Agrarische Schouw 2018

Toonaangevende agrarische vakbeurs

Magazine voor de editie van 27-09-2018

'18

'KOM LATEN WE DE BURGER EENS LEKKER DE SCHULD GEVEN ;-) '

PARK HEREMASTATE - JOURE www.agrarischeschouwjoure.nl

2018

1

TMR

CONSTANT®

Haal meer rendement uit eigen ruwvoer Selectie in gemengd rantsoen beperken Gemiddeld 1,9 kg meer melk per koe per dag en dus een beter saldo bij exact hetzelfde rantsoen. Dat kan TMR Constant u opleveren, blijkt uit uitgebreid praktijkonderzoek. TMR Constant is een speciale voeraanpak waarmee u selectie in het gemengde rantsoen kunt beperken, wat bijdraagt aan een betere penswerking, een hogere melkproductie én het optimaal benutten van eigen ruwvoer.

Weten wat TMR Constant u op kan leveren?

Vraag dan een vrijblijvende afspraak aan met één van de specialisten TMR van Agrifirm via www.agrifirm.nl/tmrconstant

RV-A014-0818NL2_TMR-constant_188x132.indd 1

22-08-18 11:11

Hoe grutsk ben jij?

BEURSACTIE:

WIN € 500,MET JE BESTE PR-IDEE

Als ondernemer ben je trots op je bedrijf. Dat mag iedereen weten! Ondernemingsplannen, langetermijnstrategieën en toekomstperspectieven genoeg. Je weet haarscherp waar je heen wilt met je bedrijf.

Je wilt je bedrijf en de agrarische sector nog beter profileren in de maatschappij. Laat je creativiteit de vrije loop en bedenk een originele PR-activiteit. Het beste idee dat op de Schouw bij ons ingeleverd wordt, ontvangt € 500,- om zijn/haar idee uit te voeren.

BEZOEK ONS OP DE AGRARISCHE SCHOUW Een adviseur als Alfa Accountants houdt je scherp en wijst je op kansen. Met focus op de toekomst. Alfa gaat graag met je in gesprek tijdens de Agrarische Schouw. Bezoek ons op stand nummer 46 voor het maken van een vrijblijvende afspraak.

Alfa Leeuwarden Noordersingel 4 8917 BA Leeuwarden 088 2532300 leeuwarden@alfa.nl

2

2018

Alfa Buitenpost Ried 10 9285 KK Buitenpost 088 2532400 buitenpost@alfa.nl

Alfa Sneek Oosterom 11 8602 DE Sneek 088 2533350 sneek@alfa.nl

Inhoud

EN VOOR HOEVEEL CO2-UITSTOOT STAAT U? Met haar landbouwvisie over een kringlooplandbouw in 2030 bewijst minister Carola Schouten dat er na jaren van aanmodderen weer iemand zit met boerenverstand.

Ze zegt niet dat een klein bedrijf met lokale kringloop het goed doet en een groot bedrijf met veel dieren en aanvoer van grondstoffen slecht. Ze stelt slechts vast dat er toekomst is voor elk type boer, mits het bedrijf de kringloop op orde brengt en stopt met oeverloos gesleep van grondstoffen. Het moet de waarde van de Nederlandse landbouw omhoog en de uitstoot van schadelijke stoffen omlaag brengen.

Schouten weigert om mee te gaan in de steeds luidere maatschappelijke roep om de veestapel in Nederland fors te krimpen. Want, zo stelt ze, dan gaan we meer goedkoop vlees importeren uit andere landen. Is dat dan de verduurzaming waar Nederland op zit te wachten? Weten we dan beter waar ons voedsel vandaan komt? ‘Als we het alleen over aantallen dieren gaan hebben, missen we de essentie en de internationale context met open grenzen waarin Nederland nu eenmaal opereert.'

Ook weigert Schouten het betuttelende vingertje te heffen over vleesconsumptie. Ze pleit slechts voor een juiste balans in inname van plantaardige en dierlijke eiwitten. Vervolgens doet ze een nadrukkelijk beroep op de verantwoordelijkheid van burgers. Zij kunnen niet van boeren eisen dat die het anders en beter doen als ze zelf niet bereid zijn om net dat betere stukje vlees te gaan kopen, in plaats van die kiloknaller die de boer onder druk zet. ‘Dan heeft de consument zijn recht verspeeld boeren de maat te nemen. Dan wordt het goedkope kritiek’, zegt ze.

Die goedkope kritiek van burgers op boeren is het onderwerp op de openingsavond van de 66e Agrarische Schouw. De agrarische sector kan en moet schoner produceren, niemand die dat ontkent. Maar het geeft geen pas om dat als burgers voortdurend te roepen als ze zelf niet kritisch in de spiegel kijken naar hun eigen uitstoot. Iemand die vindt dat boeren het klimaat belasten, mag een vraag terug verwachten: En voor hoeveel CO2 per jaar staat u? Pas als iedereen tussen de oren heeft dat elk levend wezen milieudruk geeft, kunnen we er samen ook echt iets aan doen.

Het appèl dat de minister in haar visie doet op die gezamenlijke verantwoordelijkheid maakt het nu al een waardevol document, los van de vraag hoe haalbaar- en betaalbaar deze visie is.

4-5 Extra groeiruimte voor RFC-boer met speciale melkstroom 7 Cruijffiaans mais oogsten 9 Gehakseld gras direct in de baal 11 ‘Ik mis ondernemerschap bij RFC-bestuur’ 13 Productnieuws 14-15 Royal A-ware groeit naar 1,6 miljard kilo melk 19 Meer melk uit eigen gras 20-21 Droge zomer zet melkveehouders aan het rekenen 23 ‘Handen dichtknijpen met deze plannen’ 24-25 Beursplattegrond, lijst van standhouders en sponsoren 29 Productnieuws 32-33 Uitstel beschikkingen fosfaatrechten geeft ‘stille chaos’ 37 ‘Bemoei je met je eigen zaken RFC’ 38-39 Ja hoor, natuurlijk! De boer krijgt weer de schuld…

41 Nieuwe bemestingscombinatie voor De Goede & ‘Het aansluiten gaat sneller en gemakkelijker’ 44-45 Wie gaat de transitie naar kringlooplandbouw betalen?

46 Topmelktest op Terschelling

Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee

COLOFON

Uitgever: Persbureau Langs de Melkweg, Lorentzstraat 21-A, 8606 JP Sneek Telefoon: 0515 429876 E-mail: redactie@langsdemelkweg.nl

Hans Sas, Landpixel.

Vormgeving: Houssam Diab Druk: Senefelder Misset Doetinchem Verspreiding: Dit magazine wordt door Sandd verspreid onder melkveehouders en agribusiness in Drenthe, Groningen, Friesland, de Noordoostpolder, de kop van Noord-Holland en de kop van Overijssel.

Redactie: Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee Verder werkten mee: Ida Hylkema, Berrie Klein Swormink, Bouke Poelsma, Marcel van Kammen,

Wilt u dit magazine bij een volgende uitgave niet meer ontvangen dan kunt u dit aangeven bij de uitgever via redactie@langsdemelkweg.nl.

Dit magazine is een speciale uitgave rondom de Agrarische Schouw. Het magazine wordt in volledig beheer uitgegeven door Persbureau Langs de Melkweg.

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden nadrukkelijk voorbehouden. Deze rechten behoren bij Persbureau Langs de Melkweg c.q de betreffende fotograaf. Artikelen uit deze uitgave mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Persbureau Langs de Melkweg.

2018

3

BESCHOUWING

EXTRA GROEIRUIMTE VOOR RFC-BOER Alle ledenmelkveehouders van Royal FrieslandCampina (RFC) wiens melk in een speciale melkstroom gaat, mogen hopen op extra groeiruimte voor hun melkveebedrijf. Speciale melkstromen worden los getrokken van de bulk en krijgen in de nieuwste RFC-plannen aparte groeimogelijkheden. Het betekent dat de groeiruimte voor boeren met VLOG-melk, Noord-Hollandse melk en de Topzuivellijn hoger kan uitpakken dan voor boeren die reguliere melk leveren.

• Tekst: Jelle Feenstra • Foto's: FrieslandCampina

De jaarlijkse groeiruimte voor een melkveebedrijf vaststellen op basis van de marktgroei per speciale melkstroom is een nieuw en venijnig element in het toch al veelbesproken plan van RFC om de melkaanvoer vanaf 2019 te gaan reguleren. Wie de pech heeft niet in de buurt van een VLOG-melkfabriek, een topzuivellijnlocatie of in Noord-Holland te boeren krijgt mogelijk minder ruimte om te groeien dan boeren die met hun bedrijf wel op een van deze locaties zitten. Ervan uitgaande dat de jaarlijkse marktgroei in deze melkstromen ook daadwerkelijk hoger ligt dan in de basiszuivelproducten.

RFC komt een dezer weken officieel naar buiten met de exacte invulling

4

2018

van het plan Melk met Meerwaarde.

De insteek wordt om extra ruimte in de markt eerst in te laten vullen door extra leden in te laten stromen in de regeling. Stel dus dat er VLOG-melk wordt gecollecteerd in een bepaalde regio en de vraag neemt toe, dan wordt eerst de regio groter gemaakt. Hetzelfde geldt voor melk in de Topzuivellijn. Bij Noord-Hollandse melk gaat RFC eerst proberen opstallers aan het weiden te krijgen. Pas als dat niet lukt, komt het uitdelen van extra groeiruimte aan reeds leverende veehouders in beeld. Voor de speciale concepten geldt ook dat extra groeiruimte weer wordt ingetrokken als de marktvraag wegvalt.

Groeiruimte 7 procent Voor het RFC-bestuur is de gevoeligheid van het koppelen van groei van het ledenmelkveebedrijf aan een speciale melkstroom een minder groot item dan bij de leden. De redenatie is dat de daadwerkelijke groeiruimte voor alle ruim 12.000 ledenmelkveebedrijven toch al aanzienlijk hoger uitpakt dan de nu ingeschatte 1,5 procent voor 2019 en 2020. Het bestuur gaat uit van 2 procent stoppers per jaar en nog eens 3,5 procent groeiruimte door melkveebedrijven die hun vergelijkingsvolume niet volledig benutten. Dat brengt de groeiruimte voor een melkveebedrijf dat niet is aangesloten bij een speciale melkstroom op 7 procent per jaar. Ruim voldoende voor het gros om op autonome manier rustig door te groeien, redeneert het bestuur.

Lang niet iedereen is ervan overtuigd dat het met de groeiruimte ook daadwerkelijk zo uitpakt. De praktijk zal leren wie de juiste inschatting heeft gemaakt. CEO Hein Schumacher schreef bij de

presentatie van de halfjaarcijfers aan de ledenmelkveehouders dat de collectieve groeiruimte waarschijnlijk toch al wat hoger uitpakt. ‘Omdat de melkaanvoer over 2018 lager is dan in 2017 is er een kans op per saldo meer collectieve groeiruimte. Dat is goed nieuws.’ Hoe Schumacher dit precies bedoelt, blijft onduidelijk. De jaarlijkse groeiruimte komt namelijk bovenop het individuele vergelijkingsvolume en deze referenties zijn allen voor 16 april 2018 gerealiseerd.

Meer dan 200 vertrekkers De RFC-voorstellen worden half oktober met de leden besproken op de najaarsvergaderingen. In december moet de ledenraad zich uitspreken over het plan. Het lijkt er sterk op dat er niet veel meer gaat veranderen. Na de eerste ledenronde dit voorjaar gingen er al wat scherpe kantjes uit het oorspronkelijke RFC-plan. De introductie van de basiszuivelcorrectie – een correctie naar beneden op de garantieprijs - werd met een jaar uitgesteld. Verder werd de structurele korting van 10 cent op te veel geproduceerde melk teruggebracht tot een periode van vijf jaar. Ook kwam er een extra referentieperiode bij.

Ondanks forse kritiek op het plan in de tweede ledenronde, die in juni en juli plaatsvond, kwam RFC niet tegemoet aan vragen van leden om meer mogelijkheden voor groei door bedrijfsovernames of gedeeltelijke overname. Ook in het voorstel voor de derde en laatste ledenronde komt die versoepeling er niet. Voor een aantal ledenmelkveebedrijven die alle randvoorwaarden op orde hebben om door te groeien in melkvolume reden om te vertrekken naar Royal A-ware. Hierdoor leveren ruim 200 melkveehouders met 270 miljoen kilo melk vanaf maart 2019 niet meer aan RFC. De koppeling van groeiruimte aan een melkstroom is wél een nieuw element dat wordt toegevoegd aan het oorspronkelijke voorstel. Eigenlijk kondigde CEO Hein Schumacher dat ook al aan in de brief die hij bij de presentatie van de halfjaarcijfers aan de ledenmelkveehouders stuurde.

Daarin schrijft hij: ‘We gaan aparte groeimogelijkheden toekennen aan

MET SPECIALE MELKSTROOM

Ruim 200 leden kiezen voor een andere afnemer dan RFC en zij zeggen hun vaste melktankchauffeur daarmee ook vaarwel.

melkstromen die een marktbehoefte invullen, bijvoorbeeld regionale stromen of stromen met specifieke kenmerken, bijvoorbeeld VLOG.’ De invulling zal ongetwijfeld tot de nodige discussie onder de leden leiden. In de centrale vergadering van districten was er behoorlijk weerstand tegen het verlenen van extra groeiruimte voor bepaalde concepten.

Vrije Coöperatieve Woord De groep melkveehouders in Groningen, die zich hebben verenigd in Het Vrije Coöperatieve Woord, heeft de afgelopen weken op verschillende niveaus nog wel gesprekken gevoerd, waaronder met een delegatie van het RFC-hoofdbestuur. Of dit nog leidt tot aanpassingen in het plan lijkt onwaarschijnlijk. De groep melkveehouders is tegen collectieve marktconforme groei en wil dat elke melkveehouder die meer melkt dan zijn referentie drie jaar lang 3 cent per liter groeimelk investeert in de fabriek en daarvoor ook drie jaar lang geen prestatietoeslag krijgt.

