Dotterbloem – Cáltha palústris
Nashipeer – Pyrus pyrifolia
Krenteboom – Amelanchier lamarckii
Witte dovenetel – Lamium album
Cursist Jeanne de Bont
Goudsbloem – Calendula officinalis
Moederkruid – Tanacetum parthenium
In 2021 bouwden we een passiefhuis in het gebied Oosterwold, zo’n 8 kilometer ten oosten van de stad Almere. De gemeente Almere had enkele voorwaarde waaronder deze: 50% van de kavel moet worden besteed aan stadslandbouw. Dat was even schrikken want we hadden beide geen kennis of ervaring met planten. De eerste stap was om een cursus te volgen bij Wouter van Eck en Stijn Heijs over de aanleg van een voedselbos. Dat was vreselijk leuk en interessant maar nog steeds ontbrak de basis kennis over planten, bomen en struiken.
Op zoek naar een geschikte cursus kwam ik uit bij de website van Floron. De cursus was een schot in de roos. Het was een feest om elke woensdag weer aan een nieuwe les te beginnen. Vooral de combinatie lessen en huiswerk is perfect. Je brengt je kennis meteen in praktijk. Met grote verwondering heb ik naar de verscheidenheid aan benamingen voor planten kenmerken gekeken. Vermoedelijk veroorzaakt door de geschiedenis. Door deze cursus is mijn interesse en honger naar meer kennis over planten en het beheer ervan is alleen maar groter geworden. De insteek van Floron is ook erg sympathiek. Als vrijwilliger kun je helpen om de natuur in kaart te brengen en dat motiveert enorm om ermee door te gaan. Veel dank aan Stef van Walsum voor de heldere en frisse uitleg en voor de inspiratie.
Cursist, ontwerp en fotografie, Jeanne de Bont
Steep gebied: Almere Oosterwold Biotopen
– Voormalig biologisch landbouwgebied
– Ecologische huizen (hout, steen, containers)
– 50% stadslandbouw (moestuin, voedselbos)
– Eigen waterzuivering (helofytenfilter)
– Eigen waterberging (sloot, vijver, wadi)
– Kavelweg (zand, asfalt of puin)
– Ruigte plekken
– Bos
– Fietspaden
– Provinciale wegen
– De A27
– Biologische landbouw Vliervelden
– Ecologische bedrijfjes aan huis
– Klein winkelcentrum
– Vrije school
– Windmolens
Introductie en Sporenplanten
Huiswerkopdracht: Op zoek naar een sporenplant
Welkom bij de eerste huiswerkopdracht! Na elke online les wordt je naar buiten gestuurd om een leuke en leerzame huiswerkopdracht uit te voeren. Om even te wennen is de eerste huiswerkopdracht niet moeilijk. Ga buiten op zoek naar een sporenplant, dat mag dus een varen, paardenstaart of wolfsklauw zijn. Maak één of meerdere foto’s van de plant en probeer de soort die je hebt gevonden op naam te brengen.
Lidrus - Equisetum palustre
Je mag hiervoor alle hulpmiddelen gebruiken, denk aan een flora, internet, een determinatieapp enz. Lever de foto’s met beschrijving welke plant dat jij denkt dat het is in.
Vindplaats
Langs de sloot aan de Lagehaarsedijk 3, Utrecht. Totale lengte 17,5 cm. Doorsnede ± 3 mm.
Determinatie
Om te bepalen welke plant het is heb ik gebruik gemaakt van de Heukels’ Flora van Nederland en de website Flora van Nederland. Daarnaast heb ik ook de PlantNet App gebruikt. Hoewel deze App meld dat het holpijp is zie je op de foto hieronder dat holpijp een veel groter binnenruimte heeft. Maar de lidrus is wel vergelijkbaar.
De doorsnede van de stengel op mijn foto komt overeen met die van de Lidrus - Equisetum palustre.
Holpijp
Foto Flora van Nederland
Foto Flora van Nederland
Lidrus
Mijn foto
Huiswerkopdracht: Vruchtbeginsels
Zoek en fotografeer een wilde plant met een bovenstandig vruchtbeginsel en een plant met een onderstandig vruchtbeginsel. Geef natuurlijk ook de naam van de plant als je die weet.
