Magazyn Instalatora 4/2018 by Magazyn Instalatora

www.instalator.pl

nakład 11 165

01 4. 2

miesięcznik informacyjno-techniczny

nr 4 (236), kwiecień 2018

ISSN 1505 - 8336

l Ring „MI”:

instalacje w budynkach energooszczędnych l Wodomierze l Ogrzewanie prądem l Walka ze smogiem l Woda w instalacji l Pompy obiegowe

DLA FACHOWCÓW i nie tylko Oferta ważna od 03.04 do 06.05.2018 r.

za 1 gr

25,98

/opak.

OFERTA SPECJALNA

594,-

Gładź szpachlowa biała GIPSAR UNI 20 kg kod 44046765 Cena za 1 kg: 1,30 zł. Przy zakupie 2 opakowań otrzymasz GIPSAR UNI 10 kg za 1 gr. kod 45613414

OFERTA SPECJALNA Wiertarko-wkrętarka z udarem METABO Napięcie akumulatora: 18 V, Li-ion, 2,0 Ah. Moment dokręcania: 48 Li-ion. kod 45876355

169,-

14,40

-10%

12,94

/szt.

/m2

PROMOCJA

Przewód YDYP biały Dł.: 100 m. kod 42916951

Z nami wybudujesz dom lub wyremontujesz mieszkanie. Sprawdź naszą ofertę w sklepach i na www.leroymerlin.pl WYBÓR PONAD 100 TYSIĘCY PRODUKTÓW z czego kilkanaście tysięcy dostępnych jest tylko w sklepach Leroy Merlin

SZEREG PROMOCJI w każdym miesiącu organizujemy specjalne akcje promocyjne

NAJLEPSZE CENY zwracamy podwójną różnicę w cenie w przypadku znalezienia identycznego produktu tańszego, niż zakupiony w Leroy Merlin*

REALIZACJA KOMPLEKSOWYCH USŁUG organizujemy montaż towarów zakupionych w Leroy Merlin

PROGRAM LOJALNOŚCIOWY przyznajemy dodatkowe upusty i bonusy w trakcie realizacji zakupów*

BEZPIECZNE ZAKUPY zapewniamy bezterminowy zwrot towarów**

**Podlegający zwrotowi towar musi być pełnowartościowy, bez śladów używania, niezniszczony, w oryginalnym opakowaniu oraz nadający się do ponownej sprzedaży. W przypadku produktów posiadających termin ważności - ich zwrot nie może nastąpić w okresie 30 dni przed upływem terminu ważności.

Wełna URSA HOME Lambada: 0,037. Gr.: 150 mm. Opak.: 4,56 m2 kod 45428005 Cena za opak.: 59 zł.

Treść numeru

Szanowni Czytelnicy W tradycyjnym budownictwie jednorodzinnym około 70% całkowitego zapotrzebowania na energię pochłania ogrzewanie. Według statystyk w Polsce aż 70% domów jednorodzinnych jest w złym stanie energetycznym, z czego niemal 40% nie ma żadnego docieplenia ścian zewnętrznych i dachu. Aby dom można było uznać za energooszczędny, jego roczne zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania i wentylacji powinno wynosić poniżej 40 kWh/m². W przypadku domu pasywnego wartość ta wynosi rocznie maksymalnie 15 kWh/m². Do każdego budynku energię trzeba dostarczyć, a potem jest ona zużywana przez różne urządzenia wchodzące np. w skład instalacji: grzewczych, ogrzewczych, wentylacyjnych, wodnych, kanalizacyjnych, sanitarnych. Jak pisze jeden z uczestników naszego ringu: „Idealnym pomieszczeniem do omówienia produktów do budownictwa pasywnego będą sanitariaty publiczne”. Warto przekonać się dlaczego. Urządzeniem zużywającym energię są pompy obiegowe do centralnego ogrzewania. Argumentem za zastosowaniem produktów w budynkach energooszczędnych jest fakt, że „charakteryzują się wysoką efektywnością energetyczną. Wskaźnik EEI (Energy Efficiency Indeks) wynosi poniżej 0,20 i jest zgodny z wymaganiami ErP 2016. Gwarantuje to ekonomiczną pracę pompy, co przekłada się na bezpośrednie oszczędności dla użytkownika”. W związku z wejściem w życie - 1 stycznia 2017 roku - wytycznych technicznych (WT), które określają wymagania dla nowych inwestycji, jak i rozbudowy czy modernizacji już istniejących budynków, autor artykułu pt. „Instalacje na plus” (s. 20-22): sugeruje, że „coraz większą rolę przy budowie budynków dla inwestorów indywidualnych będą pełnić generalni wykonawcy, inwestorzy zastępczy oraz firmy wykonawcze przejmujące większą ilość prac (np. firma instalacyjna wykona całość instalacji w budynku, związanych zarówno z wentylacją, ogrzewaniem, jak i układem wodnym)”. Na jakie jeszcze zmiany musi się przygotować branża? Zapraszam do lektury... Jak pisze autor artykułu pt. „Wielka trójka” (s. 60-61): „Współczesne wyroby budowlane są coraz bardziej skomplikowane, precyzyjne, często skonstruowane i przeznaczone do użycia w bardzo wąskim zakresie zastosowania. Dołączana jest do nich instrukcja montażu, często jednak pomijana z powodu... doświadczenia osób bez formalnych kwalifikacji, ale z wieloletnim doświadczeniem, które usypia ich czujność”. Jak więc ustrzec się błędów montażu współczesnych systemów kominowych? Zapraszam do lektury. Sławomir Bibulski

Na okładce: © Tony Miller /123RF.com

Ring „MI”: instalacje w budynkach energooszczędnych s. 6-16

l Instalacje na plus (Wymagania odnośnie energooszczędności - WT 2017) s. 20 l Pod prąd (Ogrzewanie elektryczne) s. 24 l Kocioł z certyfikatem (Metodyka badań kotłów grzewczych na paliwa stałe) s. 28 l Moc w ogrzewaniu (Efektywne korzystanie z kondensacyjnego kotła gazowego) s. 30 l Ogrzewanie powierzchniowe w obiektach użyteczności publicznej s. 32 l Odpowiadam, bo wypada... s 34 l Mocowanie paneli fotowoltaicznych s. 36 l Wysokosprawne kotły c.o. na paliwa stałe s. 38 l Unikatowy napęd retorty (strona sponsorowana Powergate) s. 41

Pomiar wody zgodny z prawem s. 44

l Problem z deszczem (Wody opadowe - ustalenia ilościowe) s. 42 l Wodomierz na przyłączu (Przyłącza wodociągowe i kanalizacyjne - nowe regulacje prawne - 1) s. 44 l Instalatorze sprawdź wodę (Instalacje wodociągowe i grzewcze) s. 46 l CAD w służbie instalatora s. 50 l Przeciski i przewierty (Technologie bezwykopowe w budowie kanalizacji) s. 52 l Pompy obiegowe s. 54 l Co tam Panie w „polityce”? s. 56 l Klej do płytek („Wykończeniówka” w łazience...) s. 58

Montaż systemów kominowych s. 60

ISSN 1505 - 8336

l Komin bez błędów s. 60 l Nowości w „MI” s. 62 l Komfortowy mikroklimat s. 64 l Ogniwa paliwowe s. 66 l Gazowe grzejniki wody przepływowej s. 68

4 . 2

01 8

www.instalator.pl

Nakład: 11 165 egzemplarzy Wydawca: Wydawnictwo „TECHNIKA BUDOWLANA“ Sp. z o.o., 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/4 Redaktor naczelny Sławomir Bibulski (s.bibulski@instalator.pl) Z-ca redaktora naczelnego Sławomir Świeczkowski (redakcja-mi@instalator.pl), kom. +48 501 67 49 70 Sekretarz redakcji Adam Specht Marketing Ewa Zawada (marketing-mi@instalator.pl), tel./fax +48 58 306 29 27, 58 306 29 75, kom. +48 502 74 87 41 https://www.facebook.com/MagazynInstalatora/ Adres redakcji: 80-156 Gdańsk, ul. marsz. F. Focha 7/5 Ilustracje: Robert Bąk. Materiałów niezamówionych nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie prawo do skracania i redagowania tekstów. Redakcja nie odpowiada za treść reklam i ogłoszeń.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „Magazynu Instalatora“ to miejsce, gdzie odbywa się „walka“ fachowców na argumenty. Każdy biorący udział w starciu broni swoich doświadczeń (i przeświadczeń...), swojego chlebodawcy bądź sponsora, swojej wiedzy i wiary. Przedmiotem „sporu“ będą technologie, materiały, narzędzia, metody, produkty, teorie - słowem wszystko, co czasem różni ludzi z branży instalatorskiej. Każdy z autorów jest oczywiście świadomy, iż występuje na ringu. W maju na ringu: komfort cieplny/komfort jakości powietrza w budynku (ogrzewanie, klimatyzacja, wentylacja...)

Ring „MI”: instalacje w budynku energooszczędnym pompa cyrkulacyjna, zestaw hydroforowy, pompa elektroniczna

DAB Firma DAB wprowadziła na rynek dwa rodzaje pomp, które - ze względu na swoje parametry techniczne znajdą zastosowanie w instalacjach w budynkach energooszczędnych czy pasywnych. EVOSTA 2 SAN (fot. 1) to nowa, energooszczędna, elektroniczna pompa cyrkulacyjna do instalacji ciepłej wody użytkowej. Gwarantuje ona niskie zużycie energii elektrycznej maksymalnie do 7 W. Dzięki kompaktowej budowie pompy instalacja jest łatwa i szybka. Pompa wyposażona jest w zabezpieczony przed zablokowaniem silnik synchroniczny z magnesami trwałymi, wymagający tylko jednego pierścienia uszczelniającego między silnikiem a korpusem pompy oraz 1,5 m kabel zasilający w standardzie. Wirnik jest łatwy do czyszczenia lub wymiany. Pompa posiada dodatkowo zabezpieczenie przed pracą na sucho. Wszystkie modele pomp EVOSTA 2 SAN są zaprojektowane z podwójną izolacją elektryczną, dzięki czemu ochronny przewód uziemiający nie jest potrzebny. Części stykające się z tłoczoną cieczą są hermetycznie oddzielone od stojana sferycznym separato-

rem. Pompy EVOSTA 2 SAN z korpusem z brązu są również dostępne w wersji z zaworem zwrotnym i odcinającym. Zawór odcinający umożliwia przeprowadzanie konserwacji po zamknięciu dopływu po stronie ssawnej. Zawór zwrotny zamyka przepływ podczas wykonywania konserwacji po stronie tłocznej. Cechy szczególne energooszczędnych pomp EVOSTA 2 SAN to: zakres wydajności od 0 do 0,6 m3/h przy wysokości podnoszenia do 1,1 m; zakres temperatury medium: od 2 do 75°C; maks. ciśnienie robocze: 10 barów; stopień ochrony: IP 42; klasa izolacji: II; instalacja: z wałem silnika w pozycji poziomej; zasilanie: jednofazowe 1 x 115-230 V~ 50/60 Hz; przetłaczane medium: czyste, wolne od części stałych oraz olejów mineralnych, nielepkie, neutralne chemicznie, bliskie charakterystyce wody.

Energooszczędne podnoszenie ciśnienia Seria E.SYLINE to linia elektronicznych zestawów do podnoszenia ciśnienia wody, które na nowo definiują zasady utrzymania

odpowiedniego ciśnienia w domu czy w mieszkaniu. E.SYBOX MINI 3 (fot. 2) oraz E.SYBOX to seria w pełni zintegrowanych zestawów hydroforowych wraz z akcesoriami, oferująca rozwiązania, które spełniają szeroki zakres zastosowań - od małego mieszkania po zespoły mieszkaniowych budynków wielorodzinnych.

Główne cechy E.SYBOX MINI3 Dzięki technologii przetwornicy częstotliwości, po ustawieniu żądanego ciśnienia, E.SYBOX MINI3 utrzymuje stałe ciśnienie dla wszystkich punktów poboru wody. Silnik chłodzony wodą, przetwornica częstotliwości, dźwiękochłonna obudowa i nóżki antywibracyjne sprawiają, że E.SYBOX MINI3 (45 dB) jest drugim po E.SYBOX (43 dB) najcichszym zestawem hydroforowym na rynku (ciśnienie akustyczne mierzone z odległości 1 metra w przestrzeni otwartej). Urządzenie gwarantuje stałe ciśnienie w instalacji (nastawa reguwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

lowana od 1 do 5,5 bara) oraz oszczędności w rachunkach za energię dzięki technologii inwerterowej, a dzięki swojej kompaktowej budowie E.SYBOX MINI3 może być zainstalowany nawet pod kuchennym zlewem. Wyposażony jest w łatwy w obsłudze wyświetlacz LCD 70 x 40 mm wysokiej rozdzielczości, obracany dla ułatwienia odczytu przy każdym rodzaju montażu. Dodatkowo intuicyjny interfejs pozwala na dostęp do wszystkich informacji i dostosowanie głównych ustawień w zależności od zastosowania. Możliwa jest pionowa, pozioma oraz ścienna instalacja urządzenia zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Kompaktowy E.SYBOX MINI3 nie wymaga dodatkowych elementów oprócz rury ssawnej. Dzięki zintegrowanej karcie połączenia bezprzewodowego E.SYBOX MINI3 może być połączony z Internetem.

System hydroforowy z patentem E.SYBOX (fot. 3) to opatentowany, elektroniczny system hydroforowy z przetwornicą gwarantującą stałe ciśnienie w instalacji i pełną ochronę pompy. Unikalny w swojej kategorii, o wysokiej sprawności, wydajny, kompaktowy, łatwy w obsłudze i satysfakcjonujący zarówno dla instalatora, jak i użytkownika. Podczas gdy E.SYBOX MINI3 jest rozwiązaniem dla zwiększenia ciśnienia w małych mieszkaniach, E.SYBOX oferuje te same zalety w zastosowaniach mieszkalnych zbiorowych, takich jak wille lub budynki wielorodzinne. Bezprzewodowa technika pozwala na ustawienie zestawu hydroforowego zawierającego do 4 pomp.

Główne cechy E.SYBOX Dzięki technologii przetwornicy częstotliwości, po ustawieniu żądanego ciśnienia, E.SYBOX utrzymuje stałe ciśnienie dla wszystkich punktów poboru wody. Dzięki naszemu wieloletniemu doświadczeniu zoptymalizowaliśmy E.SYBOX, czyniąc go jeszcze bardziej komfortowym w użyciu. Urządzenie gwarantuje www.instalator.pl

4 (236), kwiecień 2018

komfort stałego ciśnienia w instalacji (nastawa regulowana od 1 do 6 barów) oraz oszczędności w rachunkach za energię dzięki technologii inwerterowej, a nowa architektura komponentów i nowy ergonomiczny wygląd sprawiają, że E.SYBOX jest tak kompaktowy, że można go zainstalować w dowolnym miejscu. Zajmuje do 30% mniej miejsca w porównaniu z jakimkolwiek innym, tradycyjnym systemem. Możliwa jest instalacja pionowa, pozioma oraz ścienna zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz budynku. Pytanie do... Jakie cechy nowych pomp i zestawów marki DAB predystynują te urządzenia do zastosowania w budynkach energooszczędych? Zintegrowany i kompaktowy E.SYBOX nie wymaga dodatkowych elementów oprócz rury ssawnej. Został wyposażony w łatwy w obsłudze wyświetlacz LCD 70 x 40 mm wysokiej rozdzielczości, obracany dla ułatwienia odczytu przy każdym rodzaju montażu. Dodatkowo intuicyjny interfejs pozwala na dostęp do wszystkich informacji i dostosowanie głównych ustawień w zależności od zastosowania. Bezprzewodowa technika zastosowana w urządzeniu pozwala na ustawienie zestawu hydroforowego nawet do 4 pomp.

Wiele komponentów l Akcesoria E.SYLINE to funkcjonal-

ne i ergonomiczne podzespoły, rozszerzające możliwości instalacji urządzeń E.SYBOX i E.SYBOX MINI3. l E.SYTWIN, E.SYTANK oraz E.SYWALL zostały opracowane tak, aby zapewnić nową jakość instalacji oraz komfort użytkowania. l E.SYWALL służy do ściennej instalacji E.SYBOX oraz E.SYBOX MINI 3. To kompletny zestaw ze wspornikami, śrubami, kołkami oraz dwiema przekładkami dla lepszej amortyzacji. l E.SYDOCK to kompletna baza przyłączeniowa ze wszystkimi niezbędnymi interfejsami

do podłączenia systemowego, dostarczana wraz z nóżkami antywibracyjnymi. Dzięki 4 możliwym konfiguracjom hydraulicznym montaż staje się łatwy i szybki. Stacja dokująca E.SYDOCK sprawia, że zestaw hydroforowy jest łatwy w konserwacji, odłączaniu oraz przenoszeniu. l E.SYTWIN to gwarancja szybkiego połączenia dla grup pompowych. Zapewnia znakomite osiągi dzięki możliwości łączenia instalacji, przy zmniejszonych wymiarach o 50% w porównaniu z innymi, tradycyjnymi systemami. E.SYTWIN umożliwia pełną eksploatację E.SYBOX przy instalacji dwupompowych zestawów. l E.SYLINK to panel sterujący w obudowie z zasilaczem. l E.SYTANK (fot. 4) to zbiornik w pełni zintegrowany z E.SYBOX, kompletny i o pojemności 480 l. Przeznaczony do stosowania z wodą pitną zestaw zaopatrzony jest w E.SYDOCK zawór do napełniania z sieci miejskiej zgodny z UNI EN 1717, przepełnienie systemu typ AG, rurę ssącą z zaworem stopowym i rurami tłocznymi. Zbiornik przeznaczony jest do stałej instalacji naziemnej wyposażony jest w cztery szczelinowe otwory do mocowania na podłodze. Jest on wyposażony w bezpośredni odpływ ze zbiornika. Konserwacja systemu jest również łatwa dzięki pokrywie inspekcyjnej. System ma budowę modułową i umożliwia zainstalowanie dodatkowych zbiorników po trzech stronach (bokach i tyle). Piotr Jaślarz

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacje w budynkach energooszczędnych komfort cieplny, rekuperacja, odzysk ciepła

Alnor Wpływ na poczucie komfortu (dobrego mikroklimatu wewnętrznego) ma temperatura, jej dystrybucja, wilgotność, prędkość powietrza, oświetlenie, poziom hałasu oraz elementy wyposażenia pomieszczenia jak meble czy kolor ścian. W Polsce obowiązuje kilka standardów, norm na podstawie których można sklasyfikować jakość powietrza: PN-EN ISO 7730 Ergonomia środowiska termicznego (…), PN-EN 13779 Wentylacja budynków niemieszkalnych (…) oraz PN-EN 15251 Parametry wejściowe środowiska wewnętrznego (...). Jakość środowiska wewnętrznego ma duży wpływ na wydajność uczniów i studentów. Rekomendowane temperatury w klasach zgodnie z Dyrektywą 2002/91/EC w sprawie charakterystyki energetycznej budynków pokazano w tabeli. R.J. de Dear i G.S. Brager zaproponowali kalkulacje wewnętrznej temperatury komfortu na podstawie wzoru: Tcon = A + B * Tout, gdzie: Tout to średnia miesięczna temperatura zewnętrzna, A i B to stałe. Obliczone wartości temperatury komfortu kształtują się l dla Polski: Tconf = 13,5°C + 0,54 * 13°C = 20,4°C l dla Hiszpanii: Tconf = 13,5°C + 0,54 * 25°C = 27°C Widać, że dla różnych stref klimatycznych poziom komfortu temperaturowego może być bardzo różny. Zresztą potwierdzają to badania D.A. Krawczyk i K. Gładyszewskiej-Fiedoruk, podczas których przeprowadzono ankietę wśród studentów Politechniki Białostockiej i Uniwersytetu w Cordobie. Przy zmierzonych temperaturach w klasach (pokazanych na wykresie) większość hiszpańskich studentów określiła warunki mikroklimatu jako „zimne” lub „za zimne”. Mimo, że temperatury tam zaobserwowane były o ok 2°C wyższe niż w Polsce.

