Stedenbouw 728

EDITIE

728

T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 67 I 2 015

Varkensslachterij Westfort is ‘modernste ter wereld’ | Integrale aanpak voor OVT Utrecht | Shared Fresh Center: van alle gemakken voorzien | De Bloem biedt eenheid in verscheidenheid

WONEN IS BELEVING

Bij de ontwikkeling van woningen en appartementen staan bij ons de bewoner en zijn woonwensen centraal. Vanuit die wensen ontwikkelen wij betaalbare woningbouwconcepten als beterBASIShuis en lekkerEIGENhuis. Technisch geheel up-to-date en doordacht. Met alle stijlvarianten en opties geheel uitgewerkt in BIM. Met onze concepten bespaart u in de ontwikkeltijd van uw plannen, zonder in te leveren op keuzevrijheid. Bovendien kunnen de woningen in een korte bouwtijd worden gerealiseerd, waardoor u snel rendement kunt maken op uw ontwikkeling. Kortom: wonen volgens het WOONlab is betaalbaar wonen met woongenot. MAAK DE TOEKOMST

www.tbiwoonlab.nl

Fietsers hebben bij Falco een speciaal plekje....

Fietsers liggen ons na aan het hart.

Want al ruim 60 jaar maakt Falco producten die het leven van elke fietser aangenamer maken. Fietsstandaards, fietsoverkappingen, fietskluizen en nog veel meer. Falco producten zorgen voor nog meer comfort en publieke service. Zo blijft Falco ervoor zorgen dat fietsen steeds populairder wordt, maar ook steeds prettiger.

FALCOLOK-600

FalcoLevel Premium;

FalcoBlow; fietspomp, budget-

FalcoIon; oplaadpunt voor

Falco B.V

fietsparkeren op twee etages.

vriendelijk en eenvoudig in

elektrische fietsen en

Falco Straatmeubilair

Op het bovenste niveau wordt

gebruik. Voorzien van een

tegelijkertijd diefstalveilige

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

de fiets eenvoudig in een goot

verloopnippel, dat geschikt is

fietsstandaard met aanbindoog.

Falco Fietsparkeren en Straatmeubilair

geschoven en omhoog getild.

voor alle ventielen.

@FalcoTweets FalcoBV

MEER WETEN? BEL (0546) 55 44 44 OF BEZOEK ONZE WEBSITE WWW.FALCO.NL OM ONS VOLLEDIGE ASSORTIMENT TE BEKIJKEN

Luchtdicht bouwen doet u met

Celdex dichtgarant

1. Luchtdichte fundering/ kanaalplaten/kimnaad 2. Luchtdicht vloerluik 3. Luchtdichte kanaalplaatvloeren 4. Luchtdichte kozijnen 5. Luchtdichte aansluiting HSB wand/plafond 6. Luchtdichte aansluiting muurplaat 7. Luchtdichte daken 8. Luchtdichte enkele/meervoudige dakdoorvoer

Bezoek op dichtgarant.nl ons 3D-huis en ontdek de vele mogelijkheden en innovaties van Celdex dichtgarant. luchtdicht energiezuinig leefcomfort

Celdex bv • +31 (0) 411 68 24 00 • sales@celdex.nl

EDITIE

Voorwoord

728

HET BESTE CONCEPT, VOOR DE BESTE PRIJS Conceptueel bouwen wint het steeds vaker van traditioneel bouwen. Het is dan ook niet voor niets dat concepten als paddenstoelen uit de grond schieten, waarbij processen gestandaardiseerd worden. De verwachting is dat in 2020 ongeveer dertig procent van de bouwprojecten met concepten worden uitgevoerd.

In hun planvorming worden opdrachtgevers vandaag de dag overspoeld door aanbieders, die zeggen dat zij het best presterende concept tegen de beste prijs te kunnen leveren. Om die beloftes te toetsen en om opdrachtgevers zekerheid te bieden omtrent de propositie van de aanbieders, heeft de Stichting Excellent Conceptueel Bouwen in november 2013 het Predicaat ‘Excellent Concept’ ontwikkeld. Hiermee wordt het kaf van het koren in de bouw gescheiden. En dat is hard nodig, aldus de professionals.

In deze editie van Stedenbouw magazine besteden we uitgebreid aandacht het predicaat. Aan het woord zijn niet alleen de oprichters, maar ook verschillende bouwbedrijven die het predicaat inmiddels hebben verworven.

Daarnaast vindt u in dit nummer weer een aantal mooie projectbeschrijvingen, zoals de bouw van het eerste logistieke Cradle-to-Cradle -gebouw ter wereld, op het voormalige bedrijfsterrein van vliegtuigfabrikant Fokker op Schiphol-Oost. Hier wordt een luchthavengebonden logistiek park ontwikkeld dat bij volledige realisatie ruimte gaat bieden aan 227.000 m² logistieke gebouwen en bedrijfsgebouwen. FOKKER 7 is de laatste ontwikkeling: een multifunctioneel gebouw van circa 17.500 m² BVO dat modulair is ontworpen en volledig demontabel wordt geconstrueerd, volgens de Cradle-to-Cradle-filosofie.

Ook interessant is de bouw van De Nieuwe Wal in Eindhoven, een indrukwekkend kantoorgebouw dat bouwtechnisch en logistiek gezien heel wat voeten in aarde heeft. De nieuwbouw is opgebouwd uit een drielaagse parkeerkelder en een bovenbouw met vijf kantoorlagen. De bovenbouw bestaat uit drie bouwdelen, die samen een architectonisch samenspel teweegbrengen. Zo is er een L-vormig bouwdeel, uitgevoerd in klassiek metselwerk en een bouwdeel bestaande uit sculpturen die zich het best laten omschrijven als ‘willekeurig op elkaar gestapelde schoenendozen’.

Verder besteden we aandacht aan de bouw van het EYE collectiecentrum in Amsterdam, de nieuwe JT Bioscoop in Hilversum en de nieuwe transferhal van Arnhem Centraal. Ik wens u weer veel leesplezier.

Lieke van Zuilekom

|5

728

SINDS 1948

Vaktijdschrift voor stedenbouw, architectuur en monumenten Jaargang 67 | 2015 Verschijnt 8 x per jaar ISSN 0165-3997

UITGEVER

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 E info@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

REDACTIEADRES

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335 E redactie@louwersuitgevers.nl W www.louwersuitgevers.nl

15

REDACTIECÖORDINATOR

49

59

Lieke van Zuilekom – Bousema

REDACTIEMEDEWERKERS

Patricia van der Beek, Hilda Bosma, Jac Buchholz, Martijn van den Bouwhuysen, Henk Geist, Fiona de Heus, Marjolein Meppelink, Sjoerd Meuleman, Richard Stegers, Liliane Verwoolde, "Het Tekstbureau", Jan-Kees Verschuure, Lieke van Zuilekom – Bousema.

24

BLADMANAGEMENT

Tim van den Dungen E t.vandendungen@louwersuitgevers.nl Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl Sander van Hout E s.vanhout@louwersuitgevers.nl

BLADMANAGER

BOUWEN AAN MONUMENTEN

Randy van den Hoek E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

SECRETARIAAT

Manuela Depenbrock Sandra Reijnders

ADVERTENTIES Online aanleveren: www.wetransfer.com E traffic@louwersuitgevers.nl o.v.v. naam en project

ABONNEMENTSPRIJS

€ 81,- per jaar excl. BTW ING Bank IBAN NL46INGB0000417165 BIC INGBNL2A t.n.v. Louwers Uitgeversorganisatie BV o.v.v. Stedenbouw magazine Informatie over abonnementen: T +31 (0)495 450095

ADRESWIJZIGINGEN

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland

UTILITEITSBOUW DELFT DSM Biotechnology Center .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 UTRECHT OVT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 'S-HERTOGENBOSCH Paleisbrug. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 ALKMAAR Topsportcentrum De Meent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 HILVERSUM JT Bioscoop.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 WESTFORT Varkensslachterij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 NIEUWEGEIN Shared Fresh Center. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 AMSTERDAM Centraal Station.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 EINDHOVEN De Nieuwe Wal. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 AMSTERDAM EYE Collectiecentrum. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 AMSTERDAM FOKKER 7.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 ZUTPHEN Zwembad IJsselslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 ARNHEM Arnhem Centraal.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 ARNHEM Pathé-bioscoop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 AMSTELVEEN Cobra Kwartier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 HEERLEN Maankwartier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 RENESSE Familiehotel De Zeeuwse Kust. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 AMSTERDAM Fabriek Struyk Verwo Infra.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 KERKRADE C-City.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 HASSELT DC Scania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70

OPZEGGINGEN

Indien twee maanden voor het verstrijken van de abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van op­­zegging is ontvangen, wordt het abonnement auto­matisch met een jaar verlengd.

DOELGROEP

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via gerichte distributie aan architecten, aannemers, opdrachtgevers, project-ontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen en andere opdrachtgevers,(semi-)overheidsinstellingen, brancheorganisaties, toeleveranciers en verwante organisaties.

VORMGEVING/ART DIRECTION E studio@louwersuitgevers.nl

THEMA PREDICAAT EXCELLENT CONCEPT 'Predicaat Excellent Concept ontwikkelt zich door aan de hand van de klantvraag'. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 Het beste van drie werelden.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 ‘Een complete, betaalbare woning was nog nooit zo dichtbij’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Goede prijs-kwaliteit en optimale keuzevrijheid.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 ‘Wij weten wat de klant verlangt’.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Maatwerk, kwaliteit en betaalbaarheid’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 De Woningstichting kiest voor BaseHome!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

DRUKWERK

Drukkerij Hendrix, Peer Niets uit deze uitgave mag worden over­genomen of ver­menig­vuldigd zonder uitdruk­kelijke toestemming van de uitgever en zon­der bronvermelding.

Hoewel dit blad op zorg­­vuldige wijze en naar beste weten is samen­gesteld kunnen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledig­heid van de informatie. Zij aan­vaar­den dan ook geen enkele aansprake­lijkheid voor schade, van wel­ke aard ook, die het gevolg is van hande­lingen en/of beslis­singen die gebaseerd zijn op deze informatie.

6|

THEMA LUCHTDICHT BOUWEN Slim en vakkundig afdichten van naden en kieren.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

56

138

78

106

124

148

THEMA BRANDVEILIG BOUWEN BBN zet belangrijke stappen in brandveiligheidsbewustzijn. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Safety is everything!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 Betrouwbare brandwerende isolatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 ‘Voegen en doorvoeren van levensbelang’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

EDITIE

728 T I J D S C H R I F T VO O R S T E D E N B O U W, ARC H IT E C T U U R E N M O N U M E N T E N I JA AR G A N G 67 I 2 015

THEMA PARKEREN ‘Fietsparkeren verdient een fietsvriendelijke omgeving’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 Drukstabiliteit drainagesysteem: ‘sleutel tot succes bij berijdbare daken’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

WONINGBOUW

Varkensslachterij Westfort is ‘modernste ter wereld’ | Integrale aanpak voor OVT Utrecht | Shared Fresh Center: van alle gemakken voorzien | De Bloem biedt eenheid in verscheidenheid

Coverbeeld | JT Bioscoop, Hilversum Beeld: Intal BV

RIJNSBURG De Bloem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 DEN HAAG Finnenburg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 CUIJK Cuijkse Cantheelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 MAARSBERGEN De Marezhof. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 LEIDEN Druivenstraat en Kersenstraat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 AMSTERDAM NIEUW-WEST Waterschapsbuurt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 DELFT Wonen boven De Hoven.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 VIANEN Pijlkruid & Rijstgras. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 DRONTEN 137 chaletwoningen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

BOUWEN AAN MONUMENTEN HAARLEM Kathedrale Basiliek Sint Bavo.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 OUDEWATER Touwfabriek Van der Lee. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 LEEUWARDEN Fryske Akademy.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 MAASTRICHT Filmhuis Lumière. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 DOORN Landgoed Hydepark.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144

Haarlemse Kathedrale Basiliek ondergaat intensieve restauratie

FRYSKE AKADEMY: VIER IDENTITEITEN, ÉÉN GEBOUW

Perronoverkapping laatste onderdeel Restauratieproject

Coverbeeld | Kathedrale Basiliek Sint Bavo, Haarlem Beeld: Van Hoogevest Architecten

RUBRIEKEN BEDRIJFSPRESENTATIE Emenem Building Automation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 BEDRIJFSPRESENTATIE Hermans Techniek Energy B.V. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 BEDRIJFSPRESENTATIE Donatus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146

Wie doet Wat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152

|7

UTILITEITSBOUW Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: architectenbureau cepezed b.v.

COMPACT, TRANSPARANT EN KLAAR VOOR DE TOEKOMST

Life Sciences & Materials-concern DSM investeert fors in nieuwe onderzoeksfaciliteiten op de bedrijfslocaties Sittard-Geleen en Delft. De bouw van een nieuw lab voor het DSM Biotechnology Center is een belangrijke stap naar de herinrichting van het DSM Delft-terrein tot Biotech Campus Delft. Het laboratoriumgebouw is in samenwerking met gebruikers ontworpen op basis van de meest recente wet- en regelgeving, vertelt architect Paddy Sieuwerts van cepezed. “Er komt bijvoorbeeld een strikte hygiënische scheiding tussen laboratoria en kantoren.”

Naast het nieuwe laboratoriumgebouw ontwierp cepezed ook het masterplan voor het terrein van DSM aan de noordzijde van Delft. Sieuwerts: “Het masterplan is met name gericht op het creëren van uitbreidingsmogelijkheden en optimalisatie van het ruimtegebruik op het terrein aan de westzijde van het spoor. Belangrijke elementen zijn: een scheiding tussen kantoor- en onderzoeklocaties enerzijds en

8|

industriële activiteiten anderzijds, nieuwe verkeersroutes en centralisatie van zwaardere functies in het hart van het DSM-terrein. De nieuwbouw van het DSM Biotechnology Center, een onderzoekscentrum voor biotechnologie, vervangt het huidige Beijerincklab uit 1984. Dat voldoet niet meer aan de moderne eisen en regelgeving en is aan het einde van de levensduur gekomen.”

Het DSM Biotechnology Center wordt gebouwd ter hoogte van buurtschap ‘t Haantje, op de grens met Rijswijk. In het nieuwe laboratoriumgebouw van 13.500 m² BVO komen zowel kantoren als onderzoekruimtes, een auditorium en twee grote vergaderzalen. Voor een optimale nieuwbouw heeft cepezed de kennis en ervaring die het bureau eerder opdeed met onder meer de nieuwbouw voor Nutricia Research op het Utrecht Science Park gebundeld met die van DSM, dat zelf ook uitgebreide veiligheidsvoorschriften hanteert.

‘SUPERHELDERE STRUCTUUR’ In samenspraak met de medewerkers van DSM stelde cepezed een Programma van Eisen op. “Dit is uitgewerkt tot een integraal ontwerp waarin

DELFT | DSM Biotechnology Center

De gevel bestaat uit verdiepingshoge elementen waarin sandwich- en tripleglaspanelen elkaar afwisselen

functionaliteit, constructies en installatietechniek nauw met elkaar samenhangen”, vervolgt Sieuwerts. “Een belangrijk voorbeeld: laboratorium- en kantoorfuncties mogen vandaag de dag niet meer in dezelfde ruimte zijn gehuisvest en zijn in de nieuwbouw daarom strikt gescheiden. Bovendien zit tussen labs en kantoren een interne sluis die functioneert als standaardplaats voor het wassen van handen en het aan- of uitdoen van de labjassen. Het Biotechnology Center krijgt verder een superheldere structuur: de logistiek rond de afzonderlijke werkprocessen is zo helder, eenvoudig en eenduidig mogelijk georganiseerd.”

In zijn geheel wordt het een compact en transparant gebouw, opgetrokken met een lichte

constructie van staal en bollenplaatvloeren. De gevel is eveneens constructief en bestaat uit verdiepingshoge elementen waarin sandwich- en tripleglaspanelen elkaar afwisselen. “De verticaal gelede gevel – met een strakke materialisatie en detaillering – biedt een modern en professioneel buitenaanzicht. Het interieur is open en ruimtelijk, met grote overspanningen, lange zichtlijnen en een vrije hoogte van liefst 3.20 meter”, aldus Sieuwerts. “Binnenwanden zijn zoveel mogelijk transparant, waardoor veel interactie tussen de medewerkers kan bestaan. Die transparantie draagt ook bij aan de veiligheid: iedereen kan het zien wanneer ergens iets niet goed gaat. De indeling met grote, open vloervelden is bovendien zowel ruimtelijk als installatietechnisch uiterst efficiënt.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT DSM Food Specialities

DIRECTIEVOERING Brink Management & Advies, onderdeel van Brink Groep TOEZICHT Kontek, onderdeel van Brink Groep ONTWERP architectenbureau cepezed b.v.

UITVOERING Heijmans Utiliteit BOUWPERIODE mei 2014 – medio 2016

PROGRAMMA 13.500 m² BVO

|9

Knap werk

visual architectenbureau cepezed

Management Advies Bouw Huisvesting Vastgoed De vakfanaten van Brink Management & Advies bieden besluitvormers in bouw, huisvesting en vastgoed grip en perspectief. We combineren kennis van vraag- en aanbodzijde om solide oplossingen te leveren die duurzaam werken en bijdragen aan een betere balans in de markt.

En met succes.

Zo maakten we de spectaculaire herhuisvesting van de Nachtwacht mogelijk en geven we het internationale gerechtshof integrale adviezen rondom de nieuwbouw.

Kijk op onze website als u wilt samenwerken met professionals die denken ĂŠn doen!

www.brinkgroep.nl

DELFT | DSM Biotechnology Center

Zorgvuldig procesmanagement en toezicht Hoge specificaties en veiligheidseisen gaan hand in hand bij de bouw van het nieuwe Biotechnology Center van DSM in Delft. Brink Groep­ maakt deel uit van het directievoerend team, waarin verder bouwspecialisten van DSM, Deerns en Royal ­HaskoningDHV zijn vertegenwoordigd.

“Een goede taakverdeling is essentieel in projecten als deze, zodat de opdrachtgever de kwaliteit krijgt die hij heeft gevraagd”, aldus procesmanager Jort Alferink van Brink Management & Advies (onderdeel van Brink Groep). Alferink zorgt er als lid van het directievoerend team voor dat het proces richting oplevering optimaal kan verlopen. “DSM bouwt zelf een lab – dat is het uitgangspunt – en schakelt daarvoor specialisten in op het gebied van ontwerp, realisatie, installaties en kosten. In dit verband zorgen wij voor een optimale taakverdeling. De processen en procedures om het project beheersbaar te houden, moeten goed op orde zijn zodat DSM de kwaliteit krijgt die het heeft gevraagd.” Een belangrijk punt is bijvoorbeeld de actualisatie van de projectdocumenten, waarbij tientallen ontwerp- en bouwpartijen zijn betrokken. “Wij zorgen er onder meer met de web-based applicatie ‘IBIS4Projects’ voor dat de documentenstroom beheersbaar en up-to-date is.”

Brink Groep werkte eerder mee aan het masterplan voor de DSM-locatie ­Chemelot in Sittard-Geleen; in Delft-Noord wordt het DSM-terrein op gelijkaardige wijze herontwikkeld, met vastgoedtransformatie en -realisatie alsmede handhaving van het veiligheidsregime als uitgangspunten. Een directievoerder dient

in de haarvaten van de opdrachtgever te zitten om specifieke gebouwen als een laboratorium te kunnen begeleiden, zegt Alferink. “Wij zijn goed bekend met de wensen en eisen van DSM. Zo dient het gebouw te voldoen aan de strenge wet- en regelgeving die geldt voor een microbiologisch laboratorium en is op de bouwplaats het strenge DSM-veiligheidsregime van kracht. Dit is een uitdaging voor een aannemer, maar het belangrijkste is dat alles volgens de specificaties van de opdrachtgever verloopt.”

Brink Groep is tijdens de realisatie van ‘Lab 6’, de werknaam van het nieuwe B­iotechnology Center, zowel toezichthouder als directievoerder. Brink Management & Advies zorgt voor goed procesmanagement en Kontek, eveneens onderdeel van Brink Groep, zorgt voor fulltime toezicht op de bouw, een wens van DSM. “Aannemer Heijmans Utiliteit is volledig verantwoordelijk voor de kwaliteitsborging en organisatie van het gebouwde – inclusief installaties. Kontek voert als schakel tussen directievoering en aannemer audits uit op de uitvoeringsmethoden en kwaliteit.

Ook dat is een bewuste keuze. DSM wil geen discrepantie tussen ontwerpuitgangspunten en het gerealiseerde: alleen de hoogste kwaliteit volstaat.” ❚

| 11

Hoge prestaties met

Hollandse klimaatgevel TGM–NL B.V. realiseerde als partner/onderaannemer de elementengevels voor het project DSM LAB 6 te Delft. In de tenderfase heeft TGM in overleg met Heijmans Utiliteit een kostenefficiënt alternatief bedacht voor een technisch perfecte gevel welke binnen de gestelde planning te realiseren was.

Leveringsomvang gevelonderdelen TGM–NL B.V. · . . . . . .

4000 m2 elementengevels met glas-, paneel- en roostervulling 480 stuks plenumbakken 470 stuks geïntegreerde rolgordijnen klimaatgevel

Entreeportaal binnen en buiten Mock-ups Testen van elementengevel en werking Hollandse klimaatgevel

Langdurig technische onderhoud

DSM LAB 6 | Delft

DSM LAB 6 | Delft

Technisch Gevelbouw Management Heesakkerweg 19 Asten

+31 493 32 77 22

www.tgm.nl

DSM LAB 6 | Delft

DELFT | DSM Biotechnology Center

Projectinfo UITWISSELBARE HOLLANDSE KLIMAATGEVEL DSM Lab 6 is ontwikkeld als een duurzaam gebouw met een flexibele indeling van kantoren en laboratoria. Om een hoge mate van flexibiliteit mogelijk te maken, is de gevel uitgevoerd als een uitwisselbare elementengevel. In de tenderfase heeft TGM samen met Heijmans de Hollandse klimaatgevel bestudeerd en een aantal verbeterpunten voorgesteld en technisch uitgewerkt.

“We hebben in de tenderfase een compleet nieuw ontwerp gemaakt en een motivatie geschreven waarom het nieuwe ontwerp meer zekerheid zou geven en beter aan zou sluiten op de besteksmatig voorgeschreven prestatie-eisen”, begint Leon van Osch, commercieel directeur van TGM. “Het principe van de elementengevel is behouden, maar we hebben een aantal slimmigheden in het gevelontwerp gebracht om onder meer de elementen snel te kunnen uitwisselen, mocht er intern een functiewijziging plaatsvinden. Daarbij is niet getornd aan de esthetische uitgangspunten van het basisontwerp.”

“De Hollandse klimaatgevel is een doorontwikkeling op basis van het elementensysteem van Hueck”, zegt Harr Nabben, technisch directeur van TGM. “We hebben daarvoor compleet nieuwe profielen ontwikkeld, waarop ITT-testen (winden waterdichtheidtesten) zijn uitgevoerd. Zo zijn alle door TGM in de tenderfase bedachte oplossingen getoetst aan de besteksmatig voorgeschreven prestatieeisen. De super strakke gevel bestaat uit een thermische schil met triple beglazing en sandwichpanelen. Aan de binnenzijde is een zonweringsdoek gehangen dat in de gevelstijlen is geïntegreerd. Als het doek dicht is, onstaat een spouw waardoor de zonnewarmte via een mechanisch ventilatiesysteem wordt afgevoerd. Ter plaatse van de vloeren zijn plenumbakken voorzien waarin de zonwering hangt en waardoor de af te voeren spouwwarmte wordt afgezogen. De plenumbakken zijn zo geconstrueerd dat ze in de afbouwfase gemonteerd kunnen worden. Daarmee voorkomen we vervuiling en/of eventuele beschadigingen tijdens het afbouwproces.” Nabben en Van Osch kijken positief terug op de realisatie van het project dat ‘door een harmonieuze samenwerking tussen de architect, adviseurs, de bouwkundige aannemer en TGM tot een optimaal kwaliteitsproduct heeft geleid’.

CONSTRUCTIE EN AFBOUW STAAL EN GLAS IN ÉÉN HAND Ensel Staalkonstrukties is verantwoordelijk voor de levering en montage van de staalconstructies en stalen en glazen afbouwelementen in het DSM Biotechnology Center.

Het bedrijf uit Dokkum wordt vaker ingeschakeld voor hoog-gespecificeerde projecten.

“Wij gaan door waar anderen ophouden”, vertelt projectleider Kees Strampel.

veelzijdige, architectonische staalkonstrukties Ensel staalkonstrukties B.V. Holwerderweg 23 . 9101 PA Dokkum Telefoon (0519) 29 72 27 . info@ensel.nl . www.ensel.nl

Ensel startte in de zomer van 2014 met de opbouw van de gevelkolommen, die inmiddels is afgerond. “Zo'n zes- à zevenhonderd kolommen in totaal, met randkist voor de verdiepingsvloeren. Nadat het dak was gestort, hebben wij de staalconstructie van de technische ruimte op het dak gemonteerd en van stalen beplating voorzien. Ook de dakbeplating is door ons geleverd.”

De lichtstraat was de volgende uitdaging, met een geïntegreerde spinklerinstallatie; ook de pergola/droogloop naar andere gebouwen op het terrein wordt door Ensel gerealiseerd in deze veelzijdige opdracht. “Tot de zomer gaan wij door met de aanleg van balustrades, trappen en leidingbruggen – inclusief afwerking met glazen en RVS-elementen. Na de zomer sluiten wij dan af met het aanbrengen van gaasnetten voor de beveiliging.”

| 13

UTRECHT | OVT

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: ProRail

INTEGRALE AANPAK VOOR OVT UTRECHT De reiziger vindt als vanouds zijn weg op Utrecht Centraal, de belangrijkste ‘overstapmachine’ van Nederland. Van een non-descripte hal boven de sporen is echter allang geen sprake meer. Glazen wanden en een enorm golvend felsdak bepalen steeds meer de uitstraling van de OV-terminal tussen het Jaarbeursplein en winkelcentrum Hoog Catharijne. De oorspronkelijke capaciteit van de OVT wordt in zes fasen verdrievoudigd; deze zomer opent een nieuwbouwfase van maar liefst 12.000 m². “Reizigers zo veel mogelijk comfort blijven bieden en daarbij op schema blijven, dat is onze prioriteit”, vertelt ProRail-projectmanager Han Berends.

“Het beheersen van die prioriteiten lukt tot nu toe heel goed”, zegt Berends, die eindverantwoordelijk is voor de gehele stationsvernieuwing en zich met zijn project in het oog van de storm bevindt. Het Utrechtse stationsgebied wordt immers integraal aangepakt door de stakeholders Gemeente Utrecht, NS, ProRail en Corio, dat Hoog Catharijne verbouwt.

14 |

Ondertussen wordt buiten de hal gewerkt aan nieuwe busstations, tramverbindingen en andere publieke voorzieningen; een dragende kolom van het reeds opgeleverde Stadskantoor gaat zelfs door het nieuwe dak van de OVT heen. “Wij vinden het nog steeds bijzonder dat alle stakeholders in het stationsgebied het met elkaar kunnen regelen. Dit

vraagt veel afstemming op de raakvlakken van de verschillende deelprojecten.”

In 2002 werd al een referendum gehouden over de huidige aanpak van het stationsgebied, met in het hart een integrale OV-machine met twee gelijkwaardige entrees. “Utrecht Centraal is gebouwd in

UTRECHT | OVT

1970 en ooit voorzien voor 35 miljoen jaarlijkse reizigers. Nu gaan wij toe naar een capaciteit van 100 miljoen. Dat lijkt veel, maar wij groeien daar met de mobiliteitstoename van de afgelopen decennia snel naartoe. Het belang van Utrecht Centraal in het OV maakt het bovendien noodzakelijk alle zogenoemde ‘modaliteiten’ – voetganger, fietser, bus, tram en trein – goed met elkaar te verbinden.”

INTERWIJKVERBINDING Benthem Crouwel ontwierp in samenwerking met Movares een drie voetbalvelden grote, verbindende stationshal boven de sporen. Een rechthoekige ‘doos’ van 240 x 90 meter met twee herkenbare entrees: zowel aan de steeds belangrijker wordende Jaarbeurszijde als aan de nu nog met Hoog Catharijne verbonden binnenstadszijde van het station, waar verhoogde pleinen worden gerealiseerd. Tevens wordt het mogelijk gemaakt buitenom het station van oost naar west te lopen. Via de zogenoemde ‘interwijkverbinding’, een wandelpromenade met winkels aan de noordzijde van de nieuwe hal. Aan die zijde, over de gehele emplacementsbreedte, wordt in juli 2015 de omvangrijkste fase van de stationshal opgeleverd, met 12.000 m² goed voor de helft van het toekomstige oppervlak. Een enorme operatie, die vanuit de hal voor de reiziger slechts mondjesmaat opvalt, maar des te meer wanneer je door één van de onopvallende toegangen een kijkje mag nemen achter de bouwschuttingen. “In januari en september 2013 leverde hoofdaannemer Besix de eerste twee fasen op – elk aan een zijde van de OVT. En vanaf deze zomer is de hal grotendeels gereed”, zegt Berends wanneer we door het nieuwste haldeel wandelen. “Je ziet trouwens nog steeds de laatste kenmerkende koepels van het oude Utrecht Centraal, ook die worden na de zomer gesloopt. Aan de stadszijde wordt straks gebouwd aan een nieuw verhoogd stationsplein, maar aan de Jaarbeurszijde, waar dat verhoogde plein al klaar is, krijgt Utrecht Centraal vanaf 31 juli al zijn definitieve entree.”

SAMENHANG MET DEELPROJECTEN Ondanks de goede voortgang, die mede bepaald wordt door het niveau van samenwerking tussen opdrachtgevers en aannemers op en om de OVT, is niettemin van groot belang dat er geen vertragingen plaatsvinden in de deelopleveringen, vervolgt Berends. “In verband met de aanleg van Stationsplein Oost en de nieuwe tramhalte van de Uithoflijn, dient het busstation aan de stadszijde te verdwijnen. Het nieuwe busstation aan de westzijde moet daartoe op tijd klaar zijn; de planning aldaar is weer afhankelijk van de bouw van ‘onze’ hal. Daarom is het zo belangrijk om alles aan de voorkant – in de voorbereiding – goed af te kaarten.

Wij hebben als ProRail ook onze prioriteiten, zoals het zorgen voor een goede transfer in de hal – tientallen ProRail-ers zijn daar continu mee bezig, in relatie tot de nieuwbouw. Zelfs bij pieken in het

De koepels van het oude CS zijn nog zichtbaar boven de sporen; links het tijdelijke busstation West

treinverkeer merken wij dat de hal in de transformatiefase nog goed functioneert. Ondertussen hebben wij aan weerszijden van het emplacement nieuwe perrons laten bouwen, overkappingen vervangen en roltrappen en liften laten installeren. Als in juli de Tour de France in Utrecht start, kunnen wij ook die verwachte reizigerspiek verwerken, zonder grote aanpassingen.” ❚

Bouwinfo OPDRACHT ProRail ONTWERP Benthem Crouwel i.s.m. Movares UITVOERING Besix (hoofdaannemer OVT) CONTRACTWAARDE STATIONSHAL € 95 miljoen BOUWPERIODE 2011 - 2016 PROGRAMMA circa 25.000 m²

Projectinfo BETEGELING INTERWIJKVERBINDING SLUIT AAN OP STATIONSPLEIN WEST ‘De grootste tegelvloer die binnen één project wordt geproduceerd in Nederland’. Zo noemt aannemer van tegelwerken Unimar de opdracht voor OVT Utrecht: 16.000 m² keramische tegels met onderliggende isolatievloer en zandcementvloer legt Unimar tegelwerken aan in de nieuwe stationshal. Eind maart ging de aanleg van de route buitenom – de zogenoemde interwijkverbinding – van start. Uitgevoerd in 3.000 m³ Spaanse graniet (Azul Noche).

In de stationshal zelf wordt een grijsgetinte, ruwe keramische vloertegel van de Italiaanse producent COEM aangebracht – voor het overgrote deel 297x597x14 millimeter groot. Tijdens de bouw van de stationshal gaat Unimar tot 2016 met de stroom van bloksgewijze deelconstructie mee, vertelt projectleider Nicole MakkinjeVerhalle. “Er wordt gefaseerd gewerkt in dit project. Wij hebben het eerste nieuwbouwdeel van de hal al in januari 2013 opgeleverd; nu zijn wij halverwege de gehele operatie. Hierbij worden de tegels, die ruim twee jaar geleden in één batch zijn geproduceerd, per week op afroep aangeleverd op de bouwlocatie.”

De interwijkverbinding, een droogloop buitenom de hal, wordt uitgevoerd in grijs graniet van de soort Azul Noche, en sluit in wildverband aan op de in dezelfde steensoort aangelegde vloer van het nieuwe Stationsplein West, tevens het entreegebied van Stadskantoor Utrecht. Boven de sporen van Utrecht Centraal gaat het wildverband over in halfsteensverband, waarna de betegeling aansluit op het tegelpatroon van het toekomstige Stationsplein Oost, aan de zijde van de Utrechtse binnenstad. Unimar levert en plaatst daarnaast nog een recent uitontwikkelde keramische blindegeleidetegel, die onder meer in OVT Utrecht zal worden toegepast.

| 15

ALLES HEEFT ZIJN GRENZEN WIJ VERLEGGEN ZE VOOR U

Unimar, betrokken en betrouwbaar Schumanweg 1b 2411 NH Bodegraven

T 0172 610780 F 0172 610775

E info@unimar.nl I www.unimar.nl

'S-HERTOGENBOSCH | Paleisbrug

Verbindingsader met een extra dimensie Sinds de feestelijke opening van de Paleisbrug op 9 mei jl. heeft de gemeente ‘s-Hertogenbosch er weer een architectonisch pareltje bij. Deze iconische voetgangers- en fietsersbrug over het spoor en de Magistratenlaan verbindt het historische stadscentrum met het moderne Paleiskwartier en geeft met haar dubbelfunctie als ‘parkpassage’ een enorme boost aan de Brabantse provinciehoofdstad.

In 2009 werd door de gemeente een prijsvraag uitgeschreven, waarvoor drie architectenbureaus werden uitgenodigd. Uiteindelijk werd Benthem Crouwel Architects door een speciale commissie uitgeroepen tot winnaar.

“De voornaamste reden hiervoor was het bijzondere ontwerp, dat perfect aansloot binnen ons idee om behalve een brug ook een aangename verblijfplaats te maken”, vertelt Willem van der Made, die als directeur Stadsontwikkeling vanaf het eerste uur betrokken is bij het prestigieuze project.

DUURZAAM EN AANGENAAM “De Paleisbrug ligt op een uniek punt met een adembenemend uitzicht op de historische binnenstad, het Paleiskwartier en natuurgebieden de Gement en het Bossche Broek”, vervolgt Van der Made. “Vandaar dat we een extra dimensie wilden toevoegen aan de nieuwe verbindingsader. Deze is op zich al bijzonder door de lichtgebogen constructie van cortenstaal, gerealiseerd door aannemer Mobilis, maar het is helemaal uniek geworden door het beplantingsplan en de diverse duurzame toepassingen. Behalve het onderhoudsvriendelijke materiaal zit er onder het natuursteen bijvoorbeeld vloerverwarming, om te voorkomen dat er zout gestrooid moet worden. Deze vloerverwarming is aangesloten op het grootschalige WKO-systeem van het Paleiskwartier, dat in de zomer de warmte van de brug opslaat en deze in de winter aanwendt voor verwarming. Daarnaast is het complete bevloeiingssysteem voor de planten en

bomen geautomatiseerd, zodat alle flora precies de juiste hoeveelheid water en voedingsstoffen krijgt. Deze beplanting heeft ook het tegengaan van hittestress als functie, waardoor het een genot is om op de brug te verblijven. Duurzaam én aangenaam dus, maar ook modern met gratis wifi, unieke diagonale liften en sprookjesachtige LED-verlichting, naar ontwerp van verlichtingsarchitect Robert Jan Vos.”

ICONISCHE WAARDE Voor de inrichting van de 250 meter lange, 10 meter brede en circa 7 meter hoge parkomgeving schakelde Benthem Crouwel de bekende landschapsarchitect Piet Oudolf in, die eerder het ontwerp maakte voor de High Line in New York en ook bekend is door zijn ontwerp voor de Gardens of Remembrance in Manhattan. Het beplantingsplan verdeelt de brug in drie gebieden, elk met een eigen karakter. De planten zijn geselecteerd op verschillende bloeiperiodes, waardoor de brug het hele jaar voor verrassingen zorgt. Van der Made: “We merken nu al dat andere projecten in onze stad ook extra aandacht krijgen door de iconische waarde van de nieuwe brug. Deze investering in de openbare ruimte werpt z’n schaduw dus al vooruit met betrekking tot investeringen die in de stad gedaan worden en mensen die hier willen wonen. De Paleisbrug verkoopt zich in feite zelf als belangrijk onderdeel van de stad, als een brug die geen brug wil zijn maar een park op niveau!” ❚

| 17

410854 Advertentiecampagne_A5liggend_2.pdf

18 |

1

30-04-15

09:59

'S-HERTOGENBOSCH | Paleisbrug

Projectinfo EEN BIJZONDERE BRUG VERDIENT EEN OPTIMALE TOEGANKELIJKHEID De hydraulische liften aan weerszijden van de Paleisbrug bieden niet alleen een fraaie toegang tot de ‘parkpassage’ over het spoor, maar bezorgen het project ook een primeur. Het zijn namelijk de eerste schuine liften in Nederland die zijn gekeurd volgens de nieuwe liftennorm EN 81-22. Uniek in ons land vanwege de hellingshoek van 26 graden. In nauwe samenwerking met het Liftinstituut tekende Möhringer Liften voor het ontwerp en de realisatie.

Paleisbrug richting Paleiskwartier

“Vanwege de openbare toegankelijkheid voldoen de liften aan de hoogste vandaalbestendigheidsnorm, 81-71 klasse 2”, vertelt projectleider Bart Groetelaers. “Het zijn hydraulische liften waarbij de cilinder op de schuine hellingsbaan ligt. De machinekamer met hydraulisch aggregaat en besturing bevindt zich direct onder de hellingbaan. Beneden in de schachtput bevindt zich een pompunit die de liftinstallatie droog houdt, mocht er ondanks alle voorzieningen toch water van de hellingbaan in de put komen. De liftschacht is verder voorzien van ventilatoren om de temperatuur te reguleren. Robuust en bedrijfszeker dus, maar ook gewoon heel mooi.”

Aansluitend bij de in cortenstaal uitgevoerde brug zijn de liftinstallaties uitgevoerd in RVS, gecombineerd met roestbruin gelakt staal. “Verder is de schachten cabineverlichting opgenomen in het complete brugverlichtingsplan”, vertelt Groetelaers. “En bij iedere lifttoegang geeft een lichtkrant informatie over de lift aan de overzijde. Hierop worden bijvoorbeeld onderhoudswerkzaamheden en storingen gemeld, om te voorkomen dat mensen na de oversteek rechtsomkeert moeten maken.”

Paleisbrug richting binnenstad

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente ’s-Hertogenbosch ADVIES- EN INGENIEURSBUREAU Grontmij b.v.

ARCHITECT Mels Crouwel van Benthem

TUINARCHITECT LICHTONTWERP

Crouwel Architects Piet Oudolf Robert Jan Vos

Uitvoering ruwbouw

GEDELEGEERD OPDRACHTGEVER ProRail HOOFDAANNEMER Mobilis b.v.

ONDERAANNEMER STAAL Van den Bersselaar b.v.

ONDERAANNEMER LIFTEN Möhringer b.v. Haarlem ONDERAANNEMER E EN W Bosman b.v.

ONDERAANNEMER AFDICHTING Van Doorn Dakspecialist BV Uitvoering afbouw

HOOFDAANNEMER ONDERAANNEMER STAAL ONDERAANNEMER E EN W ONDERAANNEMER TEGELWERK HOOFDAANNEMER GROEN

Mobilis b.v.

Van den Bersselaar b.v.

Bosman b.v.

Zeebregts b.v.

Ebben b.v.

Kosten uitvoering

PROVINCIE EN RIJK GEMEENTE STAAL BETON WARMTE (WKO)

elk 6,5 miljoen 4,5 miljoen 1300 ton 4000 ton inclusief wapening 7 kilometer vloerverwarmingsslangen TEGELS 1100 m2

Het genoemde onderhoud is tevens bij Möhringer Liften ondergebracht, waardoor de gemeente ‘s-Hertogenbosch voor minimaal tien jaar verzekerd is van ondersteuning. Van engineering en productie tot nazorg, anno 2015 heeft het bedrijf exact honderd jaar ervaring!

COMPLEXE WATERDICHTING DOOR INTENSIEVE SAMENWERKING Vanwege het groenrijke topdek van de Paleisbrug is waterdichtheid van de constructie een belangrijke eis. Aannemer Mobilis benaderde hiervoor Van Doorn Dakspecialist BV, het oudste dakdekkersbedrijf van Nederland (sinds 1868), dat naast onderhoud en beheer gespecialiseerd is in complexe nieuwbouwprojecten.

In een nauwe samenwerking kwamen de bedrijven tot een prachtig stukje maatwerk in waterdichting.

“We begonnen met het opstellen van een gedegen Plan van Aanpak”, vertelt directeur Rick Verstappen van Van Doorn Dakspecialist. “Een stuk staal waterdicht maken is immers simpel, maar voor het afdichten en isoleren van lastige details, sparingen, doorboringen en kabelgoten is meer voorbereiding en expertise nodig.

In het Plan van Aanpak hebben we elk detail omschreven en waterdicht gemaakt, hoofdzakelijk met Firestone RubberGard™ EPDM. We hebben bewust gekozen voor dit materiaal, omdat het door de flexibiliteit uitermate geschikt is voor het waterdicht inwerken van complexe details. Bovendien houdt het door de bijzonder hoge elasticiteit de constructie waterdicht bij krimp en uitzetting van de brug.”

Om deze waterdichtheid tijdens de uitvoering continu te kunnen garanderen, zijn diverse tussentijdse kwaliteitscontroles uitgevoerd. Dankzij de gedegen werkwijze en de intensieve samenwerking met Mobilis mag Van Doorn Dakspecialist BV weer een fraai project op de toch al rijke palmares bijschrijven.

| 19

ALKMAAR | Topsportcentrum De Meent

Tekst: Henk Geist

Ook geschikt voor breedtesport en recreatiesport

Topsportcomplex

met landelijke allure

Op een zichtlocatie langs de westelijke randweg van Alkmaar is het vernieuwde topsportcomplex De Meent in aanbouw. Naast de ijsbaan verrijst een sportvoorziening met landelijke uitstraling, waar straks niet alleen topsport wordt bedreven maar waar ook de breedtesport en recreatiesport aan bod komen.

Sportcomplex De Meent was na 40 jaar toe aan modernisering en uitbreiding, om zo ook een tekort aan overdekte sportlocaties in Alkmaar te verkleinen. Bouwbedrijf Vaessen BV uit Raamsdonksveer bouwt het vernieuwde De Meent.

Het bedrijf kwam als winnaar uit de bus van het Europese aanbestedingstraject. De aanbesteding vond plaats op basis van Design & Build en met als optie Maintenance. Het schetsontwerp van de door de gemeente Alkmaar geselecteerde architect Venhoeven CS diende als uitgangspunt voor de in te dienen plannen.

HET ‘NIEUWE WERKEN’ “Nadat wij de aanbesteding hadden gewonnen, hebben wij Venhoeven weer ingehuurd voor de verdere architectonische uitwerking van het schetsplan”, zegt ontwikkelingsmanager Jeroen Geurts van Vaessen. “Wij hebben het ontwerp intern helemaal geëngineerd en hebben onder meer de constructieve uitwerking en technische tekeningen voor onze rekening genomen.”

Het oude sportcomplex is op de ijsbaan en een kleine ijshal na geheel gesloopt. Een naastgele-

‘De gemeente Alkmaar is straks een modern, innovatief en duurzaam sportcentrum met landelijke allure rijker’

20 |

ALKMAAR | Topsportcentrum De Meent

Projectinfo DESIGN WANDEN, STAALDAK EN DAKBEDEKKING Bij de bouw van de designgevels bij De Meent te Alkmaar speelde Cladding Partners een belangrijke rol als integrator. De design wanden, het staaldak en de dakbedekking werden samen door Cladding Partners, VenhoevenCS & Vaessen Algemeen Bouwbedrijf geëngineerd. Dit was nog een aardige uitdaging, gezien de vele eisen dat aan dit pand worden gesteld.

Denk bijvoorbeeld aan de luchtdichting, brandveiligheid, akoestiek, Rc-waarde en esthetica.

Ook in de uitvoering zit een aantal uitdagingen, zoals de wandbeplating die uitkraagt over de bestaande ijshal heen. De speciale wandbeplating van de gevel is blank geanodiseerd en deels geperforeerd en in samenwerking met Allpro uitgeëngineerd. De naam ‘De Meent’ zal geperforeerd in de gevel worden aangebracht. Door verlichting achter de platen te voorzien, ontstaat een speciaal effect.

Wat dit project kenmerkt, is de enorme aandacht voor de engineering. Cladding Partners treedt hierbij op als complete gevelpartner, van ontwerp tot oplevering.

DESIGN, BUILD EN MAINTENANCE “De nieuwbouw van sportcentrum De Meent is een goed voorbeeld van hoe wij graag werken, namelijk vanuit een Design, Build en Maintenance aanvraag en/of ketensamenwerkingsverband”, vertelt Hofman Elektro. “Hierbij werken we intensief samen met opdrachtgever en bouwpartners om tot oplossingen te komen die horen bij het gebouw en de sportieve omgeving.”

‘De Meent gaat een echte eyecatcher worden op een markant punt’

gen kantoorgebouw is door Vaessen tot op het casco gesloopt en wordt volledig gerenoveerd en ingericht volgens de principes van het ‘nieuwe werken’. Het nieuwe sportcomplex omvat een topsporthal met een vrije hoogte van 11 meter, een trampolinehal, een turnhal, een schermhal en een multifunctionele gymzaal, die bijvoorbeeld ook door de tafeltennisvereniging kan worden gebruikt. De sporthallen zijn geschikt voor grootschalige sportevenementen. Daarnaast komen er een nieuwe horecavoorziening, diverse kleedkamervoorzieningen en aan sport gerelateerde

commerciële ruimtes die nog moeten worden verhuurd. De verschillende hallen liggen gegroepeerd rond een nieuwe grote entreehal, van waaruit ook de ijsbaan bereikt kan worden.

COMPACTE BOUWLOCATIE Tijdens de bouw moest de naastgelegen ijsbaan in het afgelopen schaatsseizoen gewoon kunnen doordraaien. “Dat werd mogelijk dankzij een aantal tijdelijke voorzieningen, waardoor bijvoorbeeld de machines voor het maken van ijs in gebruik konden blijven. ›

“Wij zijn pas tevreden als wij het optimale eindresultaat hebben bereikt. Volgens ons kan dat alleen als je op een professionele, betrouwbare en respectvolle wijze met elkaar samenwerkt. En dat is precies wat we hier doen.”

Nieuwe samenwerkingsvormen “In de toekomst zullen we het bouwproces anders moeten organiseren om succesvol te kunnen inspelen op veranderende vragen van klanten, eindgebruikers en de maatschappij. Dit heeft vergaande gevolgen voor de wijze waarop we samenwerken. Als professionele bouwpartner staan wij open voor nieuwe samenwerkingsvormen, met partijen die deze visie met ons delen.”

| 21

WARM KOUD

GAS LUCHT WATER ENERGIE KIN REGELT HET...

INSTALLEREN

Š Not Just Ideas, Breda

is mensenwerk

Installatietechniek en regeltechniek. Dat is waar we goed in zijn. Van ontwerp en realisatie tot onderhoud en service. Omdat we houden van perfectie, gaan we het liefst voor een totaaloplossing.

Toch liever een deeloplossing?

U draait aan de knoppen, dus u bepaalt!

Wij adviseren en realiseren elektrotechnische installaties. Of u nu op zoek bent naar domotica, een geavanceerd beveiligingssysteem of naar wat u kunt besparen met duurzame oplossingen zoals zonnepanelen en LED-verlichting, onze mensen denken graag en vrijblijvend met u mee.

WWW.KIN.NL MEER DAN ALLEEN TECHNIEK RECTOR BUIJSELSTRAAT 20 RIJEN

TEL. 0161 - 290 500 FAX.0161-226437 INFO@KIN.NL

Opm_adv_A4_algemeen_KIN.indd 1

ELEKTRO

www.hoffmanelektro.nl

29-12-2009 10:04:26

Cladding Partners: dak- en gevelbekleding, dakbedekking, isolatie en lichtstraten.

Voor kwalitatieve, economische en hoogwaardige oplossingen.

Bouwen begint met staal Vic Obdam Staalbouw BV is een staalbouwbedrijf gevestigd in het gelijknamige Obdam in de kop van NoordHolland. Gespecialiseerd in het ontwerpen, produceren, conserveren en monteren van staalconstructies gericht op zowel renovatie, utiliteitsbouw en alles daar tussenin.

Bij een samenwerking wordt Vic Obdam Staalbouw BV uw partner tijdens het gehele bouwproces. De wensen vanuit opdrachtgever, architect en constructeur worden vertaald naar een op maat gemaakte staalconstructie.

Hiertoe wordt gebruik gemaakt van Tekla Structures. Met Tekla en onze jarenlange ervaring in het werken met verschillende 3D software systemen kunnen wij u ondersteunen bij het realiseren van uw BIM projecten.

