Watt's Up 21 nl by Link Inc

nr. 21  2018

het magazine voor Elektrocracks

COOL PROJECT

MOBIELE LA ADPALEN OP SCHOOL SAFETY FIRST

BEN JIJ GENOEG BESCHERMD? HELDER UITGELEGD

IoT, TOCH NIET ZO VEILIG

INHOUD

nr. 21 ď ž 2018

4 SCHOOL IN DE KIJKER

PSSB Bilzen klaar voor de toekomst

COOL PROJECT

BEROEP

Op de fiets voor het goeie doel

Elektricien bliksembeveiliging

12 SAFETY FIRST

Beter beschermd

Colofon HET MAGAZINE WATT’S UP WIL JONGEREN WARM MAKEN VOOR ELEKTROTECHNISCHE OPLEIDINGEN EN BEROEPEN. Ø www.wattsup.be Ø info@wattsup.be

Marlylaan 15/8 Avenue du Marly Brussel, 1120, Bruxelles T 02 476 16 76 • F 02 476 17 76 www.volta-org.be • info@volta-org.be Vormelek, Tecnolec en FBZ bundelen hun krachten en vormen samen VOLTA.

Watt's Up is een campagne die VOLTA voert op vraag van de sociale partners. De campagne heeft tot doel de instroom van arbeiders in de elektrotechnische sector te verhogen en richt zich behalve naar jongeren en hun ouders, ook naar werkgevers, scholen en opleidingscentra.

16 BEDRIJF IN DE KIJKER

Electro Vandezande

union des électriciens u n i e v a n elektriciens

Verantwoordelijke uitgever: Hilde De Wandeler Concept en realisatie: Link Inc (www.linkinc.be) Redactie: Link Inc Lay-out: Zeppo (www.zeppo.be) Fotografie: Jens Mollenvanger, Tim De Backer

19 ZO ZIT DAT

IoT is gatenkaas

Heb je zelf ee n intere Laat h ssant projec et o n s t? we in www.f fo@wattsup ten via a ce b o ok.com .be of /watts up.nl

HELLO! GOODBYE!

SCHOOL IN DE KIJKER

KLAAR VOOR DE TOEKOMST? ONZE WAT T'S UP-INSPECTEUR GA AT OP BEZOEK IN HET PSSB BILZEN

In het PSSB, de Provinciale Secundaire school in Bilzen, zijn ze niet van gisteren. De elektrische fietsen worden er opgeladen door zonne- en windenergie, de leerlingen e-mailen voor hun internationaal uitwisselingsproject vlotjes met leeftijdsgenoten uit IJsland en in het praktijklokaal gaan de gordijnen open en dicht met één druk op de smartphone – via zelf geïnstalleerde domotica natuurlijk, wat had je nu gedacht? Maar hoe ‘klaar’ voor de toekomst zijn ze hier eigenlijk? Onze magazine-inspecteur zocht het uit en voelde technisch directeur Luc Valkeneers en praktijkleerkracht Luc Pinsart aan de tand.

TOEKOMSTVISIE

w Hoe stomen jullie de toekomstige elektriciens klaar voor de toekomst? "We volgen de nieuwste technieken hier op school. En een dag per week gaan de leerlingen op stage bij bedrijven die we speciaal daarop selecteren. Ze moeten echt een meerwaarde kunnen leveren aan onze mannen. Daarnaast proberen we de nieuwste PLC’s binnen te halen en leren we onze leerlingen programmeren met verschillende merken. Bij het opleidingscenter LIMTEC kunnen we als leerkracht ook verschillende opleidingen volgen, zodat we helemaal mee zijn én blijven met de nieuwste PLC-technieken, pneumatische technieken, sensoren etc."

"EEN KABEL TREKKEN, DAT BLIJFT EEN KABEL TREKKEN. MAAR IN ELK TOESTEL VANDAAG ZIT WEL IETS DAT GEPROGRAMMEERD MOET WORDEN, DUS ICT IS STEEDS BELANGRIJKER."

JOBZEKERHEID

w Is er voldoende jobzekerheid nadien? "Een van de meest gezochte profielen is dat van industrieel ICT-er. Vanaf 1 september starten we hier dan ook met een nieuwe opleiding in het TSO: Industriële Computertechnieken. Er is sowieso een tekort aan technische profielen, dus wie wil werken, vindt werk. Onze jongens blijven ook vaak hangen op hun stageplek, dus we zien ze evolueren als we daar dan later nog eens passeren, dat is fijn. Bovendien worden we constant gebeld door interimbureaus. Werk genoeg dus!"

DUURZAAMHEID

w Is er aandacht voor duurzaamheid? "Ja, kijk maar naar ons laadpalenproject op alternatieve energie! We zijn ook verplicht om mee te gaan met de technieken, zoals halogeenvrije kabels gebruiken. Op school is dat nu te duur, maar op stage gebeurt dat wel. Die energiebesparing is wel belangrijk, in die mate dat onze leerlingen het ook zelfs thuis gaan installeren …"

TECHNOLOGISCHE EVOLUTIE

w Wordt de elektricien van nu een ICT-er? "In elk toestel zit tegenwoordig wel iets dat geprogrammeerd moet worden. Ze krijgen het in elk geval mee, hoe ze domotica moeten programmeren. Zo is er in het praktijklokaal een systeem geïnstalleerd waarbij we de gordijnen kunnen open- en dichtdoen en de lichten

"ALS LEERKRACHT KUNNEN WE VERSCHILLENDE OPLEIDINGEN VOLGEN, ZODAT WE HELEMAAL MEE ZIJN ÉN BLIJVEN MET DE NIEUWSTE PLC-TECHNIEKEN."

en de radio kunnen laten aanspringen met één druk op je smartphone. Nu, een kabel trekken, dat blijft een kabel trekken hoor. Dat ICT-stuk komt er gewoon bovenop. In onze nieuwbouw zijn onze leerlingen bijvoorbeeld momenteel de nieuwste CAT6-kabels aan het leggen, net als nieuwe servers, zodat we de komende tien jaar goed zitten. Ze doen dat allemaal zelf."