Ook vindt het Vrije Coöperatieve Woord dat stoppersmelk referentiemelk blijft. In het RFC-plan vervalt de

stoppersmelk aan de directie, die het herverdeelt onder de boeren. De Groninger boeren vinden dat diefstal, omdat deze melk daardoor minder waard wordt. In hun plan blijft deze melk van de veehouder. Ook zijn de Groningers tegen collectieve inhouding via het melkgeld van alle leden na vijf jaar voor groeimelk. Beide partijen hebben hun standpunten uitgewisseld, maar zijn niet nader tot elkaar gekomen.

De Groningers gaan zich, mocht er niks met hun voorstel worden gedaan, niet meer roeren in de ledenronde. ‘Dan is het klaar en hebben wij er alles aan gedaan om het naderende onheil te keren’, aldus een woordvoerder.

Resultaten verbeteren De weinig florissante halfjaarcijfers hebben het negatieve sentiment bij een deel van de boeren – want het lijkt erop dat er ook een hele grote groep melkveehouders is die niet zo negatief is over het RFC-plan – verder aangewakkerd. Toch lijken de eerste tekenen van herstel zich aan te dienen.

Ingewijden melden dat de cijfers van het tweede en derde kwartaal er aanzienlijk beter uitzien dan die uit het eerste kwartaal. Iets wat Schumacher

in zijn brief eigenlijk ook al vertelde.

Hij schrijft: ‘Om de slagvaardigheid in de markt te vergroten en onze positie in de markt te versterken, werken we op dit moment aan een intensieve cultuurverandering en reorganisatie van de onderneming. We zijn ervan overtuigd dat we de juiste maatregelen nemen om succesvol te blijven in binnen- en buitenland. Intussen zijn we ons ervan bewust dat niet alle problemen in één keer opgelost kunnen worden. Toch zijn we blij om te zien dat de ingezette wereldwijde transformatie zijn eerste vruchten afwerpt.’

Aanpassing garantieprijs De voor dit jaar bedachte maar met een jaar uitgestelde invoering van de basiszuivelcorrectie duidt er op dat de directie wel een blijvende druk op de winst en daarmee op de reserveringsmogelijkheden verwacht.

Of de verbetering in resultaat voldoende is om de garantieprijssystematiek ongemoeid te laten, is een vraag die in 2019 aan bod komt. Bij de herziening van het melkgeldregelement wordt hierover een beslissing genomen. Dat is in december 2019.

2018

5

DONDERDAG 27 SEPTEMBER 2018

VAN 8.30 UUR TOT 17.30 UUR PARK HEREMASTATE JOURE

WOENSDAG 26 SEPTEMBER 2018 Partycentrum ‘t Haske - Vegelinsweg 20 Joure - 20.00 uur

Thema: “Kom, we geven de burger de schuld” De wankele brug tussen Boer en Burger Opening en inleiding Fred Veenstra Burgemeester De Fryske Marren Forumleden

Jan Cees Vogelaar Caroline van der Plas Frits van der Schans Sietze Schukking

Voorzitter Mesdagfonds Bestuurslid Team Agro NL Adviseur bij CLM Onafhankelijk kritisch statenlid Provincie Fryslân

Avondvoorzitter Sjoerd Hofstee Persbureau Langs de Melkweg Hoofdsponsor

Agrifirm 6

2018

agrarischeschouw.nl

OOGST

CRUIJFFIAANS MAIS OOGSTEN

Elk nadeel heb z’n voordeel, zei Johan Cruijff al. Zijn uitspraak geldt ook voor de droge zomer die ervoor zorgde dat veel mais eerder dan ooit is geoogst.

Het nadeel is een lagere opbrengst, het voordeel dat het werk aan de mais al grotendeels aan de kant is en dat er zonder structuurbederf vlot gewerkt kon worden. Traditioneel is de periode van eind september, rond de Agrarische Schouw, het moment waar de maisoogst in Noord-Nederland echt op gang komt. Dit jaar lijkt de eindfase van die oogst al bereikt. Tijd genoeg daarom om een gezellige landbouwbeurs te bezoeken en bij te praten met collega’s. Nog een voordeel, zou je kunnen zeggen.

• Foto: Niels van der Boom / Agrifoto

2018

7

ROYAL A-WARE ZOEKT MELKVEEHOUDERS

Als familiebedrijf zijn wij gespecialiseerd in het produceren, rijpen en verpakken van kaas en andere verse foodproducten. Samen met onze ketenpartners bouwen wij dagelijks aan kortere, beter renderende agrifoodketens. Al meer dan 125 jaar.

Bent u op zoek naar een zuivelonderneming waar uw vrije ondernemerschap als melkveehouder gerespecteerd wordt en bent u geĂŻnteresseerd in deelname aan een van onze melkstromen? Meldt u zich dan aan via melkveehouder@royal-aware.com of telefonisch via 088-7381678.

U kunt zich aanmelden door te mailen of te bellen: E melkveehouder@royal-aware.com - T 088-7381678 8

2018

RUWVOERWINNING

GEHAKSELD GRAS DIRECT IN DE BAAL

Gras laten hakselen en dat wikkelen in een baal. Een lastige of zelfs onhaalbare combinatie, zo wordt vaak gedacht. Inmiddels lijkt het goed te lukken op een betaalbare manier. Melkveehouder Frans van Aart is er content mee en profiteert ervan.

• Tekst: Sjoerd Hofstee • Foto: Langs de Melkweg

Van Aart (62) pakt een handvol fijngesneden graskuil uit een baal van vorig jaar. De geur is goed en het product oogt mooi om te mengen. ‘Een beter mengproces is precies de reden waarom wij het gras willen laten hakselen.

Om een homogeen rantsoen te krijgen moeten alle ruwvoerproducten eigenlijk dezelfde lengte hebben. Dat lukt met hakselen het beste.’

Frans van Aart boert in maatschap met zijn zoon Marijn (30) nabij Rutten.

Bij vof Edelweisz, zoals het bedrijf heet, hoort 36 hectare grond en lopen 85 koeien. Mede door de veelvuldige wisselteelt die ze in de Noordoostpolder toepassen, maken ze regelmatig balen graskuil.

Tekenen en rekenen Bij dit systeem rijdt de hakselaar zelfstandig naast de pers en blaast het gras vanuit de pijp in een trechter die op de balenpers is gemonteerd. ‘Ik werk ook als loonvoerder en kreeg regelmatig vragen naar gehakseld gras in balen. Vooral om de droge koeien een product met betere opname te kunnen verstrekken’, vertelt loonwerker Reitze de Jong uit Tjerkgaast. ‘Om dat op een praktische en betaalbare wijze aan te bieden, valt echter niet mee.'

Het liet De Jong echter niet los en samen met zijn broer Tjalling, die een loonbedrijf in Dijken runt, en Loonbedrijf Us Bilang in Hoornsterzwaag sloeg hij twee jaar geleden aan het rekenen en tekenen. Ze richten met z’n drieën SIL CV op, kochten een Claas balenpers en monteerden daar een trechter op. Deze fabricage werd gefinetuned en vorig jaar in productie genomen. ‘Dat was eerlijk gezegd een leerjaar. We hebben 7000 balen gemaakt,

IS GRAS HAKSELEN ECHT BETER? Gras hakselen in plaats van gewoon snijden en persen of via een opraapwagen inkuilen is duurder. En met de goede messen van vandaag de dag in persen en opraapwagens ook niet per se beter, redeneren veel boeren. ‘Onterecht’, stelt Albart Coster van Dairyconsult.

De onafhankelijk voeradviseur licht toe dat de conservering beter verloopt in gehakselde kuilen.

‘De inhoud van de cellen in het gras komt sneller en beter vrij dan met andere inkuilsystemen en het product is homogener. Hierdoor daalt de pH sneller en dit komt de conservering, geur en smaak ten goede. Dit zie je terug in de opname en de voederwaarde van het product.

Daarnaast is langer materiaal gewoon minder goed te mengen waardoor koeien meer in het rantsoen selecteren.’

Hakselen is kan inderdaad duurder zijn, beaamt Coster, bijvoorbeeld omdat er meer personeel of materieel nodig is. ‘Het kan zijn dat een loonwerker liever een opraapwagen inzet, om diverse redenen. Maar de loonwerker moet niet degene zijn die bepaalt hoe je als melkveehouder het beste inkuilt.’

maar de invoer zat vaak verstopt’, vertelt De Jong. ‘Afgelopen winter hebben we de invoer geoptimaliseerd en dit jaar kampen we amper meer met storingen en persten we tot begin augustus al 10.000 balen.’

Duurder maar ‘dikker’ Volgens De Jong kan alle gras prima verwerkt worden door de hakselaar en in de balen worden geperst. ‘Als de messen in de hakselaar maar goed scherp zijn, dat is altijd het belangrijkste.’

Doordat de hakselaar ook gewoon los kan worden ingezet, wordt de prijs van de balen niet veel hoger, stelt De Jong. Alhoewel, SIL rekent € 23 per baal bij minimaal 25 balen te persen per uur. Zonder hakselen ligt de prijs van een baal ‘slechts’ op €18 tot €19.

‘Door het hakselen gaat er zo’n 20 procent meer product in een baal. Zo gerekend zijn ze bijna goedkoper’, licht Reitze de Jong toe. Hij benadrukt dat die prijs geldt bij minimaal 25 balen per uur. ‘Als het moeilijke hoekjes zijn en korte dunne wiersen, kunnen wij niet vlot doorwerken. Melkveehouders verwachten dat wij kwaliteit en capaciteit leveren, maar dan moeten de wiersen op het land wel in orde zijn.’

Nadelig in BEX Frans van Aart beaamt dat er duidelijk meer gehakseld gras in een baal gaat dan zonder hakselen. ‘Ze stapelen ook veel beter en blijven langer recht en kant.’

De melkveehouder kan dan ook maar één nadeel van dit systeem bedenken: ‘Om in de BEX goed uit te komen, moet je een vracht balen wegen omdat daarin anders met standaard kilo’s per baal wordt gerekend. Voor ons wegen de voordelen van het mooier mengen en niet meer selecteren van de koeien aan het voerhek daar wel tegen op.’

De losrijdende hakselaar spuit het gras in de trechter die bovenop de balenpers is gemonteerd.

2018

9

Advies van A(sbest) tot Z(onnepaneel).

T: 0547 - 288 870

E: info@eterclean.nl W: www.eterclean.nl

Voeren op maat? Met ons Premix concept zijn we dĂŠ maatwerk specialist voor u;

Vlog voer(en) uit eigen regio?

Vertrouwd voer van dichtbij?

Ruim 90% van onze grondstoffen is afkomstig uit de regio;

Behoefte aan juist advies? Wij zijn Ăşw partner voor een deskundige advisering!

Neptunusweg 3 8903 JN Leeuwarden

T: 0518-411400 www.hooglandbv.nl

Kom langs op onze stand en maak een afspraak voor een passende oplossing op maat!

10

2018

DE KRITISCHE RFC-BLIJVER

‘IK MIS ONDERNEMERSCHAP BIJ RFC-BESTUUR’

Naam: Jan Schouten (45) Plaats: Kantens Bedrijf: 300 melkkoeien, 2,1 miljoen kilo melk, 140 hectare grond Keuze: Blijft bij Royal FrieslandCampina (RFC). Plan absurd, maar potentie RFC te groot om weg te gaan • Tekst: Jelle Feenstra • Foto: Hans Sas

‘300 miljoen kilo melk van FrieslandCampina naar A-ware, dat is 8 procent van de melkplas in Noord-Nederland. Een zweepslag van jewelste voor RFC, teken ook dat je iets niet goed doet.

Sommigen denken dat het RFC verlost van verliesgevende melk. Maar die melkplas pakt een concurrent op die het wel winstgevend maakt. En die gaat daarmee concurreren op voor RFC winstgevende markten. Je schiet er niks mee op.’

‘Het draait financieel niet goed bij RFC en ze willen de groei in melkaanvoer remmen. Dat zijn twee aparte problemen waar je twee aparte plannen voor moet maken. RFC maakt de fout door met één plan twee problemen op te willen lossen. Bovendien wordt de rekening met exorbitante financiële risico’s bij stoppende en groeiende ledenmelkveehouders neergelegd. Ik vind het vooral daarom een draak van een plan.’

‘Een aantal Groninger melkveehouders heeft zich verenigd in de beweging Het Vrije Coöperatieve woord, waaronder ik. Met die club hebben we een alternatief plan bedacht dat beter is voor alle boeren en voor alles wat FrieslandCampina een warm hart toedraagt. Tot dusver wil het bestuur niet luisteren, al heb ik de indruk dat er door onze inbreng wel wat scherpe kantjes van af zijn gehaald.’

‘Toegevoegde waarde moet ons nu redden.

Dat riep topman André Olijslager twintig jaar geleden bij FrieslandFoods al; er is blijkbaar weinig veranderd. De kern is dat RFC niet scherp genoeg draait. Het moet sneller, effectiever en ondernemender bij RFC. Ik mis felheid en ondernemerschap in de organisatie, vooral bij de bestuurders.

Maar ook in de ledenraad. Waar zijn al die van oudsher zo felle Friezen? Zijn ze monddood gemaakt in de ledenraad? Dringt het tegengeluid niet meer door? Past de bestuursstructuur nog wel bij de snelheid van de markt?’

‘Wij als groep begane leden uit Groningen geven tegengas. Dan kunnen we straks in elk geval zeggen dat we er alles aan hebben gedaan om bestuur en directie te behoeden voor een historische vergissing. Waarom ik toch blijf? Omdat RFC een bedrijf is met ongelooflijk veel potentie. Ik zal je een hypothetisch voorbeeld geven. Ik run een melkveebedrijf, financieel gaat het matig. Ik breek mijn been, er komt een nieuwe kracht en ineens gaat de hele tent draaien als een tierelier. Die potentie zit in RFC. Als de juiste mensen op de juiste plaats komen, kan het snel beter gaan.’