Vic Obdam Staalbouw BV is in het bezit van een VCA* certificaat en heeft het fabrieksprocesbeheersingsysteem (FPCsysteem) gecertificeerd volgens de eisen gesteld in NEN-EN1090-1. Hiermee kan Vic Obdam Staalbouw BV het eindproduct voorzien van CE certificaat tot en met uitvoeringklasse (executie klasse) 3 .

Meer weten? Kijk op onze website www.cladding.nl

Vic Obdam Staalbouw BV Braken 14 1713 GC Obdam tel. 0226 453044 info@vicobdam.nl

www.vicobdam.nl

ALKMAAR | Topsportcentrum De Meent

De uitdaging bij dit project was vooral dat we wat betreft vierkante meters een heel groot programma moesten realiseren, op een compacte bouwlocatie”, zegt Geurst. “Daar moesten we een logistieke oplossing voor vinden. Dat resulteerde in een slim constructief bouwkundig ontwerp met een heldere routing en duidelijke zichtlijnen. Het wordt een overzichtelijk en vriendelijk gebouw.

Op maaiveldniveau heeft het gebouw een transparante plint, daarboven ligt het dominante gebouwdeel met de hallen. Dat deel wordt voorzien van een dubbele gevel; de binnengevel heeft een isolerende en akoestische functie, de buitenwand bestaat uit geperforeerd staal, waarin een aantal openingen zijn aangebracht waardoor je zicht hebt op de sportactiviteiten in het gebouw.

We zijn er samen met Venhoeven in geslaagd om De Meent de uitstraling van een topsportcomplex te geven, het gaat een echte eyecatcher worden op een markant punt. De gemeente Alkmaar is straks een modern, innovatief en duurzaam sportcentrum met landelijke allure rijker.”

Het is de bedoeling dat de aannemer ook verantwoordelijk wordt voor het toekomstig beheer en onderhoud. Daarover is Vaessen nog in gesprek met de gemeente. ❚

Projectinfo TECHNISCHE INSTALLATIES Op verzoek van Vaessen heeft KIN Installatietechniek de technische installaties voor De Meent op turn-key basis gerealiseerd. Op basis van het PvE heeft het bedrijf het project, op basis van een 3D-ontwerp, verder uitgewerkt. Daarbij was KIN verantwoordelijk voor het ontwerp en de realisatie van de verschillende installatieonderdelen binnen het project, waaronder de complete gas-, verwarming,- warmtepomp- en luchtbehandelingsinstallatie.

Om de duurzaamheidsscores te halen, is een warmtepomp (200kW) geïntegreerd waarbij de restwarmte van de ijsmachines van de ijsbaan wordt gebruikt voor de verwarming van de gebouwen. Hierdoor wordt een aanzienlijke CO2-reductie gerealiseerd.

Vanuit de turn-key opdracht zijn alle bestek- en werktekeningen vervaardigd in een compleet BIM-model, waardoor de faalkosten in dit project tot een minimum konden worden beperkt.

Ook bij dit project heeft KIN Installatietechniek bewezen een betrouwbare turn-key partner te zijn, bij de realisatie van complexe projecten. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de verantwoordelijke projectmanager: J. v.d. Laar, 0161-290500.

VAKWERKSPANTEN MET EEN LENGTE VAN 36,5 METER De volledige staalconstructie voor het nieuwe sportcentrum De Meent in Alkmaar wordt gerealiseerd door Vic Obdam Staalbouw. In totaal zit er in het project 550 ton staal verwerkt.

“De constructie dient als ‘kapstok’ waaraan de gevels hangen en waar de vloeren op worden gedragen”, zegt projectleider Pieter Klijn. “Het totale project bestaat uit een sporthal, turnhal, tafeltennishal, trampolinehal en entreegebied. Bij de grootste hal, de sporthal, zijn vakwerkspanten toegepast met een lengte van 36,5 meter en een hoogte van 2,5 meter.” Daarnaast levert het staalbedrijf ook nog de grote stalen trappen die gezet plaatstalen treden hebben met een totaal gewicht van 4,5 ton/stuk.

Het sportcentrum is vanaf de start van het project in een BIM-model tot stand gekomen. Klijn: “Voor ons was het de uitdaging om met elkaar dit project te ontwerpen en te bouwen. Werken in BIM is voor ons een vertrouwd proces. Daarbij is sprake van een intensieve samenwerking tussen de architect, aannemer, constructeur of leveranciers. Je bent met elkaar intensief bezig om een gebouw te realiseren. De kracht van ons bedrijf is dat wij vanaf het begin mee kunnen denken in het ontwerp en op die manier een bijdrage kunnen leveren, om tot een goed eindresultaat te komen.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

Gemeente Alkmaar Venhoeven CS, Amsterdam onder auspiciën van Vaessen Architecten en Ingenieurs Vaessen Algemeen Bouwbedrijf BV, Raamsdonksveer KIN (W), Hoffman (E), Sneeboer (loodgieter) maart 2014 (start sloop) – eind 2015 € 15.000.000,- (excl BTW)

| 23

HILVERSUM | JT Bioscoop

Tekst: Scripturum, Marjoleine Meppelink

Beeld: Intal BV

VAN VERHULLEND NAAR ONTHULLEND:

‘MODERNE GEVEL ZORGT VOOR EXCLUSIEVE UITSTRALING’ Tot enkele jaren geleden werden de meeste bioscopen gekenmerkt als donkere gebouwen met een verhullende, dichte gevel. Hoe anders is dit beeld nu, als je kijkt naar de nieuwe JT Bioscoop in Hilversum. Met zijn hoge, transparante glazen gevel springt de bioscoop bij menig passant direct in het oog.

“De moderne gevel is één van de vele vooruitstrevende kenmerken van de nieuwe bioscoop, die uitstekend past in de serie hoogstaande bioscopen die JT in Nederland realiseert”, vertelt Johan Andringa, sales manager bij Intal. In samenspraak met hoofdaannemer Van Wijnen heeft Intal voor dit project de aluminium kozijnen en vliesgevels geleverd en gemonteerd. Andringa vertelt: “Omdat het project qua brandwerendheid aan vrij hoge eisen moest voldoen, hebben wij allereerst een apart testtraject opgezet. Vanwege de isolerende

24 |

en brandwerende eigenschappen is uiteindelijk gekozen voor de hoogwaardige vliesgevel uit onze IT 55 serie.”

GEDEGEN VOORBEREIDING Aangezien de bioscoop midden in het centrum ligt, met veel winkelend publiek, was een degelijke voorbereiding een must. “Aan de basis van deze voorbereiding ligt niet alleen een goed montageplan, ook betrouwbare partners zijn een vereiste. Wij werken daarom al jarenlang samen

met vaste onderaannemers die zich goed kunnen vinden in onze strakke lean-werkwijze. Ook moet rekening gehouden worden met de te verrichten werkzaamheden en de ruimte die je hebt om alles uit te kunnen voeren. Het is van belang dat de materialen volgens het ‘just-in-time’ principe worden aangeleverd, zodat ze aansluitend in een zeer hoog tempo gemonteerd kunnen worden.”

PROJECTMATIG ONTWIKKELEN Vanuit de architect lagen er specifieke eisen op tafel voor wat betreft de belijning en de esthetische afwerking van de vliesgevel. Om hieraan tegemoet te komen, heeft Intal, in goed overleg met de opdrachtgever, diverse matrijzen voor projectgerichte profielen ontwikkeld.

“Met behulp van 3D-prints engineeren wij de

HILVERSUM | JT Bioscoop

complete aluminium vliesgevel. Samen met de aannemer is bepaald waar de afsteuning van de achterconstructie plaatsvindt en op welke manier.” Ook berekent Intal de juiste diepte van de profielen en is zij verantwoordelijk voor het extruderen, coaten en isoleren van deze profielen. “Het isoleren vindt volledig plaats in onze eigen productiehal”, aldus Andringa.

Andringa een groot voordeel. “Doordat de productie van het profielsysteem Intal-therm in eigen hand is, zijn wij volledig onafhankelijk.

Intal ontwerpt, produceert, levert en plaatst.

Kortom: Intal staat voor vrijheid. De lean-methodiek die wij op de bouwplaats hanteren, hebben

wij ook doorgevoerd in ons bedrijfsproces. Met een eigen profielsysteem, een flexibele instelling en korte doorlooptijden onderscheiden wij ons van de concurrent en zijn wij in staat onze klanten van alle gemakken te voorzien. Dat is ook waar de klant vandaag de dag om vraagt.” ❚

OPTIMALE UITVOERING Hoewel de gevel normaal gesproken uit puur glas bestaat, was het bij dit project net even anders.

De glazen gevels werden namelijk gedeeltelijk langs een dichte wand gemonteerd, waardoor een nauwe samenwerking met hoofdaannemer Van Wijnen nodig was. Ook heeft Intal wat extra isolatiewerkzaamheden uitgevoerd bij de gevel.

“Door deze werkzaamheden op een juiste manier te implementeren, zorg je ervoor dat een project optimaal kan worden uitgevoerd.”

ALLES ONDER ÉÉN DAK Intal heeft het gehele proces, van productie tot aan montage, in eigen hand. Dit biedt volgens

| 25

WESTFORT | Varkensslachterij

De slachterij wordt door middel van een interne corridor verbonden met de bestaande verwerkingslocatie (links)

Tekst: Jan-Kees Verschuure

Beeld: PROMAD

Varkensslachterij Westfort is ‘modernste ter wereld’

26 |

Na het lossen worden de vrachtwagens inpandig gewassen en ontsmet

Stekelenburg is directeur van projectmanagementen ingenieursbureau PROMAD. Projectleider Addie Mulder van hoofdaannemer Bunnik Bouw is ook aangeschoven in de bouwkeet in IJsselstein, waar een slachterij met een capaciteit tot 700 varkens per uur verrijst. Beide partijen realiseren de state-of-the-art slachterij in bouwteamverband.

“De staalconstructie zie je al vanaf de Lekbrug bij Vianen”, zegt Mulder om het volume van het gebouw aan te geven. “Beschikbare capaciteit is essentieel in de vleesindustrie”, vult Stekelenburg aan. “De groei van de export naar landen als China en de verruimde openingstijden in de supermarktbranche zorgen ervoor dat de slacht en verwerking van varkensvlees een 24-uursindustrie is geworden. Ketenbeheersing, in het kader van kwaliteit, voedselveiligheid en productiebetrouwbaarheid, wordt dan nog belangrijker.”

Westfort is een gespecialiseerd varkensvleesbedrijf dat de gehele verwerkingsketen beheerst: van inkoop, slachterij, vleesverwerking en vleeswarenproductie tot de wereldwijde levering aan diverse afnemers van kwaliteitsvlees. Ontstaan na een fusie van Lunenburg Vlees uit Oudewater en Egbert Kruiswijk Vleesproducten uit IJsselstein, concentreert Westfort de slacht, verwerking en vriescapaciteit binnen afzienbare termijn op één locatie in IJsselstein.

Meer capaciteit en kwaliteit en ‘bewust omgaan met vlees’, is het credo. “Ketenbeheersing is essentieel in deze industrie”, zegt gedelegeerd opdrachtgever Rob Stekelenburg.

De nieuwe slachterij op bedrijventerrein Over Oudland wordt niet voor niets direct naast de bestaande verwerkingslocatie gebouwd, die in 2006 en 2011 al gefaseerd door PROMAD en Bunnik Bouw werd gerealiseerd. Westfort verplaatst haar slachtcapaciteit voor varkens van Gorinchem naar IJsselstein, waardoor slacht

WESTFORT | Varkensslachterij

en verwerking geconcentreerd worden in één geautomatiseerde omgeving. “De ‘vuile’ slachtlijn bevindt zich straks op de begane grond; de schone op de eerste verdieping. Via een interne corridor gaan de karkassen straks gechipt en wel, zonder dat er een mensenhand aan te pas komt, over de weg van de nieuwe slachterij naar de bestaande verwerkingslocatie. Hierdoor blijven alle gegevens van het karkas tot het laatst toe beschikbaar. Alles in het kader van de ketenbeheersing.”

DIERENWELZIJN EN DUURZAAMHEID “De lijn die hier wordt gerealiseerd, is echt dé top op gebied van efficiëntie en automatisering”, vervolgt Stekelenburg. “Hoe efficiënter de productielijn functioneert, hoe beter dat is voor het dier en voor het uiteindelijke vleesproduct. De ervaring leert dat de dieren zo min mogelijk moeten merken van het slachtproces. De snelheid en controle waarmee het slachtproces plaatsvindt, minimaliseert het dierenleed en maximaliseert de capaciteit. Een geautomatiseerde productielijn maakt het tevens mogelijk verschillende concepten, zoals duurzaam geproduceerd vlees, in het proces gescheiden op te nemen. Alles – inclusief het verwerken van slachtbijproducten – gebeurt hier straks op eigen terrein, waardoor ‘geluid en geur’ inpandig blijven.

De varkens worden aangevoerd via vier losdocks en de vrachtwagens worden vervolgens gewassen en ontsmet in een eigen wasstraat.”

Geen industrie is zodanig streng genormeerd als de food-industrie; daardoor staat in IJsselstein straks de meest moderne varkensslachterij ter wereld, stelt Stekelenburg. “Alle slachtbijproducten worden zodanig verwerkt dat er eigenlijk geen afvalproduct meer resteert. In dit kader realiseren wij een eigen waterzuivering op basis van het Nereda-proces en een vergistingsinstallatie. Ook qua energieverbruik wordt dit een duurzaam gebouw. 30% van de elektrische energie en 80% van de thermische energie wordt uit het eigen proces opgewekt; ›

Projectinfo W-INSTALLATEUR ALS SPIN IN HET WEB Weinig utiliteitsbouwprojecten kunnen installatietechnisch zo veelomvattend zijn als de nieuwbouw van een industriële slachterij. “De werkzaamheden voor de W-installaties in slachterij Westfort beginnen bij de riolering en eindigen bij het gebouwbeheersysteem”, vertelt directeur-eigenaar Martijn Verwoerd van B&V Techniek.

B&V Techniek installeert in de slachterij de (proces)riolering, de hemelwaterafvoer, de condensafvoer, de waterleidingen, de gasleidingen, de proceskoeling, de cv en het gebouwbeheersysteem. “Zonder water-, gasen persluchtleidingen functioneert er uiteraard niets. In totaal bevinden zich straks 15 kilometer aan stalen leidingen en 2 kilometer aan rioleringsbuizen in de slachterij in IJsselstein.” En dat terwijl het pand alleen nog een gasaansluiting nodig heeft ten behoeve van de vlamovens voor de ontharing. “Die warmte wordt overigens teruggebracht in het proces – onder meer om de kantoren te verwarmen, net als de warmte die vrijkomt bij de koelingsprocessen. Het is een zeer duurzaam gebouw.”

Ook het rioolgas wordt hergebruikt, door middel van vergisting en warmte-krachtkoppeling. “Alle installaties van de bouwpartners, zoals MPS voor de slachtlijn, RWB voor de waterzuivering en VHI voor de koudetechniek, moeten uiteraard met elkaar samenwerken; die installaties verbinden wij met elkaar. Wij zijn de spin in het web in het installatieproces.”

HOOGWAARDIG BETONWERK EN WAPENING IN ÉÉN HAND De bouw van slachterij Westfort is ook op betontechnisch gebied veeleisend. Naast de intrinsieke kwaliteit van de betondelen dienen deze veelal hoogwaardig te worden afgewerkt, onder afschot of voorzien van goten, binnen een strakke planning. Hadek, specialist op het gebied van beton en vlechtwerk, funderingsherstel en kelderbouw, loopt de gehele bouwperiode mee en houdt alle werkzaamheden in eigen hand.

Mede-eigenaar Peter Baas: “Dit is een niet-alledaags project. Er zit alleen al ruim 1,2 kilometer aan schoonwerk betonwanden in de slachterij. De meeste vloeroppervlakken worden monoliet – gevlinderd – afgewerkt.”

Naast verschillende kelders, vloeren, wanden en hellingbaan wordt er een interne waterzuivering/vergister gebouwd. “De betonwanden hiervan zijn 12 meter hoog en 60 centimeter dik. De 900 kuub beton zal in één fase worden gestort; met name door de hoogte en dikte van de wanden zullen we het storten en verdichten van het beton langzaam moeten opbouwen, waarvoor 36 uur is uitgetrokken. De meeste wanden hebben een wapening met een diameter van 40 centimeter en een hart-op-hartafstand van 75 millimeter – de zwaarst mogelijke wapening. Daarnaast hebben we in alle wanden voorspanningtechniek aangebracht.”

Terwijl de gevel van de slachterij al wordt gedicht, zal Hadek nog diverse onderdelen uitvoeren, zoals plinten, druklagen, buitenvloeren, een technische ruimte en de corridor naar de verwerkingslocatie. “Dat bij Hadek wapeningswerkzaamheden en betonwerk in één bedrijf verenigd zijn, betekent gemak voor de opdrachtgever en aannemer en zorgt voor een soepele communicatie; hierdoor kan de strakke planning gehaald worden.”

| 27

De technieken van nu, de toewijding van toen DĂŠ specialist op het gebied van beton & vlechtwerk, funderingsherstel en kelderbouw

Sinds 1967 is Hadek met vertrouwd vakmanschap dĂŠ specialist op het gebied van prefab wapening, wapeningsstaal, funderingsherstel, utiliteits- en woningbouw, weg- en waterbouw, kelderbouw en compleet betonwerk.

IJZERSTERK SINDS 1967

KOCKENGEN | 0346 - 241 287 | WWW.HADEK.NL

Papekopperstraatweg 40b Postbus 52, 3420 DB Oudewater Tel: 0348 56 80 08 E-mail: info@benvtechniek.nl

Airconditioning

Luchtbehandeling

Water- en gas

Warmtetechniek

Regeltechniek

installaties

www.benvtechniek.nl

0415 Terberg B&V Techniek Adv#W2.indd 1

24-04-15 09:50

WESTFORT | Varkensslachterij

Projectinfo voor de koeling wordt gebruikgemaakt van een ammoniak-installatie, waarbij in de machinekamer overdracht van koude plaatsvindt naar een CO2-installatie.” De duurzaamheidsgedachte is doorgezet in de gehele keten. “Wij maken zoveel mogelijk gebruik van lokale partijen, zoals Bunnik Bouw. Alleen de meest specialistische installaties, zoals de slachtlijn, worden van elders betrokken.” ❚

OVERSCHAKELEN NAAR AFBOUWFASE De bouw van een hypermoderne varkensslachterij met een grote productiecapaciteit is specialistische materie. De planning is de grootste uitdaging, vertelt projectleider Addie Mulder van hoofdaannemer Bunnik Bouw eind maart.

“Rond de bouwvak van 2014 zijn wij gaan heien; het gebouw is volledig onderkelderd in verband met de opslag van mest, (afval) water en bloed. De staalconstructie staat nu volledig – inclusief kanaalplaatvloeren. Inmiddels is met gestart met de binnenwanden en installaties. Het gebouw wordt straks bekleed met sandwichpanelen.”

In september moet de slachterij gaan draaien en Westfort gaat een maand lang testen, dus nu komt het erop aan. “Constructief en installatietechnisch is het gebouw best wel ingewikkeld. Dit komt mede door de eisen rondom voedselveiligheid.” In het gebouw is om die redenen onder andere een beloopbaar systeemplafond opgenomen. “Niet voor niets bouwen wij hier met partijen die al eerder in deze industrie samenwerkten.”

‘KOELINGSPROCES SLACHTERIJ WESTFORT BIJZONDER DUURZAAM’ Koudetechniek speelt in de nieuwe state of the art-slachterij van Westfort een belangrijke rol. Zowel voor de vele stappen van het slachtproces als voor de koeling van de vleesproducten is relatief veel energie nodig. VHI Koudetechniek is specialist op het gebied van industriële koeltechniek, waar grote volumes en hoge kwaliteitseisen samenkomen. Het bedrijf installeert in IJsselstein alle koude-installaties, inclusief de koelcellen.

“Je kunt je voorstellen dat de vleesverwerkende industrie op grond van de warmteproductie veel baat heeft bij energieterugwinning. Het is behalve een veeleisend proces daarom steeds meer een duurzaam proces geworden”, zegt directeur-eigenaar Bart van Helmond, die meerdere vleesverwerkers tot zijn klanten mag rekenen. “Net als de slachtlijn is ook onze productlijn afgestemd op een bijzonder specialisme als de vleesindustrie. De koelinstallaties functioneren in principe stand alone.”

80% van de thermische energie in de nieuwe slachterij van Westfort wordt uit het eigen proces opgewekt; voor de koeling wordt gebruikgemaakt van een warmtewisselaar, waarbij in de machinekamer overdracht plaatsvindt van koude van de ammoniak-installatie naar een CO2-installatie. Van Helmond: “Het koelingsproces in de slachterij vormt in feite een gesloten kringloop. In IJsselstein lopen wij volledig mee met de bouwfasering, van begin tot eind.”

OPTIMAAL ONTWERP VOOR VARKENSSLACHTERIJ Voor de nieuwe varkensslachterij van Westfort heeft RBK de elektrotechnische en werktuigbouwkundige installaties ontworpen, gespecificeerd en aanbesteed, evenals de besturingsinstallatie voor de gebouw- en procesgebonden installaties.

De werktuigbouwkundige installaties betreffen onder andere de gebouwriolering en afvalwater, waterinstallaties, perslucht en klimaatinstallatie. Voor de elektrotechnische installaties zijn specificaties opgesteld voor de middenspanning, krachtinstallatie, lichtinstallatie, verlichting en diverse zwakstroominstallaties.

De RBK Group ontwerpt en bouwt bedrijven en automatiseert productie- en bedrijfsprocessen. RBK doet dit met circa 45 vakspecialisten. De ondersteuning varieert van het opstellen van masterplannen en exploitatieberekeningen tot het ontwerpen en aanbesteden van alle gewenste installaties. Daarnaast verzorgt RBK de goederenstroomautomatisering en procesbesturingen.

Doordat RBK voor alle disciplines vakspecialisten heeft, die al vele jaren ervaring hebben opgedaan, is het bedrijf in staat het ontwerpproces integraal uit te voeren. Op deze wijze wordt een optimaal ontwerp gerealiseerd. Zo wordt bij Westfort restwarmte uit de vlamoven, koude- en persluchtinstallatie en warmtekrachtkoppeling gebruikt voor ruimteverwarming en bereiding van warmwater.

Bouwinfo OPDRACHT Westfort

ONTWERP EN PROJECTMANAGEMENT PROMAD

UITWERKING IN 3D Na het verkrijgen van de opdracht van in totaal ± 1.500 ton staal, heeft Bentstaal uit IJsselstein de constructie uitgewerkt in een 3D-model. Hierin is onder andere de fasering duidelijk aangegeven, zodat Promad en Bunnik Bouw alles exact kunnen volgen. Een groot deel van de constructie is brandwerend gecoat in de eigen interne spuiterij.

UITVOERING Bunnik Bouw

INSTALLATIES Benschop Installatietechniek (E), B&V Techniek (W), MPS (slachtlijn), RWB (waterzuivering/vergisting) en VHI (koelinstallatie)

BOUWPERIODE juni 2014 – september 2015

Bentstaal is sinds 1959 actief in de utiliteits- en hallenbouw. Het allround staalconstructiebedrijf beschikt over een eigen productieruimte van ± 6.000 m2. Bentstaal betekent ‘Flexibiliteit in Staal’. Het bedrijf vertaalt de wensen van de klant in economische oplossingen met korte realisatietijden. De montage gebeurt met eigen montageploegen en/of geselecteerde partners, zodat het Bentstaal team een hoogwaardig eindproduct kan garanderen.

Naast staalconstructies kan Bentstaal ook de dak- en gevelbeplating verzorgen, zodat een volledige en kwalitatief goede aansluiting tussen het skelet en de jas van een gebouw wordt gegarandeerd.

| 29

De experts in food!

Proces & Logissek Architectuur & Bouwkunde IT: Goederenstroom & Procesbesturing Koudetechniek Electrotechniek Werktuigbouwkunde Milieu Milieukunde

www.rbk.nl 728019_Bentstaal.indd 1

18-05-15 08:56

VHI Koudetechniek B.V. Vluchtoord 3

VHI Koudetechniek B.V. 5406 XP Uden VHI Koudetechniek B.V. Vluchtoord 3 Postbus 347 5406 XP Uden Vluchtoord 3 5400 AH Uden Postbus 347 5406 XP Uden 5400 AH Uden

VHI Koudetechniek B.V. Postbus 34775 20 T +31 (0)413 70

Vluchtoord 375 29 T +31 (0)413 75 20 5400 AH Uden F +31 (0)413 7070 F +31 (0)413 70 75 29 5406 XP Uden I www.vhi-koudetechniek.nl I www.vhi-koudetechniek.nl 34775 20 ET info@vhi-koudetechniek.nl +31Postbus (0)413 70 E info@vhi-koudetechniek.nl

VHI.indd 1

AH Uden F +315400 (0)413 70 75 29 I www.vhi-koudetechniek.nl T +31 (0)413 70 75 20 E info@vhi-koudetechniek.nl F +31 (0)413 70 75 29 I www.vhi-koudetechniek.nl

06-05-15 09:28

Zekerheid en veiligheid

Bureau Veritas is geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie.

Daar kunt u op vertrouwen Dagelijks bevinden onze medewerkers zich door het hele land. Dit om onze opdrachtgevers te voorzien van een optimale dienstverlening. Vanuit jarenlange ervaring en continue ontwikkeling weten wij precies wat er voor uw organisatie van belang is. Wij inspecteren uw lift, roltrap en gevelinstallatie. Maar ook uw stookinstallatie, NEN 3140 en brandveiligheid.

Zodat u uw klanten de zekerheid en veiligheid kunt geven die zij verdienen.

Benieuwd waar mee wij u nog meer van dienst kunnen zijn? Kijk dan op onze website: www.bureauveritas.nl

NIEUWEGEIN | Shared Fresh Center

Tekst: Scripturum, Marjoleine Meppelink

Beeld: Borghese Logistics & Pleijsierbouw

SHARED FRESH CENTER:

Van alle gemakken voorzien In oktober 2014 is op bedrijvenpark ‘Het Klooster’ in Nieuwegein gestart met de bouw van een innoverend Shared Fresh Center voor supermarktketen Albert Heijn. Vanuit dit nieuwe logistieke distributiecentrum zullen, door logistiek dienstverlener Norbert Dentressangle, ruim 900 Albert Heijn winkels in heel Nederland en België dagelijks worden voorzien van verse producten. De komst van het nieuwe distributiecentrum zorgt met haar centrale ligging voor een aanmerkelijk verbeterde supply chain.

Met een vloeroppervlak van bijna 42.000 m², opgedeeld in 31.800 m² warehouse, 6.557 m² mezzanine en 2.871 m² kantoorruimte, behoort dit project tot één van de grotere versdistributiecentra in Nederland. Logistiek vastgoedontwikkelaar Borghese Logistics heeft met Norbert Dentressangle een huurovereenkomst gesloten voor het distributiecentrum en is tevens verantwoordelijk voor de ontwikkeling ervan. In nauw overleg en in samenwerking met Pleijsier Bouw, een zusterbedrijf van Borghese Logistics, wordt het pand in negen maanden tijd vanaf de grond opgebouwd.

32 |

MODERNE TECHNIEKEN Het nieuwe verscentrum is van alle moderne technieken voorzien. Naast een geautomatiseerde en zeer energiezuinige koelinstallatie, die draait op basis van EC-ventilatoren, is het gebouw onder meer uitgerust met LED-verlichting, een ESFR-sprinklerinstallatie en oplaadpunten voor elektrische auto’s. Ook beschikt het pand over 193 parkeerplaatsen voor auto’s, 43 laad-/losplatforms en drie gelijkvloerse entrees die geschikt zijn voor grote voertuigen.

NIEUWEGEIN | Shared Fresh Center

DETAILLERING De detaillering van het Shared Fresh Center is volgens Rutger-Jan van Broekhoven, Director Real Estate Development bij Borghese Logistics, aanzienlijk anders dan van een conventioneel warehouse. Van Broekhoven: “Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in de aansluiting van de wanden op de vloeren. Bij een traditioneel warehouse wordt vaak gebruikgemaakt van een betonnen plint van 1,5 tot 2 meter hoog. Hierop wordt dan de gevelbeplating aangebracht. Bij dit project is echter gekozen voor een spouw tussen vloer en buitenmuur, die aansluit op de isolatie van de sandwichpanelen. Dit zorgt ervoor dat in het werk nog zorgvuldiger te detailleren is en je geen condensatie of koudebruggen krijgt.”

DUURZAAM BOUWEN Het doel van deze specifieke isolatiemethode is dan ook tweeledig. “Allereerst natuurlijk omdat een constante temperatuur van 0 tot 2 graden Celsius voor de versproducten moet worden gewaarborgd. Ten tweede omdat wij, samen met huurder Norbert Dentressangle, streven naar een BREEAM ‘Very Good’ certificaat. Niet alleen omdat een goed doordacht en energiezuinig gebouw op de langere termijn goedkoper is in beheer en onderhoud, maar ook omdat het een prettigere werkomgeving biedt voor de werknemers.” In het kader van duurzaamheid is het BREEAM ‘Very Good’ certificaat bovendien de minimale ambitie van Borghese Logistic voor al haar nieuwe logistieke projecten. ›

Projectinfo HOOG ISOLERENDE DOCKS Bij het distributiecentrum van ND Logistics in Nieuwegein staat niet alleen het creëren van een lage binnentemperatuur centraal, maar ook het behouden hiervan.

Omdat het een grote geconditioneerde ruimte betreft waarin levensmiddelen worden opgeslagen, tracht men vanuit hygiënisch oogpunt de luchtstroom van buiten naar binnen (en vice versa) nihil te houden. In het kader van duurzaam, milieuvriendelijk en toekomstgericht bouwen speelt ook de energiebesparing een grote rol. De laaden lossystemen van het distributiecentrum vormen dan ook een belangrijk onderdeel van dit project. Ze worden ontwikkeld, geleverd en geïnstalleerd door ASSA ABLOY Entrance Systems.

“Bijzonder aan het Stepdock systeem, dat voor dit project bij ruim 40 docks wordt toegepast, is dat vrachtwagens bij het laad- en losproces als het ware omgeven worden door een raamwerk, dat gemaakt is van opblaasbare luchtkussens”, aldus Hans Bolder, projectmanager bij ASSA ABLOY Entrance Systems. “Het aandocken van de vrachtwagen vindt plaats met gesloten achterdeuren. De hermetische afdichting zorgt er vervolgens voor dat de koude lucht binnen en de warme lucht buiten blijft.”

Om de veiligheid van werknemers te waarborgen en het risico op beschadigingen aan het gebouw te verminderen, is gekozen voor een ‘Dock In’ detectiesysteem. “Met dit systeem wordt de chauffeur, zodra hij het gebouw nadert, middels lichtsignalen naar de juiste positie begeleid.”

Aan de uitvoering van het project is een intensieve voorbereiding vooraf gegaan. “In goed overleg met ND Logistics, Albert Heijn en architectenbureau Denc hebben we een custom made pakket samengesteld dat volledig tegemoet komt aan de wensen van de klant”, aldus Bolder. “Hierbij speelt ook service en onderhoud een belangrijke rol. Een goed werkende deur is namelijk een cruciaal onderdeel binnen ieder bedrijfsproces. Met een uitgebreid netwerk van meer dan driehonderd servicemonteurs in Nederland zorgen wij dan ook dat de deuren en laad- en lossystemen die wij leveren tijdens gebruik in goede conditie blijven.”

| 33

BOUWEN IS MEEDENKEN: OOK IN LOGISTIEK!

Benieuwd wat we voor ú kunnen betekenen?

PLEIJSIERBOUW.NL

Industriële koeling Highcare

Kaasrijping Cleanrooms

Airconditioning Maatwerk

Voets & Donkers is gespecialiseerd in de ontwikkeling, productie en installatie van koelinstallaties en luchtbehandelingssystemen.

www.voetsdonkers.nl

NIEUWEGEIN | Shared Fresh Center

400.000 M² LOGISTIEK VASTGOED Met een track record van 400.000 m² aan nieuwbouw van logistiek vastgoed in de afgelopen jaren timmert Borghese Logistics behoorlijk aan de weg. Onlangs heeft het bedrijf, op de Maasvlakte bij Rotterdam, voor Nippon Express een nieuw distributiecentrum van 70.000 m² ontwikkeld.

Ook voor logistiek dienstverlener DSV Solutions ontwikkelde Borghese Logistics in Amsterdam een nieuw distributiecentrum van 50.000 m², evenals twee Europese distributiecentra voor G-Star met een totaaloppervlak van 36.000 m². Van Broekhoven vertelt: “Zodra wij met een partij om tafel gaan om te praten over een te ontwikkelen project, kunnen wij direct starten met bouwen. Wij zijn namelijk niet afhankelijk van een externe financier of belegger. Dit biedt een grote zekerheid voor een klant, dat er volgens afspraak en op tijd zal worden opgeleverd.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER HUURDER ONTWERP EN ADVIES UITVOERING INSTALLATIES

BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Borghese Logistics Norbert Dentressangle Denc Zuid, Oisterwijk Pleijsier Bouw, Genemuiden Van Dalen Installatietechniek, Nijkerk (E en W), Kemkens Brandbeveiliging BV, Oss (sprinkler) € 21.000.000,november 2014 – juli 2015

Projectinfo INSTALLATIES DIE HOGE PRESTATIES LEVEREN Met de ambitie voor een BREEAM-certificaat moeten de installaties in ND Logistics weloverwogen gekozen worden. Van Dalen Installatietechniek speelt hierin een actieve rol. “In het Programma van Eisen is beschreven op welk niveau de gebouwgebonden installaties moeten functioneren”, vertelt André Roetert Steenbruggen, technisch directeur van Van Dalen Installatietechniek. “Wij selecteren de installaties die deze prestaties ook daadwerkelijk leveren.”

Roetert Steenbruggen doelt hiermee op de installaties voor hemelwaterafvoer, drinkwater, klimaatbeheersing, verlichting, regeltechniek en meer. Als eerste stap wordt de aanwezige koelinstallatie aan het verwarmingssysteem gekoppeld. “Dankzij deze koppeling wordt het kantoorgedeelte nu het hele jaar door verwarmd met de restwarmte van de koelinstallatie”, vertelt Steenbruggen. Daarnaast wordt het hele pand voorzien van LED-verlichting met bewegingssensoren. Als ruimtes onbemand zijn, schakelt de verlichting automatisch uit. De kopieermachines en koffieautomaten worden gekoppeld aan de alarminstallaties. Zo worden deze uitgeschakeld als de laatste persoon het pand verlaat. Tevens is een aantal waterbesparende maatregelen doorgevoerd. “Waar mogelijk hebben we de waterreservoirs verkleind.

De kranen in de sanitaire ruimtes hebben we voorzien van sensoren. Zodra deze ruimtes onbemand zijn, wordt de waterinstallatie afgesloten.”

Projecten waarin duurzaamheid een toonaangevende rol speelt, hebben voor Van Dalen Installatietechniek een toegevoegde waarde. “We wijzen organisaties graag op duurzame systeemconcepten”, vertelt Steenbruggen. “We helpen ook om hierin de juiste keuzes te maken. Je kunt een gebouw alleen duurzaam exploiteren als het is uitgerust met een duurzaam installatiepakket.”

Projectinfo ‘DAMPDICHTE OPLEVERING’ De dak- en wandbeplating en geïsoleerde binnenwanden van het nieuwe distributiecentrum van ND Logistics worden geleverd en gemonteerd door Hardeman | Van Harten. Aangezien alle ramen en sparingen in het pand een breedte hebben van 900 mm of een meervoud hiervan, is gekozen om sandwichpanelen van dezelfde breedte toe te passen.

Jan Hardeman, directeur-eigenaar bij Hardeman | Van Harten vertelt: “Om een speels effect te creëren, worden bij dit project twee verschillende soorten profileringen door elkaar gebruikt. De bijzondere RAL 1015 kleur die is toegepast voor de wandbeplating, geeft het gebouw een unieke uitstraling. Doordat de dakrand en tussenprofielen zijn uitgevoerd in zwart, springen zij direct in het oog. Dit zorgt voor een mooi accent.”

Hardeman | Van Harten is tegenwoordig steeds vaker actief in de koel- en vriessector van de foodindustrie. “Voor het distributiecentrum van ND Logistics moeten de koelcellen dampdicht worden opgeleverd. Om dit te bewerkstelligen worden alle naden van de panelen maar liefst vier keer afgekit”, aldus Hardeman.

MILIEUVRIENDELIJKE KOELINSTALLATIE Voor het project ND Logistics in Nieuwegein verzorgt Voets en Donkers Koeltechniek de complete koelinstallatie om het gebouw tussen de 0 en 2 graden Celsius te houden.

Marc Voets, DGA bij Voets en Donkers Koeltechniek, vertelt: “De uitdaging bij dit project ligt met name in het plaatsen van het grote aantal luchtkoelers. In verband met de gewenste stapelhoogte is hiervoor slechts beperkte ruimte beschikbaar, wat het noodzakelijk maakt goede voorbereidingen te treffen.”

Tezamen met Pleijsier Bouw, Van Dalen Installatietechniek, Kemkens Brandbeveiliging en ND Logistics is het project tot in de puntjes uitgedacht. “De voorbereidingsfase verliep uitermate prettig en het gedetailleerde ontwerp werpt nu, tijdens de uitvoering, zijn vruchten af.”

Vanuit de opdrachtgever lag de eis een milieuvriendelijke koelinstallatie te plaatsen, waarbij de hoeveelheid ammoniak niet meer dan 1.500 kg bedraagt. “Wij hebben daarom gekozen voor een indirect systeem met Temper als koudedrager. In combinatie met het energiezuinige, natuurlijke koelmiddel ammoniak, wat een GWP (Global Warming Potential) heeft van 0, sluit de koelinstallatie uitstekend aan op de steeds strenger wordende Europese regelgeving.”

Het familiebedrijf Voets en Donkers Koeltechniek bestaat sinds 1963 en onderscheidt zich doordat de productie en ontwikkeling van componenten in eigen huis plaatsvindt. “Hierdoor kunnen we snel inspringen op behoeften in de markt”, aldus Voets.

| 35

Nieuwbouwproject

ND Logistics te Nieuwegein Hardeman | van Harten levert en monteert stalen dak- en wandbeplating voor diverse uiteenlopende projecten. Of het nu gaat om een kleine loods of een groot distributiecentrum, wij zijn gespecialiseerd in beide.

Specialisten in daken wandbeplating!

www.hardeman-vanharten.nl T 0318 46 15 51 | E info@hardeman-vanharten.nl

METALEN OPBOUWSYSTEEM | PREFAB SYSTEEM | DUURZAAM | RECYCLEBAAR

mail@vandalen-installatie.nl

www.vandalen-installatie.nl

Techniek gaat prima samen.

Vestiging Twello Engelenburgstraat 21 7391 AM Twello 0571 - 279 000

Vestiging Nijkerk Watergoorweg 83 3861 MA Nijkerk 033 - 4560160

NIEUWEGEIN | Shared Fresh Center

Projectinfo VAN ONTWERP NAAR UITVOERINGSTEKENING

Kennis, kwaliteit en passie realiseren de perfecte trap

De staal- en funderingsconstructie voor het nieuwe gekoelde distributiecentrum van ND Logistics in Nieuwegein is berekend en getekend door ingenieursbureau Peters & van Leeuwen BV in Gouda. Op dit moment zorgt het bureau ook voor de bouwbegeleiding bij het constructiewerk.

Een mooie trap geeft elk gebouw een bijzondere meerwaarde. WV Trappen is

Peters & van Leeuwen werd na de aanloopfase bij het project betrokken. “Wij werden gevraagd het project binnen een maand van ontwerp naar uitvoeringstekening te brengen. In vliegende vaart hebben we dit toen opgepakt”, vertelt directeur Piet Peters. Peters & van Leeuwen is gespecialiseerd in grootschalige bedrijfsgebouwen en ook gekoelde distributiecentra is bekend terrein voor de organisatie. “De opbouw van zo’n centrum bestaat voor een groot deel uit staalconstructies. Dit onderdeel is bij veel ingenieursbureaus onderbelicht, maar wij hebben dat verder ontwikkeld en er veel ervaring in opgedaan.”

al jaren een vertrouwd begrip vanwege de kennis, kwaliteit en passie die gecombineerd resulteren in schitterende en veilige constructies.

Zeilmaker 10 3861 SM Nijkerk T: 033 - 25 37 902 F: 033 - 25 37 903 E: info@wvtrappen.nl www.wvtrappen.nl

728080_WV Trappen.indd 1

04-05-15 10:28

40.000 KILO STAAL In de centrale hal van ND Logistics in Nieuwegein zal met name de stalen trap met RVS leuningen en natuurstenen treden de blikvanger zijn. "De trap is proportioneel groot”, kondigt Gert Woudenberg van WV Trappen aan.

WV Trappen levert en monteert alle trappen, balustrades en loopbruggen voor de nieuwbouw van ND Logistics. Het betreft verschillende ontwerpen die samen 40.000 kilo staal bevatten. Alleen al in de trap van de centrale hal is 21.000 kilo staal verwerkt. In de gespecialiseerde fabriek zijn zes delen van elk 3.500 kilo geproduceerd, die vervolgens met kranen op de plaats zijn bevestigd.

WV Trappen levert en monteert al achttien jaar trappen met een hoge kwaliteit en dito afwerkingsniveau, door het hele land. Het bedrijf verzorgt het tekenwerk en de hele engineering tot en met de uitvoering. Opdrachtgevers zijn aannemers, architecten en ook particulieren.

Kampenringweg 44, Postbus 457, 2800 AL Gouda Telefoon 0182 559770, Website: www.pelecon.nl

WONINGBOUW

ADVIES

UTILITEITSBOUW

Grote, zware trappen zoals die bij ND Logistics, vragen wel om een andere manier van werken. “Elk onderdeel is te zwaar om met hand op te pakken, dus alles moet met kranen gedaan worden – ook in de fabriek.”

RENOVATIE | 37

AMSTERDAM | Centraal Station

Tekst: Henk Geist Beeld: Benthem Crouwel Architects

Nieuwe openbare doorgang in juli open voor publiek

Westpassage station Amsterdam Centraal uniek voor Nederland Met de ingebruikname van de nieuwe westpassage in juli krijgt station Amsterdam Centraal de beschikking over een fraai en hoogwaardig winkelgebied. De passage vormt niet alleen een openbaar toegankelijke doorgang tussen het centrum en het IJ, maar moet ook een aangenaam verblijfsgebied worden, waar je de sfeer van de Jordaan kunt proeven.

De aanleg van de westpassage en ook de oostpassage, waarvan de afbouw binnenkort begint, vloeit voort uit een masterplan uit 2005. Dat beoogt een functionele scheiding aan te brengen tussen de verschillende vervoersstromen op het stationseiland. “De aanleg van de Noord-Zuid lijn bood de kans om daarover na te denken”, zegt Daniel Jongtien van Benthem Crouwel Architects, het bureau dat mede verantwoordelijk is voor het masterplan en met Powerhouse Company en

38 |

MerkX het ontwerp van de twee nieuwe passages verzorgt. “De NS heeft de gelegenheid en de uitdaging aangegrepen om hier iets heel unieks voor Nederland te realiseren.”

MODERNE ENTREE Naast de bestaande monumentale entree aan de kant van de binnenstad krijgt het station een tweede, volwaardige en moderne entree aan de IJ-zijde. Hier is de 250 meter lange en 45 meter

brede IJ-hal verrezen. Het autoverkeer dat nu nog een barrière vormt naar het IJ verdwijnt in een tunnel onder deze hal. Op een verhoogd platform bevindt zich het busstation. Door deze ingrepen wordt het maaiveld het domein van de voetganger. De IJ-hal biedt toegang tot het metrostation, het busplatform, de drie bestaande reizigerstunnels onder het station en de twee nieuwe, openbare passages die tussen deze tunnels zijn aangelegd.

AMSTERDAM | Centraal Station

NIEUWE VERBINDINGSROUTES De tunnels en de passages worden twee verschillende werelden. Jongtien: “De tunnels krijgen toegangspoortjes en zijn alleen bestemd voor de gehaaste treinreiziger. Als je niet met de trein hoeft, is het dan als voetganger onmogelijk om via het station naar het IJ te gaan. Met de poortvrije passages ontstaan er nieuwe verbindingsroutes tussen het centrum en het IJ. Door een bijzonder en hoogwaardig aanbod van winkels moeten het ook aangename verblijfsgebieden worden waar je rustig kunt winkelen.”

Elke passage krijgt een eigen thema. De westpassage is voor mode, kleding of make-up, de oostpassage richt zich op eten. In hun inrichting wijken ze duidelijk af van de reizigerstunnels. De vloer bijvoorbeeld bestaat uit keramische tegels met een sjieke donkere houtlook, afgewerkt met koperen biezen en onderscheidt zich zo duidelijk van de vloer in de rest van het stationsgebouw. Jongtien: “De ene zijde van de passage is een lange rechte wand met winkels, die houten puien hebben in verschillende kleuren en met grote etalages. De aaneenschakeling van kleuren en details refereert aan een winkelstraat en roept de sfeer van de Jordaan of de Parijse wijk Le Marais op. De andere zijde is een meanderende winkelwand, waardoor ook pleintjes om te verblijven worden gecreëerd. De gladde betonnen kolommen zijn aan de bovenzijde voorzien van bijzondere lichtelementen, ze vormen een ketting van oplichtende bakens. Door de niveauverschillen in de plafonds ervaar je het ritme van de perrons, een ritme dat ook terugkeert in de puien.”

De inrichting van de passages is tot stand gekomen in samenwerking tussen drie architectenbureaus, met ieder hun eigen expertise, vertelt hij. “Ook dat is bijzonder aan dit project.” ❚

Projectinfo 1.500 M² STALEN PUI VOOR AMSTERDAM CENTRAAL De eigentijdse en transparante uitstraling van de nieuwe IJ-hal en de twee nieuwe passages van station Amsterdam Centraal, zijn mede te danken aan de grote glazen puien die hier zijn toegepast.

De puien zijn vervaardigd op Urk door Jonkers Bouwmetaal. In totaal levert het bedrijf voor dit project ongeveer 1.000 m² vaste pui en nog eens 450 m² vouwpui, waarachter de tweede hoofdentree van het station en de daarin gevestigde commerciële ruimtes schuilgaan.

De volledige 3D-engineering, productie en montage van de verschillende toegepaste typen stalen puien, deels brandwerend, vielen onder de verantwoording van Jonkers Bouwmetaal. In de net opgeleverde westelijke passage zijn de puien bekleed met speciale, door Benthem Crouwel ontworpen aluminium profielen. “Deze dunne profielen van 500 millimeter breed en met een retro-uitstraling zijn niet standaard op de markt te verkrijgen, wij hebben hiervoor speciale mallen moeten ontwikkelen”, zegt directeur Roelof Jonkers. “In totaal zijn er zeven verschillende typen profielen toegepast.

Dat vraagt veel nauwkeurigheid en afstemming in het productieproces.”

Het meest bijzondere onderdeel vormen de zeven vouwpuien die Jonkers Bouwmetaal voor dit project heeft geleverd. Vier van deze toegangen bevinden zich aan de IJ-zijde van de hal, één op beide kopse kanten van de hal en nog één bij een doorgang in de hal. De automatisch bediende vouwpui is samengesteld uit acht delen. Vier daarvan vouwen naar links, vier naar rechts. Elk deel is vier meter hoog en twee meter breed. In totaal is een vouwpui dus zestien meter breed, met een gewicht van 500 kilo. Jonkers: “Door hun bijzondere hoogte gaat het hier om unieke toegangspuien.”

| 39

EINDHOVEN | De Nieuwe Wal

Teskt: Patricia van der Beek Beeld: Bouwgroep Moonen

Kantoren als ‘gestapelde schoenendozen’ Midden in Eindhoven, waar voorheen het kantoor van het Eindhovens Dagblad stond, verrijst De Nieuwe Wal: een indrukwekkend kantoorgebouw dat bouwtechnisch en logistiek gezien heel wat voeten in aarde heeft.

‘willekeurig op elkaar gestapelde schoenendozen’. De beide bouwdelen worden samengesmolten door een atrium en een glazen kap en wand.

DRIE SOORTEN GEBOUWEN De Nieuwe Wal is onder te verdelen in een drielaagse parkeerkelder en een bovenbouw met vijf kantoorlagen. De bovenbouw bestaat uit drie bouwdelen, die met elkaar een dynamisch

40 |

architectonisch samenspel teweegbrengen. Zo is er een L-vormig bouwdeel, uitgevoerd in klassiek metselwerk en een bouwdeel bestaande uit sculpturen die zich het best laten omschrijven als

Jan van Bokhoven, projectleider bij Bouwgroep Moonen en verantwoordelijk voor de bouwkundige uitvoering van dit binnenstedelijke project, spreekt van een complex ontwerp: “We hebben te maken met

EINDHOVEN | De Nieuwe Wal

drie soorten gebouwen op één locatie, die elkaar qua uitvoering beïnvloeden. Verder omvat het ‘schoenendoosgebouw’ veel overstekken, inkrozingen en dikke natte vloeren. De vliesgevel en glazen kap hebben een niet-alledaagse constructie van staal en glas.

De gevelbouwer en de architect stemden de dimensionering van het glazen bouwdeel al in een vroeg stadium af. Zo waren er 9 meter lange liggers en 19 meter lange kolommen nodig om tot een strakke gevel te komen, met zo veel mogelijk glas.”