Bez względu jaki jest akceptowalny lub rekomendowany poziom komfortu w pomieszczeniu, często wentylacja grawitacyjna jest niewystar-

czająca, aby go osiągnąć. Budynki polskich szkół datują swoje powstanie 20-30 lat temu. Często wymagają renowacji i kompleksowych remontów. Ważne jest, żeby na w kosztorysach budowlanych znalazł się rozdział poświęcony wentylacji. Przykładowo system wentylacji mechanicznej z

odzyskiem ciepła (materiały) w średniej wielkości klasie o powierzchni ok. 100 m2 może kosztować już od 12 tys zł netto. Nie jest to duża cena za komfort i za odpowiednią jakość powietrza. Tym bardziej, że w tym bilansie ekonomicznym nie uwzględnia się kosztów społecznych chorób wywołanych przez środowisko, bezpośrednich kosztów leczenia i rehabilitacji,

zmniejszenia wydajności pracy, wpływu środowiska wewnętrznego na wartość rynkową budynku, niszczenia Pytanie do... Dlaczego system wentylacji z odzyskiem ciepła warto zastosować w budynkach szkolnych? materiałów wykończeniowych i sprzętów pod wpływem zanieczyszczeń. Pamiętajmy też, że nauczanie nie jest dobrowolne. Czyli dzieci i młodzież w celu realizacji obowiązku szkolnego spędzają 15-20% czasu w budynkach, w dużym zagęszczeniu i zbyt niskiej intensywności wentylacji lub przy jej całkowitym braku. Oprócz zagrożeń zdrowotnych, nieprawidłowa wentylacja obniża sprawność i koncentrację, co bezpośrednio wpływa na efektywność nauki. Ponadto termomodernizacja budynków w Polsce w latach 90. XX wieku, w tym budynków szkolnych, doprowadziła -zgodnie z założeniami - do doszczelnienia budynków i obniżenia kosztów ponoszonych na ogrzewanie. Niestety pojawiły się za to problemy mikrobiologiczne, zbyt duża wilgotność, pleśń, gdyż zaburzyła się cyrkulacja powietrza, która w dużym stopniu odbywała się właśnie poprzez nieszczelne okna czy niedoskonałe izolacje, które były źródłem kompensacji dla wentylacji naturalnej. W takich przypadkach wentylacja mechaniczna, a przynajmniej hybrydowa, jest niezbędnym środkiem naprawczym. Mnogość rozwiązań technicznych, systemy centralne i decentralne, systemy okrągłych czy prostokątnych kanałów wentylacyjnych z różnych materiałów - wszystko dostępne jest w Alnor Systemy Wentylacji. Artur Kołacz www.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”:

„Magazyn Instalatora” - dobra, polska firma!

uprzejmie prosimy o wpłatę 11 PLN/miesiąc (lub - 33 na kwartał, 66 na pół roku, 121 na cały rok) www.instala tor.pl

nakład 11 015

7 8. 201 miesięcznik inform

acyjno-techn

iczny nr 8 (228),

sierpień

2017 ISSN 1505

- 8336

Zamów drukowaną wersję „Magazynu Instalatora” w części „Prenumerata”. Szybko i prosto!

G Ring

„M

nakład 11

015

I”: górne źró dła ciepła

G W nume

www.instala tor.pl

na www.instalator.pl

miesięcznik inform

* Kogener rze: Pompy * Bio gaz acja * Po dłogówka * Rury acyjno-techn

nr 10 (230),

październik 2017 ISSN 1505

G Ring

17 10. 20

iczny

- 8336

„M

pompy cie I”: pła

G W nume rz

e: * Kotły * Ocieplen ia * Biogaz * Zawory * Oczyszcz alnie

nakład 11 015

15 1 1 . 20 miesięcznik informacyjno -techniczny nr 11 (207),

listopad

2015 ISSN 1505

G Ring

- 8336

„M

I”: og płaszczyz rzewanie nowe

G Walka

z zadym ieniem

ustawa „a

G Fotowo ntysmogowa” G Awar ltaika ie wodo mierzy G Powi et G Łączenrze i rury G Kominy ie rur G Pompa przy belce

uszczelni

015

www.instala tor.pl

nakład 11

ona

17 1 1 . 20 miesięcznik inform

acyjno-techn

iczny nr 11 (231),

listopad

2017 ISSN 1505

G Ring

„MI”:

sterowa nie/regu lacja G W nume rze: 3 Ko 3 Pomp miny y ciepła 3 3 Kotły na paliw Baterie a stałe

W przypadku pytań prosimy o kontakt: tel. 58 306 29 75 e-mail: info@instalator.pl

- 8336

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Dziś na ringu „MI”: instalacje w budynku energooszczędnym pompa cyrkulacyjna, instalacje c.o., instalacje c.w.u.

Buderus Buderus wprowadził nowe pompy cyrkulacyjne do instalacji centralnego ogrzewania i wody użytkowej. Nowe pompy wykonane w kolorze Titanium Black nawiązują wyglądem do nowej linii kotłów z frontem ze szkła tytanowego. W połączeniu z nimi tworzą harmonijną całość, nadając kotłowni spójny i nowoczesny wygląd. Pompy obiegowe do centralnego ogrzewania Logafix BUE-Plus charakteryzują się wysoką efektywnością energetyczną. Wskaźnik EEI (Energy Efficiency Indeks) wynosi poniżej 0,20 i jest zgodny z wymaganiami ErP 2016. Gwarantuje to ekonomiczną pracę pompy, co przekłada się na bezpośrednie oszczędności dla użytkownika. Tak wysoką efektywność osiągnięto dzięki zastosowaniu technologii ECM w konstrukcji pompy i samego silnika. Technologia ta polega na połączeniu wirnika, który ma wbudowany trwale magnes z silnikiem komutowanym elektronicznie. Wszystko to pozwala ograniczyć straty eksploatacyjne pompy poprzez eliminację poślizgu pracującego wirnika. Pompy obiegowe Logafix BUE-Plus przeznaczone są do instalacji centralnego ogrzewania. Dozwolone media to woda grzewcza zgodna z wymaganiami normy VDI 2035 lub mieszanina wody i glikolu w stosunku składników maksymalnie 1:1. Należy pamiętać o tym, że dla mieszaniny wody i glikolu konieczne jest skorygowanie wydajności pompy odpowiednio do większej lep-

utrzymywana jest na poziomie nastawy zmieniającej się liniowo pomiędzy 1/2 H i H. Nastawa różnicy ciśnień zmniejsza się lub zwiększa zależnie od przepływu. Ten rodzaj regulacji zalecany jest w systemach grzewczych z grzejnikami, dzięki czemu ulegają zmniejszeniu szumy podczas przepływu wody przez zawory termostatyczne. kości płynu zależnie od procentowego l Stała prędkość obrotowa - dostępne stosunku składników mieszaniny. są trzy stopnie prędkości obrotowej. Po Pompy składają się z części hy- wybraniu tego trybu pompa pracuje bez draulicznej, silnika bezdławregulacji na jednym z trzech zadanych nicowego z wirnikiem z stopniach prędkości obrotowej. magnesami trwałymi i elekPompy standardowo dotronicznym modułem restarczane są z izolacją cieplgulacyjnym ze zintegrowaną. Pompy dostępne są w ną przetwornicą częstotlidwóch rozmiarach przyłąwości. W module regulaczy oraz dwóch zakresach cyjnym znajduje się przewysokości podnoszenia. łącznik do ustawiania wszystDane techniczne pomp kich parametrów pracy pompy oraz pokazano w tabeli. wskaźnik LED do wyświetlania aktuPompy cyrkulacyjne Logafix BUZalnych parametrów pracy. Plus 15 przeznaczone są do instalacji W trybie eksploatacji wyświetlany wody użytkowej, wody technologiczjest aktualny pobór mocy w watach. Po nej dla podobnych warunków, np. zmianie pozycji przełącznika wskaźnik cyrkulacja wody chłodniczej. Parametry techniczne pomp: Pytanie do... - Maksymalna temperatura czynKtóre pompy łączą w sobie nowoczesne nika: +65°C (krótkotrwale do 2 h wzornictwo i wysoką jakość, a do tego ide- +70°C). alnie komponują się z kotłami marki Bu- Maksymalna temperatura otoderus wyposażonymi w szklane fronty? czenia: +40°C. - Korpus pompy wykonany jest z LED pokazuje aktualną wysokość mosiądzu. Pompa standardowo dopodnoszenia pompy w metrach lub sto- starczana jest z izolacją termiczną. pień prędkości obrotowej. - Długość montażowa wynosi 84 Możliwe są dwa tryby pracy pompy mm. obiegowej. - Pompa posiada przyłącza gwinl Zmienna różnica ciśnień ( p-v) - wytowane R ½". twarzana przez pompę różnica ciśnień - Dopuszczalne ciśnienie robocze: 10 barów. - Maksymalne natężenie przepływu: 0,4 m3/h. - Maksymalna wysokość podnoszenia pompy: 0,9 m. - Napięcie przyłączeniowe 1 ~ 230 V ±10%, 50/60 Hz. Jacek Adamiak

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacje w budynkach energooszczędnych pompa ciepła, powietrze-woda, sprawność, COP

FERVOR Home Comfort Pompy ciepła powietrze-woda PLUS 14T marki FERVOR Home Comfort to podwyższona efektywność instalacji z pompą ciepła w polskich warunkach klimatycznych. Pompa ciepła powietrze-woda wykorzystuje darmową energię znajdującą się w powietrzu celem ogrzewania i chłodzenia budynków oraz przygotowania c.w.u. To najpopularniejszy rodzaj pomp ciepła. Potwierdzeniem tej tezy mogą być dane zawarte w raporcie rynkowym PORT PC, który został opublikowany na kongresie tej organizacji w październiku 2017. Marka FERVOR Home Comfort od lat ma w swojej ofercie pompy ciepła powietrze-woda. Szczególną uwagę przykładamy do tego, aby urządzenia były przystosowane do pracy w polskich warunkach klimatycznych. W 2018 roku postanowiliśmy wprowadzić nowe urządzenie wyposażone w nowoczesne rozwiązania techniczne, które przekładają się na jeszcze wyższą sprawność i niższe koszty eksploatacji przy niewysokiej cenie produktu. Pompa ciepła powietrze-woda PLUS 14T to urządzenie inwerterowe (płynnie modulowana moc grzania/chłodzenia) idealnie nadające się do nowo budowanych budynków mieszkalnych wyposażonych w instalację podłogową lub/i klimakonwektory. FERVOR-HC PLUS 14T występuje w wersji monoblock, co jest ważne szczególnie dla instalatorów, którzy nie są chłodnikami, ponieważ jest to urządzenie hermetycznie zamknięte (hermetically sealed), a więc jego montaż ogranicza się do podłączenia hydraulicznego i elektrycznego. 3-fazowe zaPytanie do... Jaką temperaturę zasilania instalacji przy temperaturze powietrza zewnętrznego -12°C osiąga pompa ciepła FERVOR-HC PLUS 14T? www.instalator.pl

silanie pozwala na zainstalowanie tej pompy ciepła w większości budynków (instalacja na maksymalne natężenie prądu 16A). Maksymalna temperatura zasilania instalacji to 60°C, a przy temperaturze zewnętrznej -20° pompa ciepła PLUS 14T bez problemu osiąga temperaturę zasilania 45°C, czego nie „potrafią” standardowe pompy ciepła LT (low temperature). W

komplecie (w cenie) z pompą ciepła jest dostarczany bardzo czytelny w obsłudze regulator do montażu wewnątrz budynku, który pełni również funkcję termostatu pokojowego. Regulator ten posiada też możliwość sterowania załączaniem ewentualnego źródła biwalentnego, funkcję szybkiego przygotowania ciepłej wody użytkowej i tryb tzw. cichej pracy pompy ciepła. Ważnym argumentem przemawiającym za zastosowaniem pompy ciepła PLUS 14T jest to, że potrzebuje ona tylko 50 l zładu w obiegu grzania/chłodzenia, a zasobnik c.w.u. może mieć tylko 1,7 m² powierzchni wymiany wężownicy, co skutkuje tym, że koszty całkowite wykonania instalacji są bardzo niskie. Oprócz ogrzewania czy przygotowania c.w.u. coraz częściej występuje

potrzeba chłodzenia domów. Dobrym i komfortowym rozwiązaniem tego problemu jest wykonanie dwururowej instalacji grzewczo-chłodzącej, w której zimą płynie ciepło, a latem chłód. Takie rozwiązanie pozwala zaoszczędzić na kosztach inwestycyjnych, ponieważ nie musimy prowadzić osobno dwóch instalacji, a pompa ciepła FERVOR-HC PLUS 14T jest idealnym źródłem ciepła i chłodu dla takiego rozwiązania. Odbiornikiem chłodu może być instalacja podłogowa - chłodzenie pasywne lub klima-konwektory - chłodzenie aktywne. Musimy tylko pamiętać o tym, że wszystkie rury tranzytowe, jak również rozdzielacze, powinny być odpowiednio zaizolowane, aby uniknąć skraplania się wody na ich powierzchniach spowodowanego dużą różnicą temperatur. Bardzo dobrym i moim zdaniem - jeszcze niedocenianym w Polsce odbiornikiem ciepła i chłodu jest właśnie klimakonwektor, który oprócz tego, że chłodzi i grzeje, to w trybie grzania pracuje na niskiej temperaturze zasilania, co oznacza, że jest to ogrzewanie oszczędne. Pompa ciepła PLUS 14T to europejskie urządzenie w klasie A++ (168%), które idealnie wpisuje się w coś, co nazywamy dobrymi praktykami w nowoczesnym budownictwie. Potrafi oszczędnie i komfortowo ogrzewać/chłodzić domy i przygotowywać c.w.u. Jest także urządzeniem, które nie powoduje niskiej emisji zanieczyszczeń, co w dzisiejszych czasach jest bardzo ważne. Czynniki takie jak ekonomia, komfort i coraz większa świadomość ekologiczna powodują, że inwestorzy budujący czy modernizujący swoje domy coraz częściej wybierają pompy ciepła FERVOR-HC PLUS 14T. Rafał Przybyłowicz

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacja w budynkach pasywnych armatura, sanitariaty publiczne, zawór elektroniczny

DELABIE Firma DELABIE jest europejskim liderem w dziedzinie armatury i urządzeń sanitarnych do budynków użyteczności publicznej. Wciąż poszerza swoją ofertę produktów, kierując się nowymi trendami na rynku. Od kilku lat DELABIE tworzy coraz więcej produktów elektronicznych, automatycznych z funkcjami, które same dopasowują się do sytuacji użycia. Budownictwo pasywne to standard wznoszenia obiektów budowlanych, który cechuje zastosowanie licznych rozwiązań mających na celu zminimalizowanie zużycia energii w trakcie eksploatacji. Dzisiaj obiekty pasywne nie tylko ograniczają zużycie energii. Projektanci starają się podejść kompleksowo do budynków i uwzględniają każdą możliwość oszczędności, która w sposób pośredni lub bezpośredni wpłynie na wydajność energetyczną. Publiczny budynek pasywny będzie „bardziej oszczędzający” niż zwykły dom mieszkalny, gdyż ilość pomieszczeń i urządzeń jest znacznie większa.

Sanitariaty publiczne Idealnym pomieszczeniem do omówienia produktów do budownictwa pasywnego będą sanitariaty publiczne. Istnieje tutaj dużo różnych produktów ukazujących ograniczenie zużycia energii. Sama kwestia toalet publicznych jest specyficzna, nawet bez wchodzenia w szczegóły w temat budynków pasywnych. Ogólnie w sanitariatach publicznych spotykamy różnego rodzaju ograniczenia, które nie występują w warunkach mieszkaniowych. W budynkach publicznych instalujemy więcej produktów, gdyż użytkowników jest dużo więcej. Takie miejsca borykają się z problematyką oszczędności wody, energii, konserwacji (oszczędność czasu przy dużej ilości urządzeń), odporności na wandalizm (ukryte mocowania, instalacje podtynkowa, brak możliwości zacze-

pienia), higieny, bezpieczeństwa itp. W budynkach publicznych instalacje sanitarne są o wiele bardziej rozbudowane i skomplikowane niż w przypadku instalacji domowych. Wymagają kompleksowej obsługi i specjalistycznej konserwacji. Instalacja wodna zasługuje na szczególną uwagę ze względu na swoje zalety względem użytkowników i zarządzających. Do budynku publicznego można zaliczyć obiekty sportowe, stacje benzynowe, domy opieki dla osób starszych, zakłady karne, baseny, szpitale. Dla każdego z tych miejsc istnieje inne rozwiązanie przemawiające za wyborem odpowiedniej armatury i urządzeń. Jednak bez względu na funkcję obiektu jesteśmy w stanie sprostać wszyst-

kim wymaganiom, również tym związanym z oszczędnością energii.

Podtynkowy zawór elektroniczny Firma DELABIE jest europejskim liderem w dziedzinie armatury i urządzeń sanitarnych do budynków użyteczności publicznej. Wciąż poszerza swoją ofertę produktów, kierując się nowymi trendami na rynku. Od kilku lat DELABIE tworzy coraz więcej produktów elektronicznych, automatycznych z funkcjami, które same dopasowują się do sytuacji użycia.

