Toolkit - Lemniscaat uit de kunst by Uitgeverij Lemniscaat

“

”

Ieder kind is een kunstenaar. – Pablo Picasso

WAAROM ZIJN ER ZOVEEL BLO T E MENSEN IN DE KUNST? SUSI E HODGE

l em nis caat

Lessuggesties door Maranke Rinck | www.marankerinck.nl

Picasso zei: ‘Ieder kind is een kunstenaar’ en wij zijn het daar helemaal mee eens! Net als met Einstein, die zei: ‘Creativiteit is besmettelijk, geef het door!’ Daarom hebben wij onze nieuwe imprint Lemniscaat uit de kunst gelanceerd. Je bent nooit te jong om te genieten van al het moois dat op de wereld is gemaakt. Kunst is voor iedereen. Om je alvast op weg te helpen, hebben wij de leukste kunstboeken verzameld en tips bedacht om met deze boeken aan de slag te gaan. Laat je inspireren en creëer je eigen kunst thuis, in de klas, in de boekhandel of waar dan ook! Veel plezier!

isbn: 978 90 477 0835 3 prijs: € 14,95

SAMENVATTING Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? is een boek boordevol levensbelangrijke vragen en antwoorden over beeldende kunst. Het biedt een toegankelijk en inspirerend uitgangspunt om in de klas actief met een kunstproject aan de slag te gaan. De kinderen onderzoeken wat beeldende kunst is, leren kijken, stellen vragen en gaan op zoek naar de antwoorden. Natuurlijk gaan

ze zelf ook kunstwerken maken. Gebruik deze lessuggesties als groot project, of kies er één of meerdere onderdelen uit. DOELGROEP 8+ THEMA’S beeldende kunst, nieuwsgierigheid

en creativiteit ontwikkelen

Wat is beeldende kunst? Klassikaal: vertel dat de klas gaat beginnen met een kunstproject. Stel vragen als: wie is er wel eens in een museum geweest? Wat zag je daar? Was het kunst? Wat is kunst eigenlijk? Waar denk je aan bij het woord ‘kunst’? En wat is beeldende kunst? Is er bij jullie thuis kunst? Schilderijen, tekeningen of beelden? Kun jij een kunstenaar noemen? Maak hierbij eventueel een woordspin op het bord met het woord ‘kunst’ in het midden. In groepen: verdeel de klas in tweetallen of kleine groepjes. Vraag ze om per groep een antwoord te vinden op de vraag: wat is kunst? Laat ze hun antwoord daarna per groepje vertellen of op het bord schrijven. Bespreek de antwoorden na met bovengenoemde vragen. Belangrijk bij dit gesprek is dat alles wat de kinderen zeggen of opschrijven goed is. Voor kunst is geen makkelijke definitie te geven. Je kunt heel veel over kunst zeggen. Twee quotes uit het boek: Kunst is een soort raam waardoor je de fantasie van iemand anders ziet. Kunst wil ons laten nadenken op nieuwe manieren. Laat nu het boek zien. Sta even stil bij de titel. Vertel dat in dit boek veel foto’s van beeldende kunst staan en laat voorbeelden zien. Wat valt de kinderen op? Vragen de kinderen zich ook wel eens af waarom kunst soms zo raar is? Of hoe kunstenaars op hun ideeën komen? Vertel dat de kinderen in dit project op zoek gaan naar antwoorden op allerlei vragen over kunst.

Heeft kunst gevoel? Laat het schilderij De Schreeuw van Edvard Munch zien, via het digibord, of op bladzijde 7 in het boek. Wat zien de kinderen? Vertel: veel kunstenaars stoppen gevoel in hun kunst. Of ze willen dat jij iets voelt als je naar een kunstwerk kijkt. Een voorbeeld hiervan is dit schilderij uit 1893. Lees de tekst op bladzijde 7 voor en bespreek de vragen die er staan. Je eigen schreeuw: voor een leuke variant op het schilderij maken de kinderen de achtergrond van het schilderij De Schreeuw na met krijt, potlood, of verf. Maak een foto van elk kind dat schreeuwt zoals op het schilderij. De kinderen knippen zichzelf uit en plakken zichzelf in hun zelfgemaakte achtergrond.

pagina 2

Lees bladzijde 24 voor. Stel de vraag: waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? En waarom zijn het vaak vrouwen?