Dit plantje staat in ons piepjonge voedselbos vlakbij de regenton. Het is een fraai elegant en mooi plantje wat ook nog eens helemaal eetbaar is dus een goede reden om het hier te bespreken. Met veel geduld kun je binnen in het bloempje kijken om het vruchtbeginsel te ontdekken. Het ontbreekt me nog aan de juiste tools om zulke kleine plantjes te goed fotograferen. Dat ga ik de komende tijd proberen op te lossen maar voor nu moet ik het hiermee doen. Bovenstandig vruchtbeginsel.
Kleine veldkers – Cardamine hirsuta
Flora van Nederland
Hoofdgroep: Kruisbloemachtigen
Plantenfamilie: Kruisbloemenfamilie - Brassicaceae
Plantengeslacht: Veldkers - Cardamine
Plantvorm: Kruid
Plantgrootte: 0.05 - 0.30 meter
Bloeiperiode: Februari - Juni
Bloemkleur: Wit
Bloeiwijze: Tros
Bloemvormen: Viertallig, regelmatig
Bloemtype: Tweeslachtig
Bloembladen: 4 kelkbladen, 4 kroonbladen
Meeldraden: 4 meeldraden
Vruchtbeginsel: bovenstandig
Stijlen: 1
Stempels: 1
Vrucht: Hauw
Zaden: -
Stengel: Rechtopstaand
Schors: -
Bladstanden: Rozet, verspreid
Bladvormen: Oneven geveerd, samengesteld
Bladranden: Gelobd, gaaf
Ondergronds deel: Hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen: Moeras, Pionier, Grasland, Zoom, Heide, Muur, Stuifduin, Akker, Ruderaal, Ruigte, Kapvlakten, Struweel, Loofbossen, Naaldbossen
Bovenstandig Onderstandig
Vindplaats: Nes aan de amstel
Deze prachtige dotterbloem kwam ik tegen langs de rivier de Amstel. Er is maar een plek waar ze staan tussen de rivier en de weg in. Het vruchtbeginsel zit helemaal bovenin de bloem (foto links onder) je ziet de dikkere peulvormige staafjes in het midden zitten ze hebben nog enigzins een groene gloed. Dat alles in de bloem is verpakt zie je ook mooi aan de onderkant van de bloem (foto hieronder). Bovenstandig vruchtbeginsel.
Flora van Nederland
Hoofdgroep: Ranonkelachtigen
Plantenfamilie: Ranonkelfamilie - Ranunculaceae Plantengeslacht: Dotterbloem - Caltha
Plantvorm: Oeverplant
Plantgrootte: 0.15 - 0.50 meter
Bloeiperiodes: April - Mei, Augustus - November
Bloemkleur: Geel
Bloeiwijze: -
Bloemvorm: Regelmatig
Bloemtype: Tweeslachtig
Bloembladen: 5 tot 8, bloemdek
Meeldraden: 20 of meer
Vruchtbeginsel: bovenstandig
Stijlen: -
Stempels: -
Vrucht: Kokervrucht
Zaden: -
Stengels: Hol, geribd of geribbeld, rechtopstaand, kantig
Schors: -
Bladstand: Verspreid
Bladvormen: Eirond, hartvormig
Bladrand: Gekarteld
Ondergronds deel: Hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen: Water, Bron, Moeras, Pionier, Grasland, Ruigte, Struweel, Loofbossen
Gewone dotterbloem – Cáltha palústrisVindplaats: Eigen voedselbos, Almere, Oosterwold
Deze foto heb ik gemaakt in ons piepjonge voedselbos. De boompjes komen van de stichting Heg & Landschap en vormen een onderdeel van onze struweelhaag. Het krenteboompje heeft zeer elegante witte bloemmetjes met een reeks meeldraaden die je kunt zien op de foto links onder. Als je naar de stengel kijkt op de plek waar deze overgaat naar de bloem, zie je een soort van vruchtje zitten waar bovenop de bloem en de meeldraden zitten. Onderstandig vruchtbeginsel.