Przykładem „inteligentnych rozwiązań” DELABIE jest podtynkowy zawór elektroniczny TEMPOMATIC 4 w wodoszczelnej skrzynce do indywidualnego pisuaru. Zasilanie na baterie

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

litowe 123 6 V sprawia, że urządzenie funkcjonuje dłużej, a koniec życia baterii jest sygnalizowany miganiem czerwonej diody na dwa tygodnie przed całkowitym wyczerpaniem, więc jest czas na wymianę baterii. Dodatkowo są to standardowe baterie łatwo dostępne na rynku. Sam fakt braku instalacji elektrycznej do podłączenia produktu eliminuje dodatkowe koszty. Jeśli jednak remontujemy obiekt i wymieniamy produkty, istnieje również możliwość zainstalowania modelu z zasilaniem sieciowym. Płyta Inox satynowa 145 x 145 ze zintegrowaną elektroniką ułatwia instalację. Przy montażu np. 10 produktów oszczędzamy czas, ponieważ nie trzeba montować osobno elektroniki. Wodoszczelna skrzynka podtynkowa zawiera kołnierz z uszczelką. Urządzenie posiada podłączenie hydrauliczne z zewnątrz i konserwacja od przodu. Istnieje możliwość instalacji modułowej (profile, ściana nośna, płyta). Bez względu na rodzaj ściany skrzynkę można dopasować do istniejącej instalacji. Istnieje możliwość dopasowania do grubości wykończenia od 13 do 120 mm. Skrzynka jest przystosowana do standardowego podłączenia rur zasilających lub podłączenia „pipe in pipe”. Zawór odcinający i regulujący wypływ, filtr i elektrozawór są zintegrowane i dostępne od przodu, dzięki czemu dział techniczny ma łatwy dostęp do podzespołów. Zawór TEMPOMATIC 4 W ½" jest przystosowany do wody morskiej i szarej, co jest nowością i sprzyja zrównoważonemu rozwojowi oraz pozytywnie wpływa na środowisko. Dostarczany jest w 2 zestawach: bezpieczne płukanie instalacji, ponieważ pierwszy zestaw do płukania jest dostarczany bez elementów elektronicznych, które są wrażliwe na bezpośredni kontakt z wodą. Odporny na uderzenia detektor obecności na podczerwień gwarantuje odporność na wandalizm. Uwzględnienie użytkownika po 10 sekundach obecności sprawia, że w przypadku pojawienia się osoby sprzątającej elektronika nie uruchomi spłukiwania. Produkt posiada 3 programy (regulowana wielkość spłukiwania w zależności od typu pisuaru), aby dostarczyć odpowiednią ilość wody w zależności od modelu pisuaru. Tryb intensywny (wyłączność DELABIE) idealnie dopasowuje się do frekwenwww.instalator.pl

4 (236), kwiecień 2018

rozwój bakterii (np. Legionella). Aby zabezpieczyć instalację, co 24 godziny po ostatnim użyciu następuje wypływ wody przez około 60 s, tak aby opróżnić rury z wody w stagnacji.

Walka z marnotrawstwem cji użycia: krótkie 2-sekundowe spłukiwanie po każdym użytkowniku oraz 5-sekundowe spłukiwanie dodatkowe na koniec intensywnego okresu. Tryb intensywny gwarantuje maksymalne oszczędności wody. W przypadku pojawiania się użytkowników jeden po drugim (przerwa meczu na stadionie) pomiędzy użytkownikami następuje delikatne opłukanie miski pisuarowej, tak aby jedynie oczyścić ścianki z moczu. Nie ma potrzeby w tym momencie kompletnego opłukania większą ilością wody. Jeśli w ciągu 20 sekund po ostatnim użyciu nikt się nie pojawi, w tym momencie następuje Pytanie do... W jaki sposób armatura wpływa na oszczędność energii w budynkach? pełne opłukanie miski celem napełnienia wody w syfonie. We wszystkich elektronicznych produktach DELABIE występuje funkcja higienicznego spłukiwania okresowego - co 12, 24 h (lub off) po ostatnim użyciu: zapobiega to wysychaniu wody w syfonie i nieprzyjemnym zapachom. W budynkach pasywnych jest ona o tyle ważna, że w momentach, kiedy nie korzystamy z budynku, np. ze szkoły w trakcie 2-miesięcznej przerwy wakacyjnej, oczekujemy, że budynek będzie w stanie uśpienia, tak aby nie pobierał w tym czasie zbyt dużo energii. Jednak brak uruchomienia armatury przez dłuższy czas powoduje stagnację wody i

W dzisiejszych czasach liczne badania wskazują na niedobory wody pitnej oraz konieczność jej racjonalnego używania. W budynkach użyteczności publicznej zużycie wody jest znacznie większe niż w domu. Najbardziej cenione certyfikaty, takie jak BREEAM (rozwinięty w Wielkiej Brytanii system oceny jakości środowiska budynków) lub LEED (Leadership in Energy and Environmental Design, Stany Zjednoczone), biorą pod uwagę gospodarkę wodą w budynkach oraz poruszają takie zagadnienia jak oszczędzanie wody pitnej. Firma DELABIE proponuje w swojej ofercie armaturę pozwalającą walczyć z marnowaniem wody przez użytkowników. Elektroniczna armatura DELABIE pozwala na 90% oszczędności wody w porównaniu z armaturą klasyczną. Armatura DELABIE do umywalki posiada sitko wypływowe nastawione na 3 l/min bez względu na ciśnienie (patent DELABIE). Zarządzający obiektem optymalizuje koszty związane ze zużyciem wody przy jednoczesnym zapewnieniu optymalnego komfortu użytkownikom. W przypadku armatury do natrysków wypływ jest nastawiony na 6 l/min dzięki zintegrowanemu w wylewce natryskowej ogranicznikowi wypływu. Należy zauważyć, w przypadku umywalek i natrysków, że oszczędności wody są również oszczędnością energii, gdyż jest mniej wody do podgrzania. Istnieje wiele rozwiązań, aby ograniczyć zużycie energii w obiektach budowlanych, jednak najlepszym sposobem jest instalowanie produktów elektronicznych, które są samoadaptacyjne i inteligentnie dopasowują się do częstotliwości użycia. Katarzyna Dziedziulo

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacje dla domów pasywnych ciepła woda, rekuperacja, chłodzenie, ogrzewanie

Nilan Compact P to urządzenie dedykowane domom pasywnym. Jedno urządzenie odpowiada za dostarczenie ciepła do ogrzewania, wentylacji z funkcją grzania zimą i chłodzenia latem oraz zapewnia przygotowanie ciepłej wody użytkowej. W każdym domu pasywnym od strony instalacyjnej musimy pokryć cztery główne zapotrzebowania na energię. Po pierwsze, straty wynikające utraty ciepła przez przenikanie przegród, po drugie, straty na wentylację, po trzecie, straty na c.w.u. i wreszcie - po czwarte - energię na schładzanie powietrza latem, co ma w domach pasywnych niebagatelne znaczenie. Nilan obsługę tych funkcji zamknął w jednym kompaktowym urządzeniu - Compact P - w jednej obudowie o wymiarach 60 x 90 x 200 cm. Podstawą rozwiązania jest pompa ciepła zamontowana w module rekuperatora. Skraplacz i parownik zamontowane za wymiennikiem krzyżowym pozwalają na niezwykle efektywne wykorzystanie energii z wentylacji do podgrzania powietrza zimą, schłodzenia go latem oraz za produkcję c.w.u. COP powietrze-woda wynosi powyżej 3, a COP wymiany powietrze-powietrze powyżej 4. l Rekuperacja Straty ciepła na potrzeby powietrza wentylacyjnego mogą sięgać nawet powyżej 50% całości strat ciepła budynku pasywnego, dlatego energooszczędne budynki nie mogą funkcjonować bez wentylacji mechanicznej z rekuperacją. Wymiennik rekuperatora w urządzeniach Nilan pozwala odzyskać do 95% energii z powietrza wywiewanego. Za pomocą wentylacji mechanicznej możemy kontrolować zarówno ilość, jakość, jak i czystość powietrza wentylacyjnego. l Ogrzewanie Parownik pompy ciepła umieszczony za wymiennikiem krzyżowym rekuperatora zawsze działa w warunkach korzystniejszych niż parownik w

urządzeniach typu „split” umieszczony na zewnątrz. Rozwiązanie to pozwala na uzyskiwanie COP powyżej 4 nawet w niskich temperaturach na zewnątrz. Taki układ pompy ciepła pozwala także na dodatkowe korzyści energetyczne wynikające z rekuperacji i dostarcza 3,7 kW energii na podgrzanie powietrza. Rozwiązanie to znajduje zastosowanie szczególnie w domach pasywnych, gdzie znacznie obniżamy ilość ciepła, które budynek wytraca poprzez przenikanie. Z założenia pompa ciepła modułu rekuperatora jednostki Compact P ogrzewa dom powietrzem wentylacyjnym w okresach przejściowych, opóźniając moment włączenia dodatkowego ogrzewania, np. mat elektrycznych załączanych w okresach szczytowego zapotrzebowania na ciepło lub dodatkowej nagrzewnicy montowanej na powietrzu nawiewanym. l Chłodzenie. Bardzo istotnym elementem dla domów pasywnych jest możliwość schładzania powietrza latem. Compact P z pompą ciepła może wykorzystać funkcję chłodzenia powietrza latem. Urządzenie oferuje możliwość schłodzenia powietrza nawiewanego o maksymalnie 12ºC. Domy pasywne są bardzo dobrze izoPytanie do... Czy jednym urządzeniem można pokryć zapotrzebowanie na energię w domu pasywnym?

lowane a przez to łatwe do ogrzania. Z drugiej jednak strony nie jest łatwo pozbyć się ciepłego powietrza, kiedy latem na zewnątrz jest cieplej niż wewnątrz. Domy pasywne wymagają niższych mocy na ogrzewanie, ale niezbędne jest także zapewnienie wentylacji, najlepiej z chłodzeniem. Compact P oferuje moc 2,3 kW na schładzanie przy wolumenie powietrza do 430 m³. Jest oczywiste, że rozwiązanie nie zastępuje klimatyzacji ze względu na ilość powietrza wentylacyjnego, ale niezwykle poprawia komfort, nawiewając do budynku powietrze o temperaturze o 12ºC niższej niż powietrze na zewnątrz, które dodatkowo jest pozbawione wilgoci. l Ciepła woda użytkowa W roku 1976 Nilan wyprodukował pierwsze urządzenia wentylacyjne z pompą ciepła, które oprócz rekuperacji oferowało możliwość produkcji c.w.u. Wyprodukowanie c.w. za pomocą pompy ciepła typy powietrze woda o COP > 3 jest o 30% bardziej oszczędne niż ogrzewanie gazowe. Nilan w urządzeniu Compact P przez cały rok wykorzystuje energię po wymianie ciepła w rekuperacji i z tej energii za pomocą drugiego skraplacza i zaworu czterodrogowego przekazuje ciepło do 180 l warstwowego zbiornika ciepłej wody użytkowej. Compact P zapewnia do 350 l wody o temperaturze 38ºC do natychmiastowego zużycia. Latem przy chłodzeniu podgrzewanie ciepłej wody użytkowej odbywa się prawie „za darmo”, ponieważ ciepło jest „odpadem” wynikającym z ochładzania parownika. Jacek Kamiński www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacje w budynkach energooszczędnych pompa elektroniczna, pompa obiegowa, armatura

Ferro Podstawą instalacji stosowanych w budynkach pasywnych i energooszczędnych są energooszczędne źródła ciepła, materiały instalacyjne i armatura. Oprócz tego istotną rolę odgrywają nowoczesne pompy obiegowe, bez których nie zadziała żaden system instalacyjny - c.o., c.w.u. czy solarny. Nowoczesne pompy obiegowe znacznie różnią się od urządzeń, jakie były stosowane jeszcze kilka lat temu. Zastosowanie znajduje w nich bowiem technika mikroprocesorowa, dzięki czemu urządzenie samoczynnie dopasowuje się do bieżących potrzeb instalacji. l Gdzie tkwi energooszczędność? Przykładem pomp, które doskonale sprawdzają się w instalacjach domów energooszczędnych i pasywnych, będą urządzenia serii GPA II firmy Ferro. Są to elektroniczne pompy cyrkulacyjne zaprojektowane zgodnie z dyrektywami ErP, RoHS, EMC oraz LVD. Istotą pomp GPA II jest elektronika z mikroprocesorem, który nadzoruje pracę urządzenia. Dlatego pompy tego typu, w porównaniu z tradycyjnymi konstrukcjami, mają nawet 2-5 razy mniejsze zapotrzebowanie na energię elektryczną. Dla uzyskania oszczędności energii kluczowa jest wspomniana już funkcja automatycznej adaptacji pompy do układu. W efekcie, aby zapewnić optymalną pracę układu, odpowiednio dostosowywane są parametry pracy pompy, takie jak moment obrotowy, wydajność i zużycie energii. Firma Ferro oferuje pompy obiegowe GPA II w dwóch wersjach. Podstawowymi modelami są pompy GPA II 25-4-180, 25-6-180, 25-8-180. Pompy Pytanie do... Jakie dyrektywy spełniają elektroniczne pompy cyrkulacyjne Ferro? www.instalator.pl

dostosowują swoją wydajność, moment obrotowy oraz zużycie energii w taki sposób, aby praca układu była optymalna. Pompy GPA mogą pracować ze stałą wydajnością, przy czym jest ona regulowana płynnie. l Solar System - zawory, zestawy i grupy solarne firmy Ferro Na kompleksową i funkcjonalną instalację solarną składa się szereg elementów i urządzeń. Zawory, zestawy i grupy solarne Ferro zapewnią stabilną, a co najważniejsze - bezpieczną pracę całego systemu. Przede wszystkim w zakresie ochrony instalacji solarnej przed przegrzaniem konieczne jest zamontowanie zaworu bezpieczeństwa. W ofercie firmy znajdziemy solarny zawór bezpieczeństwa Z1560S (1/2 x 3/4") oraz zawór Z1530S (1/2 x 3/4"), które różnią się między sobą ciśnieniem pracy - 6 barów lub 3 bary. Ich maksymalna temperatura pracy wynosi 160°C. Bezpieczeństwo instalacji solarnej przed przegrzaniem zapewniają również przeponowe naczynia solarne. Producent oferuje naczynia wiszące i stojące. Wymienna membrana jest wykonana z tworzywa EPDM HT. Do regulacji przepływu można zastosować zawór regulacyjny grzybkowy ZGR. Skośny grzybek zapewnia dokładne dozowanie czynnika roboczego. Z kolei jako zawory odcinające sprawdzą się zawory kulowe Herkules.

Interesującą pozycją jest również grupa solarna GZ3/4" 0,5-15 l/min z pompą elektroniczną. Montując grupę solarną, zyskuje się kompaktowe i estetyczne urządzenie z odpowiednią izolacją termiczną oraz z właściwie dobranymi podzespołami. Dobrym rozwiązaniem jest także zestaw mieszający solarny 2-F (1" 45°C) przeznaczony do ogrzewania podłogowego. Jeśli wartość temperatury cieczy, która płynie z zasobnika, jest niższa lub równa 45°C, to trafia ona do kotła w celu podgrzania. W bogatej ofercie firmy Ferro dotyczącej urządzeń montowanych w systemach solarnych znajdziemy również potrzebne do montażu instalacji solarnej, wykonane z mosiądzu elementy, takie jak kolanka, korki, nakrętki, a także nyple, złączki i trójniki. Decydując się na pompy firmy Ferro, zarówno inwestor, jak i instalator mają pewność, że urządzenia te będą optymalnym rozwiązaniem w domach energooszczędnych i pasywnych. Wynika to przede wszystkim ze zdecydowanie mniejszego - w porównaniu z tradycyjnymi pompami - zapotrzebowania na energię elektryczną oraz samoczynnego dopasowania parametrów do bieżących potrzeb instalacji. Wbrew pozorom pompy elektroniczne nie są droższe od rozwiązań tradycyjnych, gdyż koszt ich zakupu powinien zwrócić się już w drugim lub trzecim roku eksploatacji. Jednak oferta firmy Ferro nie sprowadza się jedynie do pomp. Trzeba mieć również na uwadze inne podzespoły i instalacje, które są niezbędne w budynkach energooszczędnych i pasywnych - np. instalacyjną technikę solarną. Tomasz Buczek

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ring „MI”: instalacje w budynku energooszczędnym pompa ciepła, ogrzewanie, współczynnik SPF

Stiebel Eltron Pompy ciepła serii WPL classic produkowane są przez koncern Stiebel Eltron od 2016 roku. Po ponad roku testów i badań w różnych warunkach klimatycznych - testy przeprowadzono m.in. w Niemczech, Szwajcarii, Francji oraz Polsce (woj. pomorskie i podlaskie) - w roku 2017 na rynki europejskie została wprowadzona finalna wersja pompy ciepła o oznaczeniu WPL 07|09|17 ACS classic. Dzięki zaawansowanej technologii, licznym certyfikatom potwierdzającym najwyższą jakość, efektywność i bezawaryjność oraz atrakcyjnemu designowi pompy ciepła nawiązującemu do topowych urządzeń WPL 15/25 AC(S), nowe pompy serii WPL classic bardzo szybko trafiły w gusta firm instalatorskich, jak również użytkowników końcowych.

Trzy funkcje Pompa ciepła WPL classic to monoblokowa, inwerterowa pompa ciepła typu powietrze-woda, która w swojej kompaktowej obudowie oferuje aż trzy funkcje: ogrzewanie i chłodzenie pomieszczeń oraz podgrzewanie wody użytkowej. Występuje w 3 wariantach mocowych: dla parametru A-7/W35 wg EN 14511 moc grzewcza wynosi odpowiednio 3,20 kW, 4,06 kW i 7,80 kW. W regularnej sprzedaży jest najmocniejsza jednostka, mniejsze pompy dostępne są pod zamówienie.

Zaleta inwertera Zastosowanie technologii inwerterowej powoduje, że pompa ciepła sterowana jest zależnie od aktualnego zapotrzebowania na ciepło

(płynnie regulowana wydajność poprzez zmianę prędkości pracy sprężarki oraz wentylatora), co zapewnia wysoką wydajność systemu i znaczne zmniejszenie zużycia energii elektrycznej. Potwierdzają to uzyskane wysokie wartości współczynników efektywności sezonowej SPF. Należy zaznaczyć, że współczynnik SPF (Seasonal Performance Factor) jest najbardziej obiektywnym parametrem, określającym efektywność pompy ciepła. Jest on liczony jako stosunek wyprodukowanego w trakcie roku ciepła do energii elektrycznej zużytej w analogicznym okresie. Obliczany w ten sposób współczynnik SPF uwzględnia zmieniające się temperatury: zewnętrzną, wody grzewczej i dolnego źródła - powietrza atmosferycznego. Technologia inwerterowa to nie tylko rozwiązanie bardziej energooszczędne, ale także bardziej komfortowe - zmniejsza emisję hałasu w okresach przejściowych (w czasie wiosny i jesieni). To dlatego, że wentylator i sprężarka działają z mniejszą mocą i są w związku z tym jeszcze bardziej ciche niż zwykle.