Kunst gaat soms dus over angst. Welke emoties kun je nog meer herkennen op schilderijen? Bespreek met de kinderen welke emoties ze kennen. Laat bijvoorbeeld foto’s zien op het digibord van gezichten met een uitdrukking die de kinderen proberen te herkennen. Speel eventueel wat emoties uit. Hoe doe je als je boos bent? En als je bang bent, of blij, of verlegen? Laat de kinderen ook eens schilderijen, tekeningen en bijvoorbeeld prentenboeken zien en laat ze alleen de emoties duiden. Stel er vragen bij: welk gevoel heeft de persoon op de tekening of het schilderij? Hoe zie je dat? Welke kleuren en vormen zie je? Welke gevoel krijg jij erbij? Welke emotie past bij een kleur of vorm? Welke kleur heeft boosheid bijvoorbeeld? En welke kleur heeft blijdschap? Welke vorm past bij verliefdheid?

Vertel dat de kinderen ook gaan modeltekenen. Geen zorgen, niemand hoeft bloot. Vraag de kinderen een schoen uit te trekken en naar hun eigen blote voet te kijken. Daarna mogen ze hem met een potlood of houtskool zo goed mogelijk natekenen.

Vraag de kinderen een kunstwerk te maken waarmee ze een gevoel proberen uit te drukken. De kinderen hoeven geen realistische figuren te tekenen; ze kunnen hun gevoel laten zien met kleuren en vormen.

Laat ondertussen op het digibord, ter inspiratie en als voorbeeld, getekende voeten voorbijkomen. (Is een voet niet gepast in de klas, kies dan bijvoorbeeld voor een hand.)

Is het mooi of lelijk of iets anders? Laat de afbeelding van de Griekse discuswerper zien op bladzijde 13, of op het digibord. Stel vragen aan de kinderen: wat zie je? Wat vind je ervan? Waarom? Lees dan de tekst op bladzijde 12.

Je uitzicht is kunst Kunstenaars schilderen ook al eeuwenlang landschappen, in allerlei soorten en maten. Lees bladzijde 40 voor.

Ga door naar de volgende bladzijde. Laat Mouse on Table zien, gemaakt door Karel Appel. Lees de tekst voor die erbij hoort. Welk gevoel krijgen de kinderen bij dit kunstwerk? En wat vinden ze van het vrouwengezicht van Pablo Picasso dat eronder staat? Zoekopdracht: laat de kinderen in tweetallen op zoek gaan naar vijf kunstwerken die ze interessant vinden. Dit kan op internet, of in een verzameling kunstboeken of -kaarten. Laat ze deze kunstwerken kopiëren of uitprinten en op een groot karton plakken. Ze schrijven erbij wie de kunstenaar is, hoe het werk heet en waarom zij het interessant vinden. Het kunstwerk hoeft dus niet mooi te zijn!

Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? Laat het schilderij De geboorte van Venus zien op bladzijde 24 en 25, of op het digibord. Vertel dat dit Venus is, de godin van de liefde en de schoonheid. In de tijd dat schilder Botticelli dit schilderij maakte, in 1486, bedekten alle vrouwen zich. Maar Venus mocht je bloot schilderen, want zij was geen echte vrouw, maar een godin.

Verschillende antwoorden: de Grieken vonden het naakte lichaam prachtig. Door het tekenen van blote mensen leer je hoe het lichaam is gevormd. Naaktheid betekent vaak nieuw leven in de kunst. Maar ook: onschuld, schoonheid, verleiding, de oermoeder…

Wat zien de kinderen als ze uit hun slaapkamerraam naar buiten kijken? Vraag de kinderen dit te verwerken in een kunstwerk. Probeer ook eens met andere materialen te werken. Andere verf, papiersnippers uit tijdschriften, houtskool, foto’s van internet om te manipuleren…

