen a colaboración de dezasete coleccións dos Fondos Rexionais de Arte Contemporánea de Francia.

Outra das bazas importantes da nosa programación son as actividades didácticas, que seguen a ser un punto de encontro para diferentes xeracións de visitantes, con propostas diversificadas para públicos que abranguen un amplo abano de idades. Desde as actividades para escolares, que teñen lugar de mar-

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 9

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

PRESENTACIÓN

tes a venres, pasando polos programas para familias dos venres, sábados e domingos, así como as organizadas especificamente para asociacións, a quen dedicamos as tardes dos xoves e venres, para finalizar cos dous obradoiros de artistas promovidos desde o departamento didáctico: “A fotografía sen cámara” e “O Centro de Arte EGO”.

Cómpre sinalar o volume de actividades que teñen lugar no Salón de Actos do MARCO, que xeraron un nivel de ocupación do 82% durante 2004: durante os 313 días que estivo aberto ao público houbo 255 eventos. Trátase de actos que non só están promovidos polo propio museo, como son os dous cursos de iniciación á arte contemporánea para adultos –con éxito de público asegurado, e nos que sempre se cubre o máximo de prazas– ou os catro programas audiovisuais e os tres concertos de arte sonora especialmente pensados para un público máis novo, senón de presentacións de libros, conferencias, seminarios, e outras propostas de diversa índole, desenvolvidas ben por iniciativa propia ou por outras entidades.

De entre os actos organizados polo MARCO ao longo do ano salientaría dous fitos na biografía deste museo: a conferencia do crítico suízo Harald Szeemann, recentemente finado, ou o importante “Encontro de Directores de Museos e Centros de Arte de Francia e España” ao que asistiron 14 directores de museos franceses e españois. Tampouco debemos esquecer neste apartado outras actividades que, aínda que non son organizadas directamente polo MARCO, si forman parte importante da nosa oferta á cidadanía, pois queremos que o noso Salón de Actos sirva de caixa de resonancia cultural da cidade; refírome ao Festival Alternativo de Teatro e Danza, organizado polo Concello de Vigo, e ao Festival de Música Contemporánea organizado pola “Fundación Laxeiro”.

Outro apartado fundamental son as actividades xeradas para e pola Agrupación de Amigos do MARCO, que regularmente convoca aos seus membros para realizar visitas ás exposicións temporais guiadas polos comisarios das mesmas, ademais de promover interesantísimas viaxes a museos e centros de arte de España ou Portugal, excursións a talleres de artistas ou recorridos culturais pola cidade. Cómpre sinalar que en marzo de 2004 a Presidenta da Agrupación, Daniela Sarraino, foi nomeada vocal da Xunta Directiva da FEAM (Federación Española de Amigos de Museos), o cal é motivo de orgullo para todos e ha de ser un estímulo máis para as 248 persoas que conformaban a Agrupación a 31 de decembro de 2004.

Todo este extenso programa non tería existido sen a participación de todas as persoas que estamos implicadas nel. Por iso, estas últimas palabras van dedicadas a todos os que veñen poñendo o seu graíño de area para converter ao MARCO nun dos museos máis activos e recoñecidos do mapa cultural español. En particular, quero expresar o meu agradecemento ás entidades fundadoras que están financiando as nosas actividades, aos membros do Padroado, ás distintas entidades patrocinadoras que tivemos ao longo do ano, aos membros da Agrupación de Amigos do MARCO, aos artistas que teñen exposto nas nosas salas, e, moi en especial, ao persoal do museo, que día a día me ven acompañado nesta ardua labor de consolidación dun centro cultural de relevancia. Grazas a todos, de todo corazón.

Dª. Carlota Álvarez Basso Directora

10 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

1. A INSTITUCIÓN

FUNDACIÓN MARCO 13 AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO 15 INAUGURACIÓN DE NOVOS ESPAZOS: TENDA-LIBRERÍA 22 ESPAZO ANEXO 23 BIBLIOTECA 24

12 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN FUNDACIÓN MARCO MARCO, MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO Propietario: Concello de Vigo Proxecto cofinanciado pola Unión Europea (FEDER).

Programa INTERREG II ESPAÑA-PORTUGAL

PADROADO DA FUNDACIÓN MARCO Data da Acta Fundacional: 22 de outubro 2002 ENTIDADES FUNDADORAS

Excmo. Concello de Vigo Excma. Xunta de Galicia Excma. Deputación Provincial de Pontevedra Caixanova

MEMBROS DO PADROADO DA FUNDACIÓN MARCO 2004

Presidente de honra: Excmo. Sr. D. Manuel Fraga Iribarne Presidenta: Dª. Corina Porro Martínez Secretario: D. José Riesgo Boluda Vocais Polo Concello de Vigo D. Ignacio Javier López-Chaves D. Xosé Carlos Arias Moreira D. Santiago Domínguez Olveira (ata o 13/06/04) Dª. Margarida Martíns Vilanova (desde o 14/06/04) Por Caixanova D. Julio Fernández Gayoso D. José Luis Pego Alonso D. Guillermo Brea Vila Pola Xunta de Galicia D. Jesús Pérez Varela D. Ángel Sicart Giménez Pola Deputación de Pontevedra D. José. M. Figueroa Vila (ata o 23/11/04) Dª. Francisca Canal Gómez (desde o 24/11/04) Directora MARCO: Dª. Carlota Álvarez Basso

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 13

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

REUNIÓNS DE PADROADO Lugar: Sala de Padroado 2º andar MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo n Reunión VIII: Data 01/06/2004 n Reunión IX: Data 09/12/2004

COMISIÓN ASESORA DA FUNDACIÓN MARCO O Padroado da Fundación MARCO, en reunión de data 7 de abril de 2003, acorda aceptar como membros da Comisión Asesora da Fundación MARCO aos seguintes profesionais de recoñecido prestixio estatal e internacional no ámbito da arte contemporánea: - Dª María de Corral López-Dóriga - D. Bartomeu Marí - D. Miguel Von Hafe Pérez - D. David Barro López

14 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN AGRUPACIÓN AMIGOS MARCO “Os amigos e voluntarios de museos perseguen nobres obxectivos de desenvolvemento cultural. Poñen a disposición dos museos o seu apoio, os seus coñecementos, a súa experiencia e o seu talento. Deste xeito, contribúen tanto ao desenvolvemento dos museos coma ao da museoloxía. O seu compromiso é a expresión dunha solidariedade voluntaria para confirmar o seu papel de cidadáns na sociedade” Preámbulo do Código Ético para os Amigos e Voluntarios de Museos

Tendo en conta que vimos de pasar do antigo concepto de museo “contedor” ao de museo “laboratorio”, coa finalidade (para non quedar “como pezas de museo”) de se converter nun lugar aberto á imaxinación, á creación, á investigación, e servir de punto de encontro para coñecer de preto obras que, ao seren investigadas, rematan por se inserir na nosa vida cotiá, eu me pregunto: ¿Que grao de compromiso co MARCO adquiriron os nosos socios? ¿Séntense cómodos e acollidos neste espazo cultural común? ¿Dimos por conseguir crear un diálogo constante entre o Museo e os seus Amigos?

Rematamos o ano 2004 con máis de 300 socios, un resultado sen dúbida ningunha satisfactorio pero, na miña opinión, teríamos que dar un paso máis aló. Con frecuencia escoito comentarios referidos á necesidade dun menor monopolio da cultura polos políticos, pero para iso necesitamos implicarnos máis. ¿Como? Buscando novos camiños, creando novos camiños... o pracer do coñecemento é creativo, non se trata de se entreter senón de considerar o Museo como rexenerador social... a actual cultura da imaxe haberá de atopar as súas raíces máis profundas.

Ollos abertos, mentes abertas, intelixencias e emocións positivas e por que non, tamén negativas, pero sempre emocións... e se se trata de provocacións que suscitan debates e discusións, tamén son válidas porque o que importa é preservar o verdadeiro sentido dun museo, contribuíndo a mantelo vivo, activo e dinámico.

Nós somos os “externos” do Museo e somos conscientes de que en toda relación humana hai dificultades, non obstante, para que haxa integración entre a sociedade civil e os profesionais “internos” temos que facer confluír os nosos intereses cos do museo. Crear unha unión entre as necesidades duns e as ilusións dos outros non é doado, pero o estamos a conseguir.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 15

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

Viaxe a centros de arte do País Vasco Bilbao-Vitoria-Hernani

En toda España e Europa estase vivindo un intenso momento museolóxico, sobre todo en termos de arte contemporánea. Nos últimos cinco anos téñense inaugurado no noso país cinco museos, e o “noso” está entre os de primeira fila, algo expresado en múltiples ocasións pola crítica especializada.

Temos un edificio cunha historia que, per se, ofrece unha fascinación especial; unha calidade de exposicións que nos permite non ter que desprazarnos a metrópoles como Madrid ou Barcelona para ver grandes mostras, unha programación didáctica cada vez máis completa, unha numerosa oferta de actividades, xa sexan organizadas polo propio Museo ou pola Agrupación... Partindo desta base, e coa vosa colaboración, temos que seguir avanzando. Grazas a todos.

Daniela Sarraino Presidenta Agrupación de Amigos do MARCO

Par ticipación da Presi denta en ac ti vidades de difusión n XIV Congreso FEAM, Federación Española de Amigos dos Museos Valladolid, do 26 ao 28 de marzo de 2004 Asamblea Xeral da FEAM: nomeamento de Daniela Sarraino como vocal da Xunta Directiva por un período de catro anos, e presentación oficial da Agrupación de Amigos do MARCO durante a lectura do informe de asociacións

n Reunión Xunta Directiva FEAM Madrid, Museo de América, 23 de xuño de 2004 Participación na reunión e creación dun novo Comité de Redacción para a Revista da FEAM, no que se inclúe a Daniela Sarraino.

n Reunión Xunta Directiva FEAM. Madrid, Museo de América, 25 de novembro

16 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN CALENDARIO DE ACTIVIDADES DA AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO DURANTE O ANO 2004

Eventos no MAR CO n Febreiro de 2004, Feira Internacional ARCO Envío de invitacións e entradas gratuítas para todos os Amigos do MARCO para asistir á Feira Internacional ARCO’04 en Madrid n 18 de maio, Día Internacional dos Museos 2004 Cea e concerto no restaurante do MARCO, coa asistencia da Presidenta, a Directora do museo, e 70 membros da Agrupación de Amigos Visitas guiadas ás exposicións temporais do MAR CO n Visita á exposición O FEITO FOTOGRÁFICO. Colección fotográfica do Concello de Vigo, guiada polos comisarios, Manuel Sendón e Xose Luís Suárez Canal 31 de xaneiro de 2004 Número de Amigos participantes: 15

Visita á exposición THE LAST PICTURE SHOW, guiada polo comisario, Douglas Fogle

n Visita á exposición FOTOGRAFÍA E ARTE. Variacións en España, guiada polo comisario, Horacio Fernández 30 de abril de 2004 Número de Amigos participantes: 17

Visita á exposición O ESTADO DAS COUSAS, guiada pola directora do MARCO, Carlota Álvarez Basso

n Visita á exposición A CREACIÓN DO NECESARIO. Aproximación ao deseño do século XX en Galicia, guiada pola comisaria, Mª Luisa Sobrino Manzanares 7 de maio de 2004 Número de Amigos participantes: 8

n Visita á exposición THE LAST PICTURE SHOW. Artistas que usan a fotografía, guiada polo comisario, Douglas Fogle 29 de maio de 2004 Número de Amigos participantes: 20 n Visita á exposición O ESTADO DAS COUSAS. O obxecto na arte de 1960 aos nosos días, guiada pola directora do MARCO, Carlota Álvarez Basso 23 de outubro de 2004 Número de Amigos participantes: 20

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 17

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

Viaxes n Asistencia ao XIV Congreso FEAM, Federación Española de Amigos dos Museos Valladolid, do 26 ao 28 de marzo de 2004 Número de Amigos participantes: 3

n Viaxe a centros de arte do País Vasco Bilbao-Vitoria-Hernani, do 18 ao 21 de novembro de 2004 Con visitas ao Museo Guggenheim Bilbao, Museo de Bellas Artes de Bilbao, ARTIUM de Vitoria, e Museo Chillida-Leku en Hernani, e entrega de información sobre cada un dos lugares, visitas e exposicións.

Número de Amigos participantes: 10

Visita á Fundación-Museo Serralves. Porto (Portugal)

Ex cursións n Visita á Fundación-Museo Serralves. Porto (Portugal), 26 de xuño de 2004 Visita guiada ao Museo Serralves, con información sobre actividades e visita guiada ás exposicións.

Número de Amigos participantes: 23

Perc orridos ao aire libre n 1º Percorrido ao aire libre: ¿coñeces a túa cidade?, en colaboración con VAN Divulgación Cultural. Vigo, 5 de xuño de 2004 Visita guiada a diversos puntos da cidade, completada coa entrega de materiais divulgativos: “Vigo te atrae”, “Centro histórico de Vigo”, “Casa do cesteiro”, “Centro de artesanía tradicional”, “Historia: cultura e arte”, “Comercio”, “Recorrido por escrito” Número de Amigos participantes: 20 n 2º Percorrido ao aire libre: ¿coñeces a túa cidade?, en colaboración con VAN Divulgación Cultural. Vigo, 18 de decembro de 2004 Visita guiada por Rosa Aguado ao Campus Universitario Número de Amigos participantes: 19

18 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN LISTA DE MEMBROS DA AGRUPACIÓN DE AMIGOS DO MARCO Número total de membros a 31/12/2004: 248 1 Entidade Amiga, 2 Amigos protectores, 4 Amigos colaboradores, 18 Familias Amigas, 72 Artistas /Estudantes Amigos, 15 Amigos maiores de 65 anos, 136 Amigos 1

ENTIDADE AMIGA

Fernández Puentes, Carmen (Galería Bacelos)

2

AMIGOS PROTECTORES

Rodríguez Alonso, Carmen Salgueiro Benito, Ángel

4

AMIGOS COLABORADORES

Gómez Montaña, Alicia Lamas Díaz, Roberto Román, Alfonso Vilela Fernández, Manuel Día Internacional dos Museos 2004 Cea e concerto no restaurante do MARCO

18

FAMILIAS AMIGAS

Cordero Santamaría, Óscar Javier Da Rocha Álvarez, Xosé María Dotras Rodríguez, Gonzalo Fernández Varela, Jaime González Sanjurjo, Santiago Hermida Fernández, José A. Hilario Camo, Pilar Iglesias Rodríguez, Begoña Ilarri Junquera, Fernando Matamoro Irago, Din Montesinos Castro, Faustino Ocaña Eiroa, Serafín Oliveira López, J. Ignacio Pereiro Rodríguez-Lepina, Pablo R Legisima Pérez, Belén Suris Regueiro, Oscar José Taylor, Elizabeth Traba Díaz, Amada

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 19

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 72 ARTISTAS/ESTUDANTES AMIGOS Albes Otero, Julia Alonso Prado, Begoña Alonso Rial, Juan Alonso-Lamberti Casuso, Leopoldo Álvarez Bernal, Manuel Álvarez Canella, Alfonso Álvarez González, Carlos Arias Melon, Ismael Barreira Reboredo, Laura Barreiro Curras, Andrea Blanco Granado, Jaime Blanco Vázquez, Mª Elena Bonilla Rodríguez, José Francisco Carrera González, José Antonio Castro Quinteiro, Cristina Castro Temes, Milagros Costas Figueroa, Manuela Cunqueiro Méndez, Leticia De la Cuesta Marina, Cristina Domínguez, Jaime Fernández Collazo, Juan Manuel Fernández Rey, Pilar Fernández Rodríguez, Emilia Fernández-Novoa García, Victoria Fuertes Blas, Javier García del Portillo, Margarita García Sánchez, X. Carlos Gómez Dahigren, Elena Gómez Gómez, Olga González Crespán, Blanca González Gómez, Jaime Grande Alonso, Pedro Gutierrez Taboada, Alberte Heredero González-Posada, María Hernández Barbosa, Sonsoles Iglesias Fernández, Eligio Iglesias Rodríguez, Pablo Jensen Silva, Jens Peter Lago Díaz, Marcos López Cid, Mª Luisa López de la Osa González, León López Escalante, Gonzalo López Fernández, José Manuel López Lence, Mercedes López Sánchez, Adela Isabel Losada Fernández, José Antonio Marcos Guerrero, Alejandro Meijide Gayoso, Rosa Muíños Paz, Susana Nieto Servia, Encarnación Pacheco, Simón Pena Fernández, Francisco Javier Pequeño Rodríguez, Mª Elena Pereira Soto, Oscar Pinedo Villagarcía, Patricia 20 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Queiruga Méndez, Felix Enrique R de Legísima Y Cerecedo, Mª Luisa Rajó Brea, Roberto Represas Portela, Silvia Rivera Baltanas, Tania Rodríguez Bernárdez, Juan Carlos Rodríguez Rodríguez, Daniel Rodríguez Rodríguez, Guillermo Rodríguez Salgado, Francisco Javier Taboada Rozas, Marisa Teixeira Rodríguez, Mingos Terroso Hernández, Asunción Valverde Esteiro, Patricia Vázquez Lorenzetti, Liliana Vicente Santos, Charo Vieito Fuentes, Xan Villanueva Rodríguez, Montserrat

15 AMIGOS MAIORES DE 65 Armellini Cavalli, Carla Barxa Álvarez, Nemesio Basso Ramírez, Gisela Carreira del Real, Mª Del Pilar Cividanes Barreras, Rosa Maria Comesaña Pampillón, Telmo Cortés Rodríguez, Mª Del Carmen De la Cuesta Zarzosa, Mª Del Pilar Díaz Paz, Lucrecia Domeque Bailo, Fermín Garrido Fenes, Alicia González Pérez, Mª Pilar Núñez Alonso, Orencio Pérez Galán, José Mª Silva Diniz, Noé

136 AMIGOS Adrio Corbal, Mª Carmen Almuíña Díaz, Laura Alonso Lamberti Casuso, Fabiola Alonso Ocaña, Rosa Alonso Rivas, Celso Alvarado Ferreira, Raúl Álvarez Álvarez, Carlos Álvarez Carrera, Margarita Álvarez-Blázquez, Álvaro Arce Herrero, Alejandro Arias de Trabazo, Mabel Arias Estévez, Mª Nieves Armada Rodríguez, Eduardo Azevedo Vieira Castro, David Augusto Bandeira Lourenço de Faria, Paulo José Barreiro Álvarez, Enrique Barreras García Reboredo, María Bastos Molares, Cristina Berea Cruz, Belén Blanco Llinares, Alberto

A INSTITUCIÓN Bouzas Sierra, Mª Rosa Calvar Santos, Eva Calvo Rivas, Concepción Campins Traspuesto, Bartolomé Carbón Gómez, Elvira Carrera Gómez, Alicia Cartea López, Héctor Cartea López, Joaquín Casanovas Sáez, Teresa Castro Álvarez, Eva Mª Castro Gordejuela, Daniel Cerdeira Botana, Lucia Climent Galán, Teresa Comesaña Costas, Concepción Comesaña García, José Ángel Comesaña García, Teresa Conde Barreras, Pablo Cuña Cuña, Isolina Luisa Da Riba Casaux, Raquel Damlgren Thorsell, Marta De Sousa Romalde, Alberto Devesa Muñiz, Mª Teresa Díaz Almeida, Ángeles Díaz Fernández, Mª Emilia Díaz Freire, Purificación Estévez Caride, Manuel Estévez Garrido, Mª de la Paz Elsa Feáns Bantís, Mª Carmen Fernández Armada, Sira Fernández Díaz, Pilar Fernández Estévez, Noelia Fernández Fernández, Mª Dolores Fernández Fernández, Raquel Fernández Ibáñez, Mª Jesús Fernández López, Mª Del Consuelo Fernández Márquez, Mª Rosa Fernández Sanromán, Jacinto Garayo del Río, Marta García Doval, Diego Gilino Villarramus, José Luis González Babé Ozores, Dolores González Martínez, Mª Jesús González Sanjurjo, Pia González Sanjurjo, Lucía González Sanjurjo, Ana Graña Molares, Antonio Grimberghs Rial, Cristina Grobas Montenegro, José Guenaga Goyogana, Estibalitz Hermida Núñez, Guadalupe Hernández Piñuela, Guadalupe Herranz Álvarez, Carmen Iglesias Álvarez de Novoa, Vera Irrisardi Vázquez, Teresa López Lorenzo, Mª del Carmen López-Quecuty Puig, Amalia Lugo Álvarez, Débora Luján Cerdán, Tamara

Maañón Laxe, Xabier Maicas, Marisa Martínez Nieto, Rubén Maure Rivas, Antonio Mc Cabe Quinn, Anne Míguez Vigo, Ana Millara Turienzo, Julio Montes Graña, Carmen Mora Morandeira, José Miguel Noble Landgraf, Gretchen Oliva Levanti, Françoise Olmedo Herrero, Ignacio M. Otero Bouza, Fátima Otero Fernández, Josefina Pardo Teijeiro, Xosé Francisco Pena Roces, Ana Peña Fernández, Marina Pereira Molares, Ana Pérez Estévez, Javier Pérez García, José Domingo Pérez González, Marité Pérez Martín, Mª Blanca Pérez Ramírez, María José Pintado García, Carmen Portela Fernández-Jardón, César Prado Freire, Mª Luz Prat Viñas, Teresa Prego Pereiro, Mª Amelia Prelchi Gallego, Mª Consuelo Rajó Campos, Salvador Requeijo Costoyas, Conchita Rodríguez García, Mª José Rodríguez Márquez, Jesús Rodríguez Moure, Pilar Rodríguez Ortiz de Eribe, Mª Begoña Romaní Creo, Mª Asunción Salvador Celada, Luz Sánchez del Cueto Losada, Carlos Sández Macho, Manuel Sanmartín Fernández, Jaime Sevillano Castaño, Joaquina Soto Gil, Francisco Javier Taboada Costas, Fco. Javier Táboas Paz, Marina Tilve Gómez, Olga Tomé Rey, Pilar Torreiro Sio, Benito Tourón Torrado, Beatriz Traba Díaz, Xoán Trabazo Arias, Daniel Troitiño Dapena, Xulio Ulloa Sousa, Mª Del Carmen Varela Iglesias, Rosa Vázquez Álvarez, Belén Vázquez Reynosa, María José Vilas Otero, Mª Elena Zarauza Ozores, Fabiola Zorrila Riveiro, Mª José MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 21

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

INAUGURACIÓN DE NOVOS ESPAZOS Durante o ano 2004, a inauguración de tres novos espazos supuxo o remate do proxecto inicial do MARCO, tanto respecto ao edificio en si como á súa programación e funcionamento como centro de arte. Coa apertura do Espacio Anexo, da Biblioteca-Mediateca e da Tenda-librería, a utilización dos distintos ámbitos museísticos chegaba ao cen por cen.

A TENDA-LIBRERÍA: 28 de maio Deseño e identidade Coincidindo coa inauguración da exposición THE LAST PICTURE SHOW abría as súas portas ao público a tendalibrería do MARCO, xestionada durante todo o 2004 pola empresa IN-ÚTEIS ESPAÑA S.L., filial da empresa portuguesa IN-ÚTEIS DESIGN LDA., que desde o ano 1999 xestiona a tenda-librería do Museo Serralves en Porto, e desde 2002 o espazo de Librería-Café do Teatro Municipal do Porto.