COMPLEXE PARKEERKELDER In juli 2013 startte Bouwgroep Moonen met de uitvoering. In zestien maanden tijd werd het bestaande gebouw gesloopt en de nieuwe parkeerkelder opgebouwd. Bij de realisatie van de parkeerkelder golden een beperkte bouwruimte, veel grondwater en een hoge gronddruk. De bouwkuip is vervaardigd met zogenaamde CSM-wanden,

waarbij grout door de bodem wordt gemengd en zo een stabiele keerwand wordt gevormd. De bouwkuip is deels in den droge, deels in den natte ontgraven, tot twaalf meter diepte. Vervolgens is de onderwaterbetonvloer gemaakt en is, na het leegpompen van de bouwkuip, gestart met de betonwanden en -vloeren van de kelder.

Bouwtechnisch gezien was de bovenbouw minder complex, met standaard prefab betonwanden, standaard metselwerk en standaard kozijnen. Het meest tijdrovend waren de natte vloeren van de ‘schoenendozen’, die in het werk gestort werden. Inmiddels is het gebouw nagenoeg wind- en waterdicht en vinden de laatste afbouwwerkzaamheden plaats.

NAUWKEURIGE AFSTEMMING Bouwgroep Moonen richt het bouwproces zodanig in, dat op zo veel mogelijk velden tege-

lijkertijd gewerkt kan worden. “We delen de leveringen op in kleinere vrachten en lossen ze daar waar ze verwerkt moeten worden”, zegt Van Bokhoven. “Zo bevorderen we de voortgang en spelen we in op de beperkte bouwruimte. En omdat we midden in de stad zitten, houden we de wegen zo veel mogelijk vrij. Laden en lossen gebeurt heel snel en in goede afstemming tussen de hoofduitvoerder, leveranciers, voorlieden en kraanmachinist.”

Van Bokhoven voegt toe dat goede afstemming cruciaal is voor het gehele project: “Gezien de complexiteit, binnenstedelijke situatie, korte bouwtijd en tussentijdse wijzigingen is het van belang dat alle partijen van elkaar weten wat er speelt. Dit is een continue uitdaging, maar niet onmogelijk.

De verwachting is dat we eind juli 2015, conform planning, opleveren.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVERS

Kortonjo Vastgoed B.V., Eindhoven en Thomasse Beheer B.V., Maarheeze Van Lierop Cuypers Spierings Architecten, Westerhoven i.s.m. buro Staal-Christensen, Eindhoven

BOUWKOSTEN (BOUWKUNDIG DEEL) DIRECTIE EN TOEZICHT INSTALLATIETECHNISCH ADVISEUR CONSTRUCTEUR BOUWPERIODE

€ 10.050.000,00 exclusief BTW Facta Bouwmanagement, Veldhoven Huisman & Van Muijen, Eindhoven Raadgevend ingenieursburo Van Nunen juli 2013 t/m juli 2015

ARCHITECT

| 41

EINDHOVEN | De Nieuwe Wal

Installaties in het zicht Als installateur van lucht/lucht en lucht/water warmtepompen, is Climate4U betrokken geraakt bij project De Nieuwe Wal in Eindhoven. De eigenaren van het kantoorgebouw zijn al langer vertrouwd met het warmtepompaspect en hebben in dit gebouw gekozen voor de meest uitgebreide en optimale warmtepompinstallatie die op de markt verkrijgbaar is.

Leverancier Daikin heeft samen met Climate4U een selectie gemaakt van het VRV4 heat recovery driepijpssysteem, om een zo energiezuinig mogelijk gebouw op te kunnen leveren. Tevens is de nadrukkelijke wens van de klant opgevolgd, door een systeem aan te bieden waarbij men per stramien (2,5 meter) kan kiezen tussen koelen en verwarmen.

Dit resulteert in een gebouw met maar liefst 250 binnendelen en 250 omschakelboxen, om deze individuele regeling waar te kunnen maken. Op het dak staan maar liefst 24 buitendelen opgesteld om dit vermogen te kunnen leveren.

De door derden geleverde luchtbehandelingskasten worden voorgekoeld en naverwarmd door de warmtepompinstallatie. Alle systemen zijn gekoppeld aan een gebouwbeheersysteem, om een zo optimaal mogelijke regeling tussen de diverse apparatuur te bewerkstelligen.

Het unieke van dit gebouw is de losstaande kantorenzuil van vijf etages, die als het ware als losse

42 |

schoenendozen op elkaar gestapeld zijn. De ruimtes in het atrium staan volledig in zicht door de glazen kooiconstructie om de schoenendozen heen, die op diverse niveaus zijn verbonden middels loopbruggen.

De unieke constructie vraagt om een aparte aanpak van de klimaatregeling, omdat buiten de losse kantoorunits een ander klimaat gewenst is dan in de kantoorruimtes. De warmte die zal ontstaan door de glasschil, wordt apart behandeld met een systeem met tusseninspuiting, die vanaf de vaste gevels gekoelde of verwarmde lucht inblaast rond de schoendozen.

Om het comfort tot een maximum te brengen, is het pand in zijn geheel uitgevoerd met vloerverwarming. Deze verwarming wordt gevoed door een zogenaamde Hydro warmtepomp. De unit geeft zijn vermogen direct af aan het cv-water, om de verdelers te voeden. Tevens is er gekozen voor een extra warmteafgiftesysteem voor de glazen wand van het atrium, middels vloerconvectoren die ervoor zorgen dat er ook bij het glas een aangenaam gevoel ontstaat.

Climate4u.nl is al vele jaren thuis in VRV-systemen.

Het bedrijf is de uitdaging aangegaan om van De Nieuwe Wal een paradepaardje te maken. De gehele installatie wordt als zichtwerk uitgevoerd, omdat er geen plafonds aanwezig zijn. â?š

AMSTERDAM | EYE Collectiecentrum

Tekst: Tom Veldhuijzen, Zutphens Persbureau Beeld: architectenbureau cepezed b.v.

EYE COLLECTIECENTRUM:

‘De keuken van het Film Instituut’ In Amsterdam-Noord vordert de bouw van het EYE collectiecentrum gestaag. Het gebouw gaat dienen als filmdepot en expertisecentrum voor filmprofessionals. “Het is een relatief eenvoudig depot, maar het krijgt wel een open, transparante en stoere uitstraling”, zegt architect Ronald Schleurholts.

Architectenbureau cepezed b.v. ontwierp in opdracht van WAD (Wettelijk Archief Depot) een depot met EYE als hoofdhuurder. Merendeel generiek en deels als maatwerk. “Het moest een flexibel gebouw worden met filmopslag als belangrijkste doel. Het opslaan van films moet aan specifieke eisen voldoen, vooral omtrent de klimaatinstellingen. EYE heeft bijvoorbeeld licht ontvlambaar en zeer fragiel filmmateriaal.

We hebben een bouwsysteem bedacht om de temperatuur eenvoudig naar wens te regelen.

We voegen koelcellen toe aan de betonnen structuur. Het is een soort doos-in-doos-idee. De temperatuur kun je per module lager zetten, variërend van -5 tot 18 graden”, vertelt Schleurholts.

De archiefdepots nemen het grootste gedeelte van de ruimte in het gebouw in beslag. Daarnaast krijgt het collectiecentrum restauratiecabines, kantoren, vergaderruimtes, depots om decorstukken op te slaan en een kleine filmzaal, geschikt voor 35 personen. “Het gebouw is niet bedoeld voor een groot publiek. Er komen weliswaar een leeszaal, bibliotheek en een kleine filmzaal, maar die zijn vooral bedoeld voor studenten van de filmacademie, onderzoekers en professionals”, zegt Schleurholts. Het grote publiek gaat naar het filmmuseum EYE aan de noordoever van het IJ, tegenover het Centraal Station. Een opvallend en ambitieus gebouw dat dient als bioscoop en museum. “Voor het collectiecentrum was er veel

minder budget en ambitie vergeleken met het filmmuseum.”

“Eye ziet het collectiecentrum als de keuken waar de maaltijden worden bereid. Daar gaat het echte werk gebeuren, zoals restauraties en digitalisering van filmmateriaal. De maaltijden worden vervolgens opgediend in het prominente gebouw aan het IJ, door middel van voorstellingen en tentoonstellingen”, vertelt Rogier Kant, tevens architect bij cepezed.

GLAZEN PLINT Het collectiecentrum krijgt een transparant en uitnodigend karakter. “Aan de straatkant komt een glazen plint van twee verdiepingen hoog.

Deze plint loopt de hoek om, met daarachter een dubbelhoge vide. Stalen kolommen dragen de archieven erboven en zijn tevens de ‘kozijnen’ van de glazen pui. Deze verdeling en opbouw geven het gebouw een rustig en stoer karakter. ›

| 43

AMSTERDAM | EYE Collectiecentrum

Projectinfo ‘VEELZIJDIGHEID MAAKT PROJECT INTERESSANT’ Geperforeerde gevelbekleding zorgt voor daglicht in de centrale gang van de depotverdiepingen en benadrukt de ondergelegen entree. Hiermee geven we het gebouw net iets meer sfeer en allure mee”, zegt Schleurholts. “Aan de rechterkant van de dubbelhoge entreehal komen de bibliotheek en de leeszaal, dat is publiek gebied. Aan de linkerkant zitten de kantoor- en restauratieruimtes.”

DUURZAAM “We hebben goed gekeken naar de duurzaamheid van het collectiegebouw, voor zover dat mogelijk is bij een depot. We waren gebonden aan de hoge eisen van de Archiefregeling zoals inbraakveiligheid, brandpreventie en de diktes van de betonnen wanden. Op kleine schaal konden we duurzame elementen toebrengen.

Op het dak komen pv-panelen en er is installatietechnisch rekening gehouden met de conditionering, ventilatie en verwarming van het gebouw”, zegt Kant.

Eind 2015 eindigen de bouwwerkzaamheden en begin 2016 wordt het collectiecentrum in gebruik genomen. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER WAD Archief Depots B.V.

ONTWERP architectenbureau cepezed b.v., Delft

ONTWERP BOUWFYSICA EN BRANDVEILIGHEID Arup, Amsterdam

ONTWERP CONSTRUCTIE IMd Raadgevende Ingenieurs, Rotterdam

Bij dit bijzondere project moest Elektropartners tevens rekening houden met de geldende wet- en regelgeving rondom de Archiefwet. “Dit hield onder meer in dat de leidingen die door de archiefruimte lopen, niet mogen worden weggewerkt maar goed in het zicht moeten liggen. Ook moet er een Kooi van Faraday aanwezig zijn om schadelijke straling van buitenaf te voorkomen.”

UITVOERING Bouwbedrijf M.J. de Nijs en Zonen B.V.

INSTALLATIES Vink Installatie Groep (W), Elektropartners (E)

BOUWKOSTEN Nu ligt het filmarchief van EYE nog grotendeels opgeslagen in bunkers in de duinen en verspreid over andere locaties in Noord-Holland.

Bij de nieuwbouw van het EYE Collectiecentrum in Amsterdam is Elektropartners verantwoordelijk voor alle elektrotechnische installaties. Dennis Koopmans, projectleider bij Elektropartners, vertelt: “Wij zijn vanaf de ontwerpfase betrokken bij het project. Wij hebben daarom veelvuldig om tafel gezeten met de architect en de adviseurs die bij dit project betrokken waren. Tezamen met het bouwteam hebben we vervolgens, aan de hand van de wensen van de opdrachtgever, het ontwerp verder uitgekristalliseerd. Om faalkosten te reduceren en details zichtbaar te maken, is het ontwerp uitgevoerd in BIM.”

€ 6.800.000,-

BOUWPERIODE oktober 2014 tot eind 2015

Koopmans benadrukt dat de veelzijdigheid van Elektropartners goed tot uiting komt in dit unieke project. “Alle mogelijk denkbare elektrotechnische installaties zijn in het EYE Collectiecentrum toegepast. Maar wij gaan ook een stapje verder voor onze klanten. Wij hebben namelijk alle deskundigheid in huis om het onderhoud en beheer van de systemen te verzorgen.”

| 45

PLAATSNAAM||FOKKER AMSTERDAM Projectnaam 7

Tekst: Jan-Kees Verschuure

Beeld: Delta Development Group; SYSTABO

‘Eerste logistieke C2C-gebouw ter wereld’ Op het voormalige bedrijfsterrein van vliegtuigfabrikant Fokker op Schiphol-Oost wordt een groot luchthavengebonden logistiek park ontwikkeld. Bij volledige realisatie kan het Fokker Logistics Park ruimte bieden aan 227.000 m² logistieke en bedrijfsgebouwen. FOKKER 7 is de laatste ontwikkeling: een multifunctioneel gebouw van circa 17.500 m² BVO dat modulair is ontworpen en volledig demontabel wordt geconstrueerd volgens de Cradle-toCradle-filosofie. Daarmee is FOKKER 7 het eerste logistieke C2C-gebouw ter wereld.

De constructie werd in 6 weken tijd opgetrokken

46 |

FOKKER 7 bestaat uit een logistieke hal met twee verdiepingen die volledig flexibel kunnen worden ingedeeld. Door de modulaire bouwwijze is het pand geschikt voor multi-tenant-gebruik en kan het gebouw op maat van de huurder(s) worden ingericht (‘Built To Suit’). FOKKER 7 wordt gerealiseerd door AFBP C.V., een samenwerkingsverband

tussen Delta Development Group, VolkerWessels en Reggeborgh Groep. Bouwkundig aannemer SYSTABO levert het pand turnkey op, volgens het Samen Slimmer Bouwen-concept van VolkerWessels. Kernwoorden hierin zijn: ‘lean’, ‘BIM’ en ‘ketensamenwerking’.

GEEN PVC Bij de bouw van FOKKER 7 is de Cradle-to-Cradlefilosofie van architect William McDonough als uitgangspunt genomen; dat gaat verder dan het implementeren van klassieke duurzaamheidskenmerken, vertelt projectleider Frank Snijder van SYSTABO. “Eén van de belangrijke kenmerken van de Cradle-to-Cradle-filosofie in de constructie is ‘design for disassembly’. Met andere woorden: de constructie is zo opgezet dat deze compleet demontabel is. Dat betekent bijvoorbeeld dat er anders wordt omgegaan met de dimensionering en het gewicht van de constructieve elementen, dat lasverbindingen worden geminimaliseerd en dat de dak- en gevelbeplating niet mag worden geschoten, maar moet worden geschroefd.” Voor

FOKKER 7 wordt later uitgebreid met FOKKER 8, inclusief mogelijkheid tot samenvoeging

AMSTERDAM | FOKKER 7

FOKKER LOGISTICS PARK: DUURZAME, GEFASEERDE ONTWIKKELING Het masterplan voor het Fokker Logistics Park, het grootste in privaat beheer ontwikkelde, luchthavengebonden logistieke park in Europa, dateert van 2004. Opdrachtgever AFBP C.V. paste de plannen voor de opstallen aan de eisen des tijds aan, maar handhaafde het duurzame karakter van het masterplan van BDP. Khandekar. De landschappelijke structuur aan de overzijde van de Ringvaart wordt bijvoorbeeld doorgezet naar de voorzijde van het Park.

Rond 2008 werd het programma voor het Fokker Logistics Park drastisch gewijzigd, in verband met de teruglopende behoefte aan kantooroppervlak. “Wij hebben het omvangrijke kantoorprogramma van 136.000 m² vervolgens afgeschaald en een logistiek programma van in totaal 191.000 m² gerealiseerd”, vertelt Xander van Hoof van Delta Development Group, de ontwikkelaar binnen de opdrachtgevende C.V. “Het kantoorprogramma is elders in de gemeente Haarlemmermeer, op Beukenhorst-Zuid in Hoofddorp, vormgegeven als Park 20|20.” Zo ontstond een high-end bedrijven- en kantorenpark met een sterke, individuele branding. Een formule die tevens tegemoetkwam aan de snel wisselende behoefte van luchthavengebonden bedrijven. “Wij hebben het Fokker-terrein op Schiphol-Oost stap-voor-stap gesaneerd, op basis van de behoefte, en de opstallen gefaseerd ontwikkeld. Alle panden die voor sloop in aanmerking kwamen, zijn inmiddels verwijderd.”

LANDSCHAPPELIJKE INTEGRATIE Op het Fokker Logistics Park zijn nog steeds gebouwen in gebruik van de voormalige luchtvaartfabrikant, zoals kantoorgebouwen (o.a. KPN-datacenter) en Hangar 73 (in gebruik bij KLM). Van Hoof: “Het Park heeft inmiddels een gemengd karakter, maar het is nog steeds een beveiligd terrein met een luchtvaartaccent. Dat laatste hebben wij mede vormgegeven met de plaatsing van een replica van het eerste prototype van de Fokker F27 in één van de nieuwe waterpartijen.” Die waterpartijen spelen een belangrijke rol in de landelijke inpassing van het Park en de waterberging. “De slotenstructuur aan de overzijde van de Ringvaart is doorgezet in het landschapsontwerp en verweven met de verdubbeling van de Fokkerweg aan de voorzijde van het Park.” De nieuw te bouwen logistieke panden vormen een drie-eenheid, met elk een naar een cockpit verwijzend geveldeel. “Er is inmiddels 111.000 m² in gebruik; Wanneer FOKKER 7 in gebruik is, starten we met FOKKER 8, dat indien gewenst één gebouw kan vormen met FOKKER 7.”

een logistiek gebouw, dat doorgaans op de meest efficiënte wijze wordt gerealiseerd, zijn dit omvangrijke ingrepen. “Daarnaast hebben alle onderaannemers een lijst gekregen met materialen die zij niet mogen gebruiken. Wij mogen bijvoorbeeld geen PVC-dakbanen gebruiken als dakbedekking; daarvoor in de plaats is gekozen voor TPO, een kunststof zonder weekmakers.”

FLEXIBELE INRICHTING Architectuur neemt in de C2C-filosofie een belangrijke plaats in. Het gebouw heeft een belangrijk luchtvaartaccent gekregen. “Boven de glazen entreepui verheft zich een boardroom in de vorm van een cockpit; de belijning loopt door boven de naastgelegen loadingdocks.” Ook is er bijzondere aandacht gegeven aan een groene, daglichtrijke werkomgeving: in het gebouw bij de Ringvaart komen voor logistieke centra unieke elementen als interieurbeplanting, vides en een lichtstraat.

Hoewel FOKKER 7 in essentie een logistiek gebouw is, met 15.500 m² opslagruimte en 2.000 m² kantoorruimte, biedt dat tevens kansen voor

modulair gebruik. “FOKKER 7 is niet zomaar een warehouse, maar een flexibel te gebruiken gebouw”, vervolgt Snijder. “De bovenste verdieping is voorzien als kantoorruimte; ook op de tussenvloer – feitelijk een mezzanine – worden de installatietechnische voorzieningen voor kantoorgebruik reeds aangebracht. Wanneer dat nodig is, kan de inrichting op relatief eenvoudige wijze worden aangepast.”

FOKKER 7 deze zomer opgeleverd. “Dan staat hier het eerste logistieke gebouw ter wereld volgens de C2C-filosofie, turnkey opgeleverd en lean gebouwd”, besluit Snijder. ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER AFBP C.V.

STORM

ONTWERP

Wat echter centraal blijft staan in de door SYSTABO gehanteerde turnkey-bouw, is een efficiënte realisatie. De heiwerkzaamheden voor FOKKER 7 begonnen in december. In februari werd gestart met de staalconstructie, die in zes weken overeind stond ondanks een vertraging door de storm van medio maart. “De bouwkranen konden toen een aantal dagen niet worden gebruikt.”

OPL Architecten (gebouw), BDP.Khandekar (masterplan en landschapsinrichting) UITVOERING SYSTABO (bouwkundig), KWS Infra (terrein), Brink Staalbouw (staalconstructie), RSC (dak- en wandbeplating), Kooy Isolatie (dakbedekking) INSTALLATIES Homij Technische Installaties (E&W), Fire Stop (sprinklerinstallatie) BOUWPERIODE december 2014 – juli 2015

Wanneer het pand wind- en waterdicht is, kan worden gestart met het storten van de betonvloer, die op HSP-palen rust. Naar verwachting wordt

| 47

AMSTERDAM | FOKKER 7

De Rooij-Snoeren-Com De Rooij-Snoeren-Combinatie B.V.

Projectinfo

SYSTEEMBOUW - DAK - EN GEVELBEPLATING

DAK- EN GEVELBEPLATING De levering en montage van het staaldak en de gevel van FOKKER 7 worden uitgevoerd door De Rooij-Snoeren-Combinatie bv. De systeembouwspecialist werkte eerder al mee aan FOKKER 10, een kleiner logistiek gebouw op het Fokker Logistics Park. Extra uitdaging is de bouw volgens de Cradle-to-Cradle-filosofie en uitwerking in 3D, vertelt projectleider Arend-Jan Kant.

De Rooij-Snoeren-Combinatie bv heeft medio mei de stalen dakbeplating volledig gemonteerd (14.000 m²) en is tot de zomer volledig gefocust op de aanvoer en montage van de opbouwsystemen (5.000 m²) en geïsoleerde sandwichpanelen (1.800 m²). Verder wordt rondom het gebouw nog eens 400 m² aan aluminium zetwerk gemonteerd. “Voor ons heeft de C2C-filosofie voornamelijk gevolgen in de uitvoering: de binnendozen alsmede de dakplaten worden geschroefd in plaats van geschoten in verband met de demontabiliteit van de constructie. Dat lossen wij op met extra menskracht; qua materiaalgebruik hebben wij gekozen voor materialen van leveranciers die aan de C2C-filosofie voldoen.”

Forellenweg 3 • 4941 SJ Raamsdonksveer Postbus 291 • 4940 AG Raamsdonksveer Telefoon 0162 520 254 Telefax 0162 517 694 E-mail info@rsc-bv.nl

Dumebo DWS

www.rsc-bv.nl

bouwers gedreven door innovatie

Systabo biedt de totaaloplossing voor: • • • •

Logistiek Productiebedrijven Sport en leisure Grootschalige retail

Systabo BV Turn Key Bouw U wilt ruimte creëren. U zoekt een juiste kavel, een origineel ontwerp, een

48 |

passende financiering en een betrouwbare kwaliteitsbouwer. Een bouwer

Systabo BV Turn Key Bouw

die nadenkt over energieverbruik en toekomstige herbestemming. Systabo

Marssteden 200

T +31 (0)53 435 88 14

helpt u daarbij. Met een modulair bouwconcept is Systabo in staat om juist

Postbus 3212

I www.systabo.nl

die toegevoegde waarde te leveren, waar u mee verder kunt.

7500 DE Enschede

E info@systabo.nl

De totaaloplossing in bedrijfshuisvesting.

ZUTPHEN | Zwembad IJsselslag

Tekst: Patricia van der Beek Beeld: Slangen + Koenis Architecten

KOPEREN ICOON Gelegen op een terp en ‘zwevend’ boven zijn transparante plint duikt zwembad IJsselslag op langs de N348 in Zutphen. Met zijn markante koperkleurige kap manifesteert het nieuwe gebouw zich nu al als een icoon in zijn omgeving.

Zwembad IJsselslag is een project van de gemeente Zutphen. Het ontwerp, de bouw en het 15-jarig onderhoud en energiebeheer van het zwembad zijn in handen van Vaessen Algemeen Bouwbedrijf; een takenpakket dat deze specialist in maatschappelijk vastgoed op het lijf geschreven is. Commercieel manager Jeroen Geurts: “Ons specialisme in onder andere zwembaden en scholen komt tot uiting in onze technische knowhow, maar ook in onze kennis van overheidsprocessen en de specifieke bouwprocessen. We hebben een eigen architecten- en ingenieursbureau, maar werken ook regelmatig samen met externe partijen.” ›

‘Om de total cost of ownership van het zwembad de komende vijftien jaar laag te houden, passen we hoogwaardige dak- en gevelisolatie toe, evenals een slim installatieconcept, veel prefab en duurzame materialen’

De transparante plint is uitgevoerd in aluminium vliesgevels met tripleglas, de buitengevel is voorzien van beplating in een kopertint.

| 49

ZUTPHEN | Zwembad IJsselslag

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Gemeente Zutphen ONTWERP Slangen + Koenis Architecten, IJsselstein ONTWIKKELING, ENGINEERING, BOUW, ONDERHOUD EN ENERGIEBEHEER Vaessen Algemeen Bouwbedrijf BV, Raamsdonksveer INSTALLATIES Hellebrekers Technieken,

Nunspeet (E, W, zwembadinstallaties)

TOTALE AANBESTEDING € 6,4 miljoen (taakstellend bedrag design & build,

BOUWPERIODE OPPERVLAK

excl. BTW) mei 2014 – medio 2015 ca. 3.600 m² BVO

SAB-profiel levert de meest hoogwaardige dak- en gevelsystemen met Colorcoat® Colorcoat HPS200 Ultra® en Colorcoat Prisma® van Tata Steel zijn het meest duurzame gecoate staal voor gevels en daken dat momenteel verkrijgbaar is. Deze materialen voldoen aan de hoogste eisen van corrosieweerstand (klasse RC5) en UV-resistentie (klasse RUV4).

De corrosiebestendigheid en het kleuren glansbehoud worden met de Tata Steel Confidex Garantie® gegarandeerd, inclusief de snijkanten. Geen verplichte inspecties of onderhoud zijn vereist.

SAB-profiel verwerkt Colorcoat tot sandwichpanelen, profielplaten, speciale plank- en puntprofielen en zetwerk waarmee u eindeloos kan variëren. Colorcoat is leverbaar in vele standaard kleuren, metallics en op aanvraag in projectspecifieke kleuren. U geeft daarmee elk gebouw een geheel eigen karakter.

Voor meer informatie: www.colorcoat-online.com www.sab-profiel.nl

Welkom bij Bartels!

Welkom bij Bartels!

Onze diensten en producten op het gebied van constructies binnen de bouwsector leveren wij van ontwerp tot en met uitvoering. Hiermee zijn wij een veelzijdig bedrijf dat u van dienst kan zijn. Wij werken nagenoeg alleen nog maar op gebied van 3D en BIM en denken graag met u mee.

www.bartels.nl

50 |

info@bartels.nl

@Bartelsglobal

facebook.com/bartelsglobal

ZUTPHEN | Zwembad IJsselslag

Projectinfo CONSTRUCTIEF ONTWERP In het Zuiderpark wordt een nieuwe, duurzame zwembadvoorziening gebouwd. Het ontwerp van Slangen + Koenis Architecten creëert op vanzelfsprekende wijze een icoon voor de stad, een transparant en verwelkomend signaal.

Bartels werkt als onderdeel van het DBM team aan het constructieve ontwerp van het zwembad. Het ontwerp van de architect is het uitgangspunt voor de constructief adviseur, waardoor de constructie overeenkomt met de esthetische keuzes van Slangen + Koenis Architecten.

SLIMME OPLOSSINGEN “De ontwikkeling en realisatie van zwembad IJsselslag vraagt om slimme oplossingen op bouwkundig en installatietechnisch gebied”, vervolgt Geurts.

“Om de total cost of ownership van het zwembad de komende vijftien jaar laag te houden, passen we hoogwaardige dak- en gevelisolatie toe, evenals een slim installatieconcept, veel prefab en duurzame materialen. Met het oog op de exploitatie hebben we ook nagedacht over duidelijke loop- en zichtlijnen. Hoe overzichtelijker de ruimten, des te minder medewerkers je nodig hebt om toezicht te houden.”

MARKANT JASJE Het zwembad biedt ruimte aan een wedstrijdbad, een doelgroepenbad, een peuterbad, kleedruimten, een horecagedeelte en dienstruimten. Slangen + Koenis Architecten hulde deze functies in een duurzaam, markant jasje.

De glazen plint met daarboven de blinkende, koperkleurige kap geven dit zwembad een duidelijke positie langs de provinciale weg. Dit effect wordt nog eens versterkt doordat het gebouw anderhalve meter boven het maaiveld is getild. Geurts: “In het gebouw komt overal LED-verlichting en een BaOptventilatiesysteem zorgt voor een prettig binnenklimaat. Verder komt er een systeem dat regenwater opvangt, voor het verversen en aanvullen van het zwembadwater.” Om alle disciplines naadloos op elkaar te laten aansluiten en om de planning en logistiek in goede banen te leiden, is het project gemodelleerd in BIM.

PREFAB BETONNEN BASIS In mei 2014 startte Vaessen met bouwen. “De basis van het complex bestaat uit prefab betonnen kelderwanden en zwembadbakken”, legt Geurts uit.

“Hiermee bespaarden we veel tijd en kosten, die we elders op kwalitatieve wijze konden inzetten. Op die betonnen basis brachten we de systeemvloer aan met daarop de staalconstructie. De transparante plint is uitgevoerd in aluminium vliesgevels met tripleglas, de buitengevel is voorzien van beplating in een kopertint. Aan de binnenzijde worden de gevels en plafonds afgewerkt met een houten lattensysteem. Dit zorgt voor een prettige akoestiek en een hoogwaardige, warme uitstraling.”

AFBOUW Vaessen heeft het gebouw inmiddels wind- en waterdicht en is, met nog enkele maanden te gaan, bezig met de afbouwwerkzaamheden en installaties. “Vooral het tegelzetten is een nauwkeurig en tijdrovend werk”, zegt Geurts, “maar we liggen op schema. Vanuit de lean-gedachte kijken we goed naar het proces en schuiven we de werkzaamheden slim in elkaar. De externe partners waar we mee werken, gaan efficiënt in deze werkwijze mee.” Medio 2015 levert Vaessen het zwembad op. ❚

Een zwembad is een complex gebouw, bestaande uit verschillende materialen, hoge temperatuurverschillen en een vochtige omgeving. Detaillering van de constructie en de afwerking van de materialen zijn beide zeer belangrijk om beschadiging of verlies van kwaliteit van het gebouw te voorkomen.

Door de langdurige samenwerking met zowel architect als aannemer, kon er tijdens dit project snel geschakeld worden. Dit resulteert in een kort ontwerptraject, waarbij er geheel in 3D is gemodelleerd. Voor de uitvoering heeft dit alleen maar voordelen.

Doordat de begane grondvloer één meter boven het maaiveld ligt, hoeft er minder gegraven te worden. De grond kan gebruikt worden voor de oplopende ligweide en hoeft niet afgevoerd te worden. De basis van het zwembad zijn de kelders en baden, deze worden in het werk gestort. Waar mogelijk worden Alvon wanden toegepast. Voor de bovenbouw is gekozen voor een staalconstructie, veelal voorkomend bij zwembadconstructies. De vloeren in het gebouw zijn prefab vloeren, om de bouwsnelheid hoog te houden.

Samen met het complete bouwteam wordt in Zutphen een prachtig zwembad gerealiseerd. Een veilige, goede en duurzame constructie voor de toekomst, waar Bartels aan heeft bijgedragen.

HET COMPLETE STAALWERK STAAT IN MINDER DAN 2,5 MAAND De staalconstructie van zo’n 530 ton, het volledige stalen dak en de gevelbeplating van Scania worden geleverd en gemonteerd door Kampstaal en Kamplacon. En dat in een termijn van nauwelijks 2,5 maand.

Om deze korte uitvoeringsperiode waar te maken, wordt het werk eerst tot in detail voorbereid. Opdrachtgever Salverda, Kamplacon en Kampstaal hebben voor de aftrap van het werk veelvuldig overleg. En dat gaat niet alleen over de engineering. Ook de logistiek krijgt bijzondere aandacht. “De 130 vakwerkspanten – elk 30 m lang – zijn geproduceerd in onze eigen fabriek in Emmeloord”, vertelt Rieks Jansen, directeur van Kampstaal. “Met deze lengte moesten we slim manoeuvreren, om ze in de fabriek een plaats te geven. Vervolgens moesten ze allemaal per ‘lang transport’ van Emmeloord naar Hasselt worden getransporteerd. Dat was best een uitdaging. Op die momenten pluk je de vruchten van het feit dat Kampstaal en Kamplacon zusterbedrijven zijn. Alles gebeurde in goed overleg en goede sfeer.”

| 51

ARNHEM | Arnhem Centraal

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: UNStudio, MOKA; GEZE

'OV-MACHINE' ARNHEM CENTRAAL WORDT IN VLOEIENDE VORM GEGOTEN Eind 2015 wordt de transferhal van Arnhem Centraal opgeleverd. Daarmee is de OV Terminal definitief gereed. De volgens Engineer & Construct te realiseren transferhal is onderdeel van een vloeiende OV-machine, en voegt de doelstellingen uit het masterplan 'in één helder gebaar' samen, aldus architect Ben Van Berkel. Van alle NSP's heeft Arnhem Centraal de grootste architectonische en constructieve uitdagingen. “Pas als het klaar is, komen alle puzzelstukjes samen”, zegt ProRail-projectmanager Karin van Helmond.

Alle transfervoorzieningen zijn samengebald in een organisch gevormd stationsgebouw van zichtbeton en gekromd gecoat staal, voorzien van transparante stalen puien met zonwerend glas

52 |

ARNHEM | Arnhem Centraal

Architectenbureau UNStudio is sinds 1996 betrokken bij de totstandkoming van Arnhem Centraal, met de uitwerking van een masterplan voor het stationsgebied; als supervisor is het architectenbureau ook na 2015 nog operatief in het gebied.

De in aanbouw zijnde OV Terminal, de gerealiseerde traverse over het spoor, de uitgang aan de Sonsbeekzijde en de perronkappen, alsmede de kantoorontwikkelingen Park- en Rijntoren, zijn integraal ontworpen door UNStudio. Stapsgewijs zijn ook civiele onderdelen van het masterplanontwerp geïntroduceerd in het Arnhemse stationsgebied: in 2001 de Willemstunnel, voor de afwikkeling van het autoverkeer; twee jaar later de

De transferhal is een overdekt plein dat vervoerstromen verknoopt op basis van korte, heldere looplijnen

aansluitende parkeergarage, waarop de OV Terminal wordt gefundeerd, alsmede het spoorviaduct de Zijpse Poort, en in 2011 en 2012 respectievelijk de perrontunnel en de nieuwe perronkappen.

KNIP IN AANBESTEDING Spoorviaduct de Zijpse Poort is voorbereidend op de eind 2011 opgeleverde emplacementsuitbreiding gerealiseerd; het laatste project wordt SIA genoemd (Sporen in Arnhem). De onderdelen van de OV Terminal die daarmee samenhangen, zoals een fietsenstalling, de perrontunnel met reizigersvoorzieningen, de perronkappen, de passerelles en de ingang aan de Sonsbeekzijde, zijn toen al in gebruik genomen. Feitelijk is er met ingang van de dienstregeling 2012 al sprake van een nieuw station. Van Helmond: “Die extra reizigerscapaciteit was hard nodig. Arnhem is een sleutelstation in de regio met 110.000 reizigers in 2020, en zowel het regionaal als het internationaal verkeer blijft groeien, onder meer dankzij een nieuwe treindienst naar Düsseldorf. Wij hebben een knip in de aanbesteding gemaakt om SIA mogelijk te maken, en de transferhal aan de centrumzijde apart aanbesteed.”

OVERDEKT PLEIN Het grondgebied van Arnhem Centraal beslaat ongeveer 40.000 m². Op deze bouwvlek wordt maar liefst 160.000 m² gebruiksoppervlak gerealiseerd, wat inhoudt dat belangrijke bouwdelen aan de centrumzijde boven elkaar gebouwd zijn of worden. De OV Terminal overbrugt natuurlijke hoogteverschillen, intensiveert het ruimtegebruik in het stationsgebied, bundelt vervoersstromen en creëert een 'aantrekkelijk, veilig transfergebied'. Met als hart de transferhal, “een overdekt plein dat de vervoerstromen met elkaar verknoopt op basis van korte, heldere looplijnen, tevens het portaal van de stad”, zegt projectarchitect Arjan Dingsté. ›

Projectinfo MAATVOERING TOT OP DE MILLIMETER De aanleg van de natuurstenen vloeren en trappen in het stationsgebouw van OVT Arnhem heeft, vanwege de bijzondere organische vorm van het gebouw, alle aandacht nodig. De antracietkleurige vloer, opgebouwd uit 3.500 m² Chinees graniet (Victoria Grey), wordt gelegd in samenwerking met meerdere bouwpartijen, nadat de engineers van leverancier Van Stokkum letterlijk elk onderdeel onder handen hebben gehad.

Ook voorafgaand aan de montagefase zijn de specialisten uit Venlo druk met de engineering. “Alle tegels komen op maat gezaagd en nabewerkt (gebrand en gefrijnd; red.) rechtstreeks uit China; alleen de nodige uitsparingen worden ter plaatse aangebracht”, vertelt directeur Twan Smedts. “Dan heeft er uiteraard al een engineeringsproces van onze kant plaatsgevonden, met behulp van het Revit-systeem, waardoor de ontwerpen één-op-één kunnen worden uitgewerkt.”

In de montagefase zal nagenoeg tot op de millimeter moeten worden gewerkt. “Daarbij zijn drie partijen actief; een onderaannemer die voor Van Stokkum werkt (Van Wijlick), brengt op onze aanwijzingen een speciale vulvloer vermengd met tempexkorrels aan op de vlakke betonvloer, waardoor de gewenste glooiing ontstaat; daar sluit de natuursteenlegger op aan, in één bouwstroom.”

Van Stokkum leverde eerder al de vloer- en trapbekleding voor de tunnelbak, de passerelle en de buitenentree Noord van Arnhem Centraal. Daarnaast realiseerde Van Stokkum onlangs de natuursteenvloer op de perrons­­ (7 stuks) van Rotterdam Centraal.

| 53

Al meer dan 100 jaar specialist in het realiseren van complexe bouwwerken in natuursteen.

T 0031 (0)77 351 88 54 / E info@vanstokkum.com / www.vanstokkum.com

ARNHEM | Arnhem Centraal

“Alle transfervoorzieningen zijn samengebald in een organisch gevormd stationsgebouw van zichtbeton en gekromd gecoat staal, voorzien van transparante stalen puien met zonwerend glas tot twaalf meter hoog; de betonnen panelen op het dak zijn van glasvezelversterkt hogesterktebeton.”

ENGINEERING Met de bouw van de transferhal werd in mei 2012 gestart. De bouwcombinatie OV Terminal Arnhem, bestaande uit Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling bv en BAM Utiliteitsbouw bv, moest de complexe constructie op basis van een organische vorm mogelijk maken (zie ook kader). De uitvoerende partijen re-engineerden het constructief ontwerp daartoe van volledig betoncasco naar een beton-staalconstructie: de onderbouw wordt gerealiseerd op basis van in situ betonbouw; het schaaldak van de OV Terminal wordt uitgevoerd in staal. “Met een grote reductie in gewicht tot gevolg, en met behoud van de vorm en uitstraling”, vertelt Menno van Middelkoop, projectleider namens de bouwcombinatie. “De belangrijkste uitdaging was het vinden van een goede belastingverdeling in de hybride constructie die sluitend was op de reeds bestaande bouwdelen, waar de krachten op worden afgedragen. Dat komt bovenop de constructieve uitdagingen die de vorm van het gebouw al met zich meebrengt, maar vrijwaart een belangrijk deel van het bouwproces van weersinvloeden.”

“Voor deze deelconstructie is het letterlijk 'de omgekeerde wereld'. Het is alsof je met verschillende partijen een prototype van een gebouw ontwikkelt”, stelt van Middelkoop. “Ook logistiek is het puzzelen, want vanwege de complexe gebogen staalconstructie dient de bouw op verschillende plekken tegelijkertijd gereedgemaakt te worden voor een volgende fase.”

'EINDRESULTAAT ZAL OVERTUIGEN' Planningstechnisch is alles op orde. “In januari werd het hoogste punt bereikt; in maart werd het grootste stalen element van het aanliggende kantoorgebouw geplaatst en rond de bouwvak is de transferhal winden waterdicht”, vertelt ProRail-bouwmanager Aad Otting, die verwacht tussen de bouwvak en december 2015 op te leveren. “In de tussentijd wordt her en der wat geschoven met looplijnen, maar de reiziger zal daarvan zo min mogelijk merken. De bouw heeft ook geen invloed op de dienstregeling.” “Dit project mag ontwerptechnisch en organisatorisch misschien complex zijn, de reiziger staat op één”, vult Van Helmond aan. De genoemde fasering van de bouw is achteraf een zegen. “Je moet kunnen bijsturen als projectorganisatie. Wij dienen verschillende opdrachtgevers, waaronder gemeentebesturen in wisselende samenstelling, continu te overtuigen, terwijl alleen het eindresultaat dat écht kan. Pas als Arnhem Centraal klaar is, komen alle puzzelstukjes samen.” ❚

OMGEKEERDE SCHEEPSROMP De betonnen onderbouw vormt na oplevering met 150 stalen elementen de stationshal van Arnhem Centraal. Om de uitstraling van het schaaldak in overeenstemming te brengen met de betonnen bouwdelen wordt een speciale metallic coating gebruikt. De stalen elementen bestaan op hun beurt weer uit honderden delen, als een omgekeerde scheepsromp.

De koepel van het schaaldak wordt dan ook gebouwd in samenwerking met een scheepsbouwer die zich de laatste jaren steeds meer in architectuur specialiseert: Centraalstaal.

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP UITVOERING

BOUWPERIODE

Gemeente Arnhem, NS, Ministerie van Infrastructuur & Milieu, ProRail UNStudio (Ben van Berkel e.a.)

Bouwcombinatie Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling bv en BAM Utiliteitsbouw bv (transferhal) mei 2012 – eind 2015 (transferhal)

'VORM VOLGT INFRASTRUCTUUR' Ben Van Berkel (UNStudio) vond als hoofdontwerper van Arnhem Centraal de juiste vorm bij de in het masterplan geformuleerde doelstellingen. De constructies die nodig zijn om de infrastructuur mogelijk te maken, zijn samengevoegd in 'één helder gebaar': de transferhal, met als belangrijkste kenmerk de zogenoemde 'twist'.

“De basis van het ontwerp van Arnhem Centraal is een grondige analyse van de vervoersstromen. Vorm volgt dus infrastructuur in dit ontwerp”, vertelt Van Berkel.

“De centrale lounge van de transferhal is de open ruimte die overblijft te midden van de twistconstructie – een organische vorm. De reiziger, die overal altijd mensen ziet lopen en vrij doorzicht heeft naar zijn volgende bestemming, zal Arnhem Centraal hierdoor ervaren als een prettig verblijfsgebied. De architectuur is feitelijk de bewegwijzering. Vanaf de Sonsbeekzijde ervaar je de dynamiek van het station juist doordat je er vanuit een hoger gelegen positie op neerkijkt. Uniek in Nederland.”

Het realiseren van infrastructuur voor groeiende mensenstromen in publieke gebouwen is een grote uitdaging voor hedendaagse architecten, zegt Van Berkel, die sinds eind jaren negentig werkt aan Arnhem Centraal. “De laatste jaren hebben wij onderdelen van dit ontwerp daarom al getoetst in andere, reeds gerealiseerde gebouwen, zoals het Mercedes Benz Museum in Stuttgart. Gezien de rol van de OV Terminal in de hedendaagse stad, kun je zeggen dat wij indertijd visionair zijn geweest door Arnhem Centraal te beschouwen als vliegwiel van stedelijke ontwikkeling. Nederlanders staan hierom in het buitenland hoog aanschreven.”

| 55

ARNHEM | Pathé-bioscoop

Tekst: Liliane Verwoolde, Het tekstbureau

Beeld: EUP design

PATHÉ-BIOSCOOP IN HET HART VAN ARNHEM

‘IN DE BINNENSTEDEN IS RUIMTE VOOR NIEUWE FUNCTIES’ In het hart van Arnhem verrijst een nieuwe Pathé-bioscoop. De nieuw ontwikkelde bioscoop komt in een opvallend gebouw met ‘torengedeelte’. Op de begane grond zorgen de entree van de bioscoop, de winkels, horecagelegenheden en terrassen voor vertier en dynamiek.

Samen vormen ze een verrassende verbinding tussen station Arnhem Centraal en het winkelcentrum. Wie wil shoppen, eten, drinken of een film wil pakken, heeft hier alles binnen handbereik.

Met de bouw van de Pathé-bioscoop in het hart van Arnhem – tussen station en winkelgebied – speelt Epicurus in op de huidige ontwikkelingen in binnenstedelijke gebieden. “De monocultuur van winkels is door de crisis behoorlijk teruggelopen”, vertelt Bernard van der Schans, directeur van Epicurus. “Dat biedt ruimte voor nieuwe functies in de binnensteden, die – net als winkels – zorgen voor dynamiek en spin-off. Als eerste denk je dan aan horeca en leisure. Maar een bioscoop past natuurlijk ook uitstekend in dit plaatje.” De bioscoop – ontwikkeld door Epicurus in opdracht

56 |

van Pathé – vormt de bovenverdieping van een nieuw te ontwikkelen straat met commerciële voorzieningen en horeca. De bioscoop telt negen zalen met 1.760 zitplaatsen.

maar over een binnenstedelijk project met een behoorlijke complexiteit”, vertelt Van der Schans.

“Dat zijn de projecten waar wij als ontwikkelaar warm van worden.”

BINNENSTEDELIJK PROJECT

OVERGANGSGEBIED

Epicurus is voor Pathé vrij lang op zoek geweest naar een aantrekkelijke locatie in Arnhem.

Onderdeel van de zoektocht is een bezoek aan de gemeente, waar zij verneemt dat het stationsgebied een optie kan zijn. “In dat geval hadden we het niet meer over de bouw van een bioscoop,

In samenwerking met de gemeente en EUP design – het architectenbureau dat is verbonden aan Epicurus – ontwikkelt Epicurus een stedenbouwkundig plan dat uniek is voor Nederland.

De bioscoop wordt onderdeel van een volledige straat met een prominente, commerciële plint.

ARNHEM | Pathé-bioscoop

‘Het gebouw faciliteert de bedrijfsprocessen’ Boven de commerciële plint wordt – in zes lagen – de bioscoop gebouwd. Opvallend is dat er drie bioscoopzalen op elkaar worden gestapeld. Boven de Imax-zaal op de begane grond liggen nog twee lagen met drie zalen. Daartussen bevinden zich verdiepingen met ondersteunende functies zoals toiletten. Met deze gestapelde bouw voldoet het gebouw aan de gemeentelijke wens van een hoogte-accent. Bovendien maakt de levendigheid van de winkels van het stationsgebied een echt overgangsgebied. De bezoeker die van het station naar het winkelcentrum wandelt, komt als vanzelf in de sfeer van uitgaan.

HET ‘EUREKA-GEVOEL’ “Echt goede ideeën komen tot stand door naar alle partijen te luisteren”, vertelt Van der Schans.

“We moeten de signalen uit de omgeving opvangen en respecteren, maar ook die van elkaar. Dat zorgt soms voor heftige gesprekken, want ‘zonder wrijving geen glans’. Uiteindelijk komt altijd het plan op tafel waarbij iedereen het ‘eurekagevoel’ heeft.” Daan van der Vlist, architect van EUP design is het daarmee eens. “Juist omdat we zijn blijven zoeken naar de oplossing die alle wensen kon inwilligen, ligt er nu een groots plan voor een relatief klein gebied.”

RONDE HOEKEN De sculptuur van het gebouw wordt voor een groot deel gedicteerd door de functie van

Vertier en dynamiek maken van het stationsgebied een echt overgangsgebied

het gebouw. Zaaloppervlakken, zichtlijnen en wachtruimtes liggen vast. “Het gebouw moet de bedrijfsprocessen faciliteren”, licht Van der Vlist toe. “Pathé heeft hierover uitgesproken wensen.

Zo zijn Pathé-bioscopen altijd uitgerust met de nieuwste technieken en de beste faciliteiten.”

Toch heeft EUP design nog voldoende ruimte gevonden voor esthetische verrassingen. Aan

de buitenzijde zorgen de ronde hoeken en het kleurgebruik voor een vriendelijke uitstraling en een vloeiende overgang van het station naar de binnenstad. De groene en blauwe tinten van het station verlopen geleidelijk naar het warme rood van de binnenstad. Aan de binnenzijde komen de ronde hoeken terug, waardoor de bioscoop warm en uitnodigend is. ❚

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP

ADVIES

UITVOERING BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Pathé (ontwikkelaar: Epicurus, Hoornaar) EUP design, Hoornaar (stedenbouwkundig); EUP design i.s.m. Powerhouse Company, Rotterdam (architectonisch) IMd Raadgevende ingenieurs, Rotterdam (constructie); Huygen Installatie Adviseurs, Rotterdam (installaties) Bouwbedrijf Wessels Rijssen circa € 20 miljoen mei 2014 – november 2015

| 57

ARNHEM | Pathé-bioscoop

Uitdagend bouwproject midden in de stad

Momenteel wordt er in het hart van Arnhem een nieuwe Pathé-bioscoop gerealiseerd. Pathé Arnhem krijgt de beschikking over negen zalen met in totaal bijna 1.700 stoelen. Een bouwproject met een flinke omvang en dat middenin het centrum van een drukke stad. Een typisch voorbeeld van industrieel bouwen in binnenstedelijk gebied met de bijbehorende uitdagingen.

De bioscoop vormt de bovenverdieping van een nieuwe straat met commerciële voorzieningen en horeca. De straat vormt straks een nieuwe verbinding van Arnhem Centraal naar het centrum. Met zijn drie grote bioscoopzalen boven elkaar wordt Pathé Arnhem de hoogste bioscoop van Nederland.

Zo’n bouwproject midden in het centrum van een stad, brengt enige overlast met zich mee. Maar door te kiezen voor een prefab bouwmethode, wordt deze overlast aanzienlijk verminderd.

VOORDELEN VAN PREFAB Industrieel bouwen met prefab-onderdelen en een gestandaardiseerde maatvoering, maakt het mogelijk om sneller, goedkoper en duurzamer te bouwen.

58 |

Dit kan alleen bereikt worden met verregaande standaardisatie van producten en processen. De keten moet naadloos op elkaar aansluiten. Standaardmaten en geïntegreerd gebruik van software zorgen voor een optimaal proces met lagere faalkosten, minder vervoersbewegingen en tevreden eindgebruikers.