PROFIEL

w Wat is een goede elektricien? "Een aantal dingen komen altijd terug, dat horen we ook van onze stageplekken. Ze appreciëren het wanneer onze stagiairs op tijd komen. Net als: de juiste attitude hebben, willen werken, werk zien, vragen naar werk en in team kunnen werken. Beleefd zijn is ook belangrijk, zeker als je met klanten in contact komt. En je gsm aan de kant leggen natuurlijk, daar hameren we hier op!"

SCHOOL IN DE KIJKER

I’M BIKING ON SUNSHINE … Draadloos opgeladen staat netjes, met deze bijzondere laadpaal! WAT? Een draadloze laadpaal voor elektrische fietsen, die werkt via zonne-energie. Zo kunnen de leerkrachten die met de elektrische fiets komen, hier hun batterij opladen. VAN WAAR KOMT HET IDEE? Het project is eigenlijk een Europees uitwisselingsproject, waarbij 5 scholen samenwerken, uit België, Noorwegen, Ijsland, Tsjechië en Duitsland. "Dat vergt dus heel wat overleg. Op het einde van het tweejarenproject komen alle leerlingen samen in Bilzen voor het slotmoment. Onze school vervult hierin een echte pioniersrol, we doen dit soort projecten al 25 jaar. Het is een prachtige kans om je wereld te verbreden, zowel voor de leerlingen als voor de leerkrachten." HOE WERKT HET? Via een codeklavier geef je een beveiligde code in, zodat de kast opengaat. In de laadkast is er plaats voor twee op te laden gel-batterijen, van 13.7 Volt – 105 Ah. De zonnepanelen verzamelen de energie die nodig is om de batterij op te laden.

"Het is een prototype, dus het is nog niet klaar voor consumptie. Zo gebruikten we in een eerste experimentele fase bijvoorbeeld de transformator van een microgolfoven om de fiets draadloos op te laden. Dat werkte perfect, maar dat was niet 100% veilig, dus schakelden we over naar opladen op zonne-energie, via de laadpaal."

OPGELADEN OP 1, 2, 3? "Een lege batterij doet er ongeveer drie uur over om op te laden. Binnenkort installeren de leerlingen van mechanica nog een zelfgemaakte windmolen als extra energiebron, met een ingebouwde transformator. Het is hier een echt ‘tochtgat’, dus dan zal dat opladen zelfs dubbel zo snel gaan!" PLANNEN? "Het idee is om deze laadpalen mobiel te maken en op termijn in te schakelen langs het Limburgs fietspadennetwerk, zodat fietsers daar ter plaatse kunnen opladen."

"ONZE JONGENS BLIJVEN VAAK HANGEN OP HUN STAGEPLEK. ER IS SOWIESO EEN TEKORT AAN TECHNISCHE PROFIELEN, DUS WIE WIL WERKEN, VINDT WERK."

COOL PROJECT

Spring maar achterop bij mij ...

OP DE FIETS VOOR HET GOEIE DOEL Een ecologisch concert organiseren voor het goeie doel, dat was de opdracht voor de leerlingen van het KTA Mobi in Gent. Om de gitaren en microfoons te laten werken, werd de elektriciteit eigenhandig euh ... eigenvoetig - bij elkaar gefietst.

overbrenging fiets op rollen

alternator

batterij

omvormer

verbruiker

TECHNISCH

gisch Een ecolort? conce

g rs als Gre wielrenne e d n en e io k e p B ch kam et, Belgis a rm e dt v n A e Van as D e G sen, Thom e a N t e r h e v n Oli betrade nmarcke a V l p ĂŠ e w S , n e zingen iet om te N . m iu d . o n p e en op roll om te fiets n ze te k e w r anie Op die m nodig de ban ds eit op die it ic . tr rt k e le c e on o o r h un c hadden v

WAT HEBBEN JULLIE PRECIES GEDAAN? Nino Petralia: "We hebben een vrij simpel systeem opgezet, dat je kunt vergelijken met het principe van zonnepanelen: aan de rollen wordt een alternator gemonteerd die door het fietsen elektriciteit opwekt en die doorstuurt naar batterijen die de elektriciteit opslaan. Vervolgens is aan die batterijen een omvormer gekoppeld die alle instrumenten voorziet van de nodige netspanning. Niet alleen de afdelingen elektriciteit en mechanica waren betrokken. Onze fietsenafdeling heeft uiteraard ook meegewerkt en de leerlingen van podiumtechnieken hebben die avond ook hun steentje kunnen bijdragen."

EEN LEUK PROJECT! HOE KWAMEN JULLIE OP HET IDEE? SchoolcoĂśrdinator Nino Petralia: "De vraag voor een ecologisch concert kwam eigenlijk van de manager van muziekgroep Jacle Bow. Wij waren meteen verkocht. Want hoewel de focus van de school onderwijzen is, zijn onze leerlingen en leerkrachten altijd enthousiast om aan projecten mee te werken."

EEN MAKKELIJK PRINCIPE ZEG JE. HEBBEN JULLIE ER EIGENLIJK ZELF NOG VEEL VAN OPGESTOKEN? Frank Rubben, leerkracht: "Zeker! De 'koers for life' was een dankbaar project want onze leerlingen kon best nog wat bijleren. Niet alleen in de praktijk, want alle zaken die aan bod kwamen, werden in de les verduidelijkt. Bijvoorbeeld dat je met de gelijkrichterbrug in de alternator AC (Alternating Current) om kan zetten in DC (Direct Current). Ze leerden hoe batterijopslag werkt en wat voltage en capaciteit is, waarvoor de omvormer dient. Allemaal zaken die in het leerplan staan. En ze moesten berekeningen maken op basis van het aantal Watt van alle instrumenten om te weten hoeveel en welke batterijen, omvormers en alternatoren er nodig waren voor een concert van twee uur. Aan de hand van deze bijzondere setting zal die leerstof langer bijblijven."