I-COOL Technology Wysoka wydajność i efektywność pomp ciepła serii WPL classic - COP do 3,97 przy A2/W35 wg EN 14511 to efekt zastosowania najnowocześniejszych technologii i rozwiązań inżynierskich. I-COOL Technology (in-

teligentne chłodzenie inwertera) odbywa się poprzez układ hydrauliczny pompy ciepła. W porównaniu z chłodzeniem przez powietrze zastosowany układ pozwala zoptymalizować i bardziej efektywnie chłodzić inwerter. Strumień przepływu czynnika chłodzącego jest kontrolowany i regulowany przez specjalny zawór, co sprawia, że chłodzenie realizowane jest tylko wtedy, kiedy jest to konieczne. Dodatkowo odprowadzane z inwertera ciepło jest przekazywane do systemu ogrzewania, a nie bezpowrotnie „wyrzucane” do środowiska. ABC design - Anti-Block-Condensate - uniemożliwia zablokowanie odpływu kondensatu, powstającego przy rozmrażaniu pompy ciepła, i tym samym zamrożenie parownika. W dolnej płycie pompy ciepła obszar parownika jest otwarty.

Łatwy montaż i sterowanie Monoblokowa konstrukcja urządzenia zapewnia, że układ termodynamiczny jest hermetyczny, co z kolei sprawia, że montaż pompy ciepła sprowadza się do wykonania prostych podłączeń hydraulicznych i elektrycznych bez konieczności posiadania specjalistycznych certyfikatów i uprawnień do obsługi obiegów chłodniczych. Należy również pamiętać, że zgodnie z obowiązującymi przepisami F-gazowymi urządzenia o ekwiwalencie CO2 równym co najmniej 10 t CO2 muszą zostać poddane corocznej próbie szczelności. Pompy ciepła WPL classic nie podlegają temu obowiązkowi, ponieważ ilość czynnika chłodniczego jest poniżej tego limitu. Pytanie do... Jakie są zalety pomp monoblokowych w świetle obowiązującej ustawy F-gazowej? www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Do sterowania pracą pompy ciepła wykorzystywany jest nowoczesny regulator WPMW 3. Jest on odpowiedzialny za sterowanie pracą pompy ciepła, regulację parametrów dwóch obiegów grzewczych: obiegu bezpośredniego oraz obiegu z zaworem mieszającym, z możliwością przypisania oddzielnych krzywych grzewczych i tygodniowych programów czasowych dla wszystkich obiegów grzewczych i ciepłej wody użytkowej. Rozbudowane funkcje regulatora pozwalają na odpowiednie skonfigurowanie parametrów pracy pompy ciepła i sytemu grzewczego/chłodniczego dla konkretnego obiektu z uwzględnieniem np. typu budynku - zdolność akumulacji ciepła. Funkcja wygrzewania jastrychu pozwala z kolei na takie zaprogramowanie programu wygrzewania, aby proces ten przebiegał w sposób prawidłowy i kontrolowany - łącznie dostępnych jest 6 parametrów programu wygrzewania.

4 (236), kwiecień 2018

dzenia, które legitymują się certyfikatem Keymark, mamy pewność, że wybieramy produkty, które: l przeszły szereg testów wydajności przeprowadzonych przez zewnętrzne jednostki testujące, w oparciu o obo-

Chłodzenie w cenie Pompy ciepła WPL classic umożliwiają również efektywne chłodzenie budynku w okresie letnim. Do chłodzenia pomieszczeń obieg w obwodzie pompy ciepła zostaje odwrócony. Energia cieplna jest pobierana z wody grzewczej poprzez parownik (w trybie grzania skraplacz) i oddawana poprzez skraplacz (w trybie grzania parownik) do otaczającego powietrza. Zastosowanie elektronicznego zaworu rozprężnego, z własną regulacją i sterowaniem za pomocą wewnętrznego sterownika pompy ciepła (IWS), zapewnia odpowiednie przegrzanie par czynnika przy zmiennych warunkach odparowania, zmianie temperatury powietrza, co w konsekwencji wpływa na poprawę współczynnika COP. Szeroki rozstaw płytek parownika zapewnia niski opór powietrza i w połączeniu z modulującym wentylatorem w jednostce zewnętrznej zapewnia bardzo niski poziom mocy akustycznej.

Pompy certyfikowane Pompy ciepła WPL classic posiadają certyfikat Keymark, który jest uzupełnieniem niedawno wprowadzonego systemu etykietowania systemu etykiet efektywności energetycznej ErP. Decydując się na urząwww.instalator.pl

wiązujące normy europejskie EN 14511, EN 15879 i EN 16147, l przeszły Zakładową Kontrolę Produkcji, l podlegają regularnemu nadzorowi certyfikowanych produktów w zakresie produkcji i kontroli zarządzania jakością, co jest gwarancją wysokiej jakości, efektywności i zapewnia użytkownikowi korzyści w długiej perspektywie czasu. Pompy ciepła serii WPL classic oferowane są w czterech zestawach WPL 17 ACS plus Set 1 i Set 2 oraz WPL 17

ACS plus Set 1 S i Set 2 S. W skład zestawów, oprócz pompy ciepła WPL 17 ACS classic, wchodzą: moduł hydrauliczny HM-Trend / HMS-Trend oraz odpowiednio: zasobnik c.w.u. lub zasobnik c.w.u. i zbiornik buforowy c.o. Wysoki stopień zintegrowania głównych elementów systemu gwarantuje krótki czas montażu oraz eliminuje ryzyko powstawania ewentualnych błędów montażowych. HM Trend / HMS Trend to wiszący, wewnętrzny moduł hydrauliczny charakteryzujący się wysoką integracją istotnych elementów systemu grzewczego. W module wbudowane zostały m.in.: regulator WPM3, zawór przełączający, elektroniczna pompa obiegowa układu c.o./c.w.u., wielostopniowa grzałka elektryczna o mocy maks. 8,8 kW (5,9 kW przy HMS Trend), zawór bezpieczeństwa oraz naczynie przeponowe układu c.o. o pojemności 24 litrów. SBB 200 WP classic to stojący zbiornik c.w.u. o pojemności 183 l, który został specjalnie skonstruowany i przygotowany do współpracy z inwerterowymi pompami ciepła serii WPL classic. Gwarantuje to efektywne i komfortowe podgrzewanie c.w.u., a skuteczna izolacja cieplna o grubości 55 mm zapewnia minimalne straty ciepła. Zasobnik wykonany jest ze stali i pokryty jest od wewnątrz specjalną emalią oraz dodatkowo zabezpieczony jest anodą ochronną. SBP 100 classic to stojący zbiornik buforowy o pojemności 100 l, który służy do hydraulicznego rozdzielenia instalacji źródła ciepła od instalacji centralnego ogrzewania oraz zapewnia bezawaryjną pracę systemu grzewczego z pompą ciepła. Zbiornik buforowy ocieplony jest wysokiej jakości pianką izolacyjną, co zapewnia minimalne straty ciepła. Przyłącza hydrauliczne są wyprowadzone od góry. Zbiornik buforowy SBP 100 classic nadaje się do stosowania przy systemach chłodzenia. Zestawy z pompami ciepła WPL classic objęte są pełną, 3-letnią gwarancją, podczas której nie jest wymagane wykonywanie odpłatnych przeglądów gwarancyjnych. Pierwsze uruchomienie pompy ciepła jest bezpłatne. Istnieje możliwość wydłużenia gwarancji do 5 lat. Joanna Radzimirska

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Dziś na ringu „MI”: instalacje w budynku energooszczędnym zawór termostatyczny, głowica elektroniczna

Herz Najlepszym teoretycznym rozwiązaniem regulacji instalacji grzejnikowej jest dobieranie zaworów termostatycznych indywidualnie do każdego grzejnika. Praktycznie wymagałoby to zegarmistrzowskiej dokładności instalatora na budowie, tak aby każdorazowo sprawdzał on z projektem, jaki zawór montuje.

Istnieje jednak rozwiązanie kompromisowe, a mianowicie zawór termostatycznej regulacji Herz TS-FV doskonale nadający się do budynków energooszczędnych i pasywnych. Jest to zawór termostatyczny, w pewnym sensie o „zmiennym” Kvs w zależności od wybranego ustawienia wkładki termostatycznej. Nie jest to typowy zawór termostatyczny z nastawą wstępną, ponieważ w regulacji termostatycznej dynamicznej wykorzystywana jest po-

ralnie przy grzejnikach o małej mocy grzewczej. Poza brakiem stabilizacji termostatycznej w ogrzewanych pomieszczeniach niewłaściwa praca małych grzejników może powodować hałas, szumy, stuki przenoszone przez instalację, a także może utrudniać pracę dużych grzejników przez burzenie równowagi w systemie hydraulicznym. Systemy regulacji elektrycznej lub elektronicznej są nowoczesnymi rozwiązaniami w zakresie regulacji termostatycznej. Zarówno systemy elektryczne, elektroniczne, jak i termo-

wierzchnia boczna wkładki z otworem i grzybkiem, która jest odpowiednio przysłaniana. Przez odpowiedni wybór pozycji pracy wkładki w regulacji termostatycznej bierze udział inne gniazdo zaworu, czyli tak jakby inny zawór. Taka konstrukcja zaworu pozwala doskonale dobrać optymalną pozycję pracy zaworu, w pewnym zakresie tożsamą z indywidualnie dobieranym zaworem na miarę. Takie rozwiązanie umożliwia swobodny montaż zaworów termostatycznych (jeden typ) z precyzyjnym ich ustawianiem na etapie regulacji. Szczególnie pożyteczne są zawory o precyzyjnej regulacji TS-FV przy małych grzejnikach płytowych, konwektorowych i łazienkowych, czyli gene-

statyczne mają jednak jedno wspólne poważne ograniczenie, którym jest przewód elektryczny. Gdy zaplanujemy dostatecznie wcześnie system elektryczny i „położymy peszle” z przewodami, wszystko jest w porządku. Kłopot pojawia się, gdy przeróbki i modyfikacje są w istniejącym obiekcie. Wówczas z odsieczą przychodzą systemy radiowe. Tutaj na rynku można spotkać najróżniejsze rozwiązania - od najprostszych systemów jednokanałowych do zintegroPytanie do... Jakie są zalety zaworu termostatycznego o „zmiennym” Kvs?

wanych systemów wielokanałowych mogących realizować proste funkcje BMS w zakresie ogrzewania i chłodzenia. Na uwagę zasługuje prosty i niezawodny system jednokanałowy Herz oparty o głowicę elektroniczną. Głowica elektroniczna radiowa, która zabudowana jest na zaworze lub wkładce termostatycznej, posiada własne zasilanie w postaci dwóch baterii 1,5 V typu LR6. Rozwiązanie to zapewnia swobodę zabudowy bez konieczności podłączania zewnętrznych przewodów elektrycznych. Trwałość wbudowanej baterii wynosi co najmniej dwa lata. Zakres regulacji temperatur to 5-30°C, z dokładnością 0,5°C. Głowica umożliwia precyzyjną regulację temperatury manualnie oraz pracę w trybie automatycznym, w którym programuje się żądane temperatury w cyklu tygodnio-

wym, z siedmioma przedziałami czasowymi ogrzewania. Dla każdego przedziału czasowego może być zadawana dowolna temperatura z zakresu regulacji. Istnieje możliwość programowania każdego dnia tygodnia indywidualnie lub grupowo (poniedziałek-piątek, sobota-niedziela lub wszystkie dni razem). Występuje też funkcja szybkiego przejścia w tryb ogrzewania lub osłabienia nocnego. Przedstawione rozwiązanie w systemie regulacji elektronicznej jest bardzo komfortowe, uniwersalne i doskonale nadaje się do zastosowań w budynkach energooszczędnych i pasywnych. Grzegorz Ojczyk www.instalator.pl

BŁYSZCZĄCY PRZYKŁAD NIEMIECKIEJ SZTUKI INŻYNIERYJNEJ. Nowoczesny system instalacyjny ze stali nierdzewnej, który spełnia najwyższe standardy jakości. Przewagę techniczną można uzyskać tylko wtedy, gdy mamy u boku partnera, który wyznaje takie same standardy jakości. Niemal 10.000 metrów rur ze stali nierdzewnej Sanpress i ponad 50.000 złączek z brązu dostarcza codziennie czystą wodę użytkową do ponad 15.000 specjalistów z firmy Audi, gwarantując najlepsze efekty pracy w całym zakładzie. Viega. Connected in quality.

Audi AG, zakład Böllinger Höfe, Niemcy

viega.pl/O-nas

180310DU_Image_Audi_PL_207x293_Magazyn-Instalatora_F39.indd 1

08.02.18 09:51

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Wymagania odnośnie do energooszczędności (w świetle obowiązujących WT 2017)

Instalacje na plus 1 stycznia 2017 roku weszły w życie wytyczne techniczne (WT), które określają wymagania dla nowych inwestycji, jak i rozbudowy czy modernizacji już istniejących budynków. Wszystkie kraje stowarzyszone w Unii Europejskiej powinny wykonywać nowelizację wytycznych technicznych dla budownictwa nie rzadziej niż co 5 lat, tak żeby nadążać za rozwojem technologii budownictwa w celu ograniczenia ilości energii zużywanej w trakcie eksploatacji budynków głównie na cele związane z ogrzewaniem (wynika z art. 4 Dyrektywy 2010/31/UE). Zakładanym celem jest docelowe budownictwo zeroenergetyczne. Kolejne zmiany nastąpią od 1 stycznia 2021 r. i będą nosić nazwę WT2021. Wymagania te jeszcze bardziej podniosą standard budynków, zbliżając je do budownictwa niskoenergetycznego. Wymagania techniczne z jednej strony skutecznie obniżą koszty eksploatacji budynków, z drugiej jednak podniosą koszty inwestycyjne wybudowania lub modernizacji budynku.

Zakres wytycznych technicznych Wytyczne techniczne można podzielić na dwie grupy: izolację cieplną oraz zużycie energii pierwotnej. Izolacja cieplna budynku wprowadza minimalne standardy dla poszczególnych elementów składowych budynku, m.in. ścian zewnętrznych i wewnętrznych, stropodachów i stropów, podłóg na gruncie, okien i drzwi wejściowych oraz izolacji cieplnej rur. Poruszona jest również kwestia szczelności budynku, zwłaszcza poprzez nie-

szczelności i niekontrolowaną wymianę powietrza. Jest to bardzo ważny aspekt, ponieważ nawet przy bardzo dobrej izolacyjności, ale przy nieszczelnym budynku, strata ciepła może być bardzo duża, co podnosi koszt ogrzewania i jednocześnie ilość energii pierwotnej. Zużycie energii pierwotnej zostało określone dla budynków w zależności od ich przeznaczenia. Wytyczne zużycia energii pierwotnej w każdej z odsłon (dla kolejnych lat) określają coraz bardziej restrykcyjnie ilość zużywanej rocznie energii pierwotnej w przeliczeniu na metr kwadratowy budynku (tabele).

Czy WT są potrzebne? Jak pokazują dane BulidDesk (sierpień 2014 r.), zdecydowana większość budynków nowo budowanych lub modernizowanych w latach 2010-2014 posiadała izolację cieplną wynikającą wyłącznie z minimalnych standardów obowiązujących w tym okresie wytycznych technicznych. Pokazuje się jednak powolny trend zwiększania izolacyjności ponad standard - w roku

2011 tylko 13% miało ponadstandardową izolację, w 2014 roku było to już prawie 28% budynków.

Energia pierwotna, końcowa, użyteczna... Dlaczego wytyczne określają ilość energii pierwotnej, a nie końcowej czy użytecznej? Spójrzmy na definicje energii pierwotnej, końcowej i użytkowej: l Energia pierwotna, jako wskaźnik EP, w świadectwie charakterystyki energetycznej określa ilość energii wydobytej u źródła i potrzebnej do pokrycia zapotrzebowania na ogrzanie domu, przygotowanie ciepłej wody użytkowej, wentylację mechaniczną i klimatyzację. l Energia końcowa (EK) - wskaźnik w świadectwie charakterystyki energetycznej budynku - określa ilość energii, którą należy zakupić, tj. potrzebną do ogrzewania, przygotowania ciepłej wody użytkowej, wentylacji mechanicznej i klimatyzacji. Ściślej - jest to energia w przeliczeniu na 1 m² na rok. l Energia użytkowa EUco określa roczną ilość energii dla ogrzewania (ewentualnie chłodzenia), wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej. Jest ona obliczana dla standardowych warunków klimatycznych i standardowych warunków użytkowania i jest miarą efektywności energetycznej budynku. Z punktu widzenia zarządzania zasobami energii nieodnawialnej w skali państwa lub zarządzania ochroną środowiska ten rodzaj energii jest najbardziej obiektywny. Bierze ona pod uwagę wszystkie straty związane z produkcją i przesyłem danego medium. Określona jest www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

poprzez współczynnik nakładu wi. Z podanej w świadectwie energetycznym wartości energii pierwotnej nie ma jednak nawet przybliżonego wskazania kosztów ogrzewania budynku (lepszym dla inwestora lub użytkownika jest odczytanie i porównywanie energii końcowej).

Obniżenie współczynnika EP Istnieją trzy możliwości obniżenia współczynnika energii pierwotnej EP: l polepszenie izolacyjności cieplnej i szczelności budynku (obniża się wtedy energię użytkową na cele ogrzewania - w ten sposób również obniża się energię pierwotną); l wysoka sprawność urządzeń grzewczych w budynku (np. zamiast grzałki elektrycznej o sprawności 0,98 zastosowana zostanie pompa ciepła o współczynniku średniosezonowym SCOP = 4, co wskazuje na efektywność lepszą ponad 4-razy w porównaniu do grzałki elektrycznej). Poprzez

zwiększenie efektywności/sprawności urządzeń grzewczych obniżamy wskaźnik energii końcowej, która oczywiście również wpływa na ostateczny współczynnik energii pierwotnej nieodnawialnej; l niski współczynnik nakładu wi urządzenia grzewcze wykorzystane w budynku pracują na źródle energii, która ma niewielki współczynnik nakładu, taki jak biomasa, energia słoneczna czy energia elektryczna pozyskana z fotowoltaiki.

Zmiany w branży Spełnienie wymagań dotyczących izolacyjności budynków (aspekt izolacyjności określony przez współczynnik przenikania U poszczególnych przegród) nie będzie gwarancją spełnienia warunków określonych w rozporządzeniach dla maksymalnych wartości współczynnika energii pierwotnej EP. Bardzo dużą wagę będzie trzeba przyłożyć do rodzaju zastoso-

Systemy grzewcze przyszłości.