Flora van Nederland
Hoofdgroep: Roosachtigen
Plantenfamilie: Rozenfamilie - Rosaceae
Plantengeslacht: Krentenboompje - Amelanchier
Plantvorm: Struik of boom
Plantgrootte: 1.00 - 12.00 meter
Bloeiperiode: April - Mei
Bloemkleur: Wit
Bloeiwijze: Tros
Bloemvormen: Vijftallig, regelmatig
Bloemtype: Tweeslachtig
Bloembladen: 5 kelkbladen, 5 kroonbladen
Meeldraden: 10 of meer
Vruchtbeginsel: onderstandig
Stijlen: 4
Stempels: 4
Vrucht: bes
Zaden: -
Stengel: Rechtopstaand
Schors: Horizontale lenticellen, glad, Grijsgroen, bruin
Bladstand: Verspreid
Bladvormen: Elliptisch, omgekeerd eirond
Bladrand: Fijn gezaagd
Ondergronds deel: Hoofd- en bijwortels
Plantengemeenschappen: Moeras, Veen, Grasland, Zoom, Heide, Ruigte, Kapvlakten, Struweel, Loofbossen, Naaldbossen
Bovenstandig Onderstandig
Deze plant viel al van veraf op. De oudroze kleur met de grote bloemstengels zien er een beetje alienachtig uit. Dit is de vrouwelijke plant van het Groot hoefblad. Hij stond langs de zedde vlakbij Volendam. Van de bloemstengel heb ik een van de bloemmetjes afgehaald en gehalveerd om haar goed te bekijken. Dan zie je een fraaie constructie van als het ware bijeen gebonden kleine pijpjes met aan de uiteinde een kleine bloem. In de cirkel op de foto links onder zie je waar het vruchtbeginsel zit. Onderstandig vruchtbeginsel.
Flora van Nederland
Hoofdgroep: Klokjes- en Asterachtigen
Plantenfamilie: Composietenfamilie - Asteraceae
Plantengeslacht: Hoefblad - Petasites
Plantvorm: Kruid
Plantgrootte: 0.15 - 0.45 meter
Bloeiperiode: Maart - April
Bloemkleuren: Paars, wit, roze
Bloeiwijze: Hoofdje
Bloemvormen: Composietenbloem, buisvormig
Bloemtype: Eenslachtig
Bloembladen: 5 vergroeide kroonbladen
Meeldraden: 5 vergroeid met elkaar
Vruchtbeginsel: onderstandig
Stijlen: 1
Stempels: 2
Vrucht: Nootje
Zaden: -
Stengels: Hol, rechtopstaand, behaard, liggend
Schors: -
Bladstand: Verspreid
Bladvorm: Hartvormig
Bladrand: Getand
Ondergronds deel: Vlezig rhizoom/ wortelstok
Plantengemeenschappen: Bron, Pionier, Grasland, Muur, Ruderaal, Ruigte, Struweel, Loofbossen
Zoek je een extra uitdaging? Doe dan deze verdiepende opdracht! Plant ontleden.
Zoek een plantensoort naar keuze en geef met pijltjes de verschillende botanische termen van de plant aan. Je kan dit op verschillende manieren doen. Bijvoorbeeld: Maak foto’s van de plant, bladeren, stengel en bloeiwijze en bewerk de foto’s op je computer. Je kan de plant ook plukken en op een wit papier leggen en hier met een pen of potlood de botanische termen bijschrijven. Maak een foto van het geheel als je klaar bent. Wees wel bewust dat het natuurlijk niet de bedoeling is dat je zeldzame planten zomaar plukt.
Tweehuizige plant
Behaarde rechtopstaande stengel
Behaarde tegenoverstaande bladeren
De bloem heeft vijf stijlen en vijf stempels
Er zijn vijf witte regelmatige kroonbladeren
En vijf kelktanden
De mannelijke bloem is zacht
De vrouwlijk bloem heeft een harde doosvrucht De plant heeft een bovenstandig vruchtbeginsel
Onderaan de plant zit een bladkrans met vier bladeren
Behaarde stengel en behaard langwerpig blad
Avondkoekoeksbloem - Silene latifolia
Deze plant is ± 90cm hoog. Op de linker foto zijn de bloemen een beetje gekreukeld, dat komt omdat ik hem overdag heb gefotografeerd. Maar ’s-avonds staan de bloemen helemaal open.
Huiswerkopdracht: Witte en paarse dovenetel Ga buiten op zoek naar een Witte dovenetel en een Paarse dovenetel. Kijk wat de verschillen zijn naast de kleur en beschrijf deze. Maak foto’s en zorg dat de onderscheidende kenmerken goed zichtbaar zijn! Laat ook vooral zien hoe jij het verschil ziet tussen deze twee soorten.
Beide dovenetels vond ik in de omgeving van Nes aan de Amstel in een gebied met veel sloten en weidevelden en natuurlijk de rivier de Amstel.