As tendas dos museos adoitan ser a última parada dos visitantes. A librería do MARCO dispón dun amplo fondo bibliográfico especializado –historia da arte, artes plásticas, arquitectura, deseño, teoría e estética, fotografía, cine e música, artes escénicas, e libros infantís– así como dos catálogos das exposicións temporais do propio museo. No tocante ao merchandising, unha atractiva liña de produtos inspirados na aplicación da imaxe corporativa do MARCO está á venda en forma de prendas de roupa e obxectos diversos.

Con produtos orixinais vencellados á arte actual, este novo espazo aspira a ter unha identidade propia dentro do museo e da cidade, baseada na calidade e orixinalidade dos seus produtos.

22 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

A INSTITUCIÓN O ESPAZO ANEXO: 24 de setembro Apoio á nova arte galega Co proxecto de ANGELA DE LA CRUZ inaugurábase a serie de exposicións do Espazo Anexo, unha sala de proxectos coas súas características e elementos distintivos, que desde entón ven funcionando como contrapunto da programación expositiva do edificio principal e que, alén das características de cada unha das mostras, se pode considerar como un proxecto global, baseado en programacións necesariamente diferentes das da planta baixa e do primeiro andar.

Esta nova liña de programación, cunha previsión de cinco exposicións ao ano, responde á necesidade de apoiar a produción de exposicións de artistas galegos. As salas do Anexo, de acceso gratuíto, están destinadas á produción de obra in situ de artistas emerxentes do ámbito local e autonómico.

A idea é confrontar a novos creadores coas particularidades deste espazo (un edificio exento, situado nunha zona peonil, e cunha superficie total de aproximadamente 100m2), estimulándoos a producir obras concibidas especificamente para este ámbito, o que pode constituír un reto e presentar problemas diferentes aos dunha sala máis convencional.

Un tipo de proxectos innovadores que adoita ser moi popular entre o público novo pola immediatez das obras expostas e o radicalismo das propostas. Sen lugar a dúbidas, un dos programas máis axeitados para un museo de arte contemporánea dunha cidade nova como Vigo.

Exposición inaugural Angela de la Cruz

Exposición Centro de Arte EGO

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 23

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

A BIBLIOTECA-MEDIATECA: 16 novembro 2004

A xestación dun proxecto A biblioteca do MARCO abriu as súas portas ao público o 16 de novembro de 2004. Podería semellar por tanto que, en a penas mes e medio de funcionamento, é escasa a actividade que atinxe a este servizo na memoria deste ano. Non obstante, o certo é que alén dos libros colocados nos estantes, a parte visible da biblioteca, hai un arduo traballo de conceptualización, organización e xestión que comezou un ano e medio atrás.

Mencionaremos brevemente as tarefas que a mediados do 2003 puxeron en marcha este servizo, xa que a súa importancia é chave como fase conceptual do proceso. En primeiro lugar definir o alcance bibliográfico dos fondos situando os nosos obxectivos en relación aos contextos: o MARCO como centro difusor de cultura, e a cidade de Vigo como potencial receptor da mesma. Outro aspecto decisivo foi o establecemento da metodoloxía para dotar de contidos a biblioteca. Por unha banda sentar as bases de negociación para a compra da bibliografía básica e por outra a posta en marcha, con carácter urxente, do servizo de intercambio de publicacións que sabíamos que de forma lenta pero segura se convertería na nosa principal vía de adquisición de fondos.

Se 2003 foi unha fase estratéxica, poderíamos definir 2004 como o ano executivo. A partir de xaneiro deste ano fóronse incorporando incesantemente publicacións dentro dos apartados convidos como materias adecuadas aos nosos obxectivos como centro de documentación de arte e cultura contemporáneas. Procedeuse á clasificación e catalogación informática destes fondos, abrindo as nosas portas ao público cun catálogo de 3.580 volumes entre libros de ensaio, catálogos de exposicións, soportes audiovisuais e publicacións periódicas. Esta catalogación fíxose de xeito que se pode consultar on-line, co convencemento de que un servizo de documentación actual ten o seu mellor aliado nas tecnoloxías da información.

Paralelamente foise completando o equipamento físico da sala de lectura: sistemas de seguridade, cabinas de audiovisuais, terminais web, reprografía, sinalética... Establecéronse as normas de uso da biblioteca, redactouse a guía do OPAC (busca no catálogo), creouse a figura do usuario rexistrado e, en definitiva, procuráronse os medios para optimizar a utilidade do servizo e a comodidade do usuario. Deste xeito, a biblioteca, que levaba xa case un ano funcionando internamente, estivo preparada para se converter nun servizo público, acollendo a estudantes, artistas e investigadores da ampla área de influencia da cidade de Vigo e atendendo as demandas dun público de todas as idades cada vez máis interesado na arte actual.

24 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

n Horario: de martes a venres, de 11.00 a 14.00 e de 16.00 a 20.00 n Acceso gratuíto pola entrada posterior do museo, rúa Progreso n Consta de 32 postos de lectura, 3 equipos informáticos para consulta del catálogo y navegación web y dos salas anexas de audiovisuais. n Servizo de lectura en sala, non hai préstamo domiciliario n Acceso web ao catálogo bibliográfico a través de www.marcovigo.com

A INSTITUCIÓN

Unha biblioteca especializada Unha das funcións do centro de documentación dun museo é rentabilizar os recursos humanos e cognitivos que se invisten nas exposicións converténdoos en información estable e recuperable. A maior parte dos contidos da biblioteca que se ven de inaugurar proceden da propia sinerxía do MARCO como centro de arte: a documentación que chega aos departamentos, as doazóns de múltiples artistas que teñen participado nas exposicións, e sobre todo, o intercambio con outras institucións da información que xera a actividade expositiva e que se recolle nos nosos catálogos. Dado que moitas das nosas exposicións foron verdadeiros traballos de investigación, este sistema está a dar grandes resultados.

Por outra banda a biblioteca é unha ferramenta básica para os conservadores do museo, efectuando buscas bibliográficas relacionadas cos programas en curso.

Este traballo tamén se concentra nas necesidades do público xeral e dos investigadores externos, para o cal levamos a cabo exposicións bibliográficas relacionadas coas actividades expositivas, como foi o caso, en novembro e decembro de 2004, da exposición sobre as coleccións dos FRAC (Fondos Rexionais de Arte Contemporánea en Francia), realizada co gallo da exposición O ESTADO DAS COUSAS. O obxectivo é procurar que as exposicións sexan unha fonte de enriquecemento cultural para a cidade, constituíndo, á beira das propias publicacións do museo, un fondo documental permanente, unha vez que a exposición, como evento, teña cumprido a súa duración temporal.

Se ben a especialización da nosa biblioteca derívase directamente do proxecto museístico do MARCO, non esquecemos que, como servizo educador e divulgador, debemos proporcionar unha visión global tocante aos fundamentos do feito artístico e dos distintos eidos da creación contemporánea. Para isto temos fixemos unha rigorosa selección para crear un fondo xeral de teoría da arte, historia da arte contemporánea e dos movementos artísticos, fotografía, cine, deseño e novos medios, prestando gran atención a temas de máis candente actualidade como son as relacións entre arte e tecnoloxía, arte e xénero, teoría da comunicación e a imaxe.

No campo da arte e o pensamento contemporáneos as publicacións periódicas son unha das principais fontes de información, xa que moitas áreas non contan coa óptima cobertura editorial debido á súa inmediatez.

Na nosa hemeroteca pódense consultar revistas de actualidade artística, publicacións de museos, de teoría da arte, de deseño, cine, new media, revistas experimentais e de autor: unha selección de 53 títulos que nos informan da arte internacional do presente. A sección de hemeroteca é unha das máis consultadas polos nosos usuarios.

A sala de lectura conta con tres equipos informáticos coa finalidade de facilitar as buscas concretas por autor ou por materia a través do interface de usuario do programa de catalogación, aínda que as persoas que queiran buscar directamente nos estantes poden facelo. Estes equipos tamén se destinan á reprodución de soportes multimedia e á navegación web dentro dos campos relacionados con este servizo que son a arte e a cultura contemporáneas. Ademais existen dúas salas anexas, específicas para o visionado de audiovisuais, que poden ser utilizadas cada una delas por dous usuarios.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 25

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

Unha parte do público da biblioteca, aproximadamente un 48%, son persoas que visitan previamente as exposicións. Non obstante o servizo de biblioteca é gratuíto, polo que se pode acceder directamente a ela a través da entrada posterior do museo, tal como fixo o 52% restante. Unha aposta de futuro é a creación do carné de Biblioteca; o seu obxectivo é a creación dunha sorte de club de usuarios rexistrados ao que pouco a pouco iremos dotando de diversos servizos e vantaxes.

Proxección de futuro Entendemos a biblioteca como un lugar de comunicación dinámico e integrador, no que proporcionar información é o núcleo central dun servizo, que serve de soporte e posta en valor das actividades expositivas e didácticas do museo. Unha biblioteca eficaz non é un simple escaparate de libros senón un punto de encontro no que o persoal que está a seu cargo lle confira axilidade e a actualice con novas adquisicións, cooperando con outras institucións, e organizando actividades para promover o coñecemento das actividades do museo e da arte contemporánea en xeral.

Consiste nun servizo que aínda non se ten desenvolvido na súa totalidade. Non só haberá de crecer cuantitativamente, na amplitude dos seus fondos, senón tamén na calidade e modernización da súa actividade investigadora e difusora de coñecemento, xerando produtos de información especializada, apoiándose nas ferramentas informáticas que están a revolucionar o campo da documentación.

O noso obxectivo e o noso desexo é que esta biblioteca que remata de nacer se poda converter no Centro de Documentación de arte e cultura contemporánea que artistas, investigadores e todos os amantes da arte da nosa comunidade ansiamos desde hai tempo.

Nuria Barreras Viso Departamento de Publicacións e Documentación

26 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

2. ACTIVIDADES

EXPOSICIÓNS TEMPORAIS 29 SALAS DE

EXPOSICIÓN DA PLANTA BAIXA E PRIMEIRO ANDAR 32 SALÓN DE ACTOS 46 ESPAZO ANEXO 48 PUBLICACIÓNS 53 PÁXINA WEB 55 PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA 56 PROGRAMAS PARA ESCOLARES 59 TALLERES INFANTÍS E ACTIVIDADES PARA FAMILIAS 61 VISITAS GUIADAS 63 EXPOSICIÓN O LAPIS MÁXICO 64 TALLERES DE NADAL 65 DÍA INTERNACIONAL DOS MUSEOS 66 FORMACIÓN DE ADULTOS 67 TALLERES DE ARTISTA 68

PROGRAMACIÓN DO SALÓN DE ACTOS PROGRAMACIÓN AUDIOVISUAL 69 CONCERTOS DE ARTE SONORA + FESTIVAIS 72 CONFERENCIAS, ENCONTROS E MESAS REDONDAS 74 ACTIVIDADES EN COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES 76 CESIÓN DE ESPAZOS 77

AS ACTIVIDADES

EXPOSICIÓNS TEMPORAIS

FOTO: XESÚS DE ARCOS

A programación de exposicións de MARCO baséase en claros criterios de potenciación da produción propia e a investigación, con exposicións colectivas históricas ou que ofrezan un panorama das liñas de expresión artística máis contemporánea. No ano 2004 realizáronse oito exposicións temporais de eido autonómico, nacional e internacional, desde a fotografía ata o deseño, mostrando a obra de artistas consagrados e apostando tamén polos máis novos.

Ricard Terré, Carlos Pazos, Carlos Pérez Siquier, Cristina García Rodero, Carlota Álvarez Basso y Horacio Fernández na inauguración da exposición FOTOGRAFÍA E ARTE

Vista do panóptico na exposición A CREACIÓN DO NECESARIO

Á oferta das dúas plantas do edificio principal sumouse no derradeiro trimestre unha nova sala, o Espazo Anexo, unha estrutura arquitectónica exenta do edificio principal, sita na súa praza peonil posterior, e composta por dúas salas cunha superficie total de 100m2. Coa apertura ao público deste espazo inaugurouse tamén unha nova liña de programación do museo, que responde á necesidade de apoiar a produción de exposicións de artistas galegos novos, facilitando a creación de obras que en moitas ocasións non se poderían levar a cabo sen a axuda dunha institución. Con este programa, MARCO pretende cubrir un tipo de programación expositiva de suma actualidade, dando cabida a un tipo de exposicións puntuais, que non precisan de grandes inversións ou espazos, e que pola súa frescura e novidade non se poden someter aos ritmos de preparación, produción e montaxe dunha programación museística a longo prazo.

O ano 2004 inaugurouse con dúas exposicións de fotografía moi diferentes acompañadas dun intenso programa de conferencias, obradoiros e mesas redondas en torno ao tema da fotografía. A primeira delas, O Feito fotográfico. Colección fotográfica do Concello de Vigo, compartía un mesmo obxectivo coa mostra Vigovisións, realizada en 2003: a recuperación e revalorización do patrimonio municipal. Con motivo desta exposición realizouse o rexistro e catalogación completa das coleccións fotográficas do Concello de Vigo adquiridas entre os anos 1984 e 2000, que mostraba un amplo panorama das diversas correntes fotográficas desenvolvidas ao longo do século XX. A outra exposición, Fotografía e arte. Variacións en España 1900-1980, comisariada por Horacio Fernández, presentaba unha moi orixinal visión da historia da fotografía en España ao longo do século XX. Realizada en coprodución co Centro Atlántico de Arte Moderno de Las Palmas de Gran Canaria, e contando coa colaboración de La Fábrica/PhotoEspaña04, esta mostra, incluída no programa de exposicións de PhotoEspaña 2004, obtivo o Premio do Público durante a súa itinerancia a Madrid. O percorrido de Fotografía e arte ía desde as linguaxes fotográficas premodernas e as imaxes de tipos humanos e paisaxes de principios de século, e a “fotografía moderna” dos anos trinta, á importancia da fotografía como testemuño documental e vehículo de propaganda na guerra civil española, e o grupo de fotógrafos da posguerra, ata chegar a obras plásticas de artistas que utilizan a fotografía como vehículo expresivo a mediados dos setenta.

Continuando coa liña programática dedicada á “arqueoloxía do presente”, a exposición A creación do necesario. Aproximacións ao deseño do século XX en Galicia, producida integramente polo MARCO e comisariada por MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 29

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

María Luisa Sobrino Manzanares, supuxo a primeira aproximación global, nunca realizada ata entón, á historia do deseño en Galicia desde as súas orixes ata a actualidade. A mostra centrábase no deseño gráfico e o de ámbito doméstico, desde os protodeseños publicitarios ou de mobiliario ata os exemplos máis actuais. O obxectivo fundamental era sacar á luz as contribucións de numerosos autores –arquitectos, pintores, debuxantes–, cuns traballos que moitas veces quedaron ocultos, trazando a súa importante contribución á cultura galega, especialmente antes dos anos oitenta, cando non existía formación regulada, cando o termo “deseñador” carecía da acepción de hoxe, e a maioría dos obxectos, deseños publicitarios, editoriais e de mobiliario, eran realizados por artistas plásticos ou arquitectos.

The Last Picture Show. Artistas que fan uso da fotografía. Tendencias conceptuais de 1960 a 1982, producida polo Walker Art Center de Minneapolis e comisariada por Douglas Fogle, foi unha oportunidade única de mostrar no MARCO unha exposición tan completa e con obras de referencia de 55 artistas que exploraron os novos usos e tendencias conceptuais da fotografía durante dúas décadas chave na estética contemporánea. A mostra, que foi considerada unha das dez mellores do ano en España pola crítica especializada, exploraba o desenvolvemento das tendencias conceptuais na fotografía de posguerra, desde os seus primeiros pasos nos anos sesenta, en traballos de artistas como Bernd & Hilla Becher, Edward Ruscha e Bruce Nauman, ata o seu ascenso á preeminencia mundial, na obra de artistas fotográficos de finais dos setenta e principios dos oitenta, como Sherrie Levine, Richard Prince e Cindy Sherman.

Bad Boys. Vídeos de artistas españois foi una mostra de vídeoarte español que se amosou no Salón de Actos do MARCO en formato monocanal durante todo o verán. O comisario, Agustín Pérez Rubio, fixo unha selección de sete videoartistas españois para mostrar, de cada un deles, un vídeo xa coñecido e outro realizado expresamente para esta mostra, que se presentara por primeira vez na edición 2003 da Bienal de Venecia, como complemento á mostra do Pavillón Español. As obras de Manu Arregui, Carles Congost, Jon Mikel Euba, Joan Morey, Sergio Prego, Pepo Salazar e Fernando Sánchez Castillo eran clara mostra das inquedanzas e liñas de traballo desta nova xeración de artistas.

Angela de la Cruz foi a encargada de inaugurar o Espazo Anexo no mes de setembro cunha sorprendente instalación que deu moito que falar por introducir un gran cadro chamado Larger than Life nun espazo moito máis pequeno que as súas dimensións.

Unha obra producida en Vigo especialmente para este ámbito, e que supoñía a súa primeira exposición individual en España. A súa moi persoal linguaxe e a súa forza expresiva, á vez que un modo moi particular de relectura da historia da pintura, fixeron desta mostra unha das máis comentadas da temporada, e supuxo un claro empuxe á carreira desta galega residente en Londres. A obra Larger than life preséntase no Centro Andaluz de Arte Contemporáneo de Sevilla en abril de 2005.

Con O Estado das Cousas, unha exposición ocupaba por vez primeira as dúas plantas do edificio principal do MARCO, debido á enorme cantidade de obras expostas. A mostra, realizada na súa totalidade con obras das coleccións dos FRAC (Fondos Rexionais de Arte Contemporánea) de Francia, mostraba un panorama da historia da representación do obxecto desde Marcel Duchamp ata a actualidade, pasando por algúns dos artistas máis importantes da segunda metade do século XX. As moi completas coleccións dos FRAC fixeron posible trazar este percorrido histórico, con obras chave para comprender a evolución da arte contemporánea desde 1960 ata a actualidade.

30 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES Por último, Eu, Museo. Centro de Arte EGO no MARCO de Vigo foi o resultado dun taller e un proceso no que Carmen Cantón, comisaria e ideóloga do proxecto, traballou intensamente cun grupo de artistas case noveles da Facultade de Belas Artes de Pontevedra, seleccionados a partir dunha convocatoria aberta. Todo o proxecto xiraba en torno ao Centro de Arte Ego, un museo portátil en forma de moble, a partir do cal os artistas tiñan que desenvolver a súa obra. O catálogo de coleccionistas de Amaya González Reyes, o “Bosque da arte” de Carlos Latorre, o vídeo “Vendese museo” de Irene González e Diana Lores, as accións desenvolvidas por Jorge Migoya ou o concurso de ideas promovido por Cris Iglesias, extralimitaron o propio museo, relacionándose con diferentes colectivos e institucións da cidade.

En resumo, durante 2004 puidéronse ver no MARCO exposicións para todos os gustos, mostra de todas as facetas que tratamos de cubrir cando elaboramos a programación anual. Seis das oito exposicións foron de produción propia, e colaboramos con institucións tan dispares como o Ministerio de Asuntos Exteriores ou Photoespaña; desde a proximidade da Facultade de Belas Artes de Pontevedra ata o Walker Art Center de Minneapolis, pasando por ARTIUM de Vitoria ou o CAAM de Canarias. Recuperamos parte do patrimonio municipal en O feito fotográfico, producimos obras artistas novos en Eu, Museo e mostramos o mellor da arte conceptual de coleccións públicas e privadas de todo o mundo en The Last Picture Show, xunto á revalorización de obras inéditas do deseño galego en A creación do necesario. De Castelao a Bruce Nauman, de Virxilio Vieitez a Angela de la Cruz, de Marcel Duchamp a Alejandro de la Sota, de Henri Cartier-Bresson a Gabriel Orozco... e así ata 351 artistas que teñen pasado polas salas do MARCO en 2004.

Iñaki Martínez Antelo Responsable do Departamento de Exposicións

UN MARCO ITINERANTE Durante o 2004, a exposición CÉSAR PORTELA, arquitecto, unha mostra de produción propia que ocupara as salas do primeiro andar do MARCO entre os meses de outubro 2003 e xaneiro de 2004, foi solicitada para a súa itinerancia por outras institucións e sedes de España e do extranxeiro.

Sevilla foi a primeira parada dun percorrido que incluiu tamén a cidade de Caracas, no MACCSI, Museo de Arte Contemporáneo Sofía Imber. A itineranza desta exposición foi proba da vocación “extramuros” do MARCO, da extensión das súas actividades alén dos muros do edificio e da cidade de Vigo.

Itineranza da exposición “César Portela, arquitecto”

SEVILLA Datas: do 4 de marzo ó 25 de abril de 2004 Lugar: Antigo Convento de Santa María de los Reyes, Sevilla Organización: Consejería de Obras Públicas y Transportes de la Junta de Andalucía Produción: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo CARACAS Datas: do 26 de xuño ó 15 de agosto de 2004 Lugar: MACCSI, Museo de Arte Contemporáneo Sofía Imber. Caracas, Venezuela Organización: MACCSI, Museo de Arte Contemporáneo Sofía Imber de Caracas, co auspicio do Ministerio de Cultura e o CONAC, Consejo Nacional de la Cultura de Venezuela Produción: MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 31

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

SALAS DE EXPOSICIÓN DA PLANTA BAIXA E DO PRIMEIRO ANDAR O FEITO FOTOGRÁFICO COLECCIÓN FOTOGRÁFICA DO CONCELLO DE VIGO 1984-2000

O FEITO FOTOGRÁFICO supuso un achegamento á actividade fotográfica desenvolvida na cidade de Vigo no período 1984-2000, a través da Fotobienal e das programacións da Sala dos Peiraos (1985-1991) e da Casa das Artes (1991-1992), organizadas polo Concello de Vigo en colaboración co Centro de Estudos Fotográficos, e comisariadas por Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal. A programación dese período, que deu lugar á Colección Fotográfica do Concello de Vigo, tiña varios obxectivos: a recuperación, estudio e difusión da fotografía histórica galega; a dinamización da fotografía contemporánea en Galicia, e a participación no debate da fotografía contemporánea universal.

Estes tres obxectivos estaban na base desta exposición, coa que se recuperou a memoria histórica e se sacou á luz unha excelente colección conformada ao longo dos últimos vinte anos, composta por un total de 1.185 fotografías. Unha vez rematado o traballo de rexistro e catalogación das obras por parte do MARCO, procedeuse á súa difusión para fomentar a reflexión sobre a fotografía contemporánea dentro e fóra de Galicia.

O FEITO FOTOGRÁFICO foi a segunda parte dun proxecto iniciado o ano 2003 no museo, que tivo como resultado a mostra e o catálogo Vigovisións, no que se amosaban as adquisicións realizadas polo Concello de Vigo a través daquel orixinal “programa de intercambio cultural mediante o que se convidaba a fotógrafos estranxeiros para que retratasen a nosa cidade”. En total, 625 fotografías incluíranse no catálogo daquela mostra.