"ALS SCHOOL PROMOTEN WIJ GRAAG DUURZAME ENERGIE EN DIT PROJECT STRAALT UITERAARD AF OP IEDEREEN BINNEN DE SCHOOL. DAT VERSCHILLENDE AFDELINGEN ERAAN KONDEN MEEWERKEN, IS ZEKER EEN MEERWAARDE." WIM BECUE, WAARNEMEND DIRECTEUR

JARNE GEERAERTS, LEERLING 5E JAAR ELEKTRICITEIT:

n Dit vonden de leerlinge

er van ...

‘Ik heb de alternator op de Tacx-rollen aangesloten en de omvormer aan de batterijen gekoppeld. Het was een heel leuk project om aan te werken. En eens iets anders dan alleen theorie. Deze keer werd wat wij gerealiseerd hadden, ook effectief gebruikt!’

JÜRGEN ROELANDTS, RENNER LOTTO SOUDAL:

"Als renner is het fijn om aan zo'n projecten te mogen meewerken. Ik was te gast in de school om de proefopstelling te testen. Als je ziet dat nagenoeg alle teams vertegenwoordigd waren, is het duidelijk dat dit mensen bij elkaar gebracht heeft." rs? trappe e d r a eh ... en d

JOB IN DE KIJKER

? G IN G LI EI EV B M SE K LI B N IE IC TR EK EL

BLITS BEROEP! Bij Heleblitz in Damme zijn ze gespecialiseerd in bliksem- en interne beveiliging. Een spannende job, want je komt op plekken waar gewone stervelingen nooit mogen komen.

MEET HELEBLITZ Zaakvoerder Anthony Theys: “Heleblitz is een familiebedrijf dat al 42 jaar bestaat. Momenteel staan mijn broer Mathias en ik aan het roer. Mathias staat in voor de grote werven zoals de bliksembeveiliging van de Belgische kerncentrales, ziekenhuizen en kantoorgebouwen. Ik verzorg de service zoals het verlenen van advies en het opvolgen van de onderhoudscontracten.”

BUITEN ÉN BINNEN BEVEILIGEN Heleblitz plaatst bliksembeveiliging op de meeste uiteenlopende gebouwen, maar doet nog meer dan dat: “Wij zien een stevige groeimarge in de interne beveiliging van gebouwen. Een blikseminslag kan onrechtstreeks schade berokkenen aan de elektrische toepassingen in het gebouw. Met een interne beveiliging voorkomen we dit. Voor onze job zetten wij sterk in op elektriciens en elektrotechniekers. Onze teams bestaan uit klimmers, monteurs en elektrotechnici om bijvoorbeeld de verdeelborden te upgraden. Ze werken zowel binnen als buiten en dikwijls op grote hoogten."

OE DE WERK VL P O N IE IC DE ELEK TR

leer je "Op de werf bij." nog zoveen/lmonteur iedere dag

tricie een enkele tdekt als elek David Roy on zijn beroep. “G n va id er he ig elzijd projecten ov opnieuw de ve e werken aan W . en re ijv bl de n an te n t we moe dag lijkt op ee urt weleens da is zijn. We staan be ge et H . ië heel Belg rder van hu omdat we ve iligheid altijd overnachten daarom is ve en n ke da ge ho rtrouwen op el ve soms op he werken en en m sa ze job ok O rijk. d over dat on uiterst belang Ik waak er altij en j. ed bi vr er te t d or tij ho ant moet al de collega’s kt want de kl er w ge af is t . avid perfec zijn”, vertelt D verse g bezig met di da re de ie j hi ns mijn is de n tij ie d ic tr er le ek Als el sis heb ik ge ba e litz. “D eb n. el H ke j er n start bi elektriciteitsw erg kan je zeker va is k ee er rm w ie et H H g. opleidin g zoveel bij. no je er le f er rd.” Maar op de w gespecialisee

VAN KATHEDRAAL TOT KERNCENTRALE De toepassingen van het bedrijf zijn aanwezig in en op de meest uiteenlopende gebouwen zoals kantoren, monumenten, musea, molens, industriegebouwen, nuts- en distributiebedrijven. Technisch bediende van de dienst inspectie, Stijn Vanhoutte, voert controles uit bij de klanten van Heleblitz. Hij weet perfect waar de elektriciens en monteurs aan de slag moeten. “Onze werkplaatsen kunnen zeker spectaculair zijn. Zo werken wij aan de kerncentrales van Doel en Tihange en beveiligen wij ook de stedelijke gebouwen van de stad Antwerpen. Zo stond ik onlangs boven op de Antwerpse kathedraal en enkele musea.” Heleblitz voert jaarlijks een duizendtal controles uit op bestaande installaties. “We kijken na of onze bliksembeveiliging nog optimaal werkt en bezorgen de klanten een rapport."

Benieuwd naar een dag uit het leven van een technicus bliksembeveiliging?

Surf naar www.wattsup.be/nl/ beroepen/ technicusbliksembeveiliging

TECHNICUS BLIKSEMBEVEILIGING: IETS VOOR JOU? Wil je de strijd aanbinden met de natuurelementen? Dan is het beroep van technicus bliksemafleiding misschien wel iets voor jou? Maar check eerst of je over de onderstaande eigenschappen beschikt.

Ø Stipt en efficiënt:

je bent het visitekaartje van het bedrijf en werkt in nauw overleg met de andere aannemers op de werf. Zorg er dus voor dat niemand op jou hoeft te wachten.