De paarse dovenetel is vollop te vinden maar de Witte dovenetel zie je veel minder vaak. Bij beide dovenetels gebeurd er heel veel op een heel klein gebiedje wat het moeilijk maakt om de planten goed te analyseren en helder te beschrijven. Daar heb je veel beter apparatuur en meer kennis en ervaring voor nodig. Maar ondanks dat ik een beginner ben doe ik een poging.
Het eerste wat je ervaart als je de planten plukt om ze te kunnen fotograferen is dat ze gelukkig niet branden. Op het eerste gezicht is de Witte dovenetel een veel groter en grover plant en zitten er meer blaadjes aan de plant in vergelijking met de Paarse dovenetel. De Witte dovenetel lijkt ook veel op de gewone brandnetel terwijl de Paarse dovenetel eleganter en verfijnder is.
Als je naar beide toppen kijkt dan zie je dat de verhouding van bloem/plant anders is. Bij de Witte dovenetel zie je bovenop eerst de blaadjes en dan pas de bloemen. Bij de Paarse dovenetel zijn de bloemetjes in verhouding groter en steken ze buiten de blaadjes uit. Dus zie je eerst de bloemetjes en pas dan de blaadjes. Dit effect zie je goed op bovenstaande foto’s. Op de linker foto zie je in eerste opzicht veel blad en pas dan de bloemen van de Witte dovenetel en op de rechter foto wordt het beeld bepaald door veel paarse kleine bloemetjes in verschillende tinten en zie je pas later de blaadjes.
De kleur van de blaadjes van de Witte dovenetel is egaal groen terwijl de kleur van de blaadjes bij de Paarse dovenetel aan de top donker rood/paarsachtig zijn en verder naar beneden groen. De Witte dovenetel is licht behaard terwijl de Paarse dovenetel glad is. Dat zie je op de foto’s die de vogende twee pagina’s staan.
De vorm van de stengel is bij de Paarse dovenetel strak vierkantig en bij de Witte dovenetel is dit minder strak maar dat kan ook komen door dit exemplaar van de plant. Beide planten hebben een holle stengel. Verder is de stengel van de Paarse dovenetel voorzien van zwarte verticale lijnen. De Witte dovenetel heeft dit effect niet. Dit kan ook toeval zijn bij dit exemplaar. Ik heb geen honderden planten met elkaar vergeleken.
Voor mij als ontwerper is het essentieel om zoveel mogelijk te visualiseren en dus te laten zien wat de verschillen zijn. Immers A picture is worth a thousand words. Dus kijk vooral naar de volgende twee pagina’s en zie de verschillen.
Flora van Nederland enkele kenmerken van de Witte dovenetel:
Lipbloemenfamilie
Kruid
60cm hoog max
Bloeiwijze: Schijnkrans
Witte bloemen
Bloemvorm, tweezijdig
symmetrisch, tweelippig
Tweeslachtig
Bovenstandig vruchtbeginsel
Stengel, rechtop staand vierkantig en behaard
Bladstand, tegenoverstaand en kruisgewijs Bladvorm, hartvormig driehoekig Bladrand, gezaagd
Flora van Nederland enkele kenmerken van de Paarse dovenetel:
Lipbloemenfamilie
Kruid
30cm hoog max
Bloeiwijze: Schijnkrans
Paarsachtige bloemen
Bloemvorm, tweezijdig
symmetrisch, tweelippig
Tweeslachtig
Bovenstandig vruchtbeginsel
Stengel, rechtop staand
Bladstand tegenoverstaand en kruisgewijs
Bladvorm, eirond, driehoekig Bladrand, gekarteld
Top
Witte dovenetel
Witte dovenetel
Paarse dovenetel
Schijnkrans
In de cursus leer je de 10 grootste plantenfamilies. Door theorie en determinatievideo’s raak je helemaal thuis in de familiekenmerken, de belangrijke botanische termen en de nodige soorten! Voor deze les: de Ruwbladigenfamilie.
Akkervergeet-mij-nietje – Myosotis arvensis
Kruisbloemenfamilie en floradistricten
Deze les leer ik je de ‘ins en outs’ van de Kruisbloemenfamilie. Het is in Nederland één van de grotere plantenfamilies. Verder praat ik je bij over de floradistricten en biotopen. Op kleigronden groeien immers andere plantensoorten dan op de zandgronden.