Esta nova exposición foi unha escolma das adquisicións realizadas ao longo das Fotobienais e por medio dos programas de Bolsas e Novas creacións, centradas na obra de novos fotógrafos galegos, que reuniu un conxunto de 560 obras. Con ela deuse por rematada a catalogación da Colección Fotográfica do Concello de Vigo que, xunto co Arquivo Pacheco, se converte nunha das máis importantes de España.

Máis que unha selección, esta exposición formulábase como un achegamento ao xénero da fotografía, tomando como base a evolución da programación de exposicións fotográficas na cidade de Vigo entre 1985 e 1992.

Así mesmo estudiábanse as consecuencias desta programación expositiva como elemento dinamizador da fotografía en Galicia e a súa repercusión noutras cidades galegas, no traballo dos fotógrafos galegos e na toma de conciencia sobre a importancia da fotografía como un medio de expresión cultural e artístico.

32 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ARTISTAS Xosé Abad (Figueres, Girona, 1956) Xosé Luis Abalo (Galicia, 1959) Michael Ackerman (EEUU, 1967) Delmi Álvarez (Vigo, 1958) Manuel Álvarez Bravo (México, 1902) Arquivo Llanos (Vigo) Arquivo Panateca (El Salvador) Aziz+Cucher (EEUU, 1961/1958) Olivo Barbieri (Módena, Italia, 1954) Adolfo Barcia (Galicia) José Ramón Bas (Madrid, 1964) Gabriele Basilico (Milán, Italia, 1944) John Benton-Harris (Reino Unido, 1939) Nancy Burson (St. Louis, Missouri, EEUU, 1948) Ramón Caamaño (Muxía, A Coruña, 1908) Daniel Canogar (Madrid, 1964) Vari Caramés (Ferrol, A Coruña, 1953) Vincenzo Castella (Nápoles, Italia, 1952) Toni Catany (Lluchmayor, Mallorca) Andrea Cavazzuti (Italia) Salvador Cidrás (Vigo, Pontevedra, 1968) Carole Conde+Karl Beveridge (viven e traballan en Toronto, Canadá) Raúl Corrales (Ciego de Ávila, Cuba, 1925) Xulio Correa (Galicia, 1957) Andrea Costas (Vigo, Pontevedra, 1978) John Chater (Reino Unido) Antoine d’Agata (Marsella, Francia, 1961) John Davies (Reino Unido, 1949) Jack Delano (EEUU, 1914) Hugues De Wurstemberger (Bélxica, 1955) William Eggleston (EEUU, 1939) Sandra Eleta (Panamá, 1942) Manel Esclusa (Vic, Barcelona, 1952) Suso Fandiño (Santiago de Compostela, 1971) Bernard Faucon (Francia, 1950) Federico Fernández (Venezuela) Maruxa Fernández (Galicia, 1975) Manuel Ferrol (Cabo Vilán, A Coruña, 1923 – A Coruña, 2003)

AS ACTIVIDADES Tal como estivo concebida a montaxe, as producións gráficas integráronse na propia exposición, incluíndo os carteis das mostras realizadas na Sala dos Peiraos, os das Fotobienais, así como algúns dos catálogos e outros soportes gráficos, como postais, revistas e artigos de prensa.

Os traballos destes fotógrafos de Galicia, de España e do estranxeiro, acompañados das publicacións realizadas e da documentación complementaria, situáronnos fronte ó feito fotográfico e brindáronnos a a oportunidade de revisar o noso pasado recente, analizar o presente e xerar iniciativas futuras.

COMISARIOS

Manuel Sendón (A Coruña, 1951), licenciado en Matemáticas e doutor en Belas Artes, é na actualidade profesor da Facultade de Belas Artes de Pontevedra e dirixe o Grupo de Investigacións Fotográficas da Universidade de Vigo.

Xosé Luís Suárez Canal (Allariz, Ourense, 1946), licenciado en Filosofía e Letras (Filoloxía Francesa), é catedrático de ensino secundario e na actualidade profesor asociado de fotografía na Facultade de Ciencias da Información de Santiago de Compostela.

Elena Fernández Prada (León, 1971) Pere Formiguera (Barcelona, 1952) Anna Fox (Reino Unido, 1961) J. François Joly (Châteauroux, Francia, 1961) Xosé Gago (Marín, Pontevedra, 1957) Pepe Galovart (Vigo, 1953) Isabel García (Galicia) Antonio García Pereira (Galicia, 1973) Flor Garduño (México, 1957) Julian Germain (Reino Unido, 1962) Mario Giacomelli (Italia, 1913) Claudia Gordillo (Nicaragua) Rob Grierson (Reino Unido) Luis González Palma (Guatemala, 1957) Guido Guidi (Italia) Amanda Harman (Reino Unido) Iavicoli (Italia) Javier Iglesias (Vigo, Pontevedra, 1960) Graciela Iturbide (México, 1942) William Klein (EEUU, 1928) Les Krims (EEUU, 1943) Dorothea Lange (EEUU, 1895) Eric Larrayadieu (Francia, 1962) Russell Lee (EEUU) Jorge Lens (Vigo, Pontevedra, 1967) Enrique Lista (Galicia, 1977) Belén Liste (Galicia, 1975) Xurxo Lobato (A Coruña, 1956) Ramón Loureiro (Avilés, Asturias, 1967) Zoraida Marqués (Galicia, 1977) Ruth Massó (Vigo, 1970) Piti Mayáns (Arxentina) Joel Meyerowitz (Nova York, 1938) Manel Miranda (Portugal) Carmen Nogueira (Galicia)

Ana Teresa Ortega (España, 1952) Sue Packer (Reino Unido, 1954) Alfonso Palmeiro (Galicia, 1961) Max Pan (Australia) Martin Parr (Surrey, Reino Unido, 1952) María Piñeiro (Galicia) Carlos Pérez Siquier (Almería,1930) Bernard Plossu (Francia, 1945) Roberto Ribao (Galicia, 1963) Mar R. Caldas (Galicia, 1964) Wojcieh Prazmowski (Polonia, 1949) Lalo R. Villar (Galicia) Pierre Radisic (Bélxica, 1958) Cristina Rodríguez (Galicia, 1975) Rubén Rguez. Torres (Galicia) Arthur Rothstein (EEUU) America Sánchez (España, 1939) Pablo Sánchez Corral (Galicia) Schmid/Fricke (Alemaña) Dagmar Sippel (Alemaña) Manuel Sonseca (España, 1952) Javier Teniente (Vigo, Pontevedra, 1968) Ricard Terré (Sant Boi de Llobregat, Barcelona, 1928. Vive e traballa en Vigo) Michel Thersiquel (À Bannalec, Francia, 1944) Ruth Thorne-Thomsen (EEUU, 1943) David Townend (Reino Unido) Van Dendere (Holanda, 1943) Vítor Vaqueiro (Vigo, Pontevedra, 1948) Raúl Vázquez (Arteixo, A Coruña) Virxilio Vieitez (Pontevedra, 1930) Marcos Vilariño (Galicia, 1975) Manuel Vilariño (A Coruña, 1952) Xulio Vilariño (Foz, Lugo, 1969) Krystina Ziach (Krakau, Holanda, 1953)

FICHA TÉCNICA

DATAS 23 de xaneiro - 21 de marzo de 2004 LUGAR Salas de exposicións da primeira planta COMISARIOS Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal PRODUCIÓN MARCO - Museo de Arte Contemporánea de Vigo COORDINACIÓN Iñaki Martínez Antelo COLABORACIÓN Telmo Crespo Tojeira, María Rosa Seoane Gámez, Andrea Vilaboa Moreira MONTAXE José Pérez Couto, Guy Bobillo, Paul Guy, Jan Peter Landqvist, Helder F. Leal Figueirido, Isabel Sardiña EDICIÓN DVD José Luis Palmou ENMARCADO Ziralla RESTAURACIÓN María Rosa Seoane Gámez SEGUROS Campos & Rial S.A.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 33

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

FOTOGRAFÍA E ARTE VARIACIÓNS EN ESPAÑA 1900-1980

FOTOGRAFÍA E ARTE presentaba dunha síntese da historia da fotografía en España entre 1900 e 1980. O subtítulo “Variacións en España” constituía o eixo temático da exposición. En efecto, non se trataba dunha mostra sobre fotógrafos españois, senón dunha exposición de fotografías realizadas en España (ou sobre España) en distintos momentos históricos, foran ou non obras de autores estranxeiros, e nisto residía un dos seus grandes valores.

Os límites cronolóxicos da mostra foron o comezo do século XX e os anos da transición á democracia, un peche escollido non só polo seu significado simbólico, senón tamén por ser o momento no que a historia da fotografía deixa de ter sentido como relato independente e pasa a se converter nun fragmento dunha narración máis ampla: a historia da cultura visual. A exposición presentaba tres momentos distintos das relacións entre fotografía e arte: a fotografía subordinada ás artes plásticas, como linguaxe artística independente, e como ferramenta do traballo artístico.

As obras mostradas –en boa parte inéditas, e moitas delas vintage ou fotos de época– proveñen de coleccións privadas, que adoitan ser as dos propios autores ou das súas familias, así como de coleccións públicas: Archivo General de la Administración (Alcalá de Henares), Biblioteca Nacional (Madrid), Bill Brandt Archive (Londres), Center for Creative Photography (Tucson, Arizona), Fondo Fotográfico Universidad de Navarra (Pamplona), Georges Eastman House (Rochester, Reino Unido), Instituto de Crédito Oficial (Madrid), Instituto Valenciano de Arte Moderno (Valencia), Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (Madrid), Museu d’Art Contemporani de Barcelona, Museo de Pontevedra, Residencia de Estudiantes (Madrid).

38 autores e máis de 300 obras que nos falaban das relacións entre fotografía e arte, que ofrecían unha pluralidade de olladas desde e sobre o territorio español, que amosan os cruces entre distintos xéneros pictóricos/fotográficos como o retrato e a paisaxe, ou entre recursos plásticos e tecnolóxicos; que nos convidan a ser testemuñas do que aconteceu na arte da fotografía no derradeiro século.

34 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES Prefiriuse reducir a presencia de autores para conseguir mostrar conxuntos representativos do seu traballo e evitar a dispersión. A maioría deles contou cun amplo número de imaxes, na súa maior parte fotografías, pero tamén publicacións (revistas, foto-libros, carteis) nas que as devanditas imaxes se publicaron no seu momento. Entre os temas tratados nas fotografías expostas atopábanse as vistas urbanas, a paisaxe, os tipos populares, os tipos urbanos e marxinais, as escenas turísticas, os documentais etnográficos, as montaxes de propaganda política, as imaxes de prensa, os retratos e maila documentación de accións e procesos artísticos.

A exposición desenvolvíase en cinco apartados, correspondentes á ordenación da montaxe museolóxica no MARCO: O primeiro capítulo amosaba fotografías que eran exemplos dos distintos modelos de linguaxes fotográficas premodernas: a representación de tipos humanos (raciais, nacionais, folclóricos, turísticos), a documentación arquivística e maila paisaxe. Na súa maioría, os fotógrafos deste periodo practican unha fotografía subordinada ás artes plásticas, a fotografía artística.

O segundo apartado estivo adicado á fotografía moderna, que se define pola aceptación das características peculiares da linguaxe fotográfica como únicos medios expresivos do fotógrafo. Desenvólvese nos anos trinta e nel aparecen autores que practican a fotografía precisa nas súas reportaxes sobre España (Brandt, Cartier-Bresson, Krull, Munkacsi), así como outros fotógrafos (Benítez, Casas, Kaskel, Paniagua, Suárez) que desenvolven especialidades como o retrato, as vistas urbanas, turísticas ou a reportaxe segundo os modelos internacionais do que daquela se deu por chamar nova visión.

As imaxes monumentais e optimistas de Misiones Pedagógicas, na súa maior parte de José Val del Omar, viñan salientadas no tercer capítulo como exemplo de fotografía colectiva que responde con calidade estética a un programa político e cultural. A recoñecida importancia da fotografía na imaxe da guerra civil española presentábase na mostra por medio de fotomontaxes en carteis e fotomurais de Renau, fotomontaxes en cubertas de revistas de Heartfield, imaxes de retagarda de Reuter e retratos enfáticos de militares de Jalón Ángel.

Tras o paréntese da posguerra, no siguiente capítulo expoñíase a obra dun novo grupo de fotógrafos de gran calidade, que traballan nos anos cincuenta e sesenta con personalidade propia preto das coordenadas do documentalismo internacional do momento. As obras organizábanse en tres espazos conxugando criterios temáticos e cronolóxicos: o primero reunía obras dos anos cincuenta e sesenta. En segundo lugar, prestouse especial atención ás exposicións Terré-Masats-Miserachs de 1957 e 1959, que significaron a ruptura co tipo de fotografía ata entón dominante e a confirmación da validez da estética documental urbana. Unha parte daquelas exposicións reconstruíase na mostra. Un terceiro espazo presentaba obras dos sesenta e setenta, nas que o elemento fundamental era a utilización da fotografía en cor.

O peche, correspondente coa década dos setenta, presentaba o cambio que determina un posible fin da historia da fotografía, motivado polo uso común da linguaxe fotográfica por artistas que non se chaman a sí mesmos fotógrafos nin fan fotografías.

Para describir a nova situación exhibíanse traballos de artistas que fan esculturas efémeras coa única pegada da fotografía (Llena) ou accións na arte da paisaxe (Miralles); doutros que interpretan discursos entre a poesía, o teatro e maila música (Hidalgo) ou protagonizan relatos (Pazos); e tamén daqueles que crean traballos secuenciais e interactivos con medios fotográficos (Valcárcel Medina) ou fan obras plásticas a partir do proceso de manipular e reordenar imaxes (Gordillo). Fronte a este importante cambio, cunhas consecuencias que forman parte da cultura visual do presente, algúns fotógrafos enfróntanse coa tradición fotográfica e comezan a desenvolver proxectos nos que a investigación ou a crítica do documento son determinantes.

Os traballos seleccionados de Fontcuberta e García Rodero interpretan estas posibilidades.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 35

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 Ricard Terré, Carlos Pérez Siguier e Oriol Maspons na inauguración da exposición FOTOGRAFÍA E ARTE

COMISARIO

FOTO: XESÚS DE ARCOS

Horacio Fernández, director artístico de PhotoEspaña, é historiador da arte e profesor titular na especialidade de Historia da Fotografía na Universidade de Castilla-La Mancha. Organizou exposicións sobre historia da fotografía entre as que cabe salientar Mexicana. La fotografía moderna en México 1923-1940 (IVAM, Valencia, 1998) ou Fotografía pública (MNCARS, Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía, Madrid, e Museo de Bellas Artes, Bilbao, 1999), cun catálogo como principal publicación. Colaborou como crítico de arte contemporánea en xornais como El Mundo e revistas como Buades, El Europeo e Kalias, e publicou multitude de ensaios sobre arte e fotografía.

ARTISTAS FICHA TÉCNICA

DATAS 6 de febreiro - 16 de maio de 2004 LUGAR Salas de exposición da planta baixa PRODUCIÓN Fotografía e Arte. Variacións en España 1900-1980 foi unha exposición coproducida polo Museo de Arte Contemporánea de Vigo e o Centro Atlántico de Arte Moderno de Las Palmas de Gran Canaria coa colaboración de La Fabrica/PhotoEspaña04 ITINERANCIA MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo (6 febreiro – 16 maio 2004) PHOTOESPAÑA, Centro Cultural de la Villa de Madrid (2 xuño – 18 xullo 2004) CAAM, Centro Atlántico de Arte Moderno de Las Palmas (28 setembro – 5 decembro 2004) COMISARIO Horacio Fernández ASISTENTE COMISARIADO Emilia García Romeu XEFE EXPOSICIÓNS Iñaki Martínez Antelo COORDINACIÓN Marta García Viña MONTAXE José Pérez Couto, Guy Bobillo, Paul Guy, Jan Peter Landqvist, Helder F. Leal Figueirido, Isabel Sardiña, Severino Vázquez RESTAURACIÓN María Rosa Seoane TRANSPORTE Manterola Hasenkamp SEGURO STAI

36 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Adalberto Benítez (1893-1975) Bill Brandt (Alemaña 1904 – Reino Unido 1983) Antoni Campañá (1906-1989) Henri Cartier-Bresson (Francia, 1908) Gabriel Casas (1892-1973) Alvin Langdon Coburn (EEUU, 1882 - Gales 1966) Gabriel Cualladó (1925-2000) Joan Fontcuberta (1955) Robert Frank (Suiza, 1924) Cristina García Rodero (1949) Luis Gordillo (1934) John Heartfield (Alemaña, 1891- Alemaña 1968) Juan Hidalgo (1927) Jalón Ángel (1898-1976) Gonzalo Juanes (1923) Sibylle de Kaskel (Alemaña, 1905) Germaine Krull (Alemaña, 1897- Alemaña 1985) Antoni Llena (1942) Adolf Mas (1861-1936) Oriol Maspons (1928) Ramón Masats (1931) Fina Miralles (1950) Xavier Miserachs (1937-1998) Misiones Pedagógicas Martin Munkacsi (Romania, 1896 – EEUU 1963) José Ortiz Echagüe (1881-1980) Cecilio Paniagua (1911-1978) Carlos Pazos (1949) Carlos Pérez Siquier (1930) Otto Pless Josep Renau (1907-1982) Walter Reuter (Alemaña, 1906) W. Eugene Smith (EEUU, 1918 – EEUU 1978) José Suárez (1902-1974) Ricard Terré (1928) José Val del Omar (1904-1982) Isidoro Valcárcel Medina (1937) Virxilio Vieitez (1930) Gerardo Vielba (1921-1992) Conde de la Ventosa (José María Álvarez de Toledo, 1880-1951)

AS ACTIVIDADES A CREACIÓN DO NECESARIO APROXIMACIÓNS AO DESEÑO DO SÉCULO XX EN GALICIA Co propósito de fomentar a investigación e difusión do noso pasado recente, e mantendo a liña pluridisciplinar con olladas cara ás artes plásticas, o deseño e maila arquitectura, o MARCO de Vigo acolleu esta mostra de produción propia, que procuraba unha aproximación á historia do deseño do século XX en Galicia.

Foi a primeira vez que un museo adicaba unha exposición temática á historia do deseño feito en Galicia ou por autores galegos. A mostra foi resultado dunha investigación sobre as formas do deseño na historia galega do século XX, como punto de partida dunha cultura do cotián que non pretendía ser exhaustiva, senón inventario en curso dunha serie de produtos cos que Galicia se sumou á modernidade. O obxectivo centrouse no eido do deseño sobre papel e no de obxectos de uso doméstico, partindo das primitivas latas de conservas –primeiro deseño moderno en Galicia– ata o eido do deseño gráfico, tal como se ven realizando hoxe. Eludíronse voluntariamente o deseño industrial propiamente dito, o deseño de produtos multimedia ou de moda, por consideralos con suficiente entidade como para merecer, cada un deles, proxectos e investigacións específicas.

Hai que salientar a importante labor de investigación que veu acompañando esta mostra, incluída a revisión de bibliotecas e hemerotecas, arquivos persoais, visitas a coleccións privadas, verificación de fondos existentes en museos de ámbito autonómico, empresas, fundacións e particulares. Neste sentido, o obxectivo fundamental foi sacar á luz o traballo oculto de numerosos autores –arquitectos, pintores, debuxantes– as súas aproximacións ao deseño, e a súa importante contribución á cultura galega, especialmente antes dos anos oitenta, cando non existía formación regulada; cando o termo “deseñador” carecía da acepción de hoxe, e a maioría dos obxectos, deseños publicitarios, editoriais e de mobiliario eran realizados por artistas plásticos ou arquitectos.

O título “A creación do necesario” pareceu axeitado como consigna dos nosos propósitos: crear o necesario supón a invención de novas formas materiais que a sociedade industrializada require para relacionarse co seu contorno. Non obstante, Galicia careceu do peso dunha sociedade de mercado que fomentase a competencia como motor do seu desenvolvemento, igual que aconteceu co tecido civil –de natureza predominantemente rural– privado durante moito tempo do carácter medioburgués e capitalista ineludible para a existencia do deseño. Todo isto tornaba difícil falar con propiedade dun deseño galego e dunha historia que non sexa a dunha produción retardada e intermitente. Así e todo, o resultado da investigación permitiu afirmar que en Galicia houbo menos deseño do que debería, pero máis do que cabería esperar.

Conforme a investigación avanzaba, aumentaba a necesidade de reunir nun exhaustivo catálogo todos estes descubrimentos, non só das pezas en exhibición, senón tamén de textos críticos. O resultado foi unha publicación única no seu xénero, con interesantes aportacións para a consulta de expertos e público interesado, que inclúe unha antoloxía de textos críticos, desde 1916 aos nosos días, sobre a historia do deseño en Galicia que se reúnen por vez primeira nunha mesma publicación.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 37

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

O eixo do percorrido foi cronolóxico e artellouse nos seguintes apartados: Desde arredor de 1900 ata 1936, cando as expectativas da renovación xestadas durante a República quedaron truncadas pola Guerra Civil. Cómpre salientar a produción da industria conserveira e metalúrxica; a gráfica cartelística; o deseño editorial, de revistas e de anuncios, entre os que destaca Federico Ribas Da posguerra a 1975. Un período no que arquitectos e artistas vencéllanse ao mundo do deseño, no que salientan os inventos de Portela Seijo, a determinante labor de Luis Seoane e Isaac Díaz Pardo e a empresa de Sargadelos, a contribución de autores como José María de Labra e os irmáns Alejandro e Jesús de la Sota, que traballaron en Madrid, ou do arquitecto José Bar Boo. De 1975 aos nosos días, con dous espazos diferenciados: un adicado ao deseño gráfico e outro ao deseño de mobles. Este apartado facía un percorrido desde o asentamento democrático e maila implantación do Estado das Autonomías ata hoxe. Subliñábanse especialmente a profesionalización dos deseñadores gráficos, os prototipos de mobles dalgúns arquitectos e as tímidas iniciativas dalgunhas empresas no impulso cara ao deseño.

COMISARIA

María Luisa Sobrino Manzanares é Catedrática de Historia da Arte na Universidade de Santiago de Compostela, na que ven desenvolvendo o seu traballo desde 1980. A súa labor investigadora está dirixida cara á área da arte contemporánea, tanto no referente ao ámbito galego como ao internacional. É autora e coautora de numerosas publicacións en relación coa historia da arte galega e a estética contemporánea. A súa investigación inclínase cara a metodoloxías sociolóxicas, ás que se orientan parte dos seus artigos en revistas especializadas e ponencias de congresos. Ten comisariado distintas exposicións: “Presencias y Procesos”. (1989); “El proceso abstracto. Artistas gallegos 1950-1979” (1993); “Incidentes. Seis visiones europeas (1995); “De Asorey a los noventa. La escultura moderna en Galicia” (1997); “El cartelismo en Galicia” (1999), “Seoane y la vanguardia: sus maestros, sus amigos” e dirixido diversas iniciativas en torno ao ámbito da edición, da dirección de cursos monográficos e de proxectos de catalogación sobre os fondos institucionais, así como de proxectos de investigación orientados cara ás novas tecnoloxías.