Ø Verantwoordelijk:

je werkt op grote hoogtes aan levensbelangrijke installaties. Daarvoor heb je gezond verstand nodig, technisch inzicht én aandacht voor alle veiligheidsmaatregelen.

Ø Flexibel:

je bent betrokken bij grote projecten. Om geen vertraging op te lopen moet je soms onverwacht doorwerken of vroeger beginnen. Verwacht ook niet dat je maandenlang op dezelfde werf staat. Integendeel, er is enorm veel afwisseling.

Ø Zelfstandig:

meestal trek je er alleen of met een collega op uit, zonder toezicht van hogerhand. Tegenover die vrijheid staan wel de discipline en verantwoordelijkheid om zelfstandig te werken.

Ø Geen hoogtevrees:

je werkt op de meest uiteenlopende gebouwen, van relatief laag tot enorm hoog en moeilijk bereikbaar. Hoogtevrees laat je dus beter thuis.

Benieu wd na meer bar nog eroep en? Su www.wrf naar attsup .be en beroe bekijk de penfil mpjes !

SAFETY FIRST

BETER BESCHERMD Een stageplek of bedrijf kan een heleboel maatregelen nemen om veiliger te werken, maar sommige zijn belangrijker dan andere: collectieve veiligheidsregels (CBM) hebben voorrang op persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). In de praktijk worden ze allebei gebruikt.

CBM? PBM?

EERST EVEN DIT: WIE MOET WAT? ✔✔ De werkgever stelt de PBM’s ter beschikking van het personeel.

✔✔ De werknemer gebruikt ze op de juiste manier en draagt er zorg voor.

ZO WERKT DE 'PREVENTIEHÏERARCHIE' Boven aan de lijst staan de belangrijkste ingrepen, met andere woorden de maatregelen met de grootste impact.

1. Eliminatie van het gevaar: verwijdering (bv. spanningsvrij werken). 2. Substitutie van het gevaar: het gevaar wordt vervangen door een gevaar met andere eigenschappen, zodat het risico afneemt (bv. lage veiligheidsspanning gebruiken in plaats van de normale spanning). 3. Risico’s verminderen door het gebruik van collectieve beschermingsmiddelen (CBM’s). 4. Kans op lichamelijk letsel verminderen door het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s). 5. Organisatorische maatregelen: opleiding, werkmethodes, procedures, voorafgaandelijk gezondheidstoezicht, werkvergunningen … 6. Overige schadebeperkende maatregelen: EHBO, noodplan, evacuatieplan bij brand ... 7. Signalisatie: aanduiden van het restrisico.

EUH, WAT BEDOELEN WE PRECIES MET ...?

? ? ?

... HET RISICO VERMIJDEN OF UITSCHAKELEN?

Het spreekt voor zich dat de beste veiligheidspreventie erin bestaat om alle risico’s te proberen vermijden. Maak een installatie altijd eerst spanningsvrij, zorg ervoor dat er nergens loszittende bouwelementen aanwezig zijn, ... Dat zou de basisreflex moeten zijn van iedereen die aan het werk is op een bouwwerf of in de industrie.

... COLLECTIEVE BESCHERMINGSMIDDELEN (CBM)? Dat zijn technische ingrepen die een gevaar afschermen van de personen die mogelijk aan dit gevaar worden blootgesteld. Door een collectief beschermingsmiddel wordt iedereen in de omgeving van het gevaar beschermd. De collectieve beschermingsmiddelen verschillen van de persoonlijke beschermingsmiddelen. Die laatste beschermen alleen de individuele werknemer tegen persoonlijke schade. De belangrijkste functie van collectieve beschermingsmiddelen is om de risico’s waaraan werknemers worden blootgesteld tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Dan gaat het bijvoorbeeld om:

Wat zijn bijvoorbeeld collectieve beschermingsmiddelen? Afschermingen van bewegende delen op machines, omkasting van lawaaibronnen, leuningen aan stellingen en afzuiginstallaties van gevaarlijke stoffen, …

... PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN (PBM)? Onder persoonlijke beschermingsmiddelen verstaan we elke uitrusting die je individueel draagt of vasthoudt om je te beschermen tegen gezondheidsen veiligheidsrisico’s op het werk. Ook bijbehorende accessoires beschouwen we als PBM’s. Met persoonlijke beschermingsmiddelen kan je niet vermijden dat er ongevallen gebeuren. Maar ze beschermen elektrotechnici wel tegen de gevolgen van een mogelijk werkongeval. (Bron: BeSWIC, het Belgisch Kenniscentrum over het welzijn op het werk, www.beswic.be)

KEN JE PICTOGRAMMEN

GEZICHTSBESCHERMING VERPLICHT

INDIVIDUEEL VEILIGHEIDSHARNAS VERPLICHT

BESCHERMENDE KLEDING VERPLICHT

VEILIGHEIDSSCHOENEN VERPLICHT

4 ADEMHALINGSBESCHERMING VERPLICHT

VEILIGHEIDSHANDSCHOENEN VERPLICHT

VEILIGHEIDSHELM VERPLICHT

OOGBESCHERMING VERPLICHT

GEHOORBESCHERMING VERPLICHT

✔✔ het voorkomen van toegang tot een gevarenzone: ervoor zorgen dat personen of lichaamsdelen (bv. handen) zich niet op een gevaarlijke plaats kunnen bevinden;

✔✔ het opvangen van uitgeworpen materialen, onderdelen en vloeistoffen;

✔✔ de reductie van emissies van lawaai, straling, gevaarlijke producten, stof, gassen;

✔✔ het gevaar uitschakelen alvorens de gevarenzone wordt bereikt.

SAFETY FIRST

OOGBESCHERMING

ADEMHALINGSBESCHERMING

MOGELIJKE RISICO’S ✔✔ wegspringende deeltjes,

MOGELIJKE RISICO’S

opspattende chemische stoffen, stof, licht (straling), hitte, lasvonken.