Pinksterbloem – Cardamine pratensis
Ranonkelfamilie
Gebied Almere oosterwold
Huiswerkopdracht: Zoek buiten boterbloemen. Kijk in een cirkel van een vierkante meter om de boterbloem. Welke andere soorten staan in de buurt van de boterbloem? Noteer minimaal 3 soorten en maak een overzichtsfoto waar de boterbloem en 3 andere soorten op zichtbaar zijn.
Zachte dravik
Hazelaar
Kruipende boterbloem Paardebloem
De boterbloem die ik vond is de Ranunculus repens ofwel de kruipende boterbloem. De stengel is geribbeld en de blaadjes driedelig waarvan het blaadje in het midden een stukje langer is. Deze boterbloem staat in de berm van de weg tussen een zee van gewone smeerwortel, paardebloemen, brandnetels, hondsdraf, distels en een verschillende grassen.
Hondsdraf Bermzuring Akkerdistel Gewone smeerwortel
Vindplaats
Gebied Oosterwold
A
Stengel Rond, hol, ruw en glad
Knopen 4 Gladde knopen
Bloeiwijze Aar
Bladschijf Glad, geribd
Bladvorm Smal, lang, spits en geribd
Bladschede Open V vorm
Tongetje Lang en spits
Oortjes Ja
Hoogte ± 80 cm
Mogelijke naam Veldbeemdgras, Poa pratensis
B
Stengel Rond, hol en behaard
Knopen 4 Behaarde knopen
Bloeiwijze Pluim (dikke aartjes op lange steeltjes)
Bladschijf Ruw, geribd en behaard
Bladvorm Smal, lang, spits en geribd
Bladschede Behaard en open V vorm
Tongetje Getand
Oortjes Behaard
Hoogte ± 100cm
Mogelijke naam Zachte dravik, Bromus hordeaceus C
Stengel Rond, hol, ruw en glad
Knopen 4 Gladde knopen
Bloeiwijze Pluim (aartjes op lange steeltjes)
Bladschijf Ruw en geribd
Bladvorm Smal, lang, spits en geribd
Bladschede Open
Tongetje Lang en spits
Oortjes Geen
Hoogte ± 95cm
Mogelijke naam Ruw beemdgras, Poa trivialis
Huiswerkopdracht: Op zoek naar drie grassoorten Beschrijf wat je opvalt aan de soorten. Hoe is de bloeiwijze. Wat zijn de verschillen tussen de drie soorten. Fotografeer de soorten en de kenmerken. Niet verplicht: de naam van de grassen.
Er staat een grote verscheidenheid aan grassen in mijn gebied. De kleigrond en het natte voorjaar maakt dat ze enorm zijn gegroeit de laatste weken. De verschillen zijn op het oog wel te zien maar inderdaad zeer lastig te determineren.
Gras ‘A’ heeft een lang deel met zachte kleinere aartjes die op een kort en ruw steeltje staan. De stengel is voorzien van drie bladeren en een lang bruin vlies boven de wortels waarin een knoop te vinden is. Alle apps hebben moeite om gras ‘A’ te herkennen. Een zoektocht op het internet leverde ook geen gewenst resultaat op. Uiteindelijk hou ik het bij een Veldbeemdgras, maar heb nog steeds twijfels of dit juist is.
Bloeiwijze: Aartjes
Bladvorm: Smal, lang, spits en geribd
Tongetje: Lang en spits
Oortjes: Ja
Knoop: 4 Gladde knopen op gladde stengel
Het eerste wat bij gras ‘B’ opvalt is de zachtheid ervan. Dit komt doordat de stengel en het blad behaard zijn. Het gras is lang en statige en is ongeveer 100 cm hoog. Het gras heeft flinke dikke aartjes met naaldjes die ver boven het aartje uitsteken. De stengel is voorzien van drie bladeren en een buin lang vlies boven de wortels met daarin een knoop.
Bloeiwijze: Aartjes
Bladvorm: Smal, lang, spits en geribd
Tongetje: Getand
Oortjes: Behaard
Knoop: 4 Behaarde knopen op behaarde stengel met streepjes
Gras ‘C’ is een statig en rechtop staand gras met een flinke pluim vol met kleine aartjes. Het steeltje waar de aartjes opstaan is ruw van struktuur. Dat voel je goed als je met je vinger er langsaf gaat. Er zitten geen naaldjes aan de aartjes. De stengel heeft slechts 4 bladeren. Onder aan de voet, boven de wortels zit een lang bruin vlies waarin een knoop te vinden is.