FICHA TÉCNICA

DATAS 2 de abril - 5 de setembro de 2004 LUGAR Salas de exposición do primeiro andar do MARCO COMISARIA María Luisa Sobrino Manzanares ASESORES DOCUMENTACIÓN Pedro de Llano Neira Manuel Segade Lodeiro XEFE EXPOSICIÓNS Iñaki Martínez Antelo COORDINACIÓN Andrea Vilaboa Moreira PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COLABORACIÓN Consellería de Innovación, Industria e Comercio.

Xunta de Galicia DESEÑO MONTAXE Irisarri + Piñera, Estudio de Arquitectura MONTAXE José Pérez Couto, Guy Bobillo, Juanjo Fuentes, Paul Guy, Jan Peter Landqvist, Helder F. Leal Figueirido, Isabel Sardiña, Severino Vázquez RESTAURACIÓN María Rosa Seoane TRANSPORTE TTI SEGURO Stai

38 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES

ARTISTAS, ESTUDIOS DE ARQUITECTURA, EMPRESAS, ESTUDIOS DE DESEÑO A-cero Estudio de Arquitectura y Urbanismo S.L. Alberto Noguerol e Pilar Díez, N + D Alejandro Campos Finisterre (Fisterra, 1929) Alejandro de la Sota (Pontevedra, 1913 - Madrid, 1996) Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (Rianxo, A Coruña, 1886 Bos Aires, 1949) Álvaro Valiño (A Coruña, 1977) Antonio Tenreiro (A Coruña, 1893 -1972) Camilo Díaz Baliño (Ferrol, 1889 - Coence, 1936) Cándido Fernández Mazas (Ourense, 1902 -1942) Carlos Quintáns (Senande, Muxía, 1962) Carlos Maside (San Xulián de Requeixo, Pontecesures, 1897 1958) Cerámicas do Castro -Grupo Sargadelos Conservas Alfageme Conservas Massó Cosmic Daniel Vázquez Gulías (Beariz, 1869 - A Coruña, 1937) David Carballal Estudio Gráfico S.L. Don. Diseño Contemporáneo Fausto Isorna (Catoira, 1961) Federico Ribas Montenegro (Vigo, 1892 - Madrid, 1952) Fernando Agrasar (Vigo, 1963) Fernando Blanco Guerra (Carballiño, Ourense, 1947) Fernando César Mosca (San Francisco, Arxentina, 1961)· Francisco Mantecón (Vigo, 1948-2001) Galopín Parques Imago Mundi Deseño S.L. Irisarri + Piñera Estudio de Arquitectura Isaac Díaz Pardo (Santiago de Compostela, 1920) Jesús de la Sota (Pontevedra, 1924 - Berlín, 1980) Jesús Núñez (Betanzos, 1927) José Antonio Corrales (Madrid, 1921) José Arija (Burgos, s.d. -1920) José Bar Boo (Vigo, 1922 -1994) José Manuel López Mihura (Santiago de Compostela, 1966)

José María de Labra (A Coruña, 1925 - Palma de Mallorca, 1994) J. Portela Seijo (Santiago de Compostela, 1913 -1990) Juan Gallego (Santiago de Compostela, 1969) Juan Quián (A Coruña, 1958).

Justo Román S.L. La Artística Lolita Díaz Baliño (A Coruña, 1905-1962) Luís Caruncho (A Coruña, 1929) Luís Seoane (A Coruña, 1910 - Bos Aires, 1979) Manolo Méndez (Ourense, 1902 -2000) Manuel Janeiro Casal (Madrid, 1951).

Marcos Dopico (Narón, A Coruña, 1974).

Maria Antonia Dans (Oza dos Ríos, A Coruña, 1927 -1988) María Martínez S.A Martín de Echegaray (Vigo, s.d. - París 1957) Máximo Ramos (A Graña, Ferrol, 1880 - Madrid, 1949) Moncho Amigo (A Coruña, 1952) MOW Equipo de Diseño Ombretta etc.

Permuy Asociados, Deseño e Comunicación S.A. Rafael Barros (A Coruña, 1891 -1968) Ramón Vázquez Molezún (A Coruña, 1922 - Madrid 1993) Re-visión Roberto Treviño (Marín, Pontevedra, 1972) Signum Deseño Ta, ta, ta...

Taller DD, Ninfa, Riveiro, Martínez S.L. Todo es vanidad.

Torné e Asociados S.L. Uqui-Cebra.

Urbano Lugrís (A Coruña, 1908 -Vigo, 1973) Vier Arquitectos Xosé María Torné (A Coruña, 1957) Xosé Sesto (Pontevedra, 1909 - Caracas, 1998) Xosé Teiga/Teiga Concept.

Zeltia

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 39

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

THE LAST PICTURE SHOW ARTISTAS QUE FAN USO DA FOTOGRAFÍA. TENDENCIAS CONCEPTUAIS DE 1960 A 1982

THE LAST PICTURE SHOW, unha produción do Walker Art Center de Minneapolis, exploraba os novos usos e tendencias conceptuais da fotografía durante dúas décadas fundamentais na estética contemporánea. MARCO de Vigo acolleu esta mostra, en exclusiva para España, como unha oportunidade única de contemplar obras de artistas que, pola súa calidade e características, se converteron en referentes da historia da arte contemporánea internacional. A exposición incluiu préstamos dun importante conxunto de coleccionistas privados, galerías e museos de todo o mundo, ademais de numerosas obras pertencentes á colección permanente do Walker Art Center.

Cando, a mediados da década dos 50, a fotografía logrou cruzar con éxito o abismo que separaba a reprodución mecánica da obra de arte, atopou o seu propio espazo en museos e galerías, mentres os seus autores se unían ás filas de artistas respetados. Sen embargo, esta aceptación supuxo tamén novos retos para este medio e para a súa recén adquirida posición de prestixio. Un desafío representado por artistas que eran principalmente pintores e escultores, e que non se consideraban a si mesmos fotógrafos.

Esta mostra exploraba o desenvolvemento das tendencias conceptuais na fotografía de posguerra, desde os seus primeiros pasos nos anos 60, en traballos de artistas como Bernd & Hilla Becher, Edward Ruscha e Bruce Nauman, ata o seu ascenso á preeminencia mundial, na obra de artistas fotográficos de finais dos 70 e principios dos 80, como Sherrie Levine, Richard Prince e Cindy Sherman. A exposición ofrecía unha xenealoxía do nacemento dunha práctica fotográfica aínda hoxe poderosa e en evolución. A conformaban case 200 obras de 55 artistas que cubren unha grande diversidade de temas, que amplían os parámetros da fotografía moderna, sen perder de vista as orixes da práctica fotográfica no século XIX. A través da inclusión de obras que se centran en intervencións arquitectónicas e ambientais, no mundo de imaxes da cultura de masas, e no tratamento do corpo no espazo ou na representación do absurdo, THE LAST PICTURE SHOW pretendía documentar a importancia dun conxunto de prácticas fotográficas desenvolvidas por artistas que non eran necesariamente fotógrafos. O pintor Sigmar Polke iniciou a mediados dos 60 o que se convertiría nunha obsesión pola cámara, que lle levou a realizar experimentos fotográficos coas formas escultóricas e coa alquimia do propio proceso de revelado. En 1966, Bruce Nauman vólvese cara á cámara como un xeito de documentar actos escultóricos que participaban do conceptual, do fotográfico e da performance.

Estes e moitos outros artistas incluídos na mostra utilizan o proceso fotográfico con finalidade conceptual oposta aos modelos artísticos predominantes na fotografía, na pintura e na escultura. En realidade, estas prácticas liberaron a fotografía da súa anterior subordinación á pintura e á escultura. A finais dos 60 quedaba claro que os usos experimentais e conceptuais da fotografía gañaban forza e credibilidade no mundo da arte internacional.

A principios dos 80, ao pracer asociado co disfrute erudito da tradición da copia fotográfica maestra uniuse unha nova actitude cara á fotografía que estaba máis interesada no seu uso para fins conceptuais que nas intencións estéticas dos seus predecesores. É este legado o que atopa os seus herdeiros na nova xeración de fotógrafos que exploraba THE LAST PICTURE SHOW. 40 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES COMISARIO

Douglas Fogle é comisario asociado de artes visuais do Walker Art Center de Minneapolis, e organizou a exposición titulada The Last Picture Show: Artists Using Photography. 1960-1982. Durante o tempo que traballou para o Walker Art Center, Fogle realizou outras exposicións, incluíndo as tituladas Stills: Emerging Photography in the 1990s, en 1997; Painting at the Edge of the World, en 2001; Catherine Opie: Skyways and Icehouses, en 2002; e Julie Mehretu: Drawing into Painting, en 2003.

ARTISTAS Vito Acconci (Nova York, 1940) Bas Jan Ader (Winschoten, Holanda, 1942 - 1976) Giovanni Anselmo (Borgofranco d’Ivrea, Italia, 1934) Eleanor Antin (Nova York, 1935) John Baldessari (National City, California, 1931) Bernd & Hilla Becher (Siegen, Alemaña, 1931; Postdam, Alemaña, 1934)) Joseph Beuys (Krefeld, Alemaña, 1921 - 1986) Mel Bochner (Pittsburgh, EEUU, 1940) Christian Boltanski (París, 1944) Marcel Broodthaers (Bruselas, 1924 - 1976) Victor Burgin (Sheffield, Reino Unido, 1941) Sarah Charlesworth (East Orange, Nova Jersey, 1947) Bruce Conner (McPherson, Kansas, 1933) Jan Dibbets (Weert, Holanda, 1941) Valie Export (Linz, Austria, 1940) Hans-Peter Feldmann (Düsseldorf, Alemaña, 1941) Peter Fischli & David Weiss (Zurich, Suiza, 1952; 1946) Gilbert & George (Dolomitas, Italia, 1943; Devon, R. U., 1942) Dan Graham (Urbana, Illinois, 1942) Hans Haacke (Colonia, Alemaña, 1936) Douglas Huebler (Ann Arbor, Michigan, 1924 - 1997) Yves Klein (Niza, Francia, 1928 - 1962) Imi Knoebel (Dessau, Alemaña, 1940) Silvia Kolbowski (Buenos Aires, Arxentina, 1953) Barbara Kruger (Newark, Nova Jersey, 1946) David Lamelas (Buenos Aires, Arxentina, 1946) Louise Lawler (Bronxville, Nova York, 1947) Sherrie Levine (Hazleton, Pennsylvania, 1947)

Sol LeWitt (Hartford, Connecticut, 1928) Richard Long (Bristol, Reino Unido, 1945) Gordon Matta-Clark (Nova York, 1943 - 1978) Ana Mendieta (La Habana, 1948 - 1985) Nasreen Mohamedi (Nueva Delhi, 1937 - 1990) Bruce Nauman (Fort Wayne, Indiana, 1941) Hélio Oiticica & Neville d’Almeida (Rio de Janeiro, 1937 -1980; Belo Horizonte, Brasil, 1941) Dennis Oppenheim (Electric City, Washington, 1938) Giulio Paolini (Génova, Italia, 1940) Giuseppe Penone (Garessio, Italia, 1947) Adrian Piper (Nova York, 1948) Sigmar Polke (Olesnica, Alemaña, 1944) Richard Prince (Panamá, Zona do Canal, 1949)· Charles Ray (Chicago, 1953) Martha Rosler (Brooklyn, Nova York, 1943) Allen Ruppersberg (Cleveland, Ohio, 1944) Edward Ruscha (Omaha, Nebraska, 1937) Cindy Sherman (Glen Ridge, Nova Jersey, 1954) Laurie Simmons (Long Island, Nova York, 1949) Robert Smithson (Passaic, Nova Jersey, 1938 - 1973) Ger van Elk (Amsterdam, 1941) Jeff Wall (Vancouver, Canadá, 1946) Andy Warhol (Forest City, Pennsylvania, 1928 - 1987) Robert Watts (Burlington, Iowa, 1923 - 1988) William Wegman (Holyoke, Massachusetts, 1943) James Welling (Hartford, Connecticut, 1951) Hannah Wilkie (Nova York, 1940 - 1993)

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 41

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

FICHA TÉCNICA

DATAS 28 de maio - 19 de setembro de 2004 LUGAR Salas de exposición da planta baixa do MARCO COMISARIO Douglas Fogle PRODUCIÓN Walker Art Center, Minneapolis COORDINACIÓN Iñaki Martínez Antelo REXISTRO Gwen Bitz ASISTENTE REXISTRO Marta García Viña MONTAXE Phil Docken, Alberto Conde, Xosé Manuel Fernández, Paul Edward Guy, Juanjo Fuentes, Jan Peter Landqvist, Isabel Sardiña, Severino Vázquez, Daniel Vila MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI TRANSPORTE MT Art International SEGURO Huntington T. Block Insurance Agency, Inc. AON Company ITINERANCIA - Walker Art Center, Minneapolis, Minnesota (11 outubro 2003 –4 xaneiro 2004) - UCLA Hammer Museum, Los Angeles, California (8 febreiro –11 maio 2004) - MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, España (28 maio –19 setembro 2004) - Fotomuseum Winterthur, Zurich, Suiza (26 novembro 2004 –13 febreiro 2005) “THE LAST PICTURE SHOW é unha produción do Walker Art Center, Minneapolis, e foi posible grazas ao xeneroso apoio de Karen e Ken Heithoff, A Colección Jumex, Mattew O. Fitzmaurice, Carol e Judson Bemis Jr., e Harry M. Drake”.

42 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES O ESTADO DAS COUSAS O OBXECTO NA ARTE DE 1960 AOS NOSOS DÍAS COLECCIÓNS DOS FONDOS REXIONAIS DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE FRANCIA

A exposición O ESTADO DAS COUSAS foi exhibida, na súa primeira versión, no Museo de Belas Artes de Nantes entre o 28 de xuño e o 12 de outubro de 2003, co gallo do evento cultural “Tesouros públicos, 20 anos de creación nos Fondos Rexionais de Arte Contemporánea de Francia”, organizado polo Ministerio de Cultura francés. Nesa ocasión a mostra foi comisariada por Jean Marc Prévost.

Logo dun ano, os museos MARCO de Vigo e ARTIUM de Vitoria reproduciron esta exposición nas súas sedes respectivas. No caso do MARCO, por vez primeira unha mostra temporal ocupaba as dúas plantas do edificio, dado o número e dimensións das pezas expostas.

A exposición constaba de 117 obras procedentes das coleccións de dezasete FRAC (Fonds Régionaux d’Art Contemporain), creados en 1983 polo Ministerio de Cultura de Francia e os gobernos rexionais; unha rede de 24 centros destinada a promover a difusión e apoio á creación contemporánea, en liña cunha política de descentralización cultural con magníficos resultados no tocante á adquisición de obras de arte.

A través dunha selección destes fondos, a mostra presenta un percorrido pola evolución da arte contemporánea internacional desde principios dos anos sesenta –momento no que se produce a integración do obxecto cotiá como parte do discurso da arte– ata os nosos días. Deste xeito, preséntase e analízase o status do “obxecto” na arte en todas as súas formas e estados, a través dos diversos movementos artísticos.

Na versión de MARCO e ARTIUM o proxecto orixinal enriqueceuse coa inclusión de Juan Muñoz e Joan Brossa, dous artistas españois recentemente finados, ben representados nas coleccións dos FRAC, aos que nesta ocasión se adicaron cadansúas salas pola importancia da súa traxectoria, e que nos ofrecen dúas presentacións diametralmente opostas no tratamento do obxecto.

A partir deste método de análise, unha especie de corte transversal, os obxectos vanse transformando perante os nosos ollos en reflexos da visión contemporánea. Ás veces fálannos da experiencia do contorno inmediato, ou reivindican a súa individualidade e a dos seus creadores; ou fannos reflexionar sobre a súa función e sobre os efectos da sociedade de consumo; ou presentan cuestións como a inutilidade da obra de arte, ou as fronteiras entre arte e deseño; ou convértense en metáforas, en símbolos, en pegadas do seu pasado inmediato, das súas orixes. En suma, funcionan como vía para a mellor comprensión da arte actual.

A exposición non podería empezar doutro xeito que con Duchamp e a súa Boîte en Valise (1966), unha obra que reproduce 83 pezas en miniatura do artista inventor do ready–made, que elevou un urinario á categoría de “obra de arte” incluídoo nunha exposición baixo o título de Fontaine (1917). Un elemento de uso cotiá que por decisión do artista, sacado de contexto e colocado sobre unha peaña, pasou a ser considerado obxecto

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 43

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 “Interesounos a frescura da exposición e a súa innegable carga de sentido do humor. Cando un obxecto cotiá se descontextualiza do ámbito e da función para a que foi creado, inevitablemente se producen equívocos e paradoxos que poden arrincarnos un sorriso. Se a isto lle engadimos a integración do devandito obxecto nunha obra de arte e a súa posterior exhibición nunha estrutura museística, é mais que probable que o equívoco se converta en discurso e o paradoxo en metáfora.

Nisto reside o poder da arte”.

Carlota Álvarez Basso e Javier González de Durana Comisarios da exposición artístico. O resultado foi moito máis aló da provocación, e sentou as bases –aínda hoxe vixentes– dun novo concepto do artista e da súa obra, segundo a cal a idea está por riba da manufactura.

Corenta anos de obxectos acumulados, comprimidos, inventados, recuperados, fabricados, descompostos e pasados por todas as fases que os artistas imaxinen. Os obxectos do cotián desviados da súa función por Fluxus ou dotados de memoria por Boltanski; os refugados tralo seu uso pola sociedade de consumo e reinventados pola “Nova escultura inglesa”; os desprazados da súa función por Bertrand Lavier ou John Armleder; os inventariados por Claude Closky; os despregados por Christian Marclay; os acumulados por Daniel Firman; os magnificados por Patrick Tosani; os procedentes de encontros efémeros orquestrados por Gabriel Orozco; e todos os demais obxectos máquina, obxectos vitrina, obxectos cínicos, obxectos vendados... Vasto panorama do que se fixo en arte dende que a arte é contemporánea a través de mostras desenfiadas no tempo, pois nestas exposicións axiña se pasa da cousa ao obxecto, do obxecto ao produto; oscílase sen cesar do un ao outro, entre ironía e cinismo, crítica e demostración, contestación e fascinación estética.

Os artistas do movemento Fluxus (Robert Filliou, Ben), retomaron a herencia dadaísta e duchampiana, descontextualizando os obxectos cotiás para producir imaxes e xogos de linguaxe “poéticos e políticos”.

Posteriormente, os artistas Pop (Richard Hamilton, Andy Warhol) e os Novos Realistas (César, Raymond Hains) interesáronse polos obxectos de consumo de masas e os incorporaron como elementos integrantes da súa obra, co fin de establecer unha relación directa entre a realidade e as transformacións do mundo contemporáneo.

FICHA TÉCNICA

DATAS 8 outubro 2004 – 9 xaneiro 2005 LUGAR Salas de exposición planta baixa e primeiro andar PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo, e ARTIUM, Centro–Museo Vasco de Arte Contemporáneo de Vitoria–Gasteiz DIRECCIÓN PROXECTO EN MARCO Carlota Álvarez Basso Iñaki Martínez Antelo

A partir dos anos setenta, seguindo a estela da arte conceptual, Christian Boltanski concibe unha serie de obxectos íntimos, cheos de memoria, e nos oitenta a “nova escultura inglesa” (Tony Cragg, Bill Woodrow) retoma as formas de arte minimalista e conceptual, para interesarse polas marxes das sociedade de consumo.

As descontextualizacións de Richard Artschwager, ou máis tarde de Bertrand Lavier, John Armleder ou Sylvie Fleury, son un xeito de percorrer, de forma crítica, a historia da escultura e da pintura actual.

DIRECCIÓN PROXECTO EN ARTIUM Javier González de Durana

Na década dos noventa, Claude Closky, traballando coa linguaxe e mailo obxecto, aprópiase e pon en escena “cousas” anodinas, mentres os POF (Prototipos de Obxectos en Funcionamento) de Fabrice Hybert cuestionan os sistemas de produción e de difusión da arte. O obxecto pode tamén entrar nun eido máis narrativo –como no caso de Xavier Veilhan– ou se transformar en produto, como pon en evidencia Jean–Luc Moulène.

Pola súa banda, Gabriel Orozco cuestiónase as nocións de “artesanía” e “produto industrial”, ao tempo que L’Atelier Van Lieshout, entre outros, reflexiona en torno ao status mesmo de obra de arte, sobre a súa función e as súas formas de presentación, co fin de reformular a economía do obxecto e dos seus desexos.

ASESORES Catherine Elkar, Hervé Legros, Pascal Neveux

44 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

IDEA ORIXINAL Jean–Marc Prévost

COORDINACIÓN EN FRANCIA Eléonore Jacquiau Chamska COORDINACIÓN EN MARCO Marta García Viña

AS ACTIVIDADES ARTISTAS

COORDINACIÓN EN ARTIUM Yolanda Egoscozábal MONTAXE Equipo de montaxe do MARCO MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI TRANSPORTE TTI

John M. Armleder (Ginebra, Suiza, 1948) Richard Artschwager (Washington, EEUU, 1924) Atelier Van Lieshout (Ravenstein, Holanda, 1963) Richard Baquié (Marsella, Francia, 1952–1966) Basserode (Niza, Francia, 1958)·Ben (Nápoles, Italia, 1935) Christian Boltanski (París, 1944) Étienne Bossut (Saint–Chamond, Francia, 1946) Céleste Boursier–Mougenot (Niza, Francia, 1961) George Brecht (Halfway, EEUU, 1925) Marcel Broodthaers (Bruxelas, 1924 – 1976) Joan Brossa (Barcelona, 1919 – 1998) César (Marsella, Francia, 1921 – París 1998) Claude Closky (París, 1963) Tony Cragg (Liverpool, Reino Unido, 1949) Michael Craig–Martin (Dublín, 1941) Bill Culbert (Port Chalmers, Nova Zelanda, 1935) Wim Delvoye (Wervick, Bélxica, 1965) Erik Dietman (Jönköping, Suecia, 1937 –París 2002) Marcel Duchamp (Blainville–Crevon, Francia, 1887 – París 1968) Hubert Duprat (Nérac, Francia, 1957) Eric Duyckaerts (Lieja, Bélxica, 1953) Robert Filliou (Sauve, Francia, 1926 – Les–Eyzies, Francia, 1987) Daniel Firman (Bron, Francia, 1966) Peter Fischli & David Weiss (Zurich, Suiza, 1952; 1946) Sylvie Fleury (Xenebra, Suiza, 1961) Anne Gardiner (Escocia, Reino Unido, 1967) Gotscho (París, 1945)· Hans Haacke (Colonia, Alemaña, 1936) Raymond Hains (Saint Brieuc, Francia, 1926) Richard Hamilton (Londres, 1922) Thomas Huber (Zurich, Suiza, 1955)

Fabrice Hybert (Luçon, Francia, 1961) Pascal Kern (París, 1952) Bertrand Lavier (Châtillon–sur–Seine, Francia, 1949) Allan McCollum (Los Angeles, EEUU, 1944) Christian Marclay (San Rafael, EEUU, 1955) Philippe Mayaux (Roubaix, París, 1961) Jean–Luc Moulène (Reims, Francia, 1955) Juan Muñoz (Madrid, 1953 – Ibiza, España, 2001) Cady Noland (EEUU, 1956) Gabriel Orozco (Veracruz, México, 1962) Panamarenko (Amberes, Bélxica, 1940) Philippe Parreno (Oran, Arxelia, 1964) Bruno Peinado (Montpellier, Francia, 1970) Présence Panchounette (Grupo fundado en 1969 en Burdeos, Francia, e disolto en 1990) Philippe Ramette (Auxerre, Francia, 1961) Jean–Pierre Raynaud (Colombes, Francia, 1939) Tobias Rehberger (Esslingen, Alemaña, 1966) Mimmo Rotella (Catanzaro, Italia, 1918) Jean–Michel Sanejouand (Lyon, Francia, 1934) Patrick Saytour (Niza, Francia, 1935) Thomas Schütte (Oldenbourg, Alemaña, 1954) Alain Séchas (Colombes, Francia, 1955) Roman Signer (Appenzeil, Suiza, 1938) Patrick Tosani (Boissy–l’Aillerie, Francia, 1954) Martin Tupper (vive e traballa en Niza) Xavier Veilhan (Lyon, Francia, 1963) Jean–Luc Vilmouth (Creutzwald, Francia, 1952)· Andy Warhol (Pittsburgh, EEUU, 1928 – Nova York, 1967) Franz West (Viena, 1947) Bill Woodrow (Londres, 1948) Erwin Wurm (Bruck an der Mur, Austria, 1954)

SEGURO STAI PATROCINIO Esta exposición foi posible grazas á inestimable colaboración da AFAA - Association Française d´Action Artistique, Ministère des Affaires Étrangères, e da DAP/Délégation aux Arts Plastiques, Ministère de la Culture et de la Communication de Francia Co patrocinio de XACOBEO 2004.