WELKE BESCHERMINGSMIDDELEN? VEILIGHEIDSBRIL: ✔✔ montuur van onbrandbaar materiaal,

✔✔ geharde of kunststoflenzen, ✔✔ zijkapjes als bescherming tegen zijdelingse projectielen.

RUIMZICHTBRIL: ✔✔ sluit aan op het gezicht, ✔✔ met elastische band rond het hoofd of de helm, ✔✔ heeft ventilatieopeningen.

LASBRIL: ✔✔ bestaat uit twee lagen: een heldere ruit die de ogen beschermt tegen wegspringende metaaldeeltjes, en een ruit in donkergetint glas, die beschermt tegen fel licht en warmte (lasvonken).

GEHOORBESCHERMING MOGELIJKE RISICO’S Vanaf een geluidsniveau van 80 dB(A) kan gehoorschade ontstaan. Daarom moet de werkgever gehoorbescherming ter beschikking stellen zodra er een blootstelling is aan lawaai boven die grens (over gemiddeld 8 uur bekeken). Vanaf een geluidsniveau van 85 dB(A) is het verplicht om gehoorbescherming te dragen.

WELKE BESCHERMINGSMIDDELEN? OORDOPPEN: ✔✔ ofwel geplastificeerd met folie (voor eenmalig gebruik), ✔✔ ofwel uit schuimplastic (meermaals te gebruiken), ✔✔ dempen het geluid met 10 dB(A).

Wanneer het gevaar bestaat dat gevaarlijke stoffen (damp, gas, vuil, stof) het lichaam binnendringen bij het inademen is ademhalingsbescherming nodig. Ook wanneer er te weinig zuurstof in de werkruimte is, moeten er voorzieningen getroffen worden. De keuze wordt natuurlijk ook hier bepaald door de aard van de risico’s, de omstandigheden en de duur van het gebruik.

FILTERMASKER / STOFMASKER ✔✔ bedekt alleen de mond en de neus, ✔✔ bestaat voor het grootste deel uit filtermateriaal,

✔✔ beschermt niet tegen gassen of dampen, daar is een gasmasker voor nodig.

OORPLUGGEN: ✔✔ kunststof staafjes of vervormbare schuimrolletjes die in het oor gestopt worden, ✔✔ dempen het geluid met 10 tot 15 dB(A).

GEHOORKAPPEN: ✔✔ zien eruit als een hoofdtelefoon en sluiten het oor volledig van de omgeving af, ✔✔ de drager kan ze eventueel combineren met watten of pluggen, ✔✔ dempen het geluid met maximaal 25 dB(A).

VOETBESCHERMING MOGELIJKE RISICO’S ✔✔ tegen scherpe voorwerpen stoten,

verbranden, elektriciteit, gevaarlijke producten, kneuzen, pletten, in scherpe voorwerpen trappen, ...

VEILIGHEIDSSCHOENEN

GELA ATSBESCHERMING

Er bestaan verschillende uitvoeringen, in functie van de vereiste bescherming:

✔✔ schoenen of laarzen met een

beschermende neus van staal, aluminium of een composiet materiaal, ✔✔ met een tussenzool die verhindert dat er scherpe voorwerpen kunnen door prikken, ✔✔ met een loopzool met een slipvast profiel (vocht), ✔✔ bescherming tegen olie, vet en chemicaliën. ✔✔ Antistatische schoenen zorgen ervoor dat de drager geen elektrostatische lading opstapelt. Dat is belangrijk in een explosiegevaarlijke omgeving (ATEX).

Als het hele gezicht beschermd moeten worden, kies je beter voor een gelaatsscherm. Een goede gelaatsbescherming:

✔✔ bestaat uit een kunststof of metaalglasscherm,

✔✔ eventueel met kinbescherming, ✔✔ kan vastgemaakt worden aan een helm.

✔✔ Als je aan elektrische installaties werkt, beschermt een gelaatsscherm tegen vonken en vlambogen.

HOOFDBESCHERMING MOGELIJKE RISICO’S ✔✔ voorwerpen die van grote hoogte vallen, stoten van het hoofd.

VEILIGHEIDSHELM Een veiligheidshelm bestaat uit de volgende onderdelen: ✔✔ de helmschaal: dit is het harde materiaal aan de buitenkant van de helm, ✔✔ de klep: de rand van de helm die boven de ogen uitsteekt, ✔✔ het binnenwerk: bestaat uit verschillende banden (hoofdband met zweetband, achterhoofdband om de maat aan te passen en draagbanden) en een schokabsorberende vulling. ✔✔ Metalen helmen zijn niet toegelaten, want zij geleiden elektriciteit.

LICHAAMSBESCHERMING MOGELIJKE RISICO’S ✔✔ koude, hitte, verontreiniging,

gevaarlijke stoffen, verbranding, wegvliegende deeltjes.

VEILIGHEIDSKLEDING Het type risico waartegen bepaalde kleding beschermt of de specifieke toepassing waarbij die kleding gebruikt kan worden, staat aangegeven met een pictogram op de kleding. Beschermende kleding is niet hetzelfde als werkkleding. Werkkleding heeft namelijk niet de bedoeling om de werknemer te beschermen tegen risico’s die zijn veiligheid en gezondheid kunnen schaden. Werkkledij (bv. overall, stofjas) verhindert alleen dat de werknemer zichzelf of zijn kleren vuilmaakt.