2018

11

DOC DAIRY PARTNERS Wij zijn gespecialiseerd in het vermarkten van

En met de lancering van Alteveer, ‘alle goeds uit

zuivelproducten. Als dochteronderneming van DMK

Drenthe’ bieden we speciaal kazen met bijzondere

Group, de grootste coöperatieve zuivelonderneming in

recepturen die zowel aan de Nederlandse retail als ook

Duitsland, beschikken wij over een breed assortiment

via DMK Group aan de Duitse retail worden verkocht.

zuivelproducten – van skyr tot roomboter en kaas.

Onder merk of als private label.

Met de overname van Uniekaas – het oudste Neder-

En de bron van deze (h)eerlijke échte Hollandse kaas?

landse kaasmerk – hebben we nu de volledige

Dat is de melk geleverd door de leden van coöperatie

kaasketen in Nederland in eigen beheer, dus ook het

DOC Kaas B.A.

rijpen, snijden en verpakken.

12

2018

PRODUCTNIEUWS NIEUWE MAT, ZELFDE BOXEN Jan Paauw uit ‘t Veld knapte deze zomer de stal op voor 35 stuks jongvee. Dat wil zeggen: hij schroefde de R-boxen eraf en haalde de oude mat eruit.

Daarvoor in plaats legde hij een noppenmatras die hij via Bos Rubber in Schagerbrug kocht.

‘Ik had eerst offertes aangevraagd voor een matras maar dat werd mij te duur.

Vooral ook omdat ik de R-boxen dan niet weer kon gebruiken en nu wel’, licht Paauw toe.

Met hulp van drie anderen rolde Paauw de noppenmatras, die in twee delen kwam, zelf in de boxen. ‘Dat ging best, maar was nog wel een hele klus. Zo’n mat is echt zwaar.’

Door een extra kunststof busje te gebruiken voordat de mat met een betonanker vast werd geslagen, voorkomt Paauw

dat er later een deukje in de mat komt waar vuil blijft liggen. ‘Nu trekt de voet van de box niet in de mat, terwijl ik hem wel goed stevig kon aandraaien. En van achteren is de mat zwaarder. Zo komt er geen vuil onder.’

‘WONDERBAARLIJK SNEL HERSTEL VAN E. COLI’ Jan Woudstra melkt in Menaldum circa honderd koeien. Sinds afgelopen jaar gebruikt hij bij uiergezondheidsproblemen MASCOL, een mineralenmengsel dat ontstekingen remt. ‘Ik was niet meteen overtuigd toen ik ervan hoorde, maar wilde het wel proberen’, vertelt de Friese melkveehouder.

‘Leverancier RinAgro ken ik via het gebruik van AgriMestMix en dat bevalt ook goed.’

Woudstra heeft 's zomers nog weleens een koe met een E. colibacterie. Hij besloot MASCOL bij de eerstvolgende ‘patiënt’ uit te proberen. ‘Ik stond er echt versteld van hoe snel die koe opknapte. Later had ik nog tweemaal zo’n geval met hetzelfde resultaat.’

De resultaten bij verhoogd celgetal zijn wisselend, geeft Woudstra aan. ‘Ben ik er tijdig bij dan slaat het aan, is het celgetal al langer hoog dan is het duidelijk minder kansrijk. En het is belangrijk om het flesje elke keer goed te schudden.’

Een flesje MASCOL kost € 50. ‘Je kunt circa tien keer een uierinjectie geven uit één flesje en de melk kan gewoon geleverd blijven worden. De kosten vallen mij daarom wel mee’, besluit Woudstra.

OPSLAG IN SLURVEN NEEMT VERDER TOE Duynie begon in 2010 met de opslag van steekvaste producten als bierbostel, perspulp, maisgluten, aardappelpersvezels en mais in slurven. Sindsdien is de vraag naar deze manier van voeropslag louter toegenomen, weet Dianne Wossink van Duynie.

‘Veelal is het een gebrek aan opslagcapaciteit de reden dat veehouders voer in een slurf willen opslaan. Ook bespaart het arbeid en de conservering in een slurf is perfect.

Veehouders herkennen dat en komen terug.’

De toenemende vraag komt uit Nederland, maar ook uit buitenlanden als België, Duitsland en Hongarije. Dit maakt dat Duynie

binnenkort haar wagenpark uitbreidt tot tien slurfauto’s in totaal.

Voorheen betekende elke slurf één vracht voer. Omdat vooral bij perspulp de vraag naar grotere volumes toenam, is het mogelijk gemaakt ook meerdere vrachten in een slurf van circa 3 meter breed en 2 meter hoog op te slaan. Zaak is wel om de voersnelheid op peil te houden. ‘Wij adviseren om grote slurven zes weken na inkuilen te openen en dan minimaal 1 meter voersnelheid per week te hanteren’, zegt Wossink.

VERZURENDE MIX HELPT TEGEN MELKZIEKTE

In de droogstand raakt het stofwisselingssysteem van veel koeien in onbalans met onder andere melkziekte tot gevolg. ‘De meeste boeren trekken bij voeradviseurs aan de bel bij enkele gevallen van melkziekte in korte tijd’, zegt Jan Pool van Speerstra Feed Ingredients. ‘Iedere boer weet immers dat dit een slechte start van de lactatie betekent en daarmee serieus geld kost.’

Als de zogenoemde kationanion balans niet op orde is, is het zaak om het rantsoen te verzuren, weet Pool.

‘Onbewerkte producten zijn daarvoor echter te scherp op de tong van de koe en worden

niet goed opgenomen. Wij hebben nu een DCAD-mix.

Dat is gecoat waardoor de scherpe smaak gecamoufleerd wordt en de opname goed is.’

Het product kan door het rantsoen gemengd worden.

Het is bedoeld voor koeien vanaf tien dagen voor afkalven tot het moment van afkalven. Bij kleinere groepen kan het ook individueel aan de dieren verstrekt worden. ‘Vooral bij kleinere koppels moet de boer wel de discipline hebben het te voeren. Aan de kosten ligt het niet. Dat is per hoogdrachtige koe hooguit een paar euro’, stelt Pool.

2018

13

INTERVIEW

ROYAL A-WARE GROEIT NAAR

Royal A-ware heeft de wind stevig in de zeilen. De bouw van de nieuwe mozzarella- en roomfabriek in Heerenveen is in volle gang en er komen per 1 maart 2019 ruim 200 melkveehouders over van FrieslandCampina. Wat betreft groeiruimte zal A-ware melkveehouders geen strobreed in de weg leggen, zegt directeur Klaas de Jong. Ook belooft hij een marktconforme melkprijs, passend bij de melkstroom die de boer zelf mag kiezen.

• Tekst: Jelle Feenstra • Illustratie: Bert van der Ploeg Architectuur • Foto: Niels de Vries

A-ware is hard op weg om door te groeien naar een verwerkingsvolume van 1,6 miljard kilo melk. Begin januari is de verdubbeling van de tweede kaasproductielijn klaar en kan er jaarlijks 1,2 miljard kilo melk worden verwerkt tot 120.000 ton kaas.

In juli startte de bouw van de nieuwe mozzarella- en roomfabriek. Deze komt naast de bestaande kaasmakerij aan de snelweg. Hier wordt vanaf begin 2020 mozzarellakaas kaas gemaakt, waarvoor nog eens 400 miljoen kilo melk nodig is. Vanaf 2020 verwerkt A-ware jaarlijks ruim 1,6 miljard kilo melk. Dat is inclusief de melk die naar A Ware Fresh Dairy gaat, de yoghurtfabriek in Coevorden.

Het familiebedrijf A-ware startte in 2015 in Heerenveen met een groep van ongeveer 80 eigen boeren. Naar schatting – A-ware noemt nooit exacte getallen - zijn er begin 2019 al ruim 500 melkveehouders rechtstreeks verbonden aan A-ware. Dat is exclusief de circa 125 melkveehouders met 110 miljoen kilo melk van leveranciersvereniging NoorderlandMelk. Directeur Klaas de Jong zegt dat met de komst van de melkveehouders vanaf andere fabrieken, het grootste deel van de 400 miljoen kilo benodigde

melk voor de nieuwe mozzarellaen roomfabriek is ingevuld. ‘Er is nog beperkt ruimte voor nieuwe melkveehouders. Hoeveel precies hangt af van de groei van de melkveebedrijven die nu al melk aan ons leveren. Melkveehouders moeten op een natuurlijke manier kunnen groeien. Wij vinden dat dit hoort bij vrij ondernemerschap.’

Stoppen met DMF De opmerking over vrijheid in groeiruimte van De Jong kan niet los worden gezien van de ontwikkelingen bij Royal FrieslandCampina (RFC).

De zuivelcoöperatie legt vanaf 2019 beperkingen op aan de groei van individuele melkveebedrijven, door boeren te korten op de melkprijs voor melk boven een bepaalde referentie.

Het is een belangrijke reden dat er op 1 maart 2019 een paar honderd melkveehouders overgaan van RFC naar A-ware. De melkveehouders brengen gemiddeld 1,25 miljoen kilo melk met zich mee. Dit is genoeg melk om per 1 maart 2019 te stoppen met het kopen van melk uit de Dutch Milk Foundation (DMF), zo stond te lezen in Veeteelt.

Het laatste wil

De Jong niet bevestigen. 'Ik kan daar geen uitspraken over doen.'

Ook de melkprijs van A-ware ontwikkelt zich de goede kant op voor melkveehouders. Aanvankelijk betaalde de zuivelverwerker een melkprijs 1 cent boven DOC Kaas. Dat was enkele centen beneden het niveau van FrieslandCampina. In 2017 veranderde dit en lagen de melkprijzen van beide ondernemingen dicht bij elkaar, met name op de melkveebedrijven met veel melkvolume. Dit jaar is tot dusverre sprake van een spannende nek-aannek-race tussen beide ondernemingen.

De vraag rijst of A-ware niet tijdelijk boven de markt betaalt om boeren te lokken om daarna weer terug te gaan naar een lager uitbetalingsniveau.

De Jong glimlacht en noemt het een prikkelende vraag. ‘Maar ik kan je zeggen dat we met onze eigen A-ware melkprijssystematiek ook in de toekomst een marktconforme melkprijs uit blijven betalen. De melkveehouders hebben ons misschien nodig, maar wij hebben hen net zo goed nodig. Het moet voor beide partijen een win-winsituatie blijven.’

Fonterra belangrijke partner Enthousiast toont De Jong de maquettes van de nieuwe mozzarella- en roomfabriek. Hij vertelt dat A-ware de investering in de mozzarella- en roomfabriek volledig zelf doet. De markt voor mozzarellakaas groeit sterk.

'Dat is de reden dat wij voor mozzarella graag een eigen fabriek willen hebben.’

De Nieuw-Zeelandse zuivelcoöperatie Fonterra neemt de investering

1

3

14

2018

1,6 MILJARD KILO MELK in de extra benodigde capaciteit voor de weiverwerking voor haar rekening.

Fonterra heeft een wereldwijde klantenkring voor mozzarrellakaas en neemt ook een groot deel van de room af die in de nieuwe fabriek wordt geproduceerd. Dat geldt ook voor de kaaswei. ‘De Jong spreekt van een zorgvuldig voorbereide uitbreiding.

‘Mede dankzij het partnership met Fonterra is de afzet van de mozzarella al geregeld, ook voor de lange termijn.’

Vijf melkstromen A-ware heeft inmiddels vijf verschillende melkstromen. De gangbare melkstroom gaat in de kaas voor internationale klanten. De weidemelk is vooral bestemd voor de Nederlandse markt. In april maakte het bedrijf bekend te starten met A-ware Boerderijmelk. Weidegang is voor deze melkstroom geen vereiste.

Wel moeten melkveehouders die hier aan meedoen VLOG-gecertificeerd zijn. Ook zijn er extra eisen op gebied van dierenwelzijn, diergezondheid en huisvesting. De melkveehouder moet bijvoorbeeld deelnemen aan het duurzaamheidsprogramma A-ware duurzaam, groene stroom gebruiken en iedere koe voldoende ruimte en een comfortabele ligplek bieden. Deze melk gaat naar Europese klanten. A-ware betaalt boeren voor deze melk een premie van € 1,25 per 100 kilo melk.

Deze komt bovenop de toeslagen voor kwaliteit, duurzaamheid en kwantum.

‘Melkveehouders die aan

deze melkstroom meedoen, kunnen zo in totaal dezelfde premies ontvangen als hun weidende collega’s’, zegt De Jong.

Ongetwijfeld de meest besproken melkstroom van dit jaar is de A-waremelkstroom voor Albert Heijn. De melk in dit programma wordt verwerkt in dagverse zuivelproducten en kaas die exclusief aan Albert Heijn worden geleverd. Voor deze melk – waar gras,

‘WIJ ZULLEN ONZE BOEREN NIEUWE IDEEËN, MELKSTROMEN OF KANSEN IN DE MARKT BLIJVEN VOORLEGGEN’ grondgebondenheid, kruidenrijk land, biodiversiteit en veel ruimte per koe centraal staan - betaalt A-ware haar melkveehouders een plus van € 3 per 100 kilo melk. ‘Ook hier geldt weer dat deze premie bovenop de overige premies komt. Voor een melkveebedrijf met 1,1 miljoen kilo melk kan het totaal aan premies oplopen tot € 6,50 per 100 kilo melk.’ Tot slot is er een kleine stroom aan biologische melk, die zowel in Nederland als in het buitenland wordt verkocht.

melkveehouder vrij is om te boeren op een manier zoals hij dat zelf graag wil. ‘Zo bieden we melkveehouders de mogelijkheid om deel te nemen aan een melkstroom die het beste aansluit op zijn bedrijf. Ons salesteam heeft de opdracht om voor elke specifieke melkstroom passende afzet te vinden.