VAN FUNCTIE VERANDEREN VBI levert een bijdrage aan de draagconstructie van het gebouw. De lengte van de vloerelementen zorgt voor grote vloeroppervlakten, die flexibel indeelbaar zijn. In de toekomst kan dit gebouw daardoor van functie veranderen. Naar verwachting wordt het nieuwe leisure-complex in november 2015 in gebruik genomen. ❚

AMSTELVEEN | Cobra Kwartier

Tekst: Henk Geist

Cobra Kwartier: luxe huurappartementen in voormalige kantoortoren Een voormalig kantoorgebouw aan het Kostverlorenhof in Amstelveen wordt omgebouwd tot een complex met 54 luxe huurappartementen. Onder de naam Cobra Kwartier is dit het eerste herbestemde kantoorgebouw in Nederland dat een groenverklaring zal verkrijgen van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Dit is mede te danken aan het feit dat het project voldoet aan de zeer strenge energie-eis (EPC-norm van 0,6 of lager) die wordt gesteld aan nieuwbouwappartementen.

Het pand werd in 1997 aangekocht door Caransa Groep B.V. uit Amsterdam. Het gebouw met negen verdiepingen werd toen nog verhuurd aan een afdeling van de ABN-Amro bank. Nadat die afdeling was overgenomen door een ander bedrijf, kwam het gebouw in 2006 leeg te staan.

“Wij dachten er in eerste instantie aan om het pand op te knappen en als kantoorpand weer te verhuren”, zegt directeur Maurits S. Caransa.

“Dat bleek echter niet eenvoudig, gezien de groeiende leegstand van kantoorgebouwen.

Toen hebben we de beslissing genomen het gebouw een andere bestemming te geven. Dan kun je er nog voor kiezen om de gevels te handhaven en daarachter woningen te maken, maar dat past niet binnen onze filosofie. Wij verwerven geen gebouwen om ze vervolgens snel weer te verkopen. Wij doen dat om ze te behouden en om er iets moois van te maken, mede door ze een kwaliteitsimpuls te geven. Dat vond de gemeente Amstelveen ook een goed idee, die heeft een positieve rol gespeeld bij het verlenen van de vergunningen.”

TRANSFORMATIE Caransa Groep koos ervoor om het gebouw tot op het betonnen casco te slopen. Architectenbureau Heyligers – met een ruime ervaring in het transformeren van panden – is vervolgens in de arm genomen om een geheel nieuw ontwerp te maken.

Alleen het trappenhuis en de liftschacht werden gehandhaafd. In de toren komen nu duurzame tweekamerappartementen, voorzien van ruime balkons en een eigen berging op de verdieping.

Aan het betonnen casco is een stalen constructie bevestigd waaraan de balkons zijn opgehangen.

Aan de zonzijde beschikt elk appartement over een eigen balkon met een glazen borstwering. Aan de andere zijde zijn de balkons aan elkaar gekoppeld, waardoor een galerij is ontstaan waaraan de entrees tot de appartementen zijn gelegen. Deze galerij heeft een opvallende borstwering van geperforeerd staal. De stalen constructie gaat schuil achter nieuwe keramische gevelelementen. ›

| 59

AMSTELVEEN | Cobra Kwartier

Projectinfo ONTWERP EN UITVOERING E-INSTALLATIES Het ontwerp en de uitvoering van de elektrische installaties in de 54 appartementen van het Cobra Kwartier, worden verzorgd door De Blaauw Installatietechniek. Het Haarlemse bedrijf vernieuwt de elektrische installaties volledig, inclusief het aanbrengen van de dimbare LED-spotjes in de appartementen.

Overal in het gebouw wordt energiezuinige verlichting aangebracht.

Daarnaast plaatst De Blaauw de pv-panelen op het dak van het woongebouw, waarbij iedere woning wordt aangesloten op twee zonnepanelen. Tot slot legt de installateur de video-intercominstallatie aan.

Voor nutsbedrijven verzorgt De Blaauw alvast de benodigde infrastructuur in de appartementen, zodat energieleveranciers, de KPN of de kabel-tv meteen aan de slag kunnen. Gezien de korte bouwtijd van nog geen vier maanden is samenwerking met andere onderaannemers een vereiste.

De Blaauw is sinds jaar en dag aangesloten bij de Uneto/VNI en is een erkend BRL 6000 installateur, een erkend Dekra Borg Technisch Beveiligingsbedrijf en een erkend Dekra Brandmeldinstallatiebedrijf volgens de Regeling Brandmeldinstallaties.

Met meer dan 45 medewerkers staan wij voor u klaar op het gebied van elektrotechniek en beveiligingstechniek.

Deskundig advies en degelijke installaties van deze tijd!

De Blaauw Installatietechniek B.V. J.W. Lucasweg 14 2031 BE Haarlem T. 023-5318744

www.deblaauw.com

727018_De Blauw Installatietechniek.indd 1

60 |

12-03-15 16:46

AMSTELVEEN | Cobra Kwartier

GROENVERKLARING Per verdieping zijn er zes appartementen in drie verschillende types, Verf, Penseel en Palet, in grootte variërend van ruim 51 tot 66 vierkante meter. Indien gewenst kan er nog een derde kamer worden gerealiseerd. De appartementen zijn tot in detail afgewerkt. Ze zijn voorzien van vloerverwarming en houten vloeren en een complete keuken, luxe badkamer en separaat toilet. De spotjes zijn al in het plafond aangebracht. Caransa: “De bewoners hoeven alleen maar hun meubels te verhuizen en gordijnen op te hangen.” Grote glazen

schuifpuien geven toegang tot het balkon. De puien worden voorzien van verschuifbare louvre zonweringspanelen. De appartementen krijgen een warmteterugwinunit en op het dak worden zonnepanelen geplaatst waarvan de opgewekte energie wordt geleverd aan de appartementen. De appartementen krijgen dan ook energielabel A. Caransa: “Mede door de toepassing van alleen FSC goedgekeurd hout en hergebruik van materialen is het Cobra Kwartier het eerste project in deze vorm dat van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland een groenverklaring zal verkrijgen.” ❚

Bouwinfo: OPDRACHTGEVER Caransa Groep B.V., Amsterdam

ARCHITECT Heyligers Design + Project, Amsterdam

CONSTRUCTEUR Van Rossum Raadgevende Ingenieurs B.V., Amsterdam

UITVOERING H&R Bouw B.V., Amsterdam

INSTALLATIES De Blaauw Installatietechniek B.V., Haarlem (E), Bonarius Techniek B.V., Zwanenburg (W), Mitsubishi Elevator Europe B.V., Veenendaal (lift)

ENERGIELABEL Sylryk B.V., Apeldoorn/Valstar Simonis B.V., Apeldoorn

BOUWPERIODE voorjaar 2014 – september 2015

Projectinfo GEVELBEKLEDING EN DAKBEDEKKING De engineering en uitvoering van de gevelbekleding, als ook de dakbedekking van project Kostverlorenhof Amstelveen zijn uitgevoerd door Erdo voor gevel en dak.

De laatste jaren participeert Erdo steeds vaker als vaste partner bij de herontwikkeling van gebouwen. Zowel voor architecten als voor aannemers. Het bedrijf wordt gedreven door innovatie. “Onze visie op gevels en daken is vernieuwend en maakt ons al meer dan 85 jaar toonaangevend als dak -en gevelspecialist.”

Voor dit project heeft Erdo al in het begrotingsstadium een duidelijke rol gehad in het waarborgen van de kwaliteit, als ook in de optimalisatie van de detailleringen. Het ontwerp van architectenbureau Heyligers is zo geoptimaliseerd dat een lange levensduur voor zowel de dak- als gevelbekleding gewaarborgd wordt.

De gevelbekleding wordt uitgevoerd in keramische Zweeds rabbat. De toepassing hiervan is in Nederland vrij nieuw. De keramische gevel wordt afgewisseld met aluminium cassettepanelen, waarin een willekeurig patroon wordt gediepdrukt. Het dak wordt vervaardigd met dakbanen van gerecycled bitumen.

Erdo voert al zijn gevelwerkzaamheden uit conform de voorschriften van Dumebo DWS. Op alle dakbedekkingswerkzaamheden geeft het bedrijf het unieke Dakmerkcertificaat af, dat tien jaar verzekerde garantie biedt.

| 61

HEERLEN | Maankwartier

Tekst: Jac Buchholz

Bouw Maankwartier Heerlen vordert

'Een dynamisch en veelzijdig ontmoetingsgebied'

Huisman koos in het noordelijk deel voor een romaanse sfeer met een intiem plein en bogen

Woningen, winkels, cafés, een hotel, kantoren, terrassen en een nieuw station. Het stationsgebied in Heerlen krijgt een geheel nieuwe invulling, met als naam Maankwartier.

Bijzonder aspect van deze ingrijpende stadsvernieuwing is dat het ontwerp is gebaseerd op een idee van kunstenaar Michel Huisman. Projectmanager Hugo Krewinkel van Bouwontwikkeling Jongen vertelt over de voortgang.

Met Maankwartier – een gezamenlijke ontwikkeling van Weller Vastgoed en Bouwontwikkeling Jongen – krijgt het gebied rondom het spoor een kwaliteitsimpuls. “Het gebied wordt verbonden door de

62 |

zogenaamde Plaat, een over het spoor gerealiseerd bouwdeel. Daarmee wordt dit deel van Heerlen een aantrekkelijke entree naar de binnenstad”, vertelt Hugo Krewinkel, die vervolgens uitleg geeft over

de betrokkenheid van kunstenaar Huisman bij het project. “Hij komt uit Heerlen en had zo zijn ideeën over de nieuwe invulling van dit deel van de stad.

Die heeft hij uitgewerkt, waarmee hij de grondlegger van Maankwartier is. Dat plan is vervolgens vertaald naar een architectonisch ontwerp.”

ROMAANSE SFEER Huisman koos in het noordelijk deel voor een romaanse sfeer met een intiem plein en bogen.

HEERLEN | Maankwartier

Hij zette verder in op een hoge kwaliteit en luxe uitstraling. Diverse zichtlijnen en verschillende verkeersstromen ondersteunen het levendige karakter. Ook komen er diverse kunstwerken.

“Kenmerkend voor Maankwartier zijn de diverse unieke aspecten; die dragen er aan bij dat er een dynamisch en veelzijdig ontmoetingsgebied ontstaat.” De bouwactiviteiten, aldus Krewinkel, zijn in volle gang. “Zo is van enkele gebouwen in het noordelijk gebied het hoogste punt al bereikt.

Hier komen onder meer een appartementencomplex met koop- en huurwoningen, diverse winkels en kantoorruimte voor de gemeente Heerlen.

Centraal in dit gebied komt het Maanplein te liggen met eronder een Jumbo-supermarkt en twee lagen parkeerruimte.”

COMPLEX PROJECT Zoals aangegeven worden Noord en Zuid over het spoor verbonden met een bouwwerk dat de naam Plaat draagt. Op de Plaat zijn onder andere een hotel en kantoorruimte voorzien. Aan de zuidzijde komt ruimte voor winkels en horeca en eveneens appartementen. Niet alleen de omvang, ook de ligging maken de realisatie van Maankwartier een complex project, merkt Krewinkel op. “Dat begint al met de planning en de hoeveelheid

bouwverkeer. Die planning is hier vanwege de aanwezigheid van spoor en station bijzonder strak.

Iedere afwijking heeft immers grote gevolgen.

Verder lopen de routes van de bussen – naar het inmiddels verplaatste busstation – over het bouwterrein. Het plaatsen van damwanden zo dicht bij de spoorlijn is eveneens iets dat nauwkeurig wordt gemonitord. En zo zijn er tal van zaken waar we oog voor moeten hebben. Per perceel heb je met verschillende partijen en uiteenlopende wensen te maken. Er is dus veel overleg, uiteraard ook met de gemeente, NS, ProRail en anderen.”

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Weller Vastgoed, Bouwontwikkeling Jongen

ONTWERPER Michel Huisman

ARCHITECT Wauben Architects

CONSTRUCTEUR Volantis/Brekelmans

AANNEMER Aannemersbedrijf Jongen, Landgraaf

W/E-INSTALLATIES Het kwaliteitsstreven van het project komt niet alleen terug in de vormgeving, maar eveneens in het gebruik van hoogwaardige materialen en de aandacht voor duurzame oplossingen, stelt Krewinkel. Zo krijgen gebouwen groene daken en sluit Maankwartier aan op project Mijnwater dat duurzame energie opwekt met behulp van de vroegere mijngangen. “Daar zijn al meerdere grote partijen uit Heerlen op aangesloten.” Hij geeft aan dat na een lange voorbereiding de bouwwerkzaamheden nu gestaag verlopen en de contouren van het project steeds duidelijker worden. “Zeker als we eind 2015 de eerste gebouwen gaan opleveren.”” ❚

Homij BV

Met Maankwartier krijgt Heerlen een dynamisch en veelzijdig ontmoetingsgebied

KOOPAPPARTEMENTEN AAN HET MAANPLEIN IN HEERLEN

NU TE KOOP

| 63

RENESSE | Familiehotel De Zeeuwse Kust

Tekst: Patricia van der Beek

Kenmerkend voor het familiehotel is de U-vorm en Zeeuwse uitstraling

Elke hotelsuite heeft een eigen keukenblok

Tekst: Patricia van der Beek

Familiehotel opent deuren voor gezinnen Afgelopen Pasen ontving het splinternieuwe familiehotel De Zeeuwse Kust in Renesse zijn eerste gasten. Tientallen gezinnen genoten van een luxe verblijf in dit sfeervol ingerichte en volledig toegeruste hotel aan het strand. Dat daar zeven maanden eerder alleen nog een begane grondvloer lag, is haast niet voor te stellen.

Slaapgedeelte met schuifpui naar het balkon

Familiehotel De Zeeuwse Kust bevindt zich op strandpark De Zeeuwse Kust in Renesse en staat geheel in het teken van gezinnen en kinderen.

Bijna alle veertig hotelsuites zijn ingericht als familiesuite voor vier of vijf personen, met een ouderslaapgedeelte, een living met schuifpui naar het terras of balkon, een keuken, badkamer en toilet. Voor de kinderen is er een eigen, kindvriendelijk ingerichte slaapkamer. Het hotel biedt tevens ruimte aan zes mindervalide hotelsuites, twee XXL familiesuites, een babysuite, twee kindersuites voor zes personen, een bruidssuite en een wellness suite. De meeste kamers kunnen indien gewenst gekoppeld worden.

KARAKTERISTIEK ONTWERP

Sfeervol ingerichte ouderslaapkamer in maritieme stijl

Architectonisch gezien sluit het hotel aan op de karakteristieke bebouwing in Zeeland. Kenmerkend voor het ontwerp van het tweelaagse hotel is de U-vorm. En met zijn zwartkleurige gevels, rode pannen en puntdaken heeft het familiehotel een vergelijkbare uitstraling als het centrumgebouw op het park. Aannemingsbedrijf Fraanje B.V., die dit centrumgebouw destijds ook realiseerde, kon snel met het ontwerp uit de voeten. “De planning was een ander verhaal”, zegt projectleider Marcel Beenhakker van Fraanje. “Voor de start van het toeristenseizoen in 2014 brachten we de fundering en de begane grondvloer aan. Daarna lag het werk, in verband met de aanwezige toeristen, stil. In september 2014 startten we de werkzaamheden weer op. In januari 2015 begonnen we al met de afbouw om op 1 april te kunnen opleveren.”

RUWBOUW, AFBOUW EN INSTALLATIES Over de bouwwijze vertelt Beenhakker: “Het casco is opgetrokken uit betonnen vloeren, een betonnen dakvloer, kalkzandsteen wanden en houtskeletbouwelementen om de gevel te sluiten. De gevels zijn voorzien van kunststof kozijnen en onderhoudsarme eternit sidings. De platte dakdelen voorzagen we van PVC dakbedekking, de hellende delen van betonpannen. In de afbouwfase brachten we wand- en vloertegels aan, we legden PVC vloerstroken en verzorgden alle wand- en plafondafwerkingen. De keukenblokken en wastafelbladen zijn door de opdrachtgever verzorgd.”

De werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties vielen onder de verantwoordelijkheid van Fraanje. Beenhakker: “Het meest bijzonder is de klimaatinstallatie. Gekozen is voor een energiezuinig VRF-systeem dat elke kamer afzonderlijk kan verwarmen en koelen.”

64 |

RENESSE | Familiehotel De Zeeuwse Kust

Het hotel is sfeervol ingericht en volledig toegerust

GEBRUIKSKLAAR OPGELEVERD Beenhakker is tevreden over het eindresultaat. “Qua planning hebben we echt wel iets neergezet”, blikt hij terug. “We werkten diverse vakanties door en tijdens de afbouw moesten we de nodige voorzieningen treffen om ruimten droog te stoken. Het gebouw was toen nog niet helemaal wind- en waterdicht en de definitieve aansluiting was nog niet gereed, maar om de planning te halen, moesten we starten met het stuc- en spuitwerk. Toen we eenmaal met zes tot acht kamers tegelijk gingen opleveren, ging het snel en kon de opdrachtgever met de inrichting aan de slag. In een prettige, efficiënte samenwerking leverden we op 1 april een zeer fraai, gebruiksklaar gebouw op.” ❚

De hotelsuites zijn stijlvol ingericht volgens het thema 'strand'

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Strandpark De Zeeuwse Kust, Renesse

ONTWERP Den Hollander Bouwadvies en ontwerp B.V., Klundert UITVOERING Aannemingsbedrijf Fraanje B.V., 's-Heer Arendskerke BOUWPERIODE maart 2014 – april 2015 OPPERVLAKTE 2.975 m² BVO

Projectinfo

RUIME HOTELSUITES IN EEN ZEEUWS JASJE Met de ontwikkeling van familiehotel De Zeeuwse Kust maakte de familie Ruijtenberg, eigenaar van Strandpark De Zeeuwse Kust, haar ambitie waar: een hotel dat volledig is toegerust op (grote) gezinnen. Den Hollander Bouwadvies en Ontwerp werkte deze ambitie uit in een architectonisch, bouwkundig en constructief ontwerp.

“De hotelsuites zijn ruim opgezet en kunnen gekoppeld worden”, vertelt algemeen directeur Pieter den Hollander van Den Hollander Bouwadvies en Ontwerp. “Het interieur is volledig door Denise Ruijtenberg ontworpen. Qua exterieur ontwierpen we het hotel in Zeeuwse stijl, met kenmerkende zwarte gevels en rode, deels puntige daken. Om het gebouw bestand te maken tegen zout- en zandinvloeden, pasten we kunststof kozijnen en RVS hang- en sluitwerk toe.”

Prettige samenwerking “We verzorgden ook de vergunningsaanvraag”, vervolgt Den Hollander. “Het park ligt in Natura 2000, een beschermd natuurgebied waarvoor specifieke regels en procedures gelden. Het voortraject was hierdoor intensief, maar verliep in prettige samenwerking met zowel de opdrachtgever als de gemeente. Mede door de goede gezamenlijke voorbereiding kon de uitvoering snel opgestart en gerealiseerd worden.”

| 65

AMSTERDAM | Fabriek Struyk Verwo Infra

Tekst: Liliane Verwoolde De nieuwe fabriekshal behoort tot de grootste fabrieken van betonnen bestratingsmaterialen

INPANDIGE SILO’S VERHOGEN DE KWALITEIT

Slim construeren

met raatliggers De nieuwe fabriekshal is één van de grootste fabrieken voor betonnen bestratingsmaterialen

Naast de bestaande fabriek voor bulkartikelen, bouwt Struyk Verwo Infra in Amsterdam een nieuwe fabriek voor speciale producten zoals betonnen trottoir bochtbanden en hoekstukken. Met deze uitbreiding concentreert het bedrijf drie vestigingen op één locatie.

De bouw van de fabriek brengt Struyk Verwo Infra uiteenlopende voordelen. Zij beschikt op industrieterrein Westpoort over een uitstekende bereikbaarheid via de weg en over het water.

Concentratie van drie vestigingen op één locatie ondersteunt het principe van One Stop Shop en in Westpoort staat de milieuvergunning toe dat het bedrijf 24/7 produceert. Daarnaast voldoet het gebouw aan de laatste inzichten op het gebied van betonwarenproductie voor de infrastructurele markt. Bouwer van de fabriekshal is R.A. van Leeuwen Bouwbedrijf.

BOUWEN IN FASEN De nieuwe fabriekshal is één van de grootste fabrieken voor betonnen bestratingsmaterialen.

Daar zit voor Van Leeuwen dan ook meteen de uitdaging. “Een gebouw met een oppervlakte van 6.000 m² kun je alleen gefaseerd bouwen”, vertelt Peter de Wit, projectmanager van Van Leeuwen Bouwbedrijf. “We hebben eerst het grondwerk verricht en geheid, vervolgens hebben we de fundering en betonvloer gestort. Daarna heeft Struyk Verwo Infra zelf de inrichting van de mengen doseerinstallatie en de silo’s aan de achterzijde van het terrein opgepakt. In diezelfde tijd werkten wij aan de voorzijde aan de opbouw van het pand.

Toen Struyk Verwo Infra klaar was met de silo’s, hebben wij het hele pand gedicht.”

NATTE START De samenvatting is kort en duidelijk, maar doet geen verslag van de weersomstandigheden tijdens de uitvoering. “We hadden net de bouwput gegra-

66 |

ven”, vertelt De Wit. “6.000 m² in totaal, toen er op 28 juli 2014 een ware wolkbreuk losbarstte.

Binnen een uur stond de hele bouwput vol met water. Later hoorden we dat het een landelijk record was sinds er metingen plaatsvinden.” Om het werk weer op te kunnen pakken, moest de bouwput worden leeggepompt. Vervolgens bracht Van Leeuwen 527 betonpalen in de grond om de fabriekshal een stevig fundament te geven.

VLOT DOORBOUWEN Dan gaat de bouw snel. Op de fundatie wordt de staalconstructie opgebouwd met raatliggers.

“Raatliggers zijn speciaal ontwikkeld voor grote overspanningen met geringe belastingen”, vertelt De Wit. “Met de grote overspanningen – en het minimale aantal kolommen – kan Struyk Verwo Infra de ruimte eronder vrij indelen.” De gevels worden in één handeling gedicht met geïsoleerde sandwichplaten en het dak wordt voorzien van stalen dakplaten met isolatie.

INPANDIGE SILO’S Opvallend is de plaats van de silo’s. Deze zijn – met een hoogte van 23 m – inpandig gesitueerd. Silo’s, besturingsapparatuur en grondstoffen worden nu niet beïnvloed door het weer, waardoor minder storingen optreden en Struyk Verwo Infra de continuïteit van haar activiteiten kan verhogen.

Onder geconditioneerde omstandigheden zal ook de kwaliteit van het betonmengsel toenemen. De Wit: “Buiten die ene stortbui was het een bouwproces volgens het boekje. We hebben het werk twee weken voor de deadline opgeleverd.” ❚

AMSTERDAM | Fabriek Struyk Verwo Infra

Bouwinfo OPDRACHTGEVER

Projectinfo

Struyk Verwo Infra, Amsterdam

ARCHITECT Marco Bruijnes Architectebureau, Nieuwkoop

HOOFDCONSTRUCTEUR Raadgevend Ingenieursburo Van Dijke, Alphen aan den Rijn

AANNEMER R.A. van Leeuwen Bouwbedrijf, Alphen aan den Rijn

STAALCONSTRUCTIE

STAALCONSTRUCTIE MET KUBELBANEN Voor de staalconstructie van de nieuw te bouwen fabriekshal van Struyk Verwo Infra verwerkt Constructie van Doorn BV maar liefst 800.000 kg staal. “De staalconstructie van de fabriekshal behoort zeker tot onze grotere werken”, geeft Gerard van Doorn onmiddellijk toe. “Maar de uitdaging van dit werk zit in de complexiteit van de kubelbanen en het hoogteverschil met het silogebouw.”

Constructie Van Doorn, Ochten

GEVELBEKLEDING Hardeman Dak en Gevelsystemen, Kootwijkerbroek

INSTALLATIES M.W. de Leeuw en Zonen installatiebedrijf, Koudekerk aan den Rijn (W), Timmers Elektrotechniek, Uden (E)

BOUWSOM € 3.200.000,00

BOUWPERIODE mei 2014 – maart 2015

Constructie Van Doorn BV tekende, produceerde en monteerde de staalconstructie. Vervolgens bracht zij de betonelementen, dak- en wandbeplating aan. Tot dusver zijn dit voor van Doorn routinewerkzaamheden, die vlot verliepen. Uitdagender is het plaatsen van de kubelbanen.

“De hal heeft verschillende hoogtes”, verduidelijkt Van Doorn. “Op sommige plaatsen is de hal 10 m hoog op andere plaatsen wel 24 m. Dat betekent dat de kubelbanen – waarmee het beton uit de silo’s van achter naar voren wordt getransporteerd – niet uitsluitend recht lopen.

Ze maken hellingen en bochten, soms zelfs 3D-bochten. Het heeft veel engineering gevraagd om de delen juist te produceren. Ook de montage vroeg om extra aandacht. Omdat alle banen vrij dicht onder het dak hangen, was montage met een mobiele telekraan niet mogelijk. Alle elementen – in totaal ca 800 m – zijn daarom met eigen autolaadkraan omhoog gebracht. Dit was een intensieve klus.”

INDUSTRIEWEG 21  OCHTEN TEL. 0344 64 36 22 INFOVANDOORN.NET

WWW.VANDOORN.NET 728014_Van Doorn BV.indd 1

08-05-15 10:48

| 67

KERKRADE | C-City

Tekst: Jack Buchholz Beeld: Shift architecture urbanism

DISCOVERY CENTER CONTINIUM BREIDT UIT

‘Museumkwartier en entree naar de stad’ C-City, zo luidt de naam van het in aanbouw zijnde museumkwartier in Kerkrade, dat ontstaat rondom het al bestaande Discovery Center Continium. Continium breidt uit en er komen twee nieuwe gebouwen bij: Cube en Columbus.

Het ontwerp van het Kerkraadse museumkwartier, afkomstig van Shift architecture urbanism, toont een stedenbouwkundig ensemble van gebouwen, verbonden door een ondergronds landschap. Elk gebouw heeft een specifieke, herkenbare gevelafwerking. Naast het museale aspect is er nadrukkelijk rekening gehouden met de omgeving en gaat het gebied fungeren als een aansprekende entree naar de stad en het nabijgelegen station.

Aanleiding voor dit omvangrijke bouwproject is dat Continium – dat tot 2009 de naam Industrion droeg en dat is gewijd aan de ontwikkelingen van wetenschap en techniek in verleden, heden en toekomst – uit zijn jasje begon te barsten, vertelt directeur Hans Gubbels. “We zijn gegroeid van zo’n 30.000 naar circa 120.000 bezoekers per jaar. Daarom zijn we enkele jaren geleden gaan nadenken over uitbreiding. Niet alleen in ruimte, ook wat betreft de thematiek. Zo kwamen we uit bij het thema design, over hoe er vanuit de techniek oplossingen worden aangedragen voor maatschappelijke uitdagin-

68 |

gen. En op het thema aarde en duurzaamheid. Beide thema’s krijgen een eigen onderkomen, respectievelijk Cube en Columbus, waarmee we tevens andere doelgroepen willen aanspreken.”

STRAKKE PLANNING Shift gaf met haar ontwerp, zegt Gubbels, het beste invulling aan het idee om van het museumkwartier tevens de entree en verbinding met de rest van de stad te maken. “Zij kwamen bijvoorbeeld ook met de suggestie om een vierde bouwvolume toe te voegen, Connector, een ondergronds – een mooie verwijzing naar het mijnverleden – bouwdeel dat als centraal toegangsgebied en verbindingsgebouw gaat fungeren.” Nadat in 2012 de eerste ideeën waren geopperd, volgde in de zomer van 2013 een eerste ontwerp, aldus Gubbels. Begin 2014 was de financiering rond en enkele maanden later vond de aanbesteding plaats. De gunning volgde in september. Daarna werd razendsnel met de bouwactiviteiten begonnen. “Omdat we 23 oktober van

KERKRADE | C-City

daarom een bolvormig gebouw waarvan de onderste helft tot zo’n zestien meter onder het maaiveld komt te liggen. In die onderste helft komt het Earth Theater, een omgekeerd planetarium waarin de bezoekers zich astronauten wanen, die vanuit het heelal terugkijken naar de aarde. Vanaf twee ringvormige balkons met glazen vloeren kijken zij op een holle megaprojectie met een doorsnede van zestien meter. “We gaan de grond in, in een gebied vol gangenstelsels, opnieuw een bijzondere uitdaging. Ook het bouwen van vier gebouwen met elk een eigen karakter en uiteenlopende materialen en bouwstromen, zorgt voor extra complexiteit. Als alles klaar is, ligt hier een bijzonder complex met een bouwgeschiedenis die zeker net zo bijzonder is.” ❚

Bouwinfo dit jaar weer open willen. Ja, we leggen ons een bijzonder strakke planning op. Dat maakt het extra spannend.”

EIGEN IDENTITEIT In de nieuwe opzet blijft Continium zijn eigen identiteit behouden, een ontdekcentrum voor wetenschap en techniek. Cube gaat in op de techniek rondom ‘human needs’ met onder meer wisseltentoonstellingen in samenwerking met collega-musea en met een interactieve benadering. Voor Columbus is gekozen om de bezoeker de aarde te laten ervaren zoals astronauten dat vanuit het heelal doen, maakt Gubbels duidelijk. “De inspiratie kwam van drie astronauten die in het ISS-ruimtestation hadden gezeten.” Columbus wordt

OPDRACHTGEVER ARCHITECTUUR EN STEDENBOUW ADVISEUR CONSTRUCTIE ADVISEUR BRANDVEILIGHEID EN BOUWBESLUIT ADVISEUR INSTALLATIETECHNIEK BOUWMANAGEMENT UITWERKING CONSTRUCTIE AANNEMER INSTALLATIES

Continium, Kerkrade Shift architecture urbanism, Rotterdam ABT, Delft Bureau Bouwkunde, Rotterdam Bremen Bouwadvies, Heerlen Bremen Bouwadvies, Heerlen Van de Laar, Eindhoven Mertens Bouwbedrijf, Weert Spie, Elsloo

OptilogX | 69

HASSELT | DC Scania

Tekst: Liliane Verwoolde Beeld: Schagen Groep Hasselt/Harry ten Caat

530 TON STAAL OP NATTE GROND

Een impuls voor de economie van Zwolle en omgeving

De laadkuilen – waar de vrachtwagens straks kunnen ‘aandocken’ – zijn voorzien van beweegbare vloeren en fraaie overheaddeuren.

Vrachtwagenbouwer Scania – wie kent het van oorsprong Zweedse bedrijf niet – is de huurder van een totaal nieuw distributiecentrum in Hasselt. Het uitgestrekte dc ligt direct aan het water, zodat de aan- en afvoer van containers kan plaatsvinden vanaf twee insteekhavens en een containerterminal.

70 |

Als Dycore het industrieterrein verlaat, ligt het enorme terrein enige tijd braak, wachtend op een nieuwe bestemming. Totdat Herontwikkelings Maatschappij Overijssel – kortweg ‘HMO’ – zich erover buigt en in overleg met de provincie Overijssel en enkele beleggers contact legt met Scania. Deze heeft zeker oren naar een dc op het terrein, van waaraf zij haar ‘knocked down’ pakketten direct kan verschepen. In nauw overleg met de beleggers wordt een ontwerp uitgewerkt en in oktober 2014 heit bouwbedrijf Salverda de eerste paal in de grond. Het bedrijf bouwt het distributiecentrum voor Scania en vernieuwt de infrastructuur van het haventerrein.

HEIWERK

Aanbrengen drainage

Aanbrengen beplating

Het distributiecentrum is immens. Scania richt een klein gedeelte van de 20.000 m² tellende bedrijfshal in als kantoor. Het overige gedeelte blijft nagenoeg leeg, zodat er met grote materialen gewerkt kan worden. Salverda begint met de fundering van het terrein. “Dat was vooral een natte klus”, vertelt Jan Klasen, senior projectleider van bouwbedrijf Salverda. “Het terrein grenst aan het Zwarte Water en heeft dus een uitermate zachte ondergrond.

Om het werkbaar te maken, hebben we het waterpeil eerst 2 m laten zakken en een stevig zandpakket uit het water gehaald. Daarna hebben we 5.570

HASSELT | DC Scania

betonpalen geheid.” Om het tempo zo hoog mogelijk te houden, verricht Salverda dit werk vanaf vijf stellingen tegelijk.

STAALCONSTRUCTIE EN WERKVLOER Terwijl Salverda nog aan het heien is, gaan Kampstaal en Kamplacon aan de slag met de staalconstructie. Zij bouwen het frame en voorzien dit van aluminium beplating. In totaal verwerken zij 530 ton staal. Zo klimt het distributiecentrum – achter de fundering aan – tot een hoogte van 13 m. Als ook het dak en de wandbekleding zijn aangebracht, gaat Salverda over tot het storten van de begane grond. Scania verricht haar activiteiten straks op een massief gewapende betonvloer met een dikte van 23 cm.

INRICHTING HAVENTERREIN “Het is een mooi strak gebouw geworden”, vindt Klasen. “Het is niet alleen maar staal. Het heeft ook grote raampartijen. De laadkuilen – waar de vrachtwagens straks kunnen ‘aandocken’ – zijn voorzien van beweegbare vloeren en fraaie overheaddeuren. Het kantoorgedeelte is tot en met de vloerbedekking ingericht. Als Scania zijn intrede doet, kan zij meteen aan de slag.” Salverda rest dan nog de inrichting van het haventerrein. Zij vernieuwt de complete infrastructuur, inclusief bolders, toegangswegen, terminals en de installatie van de grote kraan. “Op dit industrieterrein rijdt het vrachtverkeer straks af en aan.

Dan moeten de toegangswegen goed geregeld zijn. Ook transportonderneming Westerman heeft inmiddels besloten om zich hier te vestigen. Voor dit bedrijf gaan we ook een grote hal bouwen, evenals enkele haventerminals. Dit terrein betekent een geweldige impuls voor de economie van Zwolle en omgeving.” ❚ Heipalen aanbrengen

Projectinfo HET COMPLETE STAALWERK STAAT IN MINDER DAN 2,5 MAAND De staalconstructie van zo’n 530 ton, het volledige stalen dak en de gevelbeplating van Scania worden geleverd en gemonteerd door Kampstaal en Kamplacon.

En dat in een termijn van nauwelijks 2,5 maand.

Distributiecentrum scania | Hasselt

De kracht van dak-, wand- en staalconstructies in één

Om deze korte uitvoeringsperiode waar te maken, wordt het werk eerst tot in detail voorbereid. Opdrachtgever Salverda, Kamplacon en Kampstaal hebben voor de aftrap van het werk veelvuldig overleg. En dat gaat niet alleen over de engineering.

Ook de logistiek krijgt bijzondere aandacht. “De 130 vakwerkspanten – elk 30 m lang – zijn geproduceerd in onze eigen fabriek in Emmeloord”, vertelt Rieks Jansen, directeur van Kampstaal. “Met deze lengte moesten we slim manoeuvreren, om ze in de fabriek een plaats te geven. Vervolgens moesten ze allemaal per ‘lang transport’ van Emmeloord naar Hasselt worden getransporteerd. Dat was best een uitdaging. Op die momenten pluk je de vruchten van het feit dat Kampstaal en Kamplacon zusterbedrijven zijn. Alles gebeurde in goed overleg en goede sfeer.”

Bouwinfo samenwerking sterker dan staal

Kampstaal en Kamplacon maken deel uit van:

snelle oplevering

Korte lijnen

www.kampstaal.com www.kamplacon.com

OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

HMO en beleggers uit Overijssel Bouwbedrijf Salverda, Het Harde i.s.m.

Constructiebureau Alferink Van Schieveen, Zwolle Bouwbedrijf Salverda, Het Harde Kooiker installatie, Staphorst € 6,5 miljoen oktober 2014 – april 2015

| 71

'Predicaat Excellent Concept ontwikkelt zich door aan de hand van de klantvraag' Het Netwerk Conceptueel Bouwen, met leden als aannemers, architecten, opdrachtgevers en de toeleverende industrie, vervult een platformfunctie binnen de conceptuele bouw. Uit het in 2007 opgericht netwerk kwam de Stichting Excellent Conceptueel Bouwen voort, die de 'voorhoede zichtbaar wil maken' middels het Predicaat ‘Excellent Concept’. Inmiddels zijn 10 nieuwbouwconcepten bekroond met het Excellent-predicaat; “de stichting beoogt binnen afzienbare tijd ook de predicatie van de voorhoede van opdrachtgevers en deelconcepten mogelijk te maken”, vertelt voorzitter Pieter Huijbregts.

Huijbregts aanschouwde de opkomst van conceptueel bouwen als bouwadviseur van nabij, en zag de noodzaak tot kwaliteitsontwikkeling al voor de aanvang van de bouwcrisis. “Afstemming van aanbod en klantvraag is sindsdien alleen maar noodzakelijker geworden, en predicatie van bouwconcepten daarmee ook.” Predicaat ‘Excellent Concept’, dat in november 2013 voor het eerst werd uitgereikt, omvat onder meer toetsing van de inhoud van het aangeboden concept, de achterliggende organisatie en de reeds gerealiseerde projecten van de aanbieder. Zo toetst de Stichting Excellent Concept bijvoorbeeld of er daadwerkelijke ketensamenwerking plaatsvindt tussen ketenpartners. “Daaronder verstaan wij dat de ketenpartners een inhoudelijke inbreng hebben en dat men elkaar helpt om beter met variabelen als tijd en materiaal om te gaan.”

Het instellen van het predicaat is bedoeld om de voorhoede zich verder te laten ontwikkelen. Zo kan een 'nieuwe huisvestingsindustrie ontstaan waarin de gebruiker centraal staat, maximale klantwaarde wordt geboden en duurzaam, aantrekkelijk en tegen zo laag mogelijke kosten wordt gebouwd'. Het Predicaat ‘Excellent Concept’ toetst of het aangeboden concept de prestaties levert die zijn afgesproken, of in de praktijk wordt voldaan aan de inhoud van het concept en of de organisatie achter het concept de beloftes kan waarmaken. “De toetsing is gericht op een kwalitatieve beoordeling van de vervulling van de klantvraag. De klant krijgt daarmee meer zekerheid over het eindresultaat.”

72 |

KWALITEITSBORGING DOOR AANBIEDERS Alle huidige predicaathouders zijn totaalaanbieders van nieuwbouwconcepten; inhoudelijke uitbreiding van het Excellent-keurmerk staat evenwel op de agenda. Binnen het Netwerk Conceptueel Bouwen bestaat grote interesse te komen tot een predicaat Renovatie, waartoe de voorbereidingen inmiddels in volle gang zijn. De toetsende stichting werkt daarnaast aan predicatie van deelconcepten, zoals in het kader van gevelbouw - een proces dat nog in de uitwerkingsfase verkeert.

“Conceptontwikkeling in de bouw betekent niet dat alles gestandaardiseerd kan worden. De bouw is geen massa-industrie. In de praktijk zien wij dat er veel meer maatwerk nodig is. Het gaat ons echt om de klantvraag, en hoe die zich in de toekomst ontwikkelt.” Het heeft bijvoorbeeld geen zin

totaalconcepten voor seriematige bouw van eengezinswoningen in de markt te zetten als de vraag anders is, stelt Huijbregts. “In de grote steden is de situatie totaal anders dan in krimpgebieden, en de verschillen hebben zich de afgelopen jaren versterkt. Daarbij constateren wij dat opdrachtgevers nog niet altijd goed weten te specificeren. Wij krijgen zelfs verzoeken vanuit de corporatiehoek ook de klantvraag zelf te toetsen op kwaliteit. Je zou je dus kunnen voorstellen dat er uiteindelijk een predicaat komt voor excellent opdrachtgeverschap. Een andere, belangrijke ontwikkeling is dat wij in overleg zijn met het ministerie van BZK om het Predicaat ‘Excellent Concept’ een rol te laten spelen in de technische toets van de omgevingsvergunning.” Die wordt dan nog steeds door de gemeenten verleend, maar de kwaliteitsborging zal via de aanbieders verlopen. ❚

10 nieuwbouwconcepten voorzien van Predicaat ‘Excellent Concept’ Huybregts Systeembouw – HSC Gezinswoning Trebbe Groep – Basiswonen Reinbouw – Betaalbaar Wonen KlokWonen – BaseHome Van Wanrooij Bouw & Ontwikkeling – Optio BAM Woningbouw – W&R Schutte bouw en ontwikkeling – leefiD BVR Groep – BVR Woon+ TBI - beterBASIShuis & lekkerEIGENhuis

| 73

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Huybregts Systeembouw

ESTHETIEK, TECHNIEK EN FINANCIﾃ起 ZIJN DOORSLAGGEVEND BIJ (VER)NIEUWBOUWPROJECTEN

Het beste van drie werelden Het meest technisch vervolmaakte woningontwerp, zal nooit een hit worden. Bij de bouw van een woning moet altijd worden gezocht naar het optimum tussen de esthetische wensen van de klant, de technische mogelijkheden ﾃｩn het financiﾃｫle plaatje dat daarbij hoort. Daarnaast speelt ook de bouwtijd een steeds belangrijkere rol in projecten, zeker bij renovatieprojecten, uitbreidingen en vervangende nieuwbouw.

74 |

Huybregts Systeembouw speelt hier onder andere op in met de HSC Gezinswoning, een woning die flexibel is in functionaliteit, afmeting en indeling. En die qua esthetiek en materialisatie volledig kan worden afgewerkt naar de wens van de klant. “We maken gebruik van een vaste, energetisch en constructief geoptimaliseerde technische basis, die steeds het esthetische jasje krijgt die de opdrachtgever wenst”, vertelt directeur Paul Uppelschoten.

DESIGN EN BUILD “Ons concept betreft een zogenaamd Design en Build concept”, legt hij uit.

“De klant geeft zijn esthetisch kader aan, wij kleuren het verder in, met inzet van onze bewezen productfamilies. De gevraagde prestaties worden door onze engineeringsafdeling vertaald naar de juiste techniek en materialisatie. Hierbij wordt actief gebruikgemaakt van BIM. Ontwerpen kunnen zo snel ontwikkeld en aangepast worden aan de wensen van de klant.”

Zo kan niet alleen sneller projectoverstijgend worden gebouwd, maar wordt ook snel inzichtelijk hoe de woning er van binnen en van buiten uit komt te zien. “Wil de opdrachtgever toch een andere gevel of plattegrond? Dat kan, we simuleren vooraf de gemaakte keuzes en kunnen deze aan de specifieke wensen aanpassen, voor een optimaal resultaat. We houden niet vast aan standaardmaten. Onze casco’s worden – computergestuurd – in de fabriek vervaardigd, waardoor een paar centimeter verschil in bijvoorbeeld de breedte niet uitmaakt.”

PREDICAAT ‘EXCELLENT CONCEPT’ De HSC Gezinswoning werd in november 2013 als eerste concept in Nederland beloond met het Predicaat ‘Excellent Concept’, afgegeven door Stichting Excellent Conceptueel Bouwen. “Het predicaat is bedoeld om, tussen alle bestaande concepten, het kaf van het koren te scheiden en biedt opdrachtgevers zekerheid omtrent de propositie van de aanbieder”, vertelt Uppelschoten. “Het concept is ge-audit en toont aan dat de aanbieder maakt wat hij belooft.”

Huybregts Systeembouw past het concept al jaren succesvol toe, vertelt hij.

“We zijn ruim vijf jaar geleden gestart met seriematige woningvergrotingen. We hebben de HSC woningvergrotingen onder andere gerealiseerd in AmsterdamIJburg, Nijmegen en Eindhoven. Daarnaast hebben we vervangende nieuwbouw gerealiseerd in bijvoorbeeld ’s-Hertogenbosch, Horst, Breda en Zevenbergen. In de toekomst verwachten we dat het aantal projecten alleen maar zal toenemen, ook bij koopwoningen. Want de bouw tracht al jaren – naar voorbeeld van de automobile-industrie – om ontwerp en proces te standaardiseren en resultaat te garanderen. Ons concept speelt hierin een belangrijke rol.”

In het concept ligt de nadruk op integraal bouwen, gericht op het verhogen van de klantwaarde, vertelt Uppelschoten. “Dit vraagt om goede afspraken tussen alle betrokkenen. Zowel intern als extern. En dat is niet altijd even makkelijk. In de bouw zijn we gewend om projectmatig te werken en te investeren, in plaats van over de projecten heen. De reactieve houding moet plaatsmaken voor een proactieve houding met een projectoverstijgende visie. Voor veel partijen is dat nieuw en voelt dat onwennig. Wij zijn hier echter al geruime tijd mee bezig.”

VAN RESTAURANT NAAR GEZINSWONING Uppelschoten doelt op de conceptmatige aanpak die Huybregts Systeembouw jaren geleden toepaste bij de McDrive restaurants van McDonald’s. “McDonald’s had destijds al de drang om niet projectmatig, maar over de projecten heen afspraken te maken. Door op zoek te gaan naar standaardisaties, kon slimmer gebouwd worden en werden doorlooptijden aanzienlijk verkort. In totaal hebben we zo’n 150 restaurants voor McDonald’s gerealiseerd.”

Daarna ontstond ook in de woningbouw de vraag naar sneller en efficiënter bouwen, vertelt hij. “Met name bij woninguitbreidingen en in projecten waar oude wijken plaatsmaken voor nieuwbouw, dus waar bewoners tijdelijk elders ondergebracht moeten worden, zijn korte doorlooptijden een issue. Hier hebben wij op ingespeeld door ons McDonald’s concept te vertalen naar de woningbouw. Naast de korte doorlooptijden staan een handige aanpak en een constante kwaliteit hierbij centraal.”

Begonnen voor vervangende nieuwbouw voor woningcorporaties, heeft het concept zich inmiddels doorontwikkeld naar de nieuwbouw van gezinswoningen in het algemeen, vertelt Uppelschoten. Zowel huur als koop. “Dit heeft ertoe geleid dat we ons concept hebben uitgebreid met verschillende materiaalcategorieën, met varianten specifiek voor kopers en senioren. Aanvankelijk bestond onze constructie uitsluitend uit prefab beton, maar inmiddels hebben we voor kleinere series ook kalkzandsteen concepten toegevoegd. Kalkzandsteen zorgt namelijk voor meer flexibiliteit in keuzetijd en indeling van het casco voor de bewoner. In nieuwe, toekomstige ontwikkelingen wordt ditzelfde ook mogelijk in prefab beton.”

Vanuit de lean-gedachte wordt zoveel mogelijk gewerkt met bekende vaste partners, vertelt hij. “We denken en werken samen als één bedrijf, liefst met geprefabriceerde onderdelen. Dat levert meer klantwaarde op, met meer zekerheid op een goed resultaat.” ❚

| 75

de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).

Bekijk de HSC Gezinswoning in 3D De voordelen voor u

De voordelen voor de bewoner

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

Huybregts Systeembouw maakt deel uit van VB Groep.

Download gratis het programma Junaio uit de Apple-store en scan met je smart-phone • tablet Zeer korte bouwtijd indeelbare woning of de QR-code in. Als de QR-code is herkent, richt• jeVrij je telefoon/tablet richting •de Ontwerp aanpasbaar aan omgeving • Betaalbare nieuwbouw afbeelding en je ziet onze woning in 3D. Je kunt vervolgens nog klikken en per klik woning • Snelle en laten efficiënte projectaanpak • Woning snel gereed verdiepingen verdwijnen.

WONINGTYPE 1

HSC

Kanaaldijk Zuid 5690 ABAB SonSon 48 34485034F 50 +31F(0)499 49 04 26 Kanaaldijk Zuid1,1,Postbus Postbus77,77, 5690 T +31(0)499 +31 (0)499 49 04 26 conform BIM-methodiek •T +31(0)499 Energielasten laag E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl E info@huybregts-systeembouw.nl I www.huybregts-systeembouw.nl • Projectoverstijgend toepasbaar concept • Veel keuze opties • Hoge duurzaamheidsprestatie

Woningverbetering Maakt meer mogelijk voor bewoners

VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op

VB Groep bestaat uit landelijke opererende ondernemingen op het gebied van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming i van Ontwikkelen, Bouwen en Beleggen. Iedere onderneming is zelfstandig en verantwoordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ie en verantwoordelijk voor het eigen resultaat. Tegelijk maakt ieder gebruik elkaarsexpertise. specifieke expertise.

Samen mensen van elkaarsvan specifieke Samen hebben ze de hebben mensen, ze de de kennis en ervaring om elke huisvestingsvraag efficiënt creatief in te de ervaringde om elke huisvestingsvraag efficiënt en creatief in teen vullen.

In die synergie ligt de onderscheidende Voor de synergie ligt de onderscheidende kracht van VBkracht Groep. van VoorVB deGroep. onderneminge de medewerkers en hun opdrachtgevers. de medewerkers en hun opdrachtgevers.

De ondernemingen maken onderdeel uitonderdeel van een hecht intern netwerk.

Binne De ondernemingen maken uit van een hecht intern dit netwerkdit wordt samengewerkt op het gebiedop van business netwerk wordt samengewerkt het gebieddevelopment, van business d personeelsontwikkeling en communicatie.

Ook worden faciliteiten gedeeld op personeelsontwikkeling en communicatie.

Ook worden facilite het gebiedhet vangebied automatisering en juridische en zaken. van automatisering juridische zaken.

Binnen VB Groep gemiddeld medewerkers samen met onze relaties Binnengeven VB Groep geven400 gemiddeld 400 medewerkers samen m en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt samen’.

en partners dagelijks invulling aan het thema ‘resultaat komt s

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

Begane grond

1e verdieping

Huybregts Systeembouw Huybregts Systeembouw

Roto-view

HSC HuybregtsSysteembouw, Systeembouw,onderdeel onderdeel HSC is hét label van Huybregts Huybregts Relou RelouGroep.