Niespotykany poziom innowacyjności i efektywności. Nowa generacja pomp ciepła – komfort w kategorii kompaktowej.

Logatherm WSW196iT/WSW196iTS to: kompaktowa budowa – zasobnik i pompa ciepła w jednej obudowie, łatwa instalacja – brak konieczności instalacji bufora, możliwość współpracy z ogrzewaniem podłogowym lub grzejnikowym, możliwość sterowania do 4 obiegów grzewczych oraz bogate wyposażenie. Front urządzenia wykonany jest ze specjalnego szkła tytanowego. Do wyboru dwa warianty kolorystyczne: czarny i biały.

Infolinia Buderus 801 777 801, www.buderus.pl Klasyfikacja efektywności energetycznej Logatherm WSW196i-12 T w zestawie z regulatorem Logamatic HMC300. Klasyfikacja może ulec zmianie w zależności od komponentów systemu i mocy grzewczej. Produkty zawierają fluorowane gazy cieplarniane. Szczegółowe dane techniczne, zgodne z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 517/2014, są dostępne na stronie www.buderus.pl.

wanych urządzeń grzewczych i wentylacyjnych w budynku. Architekci i projektanci instalacji grzewczych często w celu łatwego spełnienia kryterium EP promują w projektach rozwiązania ogrzewania oparte na źródłach z niskim współczynnikiem nakładu wi. Opieranie się jednak wyłącznie na konieczności spełnienia jednego współczynnika jest błędne - dla inwestorów oczekujących od budynku komfortu użytkowania, automatyzacji działania czy chociażby kosztów eksploatacji wybór innego urządzenia grzewczego może być lepszy.

Pozycja urządzeń na prąd Czy urządzenia zasilane energią elektryczną stoją na straconej pozycji? Urządzenia wykorzystujące energię elektryczną posiadają w Polsce współczynnik nakładu wi = 3. Jest to wartość wynikająca ze sposobu produkcji energii elektrycznej głównie za pomocą elektrowni węglowych. Stąd

miesięcznik informacyjno-techniczny

ostateczna ilość energii pierwotnej nieodnawialnej w tym przypadku jest wysoką liczbą. Oczywiście współczynnik nakładu wi każde państwo wyznacza według własnej struktury energetycznej. Np. w krajach skandynawskich, gdzie większość energetyki opiera się na energetyce wodnej lub wiatrowej, współczynnik nakładu na energię elektryczną jest dużo niższy niż w Polsce. Warto nadmienić, że sektor energetyki cały czas się zmienia, więc w ciągu kilku-kilkunastu lat współczynnik nakładu na pewno ulegnie obniżeniu - według szacunków prognozowany jest spadek o 10-20%. Warto wspomnieć również o możliwości obniżenia współczynnika wi poprzez wykorzystanie przynajmniej częściowo zasilania energią elektryczną pozyskaną lokalnie z instalacji fotowoltaicznych.

Ranking Jak według obecnej metodologii obliczeń maksymalnej energii pierwotnej wypadają poszczególne urządzenia grzewcze? l Wentylacja mechaniczna Zacznijmy rozpatrzenie instalacji w budynku od wentylacji. Z racji zachowania koniecznej wymiany powietrza ze względów bytowych i eksploatacyjnych budynku należy budynek wentylować. Najczęściej stosowane jeszcze obecnie wentylacje grawitacyjne nie dają możliwości precyzyjnej regulacji oraz możliwości odzysku ciepła z powietrza wywiewanego do powietrza nawiewanego do budynków. W większości budynków podlegających pod WT2017 będzie musiała mieć zastosowaną wentylację mechaniczną. W przypadku wytycznych WT2021 praktycznie bez wentylacji mechanicznej z odzy-

4 (236), kwiecień 2018

skiem ciepła nie będzie możliwości spełnienia maksymalnych wartości energii pierwotnej. l Kotły gazowe Dla WT2017 wysokoefektywne kotły gazowe kondensacyjne będą w stanie spełnić wymagania w połączeniu z wentylacją mechaniczną. W przypadku WT2021 instalacja będzie musiała być rozbudowana np. o instalację solarną. l Pompy ciepła Pompy ciepła, pomimo że korzystają z energii elektrycznej obarczonej wysokim współczynnikiem nakładu wi = 3, posiadają wysoką efektywność urządzenia (obecnie standardem rynkowym stają się urządzenia posiadające średnioroczny współczynnik efektywności przekraczający SCOP > 4. Daje to możliwość spełnienia przez te urządzenia norm maksymalnego EP w WT2017. Dla WT2021 w niektórych budynkach oprócz współpracy pompy ciepła z wentylacją konieczne może być dołączenie instalacji lokalnie produkującej energię elektryczną, np. z paneli fotowoltaicznych. l Urządzenia na biomasę - pelet, kominki na drewno Te urządzenia najłatwiej spełnią wymagania dotyczące zużycia energii pierwotnej. Wynika to z bardzo niskiego współczynnika nakładu wi = 0,2. Jednakże w niektórych lokalizacjach (np. w Krakowie) zabronione jest używanie wszelkich kotłów stałopalnych ze względu na niską emisję zanieczyszczeń powietrza. Praktyka rynkowa pokazuje, że zwłaszcza kominki na drewno są rozwiązaniem doskonale współistniejącym z innymi systemami grzewczymi. Oczywiście kocioł gazowy kondensacyjny czy pompa ciepła współpracująca w systemie grzewczym, np. z kominkiem na drewno, będzie osiągać lepszy wskaźnik ener-

gii pierwotnej, a jednocześnie będzie rozwiązaniem doskonale łączącym koszty eksploatacji, stopień zachowania komfortu użytkowania i wielkość współczynnika EPmax. l Kotły na węgiel Urządzeniom tego typu od WT2017 bardzo ciężko będzie spełnić wymagania dotyczące Epmax. Praktycznie tylko urządzenia najwyższej sprawności (kotły 5 klasy) mają na to szanse. Od roku 2021 praktycznie każdy kocioł wykorzystujący węgiel jako paliwo do spalania w połączeniu z wentylacją grawitacyjną dwukrotnie będzie przewyższał limit zakładanego wskaźnika energii pierwotnej. Uwaga! Powyższe opisy dla danych urządzeń grzewczych są oceną dla typowych uśrednionych budynków. Oczywiście poprzez bardzo dobre docieplenie (wprowadzanie rozwiązań pasywnych) budynek - nawet według wytycznych WT2021 - będzie można ogrzewać energią elektryczną.

Podsumowanie Projektant, architekt, wykonawcy i inwestor będą musieli patrzeć całościowo na budynek, żeby spełnić wymagania zawarte w wytycznych technicznych. Budynki o prostszej bryle, bez elementów wyprowadzających ciepło (takich jak związane z bryłą budynku balkony), łatwiej będą mogły spełnić wymagania. Dodatkowo inwestor częściej będzie decydował się na projekty z dużą przestrzenią dachu z południowej strony, żeby uzyskać powierzchnię zabudowy pod instalację fotowoltaiczną lub kolektorów słonecznych. Prognozuje się, że coraz większą rolę przy budowie budynków dla inwestorów indywidualnych będą pełnić generalni wykonawcy, inwestorzy zastępczy oraz firmy wykonawcze przejmujące większą ilość prac (np. firma instalacyjna wykona całość instalacji w budynku, związanych zarówno z wentylacją, ogrzewaniem, jak i układem wodnym). Szymon Piwowarczyk Tabele. Źródło: Zastosowanie pomp ciepła w świetle nowych warunków technicznych w 2014, 2017 i 2021 r. oraz programu NF40, dr inż. Piotr Jadwiszczak, PORT PC. Rys. Źródło: Prezentacja dotycząca wytycznych technicznych autorstwa dra inż. Piotra Jadwiszczaka, Innowrocław 2016.

www.instalator.pl

DESIGN CONFORT BIEN-ÊTRE

DESIGN ODPORNOŚĆ NA WANDALIZM PROSTA KONSERWACJA TEMPOMATIC 4 podtynkowy Elektroniczny zawór do pisuaru Wodoszczelna skrzynka podtynkowa Instalacja modułowa (profile, pełna ściana, płyta) Możliwość dopasowania do grubych ścian (do 120 mm) Konserwacja od przodu bez konieczności demontażu skrzynki Oszczędność wody: tryb intensywny (wyłączność DELABIE) Higieniczne spłukiwanie okresowe

Więcej informacji na stronie delabie.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ogrzewanie elektryczne

Pod prąd! W artykule dokonano przeglądu nowoczesnych źródeł ciepła zasilanych energią elektryczną, takich jak akumulacyjne kotły elektryczne, a także wodne kotły elektryczne lub pompy ciepła, predysponowanych do współpracy z klasycznym wodnym ogrzewaniem. Obecnie coraz częściej, szczególnie w nowo wznoszonych budynkach jednorodzinnych, spełniających coraz wyższe wymagania co do izolacyjności przegród zewnętrznych, należy rozważać możliwość zastosowania energii elektrycznej jako podstawowego nośnika energii zapewniającego niezbędny komfort cieplny wnętrza, tym bardziej że takie budownictwo często realizowane jest na terenie, gdzie nie ma sieci gazoenergetycznej oraz sieci ciepłowniczej, zapewniających stosowne nośniki grzewcze. A więc zastosowanie ogrzewania wykorzystującego energię elektryczną jest tam jedynym alternatywnym rozwiązaniem względem kotła na paliwo stałe. Zastosowanie ogrzewania elektrycznego jest tym bardziej wskazane, gdyż mamy do dyspozycji cały szereg nowoczesnych urządzeń grzewczych, takich jak akumulacyjne kotły elektryczne, a także wodne kotły elektryczne lub pompy ciepła, przeznaczonych do współpracy z klasycznym wodnym ogrzewaniem z zastosowaniem konwencjonalnych grzejników podokiennych, bądź wykorzystanie wodnego ogrzewania podłogowego. Oparcie ogrzewnictwa na źródłach wykorzystujących energię elektryczną jest zdecydowanie ekologiczne, bowiem lokalnie, w miejscu ich zainstalowania, skutecznie eliminuje tzw. niską emisję występującą podczas spalania stałych paliw kopalnych. Zwykle niewielkie domowe piece grzewcze, starej konstrukcji, o niskiej efektywności energetycznej, opalane najtańszym węglem kamiennym (szczególnie typu muły i flotokoncentraty), są znaczącym źródłem wspomnianych zanieczyszczeń. Batalia o

czyste powietrze w miastach wspierana jest przez eliminowanie z rynku najgorszych gatunków węgla, wprowadzanie pieców nowszej konstrukcji z możliwością choćby najprostszej regulacji przebiegu procesu spalania. Ta niska emisja produktów spalania, głównie w postaci tlenków węgla, siarki i azotu oraz pyłu zawieszonego, jest współodpowiedzialna za powstawanie tzw. smogu. Warto podkreślić, że w przeciwieństwie do ogrzewnictwa zawodowe źródła energii elektrycznej elektrownie i elektrociepłownie na węgiel kamienny lub brunatny - spełniają określone wysokie wymagania co do jakości spalin. W dodatku działania promujące stosowanie energii elektrycznej do ogrzewnictwa są wspierane stosownymi tańszymi taryfami antysmogowymi. Na stronach internetowych operatorów znajdują się często kalkulatory pozwalające określić szacunkowy koszt ogrzewania i/lub przygotowania ciepłej wody użytkowej w oparciu o zużywaną energię elektryczną. Kalkulator umożliwia też uwzględnienie wpływu izolacyjności cieplnej budynku (nieocieplony, słabo lub dobrze izolowany cieplnie, energooszczędny, niskoenergetyczny) na koszt jego ogrzewania. Porównawczo można też uzyskać koszt tych samych efektów grzewczych przy wykorzystaniu innych typowych nośników energii. W przypadku starszych budynków, szczególnie gorzej izolowanych cieplnie, taka kalkulacja może być też podstawą podjęcia działań w kierunku wymiany dotychczas eksploatowanego źródła ciepła, szczególnie na paliwo stałe, o niskiej sprawności energetycznej, zanieczyszczającego powietrze spali-

nami i stałymi produktami spalania, na nowoczesny system grzewczy zasilany energią elektryczną. Warto tu jeszcze dodatkowo wspomnieć, że szereg samorządów lokalnych, realizując program „Czyste Powietrze Pomorza”, przewiduje stosowne dofinansowanie takiej zamiany dotychczas użytkowanego systemu grzewczego na nowy, nawet niekoniecznie elektryczny.

Pierwszy krok - termomodernizacja By uzyskać niskie koszty eksploatacji każdego typu źródeł ciepła, przy zachowaniu właściwego komfortu cieplnego w pomieszczeniach, należy przed ich zainstalowaniem przeprowadzić termomodernizację budynku. Termomodernizacja jest inwestycją w kierunku zauważalnego ograniczenia energochłonności istniejących obiektów i stanowi pierwszy oraz najważniejszy krok w kierunku zmniejszenia zużycia energii na ogrzewanie, czyli niższych rachunków za ogrzewanie. Termomodernizacja wykonana zgodnie z zasadami sztuki budowlanej i przeprowadzona kompleksowo, obejmując głównie docieplenie przegród zewnętrznych i wymianę stolarki, może znacznie ograniczyć straty ciepła obiektu nawet o połowę, przy czym czas zwrotu takiej inwestycji za sprawą niższych rachunków wynosi zazwyczaj kilka do maksymalnie kilkunastu lat. Zwykle w starych budynkach, niepoddanych termomodernizacji, spotykamy się z tzw. (rocznym) wskaźnikiem nakładu energii na ogrzewanie w wysokości ok. 200 kWh/m2 powierzchni ogrzewanej. Jednocześnie budynek nowy musi już spełniać ten wymóg na poziomie ok. 80 kWh/m2. Taka rozpiętość wskaźnika wskazuje na zakres możliwych do uzyskania oszczędności energii zużywanej na ogrzewanie budynku, uzyskanej w wyniku poprawnie przeprowadzonej i kompleksowej termomoderniwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

zacji. Istotne obniżenie nakładu energii na ogrzewanie może stanowić poważny, dodatkowy argument na zastosowanie prądu elektrycznego jako nośnika. Natomiast nowe budynki, wznoszone już jako energooszczędne, scharakteryzowane wskaźnikiem nakładu energii w wysokości ok. 40 kWh/m2, są szczególnie predysponowane do ogrzewania elektrycznego.

Kotły elektryczne Wspomniane ogrzewanie mogą zapewnić wodne kotły elektryczne najnowszej generacji, które stanowi kocioł c.o. ze sterowaniem pogodowym, zasobnik ciepłej wody, zwykle o pojemności ok. 150÷300 dm3, przeponowe naczynia wzbiorcze c.o. i c.w.u. oraz pozostałą niezbędną armaturę. Urządzenie zajmuje niedużo miejsca, jest estetyczne i łatwe w montażu. Sterowanie pogodowe, dzięki automatycznej reakcji kotła na zmiany temperatury zewnętrznej, zapewnia całkowicie bezobsługową pracę i najbardziej oszczędną eksploatację. Ma elektroniczny układ sterowania i niezawodne półprzewodnikowe elementy załączające. Kocioł posiada automatyczną

4 (236), kwiecień 2018

modulację mocy. Posiada również możliwość współpracy z innym źródłem ciepła (np. z kominkiem z płaszczem wodnym lub innym kotłem). W przypadku kosztownego (koszty przyłącza gazowego, budowy komina i wkładu kominowego) lub wręcz niemożliwego dostępu do sieci gazowej najlepszym rozwiązaniem pozostaje właśnie kocioł elektryczny. Korzystanie z paliwa stałego jest oczywiście mało komfortowe, a kotły na gaz płynny lub olej opałowy są względnie drogie, szczególnie w eksploatacji. Natomiast każdy budynek, dysponując instalacją elektryczną, przy niewielkich kosztach instalacji kotła elektrycznego, przy dobrze ocieplonym budynku i dodatkowym zastosowaniu akumulacji ciepła, uzyskiwanego energią elektryczną w tańszej grupie taryfie, zapewnia niewysoki koszt ogrzewania kotłem elektrycznym. Kolejną zaletą wodnego kotła elektrycznego jest wysokie bezpieczeństwo eksploatacji, gdyż jego użytkowanie nie stwarza zagrożenia zaczadzeniem ani wybuchem, czasami występującego przy innych kotłach. Są także komfortowe w użytkowaniu. Wyposażone w odpowiednie sterowanie pracują w pełni

automatycznie, a ich obsługa sprowadza się w zasadzie do przestawiania pracy na tryb letni lub zimowy. Eksploatacji kotłów elektrycznych towarzyszą niskie koszty obsługi serwisowej, bowiem praktycznie nie wymagają okresowych przeglądów. Odpadają zatem koszty spowodowane przeglądami instalacji gazowej, kominowej i wentylacyjnej. W dodatku są niedużymi urządzeniami o estetycznym wyglądzie, które można łatwo powiesić na ścianie praktycznie w dowolnym pomieszczeniu. Ich efektywność energetyczna jest bardzo zbliżona do 100%, bowiem prawie w całości pobraną energię elektryczną kotły zamieniają na ciepło użytkowe.

Pompy ciepła Często omawianym tematem na łamach „Magazynu Instalatora” są pompy ciepła. Dlatego tutaj ograniczono się jedynie do ich porównania z kotłami elektrycznymi. Drugie często spotykane konkurencyjne urządzenie elektryczne pompa ciepła (wszak niebędące źródłem), też w pełni zautomatyzowane, o podobnych walorach do kotła elek-

miesięcznik informacyjno-techniczny

trycznego, charakteryzuje się tzw. średnim współczynnikiem efektywności energetycznej na poziomie ok. 3. Oznacza to, że z jednostki napędowej energii elektrycznej uzyskuje się ok. trzy jednostki ciepła, czyli z otoczenia (grunt, woda) dobiera się pozostałe dwie jednostki energii. Z prostego porównania efektywności energetycznej wynika, że koszt ogrzewania pompą ciepła musi być prawie trzy razy tańszy niż kotłem elektrycznym. Jednak w przypadku pompy ciepła dochodzi konieczność uwzględnienia budowy i utrzymywania tzw. dolnego źródła ciepła umożliwiającego czerpanie bezużytecznej energii z otoczenia. Powoduje to, że dopiero po dłuższym czasie (zwykle co najmniej kilkanaście lat) poniesione wysokie koszty inwestycyjne na zakup pompy ciepła wraz z instalacją jej dolnego źródła ciepła, przy względnie niskich rocznych kosztach eksploatacyjnych, przewyższają ok. trzykrotnie wyższe roczne koszty eksploatacyjne kotła elektrycznego przy jego co najmniej pięciokrotnie niższej cenie inwestycyjnej. Zaletą powietrznej pompy ciepła, tzn. pompy ciepła czerpiącej energię otoczenia z powietrza atmosferycznego, jest brak rozbudowanego dolnego źródła ciepła, co znacznie obniża koszt inwestycyjny takiej pompy ciepła. Jednak w przypadku jej zastosowania należy się liczyć z tym, że przy niskiej temperaturze otoczenia, już zwykle poniżej 5°C, istotnie spada jej współczynnik efektywności. Efekt ten powoduje znaczne zwiększenie elektrycznej energii napędowej, co zwiększa koszty ogrzewania. Nawet instalując drugie źródło ciepła lub godząc się na dodatkowe ogrzewanie wody instalacyjnej przy pomocy grzałki elektrycznej, nie unikniemy wzrostu kosztów ogrzewania w okresie obniżonej temperatury powietrza w stosunku do pompy ciepła pobierającej energię otoczenia z gruntu lub wody.