Kijken en vragen stellen Laat de kinderen een nieuw kunstwerk uitkiezen, online of in een boek. Vraag ze er heel goed naar te kijken en alles wat ze zien op te schrijven – zoveel mogelijk details. Of: vraag ze tien vragen te bedenken die ze zouden kunnen stellen over dit werk. Zoek in het boek Extra uitdaging: geef kinderen die het leuk vinden de opdracht een vraag uit het boek te kiezen die nog niet aan de orde is gekomen. Zie hiervoor de inhoudsopgave. Ze bereiden een korte (powerpoint)presentatie voor, waarin ze antwoord proberen te geven op deze vraag. Museum in de klas In het boek staan nog veel meer aanknopingspunten voor het maken van kunstwerken, zoals:

pagina 3

Maak met een krijtje een rotstekening op een steen (blz. 9). Maak een dier in een doosje (blz. 74). Maak een schilderij van stippen (blz. 48-51). Maak een schilderij van fruit en groente (blz. 65). Maak een wazige krijttekening (blz. 46). Laat een foto van jezelf maken, zoals het meisje met de parel (blz. 79). Schilder, klei of plak een kunstwerk dat niks voorstelt (blz. 60-63). Verzamel alles wat de kinderen maken en richt met elkaar een tentoonstelling in. Nodig andere leraren en/of ouders en verzorgers uit om naar het museum in de klas te komen kijken. Laat kinderen eventueel een uitnodiging en toegangskaartjes maken.

Bezoek met de kinderen een echt museum Kijk eens rond op de website www.museumkids.nl. Kies een museum uit om echt te gaan bezoeken. Stel met de kinderen van tevoren een lijstje kijkvragen op. Laat ze deze vragen in het museum beantwoorden en/of volg de rondleiding. Laat ze na afloop een verslag maken in tekst en beeld. Hoe hoor je je te gedragen in een museum? Lees dat op bladzijde 88!

Pinterest Op de Pinterestpagina van Lemniscaat (lemniscaatnl) staan veel voorbeelden van beeldmateriaal. Ook handig om enkele foto’s uit het boek groot te laten zien op het digibord. Verder lezen Ik ben een kunstenaar – Marta Altés De kinderkunstboeken van uitgeverij Leopold (i.s.m. Gemeentemuseum Den Haag) Grote kunst voor kleine kenners – Thaïs Vanderheyden Kunst kijken voor beginners – Heather Alexander Kunst bekijken op internet www.onlinegalerij.nl www.boijmans.nl www.gemeentemuseum.nl www.mauritshuis.nl www.rijksmuseum.nl

Iedere kunstenaar heeft minimaal een vel papier nodig waarop al een grote vorm is getekend (een cirkel, een vierkant, een ovaal, een blop, enz.). Zoek als het mogelijk is zoveel dobbelstenen als er kunstenaars zijn. Als dat niet lukt is één dobbelsteen ook prima! Gebruik voor kinderen jonger dan drie jaar een supergrote dobbelsteen, een toldobbelsteen of trek nummertjes uit een hoed. De kunstenaars werken naast elkaar, ieder met een andere kleur verf of stift.

DEEL

EEN

Gooi je dobbelsteen! Welk aantal heb je gegooid? Teken net zoveel ogen in jouw vorm. Dit is een vermakelijk dobbelspel waardoor innemende monsters ontstaan, vol charme en humor. Kinderen vinden het geweldig om te zien wat er in de loop van het spel ontstaat.

Ik vind het een goed idee om de kinderen elke keer dat ze met de dobbelsteen hebben gegooid van papier te laten ruilen, maar als ze hun eigen tekening willen houden, kun je ook voorstellen dat ze van kleur ruilen met hun buurman of –vrouw. Gooi je dobbelsteen voor de tweede keer! Nu ga je zoveel monden tekenen. Nog een keer gooien! Dit is het aantal neuzen. Laten we nu gooien hoeveel armen je moet tekenen. En deze keer gooien we voor de benen! Klaar? Zullen we voor de oren gooien? En om het geheel af te maken, tekenen we de haren! Dit zijn de regels: 1-2 = een beetje haar, 3-4 = gewoon, 5-6 = heel veel haar. Nu is je monster klaar!