HAND- EN ARMBESCHERMING MOGELIJKE RISICO’S ✔✔ snijden in scherpe voorwerpen, verbranden aan hete voorwerpen, contact met elektriciteit, gevaarlijke producten, extreme koude, straling, schuren, kneuzen, pletten, …

VEILIGHEIDSHANDSCHOENEN Elke handschoen moet leesbaar en duurzaam gemarkeerd worden met: ✔✔ naam of logo van de fabrikant, ✔✔ aanduiding van het handschoentype, ✔✔ maataanduiding, ✔✔ de vervaldatum (indien toepasselijk), ✔✔ verwijzing naar relevante normen, ✔✔ passende pictogrammen (Voorbeeld: Isolerende handschoenen voor werken aan elektriciteit). ✔✔ Er bestaan handschoenen in allerlei soorten materialen. Het is belangrijk om het juiste materiaal te kiezen, want soms is een verkeerde handschoen dragen zelfs gevaarlijker dan er helemaal geen dragen. Zo beschermt katoen bijvoorbeeld niet tegen chemicaliën. ✔✔ Handschoenen bestaan in verschillende maten, aangeduid met cijfers van 6 tot 11.

VALBESCHE RMING

MOGELIJK E ✔✔ als je op ho RISICO’S og

te werkt (op ee steiger of ho ogwerker), be n staat altijd het ge vaar dat je ee n verkeerde be weging maa kt en valt. Je bent dus verplicht om een veiligheidsha rnas te drag en.

VEILIGHEID

SHARNA

S Een veilighei dsharnas be veiligt tegen een val van een stap is dus da hoogte. De eerste t je het harn as op de juiste manie r aa Raadpleeg du ntrekt en bevestigt. s altijd de vo orschriften van de fabrik ant. Zo niet bestaat het gevaar dat je je tijdens de val verwondt. ✔✔ Even bela

ngrijk is de keuze het vaste ve rankeringspu van nt, want dat bepaalt de valhoogt e en de valfactor. H oe hoger de valfactor, hoe groter de lengte om de val te stoppen. Men spreek t van drie valfactoren .

Valfactor 0: Het ankerpun t bevindt zich boven het hoofd. Valfactor 1: Het zich ter hoog ankerpunt bevindt te van het be vestigingspunt va n het veiligh eidsharnas op de rug.

✔✔ Naast beschermende kleding

(overall, chemicaliënpak, gaspak) bestaat er ook signalisatiekleding (in felle fluokleuren) die de aandacht vestigt op personen die in slechte of beperkte zichtbaarheid werken.

Valfactor 2: Het ankerpun t ligt onder het rugbeves tigingspunt of ter hoogte van de voet en.

BEDRIJF IN DE KIJKER

t i m i l e h t s i y k s e h T

t e o m r o t c e s e z n o n "I " . n e r e v o je altijd inn

WAT? Automatisatiebedrijf Electro Vandezande in Lendelede. WAT DOEN ZE? Van klassieke cabines, ALSB-borden, technische studies en engineering tot volledig geautomatiseerde productielijnen: bij Electro Vandezande zijn ze van alle markten thuis.

Als elektricien kun je nooit op je lauweren rusten. Elk probleem vraagt een eigentijdse oplossing, elke dag brengt een nieuwe uitdaging. Wij gingen kijken hoe ze dat aanpakken bij automatisatiebedrijf Electro Vandezande.

v "Motivatie en de wil om vooruit te gaan, zijn belangrijk. Al de rest kun je hier leren."

GROOTSTE TROEVEN? Afwisseling, doorgroeimogelijkheden en een aangename sfeer op de werkvloer. Geen wonder dat veel werknemers hier willen blijven.

MAXIME VANDEZANDE ZAAKVOERDER "Wij zijn een automatisatiebedrijf gericht op industriĂŤle klanten. Mijn vader heeft het bedrijf in 1988 opgestart. Als student heeft hij elektriciteit gestudeerd en een zevende jaar automatisatie bijgedaan. Hij heeft ook veel bijscholingen gevolgd en is een tijdje actief geweest als huishoudelijk elektricien in bijberoep. Hij kwam uit een familie van vlasverwerkers; zijn eerste project was een geautomatiseerde vlaslijn. Nadien is de PLC-programmatie, bordenbouw, domotica en procesvisualisatie erbij gekomen. Onze specialiteit vandaag is industriĂŤle automatisering B2B, waarbij we een hoogwaardige service aanbieden."

"Aanvankelijk waren er slechts twee werknemers, vandaag telt het trouwe team dat we koesteren 15 leden. Motivatie en de wil om vooruit te gaan, zijn belangrijk. De rest kunnen ze hier leren." "Onlangs hebben we een heel mooi project gedaan voor Libeert, dat premium Belgische chocolade maakt. Wij hebben voor hen een oplossing gevonden voor een volautomatische productielijn. Van de inkomende bestelling tot het inkoelen van de afgewerkte chocoladefiguren. Daardoor hebben ze hun productie gevoelig verbeterd en is er minder verlies. Maar er kan altijd verder geoptimaliseerd worden, want het is een innoverende sector. The sky is the limit."

BEDRIJF IN DE KIJKER

v "Je moet jezelf de tijd geven om te groeien van de schoolbanken naar een droomjob."

SVEN VROMAN HOOFD ENGINEERING "Ik studeerde elektromechanica aan het VTI in Izegem, gevolgd door een bachelor elektromechanica in Kortrijk. Mijn eerste werkervaring deed ik op in een groot bedrijf als servicetechnieker in drie ploegen. De doorgroeimogelijkheden zijn er beperkter dan in een KMO en die ambitie had ik wel. Zo ben ik hier terechtgekomen en gestart als schematekenaar. Later, door de evoluties in de sector, is daar kabelberekening, lastenboekwerk en studiewerk bijgekomen. Na verloop van tijd hielp ik ook met het voorbereiden van projecten en het aansturen van een team van uitvoerend personeel. Om uiteindelijk hoofd engineering te worden."

PIETER DEPOORTER BORDENBOUWER v "De onderdelen, machines en wetgeving zijn de voorbije jaren enorm veranderd. En dat blijft zo, dus we leren nog elke dag bij."