De meerwaarde wordt dus volledig gerealiseerd in de markt. Wij kennen geen herverdeling van melkgeld of inhoudingen op stroom A om uit te keren in stroom B.’ A-ware is volgens De Jong tegen het eenzijdig opleggen van extra verplichtingen anders dan KKM. ‘Wanneer er bovenwettelijke eisen worden gevraagd op het erf moet de melkveehouders er extra voor betaald krijgen. Zo simpel is het.’ De Jong sluit zeker niet uit dat er in de toekomst nog nieuwe melkstromen bijkomen. Hij stelt dat A-ware de komende jaren sterk in beweging blijft.

‘Wij zullen onze melkveehouders nieuwe ideeën, melkstromen of kansen in de markt blijven voorleggen.’

Vrij om te boeren Het uitgangspunt van A-ware, zo stelt De Jong, is dat elke

2

1

De bestaande kaasmakerij aan de A7 bij Heerenveen.

2

De tweede kaasproductielijn gaat in januari 2019 draaien.

3

De nieuwe mozzarella- en roomfabriek van Royal A-Ware.

Klaas de Jong 2018

15

DE

AG

RA TOT Z RIS I CH ENS O ES CH P OU W

JOU

RE!

202

dat levert onder de streep meer op!

1

Beperkt ammoniakemissie in stal en op land. Zorgt voor homogenere drijfmest.

2

De door AgriMestMix gekweekte micro-organismen in de mest, zorgen voor een beter bodemleven en gezonde plantengroei.

3

De plant neemt hierdoor makkelijk spoorelementen op, en beschikt over een beter benutbaar eiwit.

Professionals kiezen voor kwaliteit

AgriMestMix is een product van:

HIEMSTRA

SILO- EN VIJZELMONTAGE Het adres voor: • nieuwe en gebruikte kunstmest- en veevoersilo’s • reparatie van uw silo en vijzel • montage van vijzels d1 k stan • silo verplaatsen Bezoe De Krome Sâne 1, 8491 PE Akkrum Tel. 0566-651230 of 06-22454674 - fax 0566-652394 Hiemstra - AS Joure 2014.indd 1

8-9-2014 14:48:33

DE NIJBORG AGRI

B.V.

Voor levering en montage van: - silo’s

- calffeeder

- vijzels

- boxvuller

- stalinrichtingen - ventilatiegordijnen

Renswoude info@nijborgagri.nl 16

2018

Tel. 0318-572923 www.nijborgagri.nl

2018

17

NIEUW!

DeLaval VMS V300

Bezoek on de Agra s op rische Schouw , Joure , stand n r. 6!

TM

Vooraf vastgestelde servicekosten

Spray raakt

99

%

van de spenen

10

%

Hogere capaciteit

Tot wel

50% sneller aansluiten

99,8% Aansluit-

Meer dan

3500kg melk per dag

resultaat DeLaval VMSTM V300 wordt standaard geleverd met de DelPro Companion app. Ontdek nu alvast wat deze app voor u kan betekenen. Scan de QR-code voor een demoversie uit de Google Playstore voor Android toestellen.

Meer informatie over VMSTM V300 bij uw DeLaval dealer of op www.delaval.com

DeLaval Noord Sneek - 0515 417 615 2018 18 www.delaval.com

Wynsma Mechanisatie B.V. Leeuwarden - 058 266 15 55 www.wynsmamechanisatie.nl

REPORTAGE

MEER MELK UIT EIGEN GRAS

Herman en Sjoukje Flapper uit Wergea zijn vorig jaar overgestapt op het voerconcept TMR Constant van Agrifirm. Het vochtige en goed gemengde rantsoen voorkomt selectie aan het voerhek en doet de opname en de productie stijgen.

• Tekst en foto: Bouke Poelsma

'Ik vond het best wel eng om zoveel water bij te mengen. Zo heb ik het vroeger niet geleerd.' Herman Flapper (42) moest afgelopen najaar behoorlijk wennen aan de 'tegennatuurlijke' overstap op TMR Constant. Maar de gedreven ondernemer raakte al snel overtuigd van het voerconcept. 'We zien geen selectie en strijd meer aan het voerhek. Dat zorgt voor rust in de stal en een koppel die egaler functioneert', aldus Flapper, die bovendien de voeropname zag stijgen en de productie toenemen. De 180 melkkoeien gaven voorheen 30 liter per dag. Sinds de overstap op de andere manier van voeren ligt de productie boven 32 liter per koe per dag. De krachtvoergift is 6 kilo per koe per dag. Flapper: 'We voeren met TMR Constant 2 kilo krachtvoer minder dan een jaar geleden, toen we alleen TMR voerden.'

Flapper melkt drie keer per dag en voert tweemaal daags. Hij werkt protocollair en gestructureerd. Dat is een belangrijke succesfactor, aldus Sjoukje Flapper.

'Mijn man Herman is bereid om iedere dag hetzelfde te doen. Dat klinkt saai, maar de lol zit hem in het feit dat het resultaat oplevert.'

Rantsoen jaarrond gelijk Flapper voert jaarrond hetzelfde

rantsoen. Dat bestaat uit maismeel, soja, bestendig soja, bierbostel, mais, kuil én water.

De benodigde hoeveelheid water is bedrijfsspecifiek en is afhankelijk van het drogestof percentage van het ruwvoer en de aanvullende voercomponenten. Bij Flapper gaat het om meer dan 20 liter per koe per dag. Tijdens de warme zomerdagen mengde hij de voerproducten met extra water. Het rantsoen bleef koel, fris en smakelijk. 'Ik had broeiremmers besteld, maar die heb ik niet eens gebruikt.'

Mengwagen grondig reinigen Flapper vult de mengwagen met krachtvoer (in meelvorm), bierbostel en mineralen, om er vervolgens water bij te doen. Dit mengsel laat hij circa acht uren inweken. Daarna voegt hij kuil en mais toe en mengt hij de producten minimaal een half uur. Een schone en goed werkende mengwagen is van cruciaal belang. Flapper maakt de mengwagen één keer per maand grondig schoon. 'De messen moeten scherp zijn.

Kijk samen met je voeradviseur naar eventuele verborgen gebreken', zo zegt hij. Het laden, mengen en voeren kost hem 1,5 uur per dag. 'Maar ik kan tijdens het mengen ook ander werk doen.'

De kwaliteit van de kuil is volgens hem de belangrijkste succesfactor. Hij maait kort en ziet bij 2.500 kilo drogestof per hectare geen reden nog veel langer te wachten met maaien. 'In de maand mei heb ik de eerste en tweede snede gekuild. De eerste kuil bevatte minimaal 950 VEM en 200 gram ruw eiwit per kilo drogestof', zo zegt Flapper, die stuurt op een deeltjeslengte van 2,5 centimeter om het gras optimaal te verdichten. Hij heeft het inkuilproces strak georganiseerd, met als doel het gras na het maaien binnen acht tot hooguit 24 uur onder zeil te hebben.

'Onze maaicapaciteit is 8 tot 10 hectare per uur. We schudden en kneuzen niet, om het verlies te beperken.' Flapper wil een smakelijk en vochtig product inkuilen. Het percentage drogestof van de graskuil moet wat hem betreft onder 36 blijven. 'Voorheen wilde ik een droog en structuurrijk product in de kuil. Nu zet ik in op nat en kort.'

Cijfers motiveren Herman Flapper slaagt er in een energierijk en smakelijk product aan zijn dieren voor te schotelen. De cijfers wijzen het uit. 'Voor ons is dit een passende werkwijze om meer te melken van eigen ruwvoer. Met 180 koeien gaan we weer op naar 2 miljoen liter op jaarbasis. Voorheen hadden we daar twintig koeien meer voor nodig', aldus Flapper, die rond de jaarwisseling overstapt van een 2x10 rapid exit op het werken met drie melkrobots.

Herman Flapper pompt water vanuit een kleine tank in de mengwagen.

2018

19

ACHTERGROND

DROGE ZOMER ZET MELKVEE

Na een lange, warme en vooral droge zomer lopen de koeien weer buiten en zijn de maaimachines en balenpersen weer tevoorschijn gehaald. De ruwvoervoorziening van melkveebedrijven is echter behoorlijk verstoord. Wat is wijsheid? Een kwestie van goed rekenen, luidt het advies.

• Tekst: Ida Hylkema • Foto: Langs de Melkweg

Verdorde weilanden, koeien op stal en een snel oplopende prijs voor ruwvoer.

De zomer van 2018 zal niet snel uit het geheugen van agrarisch Nederland zijn verdwenen. Niet alleen in Nederland was het droog, maar ook in omliggende landen. Vooral Scandinavië had het zwaar te verduren. De afgelopen maanden zijn dan ook duizenden balen kuilvoer vanuit Noord-Nederland naar Noorwegen en Zweden gebracht.

Melkveehouders waren aanvankelijk blij dat ze van hun ruwvoervoorraad van vorig jaar afkonden, maar in de loop van de zomer sloeg te stemming om. ‘Er is nog wel aanbod, maar de prijs is twee keer zo hoog als vorig jaar. Toen betaalde je € 20 per ton kuilgras, nu beduidend meer’, zegt fouragehandelaar Karel van der Wal van Fa. Van der Wal Creil BV. Van der Wal verhandelt veel kuilgras naar het zuiden van het land en naar Zweden. De vraag vanuit Zweden blijft nog wel even

Na het ruwvoeroverschot van vorig jaar is het na de droogte nu zaak zoveel mogelijk gras van eigen land nog in te kuilen dit najaar.

20

2018

aanhouden, verwacht hij. ‘Daar is 40 procent minder opbrengst dan in andere jaren. In Noord-Nederland valt het wel mee met de krapte, zeker vergeleken met het oosten en zuiden van het land.

Behalve op de zandgronden zoals in Drenthe en Gaasterland, daar is veel snijmais mislukt.’

Melkveehouders zoeken naar alternatieven voor ruwvoer en komen onder meer bij gerstestro uit, merkt ook Van der Wal. Dit stro is bestemd voor jongvee en droge koeien om ruwvoer uit te kunnen sparen voor het melkvee. Het aanbod

aan stro is echter ook minder - onder meer door een lagere opbrengst in Denemarken – en daardoor loopt ook deze prijs op. ‘En je ziet nu ook dat stro en ruwvoer worden vastgehouden in de veronderstelling dat het later nog duurder verkocht kan worden.’

Groenbemester Veel hangt af van de nazomer. ‘Het gras herstelt zich op de meeste plaatsen verrassend goed. Het is nu zaak om de bemestingsruimte optimaal te benutten en nog zoveel mogelijk ruwvoer van je eigen land te halen’, zegt Gauke Adamse van fourage- en adviesbedrijf Weidse Blik in Joure. Een optie is om na de snijmaisoogst een groenbemester in te zaaien die dit najaar nog kan worden geoogst. ‘De snijmais is vroeg dit jaar, dus dan kun je eind oktober of begin november

HOUDERS AAN HET REKENEN nog gewas oogsten dat je kunt voeren aan je jongvee en mogelijk aan (droge) koeien. Mits het weer goed is natuurlijk, maar daar hangt alles van af. Dit geldt voor percelen waar volgend jaar weer snijmais op komt. In andere gevallen kun je gras zaaien na de snijmaisoogst en hier wellicht dit jaar nog een snee vanaf halen en volgend jaar een vroege eerste snee.’

Voer aankopen is een volgende optie, maar feit is dat zowel ruwvoer als stro en bijproducten dit jaar behoorlijk aan de prijs zijn. ‘Meet nu eerst eens op wat je echt nodig hebt’, adviseert Adamse.

‘En als je dan toch ruwvoer gaat aankopen, let dan goed op de kwaliteit.’

Andere producten dan ruwvoer voeren is ook een mogelijkheid en gebeurt ook al vaak. Natte bijproducten zoals aardappelvezels en perspulp bijvoorbeeld, al is dat aanbod ook krap.

‘Het aanbod is circa 50 tot 60 procent ten opzichte van vorig jaar en dat merk je weer aan de prijs’, zegt Adamse.

Ruwvoer is ook te besparen door het voeren van rustig krachtvoer, zoals bij het Kempensysteem.

Rekenen In alle gevallen is het een kwestie

van rekenen en de uitkomst daarvan verschilt per bedrijf. Hoe groot is de eigen ruwvoervoorraad, moet er veel grasland worden vernieuwd, maar ook: hoe komt het met de fosfaatrechten?

‘Driekwart van de boeren is wel met de ruwvoervoorraad bezig en een kwart maakt ook echt afwegingen om te gaan kopen’, zegt relatiemanager agro Rick Hoksbergen van Alfa Accountants en Adviseurs. ‘Een deel van de boeren dekt zich nu alvast in en koopt bijproducten of extra krachtvoer. Dat is waarschijnlijk te duur, maar je kunt het zien als een soort verzekeringspremie.

Als je zeker weet dat je moet kopen, dan heb je je ingedekt. Als je afwacht, betaal je later wellicht nog meer.’

Herwaardering ruwvoer Alfa Accountants en Adviseurs rekent met gemiddelde voerkosten van 18,4 cent per liter melk. Daarvan is 9 cent krachtvoer en bijproducten, 8 cent eigen ruwvoer en de rest mineralen en melkproducten. ‘Als je extra ruwvoer moet aankopen, gaan de voerkosten snel stijgen. Dat zie je momenteel vooral bij intensieve bedrijven. Extensieve bedrijven teren in op hun voorraad. Dat

zijn ook kosten, maar geen kasstroom.’

Is interen op je voorraad een kostenpost of is het mooi dat de kuil van vorig jaar is weggewerkt? Dat is de vraag waar accountants momenteel mee worstelen.

Hoksbergen: ‘Wat deze zomer wel duidelijk heeft gemaakt, is dat eigen ruwvoer anders gewaardeerd moet worden. Vorig jaar werd ruwvoer bijna beschouwd als afvalproduct omdat bedrijven veel te veel hadden. Dit jaar bewijst dat het ook anders kan. Dat is iets om over na te denken, ook bij de waardering van ruwvoer.’