Galicia ITINERANCIA MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo (8 /10/2004 – 9 /01/2005) ARTIUM, Centro–Museo Vasco de Arte Contemporáneo de Vitoria (2 /O2/2005 – 22 /O5/2005)

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 45

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

SALÓN DE ACTOS BAD BOYS VÍDEOS DE ARTISTAS ESPAÑOIS Dentro da programación do MARCO de Vigo, a eleción desta mostra non foi casual. Tanto na súa programación de exposicións temporais como nos ciclos programados no Salón de Actos, o vídeo supón unha deliberada opción pola contemporaneidade. En consonancia co lugar cada vez máis destacado que o audiovisual ocupa nas nosas vidas, as producións videográficas sírvense das novas tecnoloxías non só como vehículo de comunicación, senón tamén como reflexión sobre os límites da arte e a súa repercusión. Neste caso, o espazo que habitualmente se dedica á proxeción de ciclos de cine, acollía unha exposición temporal, establecendo así unha conexión entre este ámbito e as salas de exposición.

Desde hai xa algún tempo, temos asistido en España a unha grande proliferación de obras de arte en formato videográfico. Isto débese a varias razóns, entre elas a inclusión de artistas españois dentro de parámetros e estéticas internacionais que asimilan a produción videográfica como unha ferramenta máis á hora de comunicar e expresar os conceptos nos que se basea a súa aposta artística. Por outra banda, o vídeo ofrece, como o cine, un modo de achegamento a estados, problemas e representacións do ser humano en tódalas súas vertentes. Non é de estrañar que os artistas utilicen o vídeo como presentación fiel e directa, creando unha atmosfera máis real nas súas acións ou narracións, tanto a través do son como da imaxe.

En España, moitos dos artistas que durante os anos setenta e oitenta proviñan de disciplinas como a escultura, a pintura ou a fotografía, adoptaron o medio videográfico e a súa rápida, eficaz e espectacular expresión para os seus traballos. Logo destes primeiros iniciadores, os herdeiros destes postulados, enraizados xa de pleno no manexo, produción e edición de pezas videográficas, e nas súas diversas vertentes narrativas, experimentais, cinematográficas, documentais, etc., comezan a obter excelentes resultados. O panorama español vaise nutrindo dunha boa canteira de artistas que empezan a gozar do respecto internacional, e que en moitos dos seus traballos fusionan o vídeo con outros medios artísticos. Por iso non é de estrañar que a maior parte destes artistas, ademais do vídeo, traballen noutros formatos como fotografía, escultura, performances ou instalacións.

BAD BOYS presenta os traballos de sete artistas intentando observar os principios e inquedanzas que reflicten a todos eles, e tamén a unha xeración que, como eles, non é allea ás cuestións políticas, á televisión, á música, ao propio mundo da arte, aos debates de xénero, ós nuevos sistemas dixitais, á desmitificación de roles, ao concepto de amizade, e a esa perda da inocencia adolescente. A súa forte actitude non deixa ao público indiferente, porque tratan, desde os seus diferentes mundos, de ser partícipes da mesma sociedade que lles rodea, e que ás veces lles fai sentir como eses Bad Boys de películas ou series de televisión, entre a ironía, o risco e o humor.

46 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

ARTISTAS Manu Arregui (Santander, 1970) Carles Congost (Olot, Girona, 1970) Jon Mikel Euba (Bilbao, 1967) Joan Morey (Sant Llorenç de’s Cardassar, Mallorca, 1972) Sergio Prego (San Sebastián, 1969) Pepo Salazar (Vitoria, 1972) Fernando Sánchez Castillo (Madrid, 1970)

AS ACTIVIDADES “Desde o punto de vista temático, BAD BOYS supuxo unha arriscada aposta por temas algo olvidados ou pode que non ben presentados nos ensaios teóricos dos últimos tempos. Estes artistas baséanse na súa propia identidade, condición, xénero e experiencias, como presentacións desde onde buscar parte da súa propia identidade. A través das súas obsesións, desexos, inquedanzas, loitas, etc., extráese toda esta rebeldía, ironía, ousadía, e ata travesura, mais cada un deles ten unha vertente e un motivo diferente”.

COMISARIO

Agustín Pérez Rubio (Valencia, 1972), crítico de arte e comisario independente, é conservador-xefe do MUSAC. Licenciado e doctorado pola Universidade de Valencia, desde 1995 é coordinador do Fondo Documental de Arte Contemporáneo da Universidade de Valencia. Foi Director das IX e X Jornadas de la Imagen de la Comunidad de Madrid. Membro da Asociación de Críticos de Arte Internacional (AICA).

Desde os seus comezos en 1998 ata finais de 2002 foi coordinador da sala La Gallera en Valencia. Ten impartido e dirixido diversos seminarios e conferencias en universidades e centros artísticos, e é colaborador habitual en revistas de arte nacionais e internacionais.

Agustín Pérez Rubio Comisario da exposición

FICHA TÉCNICA

DATAS 25 de xuño - 5 de setembro de 2004 LUGAR Salón de Actos do MARCO COMISARIO Agustín Pérez Rubio XEFE EXPOSICIÓNS Iñaki Martínez Antelo COORDINACIÓN Marta García Viña MONTAXE Paul Edward Guy MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI

PRODUCIÓN Dirección General de Relaciones Culturales y Científicas do Ministerio Español de Asuntos Exteriores, co gallo da 50 Bienal de Venecia (13 xuño – 10 xullo 2003) ITINERANCIA 50 Bienal de Venecia. Fontego dei Tedeschi (13 xuño – 10 xullo 2003) Centros Culturais de España en México, Lima, Montevideo, San José de Costa Rica e Santiago de Chile, dentro da Rede de Centros e Oficinas de Cooperación Cultural de España en Latinoamérica (agosto 2003 – maio 2004) MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo (25 xuño - 5 setembro 2004)

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 47

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

ESPAZO ANEXO ANGELA DE LA CRUZ Con ANGELA DE LA CRUZ, MARCO inauguraba o programa de exposicións do Espazo Anexo cunha artista, galega de nacemento, pero moito máis coñecida no ámbito internacional. Ángela de la Cruz ten exposto a súa obra por moitos países, pero a mostra do MARCO supuxo a súa primeira exposición individual no ámbito español.

Con ela continuou os seus proxectos para o ano 2004, no que, tras unha interesante proposta nun dos project room de ARCO’04, foi seleccionada para participar en “Manifesta” –que na edición 2004 tivo como sede a cidade de San Sebastián– e no Forum Barcelona 2004. No mes de xuño deste ano inaugurou a súa primeira exposición individual na mítica Lisson Gallery de Londres, a galería que actualmente a representa, xunto coa Galerie Krinzinger de Viena e Anna Schwartz Gallery de Australia.

O proxecto para o Espazo Anexo consistiu en dúas obras “in situ” –Larger than Life (Máis grande ca vida) e Stuck (Atascado) realizadas á medida para as dúas salas do Espazo Anexo, que xogaban co sentido do espazo e dos seus límites en sentido real e figurado. Unha invadía literalmente a sala principal impedindo o acceso do espectador a este espazo, mentres a outra, ao incrustarse na entrada do corredor de acceso á segunda sala, bloqueaba o paso á mesma.

“A primeira vez que cortei aquel lenzo, en 1996, pendureino nun recanto e transformouse nunha especie de obxecto animado, pero mantendo tódalas características da pintura. A obra chamábase ‘Ashamed’ (Avergonzada). De xeito que, aínda que a pintura tiña adquirido esta calidade de obxecto, seguía sendo pintura. É moi importante que a pintura se manteña dentro dos parámetros da tradición; doutro modo non tería significado. O que eu intento é investigar a linguaxe da pintura”.

Angela de la Cruz

48 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES TEXTO DA ARTISTA FICHA TÉCNICA

DATAS 24 de setembro - 8 de decembro 2004 LUGAR Espazo Anexo DIRECCIÓN SALA PROXECTOS Carlota Álvarez Basso Iñaki Martínez Antelo COMISARIA Carlota Álvarez Basso DIRECCIÓN MONTAXE Paul Edward Guy Colin Guillemet PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COLABORAN MIR-Jaurena S.A.; London Institute Chelsea College of Art; London University of the Arts; IFEVI, Instituto Feiral de Vigo

“Ata agora, o meu traballo consistiu en varias liñas de investigación pictórica moi definidas que se poden agrupar dentro das seguintes categorías: Everyday Paintings (Pinturas do cotián), que interactúan con outras obras para crear pinturas-obxecto; Site-specific Paintings (Pinturas para un espazo concreto), que abandonan o plano vertical tradicional e a presentación moderna da pintura greenbergiana; Commodity Paintings (Liña básica: Ready-to-Wear, Loose Fit e Minimum), que salientan os conceptos de serie e repetición; Recycled Paintings (Pinturas recicladas), que reutilizan o bastidor ou o lenzo ata o infinito pintando sobre pintado a partir doutras pinturas; e Still-life Paintings (Natura morta), que incorporan un obxecto.

As Still-life Paintings e Recycled Paintings constitúen a base dunha nova linguaxe, baseada no apropiacionismo na pintura: as obras son autoreferenciais e son conscientes da historia da pintura. Obras e obxectos aparecen distorsionados, inseridos un no outro, ou impulsados por outros traballos.

A última obra, Clutter (Amoreamento), volve a introduci-lo uso do aluminio e dos obxectos de metal; os marcos metálicos convértense en contedores doutras pinturas; os lenzos transfórmanse en algo así como contedores de restos para reciclar.

No proxecto para o MARCO, volvo a considerar dous conceptos de obras anteriores: Larger than Life (Máis grande ca vida), que se presentou por vez primeira en 1998, e Stuck (Incrustado), de 2001. Durante os últimos anos, o meu traballo reflexiona sobre a “acumulación” de pinturas e o exceso de produción que, convertido en obra individual, adquire singularidade. Larger than Life (2004) e Stuck (2004) comparten similitudes conceptuais, se ben teñen máis que ver coa singularidade e a expresión que cos traballos en serie. Ámbolos dous traballos fan referencia ao espazo. Son “site-specific”, producidos especificamente para este espazo en concreto. O primeiro encáixase no seu interior e, a un tempo, ao facelo excede os límites do Espazo Anexo; o segundo incrústase no oco que dá acceso á máis pequena das dúas salas, sen poder entrar ou saír do espazo.

O Anexo ou sala de proxectos é un espazo situado na praza peonil posterior do museo, que un podería considerar como un “engadido”. A idea de utilizalo como “contedor” de obras está vencellado a temas presentes nos meus traballos, como Parasite (Parasito, 1998) ou Clutter (Amoreamento, 2003); nestes casos, unha pintura contén outras. Deste xeito, arquitectura e pintura fúndense nunha única peza. O resultado final será un espazopintura transformado nun espazo-obxecto de natureza parasitaria onde ambos anulan os seus roles tradicionais.

A cor e a escala utilízanse tamén para representar a tradición pictórica e a arquitectura. A cor é un elemento importante nestas obras, xa que fai referencia á pintura histórica española, e á identidade do propio Espazo Anexo”.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 49

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 DATOS BIOGRÁFICOS

Angela de la Cruz (A Coruña, 1965), galega de nacemento, leva máis de quince anos residindo no Reino Unido.

Despois de ter realizado estudios de Filosofía na Universidade de Santiago de Compostela, trasládase a Londres, onde cursa estudios en diversas escolas de arte (Chelsea College of Art; Goldsmith’s College; Master en Escultura e Teoría da Arte en Slade School of Art) e comeza unha prometedora carreira artística, que lle levou nos últimos anos a ser considerada unha das artistas máis interesantes da súa xeración. Na actualidade vive e traballa en Londres, e desenvolve actividades docentes na Chelsea School of Art, The Ruskin School, Oxford University.

Exposicións indi viduais 2004 MARCO, Museo de Arte Contemporanea de Vigo, España Lisson Gallery, Londres Nicolas Krupp Gallery, Basilea, Suíza Project room, ARCO 2004, Madrid 2003 Galleri Bouhlou, Noruega “Clutter”, Galerie Krinzinger, Viena 2002 Anna Schwartz Gallery, Melbourne, Australia “Prop”, Sturegallerian, Estocolmo, Suecia Wetterling Gallery, Estocolmo, Suecia Perth International Arts Festival, The Church Gallery, Perth, Australia 2001 Anthony Wilkinson Gallery, Londres 2000 John Weber Gallery, Nova York, EEUU 1999 Everyday Painting”, Galerie Krinzinger, Viena “One Painting”, Lift Gallery, Londres 1998 “Larger Than Life”, The Ballroom, Royal Festival Hall, Londres “Everyday Painting”, Anthony Wilkinson Gallery, Londres “4xSolo”, De Markten, Bruxelas, Bélxica “Everyday Painting”, John Weber Gallery, Nova York, EEUU 1997 Galerie In Situ, Aalst, Bélxica 1993 Untitled, Premises, Hackney, Londres Prox ec tos 2003-4 “9 Multiples” Loushy Art Projects, Tel Aviv, Israel 2002 “Prop”, Sturegalleri, Estocolmo, encargo da Wetterling Gallery, Suecia 2001 Montaje escénico “At Any Time - New Work”, Ballet Rambert, en Lindbury Studio, Royal Opera House, Londres. Coreografía de Rafael Bonachela 1998 “Larger Than Life”, The Ballroom, Royal Festival Hall, Londres Exposicións c olec ti vas (selección) 2004 Forum Barcelona, España Tanya Rumpff Gallery, Haarlem, Holanda Manifesta V, San Sebastián, España “Escape Velocities”, Spital Space, Londres 2003 “Tra Est e Ovest - Galerie Krinzinger”, GAS Art Gallery, Turín, Italia “Wetterling 1978-2003”, Wetterling Gallery, Estocolmo, Suecia 2002 “Eva Schlegel & Friends”, Gallerie 422, Gmunden, Austria “Four Women and a Pregnant Man”, Galleri MGM, Oslo, Noruega “Life is Beautiful”, Laing Art Gallery, Newcastle “Sitting Tenants”, Lotta Hammer, Londres 2001 “Melancholy” Sunderland, Reino Unido “Ingenting” (Nothing: Exploring Invisibilities), Rooseum, Malmo, Suecia “Nothing: Exploring Invisibilities”, Mead Gallery, University of Warwick, Reino Unido “Makeshift”, University of Brighton Gallery, Brighton, Reino Unido 2000 “Landscape”, Barbara Gillman Gallery, Miami, EEUU “3 Rooms”, Anthony Wilkinson Gallery, Londres “The Wreck of Hope”, The Nunnery, Londres “Point of View I/II”, Richard Salmon Gallery, Londres “Art for the 21st Century”, John Weber Gallery, Nova York 1999 “My Old Man Said Follow the Van”, Rosemary Branch, Londres “Aktuelle Kunst”, The Water Tower, Vlissingen, Holanda John Moores 21, Walker Museum & Art Gallery, Liverpool “Getting the Corners”, Or Gallery, Vancouver, Canadá “Transgressions and Transformations” Yale University, New Haven, EEUU “Europe on a Shoestring”, John Weber Gallery, Nova York French Institute, Viena“Peinture sur PEINTURE”, Salle de Bal, Viena “54x54”, MOCA, Londres 1998 “UK Maximum Diversity”, Atelierhaus der Akademie der bildenden Kunste, Viena “Contemporary Women Painters”, The Hillwood Art Museum, Brookville, Nova York “Speed”, The New Langton Arts Centre, San Francisco, EEUU “Destroyer/Creator”, John Weber Gallery, Nova York 1997 “Dissolution”, Laurent Delaye Gallery, Londres “Fasten Seatbelt”, Galerie Krinzinger, Viena “Shuttle”, Anthony Wilkinson Fine Art, Londres “Lineart”, Galerie In Situ, Aalst, Bélxica 50 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES EU, MUSEO CENTRO DE ARTE EGO EN MARCO DE VIGO O proxecto EU, MUSEO, cuxo resultado foi a exposición colectiva no Espazo Anexo do MARCO, comisariada por Carmen Cantón, é unha obra en proceso iniciada na primavera de 2004. Unha experiencia de comunicación e creación que consolidaba a idea do Espazo Anexo do MARCO como sala de proxectos para artistas emerxentes, destinada á produción de obra “in situ” e con particular atención a creadores do eido local e autonómico.

O seu punto de partida é o Centro de Arte EGO, dirixido por Carmen Cantón: un “museo portátil”, visualizado en forma de moble branco, concibido como espazo para a creación e a exhibición de propostas artísticas contemporáneas, e como modelo transgresor do concepto de grandiosidade museística.

Foi a primeira vez que un proxecto do Centro de Arte EGO se presentaba nun museo español, tras un amplo currículo internacional coa presentación de proxectos en distintas institucións e centros de arte de Europa e América, en cidades como Venecia (Bienal de Venecia, xuño 2001), Caracas (Museo de Arte Contemporáneo Sofía Imber, xuño 2001), Duisburg, Alemaña (Museum Küppersmühle Sammlung Grothe, maio 2002), e a rede de Embaixadas e Centros da Axencia Española de Cooperación Internacional do Ministerio de Asuntos Exteriores durante o ano 2003: Perú, Paraguai, Arxentina, Santo Domingo, e México, entre outras.

EGO esixe que os artistas realicen obras producidas especificamente para cada proxecto. Unha obra única, pero tamén un proceso colectivo, unha cuestión aberta a múltiples ramificacións. O obxectivo é propoñer-promover un espazo de encontro, de reflexión, e presentar novas iniciativas dentro do marco das artes.

Cada un dos novos artistas participantes, formados na Facultade de Belas Artes de Pontevedra, concibiu a súa proposta individualmente, pero tendo ao mesmo tempo como fío condutor a idea do museo como espazo para a creación, dentro e fóra das salas de exposición e dos muros do MARCO. Paradoxalmente todas as obras propostas para o MARCO de Vigo eran, á súa vez, accións, en presente, en infinitivo: crear bosques, coleccionar coleccionistas, vender museos, ampliar museos, representar accións... tiñan como común denominador o cuestionamento da institución museística ou dos “axentes” do mundo da arte. Desde o proxecto de ampliación museística de Cris Iglesias, ata o “bosque da arte”, creado por Carlos Latorre co seu plan de repoboación forestal, pasando pola estratexia de marketing ideada por Irene González e Diana Lores, o arquivo documental de coleccionistas elaborado por Amaya González Reyes, ou as acciónsintervencións de Jorge Migoya nos espazos do museo, todos eles son proxectos “abertos” e participativos, tanto no eido físico como no plano temporal, pola súa énfase na acción e na participación do público.

Baixo todas estas propostas latexaba a identificación do museo como un ser con entidade propia, e a relación individuo-museo, museo-artista, tal como suxería o título da exposición. Ao fin e ao cabo, TODOS SOMOS “MUSEO”.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 51

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 ARTISTAS E PROXECTOS

COMISARIA

Amaya González Reyes (Sanxenxo, Pontevedra, 1979) Proxecto: “Coleccionar coleccionistas”

Carmen Cantón (Oviedo, 1955) vive e traballa en Madrid. Artista versátil, en 1994 crea xunto con Pelayo Varela o Centro de Arte Ego, que ten na súa orixe e como colocación un moble disposto no salón da súa propia casa. En 1995 crea e dirixe La Ruta del Sentido, unha revista de autor asociada a Ego que compila diversas propostas de artistas contemporáneos españois. Carmen Cantón, como artista independente dos seus propios proxectos, ten realizado diversas exposicións individuais e colectivas. Na actualidade traballa en proxectos como “Carmen Cantón Gallery”, co que promove a obra de comisarios de arte.

Irene González e Diana Lores (Avilés, Asturias, 1978; Serra de Outes, Noia, A Coruña, 1977) Proxecto: “Véndese museo” Cris Iglesias (Couso, Pontevedra, 1975) Proxecto: “Proxecto de ampliación” Carlos Latorre (Calahorra, La Rioja, 1977) Proxecto: “Crear bosques” Jorge Migoya (Arriondas, Asturias, 1975) Proxecto: “Cinco dedos dentro (ou 5 dedos de ego)”

“Ego parte dunha idea de proxección do íntimo cara ao espazo público. Un exercicio de exhibición, que evidentemente se achega ao concepto de exposición, no sentido de que amosa partes integrantes da subxectividade. Esta analoxía que vai dende o individual á súa proxección pública convértenos en comisarios do noso propio traballo, comisarios do traballo dos nosos amigos, nun proceso de articulación do social que non ten fin. É por isto que Ego consiste nun sistema nómade que ten a súa razón de ser polas relacións afectivas que establece en cada lugar no que se coloca.

Como museo portátil, Ego continúa unha tradición iniciada polas vangardas europeas desenvolvida por Marcel Duchamp e as súas Boîtes, que consistían nun exercicio artístico á vez que nun modelo curatorial. A través da reprodución das súas obras e a súa “exposición” nun maletín, Duchamp establecía as condicións polas que desexaba que a súa obra fose lida. A diferenza esencial entre este modelo portátil e Ego, é que este se ofrece como espazo neutro, como canle de comunicación cun contido que depende das variables culturais inseridas en cada lugar no que se instala e baixo os actores que representan a súa imaxinería; Ego é unha función (case no sentido teatral do termo). As posibilidades para que esta canle se converta nun medio de comunicación activo atópanse no seu USO. E é nisto no que insiste Ego, nun “úsame conforme o teu xeito de entender o mundo, e quedará reflectido en Ego como forma de arte”.