"Ik heb elektriciteit gestudeerd aan het VTI in Kortrijk en zette mijn eerste stappen op de arbeidsmarkt in een groot bedrijf. Dat lag mij minder. Via een onderaanneming ben ik dan uiteindelijk hier gestart en ik werk hier nu 18 jaar. EĂŠn van mijn eerste projecten, een biogasreactor, zal me altijd bijblijven en ook de vlaslijn was een mooi project. Daar zijn we tenslotte mee groot geworden." "Ik hou van fijn werk en daarom is bordenbouw mijn ding. De onderdelen, machines en wetgeving zijn in al die jaren enorm veranderd. En dat blijft zo, dus we leren nog elke dag bij. De mogelijkheden breiden ook steeds meer uit en dat maakt deze job zo boeiend."

"In een KMO groei je mee met het bedrijf. Het is wel belangrijk jezelf die tijd te gunnen om te groeien. Ik begeleid vaak jobstudenten en merk toch soms een gebrek aan geduld. Dat is nodig om alle facetten van de job onder de knie te krijgen want het is een sector die voortdurend evolueert en de laatste jaren bovendien aan een snel tempo. Geduld, motivatie en een goede zelforganisatie zijn de belangrijkste pijlers om succesvol door te groeien van de schoolbanken naar een droomjob."

ZO ZIT DAT

IoT

s a a k n e t a g is Steeds meer apparaten kunnen via wifi connecteren met andere apparaten: van je fototoestel tot de koelkast of wasmachine. Allemaal leuk, maar er schuilt ook een gevaar in. De toestellen en hun communicatie zijn immers niet beveiligd en dat maakt ze kwetsbaar voor internetcriminelen.

ZO ZIT DAT

Ongetwijfeld heb je thuis al een tv, fototoestel of beveiligingscamera die via wifi verbinding kan maken met je smartphone of tablet, of zelfs online. We noemen dat fenomeen Internet of Things, of kortweg IoT. Die online mogelijkheden van de apparaten maken het leven gemakkelijker en comfortabeler, maar ze houden ook veiligheidsrisico’s in. Want de tv of bewakingscamera bij je thuis heeft zelden ingebouwde beveiligingsprotocollen en is soms zelfs niet beschermd met een wachtwoord.

De vijf IoT-valkuilen 1. SLECHTE ENCRYPTIE

Een eerste probleem van de IoT-apparaten is dat ze slechte encryptiestandaarden hebben. Dit is de mogelijkheid om verzonden data te versleutelen. Omwille van de vaak beperkte grootte of de lage kostprijs, hebben ze ook een beperkte rekenkracht of goedkope CPU’s. Het gevolg is een zwakkere versleuteling. Met zogenaamde ‘bruteforce’-aanvallen zijn defaultwachtwoorden zoals ‘0000’ of ‘1234’ dan gemakkelijk te kraken.

2. GEEN ONDERSTEUNING

Daar komt bovendien bij dat huishoudelijke apparaten worden gebruikt voor een periode van meerdere jaren. Simpele encryptiestandaarden hebben doorgaans niet zo’n lange levensduur. Snellere computers kunnen de versleuteling via de verouderde standaarden daardoor sneller kraken.

Een ander groot probleem in de ondersteuning is de software - de zogenaamde application programming interface of API - die de apparaten gebruiken om een link te leggen met de server van hun fabrikant. De apparaten hebben een levensduur van enkele jaren tot wel 15 jaar. Het is niet gezegd dat de fabrikanten de API zo lang ondersteunen en veilig houden.

3. WACHTWOORD NIET AANPASBAAR

Sommige fabrikanten voorzien hun apparaten wel van een wachtwoordbeveiliging, maar maken het standaard wachtwoord moeilijk aanpasbaar. Of de gebruiker wijzigt het gewoon nooit. Gemakkelijk te kraken dus.

4. GEVOELIGE VERBINDING

IoT-apparaten zijn ook onveilig vanwege hun connectiviteit met elkaar en met je netwerk. Omdat alle apparaten aan hetzelfde netwerk hangen, wordt het veel makkelijker om een goed beveiligde computer te infecteren via een slecht beveiligde netwerkschijf.

Dat de verbinding via wifi niet zo veilig is, bleek vorig jaar nog (zie kaderstuk).

5. BESCHERMING VAN DE PRIVACY

De risico’s zijn zelfs ruimer dan dat. Want heel wat van die ‘connected’ apparaten zamelen ook informatie in over je gedrag. Een slimme thermostaat bijvoorbeeld registreert wanneer je wel of niet thuis bent en verstuurt die informatie naar de verwarmingsketel, maar ook naar de server van de fabrikant of energieleverancier. Je vertelt die bedrijven – en dus ook hackers – veel meer dan je zou willen. Een slimme koelkast weet wat je het liefst eet. Wie verzekert je dat de koelkastfabrikant die informatie niet doorverkoopt aan reclamejongens, die je dan bestoken met reclame op maat?

En misschien lig je er niet wakker van dat de fabrikanten van de IoTapparaten die informatie van je hebben, maar weten ze ook hoe die te beveiligen en beschermen? Een fabrikant van koelkasten of wasmachines is geen softwarebedrijf dat verstand heeft van het beveiligen van data. Ze zijn dus gemakkelijke prooien. 20

En nu? Een eerste stap die fabrikanten kunnen nemen – sommigen doen dat intussen al – is betere beveiligingsmaatregelen toepassen op hun apparaten. Daarnaast is een vaste standaard nodig. Vandaag heeft zowat iedere fabrikant een eigen protocol, door het gebrek aan die standaard. Die veelvoud aan protocollen maakt het moeilijk om uniforme updates uit te brengen voor bijvoorbeeld de versleuteling of connectiviteit van de apparaten. De industrie werkt intussen aan standaarden voor domotica. En ook de consument raakt meer en meer bewust van het belang van een goede beveiliging.