Groep.Dit Ditbouwbedrijf bouwbedrijfbehoort behoorttot tot van Huybregts Scan bijgevoegde QR-code groepvan vanlandelijk landelijkopererende opererendeondernemingen ondernemingen VB Groep, een groep de buitenzijde van de HSC het gebied gebiedvan vanOntwikkelen, Ontwikkelen,Bouwen BouwenenenBeleggen.

Beleggen.

Door op het Door dede bundelingvan vandeze dezedrie driedisciplines disciplines kunnen HSC concepten bundeling kunnen HSC concepten eventueel worden wordenaangevuld aangevuldtot totintegrale integraletotaaloplossingen, totaaloplossingen, eventueel gebiedsontwikkeling,exploitatieoplossingen exploitatieoplossingen inclusief gebiedsontwikkeling, enen passendefinancieringsmodellen. financieringsmodellen. passende Huybregts Systeembouw is een van de kartrekkers binnen het Netwerk Conceptueel Bouwen, een groeiende groep van nauw samenwerkende conceptaanbieders uit alle lagen van 08-02-12 week 6 10:47 Voor zowel Huur & Koop de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).Oppervlakte per woning

Netwerk Conceptueel Bouwen

voor een voorbeeld 3D visualisatie van 2e verdieping gezinswoning.

Conceptkenmerken

Doelgroep Netwerk Gezinnen Inhoud per woning Ca. 400 m Conceptueel Bouwen Conceptueel Bouwen Minimum omvang Ca. 140 m2 3

Eenheden vanaf 6 woningen

Binnenruimte

Huybregts Systeembouwisiseen eenvan vande dekartrekkers kartrekkersbinnen binnen Huybregts Systeembouw De woning is flexibel in opzet en vrij indeelbaar Energieprestatie Conceptueel Bouwen, Bouwen,een eengroeiende groeiendegroep groep van het Netwerk Conceptueel van Keuzemogelijkheid Buitenruimte nauw samenwerkendeconceptaanbieders conceptaanbieders alle lagen van nauw samenwerkende uituit alle lagen van EPC = 0 tot nul op de meter Erfafscheiding en berging inclusief bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl). de bouwkolom (www.conceptueelbouwen.nl).

Doorlooptijd

De

• Z • O • S c • P • H

Ca. 4 maanden

Esthetica Aanpasbaar aan de wensen van opdrachtgever. De buitenschil is in vorm en materialisatie flexibel te kiezen.

Visual tour

HSC

op ouw zeer

HSC

Scan deze QR-code voor een virtuele tour door de HSC gezinswoning en ervaar de mogelijkheden.

(Huybregts Systeembouw Concepten) is een

conceptuele benadering van het bouwproces, ontwikkeld door Huybregts Systeembouw. Een projectoverstijgende ontwikkelingsmethodiek die haar kracht heeft bewezen in een scala van innovatieve producten.

Kanaaldijk Zuid 1,1,Postbus Postbus77, 77,5690 5690AB ABSon Son TT+31(0)499 +31(0)499 48 48 34 50 F +31 (0)499 (0)499 49 Kanaaldijk Zuid 4904 0426 26 info@huybregts-systeembouw.nl I Iwww.huybregts-systeembouw.nl www.huybregts-systeembouw.nl E info@huybregts-systeembouw.nl

Succesvol gerealiseerd;

76 |

HSC

Jongerenwoning,

HSC

Zorgwoning,

HSC

Levensloopbestendige woning,

HSC

Woonzorgappartement,

HSC-Gezinswoning.indd 1-2 2011230_2_HSC-Woningvergroting_2.indd 1-2

Huybregts Systeembouw Systeembouwmaakt maaktdeel deeluit uitvan vanVB VBGroep.

Groep.

Huybregts landelijkeopererende opererendeondernemingen ondernemingen gebied VB Groep bestaat uit landelijke opop hethet gebied Ontwikkelen, Bouwen Bouwenen enBeleggen.

Beleggen.Iedere Iedereonderneming onderneming is zelfstandig van Ontwikkelen, is zelfstandig 08-02-12 week 6 10:47 verantwoordelijkvoor voorhet heteigen eigenresultaat. resultaat.Tegelijk Tegelijkmaakt maaktieder ieder gebruik en verantwoordelijk gebruik elkaars specifieke specifiekeexpertise. expertise.Samen Samenhebben hebbenzeze mensen, kennis van elkaars dede mensen, dede kennis en en ervaringom omelke elkehuisvestingsvraag huisvestingsvraagefficiënt efficiënt creatief vullen. de ervaring enen creatief in in tete vullen.

In In diedie synergieligt ligtde deonderscheidende onderscheidendekracht kracht van Groep.

Voor ondernemingen, synergie van VBVB Groep.

Voor dede ondernemingen, medewerkersen enhun hunopdrachtgevers. opdrachtgevers. de medewerkers ondernemingenmaken makenonderdeel onderdeel van een hecht intern netwerk.

Binnen De ondernemingen uituit van een hecht intern netwerk.

Binnen netwerk wordt wordtsamengewerkt samengewerktop ophet hetgebied gebied van business development, dit netwerk van business development, personeelsontwikkelingen encommunicatie. communicatie.

Ookworden worden faciliteiten gedeeld personeelsontwikkeling Ook faciliteiten gedeeld opop gebiedvan vanautomatisering automatiseringenenjuridische juridische zaken. het gebied zaken.

BinnenVB VB Groep Groep geven gevengemiddeld gemiddeld400 400medewerkers medewerkerssamen samen met onze relaties Binnen met onze relaties partnersdagelijks dagelijksinvulling invullingaan aanhet hetthema thema‘resultaat ‘resultaatkomt komtsamen’. samen’. en partners

Co

Voo

Doe

Gezi

Min

Eenh

Ene

Keuz EPC

Trebbe viert feest!

Dit jaar bouwen wij de 1000e Trebbe Basiswoning Bouwen is voor ons een feest. En niet alleen voor ons, ook voor de toekomstige bewoners van onze woningen. Wij begeleiden hen op deskundige en persoonlijke wijze naar de woning van hun dromen.

Komende zomer vieren we de bouw van onze 1000e Trebbe Basiswoning. En uiteraard gaan we ondertussen gewoon door met de ontwikkeling van ons woonconcept ĂŠn met bouwen, want daar ligt ons hart. Bouwen we volgend jaar onze 2000e Trebbe Basiswoning voor u?

Trebbe Basiswonen in het kort: Hoge flexibiliteit Lage bouwkosten Short time to market Snelle realisatiemogelijkheden

Meer weten?

Neem contact met ons op via 088 259 00 00 of stuur een e-mail naar ikwilbasiswonen@trebbe.nl

www.trebbe.nl

29 Koopwoningen

95 Koopwoningen

43 Sociale huurwoningen

Bedaux de Brouwer Architecten

Molenaar & Co architecten

TWA architecten

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Trebbe

‘Een complete, betaalbare woning was nog nooit zo dichtbij’ Geen massaproductie, maar woningen op maat, die aansluiten bij de wensen van de bewoner. De hoge flexibiliteit, lage bouwkosten, ‘short time to market’ en snelle voorbereidings- en realisatiemogelijkheden maken woonconcept Trebbe Basiswonen toegankelijk voor zowel corporaties, beleggers als particuliere woningbezitters. Met een paalfundering, keuken, sanitair met tegelwerk en een houten berging, staat de Basiswoning als een huis.

“Het Basiswonen concept biedt – zoals de naam al zegt – de basis voor ieder woonproject”, vertelt Hein Trebbe. “Of het nu gaat om grote bouwstromen of om kleinere aantallen, een rijtjeshuis of een luxe twee-onder-één-kap: met ons concept kunnen we ieder plan tot uitvoering brengen.”

COMPLETE, BETAALBARE WONING Trebbe Basiswonen is het antwoord op de vraag van klanten naar complete en betaalbare woningen die volledig aansluiten op hun wensen, vertelt Trebbe. “Door kwaliteit, comfort en flexibiliteit te bieden, creëren we maximaal woongenot voor de uiteindelijke bewoners. En daar gaat het ons om! We bieden flexibiliteit in plattegrondkeuze, maatvoering, uitrusting, energieprestaties en gevelarchitectuur, uiteraard binnen enkele kaders van ons concept.”

Hein Trebbe

149 koopwoningen en 19 studentenwoningen Wageningen

CONTINUE ONTWIKKELING De Trebbe Basiswoning is eind 2008 planmatig ontwikkeld, vertelt Trebbe. “Het concept is met open armen ontvangen en al op diverse plekken in het land toegepast. Van Nijmegen tot Amstelveen en van Oosterhout (NB) tot Zuidhorn. Dit jaar nemen we al onze duizendste woning in aanbouw! De praktijkervaring die we de afgelopen jaren hebben opgedaan, gebruiken we om onze Basiswoning nog verder te optimaliseren.

Door de slimme en structurele inzet van BIM en lean, leveren we onze woningen in slechts 55 dagen op.”

De betaalbaarheid en snelheid van Trebbe Basiswonen doen niets af aan kwaliteit of inzet, vertelt hij. “Er is een helder streven naar nul opleverpunten en dit wordt in veel gevallen gehaald. De duurzame woningen zijn energiezuinig of energieneutraal. Ze worden standaard opgeleverd met energielabel A en een EPC van 0,4. En inmiddels worden binnen ons concept zelfs notaloze woningen gegarandeerd voor een periode van tien jaar.” Onder andere een goed geïsoleerde schil, met een Rc-waarde van 5,2

78 |

24 koopwoningen Lent

in de gevel, 3,5 in de vloer en 6,0 op het dak, draagt hieraan bij. “Bovendien garanderen we een kierdichtheid van maximaal Qv10= 0,4 en een GPR-score van 7,5. Al het toegepaste hout betreft PEFC/FSC-gecertificeerd hout.”

PREDICAAT ‘EXCELLENT CONCEPT’ Eind 2013 is Trebbe Basiswonen beloond met het Predicaat ‘Excellent Concept’. “Dit predicaat is voor ons een bevestiging dat we op de goede weg zijn”, vertelt Trebbe. “Maar we zijn er nog niet. De markt ontwikkelt zich continu. En wij en ons concept groeien daarin mee. Onlangs zijn we een tweejarig traject gestart met onze co-makers, om product en proces nog verder te optimaliseren. Niet alleen wij, maar zeker ook de corporaties, beleggers en particulieren die wij bedienen, plukken daar de vruchten van. Door processen te standaardiseren, kan namelijk steeds sneller geschakeld worden. Bijvoorbeeld ten aanzien van het bieden op grondposities.

‘Short time to market’ is met het concept Basiswonen voor elk project binnen handbereik. De ontwikkelingstijd is bijzonder kort, evenals de tijd die we nodig hebben om een plan in de verkoop te brengen. Onze klanten weten steeds sneller waar zij aan toe zijn. Dat wordt zeer op prijs gesteld.” ❚

Maarten en Manon, bewoners van een Trebbe Basiswoning

| 79

PREDICAAT ‘EXCELLENT CONCEPT’ VOOR HET EERST TOEGEKEND AAN TWEE CONCEPTEN BINNEN ÉÉN ORGANISATIE

Goede prijs-kwaliteit en optimale keuzevrijheid De TBI-bedrijven ERA Contour, Koopmans Bouwgroep en Hazenberg Bouw geven sinds enkele jaren vorm aan het WOONlab. Dat ontwikkelt samen met co-makers en klanten innovatieve producten en diensten voor nieuwbouw, renovatie en energetische woningverbetering. Begin dit jaar werden twee nieuwbouwconcepten bekroond met het Predicaat ‘Excellent Concept’: beterBASIShuis en lekkerEIGENhuis. “Aanvullende concepten die respectievelijk een goede prijs-kwaliteitverhouding en optimale keuzevrijheid vertegenwoordigen”, vertelt directeur Hazenberg Bouw Stephen de Wit.

behoefte te zijn aan zo’n concept, aldus de Wit. “beterBASIShuis is voor corporaties, beleggers en ontwikkelaars een ideaal concept om snel en voordelig in elke gewenste omvang een plan te ontwikkelen; dit kan reeds vanaf vier woningen. De woningen zijn echter niet alleen voordelig; het concept biedt tal van mogelijkheden om de woningen aan te laten sluiten op de locatie en leefstijl van de doelgroep, op basis van vijf woonstijlen – basis, modern, klassiek, landelijk en jaren ’30. Dat maakt beterBASIShuis uitermate geschikt voor starterswoningen voor gezinnen – zowel in de sociale huur, vrijesectorhuur als in de koopsector. Indien gewenst kan dit concept ook worden uitgevoerd als nul-op-de-meterwoning.”

LEKKEREIGENHUIS

Hazenberg Bouw is als dochterbedrijf van TBI één van de vaste partners in de conceptrealisatie. “Met een vaste groep co-makers en preferred partners bedienen wij het hele land met beide concepten, die nu ruim een jaar in de markt meedraaien. Dat begint bij tien woningen in Zevenbergschen Hoek tot 106 woningen in Rotterdam. In dat laatste project worden de bekroonde concepten gecombineerd.”

Zowel beterBASIShuis als lekkerEIGENhuis kennen een standaard bouwmethode, gebaseerd op een prefab betoncasco, een scharnierkap en een gemetselde gevel. Techniek is echter niet het uitgangspunt, vervolgt De Wit. “Wij hebben de concepten bedacht voor onze klanten. Van daaruit is ook de conceptontwikkeling gestart. Vanuit WOONlab stelden wij

80 |

ons de vragen: Wat gaan wij bouwen? Voor wie?

En waarom? Op basis van een klantenpanel met ongeveer 7.000 leden is de klantvraag verder uitgewerkt. Beide concepten hebben een eigen website met uitgebreide tools; daarbij staat de klant echt centraal, of nu gaat om een coöperatie, belegger of de individuele klant.”

BETERBASISHUIS Zo kwamen de TBI-partners tot twee onderscheidende concepten: beterBASIShuis en lekkerEIGENhuis. “beterBASIShuis is vooral een snel concept – in voorbereiding en uitvoering; beterBASIShuis staat voor een oerdegelijke woning, volgens onderzoek de goedkoopste conceptwoning van Nederland.”

Vooral vanuit de opdrachtgevershoek bleek

Een ‘lekkerEIGENhuis’ kan volledig samen met de toekomstige koper of huurder worden samengesteld.

Het concept werkt als een legodoos waarmee zowel professionals als individuele bewoners aan de slag kunnen. Met zeven vormtypes, tien architectuurstijlen, vier basisplattegronden en zes beuk- en dieptematen zijn 10.000 verschillende variaties in woningen mogelijk. Consumenten stellen zelf hun huis samen met behulp van een ‘smartie-configurator’. Voor professionals is een online woonplanner beschikbaar waarmee een offerte op maat kan worden samengesteld. Het Programma van Eisen van de gemiddelde belegger is meegenomen in de basiswoning van lekkerEIGENhuis. “De consument van vandaag wil zijn woning voor honderd procent kunnen samenstellen. lekkerEigenHuis heeft in totaal maar liefst 50.000 keuzeopties. Zaken als vloerverwarming, houten binnenkozijnen met stompe deuren, vrijhangende toiletten, een extra toilet op de slaapverdieping en tegels tot aan het plafond in badkamer en toilet zijn standaard inbegrepen. Toch is het concept betaalbaar.”

BEIDE CONCEPTEN BEKROOND Het Predicaat ‘Excellent Concept’, dat jaarlijks opnieuw wordt getoetst op basis van conceptinhoud en bouwpraktijk, werd dit jaar voor het eerst aan twee concepten uit één organisatie toegekend, met een lovend auditrapport voor zowel beterBASIShuis als lekkerEIGENhuis. ‘De doelgroepprofilering is helder gedefinieerd en de communicatie is vanuit een strakke positionering op on- en offline niveau

verfrissend vorm gegeven. De marktprijs, productoplossing en de gekozen marketingmiddelen zijn consequent op elkaar afgestemd. Het management toont inspiratie en kennis en levert houvast voor de verdere doorontwikkeling. De inzet van tools, communica-

tieve middelen en alle teamgenoten binnen de drie bedrijven die samenwerken, is een voorbeeld voor de branche’, aldus het rapport. De Wit, tot slot: “Beide concepten worden vanzelfsprekend jaarlijks op basis van de klantvraag opgefrist. In de huidige woning-

markt is het immers van groot belang om continu te blijven innoveren.”

Voor meer informatie: www.beterbasishuis.nl en www.lekkereigenhuis.nl ❚

WOONlab is een samenwerking van TBI-ondernemingen ERA Contour, Koopmans Bouwgroep en Hazenberg Bouw. Het WOONlab ontwikkelt nieuwe concepten, processen, producten en diensten voor nieuwbouw, renovatie en energetische woningverbetering. Het fungeert niet alleen als innovatiemotor voor de organisaties, maar nodigt ook co-makers, partners en klanten uit om samen te werken aan nieuwe concepten voor nieuwbouw en woningverbetering. www.tbiwoonlab.nl

| 81

Tekst: Jan-Kees Verschuure Beeld: Van Wanrooij Bouw en Ontwikkeling

‘WIJ WETEN WAT DE KLANT VERLANGT’ Het Optio-concept van Van Wanrooij Bouw & Ontwikkeling heeft inmiddels bijna 2.500 woningen opgeleverd. Optio wordt in 90% van de projecten van de woningbouwspecialist uit Geffen toegepast en is het resultaat van anticyclisch investeren in vraaggerichte woningbouw, zegt regiomanager Hendrik Hulscher.

“Uitvoerige inzet op digitale marketing zorgt ervoor dat wij precies weten wat de klant verlangt. Conceptueel bouwen volgens Optio draait volledig om de eindgebruiker, de consument.”

82 |

'Conceptueel bouwen draait volledig om de eindgebruiker' In november 2013 werd Optio voor het eerst bekroond met het Predicaat ‘Excellent Concept’, op basis van een audit waarin naast de inhoud van het concept de gehele organisatie van de aanbieder en de kwaliteit van de ketensamenwerking is meegenomen. Optio werd begin dit jaar opnieuw bekroond. Het concept werd al geïntroduceerd in 2008, heeft zich met een groot aantal uitvoeringen in de praktijk bewezen en kon daardoor in de loop der jaren gefinetuned en verder uitgerold worden.

Voor bouwend ontwikkelaar Van Wanrooij – voornamelijk werkzaam in Noord-Brabant en Gelderland en steeds meer ook in Midden-Nederland – is Optio inmiddels de werkwijze van het bedrijf geworden, vertelt Hulscher. “Optimale keuzevrijheid voor de toekomstige bewoners wordt gekoppeld aan een efficiënt productieproces, op basis van een traditionele bouwmethode en een productieperiode van zestig dagen met een vaste groep co-makers.” Het bereiken en voeden van de consument is het uitgangspunt.

“Daarin zit de grootste klantwaarde. Onze digitale uitingen – corporate site, projectwebsites en sociale media – zijn geheel ingericht op interactie met de klant, of dat nu een toekomstige bewoner, belegger of woningcorporatie is. Op die manier zijn wij perfect op de hoogte van de behoeften. Wij groeien door de crisis heen; vorig jaar verkochten wij maar liefst 820 woningen.”

In 2014 is het keuken, badkamer & tegel warenhuys in Waardenburg geopend, een compleet nieuwe, ‘interactieve showroom’ op een strategische plek aan de A2. De showroom is volledig ingericht op basis van de vraag, zegt Hulscher.

“Onderzoek heeft uitgewezen dat de klant vier woonstijlen prefereert: Modern, Trendy, Klassiek en Puur. Daaraan hebben wij gerenommeerde ontwerpers gekoppeld – zoals Piet Boon voor de stijl Modern en VT Wonen voor de stijl Puur.

De klant kan zijn gewenste woning in onze showroom tot in detail samenstellen op basis van deze vier woonstijlen en onze flexibele Optiobibliotheek, vanzelfsprekend aangevuld met een één-op-één-gesprek. Het warenhuys is uiteraard ook online te bezoeken. De consument van vandaag wil heel veel service – veel keuze, een snelle levering en een lage prijs. Wij helpen hem en haar kopen. Aangenaam wonen mogelijk maken. Dat is waar wij voor staan.” ❚

Geen geheim... Optio! het flexibele woningconcept

Flexibel met veel keuzevrijheid

In de praktijk bewezen: 2.500 woningen gerealiseerd

Bekroond met predikaat ‘excellent concept’

Oplevering binnen 60 dagen

Een inspirerend woonwarenhuys

Kopersbegeleiding en woonstijl advies

Meer weten

vanwanrooij.nl/optio vanwanrooij-warenhuys.nl

| 83

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Witteveen Reclame

‘MAATWERK, KWALITEIT EN BETAALBAARHEID’ BVR Groep BV is niet het soort (bouw)bedrijf dat afwacht tot de markt vanzelf weer aantrekt. Lijdzaam toezien is er niet bij. Zelf in actie komen, pro-actief zijn en onderscheidend opereren wel. Innoveren en conceptueel denken en doen, maken in deze tijd het verschil, vertelt Tonny Vromans, directeur van BVR Groep BV. Onder de naam BVR Plus ontwikkelde het bedrijf de Plus-concepten Woon+, Dubo+ en Reno+, waarbij maatwerk wordt gekoppeld aan kwaliteit en betaalbaarheid. “Hiermee wordt nog beter tegemoet gekomen aan de wensen van afnemers, opdrachtgevers en consumenten”, vertelt hij.

Enige tijd geleden startte het bedrijf met het optimaliseren van haar processen, vertelt Vromans. “We zijn in concepten gaan bouwen en hebben gekozen voor uitwerking in BIM. Vanuit de leangedachte wordt zoveel mogelijk gewerkt met bekende vaste partners. Met al onze ketenpartners hebben we een strategisch raamcontract afgesloten, voor een periode van drie jaar. Zo weten we voor de komende jaren precies wie welke producten en kennis kan leveren aan onze projecten.”

mogelijke kosten gerealiseerd, er wordt ook tegemoet gekomen aan de wensen van de woonconsument. Dankzij Woon+ zijn wij in staat om duurzame, veilige en comfortabele woningen te realiseren, tegen een zeer betaalbare kostprijs en in een zo kort mogelijke bouwperiode. We bieden hiertoe verschillende basiswoningen, met een uitgekiend en eigentijds basisontwerp en met een brede variatie aan architectuurstijlen, gevel- en dakbekledingen en kozijnen. Beukbreedte, diepte en afwerkingniveau zijn af te stemmen op het programma van het betreffende woonproject. Hierdoor is altijd een passende woning te realiseren.”

INTERESSE

De procesinnovatie werd al snel gekoppeld aan een eigen productenlijn, vertelt hij.

“Woon+ is onze standaardwoningenlijn, die we recentelijk hebben opgeplust met verschillende energie- en duurzaamheidspakketten. Die inspanning is in november 2013 beloond met een Predicaat ‘Excellent Concept’, een mooie bevestiging van de kwaliteit die wij leveren.”

Het Woon+ concept wordt goed ontvangen, aldus Vromans. “Er is nog meer interesse dan we van tevoren hebben durven hopen. Recentelijk hebben we nog een serie woningen opgeleverd voor woningcorporatie Portaal in Utrecht. En er liggen nog veel projecten op stapel.” Naast woningcorporaties zijn het vooral beleggers die interesse in de woningen tonen. “Dit komt onder meer door de lage onderhoudskosten van de woningen. Naast de voorbereidingsfase en de uitvoering hebben we namelijk ook het onderhoud meegenomen in ons concept, volledig conform de norm NEN 2767. Indien gewenst beheren we de onderhoudskosten van afnemers, opdrachtgevers en consumenten met meerjaren onderhoudsplannen.”

BETAALBARE WONINGEN

DUURZAAM EN ENERGIEZUINIG

Woon+ richt zich op de bouw van betaalbare woningen. “Bij dit woningbouwconcept snijdt het mes aan twee kanten”, vertelt Vromans. “De kwaliteitswoningen worden namelijk niet alleen tegen zo laag

Voor wie wil wonen zonder energiekosten, biedt BVR Groep de Nul-op-de-Meter woning, met een EPC-waarde van -0,2 of lager. “Hiertoe hebben we onze Woon+ woning gekoppeld aan de bouwkundige maatregelen en installatietechni-

‘Met onze ketenpartners hebben we een strategisch raamcontract afgesloten. Zo weten we de komende jaren precies wie welke producten en kennis kan leveren aan onze projecten.’

84 |

sche toepassingen uit ons Dubo+ programma”, vertelt Vromans. “We hebben in de ontwerpfase actief gekeken waar we energieverspilling konden tegengaan. Door de woning compacter te maken, door de schil beter te isoleren en door kieren te dichten, kon een grote sprong worden gemaakt. Daarna was het de beurt aan de instal-

laties. We hebben hoogwaardige installaties en duurzame bronnen aan het ontwerp toegevoegd, waaronder luchtwarmtepompen, zonnepanelen en warmteterugwinning, waarmee veel energie kon worden bespaard. Bovendien hebben we gekeken hoe we zo efficiënt mogelijk gebruik konden maken van fossiele brandstoffen, onder

andere door de installatie van een warmtepomp in de bodem.”

In combinatie met een meerjaren onderhoudsplan (incl. planning en beheer) is het mogelijk de Nul-op-de-Meter status van de woning voor langere tijd te waarborgen, als in een MJOP van 10 tot 50 jaar. ❚

Conceptueel denken en doen

BVR Groep BV is een innovatieve bouwgroep die actief is op het gebied van woningbouw, utiliteitsbouw, renovatie, restauratie en onderhoud. Projecten komen zowel in opdracht als in bouwteamverband en eigen initiatief tot stand. Het werkgebied omvat de regio’s Zeeland, Noord-Brabant, ZuidHolland, Utrecht en Gelderland.

Denken in concepten De bouwnijverheid is een complexe sector. Om die reden zijn onze oplossingen conceptueel van karakter. Dat doen we door niet te denken in producten, maar in concepten. Dit maakt het mogelijk maximale flexibiliteit en betaalbare kwaliteit te garanderen.

BVR Plus & ICB De basis voor conceptueel opereren vormt het door onszelf ontwikkelde Inno Concept Bouwen (ICB). Deze innovatieve procesbewaker staat naast kwaliteit, samenwerking en efficiency ook voor de ontwikkeling van BVR Plus. Hiermee bieden we (kant-en-klare) oplossingen op het gebied van wonen, duurzaamheid en renoveren. Zo zorgen WOON+, DUBO+ en RENO+ voor een toegevoegde waarde die zich uit in dienstverlening, committment, kennis en ervaring.

Kwaliteit Om aan de hoogste kwaliteits-, veiligheids- en milieueisen te voldoen, beschikt BVR Groep BV over de certificaten ISO 9001, ISO 14001, CO2 Prestatieladder niveau 5, VCA**, BTR, FSC, Excellent Concept en Bewuste Bouwers. Tevens zijn wij aangesloten bij de Stichting Klantgericht Bouwen en zijn wij erkend leerbedrijf (Fundeon). Ook is het mogelijk de BREEAM NL richtlijn als ondersteuning van het proces in te zetten. Hiervoor is een BREEAM-expert in huis.

Bouwen om te vernieuwen BVR Groep BV bestaat uit BVR Bouw BV, Suijkerbuijk Bouw & Services BV en Rasenberg Bouw BV. BVR Groep BV Zwaanhoefstraat 12 4702 LC Roosendaal

Postbus 1355 4700 BJ Roosendaal

0165 63 11 11 www.bvrgroep.nl

| 85

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Hans Barten Fotografie / KlokGroep

De Woningstichting kiest voor BaseHome!

In de Wageningse wijk Patrimonium worden de komende jaren 149 woningen gerealiseerd, verdeeld over twee fases. De nieuwbouw is nodig omdat de huidige wijk dermate was verouderd, dat aanpassing aan de huidige tijd niet meer mogelijk bleek. De woningen worden gebouwd volgens het BaseHome concept van KlokWonen, die de opdracht middels een tender vergaarde.

Het eerste deel van de wijk is inmiddels gesloopt en het plan wordt momenteel verder ontwikkeld, vertelt Olga Görts, manager vastgoedontwikkeling bij opdrachtgever de Woningstichting uit Wageningen. “In totaal worden er 117 huurwoningen en 32 koopwoningen gerealiseerd.

De verwachting is dat dit najaar gestart kan worden met de nieuwbouw.

Een jaar later kunnen de eerste bewoners terugkeren naar hun nieuwe huis.

Het tweede, lager gelegen gedeelte, wordt begin volgend jaar gesloopt.

Halverwege 2017 is Wageningen dan een geheel vernieuwde, gevarieerde wijk rijker.”

PRESTATIEGERICHTE UITVRAAG

Olga Görts, manager vastgoedontwikkeling bij de Woningstichting

In dit project is gekozen voor een prestatiegericht uitvraag, vertelt Görts.

“Dit project leek ons namelijk uitermate geschikt om met conceptwoningen uit te voeren, waarbij we ketensamenwerking belangrijk vinden en de bouwbedrijven in hun eigen kracht willen zetten. Samen met de bewoners van de wijk hebben wij een stedenbouwkundig plan gemaakt, waarin we onze belangrijkste eisen ten aanzien van de nieuwbouw hebben samengevat.”

Het project omvat verschillende rijwoningen, vertelt ze, in diverse uitvoeringen. “Daarnaast worden er verschillende tweekappers gerealiseerd. Er komen woningen met een vooringang of zij-ingang en met een hoge of lage goot. Een flexibel concept is dan ook een must.” Maar liefst tien partijen werden uitgenodigd om hun concept tijdens een voorselectiegesprek toe te

EFFICIËNT EN FLEXIBEL WOONCONCEPT BaseHome staat voor bouwen met vooraf doorgerekende modellen, maximale efficiency en grote flexibiliteit in uitvoering en architectuur, vertelt Stefan van Duijnhoven, directeur van KlokWonen. Het concept, dat in het bezit is van het Predicaat 'Excellent Concept', biedt antwoord op elke klantvraag met betrekking tot grondgebonden wonen, met lage woonlasten als uitgangspunt.”

De woningen worden door een vaste groep co-makers seriematig geproduceerd, vertelt hij. “Doordat we werken met kalkzandsteen elementen, zijn we uitermate flexibel. Met ons concept kunnen nagenoeg alle gevels worden gemaakt. En ook op technisch gebied zijn de mogelijkheden groot. Het concept kan bovendien binnen alle huidige en toekomstige EPC-normen worden uitgevoerd, tot energieneutraal aan toe.” Voor meer informatie, www.klokwonen.nl en www.patrimoniumvernieuwt.nl

86 |

lichten, vertelt Görts. “Na die selectie hebben we vier partijen geselecteerd, waarvan er – na ontvangst van onze selectieleidraad – drie een aanbieding hebben gedaan. Het BaseHome concept van KlokWonen kwam hierbij als beste uit de bus.” Görts prijst met name de goede prijs-kwaliteitverhouding van het concept. “Het BaseHome concept biedt de mogelijkheid om met één concept verschillende type woningen te realiseren, binnen onze technische en financiële kaders. We hadden van meet af aan een klik met het bedrijf, dat is ook niet onbelangrijk. Bovendien heeft het concept zich al meermaals bewezen, waardoor de maakbaarheid gegarandeerd is.”

HISTORISCHE DETAILS KlokWonen grijpt met de herontwikkeling van de wijk terug naar de historische kenmerken van het oude Patrimonium, vertelt Görts. “Onder andere de detaillering, raamverhouding, goten en het metselwerk van weleer, komen terug in de nieuwe situatie. Denk bijvoorbeeld aan de gemetselde ornamenten in de top van de kopgevels, de gemetselde schoorstenen of aan de gemetselde doorgangen tussen de verschillende woonblokken. Door deze waardevolle details blijven de kleinschaligheid en sfeer van de wijk behouden.”

Met BaseHome geven wij invulling aan ieder stedenbouwkundig plan, hoe groot, klein, gevarieerd of veeleisend dit ook is.

BaseHome is het woonconcept van KlokWonen, dat als onderdeel van KlokGroep speciaal is opgericht om BaseHome-woningen te realiseren. Wij werken snel, we zijn flexibel en maken gebruik van BIM. KlokWonen heeft ontwikkeling, bouw, verkoop, onderhoud en beheer in één hand; dat maakt ons uiterst daadkrachtig.

Onze mensen maken het verschil

Wilt u weten wat wij voor u kunnen betekenen? Neem dan contact op met Stefan van Duijnhoven.

T: (024) 374 16 00 of kijk op www.klokwonen.nl

| 87

Tekst: Lieke van Zuilekom Beeld: Celdex BV

SLIM EN VAKKUNDIG AFDICHTEN VAN NADEN EN KIEREN Luchtdicht bouwen is belangrijk voor de energieprestatie van gebouwen, maar ook voor een aangenaam en gezond binnenklimaat. Luchtdicht bouwen vraagt echter om speciale kennis en kunde en om afdichtingsmaterialen die hier een duurzame bijdrage aan kunnen leveren.

Celdex BV ondersteunt fabrikanten graag bij het verder optimaliseren van hun producten, vertelt salesmanager Claus den Dunnen.

Hij omschrijft luchtdicht bouwen met het dragen van een winterjas. “Wanneer we in de winter een goed gevoerde jas dragen, blijft ons lichaam lekker warm. Maar laten we de rits open staan, dan verliest de jas zijn functie. Datzelfde geldt voor luchtdicht bouwen.

88 |

Daar moeten kieren en naden goed worden afgedicht, om warmte- en energieverlies te voorkomen.”

DICHTGARANT Gebouwen dienen luchtdicht te zijn conform het Bouwbesluit. De luchtlekkage van een thermische schil mag niet meer bedragen dan 200 dm³/s bij 10 Pascal. Bij bedrijfs- en utili-

teitsgebouwen geldt dit per 500 m³ gebouwvolume. Steeds vaker echter wordt door opdrachtgevers een hogere luchtdichtheidseis gesteld. Fabrikanten van bouwelementen zijn genoodzaakt om hun producten verder te ontwikkelen en aanpassingen te doen, om tegemoet te komen aan de strengere eisen.

“Onze Dichtgarant specialisten adviseren en ontzorgen fabrikanten, maar bijvoorbeeld ook architecten en aannemers bij het luchtdicht uitvoeren van hun concepten en projecten.

Van het ontwerp tot en met de uitvoeringsfase. Zodat altijd een kwalitatief hoogwaardig en luchtdicht eindresultaat wordt behaald.”

‘Kieren en naden moeten goed worden afgedicht, om warmte- en energieverlies te voorkomen’ INNOVATIEVE PRODUCTEN In haar 30-jarig bestaan heeft Celdex haar kunststofschuim afdichtingsproducten en -systemen al in vele situaties binnen de bouw en industrie succesvol laten toepassen. Nieuw in het produc-

tengamma is het EPDM Stelkozijnband. “Stelkozijnen worden veelal op de bouw gemonteerd op binnenspouwbladen van beton of kalkzandsteen.

Ter plaatse dienen de aansluitingen luchtdicht te worden gemaakt. In de praktijk blijkt dit echter vaak erg lastig”, vertelt Den Dunnen. “Toegepaste compressiebanden zijn vaak te klein en niet geschikt als duurzame luchtdichting van de voeg. Weersinvloeden maken het aanbrengen van afdichtsproducten op de bouwplaats vaak onmogelijk. EPDM Stelkozijnband biedt hiervoor de oplossing. Met het stelkozijnband kunnen stelkozijnen namelijk duurzaam luchtdicht worden afgedicht. Het product kan al in de timmerfabriek op het stelkozijn gemonteerd worden, waarna het kant-en-klaar naar de bouw kan worden gebracht. “Door de unieke celstructuur en extreme soepelheid worden toleranties

nog beter overbrugd, waardoor een optimale, duurzame luchtdichting ontstaat.”

Een tweede innovatief product betreft Vilt & Seal. “Dit product is speciaal ontwikkeld als oplegging en duurzame luchtdichting voor vloernaden in betonconstructies”, vertelt Den Dunnen. “Denk bijvoorbeeld aan vloeren die op betonnen of kalkzandsteen wanden worden gemonteerd. Tussen de wand en de vloer wordt vaak een oplegvilt gemonteerd. Pas achteraf wordt de constructie luchtdicht gemaakt, bijvoorbeeld met een PUR-schuim. Een bewerkelijk proces waar wij op hebben ingespeeld met een unieke combinatie van een oplegvilt en luchtdichting in één. Aannemers reageren heel enthousiast op dit product.” Voor meer informatie www.dichtgarant.nl ❚

| 89

Groen op hoog niveau Groepsactiviteiten Terreininrichting | Bestrating en Riolering | Binnenbeplanting | Boomverzorging Daktuinen en Vegatiedaken | Onderhoud en Beheer | Design & Construct Vestigingen in de regio’s Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht T (020) 667 77 77 | E info@vandertolbv.nl | www.vandertolbv.nl

WE MAKE STAIRS INTO A THING OF BEAUT Y

CitizenM (Rotterdam, Londen, New York)

Enexis (Den Bosch)

DNA by EeStairs (Monaco)

W ij hebben het gehele proces van ont werp tot productie en plaatsing in eigen beheer

w w w.ees tairs.com

‘BOUWKUNDIGE BRANDVEILIGHEID IS EEN GEDEELDE VERANTWOORDELIJKHEID’

BBN zet belangrijke stappen in brandveiligheidsbewustzijn De leden van brancheorganisatie Brandveilig Bouwen Nederland (BBN), een dertigtal vooraanstaande fabrikanten en importeurs van brandveilige bouwmaterialen en constructies, benaderen brandveiligheid integraal, uitgaand van aantoonbare brandveiligheid. Dat begint bij de geleverde producten en diensten van de leden zelf, zegt directeur Leo Oosterveen. BBN introduceert in dit verband een eigen gedragscode (zie kader).

De nieuwe gedragscode is door alle BBN-leden ondertekend en werd op 26 maart jongstleden aangeboden aan het Verbond van Verzekeraars, dat sprak van een ‘goede impuls die gebouweigenaren en verzekeraars helpt bij vermindering van brandrisico’s’. “De gedragscode is een volgende stap op weg naar aantoonbaar brandveilige gebouwen”, stelt Oosterveen. “Maar bouwkundige brandveiligheid houdt uiteraard niet op bij onze leden. Met onze jaarlijkse brochure ‘Essentiële bouwkundige controlepunten’ richten wij ons primair op gebouweigenaren, preventisten van brandweer en bouw- en woningtoezicht, gebruikers, ondernemingsraden, verzekeraars, architecten, aannemers en toeleveranciers van bouwmaterialen.

Bouwkundige brandveiligheid is een gedeelde verantwoordelijkheid.”

constructies) gehanteerd wordt in de concepttekst voor het nieuwe Bouwbesluit.”

De BBN-studiedag vindt dit jaar plaats op 19 november 2015 in Nieuwegein, met als thema ‘Ieder heeft recht op zijn eigen brand’. Een prikkelend motto, erkent Oosterveen. “Hiermee willen wij

aangeven dat brandveiligheid niet ophoudt bij het op orde hebben van het eigen gebouw, waarvan de recente brand in het centrum van Leeuwarden helaas een voorbeeld is. Bouwkundige brandveiligheid verdient de continue aandacht van alle betrokkenen in de gebouwde omgeving.” ❚

STUDIEDAG De genoemde brochure wordt jaarlijks geactualiseerd door een projectteam waarin Brandweer Nederland, Bouw en Woningtoezicht Nederland en – sinds vorig jaar – de testlaboratoria Peutz en Efectis zitting hebben. “Wij werken met deze en andere stakeholders marktgericht samen om de algehele brandveiligheid op een hoger peil te brengen. Een belangrijk winstpunt van recente datum is bijvoorbeeld dat de norm NEN 6075 (rookweerstand van

BBN-LEDEN HEBBEN GETEKEND VOOR DE VOLGENDE GEDRAGINGEN: 1. BBN-leden leveren alleen producten en diensten die minimaal voldoen aan de eisen in het Bouwbesluit.

2. De brandveilige prestatie van de producten en diensten kan worden aangetoond door middel van een certificaat of assessment van een geaccrediteerde instelling. Wanneer dit niet lukt, melden BBN-leden dit expliciet schriftelijk aan de opdrachtgever of afnemer.

3. Indien gewenst kan in samenwerking met een geaccrediteerde instelling een verklaring worden verzorgd omtrent de te verwachten brandveilige prestatie/ het gedrag van het betreffende product bij brand.

4 BBN-leden informeren adequaat, brengen adviezen uit, voorzien brandveilige producten van montage-instructies en indien nodig van onderhoudsvoorschriften en verzorgen trainingen voor installerende personen/bedrijven (volledige tekst gedragscode en overzicht BBN-leden zie www.bbn.nu).

| 91

Safety is everything!

Veiligheid van mens, dier en materialen is van ongekend belang. In geval van een brandmelding moeten zij dan ook binnen enkele minuten in veiligheid gebracht kunnen worden. Eventuele schade moet zoveel mogelijk worden beperkt.

Het uitgebreide assortiment van Metacon, het breedste in Nederland, biedt voor iedere situatie een passende oplossing. Het assortiment bevat brandwerende roldeuren, hefdeuren, overheaddeuren, schuifdeuren en rolschermen. De producten zijn van hoge kwaliteit, tegen een scherpe prijs en kunnen snel worden geleverd. Omdat de productie plaatsvindt in de eigen fabriek, is Metacon zeer flexibel en kan er perfect ingespeeld worden op de wensen van de klant. Het bedrijf streeft continu naar vernieuwing en stelt zich tot doel toonaangevend te zijn bij de ontwikkeling van duurzame producten en innovatieve oplossingen. Metacon levert uitsluitend aan haar dealers.

Metacon test al haar branddeuren altijd bij een geaccrediteerd laboratorium zoals Efectis of Fires. De laatste jaren wordt iedere deur tweezijdig getest volgens de meest recente Europese normering, de EN 1634-1. Wanneer het beoogde doel wordt behaald middels deze testen, wordt er door Metacon opdracht gegeven een classificering aan de betreffende deur te geven, op basis van de meest recente Europese normering, de EN 13501-2.

92 |

BRANDWERENDE DEUREN MET ATEX MARKERING Metacon heeft vijf brandwerende deuren in haar programma die leverbaar zijn met een ATEX markering, waaronder de brandwerende schuifdeuren (SGS Standard en SGS Pro), de brandwerende roldeuren (RGS EI(1) 60/EW 180 en RGS EI(1) 120)

en de brandwerende overheaddeur (OHD EI(1) 60/EW 90). De roldeur en overheaddeur zijn tevens leverbaar met een bij Efectis gecertificeerde vloeistofkering, waardoor deze dĂŠ oplossing bieden bij PGS ruimtes (standaard brandwerende eis is EI(1) 60) met aanvullende eisen voor vloeistofkeringen en ATEX-markering.

BRANDDEUREN OOK GETEST OP ROOKWERENDHEID Als eerste fabrikant in Europa heeft Metacon een aantal van haar branddeuren succesvol getest op zowel brandwerendheid als rookwerendheid. De brandwerende schuifdeuren (SGS Standard en SGS Pro), de brandwerende roldeuren (RGS EI(1) 60/ EW 180 en RGS EI(1) 120) en de brandwerende overheaddeur (OHD EI(1) 60/EW 90) zijn bij Efectis Nederland met succes tweezijdig getest conform de EN 1634-3. De branddeuren zijn getest op zowel Sa 20 (koude rook à ± 20 graden Celsius) als S 200 (warme rook à ± 200 graden Celsius).

CERTIFICERING OP GELUIDSISOLATIE In situaties waar de geluidstransmissie tussen ruimtes gereduceerd moet worden, kan er om een certificering op geluidsisolatie gevraagd worden.

Metacon heeft twee brandwerende deuren in het assortiment die optioneel uit te voeren zijn met een certificering op geluidsisolatie, getest volgens de ISO 10140-2:2010. Dit zijn de brandwerende schuifdeur (SGS) met geluidsisolatie van 29 dB en de brandwerende roldeur (RGS EI(1) 60/EW 180) tot 37 dB, waarbij de roldeur als TWIN-uitvoering zelfs een geluidsisolerende waarde heeft tot 55 dB. ❚ Meer weten over de brandwerende deuren van Metacon? Ga naar www.metacon.nl

Hoogwaardige branddeuren voor maximale veiligheid!

Metacon heeft het breedste assortiment in Nederland aan brandwerende roldeuren, schuifdeuren, overheaddeuren en rolschermen. Al onze branddeuren voldoen aan de strengste eisen conform de meest recente (inter)nationale regelgeving.

Een aantal deuren zijn geschikt voor PGS-ruimtes met aanvullende eisen voor vloeistofkering en ATEX-certificering. Daarnaast hebben we branddeuren in ons assortiment die succesvol getest zijn op rookwerendheid en een aantal zijn optioneel leverbaar met een certificering op geluidsisolatie.

Voor meer informatie of een offerte kunt u contact met ons opnemen:

Because safety is everything 728092_Metacon.indd 1

James Wattstraat 14 ∙ 2809 PA Gouda Tel. +31 (0)182 510 777 ∙ Fax +31 (0)182 510 632 info@metacon.nl ∙ www.metacon.nl

04-05-15 16:33

| 93

De specialist in passieve bouwkundige brandveiligheid • spuitmortels • plaatmaterialen • coatingsystemen • afdichtingen en doorvoeringen

NIEUW bij REPPEL... ®

Brandwerende spuitpleisters voor het profielvolgend brandwerend bekleden van stalen liggers, kolomkoppen, staaldaken, staalplaat-betonvloeren, prefab betonvloeren en voorgespannen (prefab) betonbalken in de woning- en utiliteitsbouw.

ISOLATEK® Type CP-2 brandwerende spuitpleister

ISOLATEK Type 300

Vezelvrije gemodificeerde cementgebonden Vermiculite spuitpleister voor binnen- en semi-buiten situaties.

Lichtgewicht vezelvrije gipsgebonden Vermiculite spuitpleister voor binnen situaties.

• • • • • •

• • • • • •

Brandweerstand van 30-240 minuten Licht van gewicht (ca. 350 Milieuvriendelijk Hoge duurzaamheid Bluswaterbestendig Overschilderbaar

kg/m3 )

®

brandwerende spuitpleister

Brandweerstand van 30-240 minuten Licht van gewicht (vanaf ca. 240 kg/m3) Milieuvriendelijk Snellere verwerking door Accelerator Thermisch isolerend Zeer kosteneffectief

• Postbus 102, 3300 AC Dordrecht, • Pieter Zeemanweg 107 • Telefoon: 078 617 44 00 • Fax: 078 617 10 06 • E-mail: reppel@reppel.nl • website: www.reppel.nl

Isolatek Type 300 brandwerende spuitpleister:

betrouwbare brandwerende isolatie

Reppel BV Bouwspecialiteiten in Dordrecht is distributeur voor de Benelux van een nieuw uniek product: Isolatek Type 300, een lichtgewicht vezelvrije gipsgebonden Vermiculite spuitpleister. Door de materiaaleigenschappen en een efficiënte verwerking biedt deze hoogwaardige spuitmortel een optimale brandveiligheid tegen een zeer gunstige prijs. Isolatek Type 300 is ontwikkeld door Isolatek International, ‘s werelds toonaangevende fabrikant op het gebied van brandwerende materialen voor staal en beton.

Naast een betrouwbare brandwerende isolatie beschikt Isolatek Type 300 over uitstekende thermische en geluidsabsorberende eigenschappen. Het voor de Benelux nieuwe product is sinds 1 januari op de markt en wordt in binnensituaties vooral in de utiliteitsbouw toegepast. Het is uitermate geschikt voor het profielvolgend brandwerend bekleden van stalen liggers, kolomkoppen, staaldaken, staalplaatbetonvloeren, prefab betonvloeren en voorgespannen betonbalken. Dat komt omdat Vermiculite als isolatiemateriaal is verwerkt in de spuitpleister; het heeft sterke brandwerende eigenschappen. Isolatek Type 300 beschikt over dunne laagdiktes. Door Accelerator toe te voegen, kan de dichtheid worden verlaagd van 350 kg/m³ naar 240 kg/m³. Daardoor is minder materiaal nodig, dat zorgt voor een aanzienlijke besparing. Daarnaast wordt door de brandwerende spuitmortel slechts een geringe hoeveelheid extra gewicht aan een gebouwconstructie toegevoegd. Een ander voordeel dat de Accelerator biedt, is dat de drogingstijd wordt verkort. Binnen tien minuten kan een tweede laag worden aangebracht, indien dit noodzakelijk is. Dit scheelt in de uitvoeringstijd en -kosten.

Met Isolatek Type CP2, eveneens van Isolatek International, heeft Reppel nog een troef in handen als het gaat om brandveiligheid. Dit cementgebonden product is geschikt voor semi-buitensituaties.

Reppel in Dordrecht is fabrikant en leverancier van specialistische bouwmaterialen. Het bedrijf beschikt over een zeer compleet pakket van brandwerende spuitpleisters, plaatmateriaal, coatings en afdichtingsmaterialen voor doorvoeringen. Hiermee biedt het een totaaloplossing voor het brandwerend bekleden van stalen en betonnen dragende constructies en de vervaardiging van compartimenteringen in de bouw en industrie. Het biedt deskundig advies door eigen brandspecialisten en uitvoering door gespecialiseerde applicatiebedrijven.

Isolatek Type 300 en Type CP2 brandwerende spuitpleisters zijn succesvol getest conform Europese en nationale regelgeving en hebben een CE-markering op basis van een Europese Technische Beoordeling (ETA).

Testrapporten zijn op aanvraag beschikbaar. ❚

| 95

‘Voegen en doorvoeren van levensbelang’

“Brandveiligheid redt levens, beschermt eigendommen en beperkt het bedrijfsrisico. De eventuele knelpunten zijn vooral de voegen en doorvoeren, hier schort het in menig gebouw aantoonbaar aan”, aldus Frank Hendrikse, manager Fire Safety bij tremco illbruck.