Carmen Cantón Comisaria da exposición 52 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

FICHA TÉCNICA

DATAS 17 de decembro 2004 – 6 de marzo 2005 LUGAR Espazo Anexo DIRECCIÓN SALA PROXECTOS Carlota Álvarez Basso Iñaki Martínez Antelo COMISARIA Carmen Cantón PRODUCIÓN MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo COLABORAN Facultade de Belas Artes de Pontevedra EGACI, Escola Galega de Cine Oficina de Medio Ambiente da Universidade de Vigo MONTAXE Paul Edward Guy Jan Peter Landqvist MONTAXE AUDIOVISUAL ITAVI

AS ACTIVIDADES PUBLICACIÓNS A liña programática do MARCO vese reflectida nas súas publicacións, que tratan de ser un material de traballo, didáctico, e complementario das mostras. Cada exposición precisa dun tipo de catálogo diferente. Así, O Feito Fotográfico ten o valor de reproducir toda a Colección Fotográfica do Concello de Vigo, imprescindible para investigadores e para recuperar o patrimonio municipal. Fotografía e arte: variacións en España está máis concebido como catálogo de autor, no sentido de que o comisario da mostra fai unha tese sobre o concepto da exposición, mentres que para A creación do necesario se considerou imprescindible engadir aos “textos ex nuovo” textos históricos sobre o deseño en Galicia, ademáis de reproducir todas as pezas presentadas, moitas delas inéditas. O Estado das Cousas sitúa cada obra no contexto do autor, e serve tamén como recoñecemento ao valor e risco asumido polas coleccións dos FRAC. Finalmente, o catálogo de Angela de la Cruz inaugura unha nova liña, a colección “Espazo Anexo”, paralela ás mostras deste ámbito expositivo, na que se editarán –sempre a posteriori– catálogos nos que se amosen os procesos de produción e os resultados dos artistas convidados para crear obras destinadas a este espazo.

O Feito Fotográfic o. C olección fotográfica do C onc ello de Vigo 1984-2000 314 p., b/n e color, 24 x 29,7 cm Textos: Joan Fontcuberta, Rui Prata, Manuel Sendón, Xosé Luís Suárez Canal, Ricard Terré Deseño: Tatata comunicación & diseño Edición: galego-castelán Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-933121-4-2 PVP: 28 € Variacións en España. Fotografía e Ar te 190 0-1980 260 p., b/n e color, 24 x 29,7 cm Textos: Horacio Fernández Deseño: Garay, Gil, Pita @ La Fábrica Edición: galego-castelán Editado por: Fundación MARCO, La Fábrica, CAAM ISBN: 84- 95471-93-0 PVP: 36 € A creación do nec esario. A próximacións ao deseño do séc ulo XX en Galicia 350 p., b/n e color, 24 x 29,7 cm Textos: María Luisa Sobrino Manzanares, Pedro de Llano Neira, Manuel Segade Lodeiro, Pepe Barro Deseño: Signum Deseño Edición: galego-castelán Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-933121-5-0 PVP: 28 €

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 53

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 The Last Pic ture Show. Ar tis ts Using Photography 1960-1982 336 p., b/n e color, 21 x 26 cm Textos: Kathy Halbreich, Douglas Fogle, Lawrence Alloway, A. D. Coleman, Nancy Foote, Jeff Wall, Stefan Gronert, Dan Graham, James Lingwood, Robert Smithson, Mel Bochner, Jean-François Chevrier, Geoffrey Batchen, Vito Acconci, Pamela M. Lee, John Baldessari, Melanie Mariño, Douglas Crimp, Sherrie Levine, Barbara Kruger, Richard Prince, Molly Nesbit, Sarah Charlesworth and Barbara Kruger, Kate Bush Deseño: Andrew Blauvelt and Chad Kloepfer Edición: inglés Editado por: Walker Art Center ISBN: 0-935640-76-2 l PVP: 40 € The Last Pic ture Show. Tendencias c onc ep tuais de 1960 a 1982 (separata editada polo MARCO. Inclúe todos os textos do catálogo orixinal) 122 p., b/n, 21 x 26 cm Edicións: galego-castelán Editado por PVP: incluído Bad Boys 112 p., b/n, 21 x 25 cm Edición: castelán- inglés Editado por: Ministerio de Asuntos Exteriores Dirección General de Relaciones culturales y Científicas Turner ISBN: 84-7506-604-6 PVP: 20 € Angela de la Cru z 66p., color, 18 x 21 cm Textos: Carlota Álvarez Basso, Carolina Grau Deseño: Zumo Edición: galego-castelán-inglés Editado por: Fundación MARCO ISBN: 84-933121-7-7 l PVP: 10 € O Estado das c ousas. O obx ec to na ar te de 1960 aos nosos días 232 p., color, 24 x 29,7 cm Textos: Eléonore Jacquiau Chamska, Marie Cozette, Matthieu Orléan, Brigitte Charpentier Deseño: Ombretta, etc.

Edición: castelán-galego-francés Editado por: Fundación MARCO e Fundación ARTIUM ISBN: 84-933121-6-9 l PVP: 25 €

54 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES

PÁXINA WEB No ano 2004 a páxina web do MARCO foi obxecto de importantes reformas co fin de facer dela unha ferramenta de comunicación dinámica e accesible. A primeira e máis radical innovación está relacionada coa necesidade de reflectir en tempo real a incesante actividade do museo. A propia natureza de Internet fai que os usuarios demanden a actualización continua dos contidos, de xeito que a valoración da excelencia dunha páxina web, hoxe en día se atopa nos sistemas de administración de c ontidos, alén dun deseño agradable e eficaz. En colaboración coa empresa Interacción, renovouse totalmente a base tecnolóxica da web, aínda que conservando o seu aspecto externo, pasando a ser un produto dinámico, administrado a través de bases de datos. A nivel práctico, significa que todos os datos relativos as actividades do museo se actualizan con gran facilidade mediante unha aplicación que calquera persoa, non necesariamente especialista en deseño nin programación, pode utilizar.

Un dos grandes retos no deseño dunha páxina web é a accesibilidade da información.

Cando os contidos son extensos, como no noso caso, o aniñado nunha árbore de nodos pódese converter nun auténtico labirinto para o desprevido usuario. Con esta problemática en mente, fixemos unha ampliación da web que consiste nunha axenda dende a que se accede aos contidos expositivos, didácticos, audiovisuais, etc. da programación do museo a través de tres vistas: semanal, mensual e anual. Se ata entón estes contidos se organizaban dun xeito conceptual a través dun menú, o que esta axenda aporta é un método alternativo de navegación utilizando criterios temporais. Este novo interface comparte os contidos do menú, o que ten a vantaxe de que ambas se administren conxuntamente.

Outra novidade salientable deste período foi a creación dun weblog vinculado ao proxecto EU, MUSEO. Este proxecto, que finalmente deu lugar a unha exposición do Espazo Anexo, tivo unha longa fase preparatoria na que seis artistas debían colaborar e comunicarse continuamente. Neste espazo virtual os artistas, durante esta etapa de taller didáctico, foron compartindo as súas reflexións e as imaxes das fases do traballo cos outros participantes, coa comisaria da exposición e con todo o público interesado que visitaba esta bitácora e deixaba os seus comentarios.

Por último, permitirémonos aconsellar a todas aquelas persoas ás que a lectura desta memoria anual teña espertado o interese polas actividades do museo MARCO no ano 2004, que visiten www.marcovigo.com e consulten os históricos dos apartados de exposicións, didáctica, salón de actos ou biblioteca, ampliando a información que teñen actualmente nas súas mans.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 55

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

PROGRAMACIÓN DIDÁCTICA Se o ano 2003 significou para o MARCO o período de posta en marcha e inicio dunha programación didáctica propia, en 2004 as chaves foron a fidelización dos visitantes, a diversificación e ampliación da oferta de actividades, e a consolidación das bases dun programa educativo vencellado ao ritmo e aos contidos das exposicións temporais.

Unha vez transcorrido o primeiro ano de vida do museo, contabamos con información máis precisa sobre os distintos grupos destinatarios, sobre os seus hábitos, preferencias e necesidades. En suma, sabiamos o que demandaban os nosos visitantes actuais e potenciais. Ao tempo, éramos tamén conscientes de que, se ben na programación de exposicións se debía buscar unha complementariedade da oferta respecto a outros museos ou centros de arte próximos, no caso da programación didáctica o criterio era diferente, dado que as actividades están dirixidas ao público local.

Toda esta información serviu de base conceptual e práctica para a preparación dun completo programa de actividades no ano 2004, que se pode clasificar en catro capítulos ben diferenciados conforme os seus destinatarios, pero que comparten unha mesma intención, a de servir como “mediadores” no encontro dos individuos coas obras de arte: o programa educativo para escolares, as actividades para nenos e familias dos fins de semana, as visitas guiadas para o público en xeral e para grupos con necesidades específicas, e os cursos de formación de adultos.

No que respecta á programación para escolares, os excelentes resultados, tanto desde o punto de vista cuantitativo –225 centros e 8.205 escolares en 2004– como das súas consecuencias cara á formación dos alumnos, son a mellor proba do éxito desta iniciativa, que ten como protagonistas aos docentes, ao alumnado, e aos propios artistas e obras presentes nas salas.

Os profesores acompañantes, en diálogo cos educadores do museo, puideron comprobar por si mesmos a eficacia dun programa que unha vez máis incluíu, ademais dos talleres in situ, distintas propostas de actividades para antes e despois da visita. Percorrendo as salas, e traballando no “Laboratorio das Artes”, os escolares reflexionan e experimentan definicións e sensacións sobre a arte dos nosos días. As obras e artistas ofrécennos a posibilidade de pensar sobre as variedades de técnicas, soportes, materiais e temas; de descifrar os códigos da linguaxe contemporánea. A través deles aprendemos a ler unha obra, a pensar e reflexionar sobre ela, como medio para pensar sobre a nosa sociedade e sobre nós mesmos; todo isto, naturalmente, adaptado ás idades e características de cada grupo.

Neste último aspecto, a novidade máis importante do ano 2004 foi a inclusión dunha programación específica para o nivel de Educación Infantil, que foi moi ben acollida polo persoal docente desta etapa escolar. Na compaña do personaxe de Marquiño, a mascota do museo, nenos e nenas de 3 a 6 anos disfrutaron de visitas deseñadas á súa medida, como protagonistas dunha aventura na que tiñan lugar todo tipo de sorpresas e novos coñecementos.

A convivencia co espazo do museo, a experimentación con diversas técnicas e materiais, os xogos colectivos, e a interacción de nenos e adultos, son as características básicas doutro dos programas que busca a participación cidadá: as actividades didácticas para nenos e familias das fins de semana, nas que participaron 3.529 persoas entre público infantil e adulto. Este programa, único en España, pode funcionar como un espazo de convivencia e aprendizaxe conxunta dos nenos e os seus acompañantes, ou ben como un servizo de “gardería activa” que permite aos familiares deixar aos nenos ao coidado dos nosos educadores, mentres eles disfrutan das exposicións ou doutras actividades no museo. Entre os meses de xaneiro e xuño de 2004 continuouse coas sesións de títeres e contacontos de sábados e domingos, respectivamente, segui-

56 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES

das dun obradoiro plástico, e a partir do mes de outubro mantívose o programa de talleres no Laboratorio das Artes, nos que nenos e adultos teñen mil oportunidades de descubrir o seu potencial artístico.

Dentro dos servizos habituais do museo, as visitas guiadas foron, unha vez máis, unha oportunidade única para familiarizar ao público coas obras e artistas presentes nas salas, para estimular a memoria colectiva a través da propia historia do edificio e a súa transformación, para fomentar a creación de espazos de reflexión e convivencia, ou mesmo para afondar no coñecemento da xestión e funcionamento interno dun centro de arte. En cada unha das visitas o noso persoal de salas, perfecto coñecedor do museo e dos seus contidos, intenta ofrecer a cada grupo a información e experiencia máis útil de acordo coas súas necesidades.

Ademais, o departamento didáctico pon especial coidado na elaboración das follas de sala para cada exposición, que están sempre dispoñibles para os visitantes e que funcionan como guías orientativas sobre as obras e artistas presentes nas mostras, e como ponte entre o concepto expositivo e a súa transmisión ao público.

No que respecta á formación de adultos, a principal innovación foi a posta en marcha, en outubro de 2004, dun dobre programa: por unha banda, a continuación do Curso de Iniciación á Arte Contemporánea, que con 91 persoas matriculadas bateu un récord de resposta por parte do público interesado, e por outra, o inicio doutra experiencia: o Curso Avanzado de Arte Contemporánea, de periodicidade quincenal, que se completaba con visitas a galerías e centros de arte un sábado de cada mes, e que contou con preto de 60 asistentes. Os contidos deste curso avanzado organizáronse en áreas temáticas, en función das exposicións temporais, cun dobre obxectivo: por unha banda, continuar o traballo iniciado no curso de iniciación, cunha orientación máis especializada, afondando en determinados temas e artistas, e por outra, facilitar unha mellor comprensión e disfrute das obras e artistas presentes nas exposicións do MARCO. O ciclo 1 tomaba prestado o título da exposición “O estado das cousas” para tratar sobre a historia do obxecto na arte contemporánea. Deste xeito combinábase a análise teórica coa experiencia directa da obra, sen a que o discurso artístico se volve –como ocorre con demasiada frecuencia– palabra baleira.

Pero a oferta de programación didáctica non se limitou aos programas e actividades xa consolidados que tiñan unha continuidade no tempo. Durante o ano 2004, as distintas temporadas (a época estival, a semana do Nadal) ou a conmemoración do Día Internacional dos Museos brindaron ocasións excepcionais para a posta en marcha de programas específicos que buscaban a resposta do público.

A Xornada de Portas Abertas con motivo do Día Internacional dos Museos, que celebramos o 22 de maio, reuniu en distintos espazos do MARCO a un gran número de visitantes de todas as idades, participantes nas visitas guiadas especiais para ese día, nos talleres de creación de títeres, ou no concerto de intérpretes infantís no salón de actos, e deixando as súas impresións no Libro de Visitas. A finais de ano, aproveitando as vacacións escolares, o departamento didáctico organizou unha serie de talleres plásticos infantís titulados “Artellando... no Nadal”, nos que os pequenos experimentaban con técnicas e materiales para crear obxectos e instalacións relacionados co Nadal.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 57

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

Resultados globais da temporada 2004 (xaneiro - xuño + outubro – decembro)

Programas para escolares Total centros: 224 Total escolares: 8.205 Talleres infantís e actividades para familias Total participantes: 3.529 Visitas guiadas para asociacións Total participantes: 1.660 Formación de adultos Total participantes: 230 Talleres “O lapis máxico” Total participantes: 584

Mención especial merece, no período estival, a exposición O lapis máxico, unha produción do British Council que, acompañada dun programa educativo específico, se exhibiu no MARCO entre os meses de xullo e setembro, e que recibiu máis de 7.000 visitantes entre público habitual e participantes nos talleres didácticos. Por vez primeira no museo, o espazo do Laboratorio das Artes era ocupado por unha exposición temporal, cun espectacular deseño creado polo noso departamento de montaxe, coa construción dunha mini-sala de proxección e a creación dun “bosque penetrable” no acceso á sala. A mostra incluía unha selección de litografías e gravados dixitais de obras dos ilustradores máis salientables e innovadores do Reino Unido, conforme á seleción feita polo coñecido autor e ilustrador de libros infantís Quentin Blake.

“Calquera lapis é máxico, e máxicos son os seus resultados: os textos e as imaxes”.

As palabras de Blake servían como introdución no mundo da ilustración de libros, a través de talleres de creación para nenos de todas as idades.

A medio camiño entre as áreas de didáctica e de exposicións, os talleres de artistas, organizados por primeira vez no MARCO neste ano, ofreceron a oportunidade de transmisión de coñecementos e preparación de proxectos entre os directores do taller e os participantes, todos eles artistas, ou estudantes de Belas Artes e disciplinas afíns. Tanto o de “Fotografía sen cámara” como o taller de preparación do proxecto “Eu, museo. Centro de Arte EGO no MARCO de Vigo” superaron as nosas expectativas e transformándose en verdadeiros espazos de aprendizaxe e creación colectiva.

Como última reflexión cabe salientar que, en 2004, o 30% dos visitantes do museo foron tamén participantes nas actividades didácticas. Este dato dá unha idea da importancia cualitativa desta programación, e axúdanos a continuar no labor de deseño e posta en marcha de actividades, coa convicción de que, afortunadamente, somos moitos os que cremos na necesidade de combinar esforzos e aportacións para facer cada vez máis rico o panorama da nosa educación artística.

Marta Viana Tomé Responsable do Departamento de Comunicación e Servicio Didáctico

58 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Talleres de artistas Total participantes: 21

AS ACTIVIDADES PROGRAMAS PARA ESCOLARES Número total de centros: 224 Número total de escolares: 8.205 ¿Como están feitas as obras de arte dos nosos días? ¿De que forma se comunican os artistas? Nos programas educativos de cada exposición, os alumnos van descubrindo por si mesmos o que nos contan estes creadores, habitúanse a extraer información visual das obras e a reflexionar sobre o seu contido. Van percibindo como, na arte de hoxe en día, as preocupacións estéticas ceden terreo á experimentación, ou como ás veces se reflicten nas obras de arte cuestións lúdicas, filosóficas, literarias, matemáticas, culturais ou sociais.

Exploran conceptos como identidade, diversidade e contemporaneidade, e por riba de todo familiarízanse co mundo dos museos, da arte e dos artistas.

XANEIRO – XUÑO 2004 De xaneiro a xuño continuouse co programa de actividades didácticas e obradoiros titulado Ar te c on sentido..., iniciado no mes de outubro de 2003.

AR TE CON SENTIDO... para esc olares Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes (1º andar) Martes a venres, de 11.00 a 14.00. (Educación Infantil, Primaria e Secundaria) Martes e mércores de 16.30 a 18.30 (Bacharelato e FP) Gratuíto, previa cita Resultados c uantitati vos nº c entros

nº esc olares

xaneiro

mes

28

855

febreiro

27

1.020

marzo

40

1.568

abril

21

752

maio

25

903

xuño (ata o día 15)

16

420

total centros: 157

total escolares: 5.518

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 59

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

OUTUBRO – DECEMBRO 2004 A partir do mes de outubro comezou unha nova etapa do programa, que na temporada 2004-2005 levaba por título Artellando... no MARCO. AR TELLANDO... para esc olares Lugar: salas de exposición e Laboratorio das Artes (1º andar) Martes a venres, de 11.00 a 14.00. (Educación Infantil, Primaria e Secundaria) Martes e mércores de 16.30 a 18.30 (Bacharelato e FP) Gratuíto, previa cita Resultados c uantitati vos mes outubro novembro decembro

nº c entros 14 35 18 total centros: 67

60 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

nº esc olares 581 1.431 675 total escolares: 2.687

AS ACTIVIDADES TALLERES INFANTÍS E ACTIVIDADES PARA FAMILIAS Número total de participantes: 3.529 O programa das fins de semana funciona con actividades conxuntas para os nenos e os seus acompañantes, ou ben como “gardería activa” que permite aos familiares deixar aos nenos ao coidado dos nosos educadores, mentres eles disfrutan das exposicións. Precedidos ou non dun espectáculo, estes talleres serven como práctica e descubrimento de técnicas artísticas, da experiencia dos sentidos, dos procesos creativos, da percepción. Un ámbito para artellar historias e experiencias, divertíndose mentres aprenden.

No Laboratorio das Artes, e coa axuda do persoal educador, os máis pequenos desenvolven a súa creatividade e imaxinación en proxectos artísticos á súa medida, sós ou acompañados de adultos

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 61

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 XANEIRO – XUÑO 2004 AR TE CO N SENTIDO... para familias: Obradoiros plásticos infantís, títeres e contacontos Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar) Venres, de 18.00 a 20.00, e sábados e domingos de 12.00 a 14.00 Venres: obradoiros mes xaneiro febreiro marzo abril maio

nº par ticipantes 115 91 77 82 81 total participantes: 446

Sábados: títeres e obradoiros mes xaneiro (4 sesións) febreiro (4 sesións) marzo (4 sesións) abril (4 sesións) maio (3 sesións)

datas 10, 17, 24, 31 7, 14, 21, 28 6, 13, 20, 27 3, 10, 17, 24 1, 8, 29

Domingos: contacontos e obradoiros mes datas xaneiro (3 sesións) 11, 18, 25 febreiro (5 sesións) 1, 8, 15, 22, 29 marzo (4 sesións) 7, 14, 21, 28 abril (4 sesións) 4, 11, 18, 25 maio (3 sesións) 2, 9, 30

nº asisten tes 306 242 137 104 164 total asistentes: 953

nº asisten tes 378 316 191 82 125 total asistentes: 1.092

OUTUBRO – DECEMBRO 2004 AR TELLANDO... para familias: Contacontos e obradoiros para nenos de 3 a 8 anos Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar) Sábados e domingos de 12.00 a 14.00.

mes outubro (6 sesións) novembro (8 sesións) decembro (6 sesións)

datas 16, 17, 23, 24, 30, 31 6, 7, 13, 14, 20, 21, 27, 28 4, 5, 11, 12, 18, 19

62 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

nº asisten tes 246 292 500 total asistentes: 1.038

AS ACTIVIDADES VISITAS GUIADAS Número total de participantes: 1.660 O programa de visitas guiadas desenvolveuse durante todo o ano, dirixido tanto ao público en xeral como a grupos con necesidades específicas, aos que se destinaron as tardes dos xoves e venres. Durante o ano 2004, diversos grupos e asociacións visitaron o MARCO. Entre estes incluíronse asociacións de maiores, de veciños, de persoas con discapacidade, de cultura e arte, de intervención social, deportivas e festivas, de educación e formación, laborais e profesionais, medioambientais, de xénero, e solidarias.

Resultados c uantitati vos mes xaneiro febreiro marzo abril maio xuño xullo agosto setembro outubro novembro decembro

nº asociacións 3 7 5 8 9 3 4 4 3 5 9 5 total asociacións: 60

nº visitantes 27 213 145 238 143 184 69 51 45 101 253 191 total visitantes: 1.660

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 63

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

EXPOSICIÓN O LAPIS MÁXICO

A ILUSTRACIÓN DE LIBROS INFANTÍS NO REINO UNIDO NA ACTUALIDADE Total participantes: 584 Unha seleción en versión facsímil das obras orixinais contidas na exposición “Magic Pencil”, que se exhibiu no Reino Unido durante 2002-2003, na Laing Art Gallery de Newcastle e na British Library de Londres, e que a partir de 2004 iniciou a súa itinerancia por distintos países de Europa.