Bloeiwijze: Pluim (aartjes op lange steeltjes)
Bladvorm: Smal, lang, spits en geribd
Tongetje: Lang en spits
Oortjes: Geen
Knoop: 4 gladde knopen op onbehaard stengel met streepjes
Anjerfamilie en Cypergrassenfamilie
Tegenoverstaand blad
Vindplaats: Gewone hoornbloem: Gebied Oosterwold. Grote muur: Landgoed Tongeren.
Tegenoverstaand blad
Tegenoverstaand blad
Kenmerken:
– Tweeslachtig
– Vijf stijlen
– Tien meeldraden
Tegenoverstaand blad
– Vijf kelkbladeren
– Vijf iets langere kroonbladeren
– Tegenoverstaande bladeren
– De hele plant is behaard
Tegenoverstaand blad
Tegenoverstaand blad
Gewone hoornbloem – Cerastium fontanum
– De stengel is rood-bruinachtig van kleur
– Bovenstandig vruchtbeginsel
Huiswerkopdracht: Hoornbloemen (Cerastium) en Muren (Stellaria).
Ga buiten op zoek naar een soort uit één van deze geslachten. Geef in de beschrijving aan welke soort het is, onder welk geslacht deze valt en vooral hoe je op de juiste soortnaam bent gekomen (wat zijn de kenmerken waarom het deze soort is).
Kenmerken:
– Tweeslachtig
– Drie stijlen
– Tien gele meeldraden
– Vijf kelkbladeren
– Vijf kroonbladeren tot het midden ingesneden
– Tegenoverstaande bladeren
– Smal en spitse bladvorm
– Bovenstandig vruchtbeginsel
Beide planten lijken heel veel op elkaar maar de hoeveelheid stijlen laat zien met welke soort je te maken hebt.
Tijdens mijn terugreis is helaas het grote muur plantje uitgedroogt en zijn de bloemen verwelkt zoals je kunt zien op de foto links boven. Maar de foto laat wel mooi de tegenoverstaande bladeren zien.
Schermbloemenfamilie en waterplanten
Onderwaterplant: Waterviolier – Hottonia palustris
Vindplaats: Naardermeer
Drijfbladplant: Gele plomp – Nuphar lutea
Huiswerkopdracht: Ga op zoek naar drie soorten
waterplanten, namelijk:
1 onderwaterplant,
1 drijfbladplant
1 emergente plant (helofyt)
Probeer de soorten op naam te brengen.
Waterviolier – Hottonia palustris
Ten zuid-oosten van het Naardermeer vond ik deze onderwaterplant. Eenmaal opgevist was het eerste wat opviel de bedompte reuk en de vreemde vorm van de bladeren. Het geheel zag er nogal wild uit met zwarte bladeren onder aan de stengel en bovenaan wat groene bladeren. Ik heb een hele reeks foto's op het net bekeken om erachter te komen welke plant het was. De obsidentifyApp gaf aan dat het de waterviolier was. De Heukels brengt me naar pagina 569 de waterviolier waarvan ik helaas geen bloem heb gezien. Die bloemen zijn dus wit/lila/geel van kleur. Klokvormig en regelmatig. Waterviolier is tweeslachtig, heeft vijf bloembladen met vijf kelktanden, vijf vergroeide kroonbladen, vijf meeldraden en een bovenstandig vruchtbeginsel. Een stijl, een stempel en een doosvrucht. De bladeren zijn diep ingesneden en staan verspreid over de stengel in kransen. De plant groeit in zoet en voedselrijk water.
Gele plomp – Nuphar lutea
Vlakbij de vogelhut aan het Naardermeer vond ik een waterplant met een gele bloem die hoog boven het water uitstak. Ik heb alleen dit blad meegenomen omdat er maar een enkele bloem aanwezig was die ook nog eens in veel dieper water stond. De Heukels brengt me naar pagina 93, de gele plomp. Alleenstaande bloem, regelmatige bloemvorm, tweeslachtig met vijf kelkbladeren en ± 20 meeldraden. De plant heeft een bovenstandig vruchtbeginsel en een elliptisch (ei-rond) hartvormig bladvorm. Gele plomp groeit in wat dieper water. Op de foto's zijn aan beide zijden duidelijk de nerven van het blad te zien. Momenteel ligt het blad in onze vijver.