Bij het aankopen van extra voer moet ook rekening worden gehouden met de liquiditeitspositie van een bedrijf. ‘25 procent van onze bedrijven zit op het randje met een kritieke opbrengstprijs van 36 cent of meer. Dan moet je goed uitkijken met extra uitgaven voor voer.’

Fosfaatrechten Koeien verkopen in plaats van voer kopen is ook een mogelijkheid, zeker als er ook nog te veel koeien op een bedrijf rondlopen met het oog op de fosfaatrechten. Toch valt het met het extra aanbod van slachtkoeien in Nederland nog wel mee, is de indruk van Adamse. ‘Het is minder extreem dan bijvoorbeeld in Denemarken, waar een wachtlijst bij de slachthuizen is.’

Hoksbergen: ‘Nu fosfaatrechten kopen plus extra voer plus soms ook nog extra mestafzet lijkt gekkenwerk, maar het gebeurt wel. Boeren kijken naar de lange termijn en hebben de melk nodig om genoeg omzet te genereren voor hun vaste lasten. Nu hard op de rem trappen en koeien verkopen als je boven je plafond zit lijkt logischer, maar die melk heb je er volgend jaar niet zomaar meer bij. Dat is voor sommige boeren een afweging om toch maar fosfaatrechten en extra voer te gaan kopen.’

De keuze van wel of geen voer te kopen wordt ook bemoeilijkt door de onduidelijkheid die er nog is over het verleasen van fosfaatrechten.

‘Wordt verleasen zonder afroming van 10 procent mogelijk, dan zullen sommige boeren daarvoor kiezen in plaats van duur voer aan te kopen’, stelt Hoksbergen.

2018

21

uw

Nie Tjalma boerenbemester:

• Kan achter elke tank aangebouwd worden; • Voldoet aan nieuwe bemestingsregels; • De ideale bemester als opvolger van de Tobroco; • Geen hef benodigd; • Snijmolen raakt niet verstopt.

Willem Ludema: 0620569745

Kalverbungalow

Handelsonderneming

Koehoorn

www.kalverbungalow.nl 06-45044141

kalfvriendelijk klimaat eenvoudig uit te mesten tot 8 kalveren

-Agrarische kwaliteitsproducten op maat-

ALLIMAX BOLUS, barbier kuilplastic LYTOPECT, Krypt-O-Stop KRYPT-O-STOP Lytopect, EN NOG VEEL MEER...

bel auke!

(06) 504 403 78 KOOP UW PRODUCTEN IN ONZE WEBSHOP! WWW.HANDELSONDERNEMINGKOEHOORN.NL www.handelsondernemingkoehoorn.nl

Wij zijn aanwezig op de Agrarische Schouw

Bezoek ons standnummer 315 316 en geniet van een lekkere bak koffie

Uw onafhankelijke gesprekspartner bij:

• Bedrijfsovername • Echtscheiding • Samenwerken

Bearsterdyk 48 9025 BR Bears t. 058 2519724

Schoterlandseweg 40 • Oudehorne• tel. 0513-541214 www.kuperus.org • info@kuperus.org Kuperus Oudehorne - AS Joure 2014.indd 1

m. 06 15840317 e. trukezeinstra@planet.nl i. www.trukezeinstra.n

8-9-2014 10:35:43

FISCAAL | JURIDISCH | FINANCIEEL ADVIES

kijkt verder dan de cijfers

Wij verzorgen uw boekhouding voor een vast & scherp tarief per jaar













22

2018

t Ontmoe e ons op d Schouw

Compleet pakket, aan te vullen met o.a.

• Mineralenboekhouding • Bedrijfsplannen en prognoses • Advies

www.woldendorp.net

DE POSITIEVE RFC-BLIJVER

‘HANDEN DICHTKNIJPEN MET DEZE PLANNEN’

Naam: Erik Hofman (32) Plaats: Dwingeloo Bedrijf: Houdt in maatschap met ouders Jan en Roelien 200 koeien, 120 stuks jongvee, 1,8 miljoen liter melk op 85 hectare grond Keuze: Positief over beteugelen van groei in melkaanbod

• Tekst: Sjoerd Hofstee • Foto: Langs de Melkweg

‘Al meerdere jaren spiegelen de RFC-bestuurders ons voor dat op de laatste 30 procent van de melk verlies wordt geleden. Een minder snelle groei van de melkplas helpt vast en zeker de melkprijs beter in de benen te houden. Nederlandse boeren, wij inclusief, doen altijd hun best om een paar liter meer uit een koe te trekken. De rem moet er dus op, want alleen het fosfaatrechtenstelsel is daarvoor niet afdoende.’

‘Ik ga in principe naar alle fabrieksvergaderingen.

Anders kun je slecht meepraten, vind ik. Dit voorjaar was het knap rumoerig kun je wel stellen. Veel te negatief vind ik, al snap ik het voor een aantal ook wel. Als je net nu groeistappen hebt gepland en je eigen fabriek roet in het eten gooit, is dat zuur. Maar voor heel veel boeren geldt dat niet. Bovendien mogen we allemaal sowieso 1,5 procent per jaar groeien. Dat er niets meer mogelijk is, klopt dus gewoonweg niet. En dat RFC met deze plannen op de stoel van de ondernemer gaat zitten, vind ik ook niet. De coöperatie moet inspelen op de wensen uit de markt. Als leden krijgen we voldoende kansen om daarop in te spelen.’

‘Misschien heb ik makkelijk praten. Wij hebben de stal vol en vorig jaar kochten we reeds fosfaatrechten bij om de verplichte teruggang in het stuks vee, door het fosfaatreductieplan, op te heffen. Wij doen al het werk zelf en houden zo de kosten laag. Met de huidige melkprijs verdienen we dan ook prima. Groter hoeft van mij niet, het loont ook niet.'

‘Ik hoor sommige van mijn kritische collega’s ook wel roepen dat de RFC-bestuurders zakkenvullers zijn. Dom praat, vind ik. De meeste die dat roepen weten er weinig van en nemen zelf niet de verantwoordelijkheid van een bestuursfunctie.’

‘Natuurlijk maak ik mij ook wel zorgen over hoe het momenteel loopt. De halfjaarcijfers waren beslist tegenvallend. Maar bij elk bedrijf loopt het soms wat beter en dan weer wat minder. Dat is bij de coöperatie niet anders dan bij ons als melkveehouders op het eigen erf. Daar moeten we niet meteen van in paniek raken, lijkt mij.’

2018

23

STANDHOUDERSLIJST

2018 STAND Naam LAAN 1 Hiemstra Silo & Vijzelmontage 2 Rabobank - ZWF 3 Remon Waterbehandeling B.V. 4 t Hasker Assurantiekantoor/Regiobank Oudehaske 5 Duynie B.V. 6 De Laval-Noord 7 Weidse Blik 8 Lely Center Noord 9 Melkveetechniek de Jong en Bosch Hit B.V. 10 Mechanisatie Franeker 11 Rienk kantoor & Inrichting B.V. 12 Abiant Uitzendgroep 13 Hoekstra Fourages b.v.

14 Gezamelijke Gea Westfalia dealers 15 ABZ Diervoeding 16 Farm Service B.V. 17 Melktec. B.V. 18 Dak en Gevelbeplating De IJzeren man b.v.

19 Mezutec waterzuiveringssystemen BV 20 Speerstra Feed Ingredients B.V. 21 Topteam Agrarische Verzekeringen 22 De Haan Advocaten en Notarissen 23 Piersma & van der Ven BV 24 UnivĂŠ Dichtbij 25 ATW Friens 26 Zonderland Machinehandel BV 27 Van Balen Boekhoudburo B.V. 28 Nordwin College 29 Flynth adviseurs en accountants 30 De Blaauw Heerenveen 31 AB Vakwerk 32 Semex Holland B.V. 33 Eurofins Agro 34 MBS Plaagdierbeheersing & Advies V.O.F 35 Servicebedrijf Jan Castelein 36 Van der Zee Joure 37 Poffertjeskramen R.P. Klooster V.O.F. 38 Fosfaatrecht.nu 39 H2 Oostra B.V. 40 Meinderts Wergea B.V. 41 LMB Gerlsma B.V. 42 Martien Visser Mechanisatie 43 Veenema Olie Chemie Energie 44 Agri Vastgoed 45 ABN AMRO Bank N.V. 46 Alfa Accountants en Adviseurs 47 Accon Avm Adviseurs en accountants 48 Ceres Techniek 49 Hoogland B.V. 50 De Boer Drachten 101 Broekveldt B.V. 102 Omrin Bedrijfsafval 103 Foeke Visser fourages en kunstmest B.V. 104 Royal A-ware 105 gezamenlijke Fryske CLAAS Dealers 106 Agrifirm 107 Dairy Valley 108 Xsires Crossbreeding B.V. 109 Ditoil 110 Agriteam International 111 Comfort Koe / Betonbedrijf Deinum 112 Fa. van der Vegt 113 Bosch Beton 114 Ten Brinke bv 115 N. van Staveren B.V. 116 Heemskerk B.V. 117 Wiersma Olie & Techniek BV 118 Man & Mach 119 CRV 201 Runia Fourage B.V. 202 Rinagro B.V./H.O. Joustra V.O.F. 203 Bosma Agri Shop 204 Fabiton B.V. 205 Stalzicht 206 Handelsonderneming Koehoorn 207 Jan Hoogland Mechanisatie 208 Gezamelijke Case-IH - Stey dealers

24

2018

Plaats Akkrum Sneek Marum Oudehaske Alphen a/d Rijn Sneek Joure Heerenveen Gorredijk Franeker Joure Joure De Blesse Sint nicolaasga Nijkerk Leeuwarden Leeuwarden Joure Zuidwolde Eesterga Wommels Leeuwarden Ouwster-Nijega Heerenveen Friens Joure Jellum Leeuwarden Joure Heerenveen Sneek Leeuwarden Wageningen Wolvega Scharnegoutum Joure Sint nicolaasga Sint nicolaasga IJhorst Wergea Nijland Joure Sneek leeuwarden Leeuwarden Leeuwarden Sneek Dokkum Leeuwarden Drachten Tynaarlo Heerenveen Heeg Heerenveen Tijnje Apeldoorn Leeuwarden Grou Waalwijk Leeuwarden Wjelsryp Scherpenzeel Kootwijkerbroek Creil Emmeloord Diessen Oudehaske Drachten Arnhem Nijemirdum Piaam Sint nicolaasga Leeuwarden Lytsewierum Katlijk Joure Joure

STAND Naam LAAN 209 KI Kampen 210 EBI en EJB Bouwstra installaties 211 W.H. van der Heide 212 Hofstra dak en wand BV 213 Bijlsma & van der Linde Agro Advies 214 MAMMUT Nederland 215 Agrimax.nl 216 W&H Smedes 217 Fa. van der Wal Creil B.V. 218 Friesland Campina 219 Van der Woude Adviesbureau 220 AquaXl 221 Bout Advocaten 222 Melbo's Place 223 Reitsma's Handelsonderneming 301 Bos Mechanisatie bv 302 Broekens Gorredijk B.V. 303 Hooghiemstra Hardegarijp bv 304 Rosier Greidanus B.V. 305 Opstal agrarisch huisvestingsadvies 306 KI Service ZWF 307 Melkcontrole Nijland 308 Reproplus NWF + NH 309 Van Kammen Tenten & Catering 310 De Heus voeders bv 311 Akkerman Mechanisatie 312 Constructie bedrijf Dedden B.V. 313 Dijkstra Mechanisatie - Qmac machines 314 Tjitte de Wolff CV 315 Kuperus Oudehorne BV 316 Vof Sietse Jorna 317 Gebr. Fuite BV 318 Aeres Hogeschool Dronten 319 De nijborg agri B.V. 320 Trex Beton en Asfalt 321 Agrivesta Turkstra en Agrivesta Bijlsma B.V. 322 Van der Veen & Kromhout registeraccountants 323 Afmitech Friesland B.V. 324 Kalfsupport 325 Sipo Schapenadvies 326 ikwilasbestvrij.nl 327 Agridek 328 Countus accountants & adviseurs 401 Deelstra Jansen administratie en advies 402 Bouwbedrijf Lont B.V. 403 Tellus Tigra 404 PAS mest opslagsystemen 405 Woldendorp B.V. 406 Fieten olie 407 LMB D. kuipers B.V. 408 Veenstra Bakkeveen vd Bos Drachten 409 Groenoord Ag&Turf B.V. 410 Autobedrijf Tolsma 411 Haye Bethlehem 412 Bio Enterprise 413 Ausma Vorkheftrucks BV 414 v.d. Belt Agri Service B.V. 415 Yntema Installatietechniek 416 Agri Nutrition B.V. 417 Farm Supply 418 Joost Visser Infra bv 419 Timac Agro Nederland B.V. 420 MS Schippers 421 Alderse Baas Advocaten 422 Schrijver stalinrichting 423 Agriland assurantieadvies B.B. 424 Agricomfort 425 Valtra Dealers 426 EM Agriton 427 Eternit BV 428 Agriplaza B.V. 429 Proflex Betonproducten 430 F.S. Andela 431 NNRD 432 S. Tjalma BV

Plaats Dalfsen Sloten Surhuisterveen Katlijk Haulerwijk Tijnje Folsgare Sumar Creil Amersfoort Nieuwehorne Oosterwolde Groningen Oudeschoot Joure Easterein Gorredijk Hurdegaryp Winsum Oudehorne Mirns Nijland De Rijp Oosternijkerk Ede Sintjohannesga Willemsoord Sondel Tjerkgaast Oudehorne Wurdum Genemuiden Dronten Renswoude Joure Houtigehage Gorredijk Joure Gramsbergen Nijland Scharsterbrug Swichum Joure Leeuwarden St. Annaparochie Donkerbroek Drachten Bedum Hollandscheveld Greonterp Bakkeveen Groningen Exmorra Wolvega Vroomshoop Heerenveen Donkerbroek Wons Doetinchem Sintjohannesga Heerenveen Rotterdam Bladel Joure Broekland Leeuwarden Joure Harlingen Noordwolde Goor Tynaarloo Mill Wommels Drachten Oldekerk

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: DEZE SCHOUW WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Voor al uw: stalinrichting, waterleiding, ventilatie, verlichting, elektriciteit en betonwerk in uw rundveestal

Wjelsryp 06 - 10 52 13 22

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Joure 06 - 83 20 11 21

Comfort Koe bord 50x100.indd 1

16-05-12 11:25

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

AGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Deze schouw wordt mede mogel GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mo

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR

CRV SCHR SCHARNE

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVER

CRV SCH SCHA TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM De IJzeren Man DAK- & GEVELBEPLATING

Plattegrond Agrarische Schouw Joure, 27 september 2018

Aanvoerroute goederen Evenemententerrein en Haventerrein

Vrije uitrit

EHBO

Evenemententerrein

Podiumterrein Toilet

Hoofd Ingang

DE plein

T

T

1

Haventerrein

Laan

T

T

Ingang Tolhuisweg

Bergterrein

2018

25

ELEKTRISCHE KLAUWBEKAPBOXEN

BEZOEK ONS OP STANDNR. 316 VOOR DE SPECIALE AANBIEDING Friesch Dagblad Landbouwbijlage

Nu kan ik pas écht met m’n koeien bezig zijn

Slim boeren is een keuze, neem contact op met het Lely Center bij jou in de buurt.