DEEL

TWEE

We zijn klaar met de dobbelsteen, maar we gaan nog even door: teken een achtergrond, geef je monster een naam, versier hem en kleur hem in. Als een monster af is, kan de kunstenaar er een verhaal en een hele wereld bij bedenken. Waar is het monster? Wie zijn zijn familie en vrienden? Waar woont hij? In wat voor een auto rijdt hij? Iemand vragen om ‘een karakter te bedenken’ kan best afschrikken, maar door in de vorm van een spel te tekenen, zullen de deelnemers hun aanvankelijke aarzeling overwinnen. Uit de onverwachte combinaties komen vaak juist de meest verbazingwekkende resultaten voort.

Voeg ze samen: laat de kinderen hun monsters op één lange rol papier tekenen. Als de monsters klaar zijn, kunnen ze de achtergronden in elkaar over laten lopen tot een grote monsterwereld! Verander het spel: je kunt ook aan ieder aantal op de dobbelsteen een vorm toewijzen ( 1 = oog, 2 = mond, 3 = neus, 4 = oor, 5 = arm, 6 = been). Blijf de dobbelsteen gooien totdat het monster alle vormen een keer heeft gekregen. Je kunt ook twee, drie of zes dobbelstenen tegelijk gooien (waarom niet?) – misschien gooi je je monster wel in één worp! Werk samen: de groep kan samen een groot monster maken, de deelnemers voegen om beurten een vorm toe die ze hebben ‘gegooid’. Misschien verzin je zelf ook wel nieuwe regels. (Ik hoor ze graag!)

STU

UMONTWETUUMONTWE SR RP KO P

Fantastische Fantastische pastamaskers pastamaskers

Wie ben jeWie liever? ben je liever? Een monster zes ogen cycloop? Eenmet monster met of zeseen ogen of een cycloop?

STU

UMONTWETUUMONTWE SR RP KO P

DIT HEB JE NODIG: DIT HEB JE NODIG: Karton. Verf. Penselen. Droge Karton. Verf.pastavormen. Penselen. Droge pastavormen. Schaar. Potlood. Rubber. Plakband. Schaar. Houtlijm. Potlood. Rubber. Houtlijm. Plakband.

3. Plak met plakband 1. Teken de vormen van de je masker gaten kun2.jeDe makkelijker 3. Plakeen met plakband een31 1. Teken vormen van2. je De masker gaten kun je makkelijker eetstokjeoftegen op stukken karton en knip karton ze uit. en knip knippen eenals potlood een eetstokje teg op stukken ze uit.als je eerst knippen je eerst eenpotlood potloodof een potlood achterkant van je masker als door het masker heen een stuk de achterkant van je maske door hetinmasker heen indeeen stuk handvat. rubber drukt. rubber drukt. handvat.

4. Schilder de pastavormpjes in 6. Als in je tevreden bentjemet je bent met 5. Schilder karton in 4. Schilder de pastavormpjes in de stukken 6. Als tevreden 5. Schilder de stukken karton verschillende kleuren en laat kleuren ze ontwerp, alles op plak z’n plek. Probeer, als alles verschillende enheldere laat ze kleuren.heldere je alles op z’n kleuren. Probeer, als allesplak jeontwerp, drogen. Nu kun je een monster droog is, verschillende drogen. Nu kun jeworden. een monster wor droog is,ontwerpen verschillende ontwerpen uit met de pasta hetde karton. uiten met pasta en het karton.

Kunstprentenboeken

isbn 978 90 563 7375 7 | prijs € 24,95

isbn 978 90 477 0756 1 | prijs € 12,50

De perfecte boeken voor iedere kunstenaar in de dop – dus ook voor jou. Deze boeken nemen een heerlijk loopje met kunstenaars die zichzelf Erg Belangrijk vinden. Het is een knipoog naar bekende artiesten en een buitengewoon herkenbaar boek voor alle creatieve kinderen en hun ouders. Boeken voor het weekend, een vrije middag, op vakantie of elk ander moment waarop je je even helemaal Kunstzinnig te buiten wilt gaan.