Slanke waterkers – Nasturtium microphyllum
Dit exemplaar plukte ik in langs een sloot ten zuiden van het Naardermeer. De bladeren zijn gekarteld een indicatie dat het de slanke waterkers moet zijn De Heukels brengt me naar pagina 484). Ook de obsidentifyApp geeft aan dat het de slanke waterkers is hoewel dit geen garantie is. Deze plant is tweeslachtig en heeft witte bloemen met vier kelkbladeren en vier kroonbladeren. De kroon bladeren zijn langer dan de kelkbladeren. Het hart van de bloem bevat zes meeldraden een stijl en een stempel. Er is een hauw aanwezig en een bovenstandig vruchtbeginsel. De dikke kantige stengel is hol en geribbeld en heeft verspreide oneven geveerde bladeren. Het bovenste blaadje is het grootste blad. De plant groeit in ondiep stromend water.
Emergente plant: de bladeren zijn aangepast aan leven in lucht. De stengels zijn sterk genoeg om de bladeren boven water te tillen.
Emergente plant: Slanke waterkers – Nasturtium microphyllumVlinderbloemenfamilie, bomen en struiken
Huiswerkopdracht: Ga in jouw kilometerhok op zoek naar een Vlinderbloemige naar keuze. Maak een scherpe foto van de bloeiwijze. Geef op de foto de verschillende onderdelen van de bloeiwijze aan, denk daarbij aan de vlag, zwaard, kiel en andere kenmerken die te zien zijn.
Goudgele honingklaver – Melilotus altissimus
Vindplaats: Gebied Oosterwold
Kiel Zwaard Vlag
De Heukels Flora brengt me naar pagina 347. Van de honingklaver bestaan er twee soorten die veel op elkaar lijken. Dat zijn de goudgele honingklaver en de citroengele honingklaver. Bij de Goudgele honingklaver zijn de zwaarden van de bloemen even lang als de kiel en bij de Citroengele honingklaver zijn de zwaarden langer dan de kiel. Je zou het ook aan de zaden kunnen zien die later in het seizoen zichtbaar worden. Ik hou het erop dat dit de goudgele honingklaver is.
De plant heeft lange kleine bloemtrossen maar kan als geheel erg groot worden. Ze is meestal te vinden in ruigten (ruderaal, pioniersland) vandaar dat ze bij ons in de tuin staat. Als de bloemen bevrucht zijn en de peultjes rijp, worden ze zwart van kleur. Doordat de wortels knolletjes hebben dragen ze bij aan de verbetering van de grond.
Kenmerken:
Hoogte: 60 tot 150 cm
Tweezijdig symmetrisch
Drietallige bladeren
Bladnerf
Getande bladrand
Middelste blad staat op een steeltje
Tweeslachtig
Bovenstandig vruchtbeginsel
Vijf kelk– en vijf kroonbladeren
Tien meeldraden die met elkaar vergroeit zijn
Een stijl en een stempel
Bolvormige zaden
Rechtopstaande stengel
Drietallige bladeren oneven geveerd, waarvan de middelste op een steeltje staat en iets groter is dan de andere twee
De bladeren staan verspreid aan de stengel. Getande bladranden
Penwortel met knolletjes
Zoet geurende bloemen
Ik was verbaasd om de plant in onze tuin te zien. Later zag ik er een heel veld van enkele kilometers verderop. Ze is dus waarschijnlijk via de wind in onze tuin terecht gekomen. Er staan er twee exemplaren van ± 90cm hoog. Het is een tweejaars plant en bloeit pas in het tweede jaar. Jammer dus dat we haar volgend jaar niet meer terug zien.
Twee lange en spitse, ongetande steunblaadjes zijn te vinden bij de aanhechting naar de stengel.
Rozenfamilie en beschermde soorten
Huiswerkopdracht: Welke plant die jij ooit buiten bent tegen gekomen vindt jij het beschermen waard? Misschien gewoon omdat het een mooie soort is of omdat je hebt idee hebt dat de soort in jouw omgeving areaal aan het verliezen is. Plaats een foto en motiveer je antwoord.
Dit is echt een zeer lastige vraag want alle planten hebben een functie in ons eco-systeem en zijn dus de moeite waard om voor te gaan.
In de jaren negentig heb ik aan een concept project gewerkt voor het jaar 2050. Zo’n concept baseer je op veel onderzoek en roep je de hulp in van verschillende experts met veel kennis, ervaring en inzicht. Je begint altijd met het stellen van vragen:
1 Over welk jaar hebben we het
2 Wat zijn dan de klimatologische omstandigheden
3 Hoe ziet dan de wereldbevolking eruit
4 Hoe ziet de voedselproductie er dan uit
5 Welke planten komen in aanmerking
6 Hoe nuttig zijn deze planten voor het eco-systeem
7 Hoe nuttig zijn deze planten voor mensen
8 ...