Lely Center in Heerenveen Noord Nederland t 0513 631 677 i www.lelycenter.com/heerenveen

2018

26-05-16 11:34

gevestigd op het fraaie landgoed Epema State te Ysbrechtum.

Rentmeesterskantoor Van Eysinga Oostra c.s.teisYsbrechtum. één van de grootste gevestigd op het fraaie landgoed&Epema State beherende rentmeesterskantoren van Noord-Nederland. Ons kantoor is gevestigd op het fraaie landgoed Epema State te Ysbrechtum.

Het loopt gewoon goed en ik merk nu dat ik veel meer aandacht schenk aan m’n koeien.

Dat zorgt uiteindelijk ook voor meer melk. De jongens van het Lely Center helpen ons daar prima bij.

26

185401336_VdVK_Adv_Kritieke_melkprijs_210x297.indd 1

Rentmeesterskantoor Van Eysinga & Oostra c.s. is één van de grootste Rentmeesterskantoor Van Eysinga & Oostra éénde van de grootste Rentmeesterskantoor Van Eysinga & Oostra c.s. isc.s. éénisvan grootste beherende rentmeesterskantoren van Noord-Nederland.

Ons kantoor is Rentmeesterskantoor Van Eysingavan &van Oostra c.s. is één van grootste beherende rentmeesterskantoren Noord-Nederland.

Ons kantoor is beherende rentmeesterskantoren Noord-Nederland.

Onsde kantoor is gevestigd op het fraaie landgoed Epema State te Ysbrechtum. beherendeop rentmeesterskantoren van Noord-Nederland.

Ons kantoor is gevestigd het fraaie landgoed Epema State te Ysbrechtum.

Jouw melk- en voerexperts altijd dichtbij

NL17026-LC branding-adv_BezigZijn_April-131x192.indd 1

ons op Bezoek 322 standnr.

06-04-17 11:54

Rentmeesterskantoor Van Eysinga & Oostra c.s. is één van de grootste Wij zijn specialisten in: beherende rentmeesterskantoren van Noord-Nederland. Ons kantoor is Wij zijn zijnspecialisten specialisten in: Wij oponroerende het fraaiein:landgoed •gevestigd Beheer van goederen Epema State te Ysbrechtum.

•• Beheer Beheervan vanonroerende onroerende goederen goederen • Aanen verkopen Wij zijn specialisten in: • AanAan- en enverkopen verkopen procedures • Beheer• Bestuursrechtelijke van onroerende goederen • Bestuursrechtelijke procedures • Bestuursrechtelijke procedures • (Erf)pachtzaken • Aan- en verkopen • (Erf)pachtzaken •• Ruilverkavelingszaken (Erf)pachtzaken • Bestuursrechtelijke procedures • Ruilverkavelingszaken •• Taxaties Ruilverkavelingszaken www.vaneysinga-oostra.nl • (Erf)pachtzaken • Taxaties www.vaneysinga-oostra.nl • Beleggingen Taxaties Postadres: www.vaneysinga-oostra.nl • Beleggingen • Ruilverkavelingszaken Postbus 254 • 8600 AG Sneek Postadres: •• WOZ-procedures Beleggingen Postbus 254 • 8600 AG Sneek • WOZ-procedures Postadres: Bezoekadres: • Taxaties ordening Postbus 254 8600 AG Sneek Epemawei 8Bezoekadres: • 8633 KS •Ysbrechtum www.vaneysinga-oostra.nl ••• Ruimtelijke WOZ-procedures Ruimtelijke ordening Epemawei 8 • 8633 KS Ysbrechtum • Beleggingen • Planschade en Tel. 0515-238700 •Bezoekadres: Fax 0515-238701 Postadres: •• nadeelcompensatie Ruimtelijkeenordening Planschade E-mail: info@vaneysinga-oostra.nl Epemawei • AG 8633 KS Ysbrechtum Tel. 0515-238700 •8Fax 0515-238701 Postbus 254 • 8600 Sneek • WOZ-procedures nadeelcompensatie E-mail: info@vaneysinga-oostra.nl • Planschade en Tel.Bezoekadres: 0515-238700 • Fax 0515-238701 nadeelcompensatie • Ruimtelijke ordening info@vaneysinga-oostra.nl EpemaweiE-mail: 8 • 8633 KS Ysbrechtum

• Planschade en nadeelcompensatie

Tel. 0515-238700 • Fax 0515-238701 E-mail: info@vaneysinga-oostra.nl

Kunt u uw dieren 24/7 in het oog houden? Ovalert neemt u werk uit handen en brengt rust in de stal. De sensoren monitoren uw koeien 24 uur per dag. Tochtdetectie met geĂŻntegreerd stieradvies en begeleiding door de CRVvruchtbaarheidsadviseur zorgt voor gemak en betere vruchtbaarheidsresultaten. Om de gezondheid van uw veestapel te monitoren is de nieuwe gezondheidsmodule onmisbaar. U ziet snel welke dieren extra aandacht nodig hebben. De opstartcoach, een ervaren dierenarts, helpt u persoonlijk op weg met Ovalert Gezondheid. Ovalert is uw zesde zintuig voor een beter resultaat.

BETTER COWS | BETTER LIFE

Optimale tochtdetectie, betere vruchtbaarheidsresultaten NIEUW: gezondheidsmodule Meer grip op gezondheid Meer tijd, minder zorgen

CRV4ALL.NL 2018 27

Verbeter uw rendement!

Duynie is gespecialiseerd in hoogwaardige, vochtrijke diervoeding afkomstig uit de levensmiddelenindustrie en bio ethanolindustrie. Wij leveren producten zoals bierbostel, perspulp, aardappelstoomschillen, maïsgluten en tarwegistconcentraat. www.duynie.nl

info@duynie.nl

T: 0172 460 606

HEALTHY ANIMALS – HIGH PROFITS •

Gefermenteerde gist, ter verhoging van de voerefficiëntie en diergezondheid

•

Pensbestendig gefractioneerd vet, voor verhoging van melkvet en melkproductie

•

Pensbestendige choline, voor een soepele transitieperiode en betere vruchtbaarheid

•

Langzaam vrijkomend ureum, voor een hogere productie microbieel eiwit

speerstra.com Postbus 160 | 8530 AD Lemmer | T +31 (0)514 569 001 | F +31 (0)514 569 002 | E mail@speerstra.com

28

2018

PRODUCTNIEUWS BIJPRODUCTEN AUTOMATISCH AFDEKKEN Als grondlegger nam maatschap Bosch in Swichum ruim achttien jaar geleden 's werelds eerste automatische afdeksysteem voor gras- of maiskuil in gebruik. De tijd staat niet stil en met hun bedrijf Agridek introduceerden ze meerdere types systemen.

Nu is het tijd voor een nieuwe innovatie op dit gebied: het automatisch afdekken van bijproducten.

De vraag uit het veld neemt toe, vandaar dat we zijn gaan puzzelen’, vertelt Jan Sake Bosch van Agridek.

‘Bijproducten komen vaak in kleinere porties en worden meestal sneller gevoerd. Het kleed moet dan veel vaker open en dicht. Bovendien liggen bijproducten niet altijd even mooi vlak in de kuil zoals gras of mais dat aangereden wordt. Daarom is het afdekkleed dat we gebruiken van een ander, steviger materiaal dat ook extra zuurbestendig is.’

Het afdeksysteem voor bijproducten wordt op de sleufsilowand geplaatst en kan zelfstandig rijden en oprollen.

Dit najaar wordt de eerste versie in gebruik genomen bij Albrecht Finnema in Warstiens.

Die bouwt de sleufsilo in een kapschuur om zo ook meteen opvang van perssappen beter te kunnen regelen.

PENS STIMULEREN VOOR BETERE WEERSTAND Herman Lenes en zijn broer Rudolf melken in Vegelingsoord 190 koeien.

De broers zagen hun koeien wel eens wat dun op de mest.

Dat ondermijnt de productie en gezondheid van de dieren.

Toen ForFarmers in juni op de markt kwam met het middel Pens Stimulator+, waren ze dan ook meteen bereid dit uit te proberen. Van het product, dat een gistcultuur bevat die het immuunsysteem stimuleert, gaat dagelijks een zakje van 20 kilo in de mengwagen. Dat is ruim 100 gram per koe per dag.

Nu ze het enige maanden

gebruiken, is Lenes erg tevreden. ‘De koeien zijn homogener op de mest, we hebben erg weinig mastitis, de melkproductie hielden we met de warmte goed op peil en de loop op de robot bleef de hele zomer goed. Of dat allemaal aan de Pensstimulator toe te schrijven is, is natuurlijk de vraag. En gratis is het ook niet. Het kost zo’n 12 cent per koe per dag. Maar de weerstand van de koeien is goed en daarom zegt ons gevoel: dit spul helpt en rendeert.’

‘UNIEKAAS GEEFT DOC EXTRA UITSTRALING’ Het aloude kaasmerk Uniekaas werd vorig jaar ingelijfd door DOC Dairy Partners (DDP). Met Uniekaas haalde DDP, onderdeel van DMK, de directe binding tot de hele kaasketen in huis voor DOC Kaas.

‘Bij de twee productielocaties van DOC Kaas in Hoogeveen worden al jaren mooie kazen gemaakt. Omdat de focus op produceren lag, waren er derden nodig voor het rijpen en verpakken’, zegt DDPdirecteur Ron Krekels. ‘Echter met Uniekaas hebben we nu ook het rijpen en verpakken in eigen beheer en verhandelen we zelf merkkazen vanuit eigen huis.’

Volgens Krekels vraagt de markt in binnen- en buitenland om creatieve smaakvolle nieuwe

invullingen. ‘De receptuur van Uniekaas is sinds de overname vorig jaar, verbeterd en mede door de weidemelk van onze DOC Kaas-leden doet het merk ook qua smaak echt een stap voorwaarts. Het is prachtig om te zien hoe onze melkveehouders trots kunnen zijn op de kaas die van hun melk, in de productielocatie van hun coöperatie, wordt gemaakt. Uniekaas geeft DOC Kaas zo de verdiende extra uitstraling.’

ONLINE FOSFAATRECHTENHANDEL KOMT LOS De handel in fosfaatrechten gaat net als voorheen het melkquotum grotendeels via handelaren. Koper en verkoper bellen met de tussenhandel die vervolgens de zaken afhandelt. Dat zal ook grotendeels zo blijven, verwacht Leon Veltman van Fosfaatrecht.nu. Toch zet ook dit bedrijf bewust een online-platform op waarbij tussenkomst van een handelaar niet meer nodig is. ‘Vooral jonge melkveehouders vinden dat handig en transparanter. Als bijkomend voordeel van online handelen kun je stellen dat je speculatie door de handel ermee tackelt.’

Veltman licht toe dat het online-platform laagdrempelig werkt. ‘Je vult wat basisgegevens in en kunt dan aanbieden of bieden. Voor elke kilo betaalt de verkoper een vaste vergoeding aan ons voor het platform en de

afhandeling.’

Registratie met KVKnummer en RVO-beschikking is, in tegenstelling tot andere online-handelsplatformen, bij Fosfaatrecht.nu niet nodig. ‘Wij willen het voor melkveehouders zo makkelijk mogelijk houden om mee te doen. Pas als er daadwerkelijk gehandeld wordt, vragen we meer informatie’, zegt Veltman. ‘Tot nu toe heeft dit nooit problemen opgeleverd.

Mocht ooit een partij toch voor de afspraken gaan omliggen, dan wordt de ander partij schadeloos gesteld.’

