4
5
6
7
1. Giovanni Bellini Doge Leonardo Loredan, 1501–02; olieverf op paneel; 61,6 x 45,1 cm Giovanni Bellini (ca. 1431/36–1516) portretteerde Leonardo Loredan, de doge van Venetië van 1501 tot 1521, in het ambtsgewaad met het typische hoofddeksel en de sierlijke knopen. De pose en voorstelling en buste herinneren aan de toen populaire borstbeelden die geïnspireerd waren op oude Romeinse voorbeelden. Bellini signeerde het portret in het Latijn op de cartellino op de borstwering. 2. Gentile Bellini (toegeschreven) Sultan Mehmet ii, 1480; olieverf op doek; 69,9 x 52,1 cm Dit portret werd mogelijk geschilderd tijdens de
twee jaren die Gentile Bellini (ca. 1429–1507) doorbracht aan het hof van Mehmet ii in Istanboel. De beeltenis identificeert de sultan als de Victor Orbis (veroveraar van de wereld). De geportretteerde, gekleed in een rode kaftan en een donkerbruine bontmantel en met op het hoofd een witte tulband gewikkeld rond een rode taj, is omlijst door een boog, symbool van triomf. Het doek werd zwaar overschilderd en is ofwel het beschadigde origineel ofwel een kopie. 3. Giovanni Bellini Tronende Madonna met heiligen, 1505; olieverf op doek (getransponeerd); 498 x 240 cm Dit type compositie, met een door heiligen omringde, tronende Madonna in een majestueuze architecturale ruimte die proportioneel is afgestemd op de grootte van de figuren, werd ont-
wikkeld door Giovanni Bellini. De klassiek aandoende kapel met elegante Korinthische pilasters en een gewelfmozaïek vormt een geschikt en vertrouwd decor voor de hemelkoningin. 4. Vittore Carpaccio Het visioen van de heilige Augustinus, 1502–04; olieverf op doek; 140 x 207 cm Dit schilderij maakt deel uit van een reeks over het leven van de heilige Hiëronymus. Het stelt de heilige Augustinus voor, die tijdens het schrijven van een brief aan Hiëronymus plots diens stem hoort zeggen dat hij weldra zal sterven en ten hemel zal worden opgenomen. Augustinus ontvangt het nieuws in zijn studeervertrek, dat vol staat met boeken en het soort voorwerpen en instrumenten dat men bij een
geleerde verwacht. Carpaccio (ca. 1460/66– 1525/26) is een meester van het detail en geeft elk object met precisie weer, van de metalen sierspijkers op het tafelblad tot de ruige vacht van de maltezer die de oren spitst naar de geheimzinnige stem. 5. Giovanni Bellini De extase van de heilige Franciscus, 1480; olieverf en tempera op paneel; 120 x 137 cm Franciscus ontvangt de stigmata in een landschap dat Vlaamse invloed verraadt. De heilige woont in een grot, zijn lessenaar is een ruwe bank die wordt beschaduwd door een vlechtwerk van wijnranken. Met uitgestrekte armen kijkt hij opwaarts naar de lichtgloed linksboven.
6. Giovanni Bellini Vrouw met spiegel, 1515; olieverf op doek; 62 x 79 cm Het vrouwelijk naakt was een populair genre in het 16e-eeuwse Venetië. Het thema kwam begrijpelijkerwijs vooral aan bod in schilderijen bestemd voor de privévertrekken van mannelijke opdrachtgevers. Het is interessant om te zien hoe de bijna negentigjarige Bellini dit onderwerp aanpakte.
gekruisigd omdat ze weigerden heidense goden te aanbidden. In 1511 had Francesco Ottoban, de prior van het klooster van Sant’Antonio di Castello, een visioen terwijl hij zat te bidden in de kloosterkerk: de martelaren liepen met hun kruisen door het schip en knielden neer voor het hoogaltaar, waar ze door Petrus werden gezegend. Carpaccio, die de opdracht kreeg van de prior, situeerde de scène in een kerk gevuld met altaarstukken en ex voto’s – een realistisch decor, geplukt uit het eigentijdse Venetië.
7. Vittore Carpaccio Het visioen van de tienduizend martelaren, ca. 1515; olieverf op doek; 120 x 174 cm De tienduizend waren Romeinse legionairs die zich onder keizer Diocletianus (r. 284–305) tot het christendom hadden bekeerd en die werden
ZAAL 179
DE ITALIAANSE RENAISSANCE