Kotły akumulacyjne Odrębną grupę urządzeń stanowią elektryczne kotły akumulacyjne. Ciekawą możliwością konwersji dotychczasowego źródła ciepła jest zastąpienie kotłów węglowych przez akumulacyjne piece grzewcze bezpośrednio zasilane energią elektryczną, przy założeniu korzystania z tańszej taryfy antysmogowej.

4 (236), kwiecień 2018

Aktualnie na rynku dostępne są takie właśnie urządzenia grzewcze zdolne do magazynowania ciepła uzyskanego wyłącznie z tańszego prądu, oddawania ciepła w miarę potrzeb użytkowników, przy wykorzystaniu stosownego układu sterowania i regulacji. Idea stosowania pieców akumulacyjnych polega na tym, że pobierają one energię elektryczną (ładują się) podczas obowiązywania tańszej (nocnej, antysmogowej) taryfy energii elektrycznej, a oddają ciepło przez pozostałe godziny w ciągu doby. Piec akumulacyjny właśnie podczas obowiązywania tańszej taryfy ładuje się, a potem jeszcze przez wiele godzin może oddawać ciepło. Nie musi więc pobierać energii w czasie obowiązywania droższej taryfy. Piece akumulacyjne dzielimy na urządzenia rozładowania dynamicznego (nowocześniejsze - wspierane nadmuchem wentylatorowym) i statycznego (bez nadmuchu). Piece dynamiczne charakteryzują się dużą zdolnością akumulacyjną, bowiem stosowany w nich magnetytowy blok akumulacyjny nagrzewa się do temperatury ok. 700°C i może oddawać ciepło bez dodatkowego zasilania prądem nawet przez kilkanaście godzin; w kolejnych okresach zasilania ilość energii stanowi różnicę pomiędzy zadanym poziomem załadowania i ilością pozostałą z poprzednich okresów gromadzenia ciepła. Nowoczesna warstwowa izolacja cieplna obudowy pieca istotnie ogranicza niekontrolowane oddawanie ciepła. Zastosowany system pogodowego sterowania zgromadzonym w piecu zapasem ciepła optymalizuje koszty eksploatacji przy zachowaniu komfortu w pomieszczeniach. Wbudowany wentylator uruchamiany przez czujnik temperatury pomieszczenia prawie bezszumnie podaje ciepłe powietrze aż do osiągnięcia założonego poziomu temperatury. Oprócz zastosowania wbudowanych regulatorów termomechanicznych lub elektronicznych bez możliwości programowania czasu pracy istnieje możliwość wyposażenia w dodatkowe zewnętrzne regulatory elektroniczne, z możliwością programowania czasu pracy i poziomu temperatury. Z kolei statyczne piece akumulacyjne gromadzą mniej ciepła niż piece akumulacyjne z dynamicznym rozładowaniem. W praktyce nie ma również możliwości kontrolowania tempa oddawania ciepła, przez co są one re-

komendowane do pomieszczeń, w których komfort ogrzewania jest mniej istotny niż utrzymanie niskich kosztów inwestycji. Do osiągnięcia komfortu ogrzewania i relatywnie najniższych kosztów eksploatacyjnych zalecane jest jednak zastosowanie dynamicznych pieców akumulacyjnych. Statyczne piece akumulacyjne charakteryzują się zdolnością akumulacji ciepła opartej również o magnetytowy blok akumulacyjny, ale nagrzany do temperatury ok. 400°C, dzięki czemu może oddawać ciepło bez dodatkowego zasilania energią przez kilka godzin. Im dłuższy czas od zakończenia ładowania, tym mniej intensywne jest ogrzewanie, którego mechanizm opiera się na promieniowaniu od ciepłej obudowy pieca. Moc elektryczna pieców akumulacyjnych sięga do kilku kilowatów, przy czym do mocy 2 kW można korzystać z prądu jednofazowego.

Podsumowanie Dokonano przeglądu nowoczesnych źródeł ciepła zasilanych energią elektryczną, takich jak akumulacyjne kotły elektryczne, a także wodne kotły elektryczne lub pompy ciepła, predysponowanych do współpracy z klasycznym wodnym ogrzewaniem. Tego typu urządzenia są szczególnie wskazane do stosowania w tzw. nowym budownictwie, wymagającym wysokiej izolacyjności przegród zewnętrznych, i w dodatku zlokalizowanym na terenie pozbawionym sieci gazoenergetycznej lub ciepłowniczej. Źródła takie mogą też być instalowane w tzw. starym budownictwie jako wspierane programem pomocowym lokalnego samorządu. W takim przypadku przed wymianą źródła ciepła należy dokonać tzw. termomodernizacji budynku, sprowadzającej się głównie do docieplenia przegród zewnętrznych i ewentualnej wymiany stolarki. Tego typu zabiegi prowadzą do istotnego zmniejszenia dotychczasowych strat ciepła budynku, co wprost prowadzi do odpowiedniego zmniejszenia zapotrzebowania na moc grzejną oraz w konsekwencji zmniejszenia nakładu energii na ogrzewanie, co prowadzi do obniżenia jego kosztów. Wskazane urządzenia elektryczne powinny być zasilane energią elektryczną rozliczaną wg tzw. tańszej taryfy antysmogowej. dr inż Piotr Kubski www.instalator.pl

Zawór czerpalny Vintage

CMY

21/3/18

19:33

DROBNY SZCZEGÓŁ, KTÓRY DODAJE ELEGANCJI TWOJEJ ISTALACJI

ARCO_ART_207x293_POLACO.pdf

Zawór kątowy A·80 Lipstick

Nowa linia ART została oparta na nowoczesnych trendach sztuki współczesnej. Elegancja, funkcjonalność i awangardowe wykończenie: czerń, mosiądz antyczny, różowe złoto… nadają stylowego charakteru Twojej instalacji.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Metodyka badań kotłów grzewczych na paliwa stałe

Kocioł z certyfikatem W trakcie badań urządzeń grzewczych, jakimi są kotły, mierzonych jest wiele parametrów. Zaliczamy do nich emisję spalin, parametry cieplne urządzenia, temperaturę spalin oraz wody wyjściowej i zasilającej. Każdy z elementów w trakcie badań jest rejestrowany i odnoszony całościowo po pomiarach do wymagań zaznaczonych w normie oraz dyrektywie unijnej. Aby mieć pewność, że kocioł jest niskoemisyjny i spełnia wszystkie wymogi przepisów (normy i dyrektywy), warto poddać go badaniom przy współudziale jednostek certyfikujących urządzenia.

sji substancji szkodliwych (CO, NOx, OGC i pyły), sprawności cieplnej oraz efektywności energetycznej sklasyfikowano je jako kotły 5 (najwyższej) klasy. Badania wykonała niezależna instytucja państwowa zajmująca się certyfikacją wyrobów. Po przeprowadzonych badaniach i wykonanej analizie otrzymanych wyników wystawiono certyfikat poświadczający spełnienie wymogów normy PN-EN 303-5:2012 dla kotłów w klasie 5. Urządzenia te zaopatrzone były w Od kilku lat w sezonie grzewczym nie potencjalnym użytkownikom speł- palnik peletowy z automatycznym pozauważalne jest drastyczne pogorsze- nienia przez kocioł wszystkich wyma- dawaniem paliwa, rozpalaniem i ganie jakości powietrza. Główną przy- ganych obostrzeń emisyjnych oraz szeniem. Cały proces spalania konczyną zanieczyszczeń jest niska emisja konstrukcyjnych. trolowany był przez układ sterowania Dodatkowo certyfikat potwierdza pracą kotła. Każdy z obiektów badawspowodowana niewłaściwie prowadzonym procesem spalania w kotłach bezpieczeństwo użytkowania i eks- czych zbudowany był z trzech ciągów i piecach zasilanych paliwami stałymi. ploatacji kotła. Przykładem takich spalin wraz z płaszczem wodnym. Dzięki szeroko zakrojonej akcji edu- urządzeń są kotły grzewcze typu Bio- Sama konstrukcja kotłów posiada znakacyjnej w ostatnim okresie obserwu- max Plus, posiadające certyfikat na miona innowacyjności, oparta jest o jemy wzrost świadomości społeczeń- zgodność z 5 klasą normy PN-EN dwie dennice walcowe oraz szereg stwa w zakresie poprawy jakości po- 303:5 oraz dyrektywą o ecodesignie, rurowych części konwekcyjnych. Układ wietrza oraz sposobów realizacji procesu których typoszereg przeszedł po- taki pozwala uzyskać jednakowy rozspalania. W wielu miejscach wprowa- myślnie badania certyfikacyjne wy- kład temperatur na ściankach wydzono autonomiczne przepisy mające konane przez państwową jednostkę miennika ciepła. Dodatkowo wpływa na celu walkę ze smogiem. Innym certyfikującą wyroby. znacząco na obniżenie emisji subsposobem na walkę ze złym stanem postancji szkodliwych. Dzięki zastosoOpis obiektu badawczego wietrza było wprowadzenie dotacji na waniu układu rur w części konwekwymianę starych urządzeń grzewczych. cyjnej otrzymano niskie zapylenie Często jednak warunkiem niezbędnym Do badań przedstawiono typoszereg spalin odlotowych przez wprowadzedo skorzystania z subwencji jest zakup kotłów grzewczych stalowych nisko- nie ich w przepływ nielaminarny. Pokotła spełniającego wymagania klasy 5 temperaturowych o mocy znamionowej zwoliło to ograniczyć liczbę stosowazgodnie z PN-EN 303-5 lub/i spełnia- od 15 kW do 200 kW. Dzięki przepro- nych w kotłach elementów odpowiejącego wymagania dyrektywy unijnej o wadzonym badaniom pod kątem emi- dzialnych za obniżenie emisji, takich ecodesignie. jak turbulatory spalin czy deKolejnym warunkiem, jaki musi flektory. Fakt ten powoduje, że spełnić kocioł przyjęty do procekonstrukcja była łatwa w obsłudury dotacyjnej, jest potwierdze czyszczenia powierzchni dzenie jego parametrów i zgodkonwekcyjnych oraz nie wymaności z dyrektywami. Dokumengała znaczących nakładów fitem potwierdzającym zgodność z nansowych na zaimplementowyżej wymienionymi przepisami wanie dodatkowych elementów jest certyfikat. Certyfikat wystaodpowiedzialnych za poprawę wia niezależna instytucja po przeemisji substancji szkodliwych. prowadzeniu szeregu badań cieplPrzedstawione do badań kotły no-emisyjnych urządzenia grzewposiadały niezbędne zabezpieczego. Efektem wystawionego czenia wymagane przez dyrektycertyfikatu jest potwierdze- Fot. Zdjęcia z badań - kocioł Bio-Max Plus 150 kW. wy dotyczące kotłów grzewczych.

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

Omawiane kotły posiadały w pełni zautomatyzowany proces eksploatacji. Były wyposażone w duży i pojemny zasobnik paliwa. Dodatkowo w trakcie badań wykorzystano zbiornik wymiennika ciepłej wody użytkowej, który pozwolił zaoszczędzić zużywaną w trakcie badań wodę i wytworzoną w procesie spalania energię.

Metodyka badań kotłów grzewczych Badania zostały przeprowadzone w laboratorium badań kotłów i urządzeń grzewczych. W przeprowadzeniu pomiarów posłużono się metodyką badań kotłów opisaną w normie PN-EN 303-5:2012. Cykl badań jednego kotła składał się z dwóch dni pomiarowych. W pierwszym dniu przeprowadzono badania dla mocy nominalnej urządzenia, natomiast drugiego dnia dokonano identycznych pomiarów, jednak dla mocy minimalnej (maksymalnie 30% mocy znamionowej kotła), co jest zgodne z zapisami normy oraz dyrektywy unijnej. Przez cały okres pomiarów były utrzymywane stałe parametry pracy kotłów. W trakcie pomiarów nie ingerowano w ustawienia pracy kotła. Temperatura wody na zasilaniu wynosiła średnio 80°C, a na powrocie średnio 65°C, różnica temperatur była utrzymywana na poziomie 15°C. W trakcie badań utrzymywano jednakowe warunki środowiskowe. Do pomiaru emisji wybranych parametrów spalin posłużono się analizatorem spalin z możliwością pracy ciągłej. Lanca poboru spalin była zamontowana na stałe w kominie pomiarowym, a rejestracja wybranych parametrów odbywała się poprzez analizator spalin w dedykowanym pro-

4 (236), kwiecień 2018

gramie rejestrującym. Pomiary dla pojedynczego kotła, dla danej mocy cieplnej trwały co najmniej 6 godzin. Zebrane parametry zostały przeliczone z wartości mierzonych w ppm na wartości w mg/m3 dla 10% O2, co jest zgodne z normą PN-EN 303-5:2012 i dyrektywą unijną (UE) 2015/1189. Pomiary zapylenia spalin wykonano przy użyciu pyłomierza grawimetrycznego, pobierając cztery próbki badawcze w równych odstępach czasu. Temperatury zewnętrznych elementów kotła, mających styk z gorącymi powierzchniami konwekcyjnymi, nie przekraczały temperatury 60°C, co świadczyło o dobrym ich odizolowaniu i niskiej stracie cieplnej. Laboratorium było zaopatrzone w układ wymienników ciepła służących do odebrania energii wytworzonej w trakcie pomiarów. Ujście spalin w postaci czopucha zostało połączone z kominem pomiarowym wykonanym zgodnie z zaleceniami normy PN-EN 12809:2002. W kapilarach umieszczonych w kominie zamontowano pięć termopar mierzących temperaturę spalin. Finalna temperatura spalin była średnią arytmetyczną z mierzonych wartości. Moc kotła była mierzona metodą bezpośrednią po stronie wody grzejnej. Do obliczeń mocy cieplnej kotła posłużono się stanowiskiem badawczym zaopatrzonym w płytowy wymiennik ciepła, przepływomierz elektromagnetyczny oraz króćce pomiarowe z termoparami do pomiaru temperatury wody na wejściu i wyjściu z kotła.

Wyniki badań Z przeprowadzonych badań wynika, że badane kotły charakteryzują się wysoką sprawnością energetyczną na poziomie A+ oraz niską emisją sub-

stancji szkodliwych. Z punktu widzenia obwarowań normy PN-EN 303-5 kotły spełniają najwyższą 5 klasę i charakteryzują się niewielką emisją substancji szkodliwych. Zestawienie zbiorcze emisji dla mocy nominalnej poszczególnych kotłów przedstawiono w tabeli. Ponadto badane kotły charakteryzują się niską emisją tlenków azotu (NOx) na poziomie około 190 mg/m3 w przeliczeniu na 10% O2 w spalinach. Z otrzymanych wyników można wnioskować, iż przedstawiona do badań konstrukcja spełnia wszystkie wymogi stawiane ekologicznym kotłom niskoemisyjnym.

Podsumowanie W trakcie badań urządzeń grzewczych, jakimi są kotły, mierzonych jest wiele parametrów. Zaliczamy do nich emisję spalin, parametry cieplne urządzenia, temperaturę spalin oraz wody wyjściowej i zasilającej. Każdy z poszczególnych elementów w trakcie badań jest rejestrowany i odnoszony całościowo po pomiarach do wymagań zaznaczonych w normie, a także dyrektywie unijnej. Aby mieć pewność, że kocioł jest niskoemisyjny i spełnia wszystkie wymogi przepisów (normy i dyrektywy), warto poddać go badaniom przy współudziale jednostek certyfikujących urządzenia. Posiadanie certyfikatu jednostki niezależnej jest gwarancją rzetelności przeprowadzonych badań oraz świadectwem rzeczywistej emisji substancji szkodliwych z urządzenia. Dzięki takim działaniom przyszli użytkownicy kotła mają gwarancję jakości, niezawodności i bezpieczeństwa użytkowanego urządzenia. Ponadto certyfikaty są niepodważalnym dowodem na spełnienie przez urządzenie wszelkich wymogów cieplnoemisyjnych, które brane są pod uwagę przez lokalne urzędy w trakcie dotowania wymiany starych urządzeń na nowe, niskoemisyjne kotły. Dzięki przeprowadzonym badaniom udało się ustalić rzeczywistą niską emisję z urządzeń typu kocioł peletowy oraz potwierdzono wartość stosowania biomasy jako opału w ogrzewnictwie indywidualnym, który spełnia wymogi dla urządzeń grzewczych charakteryzujących się najniższymi parametrami emisji substancji szkodliwych spalin. Bartosz Ciupek

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Efektywne korzystanie z kondensacyjnego kotła gazowego

Moc w ogrzewaniu Decydując o wyborze kotła kondensacyjnego, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych parametrów. Pierwszym z nich jest moc maksymalna, z jaką kocioł może pracować. Kolejnym parametrem, na który należy zwrócić uwagę, jest zakres mocy kotła. Kondensacyjne kotły gazowe są najpowszechniej stosowanym obecnie źródłem ciepła dla domów jednorodzinnych, jak również dla budynków wielorodzinnych. Spowodowane jest to dostępnością paliwa na rynku dzięki sieciom gazowym, które stale są rozbudowywane w wielu gminach, wskutek czego wielu odbiorców może się podłączyć do sieci gazowych. Drugą z możliwości jest zastosowanie gazu płynnego dostarczanego przez dystrybutorów w butlach o pojemności kilku tysięcy litrów montowanych na zewnątrz budynku lub w butlach kilkudziesięciokilogramowych, które łączy się w baterie, np. po 4 szt., i stawia w pomieszczeniu. Drugie rozwiązanie stosowane jest w przypadku małego zużycia gazu, a tym samym niewielkiego zapotrzebowania na energię cieplną. Zastosowanie gazu ziemnego lub płynnego (propan techniczny) pozwala zmniejszyć emisję szkodliwych substancji do atmosfery, ponieważ gaz jest traktowany jako paliwo czyste w porównaniu do spalania paliw stałych (węgla). Dlatego też zastosowanie gazu jest rozwiązaniem, które umożliwia walkę ze smogiem, który zatruwa nasze miasta. Obecnie stosowane w wielu gminach systemy wsparcia umożliwiają wielu odbiorcom skorzystanie z dopłat na wymianę starych, nieekologicznych kotłów na paliwo stałe, na nowe, gazowe kotły kondensacyjne. Użytkownik najczęściej decyduje się na zastosowanie kotła w wersji wiszącej, dzięki temu zyskuje sporo miejsca w pomieszczeniu i dodatkowo zmieści się tam zasobnik wody użytkowej o pojemności nawet 300 litrów.