2018

29

De rubber specialist voor rundvee & jongvee

KOEMATRASSEN KOEMATRASSEN

ECORASTER

JONGVEE JONGVEEMATRASSEN MATRASSEN

WATERBEDDEN WATERBEDDEN

KUILPLAATRUBBER KUILPLAATRUBBER

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

U bent van harte welkom op stand 3 2 Agrarische Schouw te Joure

U bent van harte welkom op stand 3 Agrarische Schouw te Joure

MELKSTALRUBBER

LOOPPADRUBBER LOOPPADRUBBER

SLIJTSTRIPS SLIJTSTRIPS

De specialist voor in en om uw rundveestal Betonbedrijf Deinum Lytse Buorren 15 | 8842 LH Wjelsryp info@comfortkoe.nl | www.comfortkoe.nl info@betonbedrijfdeinum.nl | www.betonbedrijfdeinum.nl Roland Andringa: 0683 - 20 11 21 Tjibbe Thom Deinum: 0610 - 52 13 22

30

2018

UITVOERING: I-FEEDGOOD WEEGINRICHTING MET 15 PROGRAMMA’S / 2 X LOSDEUR / 2 X VIJZEL TWIN ECO / GROOTHOEK AFTAKAS WALTERSCHEID / BORDES MET TRAP

WIJ ZIJN U GRAAG VAN DIENST BIJ:

PEECON / AVANT ACTIE 0,99% / 36 MND 1,50% / 48 MND 1,99% / 60 MND

agrarische makelaardij taxaties fosfaatrechten verkoop woonboerderijen Eelke Turkstra 06 - 512 60 942 turkstra@agrivesta.nl

VRAAG NAAR DE VOORWAARDEN

BLAUWHUISTERLAAN 10 8658 LJ GREONTERP TEL. 0515-579357

Gerda Bijlsma 06 - 200 28 405 bijlsma@agrivesta.nl

www.agrivesta.nl

Gewas Gehakseld in een vierkante baal

06 - 53 40 68 74

WWW.DKUIPERS.NL INFO@DKUIPERS.NL

ARUMERWEG 95 8748 AC WITMARSUM TEL. 0517-533030

Kruidenrijk zaaizaad voor blijvend grasland • Droogteresistentie • Diep wortelend • Zeer smakelijk en gezond • Zonder kunstmest • Kostenbesparend

• Hoge productie • Hoge biodiversiteit • Werkt tegen maag-darmwormen • Bio verkrijgbaar • Grassen, klavers en kruiden

WWW.PUREGRAZE.COM INFO@PUREGRAZE.COM BEL ONS VOOR EEN GOED ADVIES: 0546-624005 2018

31

ACHTERGROND

UITSTEL BESCHIKKINGEN FOSFAAT

Duizenden melkveehouders verkeren momenteel in onzekerheid.

Zij weten nog niet op hoeveel fosfaatrechten ze precies kunnen rekenen. Het is onduidelijk hoe snel RVO deze melkveehouders gaat voorzien van een reactie op een bezwaarschrift of een beroep op de knelgevallenregeling.

• Tekst: Berrie Klein Swormink • Foto's: Marcel van Kammen, Steve Werblow

Eind mei meldde LNV-ministerCarola Schouten in een brief aan de Tweede Kamer dat bijna 6.000 ondernemers bezwaar hebben gemaakt tegen het aantal fosfaatrechten dat ze toegewezen krijgen. Dat betreft ruim een kwart van de in totaal 22.000 uitgereikte beschikkingen.

Daarnaast hebben ruim 2.400 melkveehouders een aanvraag ingediend om in aanmerking te komen voor de knelgevallenregeling in het kader van het fosfaatrechtenstelsel.

Schouten geeft in haar brief aan dat ze het belangrijk vindt dat ondernemers snel weten waar zij aan toe zijn. Maar de minister meldt er meteen bij dat snelheid niet ten koste mag gaan van het afleveren van goed werk. ‘In het belang van deze ondernemers moet

deze duidelijkheid wel op basis van zorgvuldigheid worden verschaft’, aldus Schouten.

Het is niet exact duidelijk hoeveel melkveehouders nog niet weten waar ze aan toe zijn. Volgens Netwerk GRONDig heeft zeker de helft van de 6.000 melkveehouders die een bezwaarschrift hebben ingediend tegen hun fosfaatbeschikking daar nog geen antwoord op gehad.

RVO wil niets kwijt De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), die de bezwaarschriften behandelt, wil niets zeggen over de stand van zaken rond de afwikkeling van bezwaarschriften. ‘Er zijn Kamervragen over dit onderwerp.

Deze krijgen voorrang hierin. De

verwachting is dat de minister de Kamervragen binnen enkele weken beantwoordt’, aldus een woordvoerder.

Ook veel melkveehouders die een beroep hebben gedaan op de knelgevallenregeling weten nog niet waar ze aan toe zijn.

Volgens Jan Breembroek van Flynth Adviseurs is het lastig om goed in beeld te krijgen hoe veel melkveehouders nog zitten te wachten op duidelijkheid.

Hij schat in dat RVO ver gevorderd is met het afhandelen van de ‘kleinere kwesties’. Bijvoorbeeld bezwaarschriften vanwege een afwijkend dieraantal of een afwijkende melkproductie. ‘De grotere knelgevallen en de zogenaamde IDL-bezwaren, ofwel Individuele Disproportionele Last, en ook de combinaties van beide zijn nog nauwelijks behandeld, weet Breembroek.

Meer geduld nodig Vanwege de lange weg die melkveehouders in deze situaties te gaan hebben, kan duidelijkheid nog wel even op zich laten wachten.

‘CONTINUÏTEIT EN ARBEIDSPLEZIER ONDER DRUK’ Melkveehouder Jorrit Postma in Longerhouw hoort tot de groep ondernemers die niet weet waar ze qua fosfaatrechten aan toe zijn. Postma bouwde een nieuwe stal tussen eind 2014 en begin 2015. Op 2 juli 2015, de peildatum voor fosfaatrechten, had Postma zijn stal nog maar halfgevuld. ‘Ik heb netjes ingezet op gefaseerde groei uit eigen aanfok. Dat wordt nu afgestraft. Als we voor de andere helft fosfaatrechten moeten kopen, heeft dat grote gevolgen voor de continuïteit van ons bedrijf’, zegt Postma.

Hij deed begin dit jaar na het ontvangen van de fosfaatrechtenbeschikking een beroep op de knelgevallenregeling.

Hoe het ministerie daarover beslist, weet de ondernemer nog niet.

‘RVO heeft ons na zes weken wachten een brief gestuurd dat de dienst nog maximaal zes weken extra nodig heeft om een beslissing te nemen.

32

2018

Die zes weken zijn verstreken, maar nog steeds hebben we niets gehoord. En als ik bel met RVO om te vragen wanneer er een reactie komt, volgt er een nietszeggend antwoord.’

Postma vindt het onjuist dat de overheid melkveehouders aan het lijntje houdt.

‘Deze gang van zaken zorgt voor veel onzekerheid in de melkveehouderij. Ook bij ons. Bovendien draagt de overheid zo bij aan een verhoging van de kostprijs.

Ze stimuleert melkveehouders die in onzekerheid verkeren om maar dure fosfaatrechten te kopen.’

Zelf is melkveehouder Postma dat op korte termijn niet van plan. Hij heeft zijn jongvee uitbesteed en hij gaat een samenwerking aan met een stoppende melkveehouder. ‘Maar wellicht is dat niet afdoende. Als ons bezwaar niet wordt toegekend, kost dat sowieso ontzettend veel geld en ook arbeidsplezier. Met de bank kom ik er waarschijnlijk wel uit en nu heb ik eerst een uitweg, maar de twijfel blijft of er voldoende solide basis is richting de toekomst.’

RECHTEN GEEFT ‘STILLE CHAOS’

Breembroek schetst de gang van zaken: ‘Melkveehouders hadden tot april om hun bezwaar of knelgevalsituatie kenbaar te maken. Daarna volgt een beoordeling door RVO. Wat we daarover horen is dat er in veel gevallen een afwijzing volgt. Veehouders kunnen vervolgens bezwaar maken tegen de afwijzing met een onderbouwing.

Dan komt er een behandeling door het College van Beroep voor het bedrijfsleven ofwel CBb.’ Breembroek weet dat het CBb al enkele zaken heeft behandeld. ‘Maar daar waren nog geen zaken bij die over IDL gaan.’

Flynt Adviseurs schat dat er enkele duizenden situaties zijn die je als ‘grotere gevallen’ mag beschouwen.

Breembroek: ‘En binnen die groep van serieuze gevallen is de spreiding groot. Er zijn melkveehouders waarvan de toekomst van het bedrijf

echt in het geding is. Er zijn ook veel melkveehouders die zich benadeeld voelen, maar die ook zonder toekenning van extra rechten wel verder kunnen met hun bedrijf.’

Onzekerheid op erf De invoering van Fosfaatrechten en de tijdrovende afwikkeling van bezwaarschriften en knelgevallenprocudures zorgt voor ‘stille chaos’ en onzekerheid op het boerenerf, constateert Netwerk GRONDig. ‘Veel dossiers en processen zijn in 2018 niet afgerond. Banken financieren nauwelijks fosfaatrechten.

Het even bijsturen door rechten aan te kopen of koeien af te voeren is voor veel melkveehouders geen reële keuze.

Aankoop van rechten of afvoer van koeien blijkt straks voor velen niet nodig te zijn als hun bezwaar gegrond wordt verklaard; of als Knelgeval

worden erkend, of als zij in 2019 door ontheffing fosfaatrechten krijgen toebedeeld uit de fosfaatbank’, aldus Netwerk GRONDig in een persbericht.

Netwerk GRONDig vindt dat minister Schouten onder de huidige omstandigheden niet van melkveehouders mag verwachten dat ze hun fosfaatplafond in december verantwoorden. Volgens GRONDig moet de minister melkveehouders de ruimte bieden om dit later in 2019 te doen. Om dat mogelijk te maken, is wel een aanpassing van de Meststoffenwet nodig. Die wet bepaalt nu dat degenen die niet in staat zijn om eind 2018 hun jaarplafond te verantwoorden, een economisch delict plegen. Wat de impact voor een ondernemer zal zijn die aangemerkt wordt als pleger van zo’n delict, of wat de hoogte is van eventueel daaraan gekoppelde boetes, is ook nog volstrekt onduidelijk.

2018

33

Meer melk uit ruwvoer?

Hoogproductief voeren zonder snijmais?

Beter droogstandsrantsoen mogelijk?

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

Lagere krachtvoerkosten bij hoge melkproducties?

Veel inzicht in technische resultaten?

Dairyconsult biedt onafhankelijk en verrassend advies Veenema Olie, Chemie en Energie

www.dairyconsult.nl

Druk, druk, druk? Waar haal je toch de energie vandaan? Bij Veenema in Sneek natuurlijk. Als 100% familiebedrijf weten we wat erbij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van Texaco brandstoffen, smeermiddelen, chemie en gassen doen we daarom net dat beetje meer. En als exploitant en bevoorrader van Texaco Tankstations lopen we daarom net dat stapje harder.

Non-stop Veenema

T (0515) 42 01 51 |

Burg. H. Mulierstraat 2b - 8556 AG Sloten Tel. 0514-531782 - Mob. 06-22526843

veenemaolie.nl

“Altijd eerst

• Elektra - Water - Gas - Zinkwerk

denken,

• Centrale Verwarmingsinstallaties

dan doen!”

• Boerderij boilers • Rondpompsystemen - Drinkbakken • Stalverlichting - Hoogfrequent - Led

r.

Standn 7 210

Jaap van der Meulen

- Inductie

Uw totaal installateur

E.J. Bouwstra

Warns • tel. 0514 - 85 06 49 • mobiel 06 - 10 90 77 89

34 Bouwstra - AS Joure 2014.indd 1

2018 12-9-2014 21:39:18

Joure • t. 0513 41 56 55 • www.aldersebaas.nl

Welk matras past het beste bij u?

● ● ●

Aquastar Ultimate 5 Sterren Koebed Innova Koebed

● ● ●

T-20R Noppenmatras Afkalf-/Stierenmatras Diepstrooisel

Bûsboekje 2019: ‘Fan wa bist do der ien?’

Het ene matras is het andere niet. Stro ligt nu eenmaal anders dan een bedmatras of een boxspring. Ook bij koeien is voortdurend sprake van verbeterde materialen en afwerkingen, die bijdragen aan het comfort en daarmee een duurzame productie.

Fortuinweg 4 • 9101 PE DOKKUM • T. 0519 228 100 info@dsd-stalinrichting.nl • www.dsd-stalinrichting.nl

DSD Stalinrichting is gespecialiseerd in ligbedden voor koeien.

Samen met u kiezen we het matras dat bij u en uw koeien past!

Vakbladen voor de regio www.langsdemelkweg.nl

Het is inmiddels een begrip: het ‘Fryske Bûsboekje’.

Jaarlijks wordt het uitgegeven door een groep enthousiastelingen die zich inzet voor de Friese taal en cultuur.

Dit jaar is het gekozen thema familiestambomen.

Een gevleugelde Friese uitspraak is: ‘Fan wa bist do der ien?’ Vrij vertaald: wie zijn je vader en moeder?

Agrarische bedrijven zijn veelal familiebedrijven. Zeker in de landbouwsector leeft het dan ook bij velen om hun familiegeschiedenis uit te zoeken. Boeren en burgers willen graag weten hoe hun eigen afkomst in elkaar zit. In het nieuwe Bûsboekje staan daarover mooie artikelen en volop informatie over hoe die zoektocht te vereenvoudigen of juist te verdiepen.

Exemplaren van het nieuwe Bûsboekje zijn vanaf heden te koop in boekhandels, vvv-kantoren en kiosken voor €7,50. Bestellen kan via www.busboekje.frl of bestelle@busboekje.frl. Bij grotere bestellingen wordt in overleg kwantumkorting geboden.

2018

35

De nieuwe mijlpaal in melken

Haal meer uit uw ruwvoer met de Agridek Lasagnekuilen

De Lely Astronaut A5 Meer dan 25 jaar na de introductie van de eerste Lely Astronaut zet Lely een nieuwe mijlpaal in melken: de Lely Astronaut A5.

Dit flexibele systeem, dat werd ontwikkeld op basis van ervaringen van duizenden gebruikers verspreid over de wereld, biedt ultiem koecomfort, gebruiksgemak en rendement op uw investering.

Het is ontworpen om melkveehouders optimaal te laten presteren.

Neem voor meer informatie contact op met uw Lely Center in Heerenveen. Bel 0513 - 63 16 77 of email info@hee.lelycenter.com

Ontdek de Astronaut A5 op www.lely.com/nl/mijlpaal

NL18013-DE-LCH - 18098 Advert Astronaut A5-131x192.indd 1

afdekinnovatie

NIEUWE SLEUFSILO BOUWEN?