Wifi dan toch gekra ak

Wifi werd tot voor ko rt beschouwd als ee n superveilige manie data te verzenden. De r om beveiliging van het datatransport met he Wifi Protected Acce t s II, kortweg WPA2, zou door een comp versleuteling niet te lexe kraken zijn. Maar uit onderzoek van de KU Leuven blijkt dat nie t langer waar te zijn . Hoe zit het nu precie Normaal heb je bij he s? t gebruik van wifi tw ee beveiligingslagen. Allereerst zorgt de WP A2-versleuteling erv oor dat onbekenden niet zomaar pakketj es uit de lucht kunn en grijpen en ontcijfe Daarnaast gebruike ren. n de meeste diensten een versleutelde verbinding. Denk aa n WhatsApp of iMes sage die standaard berichten volledig ve alle rsleuteld versturen. Ook internetbankie maakt gebruik van ee ren n versleutelde (https ) verbinding. Door een Krack-aan val (Key Reinstallation Attack) kan een verbinding die via WP A2 beveiligd is wél afg eluisterd worden en is één van de tw ee beveiligingslagen weg. Als je dan een onversleutelde verbi nding met een diens t gebruikt, kunnen kwaadwillenden dir ect meelezen. De ontdekking betek ent niet dat WPA2 is afgeschreven. Heel wat fabrikanten van toestellen hebb en intussen al een beveiligingsupdate uitgebracht om het risico te verhelpen. dus voor dat je appa Zorg er raten de laatste upda tes kregen.

HELLO HELLOGOODBYE

In elk nummer van Watt's Up verwelkomen we een nieuwkomer in de elektriciteitssector of zwaaien we een leerling uit.

Hello... MAXIM!

Deze maand: Maxim veranderde vorig jaar van school en zit nu in het zevende jaar Industriële Elektriciteit in de Provinciale Secundaire school in Munsterbilzen.

MAXIM: "Ik volgde hiervoor al Elektriciteit, maar dan in een andere school. Sinds een jaar zit ik hier, dus deze school is nog redelijk nieuw voor me. Maar ik heb hier helemaal mijn plek gevonden. De leerkrachten zijn helemaal mee, en ook op stage leer ik enorm veel bij.”

“Ik heb de liefde voor elektriciteit van thuis uit meegekregen. Mijn vader is zelfstandige en heeft z’n eigen bedrijf. Hij doet vooral brandbeveiliging en algemene elektriciteit. Op woensdagnamiddag, op zaterdag en tijdens sommige schoolvakanties werk ik voor hem als jobstudent.” “Omdat mijn vader vooral residentiële elektriciteit doet in plaats van industriële, komt hij – en ik dus ook – vaak bij de mensen thuis. Dat is heel afwisselend, en ook fijn, maar soms ook moeilijk, bijvoorbeeld wanneer je klanten een andere taal spreken. Zo moet ik soms mijn beste Frans of Engels bovenhalen … dat is wel een extra uitdaging. Gelukkig worden we hier op school goed voorbereid, dat helpt.”

ID-KIT NAAM

Maxim Cinti

LEEFTIJD

20 jaar

STUDIE

7e jaar specialisatie Industriële Elektriciteit aan de Provinciale Secundaire school in Bilzen.

v “Ik leer enorm veel bij, zowel op school, als op stage. En die kennis kan ik dan weer gebruiken in mijn vakantiejob."

MAXIMES' WERKRAPPORT S T U D I E PA K K E T

7/10

dingen. Van alles wat je moet “We leren best veel verschillende n tijdens PAV, tot projecten weten over een huis huren of kope tijkvakken. Die afwisseling is prak de ns uitwerken van A tot Z tijde heel fijn.”

I J K H E I D V E R A N T W O O R D E L

8/10

eid, dat wordt op school ook “We krijgen veel verantwoordelijkh zorgen dat je lastenboek op GIP: onze met s Zoal d. aangemoedig voor t. In de fabriek ga je er enzo is beld tijd in orde is, dat alles beka en n hé, en dan moet je je plan kunn later soms ook alleen voor staa trekken.” A F W I S S E L I N G

7/10

aan mijn GIP, de andere sta ik op “De ene dag werk ik op school tussen de ouwe rotten.” (lacht) leren mijn stageplek al doende te S T R E S S

8/10

er je voldoende plant en doet wat “Ik heb nooit echt veel stress. Als , werk d goe ik dat t wee Ik . mee best van je verwacht wordt, valt het en.” hebb me aan ze wat ze n wete en ook op stage

L O O N

8/10

en als ik hoor wat je als beginner “Ik denk niet dat we mogen klag werk, he. Als je hard werkt en je een met verdient. We hebben ook t dat.” hebt respect voor je job, dan loon C O L L E G A’ S S T U D I E M A K K E R S /

8/10

samen en dan verdelen we de “Hier op school werken we vaak kilometers kabels zou moeten n allee l maa hele taken. Stel dat je héél goed denk ik … (lacht). En op wel ts trekken, dan slaap je ’s nach bijleren van de ‘mannen’ , daar kijk stage kan ik dan weer enorm veel ik wel naar op.”

Your 15 Minutes of Fame?n dit nummer

Wat vind jij va je zelf van WAT T’s UP? Heb or een interessant idee vo g aa gr je l wi Of el? een artik UP? met je klas in WAT T’sw Laat het ons weten via info@wattsup.be

Je leven als toekomstig elektricien eindigt niet op deze laatste bladzijde. Als je fan wordt op onze Facebookpagina, zit je op de eerste rij voor nog meer nieuws uit de sector.

Watt's Up T V

Interessante schoolrepor tages en veel beroepenfilm pjes www.wattsu p.be/nl/ watts-up-tv

Volg ons op www.facebook.com/ wattsup.nl

Watt’s Up online

Promofilmpjes elektriciteit studeren vind je hier:

w w w.wattsup.be/nl

/watts-up-tv