Decydując o wyborze kotła kondensacyjnego, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych parametrów.

Moc maksymalna Pierwszym parametrem jest moc maksymalna, z jaką kocioł może pracować, jednakże należy tutaj zwrócić uwagę na zakres temperatur urządzenia, a tak naprawdę instalacji grzewczej, ponieważ inną moc kocioł będzie uzyskiwał, jeżeli będzie pracował na parametry instalacji niskotemperaturowych, tj. 50/30°C, a inną w przypadku pracy na instalację o temperaturach 80/60°C. Jest to związane z efektem kondensacji, czyli sytuacją, kiedy podczas pracy kotła spaliny ochładzane są do temperatury niższej niż temperatura punktu rosy. Jest to temperatura, poniżej której dochodzi do wykroplenia się pary wodnej zawartej spalinach, dzięki czemu możemy uzyskać do maksymalnie 10% energii cieplnej więcej przy spalaniu takiej samej ilości paliwa. Dla gazu ziemnego temperatura punktu rosy wynosi około 55-57°C. Oznacza to, że kocioł, pracując na temperaturach 50/30°C (zasilania/powrotu), będzie bardziej ekonomiczny, tym samym będzie uzyskiwał wyższą moc znamionową niż w przypadkach, kiedy będzie pracował na temperaturach wyższych. Warunki temperaturowe, w jakich będzie pracował kocioł, za-

leżą od zastosowanej instalacji grzewczej. Powyżej tych wartości woda ma postać gazu - pary wodnej, a poniżej zaczyna się proces wykraplania, a więc kondensacji. Dokładne wartości punktu rosy uzależnione są od rodzaju spalanego paliwa i składu spalin, tj. procentowej zawartości CO2 i O2 w produktach spalania. W tabeli przedstawiono zależność temperatury spalin od temperatury wody wracającej do kotła na przykładzie jednego z kotłów dostępnych na naszym rynku. Jak można wywnioskować z tabeli, temperatura spalin zależy przede wszystkim od temperatury powrotu z instalacji, czyli wody wracającej do kotła, a nie temperatury wody wychodzącej (zasilania). Kocioł, który pracuje z częściowym obciążeniem, charakteryzuje się wyższą sprawnością użytkową niż podczas pracy z maksymalnym obciążeniem. Przy tej samej temperaturze wody wracającej z instalacji różnica temperatury spalin wynosi około 10°C, co przekłada się na ilość występującego kondensatu, a tym samym ilość wykorzystanej dodatkowej energii. Należy też pamiętać, że sprawność podawana jest w odniesieniu do wartości opałowej gazu i dlatego może dochodzić nawet do 109%. Wynika to stąd, że jeśli przyjęto, że parametrami odniesienia są ciśnienie i temperatura otoczenia, to powinno się uwzględnić taki stan skupienia substancji (pary wodnej), w jakim występują one w spalinach w danych warunkach. Obniżenie temperatury spalin poniżej wartości temperatury punktu rosy spowoduje wykroplenie się pary wodnej. Wyższa sprawność kotła niskotemperaturowego przy mniejszym obciążeniu wynika z obniżania temperatury wody w kotle, co zmniejsza straty ciepła do otoczenia. W przypadku kotła kondensacyjnego, przewymiarowanie jest wręcz kowww.instalator.pl

Porada od firmy:

miesięcznik informacyjno-techniczny

rzystne, wpływa na obniżenie temperatury spalin, zwiększając intensywność skraplania się pary wodnej ze spalin.

Zakres mocy kotła Kolejnym parametrem, na który należy zwrócić uwagę, jest zakres mocy kotła, który oznacza zdolność do dopasowania chwilowej mocy generowanej przez palnik do aktualnego zapotrzebowania. Obecnie na rynku powszechne są kotły z zakresem modulacji 1:10, co oznacza, że palnik może pracować z obniżoną mocą 10krotnie w stosunku do mocy znamionowej. Kocioł o mocy znamionowej 19 kW, która wystarczy do pokrycia zapotrzebowania na ciepło dla budynku jednorodzinnego nawet do 200 m2, może pracować z mocą minimalną równą 2,6 kW. Dzięki takiemu rozwiązaniu palnik dopasowuje się ak-

tualnego zapotrzebowania na ciepło dla danej instalacji. Większy zakres modulacji sprawia, że kocioł będzie płynnie regulował moc chwilową, a tym samym będzie pracował dłużej pomiędzy startami, co w rzeczywistości przełoży się na zużycie gazu poprzez pracę przy wyższej sprawności (z niższą temperaturą spalin) oraz wolniejsze zużycie elementów eksploatacyjnych kotła. W przypadku szerokiego zakresu modulacji unikamy tzw. efektu taktowania, czyli częstego załączania i wyłączania się kotła na skutek osiągnięcia wymaganych temperatur wody w kotle, jak również w pomieszczeniu. Na efekt taktowania ma wpływ również brak odbioru ciepła, który może być spowodowany zbyt małym przepływem wody przez kocioł. Na taki stan ma wpływ zarówno zabrudzenie instalacji wszelkiego typu osadami, kamieniem kotłowym, ale także dobraniem zbyt małej średnicy rurociągów.

Średnica z kalkulatora Dla każdej instalacji rurociągi należy dobrać indywidualnie. Służą do tego wszelkiego typu kalkulatory doborowe, www.instalator.pl

jak również suwaki umożliwiające oszacowanie średnicy rurociągu na podstawie mocy znamionowej i różnicy temperatur pomiędzy zasilaniem i powrotem. Przyjmując, że kocioł będzie pracował na mocy znamionowej 19 kW na instalację grzejnikową, która pracuje na różnicy temperatur na poziomie 15°C pomiędzy temperaturą wody zasilającej a temperaturą wody zimnej, należy przyjąć z szablonu (patrz rysunek) średnicę rury miedzianej nie mniejszą niż 35 x 1,5. Dzięki temu ciepło generowane przez urządzenie będzie mogło zostać odebrane i przekazane do odbiorników. W przypadku zastosowania rur o średnicach mniejszych istnieje ryzyko wystąpienia efektu taktowania kotła. Oczywiście sytuacje, w których zapotrzebowanie na energię cieplną jest równe znamionowej mocy cieplnej kotła, dotyczą bardzo niskich

temperatur zewnętrznych na poziomie -20°C, natomiast dobierając urządzenie, należy pamiętać, że takie sytuacje mogą wystąpić i należy to uwzględnić podczas doboru urządzenia do danego budynku. Z uwagi na szeroki zakres modulacji kotła, tym samym dopasowanie się mocy kotła do aktualnego zapotrzebowania na ciepło dla budynku, możemy ograniczyć ilość tzw. startów palnika, które powodują zwiększenie ilości pobieranego gazu (ilość gazu startowego) oraz szybsze zużycie elementów eksploatacyjnych palnika. W związku z tym instalacja powinna być tak skonfigurowana, aby kocioł po uruchomieniu pracował jak najdłużej na obciążeniu częściowym. Dzięki temu eksploatacja kotła i instalacji będzie ekonomiczna, przy maksymalnej efektywności. Oczywiście należy pamiętać o wykonaniu przez wykwalifikowanego serwisanta corocznego przeglądu technicznego kotła, podczas którego serwisant sprawdzi wszystkie elementy kotła, dokona czyszczenia i regulacji palnika, aby przez kolejny sezon grzewczy urządzenie pracowało bezawaryjnie. Jakub Pawłowicz

Łączenie i naprawa rur miedzianych. Miedź posiada szerokie zastosowanie w instalacjach ciepłej i zimnej wody użytkowej, c.o., a także gazowych i chłodniczych. Jednym z najwygodniejszych i najbardziej uniwersalnych sposobów połączeń instalacji miedzianych jest technika połączeń zaciskowych. Z tą myślą, wychodząc naprzeciw potrzebom rynku, firma Gebo wprowadziła do oferty linię Gebo Brass - mosiężne złączki zaciskowe (MO - z pierścieniem zaciskowym z obu stron oraz MAS - z gwintem zewnętrznym), a także dwudzielne obejmy (naprawcze - MD i remontowonaprawcze - MB). Gebo to marka, która od wielu już lat kojarzona jest przez instalatorów głównie jako producent niezawodnego systemu żeliwnych złączek zaciskowych i obejm remontowonaprawczych. Teraz na tej samej zasadzie można połączyć lub uszczelnić rurę miedzianą za pomocą Gebo Brass. Zastosowanie pierścieni zaciskowych wraz z pierścieniem uszczelniającym z gumy NBR umożliwia łączenie i naprawę instalacji miedzianej w prosty, szybki i tani sposób. Dzięki temu otrzymujemy pewne i szczelne połączenie, zyskujemy czas i wygodę montażu nawet w trudno dostępnych miejscach. Przy naprawach z wykorzystaniem tego systemu eliminujemy konieczność lutowania i używania kosztownego, specjalistycznego sprzętu do zaprasowywania! I to ich największa zaleta! Jak połączyć rury miedziane za pomocą złączek zaciskowych? To bardzo proste! Metoda z wykorzystaniem zaciskowych złączek mosiężnych MAS i MO nie wymaga od instalatora dużego nakładu pracy oraz doświadczenia. Wystarczy wykonać trzy krótkie czynności - dociąć rurę miedzianą, nałożyć złączkę Gebo Brass, skontrolować głębokość jej osadzenia - i w ten sposób można zamontować kształtkę na rurze. Mosiężne dwudzielne obejmy naprawcze Gebo Brass MD gwarantują naprawę uszkodzonego odcinka bez konieczności jego wycięcia. Służą do uszczelniania dziur, pęknięć, miejsc korozji oraz nieszczelności w instalacji miedzianej. Łączniki i obejmy Gebo Brass charakteryzują się trwałością materiału, wytrzymałością mechaniczną oraz wysoką odpornością na uderzenia. Warto zaufać marce Gebo! www.gebo.com.pl rubryka sponsorowana

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Ogrzewanie powierzchniowe w obiektach użyteczności publicznej

Miedź na basenie W halach basenowych zastosowanie ogrzewania podłogowego, pozwalającego na utrzymanie odpowiedniej temperatury posadzki, może pozytywnie wpływać na odczucie komfortu użytkowników. A zamontowanie takiego systemu wykorzystującego rury miedziane pozwala na osiągnięcie najwyższej wydajności cieplnej. Baseny pływackie, bez względu na porę roku, dnia i ilość użytkowników, wymagają stałej pracy instalacji uzdatniania wody oraz instalacji grzewczej, wentylacji mechanicznej i klimatyzacji. W obiektach basenowych wyodrębnić można różne strefy funkcjonale (hala basenowa, szatnie, przebieralnie, pomieszczenia biurowe i techniczne, strefa gastronomii). Różne wymagania techniczne i technologiczne poszczególnych stref wpływają na koszty eksploatacyjne całego obiektu. Udział kosztów energii cieplnej i elektrycznej stanowi prawie 60% kosztów całkowitych. Należy dołożyć więc starań, aby nakłady finansowe na eksploatację krytej pływalni były możliwie jak najmniejsze.

Ogrzewanie w halach pływackich

może zwiększyć odczuwalny komfort w pomieszczeniu poprzez zachowanie wymaganego, równomiernego rozkładu temperatury. Odgrywa to szczególną rolę w pomieszczeniach pomocniczych, takich jak szatnie, przebieralnie, natryski, pomieszczenia biurowe, recepcja czy hol. W strefie niecki basenowej nie jest to rozwiązanie zalecane, gdyż ogrzewanie podłogowe nie jest w stanie pokryć statycznych strat ciepła budynku. Dodatkowo występuje zbyt mała różnica temperatur, a zwiększenie ciepła posadzki w hali basenu powyżej wartości normatywnych może wywołać dyskomfort. Ogrzewanie podłogowe cechuje rozkład temperatury najbardziej zbliżony do idealnego dla człowieka. Komfort cieplny w pomieszczeniu można uzyskać przy temperaturach niższych o 1-2°C od temperatury otoczenia w analogicznym

pomieszczeniu wyposażonym w inny system grzewczy. Ciepło przekazywane jest na drodze promieniowania. Ogrzewanie podłogowe charakteryzuje się niską temperaturą wody zasilającej (max. do 55°C), a optymalny spadek temperatury wody w wężownicach kształtuje się na poziomie 10°C (dopuszczalny zakres 5÷10/15°C). Typowe parametry wody zasilającej i powracającej z wężownic wynoszą więc: 55°C/45°C; 50°C/40°C; 45°C/35°C, 40°C/30°C.

Systemy z rurami miedzianymi Spośród dostępnych na rynku systemów ogrzewania podłogowego na szczególną uwagę zasługuje ten wykonany z rur miedzianych ze względu na możliwość osiągnięcia najwyższej wydajności cieplnej. Miedź ma najwyższy współczynnik przewodności cieplnej [(l = 370 W/(m * K)]. Rury miedziane do ogrzewania powierzchniowego charakteryzują się absolutną szczelnością gazową i dyfuzyjną (nie przepuszczają gazów ani tlenu) oraz przede wszystkim wysoką odpornością na starzenie się i

Hala niecki basenowej znacznie różni się od pozostałych pomieszczeń obiektu. Występują tu najczęściej spore kubatury: duże wysokości i duża powierzchnia (w tym znaczna powierzchnia przeszklona ścian zewnętrznych). Wykluczają one, ze względów ekonomicznych, ale także z racji aranżacji pomieszczeń i bezpieczeństwa użytkowników, tradycyjne systemy grzewcze. W zależności od typu basenu (rekreacyjny, sportowy, rehabilitacyjny) zaleca się temperaturę od 28 do 32°C, wilgotność w zakresie 50 do 60%, zaś prędkość powietrza nie powinna przekraczać 0,2 m/s. System ogrzewania podłogowego w halach pływackich

www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

wpływ czynników mechanicznych, co gwarantuje niezawodne działanie systemu grzewczego przez długi czas. Jest to decydujące dla rur układanych w jastrychu. Dodatkowo są one odporne na wysokie temperatury, pozwalają na wykonanie dokładnych połączeń, a miedź jest materiałem, który można poddać recyklingowi. Do ogrzewania płaszczyznowego w obiektach basenowych możemy zastosować rury miedziane w stanie miękkim wykonane zgodnie z normą PN-EN 1057. Rura w stanie miękkim w kręgach produkowana jest do średnicy 22 mm, a do ogrzewania podłogowego stosuje się średnice do 18 mm (6, 8, 10, 12, 15 i 18 mm).

drugiej zaś - materiałem dającym się świetnie układać. Dzięki specjalnym procesom produkcyjnym rury zwinięte w kręgi są wyjątkowo plastyczne i łatwe w instalowaniu. Do ogrzewania płaszczyznowego najczęściej stosowane są rury 12 x 0,7 i 14 x 0,8 mm w stanie miękkim R220 w kręgach 50 m. W przypadku zalewania rur jastrychem cementowym stosuje się rury z płaszczem ochronnym, który praktycznie nie ogranicza przewodzenia ciepła, a jednocześnie chroni rurę rdzeniową przed uszkodzeniami mechanicznymi, zewnętrznymi czynnikami chemicznymi, a także umożliwia niezakłócone wydłużanie się rury rdze-

Należy pamiętać, że nie wolno zalewać betonem gołych rur miedzianych - na rynku dostępne są systemowe rury miedziane do ogrzewania podłogowego w osłonie. Goła rura miedziana może być natomiast wykorzystywana przy zabudowach suchych albo jeśli jest zalewana specjalnie przystosowanym do tego rodzaju ogrzewania jastrychem z asfaltu bitumicznego, który raczej nie jest stosowany w tego typu obiektach. Na rynku dostępny jest także kompletny nieznormalizowany (rury o grubości ścianki mniejszej niż przewiduje norma PN-EN 1057) miedziany system ogrzewania powierzchniowego, który z jednej strony jest doskonałą rurą rdzeniową, z

niowej oraz odbiera na łukach część wydłużenia termicznego.

www.instalator.pl

Rura z zespoloną otuliną Do ogrzewania płaszczyznowego stosuje się również innowacyjną rurę dwuwarstwową o cienkościennym rdzeniu miedzianym z trwale zespoloną osłoną (otuliną) z tworzywa sztucznego PERT. Jest ona o około 50% lżejsza i o 40% tańsza od klasycznej rury stosowanej w ogrzewaniu powierzchniowym, zachowując przy tym pozostałe zalety, takie jak odporność na uszkodzenia mechaniczne i korozje, stuprocentowa antydyfuzyjność, nieograniczona żywotność. Charakteryzuje się nie-

znaną dotychczas w przypadku rur metalowych elastycznością. Tego typu rury są lekkie i elastyczne (łuki można wykonywać bez kształtek z niewielkimi promieniami zgięcia, ręcznie lub za pomocą giętarki), łatwe w montażu (połączenia poszczególnych odcinków instalacji przez zaprasowywanie z wykorzystaniem złączek zaprasowywanych systemowych lub innych dostępnych na rynku o tej samej średnicy) oraz mają wysoką wytrzymałość mechaniczną (z dopuszczalnym ciśnieniem roboczym ponad 30 barów, również w wysokich temperaturach). Dodatkowo z upływem czasu nie zamulają się, nie tracą swej elastyczności i pozwalają na połączenie z klasyczną instalacją z rur miedzianych. Wspomniana rura występuje w trzech wymiarach, jednak najczęściej stosuje się 16 x 2 mm (grubość ścianki miedzianej: 0,35 mm). Wymiary i podstawowe dane techniczne rury przedstawiono w tabeli. Producenci rur miedzianych oferują też gotowe panelowe systemy ogrzewania ściennego w zabudowie suchej, z systemowymi rurami miedzianymi 12 x 0,7; 14 x 0,8 mm lub z kompozytowymi cienkościennymi rurami miedzianymi 16 x 2 mm. Panele takie montuje się na ścianach w miejscach przeznaczonych dla tradycyjnych grzejników. System ogrzewania powierzchniowego z miedzi to nie tylko komfort i bezpieczeństwo dla użytkownika ogrzewania, ale także łatwość i prostota montażu dla wykonawcy. W przeciwieństwie do rur z tworzyw sztucznych montaż rury miedzianej można wykonywać przy niskich temperaturach w obiekcie, gdyż przy ułożeniu pętli rura nie sprężynuje (miedź jest plastyczna również w niskich temperaturach). Zastosowanie gotowych paneli grzewczych przyspiesza prace montażowe i zapewnia ciepło w pomieszczeniach, gdzie tradycyjne grzejniki nie mogłyby być zastosowane. Kazimierz Zakrzewski Literatura: 1. dr inż. Alina Żabnieńska-Góra, dr inż. Edyta Dudkiewicz, „Ogrzewanie podłogowe z rur miedzianych - nowe rozwiązanie w obiekcie basenowym”, EIM 2016. 2. Wieland - Cuprotherm CTX elastyczne & inteligentne. 3. KME - Qteq - miedź na nowo zdefiniowana.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Zapytano mnie - mogą zapytać i Ciebie. Można skorzystać!