Brandwerend afdichten voorkomt brand- of rookdoorslag en geeft bewoners en gebruikers van panden de tijd om zichzelf, in geval van brand, in veiligheid te brengen. Hendrikse: “Bijvoorbeeld bij het doorvoeren van kabels en leidingen ontstaan kieren, gaten en naden. Daardoor is brand minder goed beheersbaar. Wij onderkennen deze risico’s en hebben met het gecertificeerde assortiment afdichtingsproducten van Nullifire de oplossing in huis.”

PURSCHUIM: BRANDWEREND OF NIET? Purschuim is een ideaal product om voegen, naden en kieren mee af te dichten. Op de markt zie je veel benamingen voor het schuim in relatie tot het brandgedrag, die veelal verwarrend kunnen zijn. Enkele voorbeelden zijn: brandwerend purschuim, brandvertragend purschuim, B1 brandwerend en ook B2 brandwerend. Maar onbrandbaar en brandwerend zijn niet hetzelfde.

“Er is een groot verschil; het toepassingsgebied van een onbrandbaar product en een brandwerend product verschillen enorm.”

Vaak wordt purschuim als brandwerend aangeprezen, terwijl het helemaal niet brandwerend is. Daarmee verkoop je je klant levensgevaarlijke schijnveiligheid. Er is een norm voor brandbaarheid (EN 13501-1) en een norm voor brandwerendheid (EN 13501-2). De eerste norm test of producten brandbaar zijn. Producten in de B-klasse zijn moeilijk brandbaar en purschuimklasse B1 is dus minder brandbaar dan een B2 of B3.

Voor toepassing in brandwerende constructies is een gecertificeerde test onder de tweede norm noodzakelijk. Werkelijk brandwerend schuim gaat dan ook altijd vergezeld van een gedetailleerd testrapport. Hendrikse: “Laat u niet verwarren door commerciële benamingen en beschrijvingen van producten. B1 purschuim is géén brandwerend purschuim en niet toegestaan in brandscheidingen. Dergelijk gebruik is in strijd met het Bouwbesluit én met de wet.“

OPLOSSINGEN tremco illbruck beschikt over de producten, testrapporten en kennis om u volgens de regels te bedienen. Daarnaast heeft het bedrijf een

adviestool ontwikkeld, waarin met 3D-bouwdetails, verwerkingsvoorschriften en bestekteksten advies wordt gegeven over de juiste brandwerende afdichting, zie www.nullifire.nl. ❚

| 97

‘Fietsparkeren verdient een fietsvriendelijke omgeving’

Falco noemt zich graag ‘specialist in duurzame fietsparkeeroplossingen’. Naast het leveren van maatwerk in fietsparkeerproducten ziet het bedrijf uit Vriezenveen een belangrijke rol weggelegd voor fietsmarketing. “Dat is het stimuleren van het gebruik van de fiets door middel van een zo fietsvriendelijk mogelijke omgeving”, zegt verkoopleider Marc Kosse. Ook in het nabije buitenland is de fiets inmiddels ‘booming business’.

Bij Falco kan men terecht voor allerhande terreinmeubilair, van fietsenrekken en fietsoverkappingen tot regulier straatmeubilair. Maar fietsparkeren is toch wel de belangrijkste pijler onder het bestaan van de Twentse producent. “Falco heeft ruim 60 jaar ervaring in de inrichting van de openbare ruimte. Iedereen kent fietsenrekken als de ‘paperclip’ en aanleunbeugels als het ‘nietje’.” De laatste decennia is het gestapeld parkeren in fietsparkeergarages erg populair.

Fietsparkeren heeft zich de laatste jaren volgens Kosse ontwikkeld tot een sterk prijsgestuurde markt,

98 |

waardoor er veel vraag is naar compacte systemen met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Gemeentes, bedrijven en scholen zijn de belangrijkste klantengroepen. “De meeste omzet zit momenteel voor ons in de productie en levering van fietsoverkappingen. Het leeuwendeel van onze producten ontwerpen, ontwikkelen en produceren wij in onze eigen fabriek, sinds kort met een speciale buislasermachine, waardoor producten nog beter op maat gemaakt kunnen worden. Bestekschrijvers maken wij het gemakkelijk met een eigen bestekservice, en wij werken via de branchevereniging mee aan het ontwikkelen van normen in ons vakgebied.”

FIETSMARKETING Fietsmarketing is voor Falco een nieuw speerpunt.

“Wij leveren diverse producten en diensten die het fietsen stimuleren. Zoals een elektronische fietsmonitor die het aantal fietsbewegingen in de omgeving registreert. Of het DeroZap-fietsbeloningssysteem, een geautomatiseerd systeem dat medewerkers met korting op producten aanspoort vaker de fiets te pakken in het woon-werkverkeer.

Dit systeem wordt onder meer gebruikt door Rijkswaterstaat en Medisch Spectrum Twente.”

Sinds 1995 heeft Falco een vestiging in GrootBrittannië, een land waar fietsen momenteel booming business is. “Net als in Denemarken liggen daar kansen voor fietsmarketing”, zegt Kosse. “In Nederland is de fiets echter nog steeds het grootst, en met de opkomst van de e-bike

nog altijd een vervoermiddel waar groei in zit.”

Een duurzaam vervoermiddel in een tijd waarin autogebruik vooral in de grote steden wordt teruggedrongen, dat biedt kansen in het kader van efficiënt ruimtegebruik. Kosse zou graag zien dat delen van autoparkeergarages worden hergebruikt als fietsenstalling. “Op 1 autoparkeerplaats kunnen 8 tot 10 fietsen geparkeerd worden; dat is nog eens duurzaam ruimtegebruik.” ❚

| 99

Tekst: Jan-Kees Verschuure

Beeld: Nophadrain

Drukstabiliteit drainagesysteem:

‘sleutel tot succes bij berijdbare daken’ Het concept van een ‘burcht’ op een halfverdiepte parkeergarage is het belangrijkste kenmerk van Meerrijk, het winkelhart van de Eindhovense nieuwbouwlocatie Meerhoven. Het in 2013 opgeleverde parkeerdek is tevens een winkelplein en diende een berijdbaar oppervlak te krijgen. De druksterkte van het onderliggende drainagesysteem was daarom van groot belang. Drainagesystemen voor berijdbare daken zijn een specialiteit van producent Nophadrain, dat een oppervlak van circa 15.000 m² leverde – inclusief adviserende diensten.

Het drainagesysteem op het parkeerdek van Meerrijk is aangelegd op de door de dakdekker aangebrachte bitumineuze dakbedekking, onder de elementenverharding van het winkelplein. Sales Director Pieter Wesselink: “Er was relatief weinig bouwhoogte en de verharding diende toegankelijk te zijn voor toeleveranciers met lichte vrachtwagens. Vanwege deze bijzondere opdracht was

100 |

het een project op maat en zijn wij vroeg in het ontwerpproces ingestroomd. Als leverancier van parkeerdaksystemen staan wij garant voor een kwaliteitssysteem. Onze systemen zijn onderworpen aan dynamische belastingproeven en uitvoerig getest door de TH in München. Het hart van onze gebruiksdaksystemen is het drukstabiele, CE-gemarkeerde drainagesysteem, dat tijdens het

productieproces aan strenge testen wordt onderworpen. Op grond van onze expertise worden wij vaak al in de ontwerpfase bij het project betrokken. Komt het project tot uitvoering, dan begeleiden wij de uitvoerende partijen bij de aanleg om een juiste installatie te waarborgen. Wij doen dit al meer dan 20 jaar – niet alleen in Nederland, maar wereldwijd.”

DUURZAME PRODUCTIEKETEN De onderscheidende factor van Nophadrain in Meerrijk is volgens Wesselink het toegepaste ND 620hd Drainagesysteem, een drukstabiele noppenfolie met een drukvastheid van circa 1.200 kPa met een speciaal ontwikkeld filterweefsel, gecombineerd met een beschermfolie,

getest op hoge dynamische belastingen (ND TSF-100 Glij- en Beschermfolie). “Het drainagesysteem is feitelijk een sandwichelement op rol – filterweefsel en noppenbaan zijn met elkaar verlijmd tot één product. Dat maakt het uniek in de markt: uiterst belastbaar, eenvoudig aan te brengen en breed toepasbaar. Dit systeem werd bijvoorbeeld ook gebruikt voor andere gebruiksdaken, zoals die van de nieuwe parkeergarage van IKEA in Utrecht, Dubai Marina Towers in Dubai en Kruisplein in Rotterdam.”

Nophadrain heeft een eigen productielocatie in Kerkrade en gebruikt zoveel mogelijk gerecyclede grondstoffen, ‘waarbij kwaliteit en duurzaamheid voorop staan’. Tijdens de productie wordt gebruikgemaakt van duurzame energie en het productieafval wordt hergebruikt. “Niet alleen het productieproces is duurzaam, maar ook de productkwaliteit. Op basis van de hEN 13252 bedraagt de duurzaamheid van de Nophadrain Drainagesystemen tenminste 25 jaar.” ❚

Dé specialist in gebruiksdaksystemen Het Nophadrain Parkeerdaksysteem Berijdbare elementenverharding Straatlaag Funderingslaag

ND 620hd Drainagesysteem ND TSF-100 Glij- en Beschermfolie Wortelbestendig dakbedekkingssysteem

Nophadrain BV

|

Mercuriusstraat 10

|

6468 ER Kerkrade

|

Telefoon: +31 (0)45 535 5030

|

info@nophadrain.nl

|

www.nophadrain.nl

| 101

BEDRIJFSPRESENTATIE | Emenem Building Automation

St. Antoniusveste heeft KNX (Schneider) en AMX

Gebouwautomatisering wordt steeds belangrijker Gebouwautomatisering maakt het leven niet moeilijker, maar – als je het goed doet –juist makkelijker, beweert Marco Keizers van EmenEm Building Automation. Een systeemarchitect vertaalt daarbij de wensen van de klant naar een complete invulling van alle installaties, waarbij de integratie van technologieën ten behoeve van een betere kwaliteit van wonen, leven en/of werken centraal staat. “In grote projecten kun je bijna niet meer zonder gebouwautomatisering.”

Gebouwautomatisering is voor een gebouw tegenwoordig net zo essentieel als de fundering en het dak, stelt Marco Keizers resoluut. “Vanwege de omvang van een project is er vaak een noodzaak tot automatiseren en kan het op een conventionele manier niet meer gemaakt worden. Je moet dan wel overgaan tot programmeren. Juist dan is het zaak dat een systeemarchitect over de schouders meekijkt en al in het beginstadium aanschuift, zodat de raakvlakken tussen E- en W-installaties op de juiste manier in kaart worden gebracht. Wij verbinden deze werelden met elkaar.”

aan de wensen van de klant en om alle disciplines op elkaar af te stemmen. Voor een villa is het bijvoorbeeld vaak wenselijk om in plaats van een eenvoudige meterkast een technische ruimte te creëren die net wat groter is en van beneden naar de bovenste verdieping doorloopt; zie het als een technologie schacht. Dat vraagt om een andere benadering dan een ‘simpele’ meterkast van nog geen meter breed. Door hier in de voorfase al rekening mee te houden, hoeven in een later stadium geen compromissen gesloten te worden.”

TECHNOLOGIE SCHACHT

Behalve in de woningbouw is EmenEm Building Automation volop vertegenwoordigd in de utiliteitsbouw, waaronder kantoren, scholen, musea, zorginstellingen, winkels en hotels. Zo is EmenEm bijvoorbeeld ‘hofleverancier’

Keizers vervolgt: “In het ontwerptraject gaan we samen met de architect en interieurarchitect om tafel om op een logische manier invulling te geven

102 |

BEDRIJFSPRESENTATIE | Emenem Building Automation

voor het Okura in Amsterdam en heeft het bedrijf de gebouwautomatisering verzorgd voor het Waldorf Astoria aan de Amsterdamse Herengracht.

GERENOMMEERDE FABRIKANTEN

Waldorf heeft Lutron en AMX

In gebouwautomatisering gaat het volgens Keizers vooral om de koppeling tussen zonwering, verlichting en verwarming/koeling (HVAC), alsmede om de integratie met communicatie en audio/video. “We laten verschillende systemen met elkaar communiceren en brengen de techniek via visualisaties begrijpelijk over naar de klant”, licht hij toe. “Daarbij werken we in de basis met bewezen technologieën en producten van gerenommeerde fabrikanten, zoals AMX, Lutron en Schneider Electric. AMX is een controlling interface waarmee verlichting, projectors, beamers, audio, video en zelfs de haard kunnen worden aangestuurd. Lutron is een systeem om verlichting en raamdecoratie aan te sturen. Met name op jachten en in hotels is het een veelgebruikte techniek, ook om verregaande koppelingen te maken met de werktuigkundige installaties. Lutron heeft bovendien een eigen intelligentie om raamdecoratie gelijktijdig te sturen. Die perfectie kan met een stroomgestuurd systeem niet geëvenaard worden. Met systemen van Schneider Electric, waaronder de HomelYnk tot slot, creëren we voor gebruikers een betaalbare KNX interface.”

Keizers: “We denken te allen tijde mee met de klant, maken ontwerpen en stellen een begroting op binnen de gevraagde functionaliteit. Vervolgens verzorgt de installateur de installaties en komen wij daarna om het systeem te programmeren, in bedrijf te stellen en de klanttevredenheid naar honderd procent te brengen. Eerder verlaten wij het project niet.” ❚

Woonhuis Babyloniënbroek heeft KNX (Schneider) UVA heeft Lutron en Schneider Electric Homelynck

| 103

BEDRIJFSPRESENTATIE | Hermans Techniek Energy B.V.

Glas op zijn duurzaamst Hoogwaardige architectuur, hoge energieprestaties, optimale daglichtbeleving en een aangenaam klimaat. De gebouwen van vandaag, zowel nieuw als bestaand, moeten aan steeds strengere eisen voldoen. Hermans Techniek Energy speelt hierop in met duurzame kwaliteitsoplossingen in zonne-energie en beglazing.

“Als hoogwaardige glasleverancier richten we ons op de niches in de markt”, vertelt sales director Rik van Ogtrop van Hermans Techniek Energy B.V. “Wat zonne-energie betreft, bedienen we de nieuwbouw- en renovatiesector al enige tijd met op maat gemaakte PowerGlaz BIPV panelen. BIPV staat voor Building Integrated PhotoVoltaics: gebouwgeïntegreerde zonnepanelen die niet alleen elektriciteit opwekken, maar ook voor schaduwwerking in het gebouw zorgen én een zichtbaar duurzame uitstraling hebben.” Hermans Techniek Energy paste PowerGlaz panelen toe bij onder meer de renovatie van kasteel de Keverberg in Kessel en de nieuwbouw van het Deloittehoofdkantoor in Amsterdam.

DIFFUSE BEGLAZING Nicheproducten van Hermans Techniek Energy in beglazing zijn gepantserd glas en, nieuw op de Nederlandse markt, SOLERA® beglazing. Van Ogtrop: “SOLERA® laat net als helder transparant glas daglicht binnen, maar voorkomt verblinding en extreme warmtewisselingen. Dit komt doordat SOLERA® een diffuserend glas is met een grote hoek, waardoor het zonlicht gebroken

en gelijkmatig over de ruimte verdeeld wordt. Dit geeft een natuurlijk effect dat positief werkt op het welzijn van de eindgebruiker.” SOLERA® beglazing bestaat uit een binnen- en buitenruit met daartussen lichte diffusiefolie, dat in verschillende uitvoeringen de mate van lichtdoorlatendheid, diffusie en warmtewering bepaalt.

AEROGEL ISOLATIE Uniek binnen de SOLERA® productlijn zijn de SOLERA® + Lumira aerogel R5, R9, R18 en R25. “Deze typen bevatten de gepatenteerde Aerogel isolatie”, legt Van Ogtrop uit. “Lumira Aerogel is één van de lichtste en meest effectieve isolatiematerialen ter wereld. Het materiaal bestaat voor ongeveer 90 procent uit lucht en is het best te omschrijven als ‘bevroren rook’ dat in een doorzichtige honingraatkern zit ingesloten tussen de binnen- en buitenruit.

Aerogel biedt uitstekende warmte- en geluidswering, met lage U-waardes tot maar liefst 0,22 W/M²K. SOLERA® is ideaal voor bijvoorbeeld sporthallen en scholen en interessant voor iedereen die qua daglichtbeleving en energieprestatie het maximale uit een gebouw wil halen.” ❚

| 105

WONINGBOUW

PLAATSNAAM | Projectnaam

De meer dan 450 eengezinswoningen en appartementen van De Bloem worden gebouwd op het voormalige terrein van bloemenveiling Flora.

Tekst: Henk Geist Beeld: KOW Architecten

De Bloem biedt eenheid in verscheidenheid

Wie straks via Google Earth een kijkje gaat nemen in bloemendorp Rijnsburg, kan het niet ontgaan. Het woningbouwproject De Bloem zal zich dankzij de rode daken van de woningen in vogelvlucht nadrukkelijk manifesteren als een levensgrote bloem, als een ode aan de historie van de plek waar het wordt gerealiseerd.

Rijnsburg staat bekend om zijn bloemencultuur en -handel en haar eigen veiling: Flora Holland. De meer dan 450 eengezinswoningen en appartementen van De Bloem worden gebouwd op het voormalige terrein van bloemenveiling Flora. De Raad Bouwontwikkeling vatte het plan op om hier woningen te realiseren en nam het Haagse bureau KOW Architecten in de arm om een bijzonder woongebied te ontwerpen. Gekozen werd voor de vrije vorm van een bloem. “Dat klinkt misschien banaal, maar is het niet”, stelt Jacques van

106 |

Paassen, namens KOW Architecten. “Deze vorm heeft een aantal voordelen.

De bloem bestaat uit vijf bladen die zich optimaal naar de locatie vormen.

Elk blad heeft een eigen binnenhof. In de architectuur is sprake van eenheid in verscheidenheid. De dakafwerking is met een rode dakpan overal gelijk. De hellinghoek is ook overal hetzelfde, waardoor het project zich in vogelvlucht laat zien als een bloem. Het is als geheel herkenbaar, maar het ontwerp sluit ook aan op de wens aan individuele woningen met een eigen karakteristiek.”

RIJNSBURG | De Bloem

GEFASEERD UITGEVOERD De opdeling van het plan in bloembladen bood ook het voordeel dat het plan uit 2007 gefaseerd kon worden uitgevoerd en zo ook crisisbestendig bleek.

“We konden per blad bekijken wat de markt vroeg en zo op typologie bijsturen”, zegt projectleider Wouter de Wolff, namens De Raad Bouw. “We waren ons ervan bewust dat we de toekomstige bewoners echt moeten verleiden.

Deze aanpak bood de zekerheid dat er kon worden doorgebouwd.”

Het woningbouwproject zal zich dankzij de rode daken van de woningen in vogelvlucht nadrukkelijk manifesteren als een levensgrote bloem

ONDERSCHEIDENDE DETAILLERING De gevelwanden van de bloembladen kennen een identieke opbouw. Onder het rode dak bevindt zich een witte strook van stucwerk of baksteen, met daaronder weer een langgerekte plint van rode baksteen. Door verschillende tinten rood toe te passen en door knikken in de noklijn ontstaat een parcellering, waarbij de eigen identiteit van de woning nog eens wordt versterkt door een onderscheidende detaillering. Van Paassen heeft daarbij gebruikt gemaakt van een ‘toolbox’, met een variatie aan erkers, voordeuren, veranda’s, kozijnen, ornamenten of dakkapellen. “Die detaillering vinden mensen leuk.

Je krijgt een grote verscheidenheid, waar echter een rationaliteit achter zit.”

De vijf bladen liggen gegroepeerd rond het hart van de bloem; een opgetild, rond plein met daaronder op het maaiveld een parkeervoorziening die ook deels onder de woongebouwen ligt en vanuit daaruit bereikbaar is.

De negentien woningen van de eerste fase, Amarant geheten, werden in 2011 opgeleverd. Plandeel Amarant is in mei 2014 gecompleteerd met startersappartementen, luxe appartementen en nog een aantal eengezinswoningen. Plandeel Egelantier met 111 appartementen en vier eengezinswoningen is inmiddels ook gereed, plandeel Dahlia is nu in aanbouw. De volgende te bouwen toren, Calla, is in ontwikkeling en krijgt levensloopbestendige woningen die met een scootmobiel toegankelijk zijn. Hier komt voor alle bewoners van De Bloem een wellnesscenter met onder andere fitness, zwembad, sauna en restaurant. De invulling van de laatste fase, Bougainville, is nog niet duidelijk. De Wolff: “Wij gaan hierbij inspelen op de vraag in de woningmarkt.” ❚

Projectinfo HONDERDEN METERS BALUSTRADE OP MAAT Slank uitgevoerd verticaal spijlenwerk, stijlvol afgewisseld met horizontale belijningen en lasergesneden sierelementen: de tientallen balustrades van de balkons in De Bloem zijn allesbehalve standaard. HetraGSS GmbH, gewend aan maatwerk projecten van dergelijke omvang, is sinds december 2013 verantwoordelijk voor de totstandbrenging hiervan.

Hetra-GSS GmbH, waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in het Duitse Recklinghausen, is van origine een bedrijf dat installaties maakt voor zand- en grindwinning. Enige jaren geleden is daar de afdeling trappen en balustrades in Emmerich am Rhein aan toegevoegd, met Willem Ligterink als afdelingsmanager/projectleider. Hij vertelt: “Wij leveren alles op het gebied van trappen, balustrades, klim- en vluchtwegen. Vaak is er sprake van maatwerk en grote aantallen. Zo ook bij De Bloem. Op basis van het unieke ontwerp en in nauwe samenwerking met de opdrachtgever engineerden, produceerden en monteerden wij de balustrades van de balkons en de hoofdtrappenhuizen.” Voor plandeel Amarant leverde Hetra-GSS zo’n 500 meter balustrade en privacyschermen en voor plandeel Egelantier ongeveer 900 meter balustrade, de privacyschermen en de stalen spiltrappen.

Bouwinfo Hetra-GSS GmbH |Tel. 0315 769001 | E-mail: info@hetra-gss.eu

www.hetra-gss.eu

OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING ADVIES

e Raad Bouwontwikkeling, Katwijk D KOW Architecten, Den Haag De Raad Bouw, Katwijk Broersma (constructie)

| 107

DEN HAAG | Finnenburg

Tekst: Jerry Helmers Beeld: Jerry Helmers

Betaalbaarheid en duurzaamheid kunnen wél hand in hand gaan

NIEUWE TIJDGEEST:

GEEF PORTIEKWONINGEN EEN TWEEDE KANS Als de renovatiewerkzaamheden van twaalf woongebouwen met 204 sociale huurwoningen langs de Finnenburg in de Haagse wijk Mariahoeve zijn afgerond en áls er een feestelijke heropening wordt georganiseerd, dan zal er in alle speeches één belangrijke boodschap zijn: geef portiekwoningen in Nederland een tweede kans! Volgens alle betrokkenen worden de mogelijkheden daarvan nog volop onderschat. “Dit project tekent De Nieuwe Tijd”, zo zeggen de betrokkenen. “Door het samenbrengen van verschillende marktpartijen, met diverse expertises, ontstaat er méér dan alleen een optelsom.”

Aan tafel zitten Ronald Hoogenboom, directeur/eigenaar van Dinkq Totaalonderhoud BV, Wil van Koppen van Van Mierlo Bouwmaatschappij en op Finnenburg projectleider, Christof Fankhauser en Ivo Verboon, beiden architect/eigenaar bij CHNL en Jaap Koole, vestigingsmanager en Maurice van Leeuwen projectleider bij Vestia. In het voortraject de onderzoeksfase – lijkt de grote winst al meteen te zijn behaald. Zo vertelt Ronald dat in eerste instantie drie proefwoningen zijn gestript.

“Dan kom je vanalles tegen – zoals asbest op meerdere plekken. Maar het was uiteraard wel een mooie uitdaging; als je als doel hebt om het vastgoed te vernieuwen en niet meer zo maar alles ‘lukraak’ te slopen, dan zoek je de meest creatieve oplossingen. En uiteraard efficiency voor wat betreft de inrichting en planning van de werkzaamheden. Door drie proefwoningen te strippen en weer een basis te leggen voor verdere opbouw, laat je zien hoe je ook de hele wijk kunt aanpakken.”

Dat er veel ‘ellende’ werd gevonden, is overigens niet geheel onlogisch. De woningen stammen uit 1958. Er was een laag energielabel. “We zijn er in geslaagd om door de renovatie naar een hoger label toe te werken. Op deze verduurzaming kunnen we trots zijn.”

EEN TWEEDE KANS Wil van Koppen vertelt dat Finnenburg een prachtig referentieproject is geworden op het gebied van renovatie. “Ook wij zijn van mening dat vastgoed een tweede kans verdient. De tijden zijn er niet meer naar dat sloop de enige optie is. Maar je hebt daar wel gelijkgestemde partners voor nodig. Bouwen is bovendien vertrouwen. Op Finnenburg zat er tevens een bepaalde seriematigheid in. Daar lag de kans voor ons om samen met Dinkq succesvol op te leveren.”

De twee vertellen dat er sprake was van een korte tijdspanne. De oorspronkelijke planning was dat alles af moest vóór 1 januari 2015.

“Dat had uiteraard te maken met het bestaande lage BTW-tarief.” De

108 |

Finnenburg vóór en na de renovatie

wijziging van laag naar hoog is overigens weer verschoven naar 1 juli 2015, maar duidelijk was dat het lage BTW-tarief voor iedereen natuurlijk kansen bood. “Mits je snel kunt werken. En ja, we zijn creatief. Zo hebben we op een gegeven moment besloten om het binnenwerk al te gaan afwerken in de open lucht. Zo hebben we gewonnen.”

Volgens Jaap Koole is Finnenburg een schoolvoorbeeld van herstructurering. “Als corporatie zijn wij getriggerd op creativiteit. We moeten goed nadenken over onze toekomst. En dus kijken we nu meer dan ooit naar welke waarde het bestaande casco heeft. Er was een traditie ontstaan van slopen en vervangen door nieuwbouw.

Gezinnen willen inderdaad groter wonen. Maar laten we tegelijkertijd niet vergeten dat de 60 m² – wat voor een gezin in de jaren ’50 en ’60 goed genoeg was – nu nog steeds prima is voor één- of tweepersoonshuishoudens. Deze maken driekwart uit van onze woningzoekenden. Dat kapitaal, die vierkante meters, moet je dus niet zomaar willen saneren! We kunnen dus aansluiten op de woningmarkt door voort te borduren op het bestaande casco. Slopen was hier niet nodig.” Koole noemt een aantal heldere voordelen: “Je hebt geen sloopkosten als je met het casco aan de slag gaat. Ook voorkom je – door gebruik te maken van het oude casco – dat je moet voldoen aan de nieuwe parkeernormen. Je kunt met relatief simpele ingrepen een hoger energielabel halen en je kunt met een aantal aanpassingen de woning weer functioneel maken. Daardoor houd je de huurprijs op een sociaal niveau.”

Toch zijn ‘strippen’ en ‘herstellen’ niet de enige aspecten die tellen in het ontwerp van de nieuwe Look and Feel. We leven immers wel in de eenentwintigste eeuw en natuurlijk wil niemand in de nieuw gerenoveerde wijk een typische jaren ’60 sfeer.

Christof en Ivo vertellen dat Finnenburg vanuit stedenbouwkundig perspectief een fantastische wijk is. “De betonnen structuur was echter gedateerd. Door de materialisering, de detaillering, de belijningen en de gevelpanelen te veranderen, kun je nét die inspirerende upgrade creëren. De oorspronkelijke architectuur hebben we dus

DEN HAAG | Finnenburg

niet aangepast, we hebben feitelijk de goede elementen uit de jaren ’60 eigentijds gemaakt. Het is in het nieuwe ontwerp in ieder geval geen eenheidsworst meer, elk blok krijgt een eigen motief. Daardoor versterken we de individuele identiteit van de bewoners per blok. Je hoort ergens bij.”

BETROKKEN BIJ DE LEEFOMGEVING “De mogelijkheden van de gemeenschappelijke buitenruimte worden bovendien verbeterd. Het binnenterrein wordt opnieuw ingericht, onder andere met veel individuele tuintjes, gecombineerd met gemeenschappelijke tuinen”, zegt Jaap Koole.

“We maken mensen daar zelf verantwoordelijk voor. Ook dát is van deze tijd. Mensen worden weer betrokken bij hun eigen leefomgeving. Vergis je niet, het gaat hier wel om maar liefst 450 huishoudens! Dat heeft invloed op de sociaal-maatschappelijke structuur van de wijk!”

Wil van Koppen en Ronald Hoogenboom, die operationeel gedurende de werkzaamheden het meest intensief met elkaar hebben samengewerkt, zijn tevreden met het verloop. “De uitdaging is altijd om de meest optimale kruisbestuiving voor elkaar te krijgen”, zegt Ronald. “En, wat zéér interessant was, is dat de beperkte budgetten de samenwerking positief op scherp hebben gezet. Je moet bij wijze van spreken verder kijken dan alleen het kozijn. Je moet het gevoel voor verhoudingen in de wijk ontwikkelen. De expertise van de bouwer zit op het niveau van de woning.”

Volgens het duo kan de renovatie van Finnenburg dan ook gezien worden als maatschappelijk zeer relevant omdat het in Nederland om veel van dit soort gebieden gaat. Wil: “Finnenburg is een inspiratiebron voor soortgelijke gebieden, waar de vraag zich opwerpt hoe men de wijkuitdagingen moet aanpakken. Maar het kan.

Hier in Mariahoeve is bewezen dat betaalbaarheid en duurzaamheid – door middel van slimme renovatie – heel goed hand in hand kunnen gaan. Je hoeft niet altijd te slopen.” ❚

Alle betrokkenen treffen elkaar regelmatig op de bouwplaats aan de Finnenburg in Den Haag Mariahoeve.

Projectinfo ‘ALTIJD OPLEVEREN CONFORM DE PLANNING’ “Hoe we het ook moeten doen, we doen het", zegt Ton van Dillen, directeur/ eigenaar van Van Dillen Techniek uit ’s Gravenzande. “Als elektrotechnisch bedrijf houden we ons altijd aan de gemaakte planning. Ik ben er van overtuigd dat dit één van onze meest krachtige USP’s is en dat dit ook de reden is waarom we – ondanks de economische tegenwind – in de afgelopen jaren een stabiele groei hebben mogen doormaken.”

Want, ook voor de werkzaamheden aan de Finnenburg in Den Haag etaleerde Van Dillen niet alleen de benodigde flexibiliteit. Het bedrijf kon ook bogen op de in de loop der jaren opgebouwde technische expertise. “We hebben ruim ervaring met dit soort renovatieprojecten”, vertelt Van Dillen. “We zijn verantwoordelijk voor alle installaties met betrekking tot de elektriciteit. We leggen nieuwe intercomsystemen en aardingsinstallaties aan. En we hebben technische voorbereidingen getroffen, zodat men in de toekomst zonnepanelen kan plaatsen. Daartoe hebben we al buizen aangelegd.” Van Dillen is zéér te spreken over de samenwerking met Van Mierlo. “Ik denk dat we de opdracht gegund hebben gekregen omdat onze combi met dit bouwbedrijf aansprak. En dan ben je weer terug bij waar het om gaat: excellente planning!”

KOZIJNEN, DEUREN EN HSB-ELEMENTEN De afgelopen veertig jaar heeft Dekker Kozijnprojecten zich ontwikkeld tot een specialist in kozijnprojecten voor renovatie en nieuwbouw. Vanuit een onafhankelijke positie ondersteunt het bedrijf opdrachtgever en bouwpartner bij het sturen op de werkelijke kosten van de kozijnen.

Samenwerken aan de beste kozijnprojecten Van plan tot realisatie

Dekker Kozijnprojecten heeft jarenlange ervaring opgebouwd met gespecialiseerde montageteams en timmerlieden en heeft een werkwijze ontwikkeld waarbij projectbeheersing en kwaliteit van het eindproduct de uitgangspunten zijn.

In opdracht van bouwcombinatie Finnenburg vof verzorgt Dekker Kozijnprojecten de levering en montage van de houten kozijnen alsmede alle toegangs- en bergingsdeuren voor de 204 woningen aan de Finnenburg en Hongarenburg in Den Haag. Dit wordt uitgevoerd in concept 3. Daarnaast levert en monteert Dekker Kozijnprojecten ook de HSB-elementen. Deze zijn voorzien van een volkern beplating met een fraaie houtuitstraling.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP UITVOERING INSTALLATIES: BOUWPERIODE:

Vestia CHNL Architecten en Adviseurs Dinkq Totaalonderhoud BV en Van Mierlo Bouwmaatschappij Diverse onderaannemers september 2014 – juli 2015

WWW.DEKKERKOZIJNPROJECTEN.NL • NOORDELOOS | 109

DEN HAAG | Finnenburg

EFFICIENCY IN ASBESTVERWIJDERING

‘Combinatie met aanverwante sloopwerkzaamheden’ Vorig voorjaar startte Alpa BV met de saneringswerkzaamheden van het asbest. Volgens algemeen directeur Ronald van Hal is de reden waarom hem de aanbesteding werd gegund vooral te vinden in het feit dat, buiten de prijs, ook een totaalpakket kon worden voorgesteld. “We zijn ervan overtuigd dat dit zwaar heeft meegewogen.”

Alpa BV is namelijk in staat om de volledige aanverwante renovatie sloopwerkzaamheden – als onderdeel van de bouwkundige renovatie van Finnenburg – voor haar rekening te nemen. “De opdrachtgever heeft maar met één partij te maken. Daardoor ontstaat efficiency. We kunnen de werkplanningen logisch laten aansluiten.” Er is in Nederland overigens nog veel asbest te vinden. Ronald: “Naar schatting ligt er nog een miljoen m², dat de overheid rond 2024 gesaneerd wil hebben. In het huidige tempo zullen we de komende twintig jaar echter nog heel druk zijn om alle asbest te verwijderen.

Asbest vind je niet alleen op de daken, maar vooral ook in gebouwen en in gronden. We staan dus voor nogal wat uitdagingen. Asbestverwijdering blijft de komende decennia hoog op de agenda staan.”

Dat de technologische ontwikkelingen in deze discipline voortschrijden, is vanzelfsprekend een logisch gegeven. “We zitten daar bovenop”, legt Ronald uit. “Onze KAM-coördinator (Kwaliteit, Arbo, Milieu) bewaakt continu de veiligheid en kwaliteit. Onze branchevereniging VVTB (Vereniging Verwijdering Toxische en Gevaarlijke Bouwmaterialen) houdt ons goed op de hoogte van onder andere veranderende wet- en regelgeving, innovaties en alles wat er in het vakgebied gebeurt. We bevinden ons dus middenin het speelveld, waar-

door onze expertise altijd op het hoogste niveau is. Het sterkt onze ambitie dat wij verder kunnen groeien en dat we veel vergelijkbare projecten – zoals in Finnenburg – in de komende jaren aan onze opdrachtenportefeuille mogen toevoegen.” ❚

| 111

PLAATSNAAM CUIJK | Cuijkse Cantheelen | Projectnaam Met de realisatie van twee woonhoven in fase II van de Cuijkse Cantheelen krijgt de Brabantse gemeente een baken langs de Maas

Tekst: Martijn van den Bouwhuijsen Beeld: Leo van Vliet - Focusview Fotografie; Martijn van den Bouwhuijsen

AANNEMER ONTZIET PRIMAIRE KERING EN BOUWT SNEL CASCO CUIJKSE CANTHEELEN

GROOTS EN DIVERS BOUWPROJECT LANGS DE MAAS OP SCHEMA Bouwbedrijf Van de Ven voert in opdracht van woningcorporatie Mooiland een groots project uit aan de Cuijkse Maasboulevard. De nieuwbouw behelst 22 sociale huurwoningen, 12 huurappartementen, 22 koopappartementen, 97 zorgappartementen, 64 psychogeriatrie-wooneenheden, zorginfrastructuur, een multifunctionele accommodatie en gebouwd parkeren voor 197 auto’s. De aannemer begon in juni 2013 met bouwen en ontzag het dijklichaam, dat een onderdeel vormt van de Nederlands primaire waterkering.

Tot 50 meter langs de dijk mocht er tussen oktober en april niets uit de grond worden gehaald. Na de voortvarende onderbouw, die vóór het stormseizoen was afgerond, ging Van de Ven verder. In 72 werkdagen verrezen de 9 verdiepingen hoge, prefab betonnen woontorencasco's die met de laagbouw het beeld van kasteelkantelen oproepen.

'BAKEN LANGS DE MAAS' “Met de realisatie van twee woonhoven in fase II van de Cuijkse Cantheelen krijgt de Brabantse gemeente een baken langs de Maas”, zegt senior projectleider Dennis Coulen namens opdrachtgever woningcorporatie Mooiland.

“De hoven refereren met de kanteelvormige bebouwing aan de rijke historie met nederzettingen van de Kelten en de Romeinen. Op de bouwlocatie stond tot voor kort een woonwijk. We besloten om samen met zorgcentra Pantein en de gemeente Cuijk om hier nieuwbouw te realiseren die inspeelt op de behoefte aan zorg, wonen, winkels en publieke voorzieningen. De eerste fase is opgeleverd en bestaat uit 13 huurappartementen en 5 commerciële ruimtes.

Bouwbedrijf Van de Ven voert nu fase II uit.”

112 |

CUIJK | Cuijkse Cantheelen

COMPLEXE BOUWLOCATIE De nieuwbouw van fase II, die de contour van de dijk volgt met een gehoekte 'voetafdruk', is straks direct vanaf de Maasboulevard te betreden voor voetgangers en fietsers. Automobilisten moeten een stukje omrijden om de geventileerde parkeergarage met groendak op een lager niveau te bereiken.

De locatie maakt de bouw complex. De kleilaag van het dijklichaam, dat een onderdeel vormt van de Nederlands primaire waterkering, moest ontzien worden. Penetratie door de dijk was verboden door het Waterschap. In een zone tot vijftig meter mocht maar beperkt gewerkt worden om ontspoeling te voorkomen. Tevens mocht er niet gewerkt worden aan de onderbouw in de periode tussen 1 oktober en 1 april (het stormseizoen).

TIJDIG FUNDEREN EN SNEL DE HOOGTE IN Na een aanbesteding op basis van een onderhandse selectie met vijf partijen, kreeg bouwbedrijf Van de Ven op 11 april 2013 de bouwopdracht. Deze Veghelse bouwer kreeg de verantwoordelijkheid voor het grondwerk, het bouwkundige deel, alle installaties en de keukens en balies in de verblijven voor de psychogeriatrische cliënten.

In 72 werkbare dagen verrezen de 9 verdiepingen hoge woontorencasco's die, met de laagbouw, het beeld van kasteelkantelen oproepen

Bouwinfo OPDRACHT ONTWERP

Mooiland, Grave (www.wonenindecantheelen.nl) Wiegerinck Architectuur Stedebouw, Arnhem en

Molenaar&Bol&VanDillen architecten, Vught ADVIES Ingenieursbureau Ulehake, Oss (constructie) en

Sweegers en de Bruin Ingenieurs, 's-Hertogenbosch (installaties) UITVOERING Bouwbedrijf Van de Ven, Veghel PREFAB BETON Geelen Beton, Wanssum BOUWPERIODE juni 2013 – voorjaar 2015

Projectleider Henry van Opstal zegt namens Bouwbedrijf Van de Ven: “We gingen na de opdrachtverlening met spoed aan de slag met de werkvoorbereiding, om de onderbouw vóór 1 oktober gereed te hebben. De engineering vergde de nodige hoofdbrekens, vanwege de gevoeligheid van het dijklichaam en de complexiteit van de prefab torenconstructies. Alle werkzaamheden in het dijklichaam, dus ook bijvoorbeeld het plaatsen van bouwhekken, waren meldingsplichtig, wat veel coördinatie met het Waterschap vergde.”

“Op 17 juni begonnen we met de onderbouw. We maakten met grondverdringende palen, waarmee geen grond naar boven werd getransporteerd, het fundament voor de hoogbouw. De laagbouw met hoven kreeg een fundering op staal. In de eerste week na de bouwvakvakantie was de onderbouw klaar, ruim vóór de deadline. Vanaf september 2013 voerden we de bovenbouw uit.

We gebruikten hierbij een 180 tons rupskraan om de tot 17 ton zware beton­ elementen te verplaatsen. De vier torens bereikten binnen 72 werkdagen het hoogste punt. Om ruimte te maken voor de 180 tons kraan kon een deel van de bovenbouw van de hoven pas later worden gerealiseerd. Inmiddels is de rupskraan vervangen door twee torenkranen van 40 en 50 meter hoogte en werkt Bouwbedrijf Van de Ven voortvarend verder. De samenwerking met de verschillende partijen verloopt goed. Ik heb er daarom alle vertrouwen in dat we in het voorjaar van 2015 opleveren.” ❚

Bouwbedrijf Van de Ven kreeg de verantwoordelijkheid voor het grondwerk, het bouwkundige deel, alle installaties, en de keukens en balies in de verblijven voor de psychogeriatrische cliënten

| 113 724110_Bouwbedrijf van de Ven.indd 1

10-11-14 11:51

MAARSBERGEN | De Marezhof

Werelds wonen met de Utrechtse Heuvelrug als achtertuin In de bosrijke omgeving van Maarsbergen verrijst momenteel het fraaie nieuwbouwplan De Marezhof. Deze herontwikkeling van voormalige textielfabriek tot woonbuurt is tot stand gekomen in samenspraak tussen de gemeente Utrechtse Heuvelrug en VOF Paladijn, een ontwikkelingssamenwerking tussen Heijmans en LATEI. Het totale plan omvat een mix van 78 karakteristieke (starters)rijwoningen, tweekappers en vrijstaande woningen in de jaren '30 stijl. Recentelijk werden de eerste 24 woningen opgeleverd door Bouwbedrijf Van Bekkum uit Amersfoort.

De karakteristieke woningen in De Marezhof zijn gegroepeerd rond een langgerekt park, kronkelend doorsneden door de in haar oude loop herstelde Heigraafbeek. Omzoomd door reeds vroeg aangeplante bomen en andere groenvoorzieningen om de eerste bewoners meteen een natuurlijke omgeving te bieden. De groene en rustieke uitstraling wordt versterkt door zonnepanelen op de woningen en brede, extra hoge bergingen in de achtertuinen van de rijwoningen als geluidsscherm. En natuurlijk door de ligging aan de rand van Nationaal Park Utrechtse Heuvelrug, bijna letterlijk in de

114 |

achtertuin van De Marezhof. Ideaal voor iedereen die houdt van ontspanning én inspanning in een natuurlijke omgeving. Met het centrum van Maarn binnen tien minuten fietsen en Utrecht Centraal in achttien minuten met de trein.

KORTE BOUWTIJD “In de zomer van 2013 is Heijmans begonnen met het bouwrijp maken van de locatie”, blikt Jeen van den Berg, projectleider namens Bouwbedrijf Van Bekkum, kort terug. “Na de sloop van alle bebouwing en de aanleg van onder andere rioleringen,

nutsvoorzieningen en wegen, zijn wij in september 2014 gestart met het hei- en funderingswerk en aansluitend met de bouw van de eerste 24 woningen. Tussen eind maart en half april hebben we deze opgeleverd.”

De woningen worden gedragen door een betonnen balkenfundering op mortelschroefpalen en zijn opgebouwd met een begane grondvloer van geïsoleerde ribcassettedelen en verdiepingsvloeren van kanaalplaat, gedeeltelijk voorzien van leidingsleuven. Beide vloeren zijn standaard voorzien van vloerverwarming. De dragende wanden bestaan uit kalkzandsteen lijmelementen. De daken zijn prefab dakdozen met keramische pannen.

De buitengevels bevatten houten kozijnen met aan de achterzijde een aluminium schuifpui.

EIGEN WOONWENSEN INPASSEN “De woonoppervlakten van de rijwoningen variëren van 93 tot 114 m²”, vervolgt Van den Berg,

MAARSBERGEN | De Marezhof

“maar de mogelijkheid bestaat om een dakkapel of uitbouw achter het huis te plaatsen voor het creëren van extra leefruimte. De tweekappers en vrijstaande woningen kunnen naar wens ook aan de zijkant worden uitgebouwd. Inmiddels zijn ook de volgende tien woningen in verkoop gegaan en is de realisatie ervan aanstaande.”

Ook deze kopers kunnen middels een koop-aanneemovereenkomst met Van Bekkum om tafel om de eigen wensen te bespreken met betrekking tot een dakkapel, een uitbouw of een andere ruimteverdeling. Zo is de luxe badkamer met Villeroy

& Boch sanitair zelf in te delen. Hetzelfde geldt voor de hoge zolder, die ruimte biedt aan een extra slaapkamer. Voor wie van de natuur houdt en op zoek is naar een betaalbare woning in de Utrechtse Heuvelrug, ligt hier een mooie kans! ❚

Projectinfo

Bouwinfo

ELEKTROTECHNISCHE INSTALLATIE EN BRANDDETECTIE

OPDRACHT

Eind oktober 2014 is Mossink in opdracht van Van Bekkum gestart met de werkzaamheden voor nieuwbouwproject De Marezehof te Maarsbergen. Half april 2015 werden de laatste woningen van de in totaal 24 eengezinswoningen opgeleverd. Er worden, afhankelijk van de verkoop, nog 10 extra eengezinswoningen gebouwd. De woningen zijn ontworpen volgens de traditionele bouw en vallen binnen het starterssegment.

V.O.F. De Paladijn

ONTWERP

Inbo architecten Woudenberg

ADVIES

Royal Haskoning DHV

UITVOERING Bouwonderneming Van Bekkum BV Amersfoort CONSTRUCTIE Bartels Ingenieursbureau

INSTALLATIES (E)

Mossink installatietechniek

INSTALLATIES (W) Breman Hasselt

BOUWKOSTEN € 8.762.000,- excl. BTW

Mossink heeft bij dit project de complete elektrotechnische installatie aangelegd en alle woningen voorzien van branddetectie. Aan de kant van het achterliggende pad werden armaturen met ingebouwde, energie-efficiënte schemerschakelaars gemonteerd.

De persoonlijke woonwensen van de kopers, bijvoorbeeld ten aanzien van de keuken, werden door Mossink vertaald naar efficiënte, elektrotechnische oplossingen en binnen het budget toegepast.

Omdat het project een korte doorlooptijd had, was goede communicatie en flexibiliteit van groot belang voor de voortgang. Mossink elektrotechniek bv uit Hoevelaken is al jarenlang de betrouwbare partner van Bouwonderneming Van Bekkum op het gebied van elektrotechniek. De samenwerking verloopt dermate goed dat al menig project is opgeleverd, tot volle tevredenheid van alle partijen.

elektrotechniek bv INSTALLATIETECHNIEK

Zuiderinslag 12

Als BRL 6000-gecertificeerd, elektrotechnisch bedrijf zorgen wij voor kwalitatief

Postbus 39

hoogwaardige oplossingen die perfect aansluiten bij uw specifieke wensen en bij

3870 CA Hoevelaken

het beschikbare budget. Naast onze projecten bieden wij ook service, beheer en

BEVEILIGINGEN

T

(033) 253 45 81

onderhoud aan. Wij maken voor u een servicecontract op maat.

F

(033) 253 58 26

INSPECTIES

E

info@mossink.nl

PROJECTVERLICHTING

BESTURINGSTECHNIEK

www.mossink.nl

Al eens gedacht aan een installatie op basis van duurzame energie? Vraag eens naar de mogelijkheden. Ons team staat voor u klaar om uw wensen feilloos te vertalen naar pasklare oplossingen.

| 115

LEIDEN | Druivenstraat en Kersenstraat

DE SLEUTELS RENOVEERT 82 EENGEZINSWONINGEN

In 15 dagen van label G

naar A De 82 eengezinswoningen in de Druivenstraat en Kersenstraat in Leiden zijn het afgelopen half jaar ingrijpend opgeknapt. De staat van de woningen was vooral uit energetisch oogpunt slecht te noemen, ze scoorden een F- en G-label. Dankzij het groot onderhoud hebben ze nu het A-label behaald.

De woningen zijn gebouwd in 1948. Sloop heeft eigenaar corporatie de Sleutels niet overwogen. “Het zijn populaire woningen”, zegt Nicole de Vrij, gebiedsontwikkelaar bij de corporatie. “In stedenbouwkundig opzicht gaat het om een karakteristiek buurtje. Energetisch en bouwfysisch verkeerden de niet-geïsoleerde woningen in een slechte staat. Zo hadden de bewoners last van tocht en vocht- en schimmelplekken in de woning. Tien woningen hadden nog geen centrale verwarming en beschikten alleen op de begane grond over een gaskachel.” Na de renovatie beschikken alle woningen over een centrale verwarming en een HR-ketel. De woningen zijn uitgerust met mechanische ventilatie en een CO2-meter. In de spouwmuren is isolatie aangebracht en het metselwerk is waar nodig hersteld. De geheel in beton uitgevoerde kap van de woningen is aan de binnenzijde geïsoleerd. De koudebrug op de overgang van dak naar gevel, die verantwoordelijk was voor de schimmelvorming, is eveneens voorzien van hoogwaardige isolatie.

KEUZEMOGELIJKHEDEN Het renovatieplan is opgesteld in overleg met een klankbordgroep van bewoners. Bij de uitvoering hadden de bewoners nog diverse keuzemogelijkheden.

De verouderde badkamers zijn bij ongeveer zestig woningen vervangen. Op uitdrukkelijk verzoek van de bewoners werd een tweede toilet op de eerste verdieping als extra optie toegevoegd. Ook openslaande tuindeuren zijn als extra optie aangeboden aan de huurders.