DATAS: 2 de xullo - 12 de setembro de 2004 LUGAR: Laboratorio das Artes (primeiro andar) HORARIO TALLERES DIDÁCTICOS: martes a venres, de 12.00 a 14.00 COMISARIO: Quentin Blake COORDINACIÓN: MARCO de Vigo. Departamento de Exposicións (Marta García Viña) e Departamento Didáctico (Marta Viana Tomé) PRODUCIÓN E PATROCINIO: The British Council A exposición constaba dunha selección de 63 litografías e gravados dixitais de importantes ilustradores de ARTISTAS PARTICIPANTES: 13 libros infantís, así como dunha colección de libros de contos infantís e xuvenís, e dunha proxección de vídeo Angela Barrett (Reino Unido, 1955) Patrick Benson (Reino Unido, 1956) con extractos de varias películas baseadas en libros dalgúns dos ilustradores presentes na exposición.

A ilustración non precisa de tradución, pero o feito de vela a unha escala diferente, a cotío sen texto, con cores máis vivas e pendurada dunha parede, supón mirala baixo outra luz. En Gran Bretaña existe unha longa tradición no deseño innovador de libros e na ilustración, e a obra de anteriores xeracións de ilustradores é coñecida e apreciada en todo o mundo. O Lapis Máxico amosaba como os ilustradores actuais reflicten as preocupacións contemporáneas con idéntica forza e orixinalidade; e demostraba tamén, de xeito incuestionable, que vivimos unha segunda idade dourada da ilustración británica.

Moitos dos nomes dos artistas incluídos na mostra resultan familiares, como é o caso de Raymond Briggs, Tony Ross, John Burningham ou Michael Foreman. Outros son representativos doutras tendencias máis innovadoras na ilustración de libros, como Lauren Child, que integra o uso da televisión e das colaxes fotográficas, ou Sara Fanelli, que mestura de xeito experimental diferentes técnicas, ou a fusión da observación social e os textos de Posy Simmonds.

Un elemento fundamental desta mostra foi o seu carácter aberto e participativo. O programa educativo que a acompaña e a complementa estaba dirixido ao público infantil e aos seus acompañantes adultos, a fin de que poidan experimentar con todos os elementos dispoñibles na exposición.

O Lapis Máxico foi unha oportunidade única para explorar a arte e a literatura, para reflexionar sobre o traballo dos ilustradores e sobre a súa interpretación das historias infantís, e para descubrir como é un gran medio de expresión para nenos e adultos de todas as condicións e culturas.

64 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Stephen Biesty (Reino Unido, 1961) Quentin Blake (Reino Unido, 1932) Raymond Briggs (Reino Unido, 1934) John Burningham (Reino Unido, 1936) Emma Chichester Clark (Reino Unido, 1955) Lauren Child (Reino Unido, 1967) Sara Fanelli (Italia, 1969) Michael Foreman (Reino Unido, 1938) Tony Ross (Reino Unido, 1938) Posy Simmonds (Reino Unido, 1945) Charlotte Voake (Reino Unido, 1957)

AS ACTIVIDADES

OBRADOIROS DIDÁCTICOS INFANTÍS “O LAPIS MÁXICO” Datas: entre o 3 de xullo e o 24 de setembro de 2004 Horario: martes a venres, de 12.00 a 14.00.

Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar)

Desde o día seguinte á data de inauguración da exposición, e durante os meses de xullo, agosto e setembro, desenvolveuse un programa educativo vencellado a esta exposición, dirixido a nenos de todas as idades. A partir dos materiais presentes na exposición, os talleres didácticos incluían varios tipos de actividades para público infantil: contacontos, obradoiros de técnicas de ilustración, reflexión sobre a imaxe como narración, talleres de creación de personaxes, tiras cómicas, animación á lectura, e diálogos sobre o poder da imaxe como transmisora de emocións.

Resultados c uantitati vos mes nº asis tentes xuño 327 agosto 330 setembro 212 total asistentes: 584

OBRADOIROS DE NADAL Entre o 22 de decembro e o 5 de xaneiro de 2004, aproveitando as vacacións escolares, o departamento didáctico do museo organizou un conxunto de talleres plásticos infantís titulados “Artellando... no Nadal”, dirixidos a nenos de entre 3 e 8 anos. Nestas actividades, acompañados polos educadores, experimentaron con distintas técnicas e materiais para a creación de distintos obxectos e instalacións relacionados co Nadal, e tamén coa exposición “O estado das cousas”.

Datas: 22, 23, 28, 29 e 30 de decembro de 2004; 4 e 5 de xaneiro de 2005 Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar) Horario: de 12.00 a 14.00

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 65

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

DÍA INTERNACIONAL DOS MUSEOS 2004

“OS MUSEOS E O PATRIMONIO INTANXIBLE”

O 22 de maio de 2004, como o festivo máis próximo á data de celebración do Día Internacional dos Museos (18 de maio), organizouse unha xornada de portas abertas coas seguintes actividades en torno ao lema elixido polo ICOM para a edición 2004: “Os museos e o patrimonio intanxible”:

“A viaxe dos obxectos”: visitas guiadas para público adulto

Percorridos polas salas de exposición e outras instalacións, acompañadas dunha explicación sobre a historia do edificio e a súa rehabilitación, as funcións do museo e do seu persoal, e a viaxe metafórica e real dos obxectos e obras que forman parte dunha exposición temporal.

Horario: de 17.00 a 20.30 Lugar: salas de exposición Talleres de creación de títeres para público infantil

Talleres didácticos baseados no deseño e fabricación de títeres utilizando distintas técnicas artísticas, partindo dos personaxes do programa de títeres para familias.

Horario: de 17.00 a 20.30 Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar) Sesión de contacontos para público infantil: “A pequena eiruga lambona”

Historia vivenciada sobre o descubrimento das formas, como acompañamento e animación dos talleres de títeres.

Horario: de 18.00 a 18.30 Lugar: Laboratorio das Artes (1º andar) Concerto de intérpretes infantís da Camerata Viguesa

Os alumnos da Academia Armando Toledo ofreceron un concerto dirixido a público infantil e adulto, con obras de Schubert, Mozart e Vivaldi, entre outros.

Horario: de 17.00 a 18.00 (primeiro pase) e de 19.00 a 20.00 (segundo pase) Lugar: Salón de Actos Libro de visitas do Día Internacional dos Museos

Álbum aberto para recoller as impresións dos visitantes nese día.

Horario: de 17.00 a 20.30 Lugar: vestíbulo de entrada ao museo

66 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES FORMACIÓN DE ADULTOS Número total de paticipantes: 230 XANEIRO – XUÑO 2004 Entre os meses de xaneiro e xuño rematou o ciclo 1 do Curso de Aproximación á Arte Contemporánea, iniciado no mes de outubro de 2003, e desenvolvéronse os ciclos 2 e 3, co mesmo número de 80 participantes.

Curso de A proximación á Ar te C ontemporánea para adultos Lugar: salón de actos, salas de exposición, e visitas a galerías e centros de arte Mércores, de 19.00 a 20.30 h.

Previa inscrición e matrícula CICLO 1: “A arte do século XX e os seus antecedentes: de principios de século á 2ª guerra mundial” Datas: 22 outubro 2003 a 21 xaneiro 2004 Docente: Ana Pereira Molares CICLO 2: “A arte do século XX: da 2ª guerra mundial aos anos oitenta” Datas: 28 xaneiro a 14 abril 2004 Docente: Xosé Manuel Buxán Bran CICLO 3: “A arte na actualidade: dos anos oitenta aos nosos días” Datas: 21 abril a 23 xuño 2004 Docente: Juan Martínez de la Colina

Visita ao obradoiro do escultor Manolo Paz, xuño 2004

Curso de aproximación á Arte Contemporánea para adultos

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 67

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 OUTUBRO – DECEMBRO 2004 En outubro de 2004 iniciouse unha nova edición dos cursos de arte contemporánea para adultos. A novidade consistiu na posta en marcha de dous cursos, un de iniciación e outro avanzado, como resposta ás suxestións do público interesado.

Cur so de Iniciación á Ar te C ontemporánea para adultos: 91 matriculados CICLO 1: “A arte do século XX e os seus antecedentes: de principios de século á 2ª guerra mundial” Datas: do 6 de outubro de 2004 ao 26 de xaneiro de 2005 Docente: Ana Pereira Molares Lugar: Salón de Actos Mércores, de 19.00 a 20.30.

Previa inscrición e matrícula Cur so Avan zado de Ar te C ontemporánea para adultos: 59 matriculados CICLO 1: “O estado das cousas. O obxecto na arte contemporánea” Docentes: Xosé Manuel Buxán Bran e Ignacio Pérez-Jofre Datas: do 5 de outubro de 2004 ao 11 de xaneiro de 2005 Lugar: Salón de Actos e salas de exposición Martes alternos, de 19.00 a 20.30., completados con visitas a galerías e centros de arte un sábado de cada mes, entre as 11.00 e as 14.00, a cargo de Juan Martínez de la Colina Previa inscrición e matrícula

OBRADOIROS DE ARTISTAS Número total de participantes: 21 “A fotografía sin cámara”: 15 matriculados Un taller de creación artística dirixido por Carlos Tejo e Mar R. Caldas, destinado a artistas e estudantes de Belas Artes e disciplinas afins, como achegamento ao medio fotográfico alén do uso exclusivo da cámara.

Datas: 18, 19 e 20 de febreiro; 25, 26 e 27 de febreiro; 3, 4 e 5 de marzo de 2004 Horario: de 16.00 a 19.00 Previa inscrición e matrícula “A fotografía sin cámara”

Talleres do prox ec to “Eu, museo. C en tro de Ar te EG O en MAR CO de Vi go”: 6 artistas Un proxecto de produción artística dirixido por Carmen Cantón (Directora do Centro de Arte EGO), destinado a artistas e alumnos dos últimos cursos da Facultade de Belas Artes da Universidade de Vigo, como paso previo á montaxe da exposición “Eu, museo” no Espazo Anexo. O taller, que se desenvolveu entre os meses de outubro e novembro, incluiu a creación dun weblog accesible desde a web do MARCO, como instrumento de comunicación entre os seis artistas participantes e de diálogo co público interesado.

68 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES PROGRAMACIÓN DO SALÓN DE ACTOS No Salón de Actos, a proposta do MARCO insiste no contemporáneo por distintas vías. No ano 2004 continuouse coa liña de programación estable de ciclos audiovisuais de cine, videoarte e documentais, e de concertos de arte sonora, ademáis doutros eventos como conferencias, seminarios, encontros ou mesas redondas, que xeralmente funcionan como actividades complementarias das exposicións temporais.

PROGRAMACIÓN AUDIOVISUAL O MARCO abriu camiño a novas fórmulas expresivas a partir de 2003, cunha programación específica para o soporte audiovisual, que vai desde o Festival de Cine Dixital Resfest, que reúne ás creacións da primeira xeración de cineastas electrónicos, ou ás proxeccións de Artfutura, ata os ciclos de cine de ficción e documental, entre curtametraxes, traballos experimentais, ou cine de animación.

CINE E CASE CINE Datas:

5, 6 e 7 de marzo de 2004 11, 12, 13 e 14 de marzo de 2004 19, 20 e 21 de marzo de 2004 25, 26, 27 e 28 de marzo de 2004 Produción: Dpto. de Audiovisuais do Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía (MNCARS) Na súa cuarta edición, e grazas a colaboración entre o Departamento de Audiovisuais do MNCARS e o MARCO, este programa veu por vez primeira a Vigo. Cine e Case Cine é un xeito de ver novas formas de representación audiovisual, un reflexo do panorama audiovisual contemporáneo que reúne películas non narrativas, antidocumentais e documentais subxetivos que amosan voces, culturas e linguas diversas.

O programa presentaba novas prácticas de cine e vídeo, coa participación de artistas plásticos con obras en soporte audiovisual, xunto a cineastas puros e a un novo colectivo de artistas amateurs, que converten Cine e case cine nunha amalgama “intercultural” doutras representacións sociais, con producións artísticas recentes presentadas en circuÍtos internacionais. Na edición de 2004 interviñeron tamén Anri Sala, Joreige e Hadjithomas, xunto a outros inéditos –Yang Fudong, Robert Wogan ou Clarisse Hahn– demostrando o aumento do interese dos artistas por realizar traballos con imaxes en movemento.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 69

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

FESTIVAL DE CINE ITINERANTE LATINOS IN USA Datas:

6, 7, 8, 9 e 10 de abril de 2004 13, 15, 16 e 17 de abril de 2004 20, 22, 23 e 24 de abril de 2004 27 e 29 de abril de 2004 Produción: Asociación “El Ojo Cojo” para la integración cultural Este ciclo cinematográfico tiña como obxectivo promover un mellor coñecemento da cultura latinoamericana a través da creación dun espazo fílmico de cineastas latinos, ou ben con temáticas que abordan esa realidade, favorecendo a construción dunha sociedade rica e plural.

A mostra Latinos in USA foi creada pola Asociación “El Ojo Cojo”, membro da Alianza Global para a Diversidade Cultural da UNESCO, para promocionar e apoiar aos cineastas latinos que tiveron que emigrar a EEUU, a Unión Europea e Canadá. É o cine da diáspora latinoamericana, un cine radicalmente diverso que representa a vida e cultura de máis de 30 millóns de persoas. Creada por voces emerxentes, cun trasfondo lingüístico-cultural común, e con temas e estilos heteroxéneos, esta mostra integraba a un grupo de cineastas con traballos tan diversos como as súas propias vidas. O ciclo incluÍu documentais, longametraxes e curtametraxes de ficción de directores latinos residentes en EEUU, como os españois Julia Montejo e Jesús Nebot (directores da longametraxe de ficción “Sen retorno”) e Pedro Valiente (director do documental “New York Spin”).

PROGRAMA AUDIOVISUAL ARTFUTURA 2004 Datas:

28, 29 e 30 de outubro de 2004 4, 5, 6, 9, 12, 13, 18, 19 e 20 de novembro de 2004 Produción: ArtFutura Xa un clásico no salón de actos do MARCO, o programa audiovisual ArtFutura, que en 2004 chegou á súa décimoquinta edición, tense consolidado como o foro máis importante de España dedicado ás implicacións sociais, culturais e artísticas de fenómenos como a realidade virtual, a vida artificial e as redes. Artfutura 2004 presentouse simultaneamente en oito cidades: Barcelona (Mercat de les Flors), Granada (Parque de las Ciencias), Madrid (La Casa Encendida), Pamplona (Civican), San Sebastián (Edonostia.net), Valladolid (Museo Fundación Cristóbal Gabarrón), Vigo (MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo) e Vitoria (ARTIUM, CentroMuseo Vasco de Arte Contemporáneo).

ArtFutura 2004 contou cun ambicioso programa audiovisual que celebraba os quince anos do festival, con novas seccións e arquivos pouco coñecidos ata o momento. Incluíu ademais as novas seleccións do ArtFutura Show, Infografía en España, Full Motion Theater e unha Retrospectiva do ambicioso proxecto RND do artista Richard Fenwick, editada especialmente para ArtFutura.

70 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES

FESTIVAL DE CINE DIXITAL RESFEST Datas: 9, 10, 11, 16, 17, 18, 21, 22, 23, 28, 29 e 30 de decembro de 2004 Produción: ArtFutura Xunto co anterior, o festival de cine dixital Resfest supón, cada ano, a maior concentración de xente nova no Salón de Actos do museo. A edición de 2004 non foi unha excepción.

No mes de decembro, o evento máis prestixioso do mundo dedicado ao novo cine dixital presentouse en seis centros culturais, teatros e museos de distintos puntos de España, cunha ampla programación composta polas mellores curtametraxes, traballos experimentais, videoclips, documentais e pezas de animación dixital producidas no último ano. Máis de dez horas de imaxes de alto impacto que exploraban o terreo no que a linguaxe cinematográfica se encontra coa revolución da cultura informática.

NOITES DE ESTREA (PRESENTACIÓN DE CURTAMETRAXES DE AUTORES GALEGOS) Datas: 21 e 22 outubro, 3 de xuño de 2004 Programas: 21 de outubro: The Crumb Box [A caixa de migas], de Víctor García Gil e Michelle McGauchie 22 de outubro: Minotauromaquia. Pablo no labirinto, de Juan Pablo Etcheverry. (Prod. Ignacio Benedeti IB Cinema S.L.) 3 de xuño: Metamorfose, de Manuel Pena (Prod. Hipotálamo Producións)

Dentro da programación audiovisual do salón de actos, MARCO puxo en marcha en 2004 unha nova iniciativa, baixo o título “Noites de estrea”, para contribuír á promoción e difusión de curtametraxes feitas en Galicia ou por autores galegos. Neste caso, unha obra de ficción e outra de animación, como proba do que se está a facer na linguaxe audiovisual por parte dos creadores máis novos.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 71

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

CONCERTOS DE ARTE SONORA + FESTIVAIS Especial RASTER NOTON

Os campos de experiencias máis recentes concrétanse no MARCO en propostas como os ‘Encontros de Arte Sonora’ ou os festivais de novas tecnoloxías, en colaboración con distintas entidades, como lugares para a experimentación e aplicación das capacidades creativas contemporáneas. Os encontros de arte sonora iniciáronse no MARCO no ano 2003, coa presenza de artistas de sona internacional, mestres na investigación e interpretación desta disciplina artística, do son como arte. En 2004, o salón de actos acolleu outros dous espectaculares concertos, nos que o uso maxistral das novas tecnoloxías e da expresión sonora e visual continuaron sendo protagonistas.

2º ENCONTRO DE ARTE SONORA Data: 15 de xuño de 2004 Produción: MARCO de Vigo, coa colaboración de SinSalaudio Programa: Especial RASTER NOTON (Alemaña) + Mglon [one machine band] (A Coruña) Raster Noton é o nome da célula sonora fundada en Chemitz en 1996 por Olaf Bender e Franck Bretschneider. Nese tempo, o selo alemán Raster Music colabora co artista Carsten Nicolai e a súa estrutura Noton. Archiv Fur Tu Und Nichtton, nacendo así o excelente selo Raster-Noton, un lugar de expresión e experimentación para artistas sonoros. Imaxinación prolífica sen límites nin fronteiras; unha música ambient, acústica, mínima e repetitiva, creacións explorando o audio, a arte e a ciencia. Instalacións sonoras, e un son consustancial a Raster-Noton, inimitable, singular.

Baixo o pseudónimo mglon agóchase Miguel Alonso; antropólogo, deseñador sonoro, dj, curtametraxista e incansable axitador cultural nado en Barcelona e afincado na Coruña. Partindo dunha base de pop tradicional e hip-hop, mglon chega á electrónica a través da experimentación doméstica: todo é susceptible de ser convertido en música. Comeza a traballar con instrumentos tradicionais para pasar ás secuencias e á programación. Un bo día descubre as veleidades do eco e a física do son, e enfráscase nunha sesuda retrospectiva do espazo sonoro a través da historia.

72 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

AS ACTIVIDADES 3º ENCONTRO DE ARTE SONORA Data: 27 de novembro de 2004 Produción: MARCO de Vigo, coa colaboración de SinSalaudio Programa: ELECTROLIVING+AUTONOMÍA (Juan Sorrentino e Pepe Marriot), Arxentina + LEAFCUTTER JOHN (Planet Mu), Reino Unido

ELECTROLIVING +AUTONOMÍA

Dentro da súa xira europea de 2004, os arxentinos Electroliving (Juan Sorrentino) + Autonomía (Pepe Marriot) presentaron no MARCO un concerto de música electrónica e imaxes en tempo real.

Electroliving é unha das últimas travesías de Juan Sorrentino pola música electrónica, onde recrea a sensación do paso do tempo en ambientes pechados. Elementos como mobles, aparatos eléctricos, ruídos que chegan desde o exterior e persoas que transitan o espazo constitúen as fontes a partir das cales compón a música. Autonomía é un desenvolvemento visual que ten como soporte a programación con orientación a obxectos por medio da linguaxe Action Script, logrando abstraccións autónomas que son guiadas en tempo real, interactuando co teclado e o rato.

Leafcutter John (John Burton) é un dos posibles sucesores ou rexeneradores da electrónica intelixente que un día impulsaron nomes tan importantes como Autechre ou Aphex Twin. Este novísimo artista manexa como poucos a delicada arte da ciruxía dixital. Precisión, tacto e moito talento para reconstruír, e para innovar as estruturas dunha música que, grazas a xente como este artista, corre cara outros espazos e dimensións. Un arquitecto do audio e un poeta dixital.

FESTIVAL IFI 2004: “IFI EN CRISE” Datas: 1 e 7 de maio de 2004 Produción: Colectivo Flexo, co patrocinio do Concello de Pontevedra e a Facultade de Belas Artes da Universidade de Vigo Programas: sábado 1 de maio Proxeccións de vídeos dos alumnos da Facultade de BBAA / Performance de LUDD 34560 (Galicia) / Concerto de CLEANING WOMEN (Finlandia) venres 7 de maio Proxeccións de vídeos dos alumnos da Facultade de BBAA / Performance de BMB CON (Holanda) / Concerto de NIOBÉ (Venezuela) O Festival Internacional de Novas Tendencias de Galicia é un lugar para o encontro, a experimentación e a aplicación das capacidades creativas contemporáneas. En 2004, na súa terceira edición, o festival suscitaba o debate ao redor do concepto de “crise”. Por outra banda, a idea do “IFI extensible”, de levar o Festival a outras cidades e centros de arte fóra do seu núcleo inicial en Pontevedra (Vigo, Santiago, A Coruña, Portugal), pretendía trasladar no tempo e no espazo esta manifestación creativa. MARCO de Vigo sumouse con entusiasmo a esta iniciativa, colaborando na súa organización e coordinación, e financiando os programas dos días 1 e 7 de maio na súa sede en Vigo.

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 73

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

CONFERENCIAS, ENCONTROS E MESAS REDONDAS O salón de actos do MARCO é un espazo multiusos, e como tal acolle tamén numerosos eventos como conferencias, encontros e mesas redondas, que en boa medida son actividades complementarias das exposicións temporais. En 2004, e paralelamente ás exposicións de fotografía, á de César Portela, ou á mostra sobre deseño en Galicia, un conxunto de expertos, artistas, comisarios, directores de museos e público interesado reuniuse neste ámbito para intercambiar experiencias e opinións sobre diversos aspectos da arte e a estética contemporánea. A ocasión máis excepcional, ademáis do encontro de directores de centros de arte con ocasión da inauguración de “O estado das cousas”, produciuse o 18 de febreiro, coa presenza no museo do tristemente desaparecido Harald Szeeman, comisario independente, ex-director da Documenta de Kassel e da Bienal de Venecia.

n Mesa redonda: “O espazo públic o na obra de César Por tela ” Actividade complementaria da exposición “César Portela, arquitecto” Organiza: Colexio de Arquitectos de Galicia. Delegación de Vigo Coa participación dos arquitectos: César Portela Fernández-Jardón, León López de la Osa González, Gabriel Santos Zas, Jesús Irisarri Castro Data: venres 9 de xaneiro de 2004 n C onf erencia“Fac er exposicións...”, por Harald Szeemann Data: mércores 18 de febreiro de 2004 n Ciclo de c onf erencias e mesas redondas ao redor da fotografía: Actividade complementaria das exposicións “O feito fotográfico” e “Fotografía e arte”

Carlota Álvarez Basso e Harald Szeemann 18 de febreiro 2004

74 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

n Conferencia: “O feito fotográfico”, por Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal, comisarios da exposición Data: xoves 26 de febreiro de 2004 n Conferencia: “Ao redor das exposicións de fotografía”, por Joan Fontcuberta, artista e crítico Data: venres 27 de febreiro de 2004

AS ACTIVIDADES n Mesa redonda: “Vixencia dos festivais fotográficos”, coa participación de: Horacio Fernández, director artístico de PhotoEspaña 2004, Rui Prata, director do Museu da Imaxe de Braga, Manuel Sendón e Xosé Luís Suárez Canal, comisarios da exposición “O feito fotográfico”.