Maar als ik lees wat ik hierboven heb geschreven dan kan ik niets anders zeggen dan dat het mij nu ontbreekt aan kennis, inzicht en ervaring om een serieuze poging te doen.
Dus moet ik het anders aanpakken en begin vanuit de esthetica, de vorm en de kleur. Geel is mijn favoriete kleur. Dan kijk ik naar de vorm van de plant, die moet interessant zijn en bijzonder. Maar ik kijk ook naar het geheel hoe ziet de hele plant eruit.
Dan kom ik op de halfparasiet die op bomen parasiteert: de Hengel – Melampyrum pratense
Een plant die wat vorm betreft heel interessant en elegant is. Zelfs de toepassing van de kleur geel is bijzonder. Slechts een keer ben ik hem tegen gekomen tijdens een wandeling op landgoed Tongeren bij Epe en was ik direct gecharmeerd van deze plant. Wat mij betreft mag hij bewaard blijven voor de toekomst.
Lipbloemenfamilie en invasieve exoten
Huiswerkopdracht: Invasieve exoten Staan er (invasieve) exoten in jouw kilometerhok of gebied? Ga op onderzoek uit en noteer de soorten die je kan vinden op jouw kilometerhok-streeplijst. Lever als huisopdracht een foto van één (invasieve) exoot in die je hebt gevonden.
De reuzenberenklauw verspreidt zich via zaad. De meerjarige plant bouwt in 2 tot 3 jaar reservevoedsel op in de penwortel en gaat vervolgens bloeien. De beste bestrijdingsmethode is het diep frezen van de bodem waarbij de wortels verhakseld worden en het zaad dieper begraven wordt. Begraven zaad kiemt niet. Bestrijding, © KU Leuven Bibliotheken
Reuzenberenklauw – Heracleum mantegazzianum
Ecologische risico’s Schade aan biodiversiteit, vormt dichte bestanden waardoor inheemse vegetatie verdrongen wordt. Er kan erosie optreden wanneer ’s winters een dichte vegetatie van reuzenberenklauw op een talud afsterft.
Volksgezondheid risico’s Het sap van de reuzenberenklauw, in combinatie met zonlicht op de huid kan bij mensen en honden leiden tot ernstige brandwonden.
Vindplaats: Almere, Oosterwold
Exoten-spotter
Bij Landschapsbeheer Flevoland kun je worden opgeleid tot exoten–spotter. Mensen die vaak in de natuur zijn zoals wandelaars, fietsers en mensen die kanoën kunnen helpen om locatie van invasieve exotische planten en dieren te melden. Hiervoor krijg je een korte training om de planten en dieren te herkennen en een app om de locaties te melden. https://lelystad.nieuws.nl/nieuws/20949/exotenspotters-gezocht-door-landschapsbeheer-flevoland/
Invasieve exoten soorten in Flevoland:
Hemelboom – Ailanthus altissima
Japanse duizendknoop – Falopia japonica
Reuzenberenklauw – Heracleum mantegazzianum
Reuzenbalsamien – Impatiens glandulifera
Composietenfamilie
Huiswerkopdracht: Composieten. Ga op zoek naar drie soorten Composieten, namelijk 1 soort met alleen lintbloemen, 1 soort met alleen buisbloemen en 1 soort met zowel lint- als buisbloemen. Probeer de Heukels’ Flora te gebruiken om de soorten op naam te brengen. Lever jouw vondsten met foto en soortnaam in.
Lintbloem Wilde cichorei – Cichorium intybus
Buisbloem Goudknopje – Cotula coronopifolia
Buisbloem
Lintbloem
De Wilde cichorei en het Jacobskruiskruid heb ik in mijn gebied gevonden. Het Goudknopje kwam ik tegen op de Marker Wadden. Omdat ik daar geen plantje wilde plukken heb ik voor de details een foto gebruikt van Vroege Vogels (onderaan in het midden).
Vindplaats
Gebied Almere Oosterwold / Marker Wadden
Lint- Buisbloem Jacobskruiskruid – Jacobaea vulgaris subsp. Buis- en lintbloem
Jeanne de Bont Almere