De bij een eerdere renovatie aangebrachte aluminium kozijnen zijn vervangen door kunststof kozijnen met HR++ glas. Door architectenbureau Van Schagen is daarbij een iets andere vlakverdeling aangebracht. De Vrij: “Het gevelbeeld was wat verrommeld en vervlakt, door een horizontale geleding van de nieuwe kozijnen is er meer eenheid in het straatbeeld gebracht. De draaiende delen zijn uitgevoerd in een tint crème, waardoor het ook wat kleurrijker oogt.” Nieuwe voordeuren completeren het beeld.

ZO MIN MOGELIJK OVERLAST

De bij een eerdere renovatie aangebrachte aluminium kozijnen zijn vervangen door kunststof kozijnen met HR++ glas

116 |

De renovatie is uitgevoerd door Ballast Nedam, een ketenpartner van De Sleutels, die al in een vroegtijdig stadium bij het project werd betrokken. Door de projectmatige aanpak kon een woning in vijftien werkdagen worden gerenoveerd. Per dag werd er één woning opgestart en opgeleverd. “De meeste bewoners kozen er voor om tijdens de renovatie in hun woning te blijven”, zegt uitvoerder Richard van Dijk. “Als Bewuste Bouwer was het ons oogmerk om zo min mogelijk overlast te veroorzaken. We hadden ook een 24-uurs service voor de bewoners waar ze terecht konden met klachten en eventuele storingen.” Twee dagen per week was er een bewonersbegeleider van de Sleutels op het project aanwezig.

LEIDEN | Druivenstraat en Kersenstraat

De woningen, die nu voldoen aan het Politie Keurmerk Veilig Wonen, moeten na deze renovatie weer dertig jaar mee kunnen. Afhankelijk van of het een hoek- of tussenwoning betreft, gaan de huren gemiddeld met 45 tot 55 euro omhoog. Daar staat tegenover dat dankzij het A-label de gemiddelde energiekosten met ruim 70 euro omlaag gaan, afhankelijk van het energieverbruik van de bewoner. Per saldo gaan de bewoners er in hun maandlasten dus iets op vooruit. ❚

Het gevelbeeld was wat verrommeld en vervlakt, door een horizontale geleding van de nieuwe kozijnen is er meer eenheid in het straatbeeld gebracht

Projectinfo

Warmte zonder zorgen...

ENERGIELABELSPRONG Twee jaar geleden is de Werkendamse Verwarmings Industrie door Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling West benaderd om in samenwerking met De Sleutels het groot onderhoud van zestig galerijwoningen in Leiden op te pakken. Deze ketensamenwerking is goed verlopen en doorgezet bij het groot onderhoud van de 82 woningen aan de Druiven- en Kersenstraat in Leiden.

De woningen beschikten over open verbrandingsgeisers en VR cv-ketels. Deze zijn vervangen door hoogrendementsketels van het fabricaat Nefit. Daarnaast zijn er energiezuinige ventilatieboxen van Zehnder geplaatst met CO2-bediening in de woning. Het energielabel is mede hierdoor verlaagd naar label A.

Klimaatbeheersing Kwaliteit Betrouwbaar Duurzaam

KUNDIG ES

50 jaar

E

RV

A RI

De Werkendamse Verwarmings Industrie is een familiebedrijf dat­ 50 jaar bestaat en gespecialiseerd is in klimaatbeheersing. De Werkendamse is zowel op de particuliere als zakelijke markt een betrouwbare en professionele partner op het gebied van onderhoud, reparatie, installatie en advies met betrekking tot warmte, warmtapwaterapparatuur en duurzame installaties.

Bouwinfo OPDRACHTGEVER UITVOERING ONTWERP INSTALLATIES

E

D

Groene energie

De Werkendamse Verwarmings Industrie en Werkendamse Verwarmings Centrale (in de volksmond ‘de Werkendamse’) staan voor een totale beheersing van uw binnenklimaat.

Sinds 50 jaar is de Werkendamse een begrip. Wij zijn een familiebedrijf dat zich onderscheidt door kennis, inzet en ervaring. Dit zijn niet enkel woorden, maar worden ondersteund door de verscheidenheid aan behaalde certificaten, zoals o.a. SCIOS, ISO 9001 en BRL6000.

NG

Ir. Blankenstraat 6 - 4251 NR Werkendam WVC Tel. 0183 502755 WVI Tel. 0183 502744 WVC.NL | WVI.NL

BOUWPERIODE BOUWKOSTEN

De Sleutels, Leiden Ballast Nedam Bouw & Ontwikkeling West Van Schagen Architecten, Rotterdam Installatiebedrijf Werkendam B.V. (loodgieter), Elektro Groeneweg Installatie B.V. (elektricien), Werkendamse Verwarmings Industrie (CV en MV) november 2014 – mei 2015 3.050.000 euro excl. BTW

| 117

PLAATSNAAMNIEUW-WEST AMSTERDAM | Projectnaam | Waterschapsbuurt

METAMORFOSE WATERSCHAPSBUURT WEER EEN STAP DICHTERBIJ Beeld: Boparai Associates

Als onderdeel van het vernieuwingsgebied De Punt in Amsterdam Nieuw-West werd onlangs de derde bouwfase van de Waterschapsbuurt afgesloten, met de oplevering van 104 woningen in zowel de koop- als huursfeer. Namens opdrachtgever Ymere Ontwikkeling tekende Bouwbedrijf M.J. De Nijs en Zonen BV uit Warmenhuizen hiermee alweer voor het derde project op rij in de totaal vernieuwde Amsterdamse woonwijk, die wordt gekenmerkt door een vriendelijk, overzichtelijk en vooral groen karakter.

“Fase drie bestaat uit twee blokken van tien grondgebonden koopwoningen en in totaal 84 sociale huurwoningen”, vertelt projectleider Ko van Rossum namens Bouwbedrijf De Nijs. “Hiervan zijn er 25 in appartementvorm ondergebracht in een woontoren van negen bouwlagen, met twee liften en 44 woningen in een langgerekt complex van vijf bouwlagen. De resterende vijftien huizen vormen samen een lang blok van grondgebonden woningen, riant van opzet en met een hoog afwerkings- en kwaliteitsniveau.”

VOLLEDIGE WIJKVERNIEUWING De gevels van de woningen hebben speels verspringende galerijen en balkons en zijn traditioneel gemetseld met warme baksteen in de stijl in de Bossche School, een herkenbare en tijdloze architectuurstijl naar ontwerp van Architectenbureau Boparai Associates. Naast het geven van een frisse, totaal andere aanblik – de nieuwe planologische opzet staat letterlijk haaks op de voormalige bebouwing – speelt ook duurzaamheid een grote rol binnen de renovatie van de Waterschapsbuurt. “De gemeente is helemaal meegegaan in de plannen, met een volledige vernieuwing van de riolering en aansluiting van de hele wijk op stadsverwarming”, legt Van Rossum uit. “Ook is het openbaar gebied flink aangepakt, met nieuwe bomen en groenstroken, planten en bestrating. Bovendien zijn de parkeervoorzieningen in de Waterschapsbuurt zodanig gemaakt dat de buurt zeer autoluw is.”

118 |

De Waterschapsbuurt heeft een flinke stap gemaakt in de metamorfose naar een frisse en moderne wijk

AMSTERDAM NIEUW-WEST | Waterschapsbuurt

VOORRANG VERLENEN Bouwbedrijf De Nijs begon eind november 2014 met de bouw van fase drie.

In eerste instantie lag de focus volledig op het realiseren van de 84 huurwoningen. Maar toen gaandeweg de ruwbouw de verkoop van de koopwoningen startte, liep dit zo enorm goed dat de keuze werd gemaakt om de routing van de bouw om te gooien. “Dat wil zeggen dat de ruwbouw van de huurwoningen gewoon doorging, maar ondertussen begon een andere ploeg met een eigen kraan aan het casco van de twintig koopwoningen”, verduidelijkt Van Rossum. “Vervolgens zijn we de afbouwfase ingegaan met een leanplanning. We beginnen met de koopwoningen, zodat deze eerder konden worden opgeleverd dan gepland. Ondanks de verleende voorrang, heeft de lopende bouwstroom van de 84 huurwoningen geen vertraging opgelopen.

Deze zijn tussen half april en half mei opgeleverd, waarmee de Waterschapsbuurt weer een flinke stap heeft gemaakt in de metamorfose naar een frisse en moderne wijk.” ❚

Bouwinfo DIRECTIEVOERING Ymere Ontwikkeling PROJECTMANAGEMENT Ymere Ontwikkeling ONTWERP Boparai Associates ADVIES Nieman Valk UITVOERING Bouwbedrijf M.J. de Nijs & Zonen BV CONSTRUCTIE Bartels Veenendaal INSTALLATIES Cas Sombroek (E), B&A (loodgieter); Bogro (CV); De gevels van de woningen hebben speels verspringende galerijen en balkons en zijn traditioneel gemetseld met warme baksteen in de stijl in de Bossche School

BOUWPERIODE:

Bemar (MV) december 2014 – mei 2015

Vakmanschap en kwaliteit tot in het kleinste detail

®

www.fsc.org FSC®C031342

M.J. de Nijs en Zonen Warmenhuizen 0226 - 39 70 00 info@denijs.nl www.denijs.nl Waterschapsbuurt Amsterdam

ONTWIKKELING - BOUWEN - ONDERHOUD

| 119

DELFT | Wonen boven De Hoven

Flexibel indeelbare woontorens

De bouw van de eerste woontoren in de Delftse wijk Voorhof ging 16 juli van start. De woontoren is een voorbeeld van industrieel bouwen in binnenstedelijk gebied. Van der Vorm Vastgoed en Heembouw Wonen gaan een tweede woontoren ontwikkelen en realiseren. Deze woontoren, bestaande uit 84 huurappartementen, wordt ook boven winkelcentrum De Hoven Passage gebouwd.

Van der Vorm Vastgoed en Heembouw zijn, naast de ontwikkeling en realisatie van de woontorens, ook verantwoordelijk voor de uitbreiding van het winkelgebied. Zij worden daarin bijgestaan door Stabiel Management, die het projectmanagement op zich heeft genomen. Stabiel Management is verantwoordelijk voor het advies en projectmanagement van het prefab betonnen casco van de woontorens. Ontwerp en uitvoering is op basis van industrieel bouwen met prefab-onderdelen en een gestandaardiseerde maatvoering.

Hierdoor komt het project sneller, goedkoper en duurzamer tot stand.

BOUWSNELHEID De woontorens worden gebouwd met de VBI appartementenvloer in combinatie met het DoorStapelSysteem (DSS). DSS houdt in dat er op een nieuwe en innovatieve manier kan worden gebouwd met prefab vloeren. Deze manier van bouwen met prefab kanaalplaatvloeren zorgt dat de belasting uit de gevel zonder randbalk en randkist direct kan worden opgevangen. Dat werkt sneller, veiliger en draagt bij aan gebouwen met flexibiliteit, comfort en toekomstvast rendement.

120 |

DELFT | Wonen boven De Hoven

FLEXIBEL INDEELBAAR

CO-CREATIE

DSS laat een gebouw in een razend snel tempo verrijzen. Daarnaast biedt deze manier van bouwen de mogelijkheid duurzame, toekomstbestendige gebouwen te realiseren, die telkens aan te passen zijn aan de wensen van de veranderende eindgebruiker. Met de vloeren van VBI hebben de binnenwanden geen dragende functie, waardoor ze naar eigen inzicht geplaatst kunnen worden. Daarmee ontstaan leefbare, duurzame omgevingen voor wonen, zorgen, leren en werken die in de tijd steeds zijn aan te passen aan de wensen van de eindgebruiker.

De woontorens ‘Wonen boven de Hoven’ in Delft zijn een bijzonder voorbeeld van co­creatie. Omwonenden en potentiële huurders zijn vanaf het allereerste begin actief betrokken bij het ontwerp. Zo hebben zij bijvoorbeeld de kans gekregen hun woonwensen al vooraf aan te geven. Nog voordat het ontwerp vorm had, was daarom al besloten dat het complex een flexibele draagconstructie zou krijgen. Dit maakt de woontorens ontzettend flexibel en geeft de mogelijkheid alle wensen te vervullen.

ONTWERP OPTIMALISEREN

Een koper heeft keuze uit drie ‘woonsmaken’. Dankzij de vloeren is er sprake van een grote vrije overspanning en daarmee krijgen toekomstige bewoners maximale keuzevrijheid. Bewoners bepalen zelf de grootte en indeling van hun appartement: oppervlakte, dichte of open keuken en het aantal slaapkamers. Door de eindgebruiker op deze manier centraal te zetten, zorgt men voor een comfortabele woonervaring. Aan het begrip comfort wordt ook op een andere wijze invulling gegeven. Comfortabel wonen door middel van lage energielasten, goede geluidsisolatie en een hoge duurzame kwaliteit. ❚

Martijn Glas, architect bij Habeon Architecten: “Het uitgangspunt voor het ontwerp van de woontoren, is continue aanpasbaarheid. De indeling kan daarom tot in een laat stadium van het proces veranderd worden. Daarnaast geeft het de mogelijkheid de woonindeling in de toekomst aan te passen.

De overspanning maakt deze flexibiliteit mogelijk.” Ook alle onderaannemers zijn vanaf het schetsontwerp tot de realisatie actief betrokken bij het project.

“De woontoren is samen met onze partners een keer virtueel gebouwd als 3D BIM­model. Dit droeg bij aan het optimaliseren van het ontwerp. De woontoren wordt zoveel mogelijk gebouwd met geprefabriceerde elementen. Dat is noodzakelijk vanwege de vereiste bouwsnelheid, maar het beperkt ook de overlast voor de omgeving.”

EINDGEBRUIKER STAAT CENTRAAL

| 121

VIANEN | Pijlkruid & Rijstgras

Tekst: Scripturum, Marjoleine Meppelink Beeld: LEKSTEDEwonen

‘Differentiatie geeft elk gebouw een eigen identiteit’ In 2009 is woningcorporatie LEKSTEDEwonen begonnen met de grootse aanpak van tien appartementsgebouwen van de Vijfheerenlanden in Vianen. Nu, zes jaar later, komt het einde van het meerjarenplan in zicht en is men meer dan tevreden over het resultaat. De grondige aanpak in de vorm van groot onderhoud levert voor de bewoners een dubbel voordeel op: zij krijgen een mooier en energiezuiniger appartement, zonder hiervoor huurverhoging te moeten betalen.

In samenwerking met de gemeente Vianen heeft LEKSTEDEwonen de aanpak van de buurt verdeeld over drie fasen. De eerste fase betreft het groot onderhoud aan vijf gebouwen (Korenbloem, Watergentiaan, Zwanenbloem, Veldsalie en Kruisdistel) en is in 2011 afgerond. Bij de tweede fase staat het groot onderhoud aan de vier gebouwen Boterbloem, Zilvermos, Pijlkruid en Rijstgras centraal. De derde fase, die gepland staat voor 2016, bestaat uit de sloop van het laatste gebouw Goudhaver, dat plaats zal maken voor nieuwbouw.

DIFFERENTIATIE De aanpak van de flatgebouwen dient volgens Ed de Groot, directeur-bestuurder bij LEKSTEDEwonen, een helder doel: “Wij willen graag een gedifferentieerd woningaanbod creëren, waarbij we ook segmenteren tussen huur in verschillende varianten en koop. Dit bewerkstelligen we door elk gebouw een eigen identiteit te geven.” Deze

Ieder gebouw heeft zijn eigen identiteit gekregen, die onder meer tot uiting komt door de specifieke naam en (steun)kleur

eigen identiteit komt onder meer tot uiting in het gebruik van een specifieke naam en (steun) kleur voor elk gebouw. Ook is bij het ontwerp van de flatgebouwen steeds bewust gekozen voor een nieuwe architect, met een eigen visie. “Uitzondering hierbij zijn de flatgebouwen Pijlkruid en Rijstgras. Deze gebouwen hebben wel degelijk een eigen identiteit, maar zijn vanwege de gezamenlijke aanpak ontworpen door dezelfde architect”, aldus De Groot.

GRONDIGE AANPAK Niet alleen de buitenzijde van de flatgebouwen, maar ook de binnenzijde is grondig aangepakt.

Naast het vernieuwen van de badkamer, keuken en toilet worden ook nieuwe ventilatieroosters aangebracht en worden de appartementen voorzien van nieuwe ramen en een nieuwe voor- en achterdeur.

Ook de balkon- en galerijhekken zijn vervangen, het schilderwerk is opnieuw gedaan, de lift is vervangen en de hoofdentree heeft een metamorfose

122 |

gekregen. Tevens is bij 70% van de appartementen een galerijverhoging aangebracht.

DUURZAAMHEID Het begrip duurzaamheid speelt een belangrijke rol bij het groot onderhoud van de flatgebouwen.

“De toepassing van dubbel glas, het aanbrengen van isolerende panelen en het plaatsen van een nieuw ventilatie- en cv-systeem hebben ertoe bijgedragen dat de energielabels van de flatgebouwen van E/F naar C/D zijn gegaan”, aldus Jacco Labrijn, projectcoördinator bij LEKSTEDEwonen.

Bij de flatgebouwen Pijlkruid en Rijstgras is bovendien een extra esthetisch element toegevoegd.

Door middel van microbetonelementen is een verticale belijning aangebracht in de gevel, dat dient ter onderbreking van de horizontale lijnen.

Labrijn vertelt: “Deze verticale betonelementen zijn wit geverfd en geven, in combinatie met de grijze aluminium hekwerken, de gebouwen een moderne uitstraling.”

VIANEN | Pijlkruid & Rijstgras

Projectinfo BEWONERS STAAN CENTRAAL Tijdens het groot onderhoud is veel aandacht besteed aan het informeren van de bewoners.

Met behulp van maandelijkse nieuwsbrieven, wekelijkse inloopspreekuren en bewonersavonden zijn de plannen voor de aanpak van de flatgebouwen uitvoerig besproken. Gedurende de uitvoeringsperiode van het groot onderhoud heeft een

woonconsulente van LEKSTEDEwonen bovendien gefungeerd als aanspreekpunt voor de bewoners.

“Wij vinden namelijk dat een goede communicatie met bewoners van essentieel belang is. Daarnaast hebben wij als doel om minder draagkrachtige mensen te voorzien van een betaalbare, degelijke woning. Dat is met dit project zeker gelukt”, aldus De Groot. ❚

OPDRACHTGEVER Woningcorporatie LEKSTEDEwonen, Vianen ONTWERP Kokon Architectuur & Stedenbouw BV, Rotterdam (ontwerp), Arton Architecten, Maartensdijk (bouwkundige uitwerking)

ADVIES Mabutec Installatie Advies CONSTRUCTEUR André Schokker UITVOERDER Aannemersbedrijf C. van Dillen en zoon BV OPZICHTER Bargmann & Van Ek Bouwconsulting bv, Almere STICHTINGSKOSTEN € 8,5 miljoen, waarvan een deel bestemd was voor esthetische

∙ ∙ ∙ ∙ ∙ ∙

Bij het renovatieproject Pijlkruid en Rijstgras in Vianen heeft MBR Hekwerken de balkonhekken, galerijhekken, privacyschermen en traphekken vervangen. Voor wat betreft de galerijhekken is gekozen voor karakteristieke aluminium lamelhekken van het type MBR Design die, door middel van een blinde bevestiging, naadloos aansluiten op de balusters.

Erik Hurkmans, projectcoördinator bij MBR Hekwerken vertelt: “Kenmerkend voor MBR Design zijn de strakke afwerking en slanke detailleringen. Blinde bevestigingstechnieken maken lassen, zichtbare onderdelen en bouten overbodig.”

Bouwinfo

BOUWPERIODE

‘SPEELS EFFECT IN GEVELBEELD’

verfraaiing september 2014 – juni 2015

Een ander bijzonder aspect van het project is de plaatsing van de aluminium hekwerken tussen de nieuw aangebrachte kolommen. Ook het glaswerk van de balkonhekken is opmerkelijk. Omdat de ene bewoner meer privacy prefereert en de ander kiest voor een weids uitzicht, heeft LEKSTEDEwonen de bewoners zelf laten kiezen tussen helder of gematteerd glas. Hurkmans: “Deze keuzevrijheid is niet alleen zeer gunstig voor de bewoners zelf maar zorgt tevens voor een speels effect in het gevelbeeld.”

Mutatie en service onderhoud Renovatie en groot onderhoud Restauratie Timmerfabriek Utiliteitsbouw Woningbouw Van Dillen bouwbedrijf T 0345-509060 E info@cvandillen.nl I www.cvandillen.nl

| 123

DRONTEN | 137 chaletwoningen

Tekst: Liliane Verwoolde Beeld: Mateboer Bouw

‘Alles is vernieuwd, tot en met de deurbel toe’ De chaletwoningen in de wijk De Werf behoren tot de oudste woningen van Dronten. De architectuur is nog steeds bijzonder, maar verder zijn de woningen in alle opzichten aan een opknapbeurt toe. Ze worden dan ook grondig aangepakt. Na acht intensieve onderhoudsweken hebben de bewoners een totaal vernieuwde woning.

Oost Flevoland Woondiensten kiest voor een integrale aanpak. Zij wil de architectuur van de karakteristieke woningen in de wijk De Werf behouden, maar het leefklimaat van de woningen moet worden aangepast aan de normen van deze tijd, met een energielabel A. Om dit te realiseren, werkt Mateboer Bouw samen met Van den Berg Groep een Plan van Aanpak uit. Zij bereiden de bouwkundige ingrepen zorgvuldig voor en schenken daarnaast veel aandacht aan de communicatie rondom de werkzaamheden.

WERKZAAMHEDEN BINNEN EN BUITEN “Naast de bouwkundige werkzaamheden speelt de bewoner een cruciale rol”, weet Gerard Harderwijk, projectleider bij Mateboer Bouw. “Aan de buitenzijde worden de gevels en het dak beter geïsoleerd en vernieuwd.

Waar nodig worden de kozijnen vervangen en ook alle bestaande kozijnen krijgen nieuwe HR++ beglazing. Binnen wordt de meterkast vervangen en wordt mechanische ventilatie aangelegd. De vloeren worden vanuit de kruipruimte geïsoleerd. De meeste bewoners krijgen een nieuwe keuken en een nieuw toilet.

Verder kiezen nagenoeg alle bewoners ervoor om een slaapkamer te verbouwen tot royale badkamer met extra toilet. Zo’n groot pakket aan ingrepen kun je alleen uitvoeren als de bewoners weten wat hen te wachten staat en willen meewerken.”

DESKUNDIG INFORMEREN Vanuit deze wetenschap zorgt Mateboer voor een goede informatiestroom. Tijdens bewonersavonden en individuele keukentafelgesprekken brengt het bedrijf de bewoners op de hoogte van de komende renovatiewerkzaamheden. Brochures, scheurkalender en website fungeren als geschreven informatiebronnen en huurbegeleidsters helpen de bewoners bij de te maken keuzes. “We hebben er bewust voor gekozen om deze taak over te laten aan vrouwelijke communicatiedeskundigen”, vertelt Harderwijk. “Zij informeren in begrijpelijke taal.”

LEEFBAAR HOUDEN Daarnaast houdt Mateboer de huizen leefbaar tijdens de verbouwing. “Als toegang via de voordeur even niet mogelijk is, garanderen we voor toegang via de achterdeur”, geeft Harderwijk als voorbeeld. “En het plaatsen van nieuwe gipsplafonds in de slaapkamers doen we in slechts twee kamers tegelijk. Dan kunnen de bewoners altijd nog ergens slapen.” Mateboer ondersteunt de bewoners ook bij hun afvalafvoer.

124 |

DRONTEN | 137 chaletwoningen

Inmiddels is het eerste blok van De Werf opgeleverd. Onder de steigers zijn compleet vernieuwde woningen tevoorschijn gekomen, met een authentieke, maar frisse uitstraling. Harderwijk: “In feite zijn de woningen compleet vernieuwd, tot en met de deurbel toe. Maar de nieuwe bakstenen – in verschillende geeltinten – zijn identiek aan de oorspronkelijke bakstenen, waardoor de uitstraling hetzelfde is gebleven. Alleen het energielabel is uitgekomen op level A. Dat zien de bewoners straks terug op hun energierekening. Die wordt aanzienlijk lager.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Oost Flevoland Woondiensten, Dronten

UITVOERING Mateboer Bouw bv, Kampen ARCHITECT Den Berg Groep, Kampen

INSTALLATIES Boer en Van Veen Kampen bv, Kampen

BOUWKOSTEN € 7,5 miljoen

BOUWPERIODE januari 2015 – februari 2016

Projectinfo RENOVATIESLOOP EN ASBESTSANERING Tijdens de renovatie van de chaletwoningen in Dronten, worden door Scheffer Groep de volgende werkzaamheden verricht:

De architectuur van de woningen is nog steeds bijzonder

Verwijderen, afvoeren en storten van - asbesthoudende bitumen dakbedekking van de daken - diverse asbesthoudende bronnen binnen waaronder ook de kruipruimten van de woningen - alle buitengevels - verwijderen van de bestrating voor hergebruik - grondwerkzaamheden - opnieuw aanbrengen van de bestrating - bondig zagen van de betonlateien Al deze werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van een vooraf opgestelde, strakke lean-planning.

De werkzaamheden nemen ongeveer 34 weken in beslag. In totaliteit is Scheffer Groep werkzaam met 3 ploegen voor het asbest, 1 ploeg voor de renovatiesloop en 1 ploeg voor het grond- en straatwerk.

DUURZAME DEUREN VOLGENS DE ACTUELE ENERGIE- & VEILIGHEIDSNORMEN Voor het renovatieproject ‘een vlinder wordt geboren’ vervangt WeekampRDC de voor- en achterdeuren van 137 woningen in het centrum van Dronten.

De oudste woningen van Dronten zijn toe aan een modernisering. Er is veel aandacht besteed aan duurzaamheid en de toepassing van milieuvriendelijke materialen. WeekampRDC voerde dit project uit in nauw overleg met opdrachtgever Mateboer Bouw B.V.. Uitgangspunten waren het verhogen van de veiligheid en het energiezuiniger maken van de woningen.

Voor dit project is gekozen voor een 54 mm TriComfort® voordeur van Weekamp Deuren met een hoge isolatiewaarde die toepasbaar is binnen het energielabel A. De deur voldoet aan de actuele veiligheidsnormen en is in duurzame FSC-materialen uitgevoerd. WeekampRDC is er trots op een bijdrage te mogen leveren aan de modernisering van deze woningen.

WeekampRDC Raam en Deur Concept richt zich op het ontwikkelen en aanbieden van full-service concepten voor het geruisloos vervangen van op locatie ingemeten houten ramen en deuren voor woningbouwprojecten.

| 125

loodgieterswerk verwarming electra airconditioning dak- en zinkwerk

Renotrack® een 100% beheersbaar renovatietraject

Installatiebedrijf Boer en Van Veen Kampen B.V. is een allround installatiebedrijf dat werkzaam is in de regio rond Kampen.

• • • • •

Met een team van 25 vaste medewerkers is alle kennis en ervaring in huis om in elke discipline binnen de installatietechniek van dienst te kunnen zijn.

TriComfort® De nieuwe standaard voor vlakke houten deuren

• • • • • • Ambachtsstraat 25a 8263 AJ Kampen

Telefoon 038 - 331 28 00 Fax 038 - 332 69 17

Projectadvies Bewonerskeuze trajecten Bewonerscommunicatie Inmeet- en montageservice Eigen raam- en deurproductie

Email info@boerenvanveen.nl Website www.boerenvanveen.nl

www.weekamprdc.nl

Extreem duurzaam Hoge vormstabiliteit Laag gewicht Glad oppervlak Hoge isolatiewaarde Standaard FSC®

info@weekamprdc.nl

5

t. 0523-625 475

Haarlemse Kathedrale Basiliek ondergaat intensieve restauratie

FRYSKE AKADEMY: VIER IDENTITEITEN, ÉÉN GEBOUW

Perronoverkapping laatste onderdeel restauratieproject

Nieuwe inbouw Zuiderkerk Enkhuizen

foto Frank Hanswijk

Museumboerderij Oost Leeuwenstein Heinenoord

foto AndrĂŠ de Prouw

Restauratie Nieuwe Sint Bavo Haarlem

foto Margareta Svensson

Restauratie en herinrichting Nieuwe Kerk Delft

foto Frank Hanswijk

Van Hoogevest Architecten

is al ruim 100 jaar betrokken bij het restaureren en voortbestemmen van monumenten. Kennis die wordt gecombineerd met het ontwerpen van nieuwe interventies in een historische context, zodat monumenten geschikt zijn voor de toekomst. www.vanhoogevest.nl

VOORWOORD DE WEEK VAN HET LEGE GEBOUW Binnenkort, om precies te zijn van 4 tot en met 8 juni vindt de Week van het Lege Gebouw plaats.

Daar hoeven we niet van op te kijken. Heel veel maatschappelijke kwesties worden tegenwoordig gekoppeld aan een Week of Dag, dus waarom de leegstand niet. Tenslotte stond in Nederland in 2014 gemiddeld bijna 17% van de kantoorvloeroppervlakte leeg, zo vermeldt de bij het initiatief behorende site.

Tijdens die Week gaan studenten en docenten van verschillende opleidingen en dus met uiteenlopende zienswijzen nadenken over oplossingen voor die leegstand. Per object gaat een groep aan de slag om vanuit verschillende invalshoeken en expertises (erfgoed, architectuur, geschiedenis, vastgoed, planologie, etc.) na te denken, te rekenen, tekenen en ontwikkelen om vervolgens de eigenaren van de objecten en een panel van deskundigen een bepaalde denkrichting voor te leggen.

Tot de leegstaande gebouwen in Nederland behoren ook monumenten. Religieuze gebouwen bijvoorbeeld, vanwege de ontkerkelijking. Nieuwe monumenten ook, en industrieel erfgoed. Wat dat laatste betreft staan in deze editie van Bouwen aan Monumenten twee verhalen over hoe een monumentaal fabrieksgebouw een geheel nieuwe bestemming krijgt. Zoals in Oudewater, waar touwfabriek Van der Lee, het oudste familiebedrijf in Nederland dat in de jaren negentig uitweek naar een andere locatie, nu een woonbestemming krijgt. Bij die transformatie is het uit 1880 stammende fabriekspand leidend en blijft de authentieke uitstraling zo goed mogelijk bewaard.

Een andere bestemming krijgt ook de Timmerfabriek in Maastricht, die het nieuwe onderkomen wordt van filmhuis Lumière. Door drie van de zes zalen deels in de grond te realiseren, kan de oude kapconstructie worden behouden. Het filmhuis maakt deel uit van het stedelijk ontwikkelingsproject ‘Belvédère Binnensingel’, dat als uitgangspunt heeft de gehele Timmerfabriek om te bouwen tot cultuurcluster. Ook hier geldt dat de authenticiteit van het gebouw grotendeels moet worden behouden. Dat gaat zelfs zover dat oude meters, klokken en afsluiters terugkomen in het interieur.

En dan hebben we het verhaal over het monumentale station van Geldermalsen. Dat staat al sinds de jaren zestig min of meer leeg. In de afgelopen jaren is eerst het stationsgebouw zelf gerestaureerd en zijn nu de perronoverkappingen aan de beurt. Daarmee krijgt het station iets van zijn oude glorie terug. Volgens de plannen moet het over enkele jaren een spoorwegknooppunt worden. Het onroerend goed is er dan in ieder geval klaar voor.

Veel leesplezier

Jac Buchholz

HAARLEM | Kathedrale Basiliek Sint Bavo

Tekst: Henk Geist

Beeld: Van Hoogevest Architecten

HAARLEMSE KATHEDRALE BASILIEK ONDERGAAT INTENSIEVE RESTAURATIE Nu het vernieuwde Rijksmuseum in Amsterdam zijn deuren weer heeft geopend, kan de restauratie van de Kathedrale Basiliek Sint Bavo in Haarlem worden omschreven als één van de grootste restauratieprojecten die in Nederland in uitvoering is. De restauratie ging in 2004 al van start en zal nog zeker tot 2017 duren.

Vooral het metselwerk van deze bakstenen kolos heeft door het vocht veel schade opgelopen. Van der Schee: “Je kunt het een intensieve baksteenrestauratie noemen. Ankers zijn gaan roesten waardoor metselwerk is beschadigd, door het vocht zijn zouten uitgetreden die schade hebben veroorzaakt en het beschadigde metselwerk heeft te lijden gehad van vorst. We ontdoen de ankers van roest en behandelen ze met een speciale coating die verder roesten moet voorkomen. Bakstenen worden hersteld of indien nodig vervangen. We proberen zoveel mogelijk het oorspronkelijke materiaal te handhaven, we restaureren zo terughoudend mogelijk.

Zoals bij het herstel van natuurstenen gevelelementen, daar schieten we nieuwe stukken in.”

KLEURONDERZOEK Bij de bouw zijn veel profielstenen toegepast, geglazuurd en ongeglazuurd, zo’n zeventig verschillende soorten, waaronder terracotta kapitelen. Van der Schee: “De beschadigde exemplaren worden allemaal nagemaakt met speciale mallen. Er zijn daarbij in het verleden ook verschillende kleuren toegepast, we zijn maanden bezig geweest met proeven om de juiste kleuren terug te krijgen.”

De restauratie van het indrukwekkende, door Joseph Cuypers ontworpen kerkgebouw was hard nodig, stelt projectleider René van der Schee van Schakel & Schrale, de aannemer die sinds 2010 de gefaseerde restauratie uitvoert. “Sinds het eerste bouwdeel van de Bavo in 1895 werd opgeleverd, zijn er wel deelrestauraties uitgevoerd, maar het is nu voor het eerst

130 |

in ruim honderd jaar dat het gehele kerkgebouw wordt gerestaureerd. Het gebouw heeft veel te lijden gehad van vochtproblemen. Met name lekkages bij goten en daken en roestend ijzer hebben grote schade aangericht.” In eerste instantie is dan ook de oorzaak van het vochtprobleem aangepakt en zijn goten gedicht en lekkages verholpen.

Veel natuurstenen elementen waren voorzien van kleurrijk schilderwerk, dat in de loop van de tijd echter vrijwel geheel is verdwenen. “Het gebouw was oorspronkelijk bont versierd. Op basis van uitgebreid kleuronderzoek brengen we dat nu ook grotendeels terug. Glas-in-loodramen worden hersteld. De gietijzeren brugstaven waren gaan roesten en hadden het glas en het metselwerk beschadigd. De gerestaureerde ramen krijgen messing ›

HAARLEM | Kathedrale Basiliek Sint Bavo

| 131

STEENHOUWERIJ

MAARSSEN

STEENHOUWERIJ

MAARSSEN

RESTAURATIE BOUW ONDERHOUD

loodgieters leidekkers koperslagers

JOBSE bv is een landelijk werkend bedrijf dat gespecialiseerd is in het verwerken van loden, koperen en zinken bekledingen en natuursteenleien bedekkingen op o.a monumentale gebouwen alsmede nieuwbouwprojecten.

NIEUWBOUW ONDERHOUD RESTAURATIE Elektraweg 17 | 4338 PK Middelburg | telefoon 0118-612713 fax 0118-623683 | info@jobsebv.nl | www.jobsebv.nl

jobse.indd 1

Techniekweg 40 3542 DT Utrecht T. 030 - 24 16 790 F. 030 - 24 12 949 www.steenhouwerijmaarssen.nl mail@steenhouwerijmaarssen.nl

12-03-13 11:49

0182 516252 • henk.natte@hetnet.nl

Monumentale Restauratie Afbouwtechniek De Bouterhoek 1a, 3985 AK Werkhoven Tel. 0343-551426, gennissenbv@planet.nl

HAARLEM | Kathedrale Basiliek Sint Bavo

brugstaven die beter bestand zijn tegen roest en ze worden voorzien van voorzetramen.” Door lekkage en daarmee samenhangende houtrot was ook de houten kapconstructie aangetast. Het houtwerk wordt daar waar nodig hersteld, hetgeen ook geldt voor de leien dakbedekking.

HERSTELWERK Ook bij de restauratie van het interieur is bouwtechnisch herstel nodig en tegelijkertijd heeft de opdrachtgever de ambitie om de oorspronkelijke decoraties te herstellen en te reconstrueren. Zo werd bijvoorbeeld de teruggevonden blauwe kleur op de voegen in het koor teruggebracht. De binnenmuren, deels opgetrokken uit een goudgele profielsteen, en gewelven zijn gereinigd met een speciale latexlaag, het metselwerk en het (deels beschilderde) stucwerk is hersteld. In de ruimtes onder het koor zijn nieuwe functionele ruimtes en een kathedraal museum ingepast naar ontwerp van Van Hoogevest Architecten.

De restauratie werd in 2004 ingezet als een technische restauratie waarbij vooral het vochtprobleem werd aangepakt, zegt Louis Gerdessen, projectleider bij Van Hoogevest Architecten, die de directievoering en het toezicht heeft op de restauratie. “De kerk is door Cuypers echter zodanig geconstrueerd dat het vochtprobleem nooit helemaal valt op te lossen.

Daarnaast is de baksteen- en natuursteenrestauratie geen eenvoudige opgave.

Nederland is dan wel een baksteenland bij uitstek, maar wij zijn niet meer zo goed in staat om bijzondere stenen te maken. ›

Projectinfo WERKEN AAN HET SCHIP Begin mei stond voor Stucadoors- en Afbouwbedrijf Gennissen de volgende fase voor de werkzaamheden aan de St. Bavo-kathedraal in Haarlem op het programma. “We hebben eerder al werkzaamheden in de kelder van het gebouw uitgevoerd”, vertelt Dennis Gennissen. “Bijvoorbeeld in het deel waar nu een museum is ingericht, maar ook in andere delen. In het museum zijn de wanden en het plafond voorzien van grof stucwerk. Het verzoek was om de wanden niet te nieuw te laten lijken.” Verder, zegt Gennissen, zijn er onder andere herstelwerkzaamheden in de torens uitgevoerd.

De huidige fase betreft het schip van de kerk. De opnames zijn in een eerder stadium al gedaan, dus het werk kan meteen beginnen, aldus Gennissen. “Naast herstelwerkzaamheden bevat deze fase ook hier en daar wat hakwerk. Dat moet uiteraard met beleid worden uitgevoerd. We hebben voldoende kennis en ervaring in huis om dat met zorg uit te voeren.”

‘MOGEN WERKEN AAN ‘DE BAVO’ VOELT BIJZONDER’ Ze komen elkaar regelmatig tegen bij restauratieprojecten: SMB Wervelreiniging en Schakel & Schrale, vertelt directeur Ad Bravenboer van eerstgenoemd bedrijf. “We weten wat we aan elkaar hebben, er is een goede relatie en dat leidt weer tot een prima samenwerking.”

Onder meer de muren aan de buitenzijde werden met behulp van natte wervelreiniging gereinigd, om zo de historische uitstraling te behouden. Binnen werden er andere technieken toegepast. Daar werd op de wanden een soort latexachtig materiaal gespoten. Bravenboer: “Wanneer dat opdroogt, ontstaat er een rubber film waarin het vuil is geabsorbeerd, waarna je, als je het droge rubber lostrekt, een schoon geveloppervlak onthult. De plafonds en de bogen hebben we overigens op een andere manier gereinigd, omdat met latex rubber de ondergrond niet egaal en te nieuw zou zijn geworden. Hier hebben we droge wervelreiniging toegepast.”

Verder was er sprake van zouten die het metselwerk ontsierden en schade veroorzaakten. Die zouten werden tot in de poriën van het geveloppervlak verwijderd. “We hebben het zout met behulp van een adsorptieprocedé verwijderd. We zijn nu bezig met de laatste opleverpunten van deze fase.”

ZWARE BLOKKEN Zoals de werkzaamheden aan de Kathedrale Basiliek St. Bavo gefaseerd worden uitgevoerd, zo gaan ook de medewerkers van Steenhouwerij Maarssen met regelmaat naar Haarlem om hun werkzaamheden uit te voeren. Momenteel is het schip aan de beurt, vertelt projectleider John van den Heuvel.

“In eerdere fases zijn bijvoorbeeld het koor en de tamboer hersteld, nu dus het natuursteen in het schip. We herstellen en vervangen waar nodig de gootlijsten en geprofileerde afdekkers. De nieuwe onderdelen worden in onze eigen steenhouwerij gemaakt door ervaren steenhouwers.”

Het materiaal waarmee dat gebeurt, is nog prima te verkrijgen, geeft Van den Heuvel aan.

“Belgische hardsteen en natuursteen uit Frankrijk, Euville genaamd. We zorgen dat het dezelfde oorspronkelijke detaillering en afwerking krijgt.” Het gaat volgens hem vaak om zware blokken, tot zo’n 600 kilo.

De logistieke afstemming met de aannemer en een goede planning zorgen voor een vlekkeloze uitvoering. “We werken op een bouwplaats die prima op orde is en stemmen alles zorgvuldig af met andere partijen.” De in januari begonnen werkzaamheden kunnen volgens Van den Heuvel naar verwachting rond de zomer worden afgerond.

| 133

HAARLEM | Kathedrale Basiliek Sint Bavo

Projectinfo RESTAURATIEF EN ONDERHOUDSSCHILDERWERK Davique Sierschilderwerken en Schildersbedrijf Henk Natte is een goede combinatie gebleken voor het aanbrengen van restauratief en onderhoudsschilderwerk aan de St. Bavo te Haarlem.

In 2011 is Davique begonnen met de eerste fase van de werkzaamheden aan de kathedraal.

Hoog op de koepel is eerst het verguldwerk van de lantaarn aangebracht. Naar mate het werk vorderde, heeft Davique Henk Natte benaderd voor het reguliere schilderwerk. Na jaren van goede samenwerking was dit tot nu toe het mooiste project dat ze samen mochten uitvoeren.

Davique nam het restauratieve gedeelte op zich, zoals het verguldwerk, polychromeren van natuursteen en retoucheerwerk aan sjablonen, de blauwe voegen, het decoreren van het transeptorgel, het schilderen en vergulden van de hekken, het aanbrengen van de tekstband in de koepel en het reinigingen van onder andere de sluitstenen in de gewelven. Henk Natte heeft het onderhoud op zich genomen van de dakkapellen, luiken en deuren aan de buitenzijde en het schilderen van de ruimtes in de kelder, zolder en het onlangs geopend museum. En daar waar nodig heeft het bedrijf ook Davique bijgestaan. In middels zijn de bedrijven volop aan de gang met fase lll.

HERSTEL WAAR MOGELIJK, VERVANGING WAAR NODIG De afgelopen jaren is Jobse steeds betrokken geweest bij de deelrestauraties van de Basiliek.

Na het inspecteren van de koperen bekledingen van de koepel, werd in samenwerking met architectenbureau Van Hoogevest Architecten een herstelplan uitgewerkt en als dusdanig uitgevoerd. Hierna volgde het lei- en koperwerk van de sacristie.

Van het koor en de lagergelegen daken werden eveneens de leien geïnspecteerd en grotendeels vervangen door nieuwe leien, afkomstig uit de Penrhyn groeve uit Wales. De goede bruikbare, afkomende leien van de daken werden grotendeels gesorteerd en hergebruikt, na het bouwkundig herstelwerk van de daken. De goten werden voorzien van een koperen gootbekleding.

De roevendaken werden voorzien van een nieuwe koperen roevenbekleding. Hierna volgde de apsis, welke eveneens voorzien is van een nieuwe leien bedekking. Dit kegelvormige dak werd voorzien van leien uit de Penrhyn groeve, ditmaal speciaal gesorteerd op kleur. Gekozen werd voor leien met een roodachtige gloed, uit een speciale ader uit de groeve. De leien zijn aan de onderzijde afgeschuind en doordat het dak kegelvormig is, dienden de leien ook in de lengte te worden aangepast en afgeschuind.

Op dit moment is Jobse bezig met het herstel van de dakvlakken van het schip en de lagergelegen dakvlakken. Op plekken waar herstel niet mogelijk is, worden materialen vervangen.

Van het noordelijk gelegen dakvlak worden de goede afkomende leien verdekt, met aanvulling van nieuwe leien. Het zuidelijk dakvlak wordt momenteel geheel voorzien van nieuwe leien. Hierna volgt het herstelwerk van de lagergelegen daken.

Daarvoor hebben we de oplossing moeten vinden in Duitsland. Ook daar deden zich problemen voor bij het bakproces, omdat de maatvoering van de stenen moeilijk in de hand te houden is. Het maken van precies passende stenen is een lastige opgave, waar Nederlandse fabrikanten niet meer op zitten te wachten.”

Gaandeweg de restauratie kwamen ook andere zaken dan het cascoherstel om de hoek kijken. Gerdessen: “Bijvoorbeeld het schilderwerk. Na onderzoek bleek dat de Bavo aan de buitenzijde oorspronkelijk een rijk gekleurde kerk was. Het was de vraag óf en in hoeverre dit teruggebracht moest worden. In nauw overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en onder begeleiding van deskundigen in een klankbordgroep, wordt dit bijzondere reconstructiewerk nu uitgevoerd. Het betekent een eerherstel voor de decoraties van Cuypers en het mooie eindresultaat is al zichtbaar aan de buitenzijde van het koor. Tegelijkertijd worden in het interieur eigentijdse elementen toegevoegd, zoals de nieuwe glas-in-loodramen naar ontwerp van beeldend kunstenaar Jan Dibbets.

Deze toevoeging past helemaal bij de ontstaans- en bouwgeschiedenis van deze kathedrale basiliek, waaraan vele beeldende kunstenaars een bijdrage hebben geleverd en waarvan het werk, om wat voor reden dan ook, nooit helemaal af was.” ❚

Bouwinfo OPDRACHTGEVER Stichting Kathedrale Basiliek Sint Bavo

DIRECTIEVOERING EN TOEZICHT RESTAURATIE Van Hoogevest Architecten, Amersfoort

UITVOERING Jobse heeft al meer dan negentig jaar ervaring in soortgelijke werkzaamheden. Het team, met 35 vaste medewerkers, is in staat restauraties uit te voeren waarin een hoge kwaliteit is vereist.

134 |

Schakel & Schrale, Amsterdam

RESTAURATIEPERIODE 2004 – 2017

RESTAURATIEKOSTEN 26 miljoen euro

OUDEWATER | Touwfabriek Van der Lee

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Vergeer Bouw

OUDE TOUWFABRIEK OUDEWATER WORDT BIJZONDERE WOONOMGEVING De monumentale fabriekspanden van touwfabriek Van der Lee in Oudewater – het oudste familiebedrijf in Nederland, tegenwoordig actief op een andere locatie – worden momenteel getransformeerd tot woningen.

In de fabriek zelf komen veertien loftwoningen, in het gerestaureerde ketelhuis één en op het terrein komen acht nieuwbouwwoningen. De realisatie is in handen van Vergeer Bouw uit Reeuwijk. De provincie Utrecht vindt de monumentale fabriekspanden zo belangrijk dat zij de zogenaamde ‘Erfparelsubsidie’ aan het project verstrekt.

Na een voorbereiding die in 2011 begon met het opzetten van een calculatie, kon eind 2014 daadwerkelijk worden begonnen met de werkzaamheden aan wat heel toepasselijk De Oude Touwfabriek zal gaan heten. Bedrijfsleider Hans Knoop van Vergeer Bouw geeft inzicht in de werkzaamheden. “Eén van de uitdagingen is de fabrieksschoorsteen. Die moeten we niet alleen herstellen, daar moet ook een nieuwe fundering onder. Een lastige klus, maar daar hebben we ervaring mee. Als allround bouwbedrijf zijn we regelmatig betrokken bij complexe projecten, zowel nieuwbouw als in monumenten en bestaande panden.”

MONUMENTALE STAALCONSTRUCTIE Een ander onderdeel van het werk is het herstellen van de monumentale staalconstructie van het uit 1880 stammende fabrieksgebouw. Die wordt geconserveerd en komt op een nieuwe vloer te staan, aldus Knoop. “Daarmee wordt de staalconstructie leidend bij de inbouw van de woningen. De wanden van die woningen bestaan uit prefab elementen die op maat zijn gemaakt.”

‘We herstellen het metselwerk aan de gevels en zorgen voor een goede isolatie. Eerder gesloopte delen worden teruggebracht.’

Hij geeft aan dat er op het dak nieuwe dakplaten worden gelegd waarmee kan worden voldaan aan onder meer de huidige isolatievoorwaarden. Vervolgens vertelt hij dat de authentieke uitstraling van het complex – dat sinds 1994 niet meer officieel door de familie van der Lee werd gebruikt

en waarvoor al een aantal jaren een andere bestemming werd gezocht – grotendeels intact blijft. “We herstellen het metselwerk aan de gevels, maar zorgen er wel voor dat die gevels eveneens goed worden geïsoleerd. Ook worden eerder gesloopte delen teruggebracht.” ›

| 135

OUDEWATER | Touwfabriek Van der Lee

Projectinfo

Totaalinstallateur

NETJES WEGWERKEN Riolering en elektrische voorzieningen zoals meterkasten, stopcontacten en lichtaansluitingen in De Oude Touwfabriek worden aangelegd door Lok Techniek. Directeur Roelof Lok vertelt dat in de nieuwbouwwoningen voor de gebruikelijke oplossingen is gekozen, maar dat de woningen in de fabriek zelf om een iets andere benadering vroegen.

“Daar zit bijvoorbeeld geen plafond in de woonkamer waarin je bekabeling kunt leggen. Om dat toch netjes weg te werken, is gebruikgemaakt van de stalen constructie.”

Inmiddels is de riolering in de vloer aangelegd. Verder worden momenteel in de verdiepingsvloeren van de nieuwbouwwoningen naast de fabriek de leidingen gelegd. Lok: “Daarna gaan we terug naar de woningen in de fabriek. Die krijgen prefab wanden waarin het leidingwerk al is verwerkt.

Zodra de wanden zijn geleverd, sluiten wij ze aan.”