Vind je het leuk om naar schilderijen te kijken en iets meer te weten te komen over de kunstenaar en de tijd waarin hij leefde? Kunst in de kijker neemt je mee op ontdekkingsreis in een denkbeeldig museum waar kunstwerken hangen die variëren van Egyptische papyrusrollen tot moderne schilderijen van Picasso en Pollock.

isbn 978 90 563 7289 7 | prijs € 12,95

Op een avond besloot Paultje een wandeling in de maneschijn te maken. Maar er was geen maan en Paultje had een maan nodig om in de maneschijn te wandelen, dus tekende Paultje een maan. Hij had ook iets nodig om op te wandelen, dus tekende hij een weg. Verder en verder reisde Paultje, totdat hij zo moe was en zo naar zijn bedje verlangde. Maar waar was nu ook alweer zijn slaapkamerraam...

Een boek dat kleur brengt in de wereld...en hoe! In een zwart-witte stad loopt een meisje met haar krijtjes. In kleurige lijnen tekent ze de meest wonderlijke monsters, die – zodra ze verder loopt – één voor één tot leven komen. De kleurrijke monsters zetten het rustige stadje volledig op z’n kop. De chaos kan maar ternauwernood worden ingetoomd... of toch niet? Op de gedetailleerde prenten valt zoveel te ontdekken dat dit woordeloze prentenboek iedere keer dat u het openslaat een nieuw verhaal vertelt.

isbn 978 90 563 7554 6 | prijs € 11,50

4+ isbn 978 90 477 0619 9 | prijs € 14,95

isbn 978 90 477 0755 4 | prijs € 13,95

Wat doe je met een kind dat zegt dat het niet kan tekenen? Juf weet wel raad met de onwillige Floor. Ze laat haar een stip zetten op een leeg vel papier en vraagt haar het te ondertekenen met haar naam. De volgende dag vindt Floor haar stip aan de muur in een gouden krullenlijst – ze weet niet wat ze ziet! Maar... die stip kan beter. Dat is het begin van een lange reeks stippenschilderijen die Floor tot de heldin van de school maken – iedereen vindt haar werk prachtig.

ALLES is

kunstFESTIVAL

een kunstfestival voor kinderen Bibliotheek Rotterdam 4 maart 2018 | 13:00 - 16:00

www.lemniscaat.nl

Overzicht Lemniscaat uit de kunst 2018 Nieuwe titels isbn 978 90 … …4771 006 6 Een wereldreis door de kunst …477 0918 3 Selfie …477 0903 9 Het verhaal achter de beroemdste schilderijen van de wereld …477 0885 8 Wat is moderne kunst? …477 0922 0 Het kunstboek voor kinderen. Geel …477 0923 7 Het kunstboek voor kinderen. Wit …477 0919 0 Kunstworkshops voor kinderen …477 0835 3 Waarom zijn er zoveel blote mensen in de kunst? …477 0886 5 Denk en doe als een kunstenaar …477 0952 7 Kunst knutselen …477 0978 7 Origami, haiku’s en kunst

€ 19,95 € 13,95 € 19,95 € 22,50 € 19,95 € 19,95 € 22,50 € 14,95 € 14,95 € 17,50 € 14,95

V E RK OOP E N MARK E T ING NE DER L AND

VERKOOP EN MARKETI NG VL AA ND E R E N

L E M N I S C A AT B.V. | Postbus 4066, 3006 AB Rotterdam

D E E E N H O O R N | Vlasstraat 17, 8710 Wielsbeke

t (010) 206 29 29 / f (010) 414 15 60 | verkoop@lemniscaat.nl

t (056) 60 54 60 / f (056) 61 69 81 | www.eenhoorn.be

VERTEGENWOORDIGING BOEKHANDEL

VERTEGENWOORDIGING

Barbara Daniëls | barbara@lemniscaat.nl

Nadine Boone | nadine@lemniscaat.nl

m (06) 517 463 84

m (0475) 92 75 69

Kirsten Wesselius | kirsten@lemniscaat.nl m (06) 506 056 87

PERS EN PROMOTIE

Elly Simoens | elly@lemniscaat.nl PERS EN PROMOTIE

t (056) 62 78 25

Anke Roelen | anke@lemniscaat.nl t (010) 206 29 26 | m (06) 577 444 71

VERKOOP MUSEUMWINKELS NEDERLAND B E K K I N G & B L I T Z | Hardwareweg 9, 3821 BL Amersfoort Postbus 286, 3800 AG Amersfoort | t +31 (0)33 461 37 18 info@bekkingblitz.com | www.bekkingblitz.com

VERTEGENWOORDIGING