Data: venres 27 de febreiro de 2004 n Conferencia: “Fotografía e arte”, por Horacio Fernández, comisario da exposición e director artístico de PhotoEspaña 2004.

Data: venres 30 de abril de 2004

n Presentación do libro “La inflexión posmoderna. Los márgenes de la posmoder nidad ” , por Alberto Ruiz de Samaniego, profesor de Estética e Teoría da Arte da Universidade de Vigo e crítico de arte. Madrid, Ed. Akal, 2004 Data: 9 xuño 2004 Lugar: Salón de Actos Isaac Díaz Pardo no MARCO

n Ciclo de c onf erencias ao redor do deseño: Actividade complementaria da exposición “A creación do necesario”

n Conferencia: “A creación do necesario”, por Mª Luisa Sobrino Manzanares, comisaria da exposición Data: xoves 20 de maio de 2004

n Conferencia: “O deseño do século XX en Galicia e na diáspora. A experiencia do Laboratorio de Formas”, por Isaac Díaz Pardo, director do Grupo de Empresas Sargadelos Data: venres 21 de maio de 2004 n Conferencia: “O como é o que conta”, por Pepe Barro, deseñador gráfico Data: xoves 27 de maio de 2004

n Enc ontro de direc tores de museos e c entros de ar te de Francia e España Data: xoves 7 outubro de 2004 Coincidindo coa véspera da inauguración da exposición “O estado das cousas”, o MARCO organizou un encontro de directores de museos e centros de arte de España e Francia, co obxectivo de dar a coñecer as infraestruturas culturais dedicadas á arte contemporánea en ámbolos dous países, e impulsar un achegamento entre os directores, para favorecer o establecemento de futuras relacións profesionais entre Francia e España.

Encontro de directores de museos e centros de arte de Francia e España

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 75

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

ACTIVIDADES EN COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES Fiel aos seus obxectivos de fomento e difusión das iniciativas relacionadas coa cultura contemporánea, neste ano 2004 o museo intensificou a colaboración con outras institucións e entidades, mediante a utilización do Salón de Actos como espazo privilexiado para a presentación de distintos festivais, programas e actividades de divulgación e formación. n Colaboración c o C onc ello de Vigo Conc urso de disfrac es ENTRO IDO 2004 Data: 23 febreiro 2004 Lugar: salón de actos e fachada principal Entidade organizadora: Concellería de Festas e Animación Sociocultural, Concello de Vigo III Festi val Alternati vo de Teatro e Dan za: “ Vigo, a outra alternati va ” Entidade organizadora: Concellería de Festas e Animación Sociocultural, Concello de Vigo Datas: 6 e 13 de maio de 2004 Programas: 6 de maio “Beautiful People”, de Cia. Antimatiz Teatro 13 de maio “Artaud ahora”, de Titrea Teatro

Seminario sobre “Periodismo y arte” Alberto Ruiz de Samaniego

Presentación do número 18 da revista Festa da Palabra Data: 18 marzo 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Concellería da Muller, Concello de Vigo XVI Campamento Ur ban : visi tas guiadas e ac ti vi dade s para nenos e mozos Data: 10 agosto 2004 Lugar: contorno do MARCO (praza peonil posterior) Entidade organizadora: asociacións xuvenís Abertal e Xentenova, en colaboración coa Casa da Xuventude, Concello de Vigo Presentación da Campaña Promocional Turismo de Vigo 20 04 -2005 Data: 10 setembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Concellería de Turismo e Comercio, Concello de Vigo

76 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

IV Festival de Música Contemporánea Fundación Laxeiro

AS ACTIVIDADES

Homenaxe ao ar quitec to Alber to de S ousa Datas: 21,22 e 23 setembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Amigos de Alberto de Sousa, coa colaboración do COAG, Concello de Vigo e MARCO Presentación da nova campaña de merchandising Turismo de Vigo Data: 30 novembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Concellería de Turismo e Comercio, Concello de Vigo Buró das Cidades do Arc o Atlántic o Data: 3 decembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Concello de Vigo, Alcaldía Presentación da II Regata Intinal Rías Baixas de Catamaráns a Vela Data: 23 decembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Concellería de Turismo e Comercio, Concello de Vigo n C olaboración c oa Xunta de Galicia Presentación do prox ec to “Análise dos proc esos de creación esc ultórica: un pr ograma de innovación tecnolóxica aplicado á Historia da Ar te”, por Mª Luisa Sobrino Manzanares. Proxección en DVD de entrevistas aos artistas: Jorge Barbi, Salvador Cidrás, Xoán Anleo, Ignacio Basallo e Xavier Toubes.

Data: 17 de marzo Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: proxecto promovido pola Secretaría Xeral de Investigación e Desenvolvemento, Xunta de Galicia n C olaboración c o C olexio de Xornalistas de Galicia Seminario sobre “ Xornalismo e ar te” Entidade organizadora: Colexio de Xornalistas de Galicia Datas: sábados 15, 22 e 29 de maio de 2004 Ponentes: Ángela Molina, crítica de arte (sesión 1); Alberto Ruíz de Samaniego, crítico de arte e profesor de estética e teoría das artes da Universidade de Vigo (sesión 2); David Barro, crítico de arte (sesión 3).

Previa inscrición e matrícula n C olaboración c oa Fundación La xeiro IV Festi val de Música C ontemporánea Fundación La xeiro Entidade organizadora: Fundación Laxeiro, en colaboración coa Xunta de Galicia e o Ministerio de Educación, Cultura y Deporte Datas: 28, 29 e 30 de setembro de 2004 Programas: 28 de setembro: Compañía Acteón: “Fragor” [Ópera para soprano, contratenor e electrónica], de Eduard Resina 29 de setembro: Ensemble Siglo XXI: “Luna Muerta”, de Agustí Charles; “Fax”, de Jep Nuix; “Quinteto”, de Eduardo Soutullo; “Mi”, de Gloria Rodríguez 30 de setembro: Ensemble Siglo XXI: “Estudio de proporciones nº 3”, de Joan Riera; “3 Cancións”, de Fran Pérez; “La fi y el principi de la infantesa”, de Manel Ribera; e “Reload”, de Antón L. Pulido

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 77

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

CESIÓN DE ESPAZOS n Presentación do “Informe ARDORA 2004” Data: 22 marzo 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: PSA Peugeot Citröen n Taller científic o sobre “Inc umplimiento terapéutic o en la HTA” Data: 10 xuño 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Laboratorios Lacer S.A. n Presentación do libro “La noche americana”, de Xur xo Torres Data: 17 xuño 2004 Lugar: Salón de Actos e restaurante-cafetería Entidade organizadora: Editorial Nuevos Escritores n Conf erencia de prensa: “ Venezuela, ac tual proc eso de transformación c ultural y política ”, por Farruco Sesto, Ministro de Estado para la Cultura de la República de Venezuela Data: 23 outubro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Consulado General de la República Bolivariana de Venezuela n Presentación da nova campaña de sensibili zación “C ontra os prexuízos y estereotipos c ontra o pobo xitano” Data: 11 novembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Fundación Secretariado General Gitano n Reunión fin de ano da empresa I.C .O.N. Line Data: 18 decembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: I.C.O.N. Line S.L. n Presentación do libro Cines De Vigo, de J. A . Mar tín C ur ty Data: 21 decembro 2004 Lugar: Salón de Actos Entidade organizadora: Instituto de Estudios Vigueses (Fundación Provigo)

78 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

3. OS DATOS

INFORME ECONÓMICO-ADMINISTRATIVO 81 COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES 82 CIFRAS VISITANTES 83 PERSOAL 85 OUTROS SERVIZOS 87 CADRO DE INFORMACIÓN XERAL 87

OS DATOS INFORME ECONÓMICOADMINISTRATIVO Durante o ano 2004, e continuando co compromiso adquirido o 22 de outubro de 2002, data de constitución da Fundación MARCO, as catro entidades fundadoras –Concello de Vigo, a Xunta de Galicia, Deputación de Pontevedra e Caixanova– fixeron a súa aportación económica anual en virtude do seu compromiso estable co desenvolvemento desta entidade e das actividades do museo.

Para a consecución dos seus fins fundacionais, a Fundación MARCO dispuxo no exercicio 2004 dun orzamento de gasto aprobado polo seu Padroado, de 2.216.510 Euros (368.796.233 Pts). O orzamento finalmente executado foi de 2.033.755,81 Euros (338.388.494 Pts) que foi financiado nun 84,16 % polas achegas das súas entidades Fundadoras co seguinte reparto: n n n n

Concello de Vigo (36,94%) Caixanova (25,08%) Xunta de Galicia (14,75%) Deputación de Pontevedra (7,39%).

O reparto por conceptos de gastos é o que se reflicte na seguinte táboa:

DISTRIBUCION POR CONCEPTOS DE GASTO REALIZADO EN 2004

IMP OR TE

%

EN PE SE TAS

PERSOAL

355.300,42

17,47%

59.117.016

PERSOAL SUBCONTRATADO

404.146,35

19,87%

67.244.295

MANTEMENTO

425.048,30

20,90%

70.722.086

PROGRAMACION

797.935,46

39,24%

132.765.289

9.238,69

0,45%

1.537.189

42.086,64

2,07%

7.002.628

2.033.755,8 6

100,0 0%

338.388.503

PERSOAL PROGRAMA LABORA AMORTIZ, GTOS FROS E IMPOSTOS

PROGRAMA LABORA

AMORTIZACIÓNS E XUROS

PERSOAL FIXO

PERSOAL SUBCONTRATADO

PROGRAMACIÓN

MANTENEMENTO

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 81

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004

COLABORACIÓN CON OUTRAS ENTIDADES Ao longo do ano 2004 foron moitas as institucions e empresas que colaboraron coa Fundación MARCO para poder levar a cabo as actividades realizadas. Entre elas caben suliñar as seguintes: COPRODUCCION DE E XP OSICIONS CON OUTROS MUSEOS n C AAM (C entro Atlántic o de Ar te Moderno) Coprodución da exposición e catálogo de “Fotografía e Arte. Variacións en España: 1900-1980, coa colaboración de La Fábrica Gestión más Cultura n Ar tium de Vitoria Coprodución da exposición “O estado das Cousas” PATROCINIOS DE E XP OSICIONS E OUTRA S COLABORACIONS n S.A . de Xestión do P lan Xac obeo Patrocinio da exposición “El Estado de las Cosas” n AFFA (A sociación Franc esa de A cción Ar tística), Ministerio de Ex teriores e Ministerio de C ultura francés Patrocinio da exposición “O estado das Cousas” n Unni versity o f the Ar ts London Colaboración para a exposición “Angela de la Cruz” n Jaurena Ar t Aportación de parte das pinturas empregadas na exposición “Ángela de la Cruz” n O.M.A . (Oficina de Medioambiente) da Uni versidad de Vi go Doazón de árbores para a exposición “Centro de Arte EGO” n Esc ola Galega de Cine Grabación do vídeo de Irene Gonález e Diana Lores para a exposición “Eu, Museo” OUTROS CONVENIOS n Uni versi dade de S antiago de C ompostela Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da licenciatura de Historia da Arte n Uni versi dade de Vigo Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da E. U. de Estudios Empresariais e da Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación. n Esc ola Superior de C onser vación e Restauración de Bens C ulturais de Galicia Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos da citada Escola n Inns tituto de Educación S ec undaria Valen tín Paz Andrade Convenio de colaboración para a realización de prácticas por parte dos alumnos a través dos programas de Formación nos Centros de Traballo.

82 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

OS DATOS CIFRAS VISITANTES 2004 Número total de visitantes: 47.095 Durante a época estival, concretamente o día 16 de xullo de 2004, cruzou as portas do MARCO o visi tante número 10 0.0 00, cifra resultante do cálculo de persoas que acudiran ao museo desde a súa data de apertura, o 13 de novembro de 2002.

O persoal do MARCO e a Presidenta da Agrupación de Amigos estiveron atentos a ese momento para recibir e agasallar a Tamara Luján Cerdán, unha rapaza valenciana que se atopaba en Vigo disfrutando duns días de vacacións, cun exemplar da Memoria de Actividades 2002-2003 e unha tarxeta de socia da Agrupación de Amigos do MARCO, que lle permite o acceso gratuito a este e outros museos de toda España, ademáis de importantes descontos en tendas adscritas.

TÁBOAS-DESGLOSE DOS DATOS 2004

XANEIRO

4.144 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G ru p os: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos:

2.248 274 54 48 771 45 351 450 176 36 43 1.896 855 684 115 215 27

FEBREIRO

4.711 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos:

2.617 517 20 22 868 51 309 450 317 29 34 2.094 1.020 558 91 212 213

MARZO

3.944 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: Grupos: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos:

1.523 381 12 9 472 5 227 335 39 43 2.421 1.568 328 77 303 145

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 83

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 ABRIL

4.085 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos: XULLO

2.455 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G r up o s : Activ. infantil: Grupos adultos:

OUTUBRO

2.70 0 499 37 26 685 56 305 475 502 48 67 1.385 752 186 82 127 238

2.059 891 46 39 389 75 206 60 278 18 57 39 6 327 69

4.198 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G r up o s : Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos:

MAIO

3.667 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: Grupos: Escolares: Activ. familias: Activ. infantil: Curso Adultos: Grupos adultos: AGOSTO

3.349 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Salón de A ctos: Amigos MARCO: Invitados persoal: Grupos: Activ. infantil: Grupos adultos:

NOVEMBRO

2.9 88 351 45 37 1.124 51 209 320 754 61 36 1.210 581 80 166 301 82

84 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

2.028 125 13 15 573 69 224 306 549 107 47 1.639 903 289 81 223 143

2.9 67 1.475 97 55 701 59 292 180 46 62 382 331 51

5.422 Visitantes

Públic o en x eral: 3.0 61 Ti decides: 522 Ata 6 anos: 63 De 7 a 14anos: 30 Normal: 970 Artistas/vips: 19 Est/pens/des: 131 Salón de Actos: 1.141 Amigos MARCO: 42 Invitados persoal: 35 Biblioteca/Mediatec 108 G ru p os: 2.361 Escolares: 1.431 Activ. familias: 154 Activ. infantil: 138 Curso Adultos: 417 Grupos adultos: 221

XUÑO

2.700 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G ru p os: Escolares: Curso Adultos: Grupos adultos:

SETEMBRO

2.945 Visitantes

Públic o en x eral: Ti decides: Ata 6 anos: De 7 a 14anos: Normal: Artistas/vips: Est/pens/des: Inauguracións: Salón de Actos: Amigos MARCO: Invitados persoal: G ru p os: Activ. infantil: Grupos adultos:

DECEMBRO

1.778 571 33 11 319 50 105 170 449 29 41 922 501 147 274

2.706 396 33 27 764 32 145 320 933 30 26 239 212 27

5.475 Visitantes

Públic o en x eral: 3.495 Ti decides: 673 34 Ata 6 anos: De 7 a 14anos: 41 Normal: 812 Artistas/vips: 21 Est/pens/des: 184 Inauguracións: 400 Salón de Actos: 1.583 Amigos MARCO: 22 Invitados persoal: 49 Biblioteca/Mediatec 126 G ru p os: 1.530 Escolares: 675 Activ. familias: 101 Activ. infantil: 399 Curso Adultos: 164 Grupos adultos: 191

OS DATOS PERSOAL MARCO, Museo de Arte Contemporánea de Vigo

Directora Carlota Álvarez Basso Xerente Benito Pinal Otero Responsable de exposicións Iñaki Martínez Antelo Coordinadora de exposicións Marta García Viña Técnico de montaxe José Pérez Couto (ata abril 2004) Paul Edward Guy (desde maio 2004) Responsable de Documentación e Publicacións Nuria Barreras Viso Responsable de Comunicación e Servicio Didáctico Marta Viana Tomé Asistente Dpto. Comunicación e Servicio Didáctico Pilar Souto Soto Secretaría de Dirección Patricia Verdial Garay Administración Alberto Abal García

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 85

MEMORIA DE ACTIVIDADES 2004 Persoal auxiliar durante o ano 2004 Depar tamento de Exposicións Persoal de montaxe Guy Bobillo Pérez Elisa Isabel Domínguez Sardiña Xosé M. Fernández Rodríguez Juan José Fuentes Alegría Jan Peter Landqvuist Helder Leal Figueiredo Mª Rosa Seoane Gámez Severino Vázquez Trebejo Programa Labora e becarios en prácticas Joaquín M. Morales Vila, programa Labora, Xunta de Galicia Clara Sáenz Díez, becaria en prácticas Alexanco Aceiro Marques, becario en prácticas Depar tamento de C omunicación e Didác tica Didáctica Laura Gómez González, programa Labora, Xunta de Galicia Comunicación Lucía Rodríguez Vidal, becaria en prácticas Iria Diana Treig Comesaña, becaria en prácticas María Vaquero Argelés, becaria en prácticas Jorge Lorenzo Couselo, becario en prácticas Mª Elena Pino Fernández, becaria en prácticas Adriana Martínez Sande, becaria en prácticas Salvador Vázquez Argibay, becario en prácticas Depar tamento de Doc umentación e Publicacións Iria Fernández Mouriz, programa Labora, Xunta de Galicia Marta Pereira Fernández, becaria en prácticas e auxiliar de biblioteca Tatiana Liboreiro Gómez, becaria en prácticas Mª Ángeles Gago Costas, becaria en prácticas Ramón Quintas Alonso, becario en prácticas Susana Gayoso Diz, voluntaria Depar tamento de A dminis tración Susana Trezado Carro, programa Labora, Xunta de Galicia Pilar Muñiz Pérez, becaria en prácticas Iria Baz Díaz, becaria en prácticas Beatriz Bragado Alonso, becaria en prácticas Ruth González Martínez, becaria en prácticas Agrupación de Amigos do MAR CO Alicia Gómez Gómez, voluntaria Jesús Carballo Pérez, becario en prácticas Miriam Varela del Río, becaria en prácticas

86 | MARCO MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO

Persoal subcontratado empresas de servizo FERROSER Julio Bacariza Fernández José Estévez Villegas

GRANDAL SER VICE S.L Coordinadora Carolina Posada González Educadoras María José Martínez Pérez María Urrutia Baliño Ana Carina Valcarce Landa Laura Fernández Domínguez.

Asistentes de sala Ángel Borrero Valcárcel José António Carrera González Carlos Castro Costas María Idoya Chapela Silva Andrés Dacosta Cosque Eva Fernández Deza Cristina García Portas Carlos González Fernández Amaya Martínez-Randulfe Landín María Auxiliadora Pallares Álvarez Alba Carme Pardo Cartelle María Isabel Prado González

LIMPIEZ AS AZUL Cristaleiros Mantenemento Elisa Míguez Domínguez Rosa Mª Cordero Oujo Ángel Antonio Lodeiro Rodríguez Mª Carmen Domínguez Campos José Rafael Alcaire Martín Consuelo Val Francisco Juan Luis López López Aurea López Chapela Humberto Manuel Pérez iglesias Obdulia Sotelo Rial Víctor Manuel Sendín Romero Dolores Sánchez Rodríguez Catalina Díaz Pazos Mª Luisa González Insuela

SEC URITA S Seguridade Pedro Pérez Caride Carlos Tourón Ferreira Jorge Pereira López José E. Alonso Iglesias Luis A. Acebedo Bravo Jorge Álvarez García

Auxiliares Estefenía Cortegoso Ríos Sonia Pereira Omil Nuria Vilaboa Núñez

OS DATOS OUTROS SERVIZOS Restaurante-cafetería Marcelinopanyvino O restaurante-cafetería Marc elinopanyvino, cunha oferta renovada en 2004, continúa na súa liña de calidade e bó criterio, tanto no aspecto culinario como no trato persoal. O restaurante, cunha cociña de vangarda, creativa e de altura, unha atmósfera elegante e magnífica música ambiental, ofrece unha boa relación calidade-prezo con menú do día ou menú degustación de alto nivel. Ademáis, o servizo de cafetería e a terraza de verán fan que moitos visitantes se convirtan en usuarios habituais dun espazo pensado para o encontro social e o disfrute culinario.

INFORMACIÓN XERAL ENTRADA Prezo: 3€ Martes de 16.00 a 20.00 e mércores todo o día: “ti decides” (pago opcional) Estudiantes con carné/ maiores de 65 anos/ desempregados/ pensionistas: 2€ Nenos-as ata 6 anos: gratuíta De 7 a 14 anos: 1€ Familia numerosa: 1€ por persoa Grupos a partir de 10 persoas: 1€ por visitante Amigos do MARCO: gratuíta MUSEO Martes a sábados (festivos incluidos), de 11.00 a 21.00 Domingos, de 11.00 a 15.00. Pechado os luns ESPAZO ANEXO Praza peonil posterior Martes a sábados (festivos incluidos), de 11.00 a 14.00 e de 17.00 a 21.00 Domingos, de 11.00 a 14.00. Pechado os luns Entrada gratuíta BIBLIOTECA-MEDIATECA Acceso pola entrada posterior do museo Martes a venres, de 11.00 a 14.00 e de 16.00 a 20.00 Pechada sábados, domingos e luns Entrada gratuíta OUTROS SERVIZOS

FOTO: RICARDO PARDO

TENDA-LIBRERÍA Martes a sábado, de 12.00 a 14.30h e de 17.00 a 20.30 Pechada domingos e luns Martes a sábado, de 17.00 a 21.00

Tenda-librería A tenda-librería, tamén na planta baixa, completa o círculo de servizos do MARCO aos seus visitantes. Achegarse a este espazo é unha boa oportunidade para facerse coas últimas publicacións de arte e cultura actual, tanto de ámbito local como nacional e internacional, ademáis dos catálogos e publicacións do propio museo. A tenda ofrece ademáis múltiples posibilidades para pequenos agasallos, cunha orixinal liña de produtos na que destacan aqueles inspirados na imaxe corporativa do MARCO: camisetas, lapiceiros, chapas metálicas, e outros obxectos.

RESTAURANTE-CAFETERÍA MARCELINOPANYVINO Luns a sábado, de 11.00 a 24.00 Pechado os domingos Tel. +34 886 116 415. www.marcelinopanyvino.com

E ADEMAIS...

- Visitas guiadas gratuitas todos os días ás 18.00 h.

- Visitas de grupo con cita previa (tel. 986 113900 ext. 307 pu 314) - Facilidades de acceso para persoas discapacitadas - Aseos adaptados - Gardarroupa

MUSEO DE ARTE CONTEMPORÁNEA DE VIGO MARCO | 87