Dat de werkzaamheden in een monumentale omgeving plaatsvinden, zorgt niet voor veel hoofdbrekens, aldus Lok. “We zijn wat dat betreft wel wat gewend. We hebben hier de ruimte en hoeven geen lastige doorbraken of iets dergelijks te maken.”

Elektrotechniek Installatietechniek Service & Onderhoud Broekveldselaan 11 2411 NL Bodegraven 0172 612207

www.loktechniek.nl

WIJ OMRINGEN U MET WARMTE Bouwrijp

Kernactiviteiten Bodemsaneringen Grondwatersaneringen Tanksaneringen In situ-saneringen − Bouwrijp maken − − − −

Bodemsanering

Bunnik Milieutec B.V. Weijpoort 21a 2415 BV Nieuwerbrug Tel. 0348 – 688 845 Fax 0348 – 688 647 info@vandoorngroep.nl

www.vandoorngroep.nl 136 |

POPULIERENWEG 12 | OUDEWATER TEL. 0348 562431 | WWW.FRANCKENVERMEIJ.NL

OUDEWATER | Touwfabriek Van der Lee

BIJZONDERE LOCATIE De oorspronkelijke stalen kozijnen blijven ook waar mogelijk gehandhaafd, aldus Knoop, of worden vervangen door soortgelijke. Wel worden ze voorzien van nieuw glas. Op het dak komen de bestaande dakpannen terug. “Een deel van het dak wordt atrium, dus we verwachten voldoende dakpannen te hebben.” De plek die vrijkwam nadat in het verleden al diverse opstallen werden gesloopt, zal worden gebruikt voor nieuwbouwwoningen, die qua uitstraling zullen aansluiten bij het karakter van het fabrieksgebouw. Knoop geeft aan dat de werkzaamheden, ondanks enkele uitdagingen, soepel verlopen. “De bouwplaats is goed bereikbaar dus logistiek gezien zijn er geen grote problemen. Natuurlijk weten we dat de gemeente en ook de gemeenschap – veel nieuwe bewoners van het complex komen uit Oudewater – nauwlettend meekijken. Dat mag uiteraard. Vanuit het verleden is dit een bijzondere locatie en dat zal het in de toekomst ook blijven.” ❚

Projectinfo GRONDWERKZAAMHEDEN Voor de grondwerkzaamheden bij De Oude Touwfabriek in Oudewater zijn twee bestekken gemaakt, vertelt projectleider Gert de Vogel van Bunnik Milieutec BV, onderdeel van de Van Doorn Groep. “Het eerste heeft betrekking op de bodemsanering, het tweede op het bouwrijp maken van de grond.”

Bij De Oude Touwfabriek was het monumentale karakter van het gebouw een bijzonder aspect, zegt hij. “We hebben een aanvoerweg door het weiland aangelegd, om te voorkomen dat de lijbaan die vlak langs het gebouw loopt, intensief zou worden gebruikt en dat door de zware transporten schade aan het monument zou ontstaan.”

Het saneren van de grond vond vooral rondom de voormalige fabriek plaats en onder de schoorsteen, die een nieuwe fundering krijgt. “We zijn wat extra verontreiniging tegengekomen, maar die werkzaamheden zijn verder nagenoeg klaar. De sleuven voor riool en nutsvoorzieningen en de toekomstige wegen zijn in het puin gelegd. We blijven nu gefaseerd actief tot aan de oplevering, onder meer met het verwijderen van het puin, zodat de wegen kunnen worden aangelegd.”

GOED DE GROND IN

Bouwinfo OPDRACHTGEVER De Oude Touwfabriek BV, een samenwerking tussen de familie Van der Lee en NL-development

ARCHITECT Braaksma&Roos

AANNEMER

De technische installaties in de woningen in en bij De Oude Touwfabriek in Oudewater worden verzorgd door Francken en Vermeij. Het bedrijf, zo vertelt directeur Paul Leliveld, is onlangs begonnen met het monteren van de instortkanalen voor ventilatie en zal tot de oplevering bij het project betrokken blijven.

“In de woningen die in de fabriek zelf worden gerealiseerd, komt een traditioneel verwarmingssysteem met radiatoren. De nieuwbouwwoningen, die vloerverwarming krijgen, worden aangesloten op een warmtepompsysteem.”

Vergeer Bouw

CONSTRUCTEUR IMd Raadgevende ingenieurs

BOUWPERIODE eind 2014 – eind 2015

BOUWSOM € 1.950.000,-

Het project stelt het bedrijf niet voor complexe vraagstukken, geeft Leliveld aan. Alleen de grondboringen noemt hij een uitdaging. “Je hebt te maken met een bestaand gebouw en woningen met een kleine tuin. De boringen moeten minimaal 8 meter uit elkaar liggen, maar steeds wel op het eigen perceel. Dus is het zaak dat we goed de grond in gaan. Dat betekent op basis van de tekening ter plekke kijken wat mogelijk is. Maar verder is het een project zoals we zo vaak doen – ik verwacht dan ook geen grote problemen.”

| 137

LEEUWARDEN | Fryske Akademy

Tekst: Fiona van Gemert-de Heus, Zutphens Persbureau Beeld: Noordoost & Bouwgroep Dijkstra Draisma

FRYSKE AKADEMY:

VIER IDENTITEITEN, ÉÉN GEBOUW

Een kerk, gemeentelijke monumenten, rijksmonumenten en nieuwbouw vormen aan het eind van dit jaar de vernieuwde Fryske Akademy in Leeuwarden. Voor de nieuwbouw zijn de uit 1977 daterende boekwinkel en het uit de achttiende eeuw stammende koetshuis gesloopt. In het vernieuwde complex zullen de verschillende identiteiten goed herkenbaar blijven.

“Dat is de kracht van de architect”, vindt restauratiemanager Anthony de Graaf van Bouwgroep Dijkstra Draisma.

Eind september 2014 kon Bouwgroep Dijkstra Draisma beginnen met de werkzaamheden voor de vier bouwdelen, te beginnen met de sloop. De oude Noorderkerk, dat behoort tot beschermd dorpsen stadsgezicht, had al de functie gekregen van een congrescentrum. Nu wijzigt de functie opnieuw en wordt het omgeturnd tot een kantoorpand. “Het authentieke metselwerk aan de buitenkant isoleren we geheel en voorzien we van eternit leibedekking. Binnen komen moderne kantoren, maar het houten gewelf en de gestukte gevels met sierlijsten blijven zichtbaar”, vertelt De Graaf. Wel is in het houten gewelf een moderne lichtstraat aangebracht. Er komt een houten verdiepingsvloer met natuurstenen tegels in. Diezelfde tegels worden ook gebruikt in het nieuwbouwdeel.

Van het hoekpand, dat de status van gemeentelijk monument heeft, wordt een nieuwe toegangspartij gemaakt. “Dit wordt gemaakt van cortenstaal dat straks een roestkleurige uitstraling krijgt. Het blijft dus duidelijk zichtbaar dat dit nieuw is.”

ORIGINELE STAAT Het oudste deel van het project is het Coulonhûs, een rijksmonument dat oorspronkelijk uit twee woningen bestond. Bij eerdere verbouwingen werden er met behulp van voorzetwandjes kantoren

138 BOUWEN AAN MONUMENTEN

LEEUWARDEN | Fryske Akademy

in gebouwd. “De panden zitten helemaal vol met monumentaal sierpleisterwerk en worden nu eigenlijk weer in originele staat hersteld. Ook de indeling wordt zoals het vroeger was.”

Als de nieuwbouw en de Noorderkerk net voor de zomervakantie worden opgeleverd, kunnen de gebruikers die nu nog in de rijksmonumenten zitten, verhuizen. Daarna kunnen de werkzaamheden aan die panden beginnen. Onder andere de goten en het metsel- en voegwerk worden hersteld.

ISOLATIE MONUMENTALE GEBOUWEN De grootste uitdaging voor de aannemer is om de gebouwen goed tegen warmte en geluid te isoleren. De eisen die tegenwoordig aan het isoleren van gebouwen worden gesteld, kan in veel gevallen niet worden toegepast bij monumentale gebouwen. Bijvoorbeeld de details van de bestaande ramen laten niet toe om er isolerende beglazing in te plaatsen. Tevens brengt het luchtdicht bouwen problemen met zich mee; de oude balklagen liggen in de buitenmuur.

Door deze luchtdicht in te pakken, loop je de kans dat de koppen van de balken in de muur gaan verrotten.

Ook het overbruggen van de hoogteverschillen tussen de gebouwen is een aandachtspunt. De Noorderkerk staat los van de andere delen en wordt verbonden door een passage. “We moeten creatief omspringen met de hoogteverschillen, want het gebouw moet rolstoeltoegankelijk zijn. Op dit moment wordt besproken of we wel of geen hellingbaan plaatsen. Het blijven monumentale panden en of we nog verrassingen tegenkomen, weten we pas als alles volledig ontmanteld is.” ❚

Projectinfo ACCOYA KOZIJNEN De Accoya kozijnen voor alle bouwdelen van de Fryske Akademie, worden geleverd door Houtindustrie Buitenpost. Accoya, zo legt bedrijfsleider Lourens de Zee uit, is een uitstekend alternatief voor het steeds schaarser wordende tropisch hardhout.

“Het is afkomstig uit duurzaam beheerde bossen en wordt verduurzaamd behandeld met azijnzuur, dat tot in de kern doordringt.

Daardoor verkrijgt het hout een hoge kwaliteit en gaat het zonder problemen zeker vijftig jaar mee. Wij zijn wat Accoya betreft pioniers en kunnen inmiddels een breed scala aan oplossingen bieden.”

De levering, vertelt hij, gebeurt gefaseerd per bouwdeel. Bij elke fase gaat het om kozijnen met een eigen detaillering. “Bij het monumentale deel, waar de authenticiteit gewaarborgd moet blijven, is de uitstraling anders dan bij de nieuwere delen. De uitdaging is om dat oorspronkelijke karakter en de wensen van de architect samen te brengen met de huidige eisen en voorschriften.”

De eerste fase is uitgeleverd, aldus De Zee, de productie voor de tweede fase is inmiddels gestart. “Dat is meteen de hoofdmoot.

Daarna produceren we nog voor de andere bouwdelen, maar dat gaat om kleinere aantallen.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 139

LEEUWARDEN | Fryske Akademy

Bouwinfo

Projectinfo HISTORISCH GEBOUW, HEDENDAAGSE TECHNIEK Het monumentale gebouw van de Fryske Akademie, inclusief het uit 1713 daterende Coulonhûs, wordt gerestaureerd en voorzien van een nieuwe ingang. Het voormalig congres- en studiecentrum wordt compleet gestript en verbouwd tot kantoorruimte. De ET-installaties worden aangelegd door Lodema Elektrotechniek.

OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES BOUWKOSTEN BOUWPERIODE

Fryske Akademy, Leeuwarden Jo Jansen Architecten, Maastricht Project en Bouwmanagement Giezen, Assen Bouwgroep Dijkstra Draisma, Bolsward/Dokkum Pranger – Rosier Installaties, Dokkum, Lodema Elektrotechniek, Leeuwarden € 2.600.000,september 2014 – december 2015

Projectleider Einte van der Zee legt uit dat het onder meer gaat om de verlichtingsinstallatie, brandmeldinstallaties, inbraakdetectie en een datanetwerk met onder andere glasvezel. “In vrijwel het gehele gebouw, we zijn zowel in het monumentale als in het nieuwere deel actief, komt LED-verlichting.

Verder wordt het gebouw voorzien van domotica, zodat men door middel van touchscreens onder andere de verlichting en zonweringen kan bedienen.”

Hedendaagse techniek, bevestigt hij, want het gebouw moet voldoen aan de eisen voor een moderne werkomgeving. Aan de andere kant zijn er de monumentale onderdelen die niet mogen worden aangetast. Van der Zee: “Dat betekent dan op een creatieve manier zoeken naar een goed alternatief.

Daarin denken we uiteraard mee, we zijn wel vaker in historische omgevingen aan het werk geweest. In overleg met de andere partijen komen we steeds tot een passende oplossing.”

Elektro Data Telecom ‘De Accoya kozijnen voor Fryske Akademie,

Beveiliging

worden geleverd door Houtindustrie Buitenpost’

HOUTINDUSTRI E

BUITENPOST Uranusweg 12 - 8 9 3 8 AJ Leeuwarden Te l . 0 5 8 - 2 8 8 19 2 2 - F a x 0 5 8 - 2 8 8 0 0 0 0 w w w.lodema.nl - verkoop @ lodema.nl

Kuipersweg 76 9285 SW Buitenpost

140 BOUWEN AAN MONUMENTEN HOUTINDUSTRI

MAASTRICHT | Filmhuis Lumière

Tekst: Jac Buchholz

Beeld: JHK architecten & Verlaan en Bouwstra architecten

FILMHUIS IN VOORMALIGE TIMMERFABRIEK IN MAASTRICHT

‘INDUSTRIEEL KARAKTER BLIJFT ZICHTBAAR’ De voormalige elektriciteitscentrale en ketelhuizen van de Timmerfabriek in Maastricht worden de nieuwe huisvesting van het filmhuis Lumière. Drie van de zes zalen worden deels in de grond gerealiseerd, waardoor de oude kapconstructie kan worden behouden. Ook op andere plaatsen in het gebouw blijven sporen uit het verleden zichtbaar.

Aannemer van het project is LAUDY Bouw & Ontwikkeling, dat in november 2014 begon met de werkzaamheden. Twee maanden later dan gepland, geeft projectleider Lex Gulikers aan. “Er zat asbest in het gebouw; dat is eerst door de gemeente verwijderd. Vervolgens konden wij aan de

slag. De eerste werkzaamheden betroffen het demonteren van de ketels in de oude elektriciteitscentrale.”

De transformatie van de uit het begin van de twintigste eeuw stammende timmerfabriek naar een filmhuis maakt deel uit

van het stedelijk ontwikkelingsproject ‘Belvédère Binnensingel’, dat als uitgangspunt heeft de gehele Timmerfabriek om te bouwen tot cultuurcluster. De komst van Lumière maakt daar een belangrijk onderdeel van uit. Lex Gulikers vertelt dat het demonteren van de stalen constructie van het gebouw onderdeel van de werkzaamheden was. “Die wordt verduurzaamd en later teruggebracht, zodat de oude spanten weer zichtbaar zijn.”

Momenteel, zegt hij, is het bedrijf bezig met de aanleg van de kelderbak waarin ›

BOUWEN AAN MONUMENTEN 141

MAASTRICHT | Filmhuis Lumière

Projectinfo ZOEKEN NAAR GOEDE BOUWKUNDIGE OPLOSSINGEN Alle WTB-installaties in de nieuwe Lumière worden verzorgd door installatiebedrijf Jos Smeets. Directeur-eigenaar Raymond Wintraecken geeft aan waar de uitdaging ligt. “Dat is met name hoe we de luchtbehandelingsinstallaties goed in het monumentale pand verwerkt krijgen. Je kunt aan een monument niet zomaar gaan sleutelen. Er komt onder meer een all-airsysteem in, met kanalen met een doorsnee tot een meter. Die moeten toch zo veel mogelijk uit het zicht worden geplaatst. Dat betekent dat we volop en in goed overleg met hoofdaannemer LAUDY, opdrachtgever gemeente Maastricht en installatieadviseur Kraft zoeken naar goede bouwkundige oplossingen.” Overigens zijn de installatiekasten zelf geen probleem, vertelt hij. “Die komen in het nieuw te bouwen deel.”

Een uitdaging dus, maar voor een bedrijf dat al sinds 1958 bestaat en over een brede ervaring beschikt, geen onoverkomelijke, stelt Wintraecken. “In het verleden hebben we al veel monumentale panden voorzien van een klimaatinstallatie. We zijn nu volop bezig de uitdagingen uit het bestek naar een werkbaar plan te vertalen. De verwachting is dat we eind mei, begin juni zullen beginnen en in februari 2016 kunnen opleveren.”

Airconditioning Luchtbehandeling Geleen > T +31 (0)46 423 58 00

www.jos-smeets.nl

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL De FRIJNS INDUSTRIAL GROUP is met meer dan 80 jaar ervaring een internationale staalbouwer en specialist op het gebied van engineering, productie,conservering, montage, onderhoud, dak-en wandbeplating en project management van staalconstructies en turn-key projecten voor de industrie.

Heeft u interesse in een vrijblijvende afspraak? Bel ons voor informatie of kijk op www.frijnsgroup.com

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP De Valkenberg 14 6300 AD Valkenburg aan de Geul T F

+ 31(0) 43 601 0101 + 31(0) 43 601 0102

E W

info@frijnsgroup.com www.frijnsgroup.com

Vakspecialisten met een hart voor staal.

AAN MONUMENTEN 1 FIG_B&S_ad_1-2_dec2014.indd 142 BOUWEN

20-11-14 10:54

MAASTRICHT | Filmhuis Lumière

drie van de zes zalen komen. “We gaan tussen de zeven en acht meter de grond in en hebben dus te maken met grondwater.

We hebben hierom eerst een betonnen palenwand aangebracht, waarna we verder zijn gaan graven en bemalen. Zo ontstaat er een betonnen bak – daarna maken we de betonconstructie.”

AUTHENTIEKE SFEER Bovenop de drie verdiepte zalen komt een foyer die de voormalige fabriekshallen met elkaar verbindt. In de vroegere elektriciteitscentrale komt onder meer een restaurant met terras. De entree, de keuken en de kantoorruimtes van het filmhuis komen in een aangrenzend gebouw dat dankzij een doorbraak en trap met de rest wordt verbonden. De ingrepen in het Rijksmonument worden nauwlettend gevolgd door de gemeente en monumentencommissie, geeft Gulikers aan. “Het gebouw wordt aangepast en afgestemd op de nieuwe functie. Onder meer met behulp van nieuwe installaties, maar bijvoorbeeld ook met nieuwe beglazing voor een betere isolatie. Maar uitgangspunt is om de authentieke sfeer waar mogelijk te behouden – het industriële karakter blijft op allerlei plaatsen zichtbaar. Er vinden dan ook volop restauratiewerkzaamheden plaats. Zo blijven de gevelkozijnen

behouden, evenals de vroegere trappen en schoorstenen. Oude meters, klokken en afsluiters komen terug in het interieur. En in het nieuwe gedeelte krijgen de deuren een authentiek karakter.”

FLEXIBELE BENADERING Het project is zorgvuldig voorbereid, maar vraagt tevens om een flexibele benadering, maakt Gulikers duidelijk. “Je bent werkzaam in een bestaand, monumentaal pand, dan kom je altijd onverwachte zaken tegen.

Daar moet je op inspelen. Zo zijn we weer

op asbest gestuit. Daardoor is de opleverdatum iets verschoven. We verwachten eind februari 2016 klaar te zijn.” ❚

Bouwinfo ARCHITECT JHK Architecten en Verlaan & Bouwstra Architecten

AANNEMER LAUDY Bouw & Ontwikkeling

BOUWPERIODE november 2014 – februari 2016

BOUWEN AAN MONUMENTEN 143

DOORN | Landgoed Hydepark

‘Ecologisch verantwoord bouwen op beschermd landgoed’

Het nieuwe pand wordt gebouwd op de plaats waar vroeger het oude landhuis stond.

Beeld: Scripturum

Op het unieke landgoed Hydepark in Doorn werd in 1885 een kasteelachtig landhuis gebouwd, omringd door Engelse wandeltuinen. Het sierlijke pand is tijdens de Tweede Wereldoorlog afgebrand, waarna de Protestantse Kerk het park in de jaren ’60 heeft verworven. Destijds werd besloten om het park een nieuwe bestemming te geven, met de bouw van het conferentiecentrum ‘Hydepark’ en het diaconale vakantiecentrum ‘F.D. Roosevelthuis’. Nu, ruim vijftig jaar later, zijn deze centra verouderd en toe aan vervanging. Het nieuwe pand, dat in opdracht van de Protestantse Kerk wordt gebouwd, wordt ingezet als combinatiegebouw en draagt de naam ‘Nieuw Hydepark’.

Het nieuwe pand wordt gebouwd op de plaats waar vroeger het oude landhuis stond. Enerzijds beschikt het moderne gebouw over aangepaste kamers waar hulpbehoevende mensen hun vakantie in alle rust kunnen doorbrengen, anderzijds wordt het ingezet als conferentieoord. Omdat het park valt onder de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) vindt het bouwproces plaats onder het toeziend oog van een ecoloog.

BIM Bij het project staat het uitgangspunt centraal dat zo weinig mogelijk verspilling van materiaal en geld mag plaatsvinden.

Samen met de constructeurs, adviseurs en architect is daarom een ontwerp opgesteld in BIM. Gerrit Westerveld, bestuurslid Dienstenorganisatie bij de Protestantse Kerk en tevens projectdirecteur bij Brink Groep, vertelt: “Het was voor ons van groot belang om met een goede aannemer, die thuis is in virtueel bouwen, in zee te gaan. Uiteindelijk hebben wij die gevonden in De Vree & Sliepen.”

144 BOUWEN AAN MONUMENTEN

VOORSPRONG Omdat het ontwerp al grotendeels was uitgewerkt in BIM, zorgde dit volgens Derk Terbeek, projectleider Nieuwbouw bij De Vree & Sliepen, voor een grote voorsprong. “Wij konden meteen aan de slag met de gegevens die er lagen, dit was voor ons uniek.

Wij zijn een groot voorstander van het werken in BIM, aangezien eventuele fouten in een vroeg stadium worden ontdekt. Hierdoor hoeft er geen breekhamer aan te pas te komen, maar kan een fout digitaal worden hersteld. Dit scheelt enorm in kosten en vertraging op de bouw.”

DUURZAAM BOUWEN In het kader van duurzaamheid wordt tijdens de bouw zoveel mogelijk gebruikgemaakt van de oude puinresten van het gesloopte gebouw. Terbeek: “We hebben nu met het puin een bouwweg aangelegd, later in het bouwproces hergebruiken we het puin voor nieuwe parkeerplaatsen.” Hij benadrukt dat het niet alleen gaat om een duurzaam bouwproces, maar dat het nóg belangrijker is

DOORN | Landgoed Hydepark

dat je duurzaam exploiteert. “Hoe ziet het pand er over dertig jaar uit? Zijn de kozijnen die worden toegepast wel zo geschikt of kun je beter kiezen voor een ander systeem? Dit soort vragen maken een belangrijk onderdeel uit van het ontwerpproces.”

Nieuwbouw, renovatie en onderhoud voor bedrijven, particulieren, onderwijs en zorginstellingen

GEBRUIKER STAAT CENTRAAL Tevens staat bij het ontwerp de gebruiker van het pand centraal.

Westerveld: “Omdat het hele gebouw voorzien is van glas tot aan de grond, kijkt men vanuit het paviljoen en de slaapkamers over de vloer naar buiten. Hierdoor komt de natuur in feite naar binnen.”

De Vree en Sliepen biedt een evenwichtige mix van vakmanschap, verantwoordelijkheidsgevoel, economisch bewustzijn én marktkennis. Dit evenwicht vindt u terug in de vele bouwprojecten die wij realiseerden, van klein tot groot. In de regio Rivierenland zijn we dé vertrouwde partner voor uw bouwprojecten.

GEDENKSTEEN Om de bouw van het pand te vieren, wordt op zaterdag 13 juni op originele wijze een gedenksteen onthuld. “Wij hebben hiervoor drie bijzondere mensen met een toepasselijke achternaam gevraagd: Ds. Timmer (voormalig bouwvakker), mevr. Metselaar (vrijwilliger tijdens diaconale vakanties) en mevr. Spijkerman (gast van het Roosevelthuis). Wij nodigen iedereen van harte uit een kijkje te komen nemen”, aldus Westerveld. ❚

Balans in Bouwen DE VREE EN SLIEPEN B Postbus 6195, 4000 HD Tiel

O

U

W

T (0344) 63 69 60 F (0344) 62 32 04

B

E

D

R

I

J

F

E bouw@vreesliepen.nl I www.vreesliepen.nl

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ONTWERP ADVIES UITVOERING INSTALLATIES

Lean&Duurzaam

BOUWPERIODE

Protestantse Kerk in Nederland Van Egmond Totaal Architectuur DFN Consultancy De Vree & Sliepen Bouwbedrijf Van den Pol elektrotechniek (E), Alferink installatietechniek (W) februari 2015 – januari 2016

Projectinfo SPECIALIST IN HET GROEN De E-installaties van Nieuw Hydepark worden voorzien door Van den Pol Elektrotechniek. “Het gaat hierbij om de complete elektrotechnische installatie, verlichtingsarmaturen, brandmeldinstallatie en datanetwerk”, zegt projectleider Roelf van Wolfswinkel. Bouwkundig aannemer De Vree en Sliepen is een vertrouwde partner van het bedrijf. “Omdat veel installaties worden ingestort, is de ruwbouw een drukke periode. De samenwerking verloopt prima.”

Van den Pol is pionier op het gebied van lean en BIM. “Die ervaring komt ook bij dit project goed van pas. Noviteit is dat al bij aanbesteding een BIMmodel beschikbaar was, inclusief alle installaties. Hierdoor staan veel zaken van tevoren vast. Wij zorgen voor de realisatie en finetuning.”

vandenpol.com

Nieuw Hydepark is zeker geen alledaagse locatie, vertelt hij. “Het is een bijzondere ervaring om te werken op een uitgestrekt landgoed midden in de natuur.” Ook binnen in het nieuwe complex krijgt groen veel aandacht. “Er is bijvoorbeeld gekozen voor energiezuinige LED-verlichting.”

BOUWEN AAN MONUMENTEN 145

BEDRIJFSPRESENTATIE | Donatus

Beschermen en verzekeren

van monumentale gebouwen In de komende uitgaven van Bouwen aan Monumenten zal Donatus Verzekeringen zorgen voor nuttige en praktische informatie over het beschermen en verzekeren van monumentale gebouwen. Daarom stellen we Donatus eerst aan u voor.

Donatus is een bijzondere verzekeringsmaatschappij. Waar veel verzekeraars in de afgelopen decennia kozen voor schaalvergroting door middel van fusies, heeft Donatus haar zelfstandigheid behouden. Een relatief kleine, maar kerngezonde verzekeraar die zich richt op een niche in de markt: kerken en monumenten.

EEN STUKJE GESCHIEDENIS We beginnen met een stukje geschiedenis. In het midden van de 19e eeuw was Nederland al wel een eenheidsstaat, maar veel instituties herinnerden nog aan de tijd van vóór de Bataafse Republiek. Volledige godsdienstvrijheid moest nog gestalte krijgen.

De Rooms-Katholieke kerk had zich vanaf de reformatie nauwelijks in het openbaar gemanifesteerd. Het concordaat, in 1827 gesloten tussen de Staat en het Vaticaan, en de liberale Grondwet van Thorbecke (1848) effenden de weg om in 1853 een complete bisschoppelijke hiërarchie in te stellen.

146 BOUWEN AAN MONUMENTEN

BLIKSEMHEILIGE In de slipstream van die nationale ontwikkelingen werd in 1852 de ‘Onderlinge R.C. Brand-Waarborg Maatschappij voor Kerken enz. enz.’ opgericht. In 1865 kreeg deze onderlinge verzekeringsmaatschappij de naam van de ‘bliksemheilige’ Donatus. Volgens de overlevering zouden de Romeinen een wonderbaarlijke overwinning op de Germanen hebben behaald met behulp van donder en bliksem, via bemiddeling van de bekeerde Romeinse soldaat Donatus. In de 20e eeuw groeide Donatus uit tot een verzekeraar van kerkgebouwen van alle geloofsrichtingen en van monumentale gebouwen.

BIJZONDERE EXPERTISE Dat Donatus kerken én monumentale gebouwen ging verzekeren, is een positieve ontwikkeling. In de eerste plaats omdat de bijzondere expertise van Donatus nu ter beschikking komt van

BEDRIJFSPRESENTATIE | Donatus

Donatus is gevestigd in Rosmalen, maar beschikt over een netwerk van buitendienstmedewerkers in het hele land. Meer informatie vindt u op www.donatus.nl en als u specifieke vragen hebt, kunt u bellen naar 073 - 522 17 00.

alle eigenaren en bewoners van monumenten. In de tweede plaats omdat Donatus als ‘onderlinge’ een bepaalde omvang dient te hebben om alle verzekerde risico’s te kunnen dekken.

DE VOORDELEN VAN EEN ‘ONDERLINGE’ Er is veel veranderd, zoals u hierboven leest. Maar één aspect heeft Donatus nooit aangepast: haar positie als onderlinge verzekeringsmaatschappij. Dat was Donatus in 1852 en dat is ze nu nog. Donatus kent geen klanten maar leden. Als het goed gaat met de verzekeringsmaatschappij, plukken de leden daar de vruchten van: ze ontvangen premierestitutie. Over 2014 bedraagt die restitutie maar liefst 43%!

RUIMHARTIG UITKERINGSBELEID Het karakter van een onderlinge brengt met zich mee dat zo’n verzekeringsmaatschappij niet streeft naar winstmaximalisatie en ook geen bonus-structuren kent voor directie of medewerkers.

Alles is gericht op een sobere bedrijfsvoering, het opbouwen en in stand houden van een gezonde financiële basis, het versterken van een vertrouwensrelatie met de leden en een ruimhartig uitkeringsbeleid, als dat aan de orde is. Achter de officiële naam van Donatus staat de afkorting: u.a. Die staat voor: uitgesloten aansprakelijkheid. Donatus heeft haar risico’s herverzekerd en zal een eventueel tekort dus nooit verhalen op de leden.

STERKE FINANCIËLE BASIS Het jaarverslag over 2014 laat mooie cijfers zien. Het 163e boekjaar werd afgesloten met een positief resultaat vóór belastingen van € 14,6 miljoen. Hiervan wordt € 11,6 miljoen uitgekeerd aan de leden in de vorm van premierestitutie (die 43% die we hierboven al noemden) en € 1 miljoen wordt toegevoegd aan het eigen vermogen. Mede hierdoor stijgt dat naar € 64,9 miljoen. Ook de solvabiliteit van Donatus nam toe en ligt met € 24,8 miljoen ruim boven de toekomstige eis (Solvency II). Kortom, Donatus is een buitengewoon solvabele verzekeraar. ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN 147

GELDERMALSEN | Station

Tekst: Jac Buchholz Beeld: Koninklijke Woudenberg

PERRONOVERKAPPING LAATSTE ONDERDEEL RESTAURATIEPROJECT

Het gerestaureerde station van Geldermalsen zou eigenlijk in het najaar van 2014 moeten worden opgeleverd, maar na het faillissement van een vorige aannemer heeft ProRail de oplevering verplaatst naar eind 2015. Nadat eerder het stationsgebouw zelf werd opgeknapt, is het nu de beurt aan de eveneens uit de negentiende eeuw stammende perronoverkapping.

Het uit 1886 daterende stationsgebouw staat feitelijk al sinds 1960 zo goed als leeg. Daarna vond de personeelsvereniging er een tijdlang onderdak. Tot midden jaren negentig was er een loket ondergebracht en tot zo’n tien jaar geleden een restaurant. Nu is er alleen

148 BOUWEN AAN MONUMENTEN

nog een kiosk. Enkele jaren geleden werd besloten het gebouw te restaureren. Die werkzaamheden zijn inmiddels afgerond.

Daarna volgde de restauratie van de perronoverkapping. Door het faillissement van de oorspronkelijke aannemer liepen die werkzaamheden vertraging op.

SCHOTS EN SCHEEF “Eigenlijk had het hele project al klaar moeten zijn”, vertelt projectleider Wibo van der Jagt van Koninklijke Woudenberg. “Na het faillissement heeft het echter een tijd stil gelegen. Wij hebben het in januari van dit jaar weer opgepakt.” Het bedrijf, zegt hij, trof een overkapping aan die wel al opnieuw gefundeerd was, maar verder in slechte staat verkeerde. “Alles zat, zeg maar, schots en scheef. Bovendien bleek dat de kolommen niet allemaal hetzelfde niveau hadden. Dat hebben we opgelost door ze op te vijzelen.” Inmiddels is een

GELDERMALSEN | Station

Projectinfo SCHILDERWERK STATION GELDERMALSEN Het schilderwerk bij Station Geldermalsen wordt verzorgd door De Merwe Groep. In opdracht van Koninklijke Woudenberg Ameide heeft Merwe Projectschilders volgens een ‘lean planning’ en de gevraagde kwaliteitsnormen het werk uitgevoerd.

De Merwe Groep is gevestigd in Dordrecht en verzorgt een compleet scala aan diensten. Van monumentaal schilderwerk en behangwerk tot brandwerende verfsystemen, brandwerende afdichtingen en aftimmeringen. Tot de opdrachtgevers behoren onder andere bouwbedrijven, particulieren, woningbouwverenigingen, gemeentes, zakelijke opdrachtgevers en Verenigingen van Eigenaren. Ook energetische maatregelen ontbreken niet aan de mogelijkheden die De Merwe Groep kan verzorgen. Voor meer informatie, www.merwe-groep.nl

belangrijk deel van het werk gedaan, aldus Van der Jagt. De kolommen zijn kaal gemaakt en opnieuw geschilderd, de gordingen van de kap zijn deels hersteld en deels vervangen en de goten zijn geheel vervangen. Verder wordt er momenteel nieuw, 4,5 centimeter dik dakbeschot aangebracht waar een nieuwe dakbedekking op zal komen.

De bouwtijd zelf, aldus Van der Jagt, was ruim voldoende. Er was geen sprake van een krappe planning. Wel waren de treinvrije momenten al ingepland door opdrachtgever ProRail, in overleg met de NS. “Lastig, want er was geen ruimte om daar nog in te schuiven. Dus hebben we daar onze werkzaamheden op moeten afstemmen. Echter hebben we tijdens zo’n treinvrij weekend heel slecht weer gehad, waardoor we bepaalde werkzaamheden niet konden uitvoeren. Die moesten we dus later opnieuw inplannen en inhalen tijdens een volgend treinvrij moment. Daar zat voor ons de uitdaging; dat hebben we op een creatieve en flexibele manier moeten oplossen. Verder zaten er bouwkundig geen echt moeilijkheden in. We werken nu dan ook rustig naar de afronding toe en verwachten binnen de gestelde bouwtijd op te kunnen leveren.” ❚

BOUWEN AAN MONUMENTEN 149

GELDERMALSEN | Station

Bouwinfo OPDRACHTGEVER ProRail ARCHITECT Movares AANNEMER Koninklijke Woudenberg ADVIES CONSTRUCTIES Movares SCHILDERWERK De Merwe Groep STAALWERK Vic Obdam ELEKTRA Verweij BOUWPERIODE januari 2015 - november 2015 BOUWSOM 1,7 miljoen

MERWE

Groep

D o r d r e cht

Merwe Schilders & Behangersbedrijf b.v.

Merwe Objectspuitbedrijf b.v.

Merwe Projectschilders b.v.

Merwe Straal- & Spuitbedrijf b.v.

Merwe Bouw- & Onderhoudsbedrijf b.v.

Merwe Jachtschildersbedrijf b.v.

Jan Valsterweg 47 3315 LG Dordrecht Telefoonummer: 078-6210016

www.merwe-groep.nl

GELDERMALSEN STATION

VOORSTRAAT 7 | 4233 EA AMEIDE | 0183 - 60 66 00 | INFO@KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL I WWW.KONINKLIJKEWOUDENBERG.NL

150 BOUWEN AAN MONUMENTEN

WWW.STEDENBOUW.NL Het meest complete overzicht van leveranciers online Staat u nog niet op www.stedenbouw.nl?

Neem dan contact op met Randy van den Hoek: T +31 (0)495 450095 E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

‘Wie doet wat’ zijn servicepagina’s met een overzicht van de meest gerenommeerde bedrijven per rubriek.

U kunt deelnemen met een naamsvermelding.

Indien gewenst kunt u uw bedrijfslogo toevoegen.

Hier vindt u gerenommeerde toeleveranciers voor stedenbouw, architectuur en monumenten

Vanaf € 495,- per jaar weet uw doelgroep wat u doet!

Bel of mail Randy van den Hoek voor alle informatie over een vermelding in Stedenbouw: T +31 (0)495 450095 - E r.vandenhoek@louwersuitgevers.nl

WIE DOET WAT

Aannemers

Aluminium ramen, deuren en gevels

CONSTRUCTIEBUREAU DE PROUW Vossegatsedijk 2a, 3981 HS BUNNIK Postbus 164, 3980 CD BUNNIK T.......................................+31 (0) 30 254 08 88 E buro@de-prouw.nl W www.de.prouw.nl

AKERBOUW BV Geesterweg 6, 1911 NB UITGEEST Postbus 19, 1920 AA AKERSLOOT T ..................................... +31 (0)251 315817 F ....................................

+31 (0)251 315909

E info@akerbouw.nl W www.akerbouw.nl

Constructie

INTAL BV De Veken 103, 1716 KG OPMEER T........................................+31 (0) 226 341 525 E info@intal.nl W www.intal.nl

Architecten

BOUW – RESTAURATIEBEDRIJF VAN DE BURGT EN STROOIJ Amsterdamseweg 155 3812 RR AMERSFOORT T......................................... +31 (0)33 4450100 F......................................... +31 (0)33 4450101 E info@vandeburgtenstrooij.nl W www.vandeburgtenstrooij.nl

VAN HOOGEVEST ARCHITECTEN Westsingel 9, 3811 BA AMERSFOORT T ..................................... +31 (0)33 4631705 F ..................................... +31 (0)33 4610854 E bureau@vanhoogevest.nl W www.vanhoogevest.nl

VIANEN BOUWADVIES De Pinckart 54, 5674 CC NUENEN T............................................+31 (0) 263 11 62 E info@vianenbouwadvies.nl W www.vianenbouwadvies.nl

Dilatatievoegen

Beton BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107, 1422 DZ UITHOORN T..........................................+31 (0)20 6402401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

BURGY BOUWBEDRIJF BV Amphoraweg 1, 2332 ED LEIDEN Postbus 140, 2300 AC LEIDEN T......................................... +31 (0)71 5322405 E bouwbedrijf@burgy.nl W www.burgy.nl

BUDOBOUW Katwolderweg 8a, 8041 AD ZWOLLE T......................................... +31 (0)38 7200810 E info@budobouw.nl W www.budobouw.nl

Gevelreiniging

Betonrestauratie

KONINKLIJKE WOUDENBERG Voorstraat 7, 4233 EA AMEIDE Postbus 3, 4233 ZG AMEIDE T..........................................+31 (0)183 606600 F..........................................+31 (0)183 602667 E info@koninklijkewoudenberg.nl

BETONMONTEUR BV Ondernemingsweg 107, 1422 DZ UITHOORN T..........................................+31 (0)20 6402401 E info@betonmonteur.nl W www.betonmonteur.nl

S.M.B. WERVELREINIGING BV Houtkopersstraat 40, 3334 KD ZWIJNDRECHT T..........................................+31 (0)78 6104110 M.........................................+31 (0)6 53267367 E info@s-m-b.nl W www@s-m-b.nl

Bladgoud

W www.koninklijkewoudenberg.nl

Adviesbureau

groot gunneweg

delft

restauratie advies & bouwmateriaalkundig onderzoek

GROOT GUNNEWEG DELFT RESTAURATIE ADVIES Postbus 43, 1399 ZG MUIDERBERG T ...................................... +31 (0)6 10061050 E info@grootgunnewegdelft.nl W www.grootgunnewegdelft.nl

152

BOUWEN AAN MONUMENTEN

LINOVA VERFPRODUCTEN Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 F .......................................+31 (0)575 542311 E info@linova.nl W www.linova.nl

SUPERLOOK BV DE GEVELREININGSEXPERT EN MEER Postbus 8791, 4820 BB BREDA T .......................................+31 (0)76 5874207 M ....................................... +31 (06) 55327598 E info@superlook.nl W www.superlook.nl

WIE DOET WAT

Glasateliers

Montage

Timmerfabrieken v.d. Veldt timmertechnieken

GLASATELIERS STEF HAGEMEIER Hoefstraat 199, 5014 NL TILBURG T .........................................+31 (0)13 5360818 F .........................................+31 (0)13 5358655 E info@glasinloodnet.nl W www.glasinloodnet.nl

VAN DER VELDT TIMMERTECHNIEKEN BUDOBOUW Katwolderweg 8a, 8041 AD ZWOLLE T......................................... +31 (0)38 7200810 E info@budobouw.nl

Patrijzenlaan 21, 2104 BM HEEMSTEDE T..........................................+31 (0)23 5283225 F......................................... +31 (0)23 5295507 E contact@timmertechnieken.nl W www.timmertechnieken.nl

W www.budobouw.nl

Verfproducten

Houthandel Smederijen

“Wij zijn een landelijk opererende houthandel en kenmerken ons door onze grote voorraad, brede assortiment, eigen zagerij/schaverij, droogkamers en transport.

Wij helpen u dan ook graag bij de levering van het juiste hout!”

WILLEM DE ZWIJGERLAAN 1 WADDINXVEEN T 0182 – 615933 | INFO@HOUTEX.NL

WWW.HOUTEX.NL

LINOVA VERFPRODUCTEN Smederij Bosman Industrieweg 11, 7102 DX WINTERSWIJK T..........................................+31 (0)6 20427728

Gelderhorst 12, 7287 BH ZUTPHEN T .......................................+31 (0)575 542300 E info@linova.nl W www.linova.nl,

E info@smederij-bosman.nl

W www.smederij-bosman.nl

Verzekeringen

Leidekkers DONATUS VERZEKERINGEN SMEDERIJ FRITS KRAMER Goejanverwelle 62, 3467 PR HEKENDORP LOODGIETERS- EN LEIDEKKERSBEDRIJF VAN WELY BV Kerkakkers 46, 6923 BZ GROESSEN T......................................... +31 (0)316 524050 F......................................... +31 (0)316 526950 E info@vanwelyleidekkers.nl W www.vanwelyleidekkers.nl

T........................................ +31 (0)182 501340

Hoff van Hollantlaan 8, 5243 SR ROSMALEN Postbus 500, 5240 AM ROSMALEN T .........................................+31 (0)73 5221700 F .........................................+31 (0)73 5221717

F........................................ +31 (0)182 503094

E info@donatus.nl

E frits@fritskramer.nl

W www.donatus.nl

W www.fritskramer.nl

VAKTIJDSCHRIFT VOOR RENOVATIE & NIEUWBOUWPROJECTEN

VAN DE KIMMENADE BV Hof Bruheze 404, 5704 NR HELMOND T........................................ + 31 (0)492 512164 F........................................ + 31 (0)492 558867 E info@leiendaken.nl W www.leiendaken.nl

g

drij

Walter Verhoeven BV loodgieters& leidekkersbedrijf Walter Verhoeven BV Bezoekadres Nieuwkuijksestraat 103 loodgieters& leidekkersbedrijf loodgieters& leidekkersbedrijf 5253 AE Nieuwkuijk Bezoekadres Bezoekadres

Postadres Nieuwkuijksestraat 103

Bezoekadres

Nieuwkuijksestraat 103 5253 AE NieuwkuijkNieuwkuijksestraat

Postadres

Postbus 14103 5253 AE Nieuwkuijk 5253 AE Nieuwkuijk 5253 ZG Nieuwkuijk Postadres

SMEDERIJ OLDENHAVE BV Bedrijvenweg 6, 7251 KX VORDEN T......................................... +31 (0)575 551428 F......................................... +31 (0)575 551714 E info@smederijoldenhave.nl W www.smederijoldenhave.nl

Stukadoors

Heeft u een project of onderwerp dat interessant is voor STEDENBOUW?

Postbus 14 Postadres 5253 ZG Nieuwkuijk

Postbus 14 Telefoon 14 oper-, zinkwerken Postbus 5253 ZG00 Nieuwkuijk Koper-,loodlood- en en zinkwerken 073 - 513 49 5253 ZG Nieuwkuijk WALTER VERHOEVEN BV Telefoon Lei bedekkingen Telefax Koper-, looden zinkwerken Koper-, looden zinkwerken Lei bedekkingen 073 - 513 00- 49 073 - 51376 0073 49 073 511 Loodgieters werken & LEIDEKKERSBEDRIJF LOODGIETERSTelefax Leibedekkingen bedekkingen Lei - 511 76 73 Loodgieters werken 103, 5253073Internet 073 - 511 76 73 Nieuwkuijksestraat AEwww.walterverhoeven.nl NIEUWKUIJK Telefoon

073 - 513 00 49

Telefax

073 - 511 76 73

Telefoon

Internet

www.walterverhoeven.nl Telefax

E-mail

info@walterverhoeven.nl

Loodgieters werken Internet www.walterverhoeven.nl E-mail Loodgieters www.walterverhoeven.nl Postbus 14,werken 5253 ZG NIEUWKUIJK Internet E-mail

info@walterverhoeven.nl

info@walterverhoeven.nl E-mail

T......................................... +31 (0)73 5130049 E info@walterverhoeven.nl W www.walterverhoeven.nl

STUKADOORSBEDRIJF GENNISSEN BV De Bouterhoek 1a, 3985 AK WERKHOVEN T......................................... +31 (0)343-551426

Bel of mail ons!

T +31 (0)495 450095 info@louwersuitgevers.nl

F......................................... +31 (0)343-551686

BOUWEN AAN MONUMENTEN

153

WWW.

.NL

DE MEEST COMPLETE WEBSITE VOOR STEDENBOUW, ARCHITECTUUR EN MONUMENTEN Stedenbouw.nl heeft naast het veelzijdige vaktijdschrift een nieuwe, up-to-date website. Het is alweer decennialang het toonaangevende platform over Nederlandse bouwprojecten. Acht keer per jaar wordt de vakman en -vrouw geïnformeerd over actuele projecten, vakinformatie, productnieuws, techniek, design, regelgeving en alle overige informatie van de gerenommeerde producenten en leveranciers.

LAAT U DAGELIJKS INFORMEREN OVER HET LAATSTE VAKNIEUWS OP STEDENBOUW.NL

dan beginnen ze veelal bij Stedenbouw.nl voor referentieprojecten, producten en oplossingen. Aanbieders die op de website vermeld staan, genereren hiermee waardevolle leads.

Stedenbouw.nl is de kern, de plek waar alles samenkomt. Iedere serieuze ondernemer en marketeer zet tegenwoordig internet in, om zijn doelgroepen optimaal te bereiken. Wij adviseren en helpen u graag op weg, om het platform dat Stedenbouw.nl u biedt op de meest effectieve wijze in te zetten.

Een platform volgens de allerlaatste technologieën, voor de professional die 365 dagen per jaar op de hoogte wil blijven van actuele projecten en ontwikkelingen. Het biedt het meest actuele project- en productnieuws.

Wat krijgt u terug voor een goede online positionering?

Wanneer professionals bij bouwbedrijven, architecten- of adviesbureaus, projectleiders en beleids–makers partners zoeken en zich oriënteren,

U vergroot uw naamsbekendheid

U verhoogt de vindbaarheid op Google voor uw website U stuurt mensen direct door naar uw website U wordt verbonden met uw directe doelgroep

Homepage Top Banner 175 x 110 pix, 72 dpi

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Looptijd 12 maanden

Stedenbouw it veelzijdige heeft naast d een nieuwe vaktijdschrift en up-to-date website!!

Homepage Leaderbord Banner 728 x 90 pix, 72 dpi

Homepage Sidebar Banner

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Animerend - Maximaal 3 deelnemers - Looptijd 12 maanden

- 12 x per jaar recht op een persbericht op de nieuwspagina (zelf aan te leveren) - Bedrijfspresentatie in bedrijvenindex - Automatische koppelingen naar eerder gepubliceerde artikelen - Maximaal 3 deelnemers - Looptijd 12 maanden

300 x 200 pix, 72 dpi

NEEM VOOR MEER INFORMATIE CONTACT OP MET +31 (0)495 450095

Aluminium kozijn- en vliesgevelsystemen

PCC HEILOO

JT BIOSCOOP HILVERSUM

M E ER I NFO RMATIE OV ER INTAL ? NEEM CONTA CT MET ONS OP : 0226 34 15 25

RAVEL RESIDENCE AMSTERDAM

|

W W W.I N TAL .N L

Op de foto: “In het park van Huize Middenburg staan eeuwenoude kastanjes, eiken en beuken.

Er zijn vijvers en aan de achterkant stroomt de Vliet. Het huis zelf staat hoger; dat geeft een statige, imposante aanblik.”

“Mijn vader is gepensioneerd aannemer, met een voorliefde voor oude gebouwen. Hij wordt al lyrisch bij het zien van een authentieke steen of tegel. Na twee boerderijen in oude staat te hebben hersteld, kocht hij dit huis en restaureerde het. De groene luiken waren totaal verwaarloosd. Alle houtjes zijn stuk voor stuk door zijn handen gegaan. Het koetshuis, waarin ik zelf woon, hebben we samen verbouwd.”

“Het eerste huis - Oud Middenburg - stamt uit 1659; het werd aangelegd door een schepen uit Delft. Huize Middenburg zoals we het nu kennen werd in 1917 grondig gerestaureerd. Aan het gebouw en het park is sindsdien nooit meer iets veranderd. Het gebouw vertoont een mix aan stijlen, wat het extra mooi maakt. Ik vind het een prachtig huis op een prachtige plek.”

J.E. Vink, medebeheerder (46) Huize Middenburg

D

onatus verzekert vertrouwd sinds 1852

www.donatus.nl tel. 073 - 5221700

Monumenten worden met veel zorg omgeven door hun eigenaren en beheerders. Dat is belangrijk en nodig.

Net als het kiezen van de juiste verzekering. Al sinds 1852 heeft Donatus ervaring in het verzekeren van monumentale kerken en gebouwen. Als onderlinge maatschappij werken wij zonder winstoogmerk. Wij hebben dan ook geen klanten, maar leden. Maak vrijblijvend kennis met Donatus. Onze expertise zal u verbazen en verrassen, evenals onze jaarlijkse premierestitutie.