Odpowiadam, bo wypada... Szanowna Redakcjo! Pracodawca obiecał mi umowę o pracę, a później zawarł ze mną umowę cywilnoprawną. Przy czym praca jest wykonywana pod jego kierownictwem oraz w miejscu pracy przez niego wyznaczonym i za wynagrodzeniem. W jaki sposób mogę dochodzić zawarcia umowy o pracę od pracodawcy? Imię i nazwisko do wiadomości redakcji

Szanowny Panie! W opisanej przez Pana sytuacji mamy do czynienia z wykroczeniem pracodawcy przeciwko prawom pracownika, który zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 par. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej w skrócie kp) powinna być zawarta umowa o pracę. Aby dochodzić zawarcia umowy o pracę, może Pan najpierw ustalić, czy pana umowa ma cechy stosunku pracy wg wskazówek poniżej, wystąpić do pracodawcy o zawarcie umowy o pracę z zaznaczeniem, że narusza on prawa pracownika, zatrudniając w warunkach umowy cywilnoprawnej. Jeśli to nie poskutkuje, może Pan wystąpić do Państwowej Inspekcji Pracy w sprawie naruszenia Pana praw pracowniczych, które jest obwarowane sankcją karą grzywny dla pracodawcy w wysokości od 1000 zł do 30 000 zł. Państwowy Inspektor Pracy jest oskarżycielem publicznym w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika określonym w kp i innych ustawach. Ponadto może Pan wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy. l Uzasadnienie Art. 281 kp zawiera katalog wykroczeń przeciwko prawom pracownika. Zgodnie z jego zapisami, kto będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu,

dopuszcza się określonych działań lub zaniechań przeciwko prawom pracownika, podlega karze grzywny. Katalog ten wymienia następujące działania lub zaniechania: 1. zawieranie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 powinna być zawarta umowa o pracę; 2. niezawiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy, w formie pisemnej lub elektronicznej, o zawarciu umowy o pracę, o której mowa w art. 251 § 4 pkt 4, wraz ze wskazaniem przyczyn zawarcia takiej umowy, w terminie 5 dni roboczych od dnia jej zawarcia; 3. niepotwierdzenie na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę przed dopuszczeniem go do pracy; 4. wypowiedzenie lub rozwiązanie z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia naruszającego w sposób rażący przepisy prawa pracy; 5. stosowanie wobec pracowników innych kar, niż przewidziano w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników; 6. naruszenie przepisów o czasie pracy lub przepisów o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych; 7. nieprowadzenie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników; 8. pozostawianie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników w warunkach grożących uszkodzeniem lub zniszczeniem. Swoim zakresem katalog na pierwszym miejscu obejmuje zawieranie umów cywilnoprawnych w warunkach, w których zgodnie z art. 22 par. 1 kp powinna być zawarta umowa o pracę. Zgodnie z art. 22 par. 1 kp przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez

pracodawcę, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Zatrudnienie w ww. warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej umowy. Każde zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków z art. 22 par. 1 kp jest działaniem niezgodnym z dyspozycją art. 22 kp. A jak ustalić, czy umowa ma cechy stosunku pracy? Pamiętaj, że nawiązując umowę o pracę, zobowiązujesz się do wykonywania określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Są to cechy stosunku pracy. O rodzaju umowy świadczy nie jej nazwa i wola stron, lecz sposób świadczenia czynności określonych umową. Przy kwalifikacji umowy do umowy o pracę brane będą okoliczności istniejące w chwili jej zawierania. l Orzecznictwo sądowe Jak trudno czasem zakwalifikować daną umowę do umowy o pracę, świadczy dotychczasowe orzecznictwo sądowe. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Krakowie, za art. 734 par. 1 kc w zw. z art. 750 kc, przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do świadczenia na rzecz dającego zlecenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami. Cechą umowy zlecenia jest to, że zleceniobiorca sam organizuje sobie sposób pracy, określa czas pracy, a praca nie musi być bezwarunkowo wykonywana osobiście, bowiem zleceniobiorca może zastąpić się osobą trzecią na warunkach określonych w art. 738 par. 1 kc. Przy tym należy nadmienić, że umowa zlecenia jest umową należytej staranności, co oznacza, że zleceniobiorcy przysługuje roszczenie o wynagrodzenie, jeśli tylko nie można mu zarzucić niestaranności w sposobie prowadzenia spraw zleceniodawcy. Poza tym każda ze stron może wypowiedzieć w każdym czasie umowę z zachowaniem warunwww.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

ków określonych w art. 746 kc. W odróżnieniu od umowy zlecenia umowa o pracę jest wykonywana „na ryzyko” pracodawcy, który z reguły dostarcza pracownikowi narzędzia pracy i inne środki do jej wykonywania oraz ponosi ujemne konsekwencje niezawinionych błędów popełnianych przez pracownika. Ponadto w zasadzie jest obowiązany spełniać wzajemne świadczenia na rzecz pracownika, np. w przypadku przestojów lub złej kondycji ekonomicznej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Krakowie o rodzaju umowy świadczy nie jej nazwa i wola stron, lecz sposób świadczenia czynności określonych umową, przy czym zakazane jest zastępowanie umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, jeśli zachowane są cechy stosunku pracy. l Ochronna funkcja stosunku pracy Zgodnie z ochronną funkcją stosunku pracy i bezwzględnych zasad wynikających z zapisów kodeksu pracy umowa spełniająca warunki umowy o pracę musi być uznana za taką, nawet wbrew woli stron. W świetle art. 22 par 1 i 1 kp sąd może ustalić istnienie stosunku pracy nawet wbrew woli stron, co oznacza, że nawet jeśli pracownik nie godzi się na umowę o pracę, tylko na umowę cywilnoprawną, sąd ustali że dana umowa jest umową o pracę wbrew jego woli. Na podstawie wspomnianego art. 22 par 1 i 1 kp sąd może ustalić istnienie stosunku pracy także wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają umowę cywilnoprawną, lecz jej treść i sposób realizacji odpowiada cechom stosunku pracy. W nawiązaniu do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie oceny charakteru umowy należy dokonywać nie tylko na podstawie zapisów umowy, które mogą mieć na celu stworzenie pozoru innej umowy, lecz na podstawie faktycznych warunków, w jakich jest wykonywana. l Umowa ze wspólnymi cechami Należy także nadmienić, że umowa zawarta z pracownikiem może wykazywać wspólne cechy dla umowy o pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem. Zdaniem Sądu Najwyższego w takich wypadkach o jej rodzaju decyduje zgodny zamiar stron, który może być także wyrażony w nazwie umowy. Przy kwalifikacji umowy należy jednak uwzględniać okoliczności istniejące w chwili jej zawarcia. l Zasada wolności pracy Przepis art. 11 kp wyraża zasadę wolności pracy. Oznacza to, że nawiązanie www.instalator.pl

4 (236), kwiecień 2018

stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymagają zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. Można więc wskazać następujące cechy nawiązania stosunku pracy: - warunkiem nawiązania stosunku pracy są zgodne oświadczenia woli obydwu jego stron, - wymóg zgodnego oświadczenia woli jest niezbędny bez względu na podstawę prawną stosunku pracy, a więc dotyczy nie tylko umowy o pracę, ale i powołania i mianowania, - zgodnych oświadczeń woli stron stosunku pracy wymaga także ustalenie warunków pracy i płacy. l Wnioski Stosunek pracy jest objęty wyjątkową ochroną prawną. Orzecznictwo sądowe wskazuje, że o rodzaju umowy pomiędzy pracownikiem a pracodawcą nie będzie stanowiła jej nazwa, która może często wprowadzać w

błąd, i wola stron, lecz sposób świadczenia czynności przewidzianych umową. Stąd pozorna umowa cywilnoprawna zawarta z pracownikiem może być umową o pracę, jeśli ma jej cechy. Kwalifikując daną umowę do umów z zakresu stosunku pracy, należy uwzględnić okoliczności, które istniały w chwili, gdy strony umowy ją zawierały oraz informację, czy miała cechy stosunku pracy. Anna Słowińska Podstawa prawna: Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. nr 24, poz. 271 z późn. zm.). Orzecznictwo sądowe: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1998 r., I PKN 191/98, OSNP 1999, nr 14, poz. 449. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 lipca 2013 r., III AUa 24/13, LEX nr 1362710. Literatura: Baran W. K. i inni w „Kodeks Pracy. Komentarz”, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2016, s. 1528 i nast.

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Mocowania lekkich układów paneli fotowoltaicznych w układach biwalentnych

Prąd i woda Zastosowanie odpowiednich metod montażu gwarantuje bezpieczeństwo funkcjonowania instalacji, w różnych warunkach pogodowych. Zmiany klimatu, ale przede wszystkim nieznaczne odchylenia układu biegunowego Ziemi, wykazane w zjawisku „precesji”, przypominają nam nie tylko o istnieniu w naszej strefie klimatycznej niszczącej siły wiatru, ale też o silnym gradobiciu, deszczach nawalnych i innych anomaliach pogodowych. Zabezpieczenia montażowe muszą obejmować nie tylko same panele - jako duże powierzchnie przestrzenne - ale też układy izolowanych rur i kabli z instalacji kontrolnych.

Ważna masa Poza samą formą zabezpieczenia trzeba także pamiętać o instalatorach, którzy w bardzo krótkim czasie muszą dokonać szybkiego i sprawnego montażu dużych elementów przestrzennych. O ile masa samych kolektorów słonecznych jest dość duża, bowiem oscyluje w granicach ca 50 kg/panel, o tyle w ogniwach PV ciężar ten jest 3-5-krotnie niższy. Wszystko zależy od rodzaju ogniwa, a także jego powłoki oraz podłoża. Obecna moda na szybki zakup zestawu, jego bezpośredni montaż we wskazanym miejscu i natychmiastowe użytkowanie stają się wyzwaniem dla ekip monterskich. Właśnie profesjonaliści coraz częściej sięgają po kompletne zestawy specjalistycznych firm oferujących gotowe zestawy montażowe, elementy pomocnicze, nawet

drobne detale. Instalatorzy, dokonując zakupu w jednym miejscu, mają praktycznie zapewnione wszystkie części układu montażowego, dostosowanego do specyficznych form samego dachu, jego rodzaju, a także dostępu do dachu przy samym montażu. Warto pamiętać, że jeszcze kilka lat temu każdy element zestawu był niemal robiony indywidualnie przez samego instalatora, który musiał sporo się natrudzić. Prace na dachu trwały dość długo i były to tzw. „roboty wysokościowe”, bardzo niebezpieczne, kosztowne i wyczerpujące, z użyciem wielu narzędzi i urządzeń montażowych. Obecnie, wybierając jeden system montażowy, możemy go zastosować przy niemal wszystkich wyrobach wielu producentów z całego świata. Warto pamiętać, że głównym dostawcą tych urządzeń są Chiny.

Czas i jakość Czas i nakład inwestycyjny wpływa na cenę usługi. Należy też pamiętać, że uproszczona technologia, ale z poszanowaniem zasad bezpieczeństwa, zwiększa konkurencyjność i ilość zleceń, jakie mogą być realizowane w ciągu jednego dnia. Dobierając odpowiednią technologię, należy też pamiętać o jakości materiałów, a także o certyfikatach i deklaracjach zgodności. Każdy odbiorca urządzenia musi dostać nie tylko gwarancję ustną, ale też - zgodnie z obowiązującym Prawem budowlanym od 07.07.1994 r. (zmiana tekst jednolity z 20.02.2015 r. Dz. U. 2015 r. poz 200 ze zmianami) to potwierdzenie.

Układy biwalentne Fot. Przykład instalacji fotowoltaicznej.

Należy pamiętać, że układy biwalentne wymagają większej wiedzy oraz

poszanowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Wynika to z faktu, że w ogniwach fotowoltaicznych wykorzystujemy konwersję fotoelektryczną i wytwarzamy prąd, zaś w kolektorach słonecznych wykorzystujemy konwersję fototermiczną i mamy do czynienia z ciepłym (gorącym) czynnikiem roboczym (związki glikoli lub alkoholi, rzadziej zwykła woda). Łączenie dwóch czynników roboczych, jakimi są prąd i woda, wymaga stosownych umiejętności, ale przede wszystkim przestrzegania zasad bezpieczeństwa, aby nie dochodziło do zwarcia, przepięć i porażeń. Co prawda większość instalacji PV stanowi układ wytwarzania prądu stałego o małym napięciu 12 V lub 24 V, jednakże połączenie układów z inwertorem powoduje, że przechodzimy z napięcia stałego na typowe zmienne.

Pamiętaj o bezpieczeństwie Trzeba także pamiętać o zabezpieczeniach przepięciowych w czasie wyładowań atmosferycznych i możliwości uderzenia pioruna w instalacje użytkowaną przez domowników danego budynku. Żadna z instalacji nie może stworzyć jakiegokolwiek zagrożenia dla odbiorcy, czy też dla instalatorów w czasie jej montażu na dachu. Warto też dodać, że obecnie systemy przetwarzania energii słonecznej są tak dostępne pod względem cenowym, że ich budowa obejmuje bardzo duże powierzchnie dachów, elewacji i terenów przyległych do budynków. Na tych obszarach i w miejscach posadowienia instalacji nie może dojść do zagrożeń, a prowadzona okresowa kontrola musi za każdym razem gwarantować pełne bezpieczeństwo dla instalatorów kontrolujących układy instalacyjne. Zbigniew T. Grzegorzewski www.instalator.pl

miesięcznik informacyjno-techniczny

4 (236), kwiecień 2018

Wysokosprawne kotły c.o. na paliwa stałe

Walka ze smogiem Gwarantem właściwej pracy kotłów na paliwa stałe z wysoką efektywnością energetyczno-emisyjną jest stosowanie paliw zalecanych przez producenta w dokumencie DTR urządzenia. Jednak paliwa węglowe dla sektora komunalno-bytowego czekają wciąż na odpowiednią standaryzację. W niniejszym artykule, stanowiącym kontynuację informacji o rynku wysokosprawnych energetycznie i ekologicznie kotłów na paliwa stałe, przedstawiono dostępne obecnie na rynku kotły na paliwa stałe o mocy cieplnej równej 500 kW i niższej, spełniające już wymagania „Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe”. W poprzednim artykule pt. „Wysokosprawne kotły c.o. na paliwa stałe” („Magazyn Instalatora” 11/2017) przedstawiono dostępne obecnie na rynku kotły na paliwa stałe o mocy cieplnej równej 500 kW i niższej, spełniające wymagania klasy 5 wg normy PN-EN 303-5:2012, tym samym spełniające wymagania w zakresie granicznych wartości emisji zanieczyszczeń zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów (Dz. U. poz. 1690, Warszawa, dnia 5 września 2017 r.).

Działania „antysmogowe” w naszym kraju spowodowały intensyfikacje działań producentów, by oferować także kotły spełniające już wymagania Rozporządzenia Komisji (UE) 2015/1189. Jak wiadomo, to uregulowanie będzie obowiązywać wszystkie kraje, w tym także Polskę, dopiero od 1 stycznia 2020 roku. Należy w tym miejscu podkreślić, że to rozporządzenie bazuje na podstawowych przepisach normy PN-EN 303-5:2012, jednocześnie zaostrza wymagania w zakresie efektywności energetyczno-emisyjnej.

Wymogi energetyczno-emisyjne W zakresie wymagań emisyjnych wprowadza ono pojęcie tzw. sezonowej emisji zanieczyszczeń - tlenku węgla, organicznych związków gazowych węgla, cząstek stałych (pyłu) i dodatkowo emisji tlenków azotu NOx, różnicując ją w zależności od rodzaju paliwa. Do oceny parametru energetycznego kotłów wprowadza

pojęcie sezonowej efektywności energetycznej ogrzewania pomieszczeń, (ηs). Natomiast w miejsce sprawności cieplnej - sprawność użytkową, obliczaną w odniesieniu do ciepła spalania paliwa. W sytuacji paliw stałych będzie ona zawsze niższa w porównaniu do sprawności cieplnej kotła wyznaczanej zgodnie z przepisami normy PN-EN 303-5:2012, która jest obliczana w odniesieniu do wartości opałowej paliwa. Sezonowa emisja zanieczyszczeń (Es) stanowi średnią ważoną wyznaczaną dla emisji określonego zanieczyszczenia przy pracy kotła z obciążeniem znamionowym mocy cieplnej i przy minimalnym obciążeniu mocy znamionowej, w trybie aktywnym (ciągła praca). W przypadku kotłów z automatycznym zasilaniem w paliwo minimalne obciążenie mocy zostało ustalone na poziomie 30% mocy znamionowej, natomiast dla kotłów z ręcznym zasilaniem na poziomie 50% mocy znamionowej. Waga tych sprawności wynosi 85% dla wydajności minimalnej i 15% dla wydajności nominalnej mocy cieplnej kotła. Z kolei sezonowa efektywność energetyczna ogrzewania pomieszczeń kotłów z automatycznych podawaniem paliwa (ηs) stanowi średnią ważoną efektywności energetycznej kotła, wyznaczaną podobnie jak w przypadku zanieczyszczeń, po uwzględnieniu strat zużycia energii elektrycznej na potrzeby własne kotła (zasilanie paliwem, sterowanie itp.) oraz czynników związanych z regulatorami temperatury. Sposób obliczania poszczególnych wskaźników kryterialnych jest szczegółowo określony w Załączniku III do ww. rozporządzenia. Wymagania te zestawiono w Tabeli 1. Porównując graniczne wartości emisji GWE zanieczyszczeń określone w normie PN-EN 303-5:2012 dla kotłów na paliwa stałe z wymaganiami sezonowej emisji zanieczyszczeń wg Rozwww.instalator.pl

Gwarantowana, comiesięczna dostawa „Magazynu Instalatora”: tylko 11 PLN/miesiąc Kliknij po szczegółowe informacje...