Bel ons vandaag nog voor een adviesgesprek: 06 13 45 50 14

U vindt ons op: • ATH - Biddinghuizen • Agrarische Schouw - Joure • RMV - Hardenberg • RMV - Gorinchem • NNLB – Leeuwarden

www.agridek.n

l

> Portaalsysteem > Shovelsysteem > Haspelsysteem > Afdekkleden > Afdekslangen

25-04-18 14:24

Wiersma Olie & Techniek B.V. Bezoek onze stand !

Nr. 117 (nieuwe locatie)

Uw persoonlijke adres voor KUNSTMEST, FOURAGE- en BETONPRODUCTEN.

36

2018

27-09-2018 Agrarische Schouw Joure

Blauwe Diesel voor Agrariërs

All-in Milieu service voor Agrariërs

DE RFC-VERTREKKER

‘BEMOEI JE MET JE EIGEN ZAKEN RFC’ Naam: Foppe (61, links) en Gerlof Visser (30) Plaats: Miedum Bedrijf: 155 melkkoeien, 1,6 miljoen kilo melk, 128 hectare grond Keuze: Weg bij Royal FrieslandCampina (RFC), naar Royal A-ware en daar vanaf 1 maart 2019 deelnemer duurzame zuivellijn Albert Heijn • Tekst: Jelle Feenstra • Foto: Marcel van Kammen

Gerlof: ‘Het is niet de melkprijs, maar het voortdurend uitstrooien van nieuwe regels en herhaaldelijke melkproductiebeperkingen die ons doen vertrekken bij RFC. Eerst mochten we volop groeien, toen werd ineens alles aan banden gelegd. Telkens weer nieuwe rompslomp over ons heen krijgen, je wordt er een keer beroerd van. Het is altijd wat daar.’

Foppe: ‘We hebben altijd melk geleverd aan de coöperatie, maar dat woord is een leeg begrip geworden. Je mag leveren en dat is het. We krijgen continu nieuwe regeltjes opgelegd, nu weer met de kalveren. Bemoei je met je eigen zaken RFC, denk ik dan. Natuurlijk is voedsel een serieuze zaak, maar bij FrieslandCampina schieten ze door. Ik heb veel liever dat ze de kaas een keer goed gaan vermarkten, leg mij eens uit waarom dat maar niet lukt.’

Gerlof: ‘Drie jaar geleden was ons melkveebedrijf heel intensief met 1,5 miljoen kilo melk op 50 hectare. Veel voer aankopen en mest afvoeren, dat begon ons tegen te staan. We wilden meer balans en konden 33 hectare land pachten van It Fryske Gea. Dit jaar kopen we 38 hectare land van mijn schoonvader, die stopt ermee. Hier en daar pachten we nog wat losse grond erbij en zo maar ineens ben je extensief en grondgebonden, met 128 hectare land en het nodige natuur- en kruidenland erbij. Je kunt je dus voorstellen dat het nieuws dat A-ware met Albert Heijn een duurzame zuivellijn opzet ons prikkelde.’

Foppe: ‘Zeker toen RFC dit voorjaar naar buiten bracht beperkingen op te leggen aan de groei. Voor A-ware, dat boeren zoekt, kon het moment niet beter. Ook voor ons was het toen: nu gaan we A-ware bellen, kijken wat zij voor ons kunnen betekenen.

We kregen met een groep boeren een rondleiding door de fabriek.

De boeren die daarna nog steeds interesse hadden, kregen een persoonlijk gesprek. Zo komt het dat we per 1 maart 2019 melk gaan leveren aan A-ware, met vanaf de start een plus van 3 cent op de melkprijs.’

Gerlof: ‘Nee, we hebben bij RFC niet meer gevraagd naar informatie over hun topzuivellijn. Wij zijn dan zo van: niet meer zeuren maar doorpakken.

De vertrekpremie uit het DMF-fonds en vrijkomend ledenkapitaal zullen we deels herinvesteren in ons bedrijf. Zo moeten er zestig boxen bij omdat bij deze melkstroom elke koe een ligplaats moet hebben. Het voer moet VLOG-gecertificeerd zijn, dat kost ongeveer 1 cent extra. Aan andere eisen, zoals maximaal 18.000 liter melk per hectare, 2,5 GVE per hectare en geen mais telen binnen de grondgebondenheidseis voldoen we al. A-ware gaat niet op de stoel van de boer zitten, maar geeft hem keuzevrijheid. Ik denk dat het de komende jaren een stuk prettiger boert.’

2018

37

ACHTERGROND

JA HOOR, NATUURLIJK! DE BOER Gaat het over het landschap, milieu, gezondheid of CO2-uitstoot, het lijkt wel of de beschuldigende vinger steeds vaker direct richting de agrarische sector gaat. Is dat de schuld van de verwende burger of communiceert de agrarische sector zelf gewoon slecht? Een antwoord hierop komt er op woensdag 26 september, de openingsavond van de Agrarische Schouw.

• Tekst: Sjoerd Hofstee • Foto’s: Marcel van Kammen, Lisa Vogelaar en eigen foto’s

Vliegtuigen kiezen gesubsidieerd en fiscaal gesteund het luchtruim, terwijl er rapporten vol staan over methaan-uitstotende koeien. Daarnaast regent het allerhande beschuldigingen, soms tot laster en aantoonbare onzin aan toe, richting de landbouw. Het is om gek van te worden. Tenminste, zo ervaren veel boeren het steeds vaker.

Maar wapent de sector, individueel en als collectief, zich wel voldoende tegen alle kritiek die er dagelijks over haar heen komt? Laten boeren zich misschien veel te makkelijk in de verdediging drukken of, nog lastiger wellicht, heeft de aanzwellende groep kritische burgers steeds vaker een punt over wat er misgaat vanuit en dankzij de landbouw? En hoe moet dat dan gekeerd worden?

Het zijn vragen die over tafel zullen gaan op woensdagavond 26 september in Joure. Op de openingsavond van de Agrarische Schouw wordt gediscussieerd vanuit het thema ‘Kom laten we de burger eens lekker de schuld geven’. Het thema is bedoeld als knipoog naar de toenemende kritiek vanuit de samenleving op de landbouw.

Vier inleiders geven vanuit hun eigen positie hun visie hierop en zullen op de openingsavond met elkaar en met de aanwezigen hierover in gesprek gaan.

Enkele van de inleiders staan te boek als ‘kritisch richting de sector’. Zij zijn bewust gevraagd om te komen en hun verhaal te doen. Vaker dan eens wordt immers gesteld dat er veel over de sector en weinig mét de sector wordt gesproken.

Op deze pagina’s alvast een introductie van de opvattingen en visies van de verschillende inleiders.

JAN CEES VOGELAAR, VOORZITTER MESDAGFONDS ‘Boeren zijn amper tot niet bewapend om kritiek te pareren en dat zijn ze zich niet bewust. Tegelijkertijd wordt er wel van alles en nog wat geroepen over de landbouw. Ook door wetenschappers en politici.

De dossiers rond fijnstof en ammoniak zijn daar voorbeelden van. Niemand deed aan factchecking, maar wij vanuit het Mesdagfonds nu dus wel. Dan blijkt na gedegen onderzoek dat er halve waarheden en rare conclusies naar buiten worden gebracht. Menig politicus gaat daarmee aan de haal, maar agrariërs zelf lijken vaak ook klakkeloos aan te nemen wat er allemaal naar buiten wordt gebracht. Dat vind ik 38

2018

schrikbarend.

Ons doel is dat er draagvlak blijft voor boeren en tuinders in Nederland. Daarvoor is het belangrijk dat er op basis van feiten met en over onze sector wordt gesproken. Om dat te bewerkstellingen moeten we als sector zelf ook niet steeds van vleesschandalen naar fosfaatdrama’s huppelen. Dat is erg slecht voor je imago richting de rest van Nederland. Zorgen we met elkaar voor een robuuste ondergrond onder onze manier van produceren, met een helder en sterk verhaal, dan is het veel makkelijker om al die kolder die ook de komende jaren over de landbouw wordt gezegd en geschreven, te pareren.’

KRIJGT WEER DE SCHULD…

CAROLINE VAN DER PLAS, BESTUURSLID TEAM AGRO NL

‘Als je je eigen verhaal niet vertelt, vertelt een ander het voor jou. En dan op zijn of haar eigen manier. Dat is exact wat er in de landbouw de laatste tien jaar is gebeurd. Wij zijn als landbouwsector de regie compleet kwijtgeraakt over ons eigen verhaal. Anderen, zoals NGO’s, nemen het over en doen dat ook nog eens heel goed. Waarom lukt hen dat zo goed?

Omdat ze daar professioneel mee bezig zijn. Boeren en boerenorganisaties menen nog vaak dat je communicatie er wel even bij doet, maar niets is minder waar.

Het is een vak dat je serieus moet nemen en ook zo moet benaderen.

Met Team Agro NL zetten we ons in om het positieve

verhaal dat de landbouw te vertellen heeft overal te laten klinken. Het verhaal dat alle voedsel in Nederland geproduceerd gezond, veilig, betaalbaar en altijd beschikbaar is, moet continu worden verteld. En dat het daarbij niet uitmaakt of de boer dat biologisch, gangbaar of natuurinclusief doet. Alle voedsel in Nederland wordt veilig geproduceerd en voor elke consument zijn er producten beschikbaar.

En nee, dat verhaal vertellen is geen taak van LTO of NMV. Die zijn voor de belangenbehartiging. Dat staat los van PR en promotie. We hebben ruim 50.000 boeren en tuinders in Nederland. Het grootste agrarische PR-bureau dat je je kunt voorstellen. Zíj moeten het verhaal vertellen door hun krachten te bundelen.’

FRITS VAN DER SCHANS, SENIOR-ADVISEUR CLM

‘Boeren mogen best ageren tegen generaliserende berichtgeving. Veel boeren doen veel goed, sommigen ook niet. Die ‘rotte appels’ moeten door de collega’s daarop aangesproken worden, maar dat gebeurt veel te weinig.

Daarnaast lijkt het alsof boeren weinig bewust zijn van hoe zij overkomen in het nieuws. Als agrarisch ondernemers klagen over de droogte van afgelopen zomer en een schadevergoeding willen, komt dat niet professioneel over.

Veel burgers denken dan: je bent toch agrarisch ondernemer dus neem je verantwoordelijkheid.

Tegen droogte kun je maatregelen nemen of je verzekeren.

Een ander punt is dat boeren vaak en snel geneigd zijn

om vraagstukken weg te definiëren of om technische oplossingen te verzinnen. En als ze dan daarover willen communiceren met burgers die geen idee hebben waar de boer het over heeft, leidt dat alleen maar tot onbegrip. Zo werkt de melkveesector nu aan de biodiversiteitsmonitor. Een instrument dat vol staat met technische kengetallen zoals ‘stikstofbodemoverschot’ en ‘percentage blijvend grasland’. Maar wat is de relatie tussen deze kengetallen en biodiversiteit?

Deze kengetallen zeggen burgers en consumenten helemaal niets. Die burger wil vogels in de wei zien en horen, die wil dat de boomwal overeind blijft of in ere wordt hersteld en dat de mooie bloemen in de slootkant niet direct gemaaid worden.’

SIETZE SCHUKKING, ZELFSTANDIG STATENLID PROVINCIE FRYSLÂN

‘Jarenlang heeft de overheid er op gestuurd dat boeren zoveel mogelijk bulk produceren. Het is dus logisch dat de boer zich amper bekommerde om hoe te communiceren met zijn omgeving.

Maar boeren zijn ook ondernemers. Elke ondernemer moet scherp in de gaten houden hoe zijn klant tegenover zijn product en productiewijze staat. Heeft die klant klachten, dan moet je daar wat mee.

Of je dat nu leuk vindt of niet.

Door mijn kritische geluid richting melkveehouders en het landelijke gebied word ik vaak als anti-boer afgeschilderd. Dat is onzin. Ik ben wel anti-sprookjes. Daarmee bedoel ik dat boeren niet

dingen moet roepen als: ‘Wij voeden de wereld’ en ‘De agrarische sector is de kurk waar de Nederlandse economie op drijft’. Dat is aantoonbare onzin en haalt je geloofwaardigheid onderuit.

Al die anti-vlees en anti-zuivel artikelen die je de laatste jaren wereldwijd ziet verschijnen, bevatten vaak veel onzin. Maar zolang de landbouw niet een helder beeld schetst hoe het wel echt zit en dat ook kan bewijzen, winnen de veganisten terrein. Dat kun je stom vinden, maar dat zijn wel je klanten voor de toekomst die je nu kwijt raakt. De wereld draait door.

Ontwikkelingen staan niet stil en burgers laten zich niet alles wijs maken. Daar moeten boeren beter op anticiperen.’

2018

39

Als grootste Duitse coöperatieve zuivelonderneming verwerkt DMK Group met ongeveer 7.700 medewerkers op meer dan 20 productielocaties in Duitsland en Nederland melk tot voedingsmiddelen van de hoogste kwaliteit.

DMK Group – ook in Nederland De zuivelonderneming is het Duitse Deutsches Milch kontor eG en het Nederlandse DOC Kaas B.A. De leden leveren de bron van onze producten: melk van onberispelijke kwaliteit. Vakmanschap, vaak overgegaan van generatie op generatie, staat hiervoor garant. varieert van kaas,

Ons

zuivelproducten en babyvoeding tot ingrediën­ ten, ijs, gezondheidsproducten en speciaal­ voeders. Merken als MILRAM, Oldenburger, en Humana wor­ den zeer gewaardeerd door consumenten wereldwijd.

Onze zuivelproducten – van skyr en kaas tot roomboter – liggen ook in .

de schappen van

Met de overname van Uniekaas – het oudste Nederlandse kaasmerk – heeft dochteronder­ neming DOC Dairy Partners nu de in eigen beheer, dus ook het rijpen, snijden en verpakken.

DMK Group is met een omzet van 5,8 miljard euro een van Europa‘s meest toonaangevende ondernemingen in de zuivelindustrie. En daar zijn we

40

2018

op.

www.dmk.de/nl

MECHANISATIE

NIEUWE BEMESTINGSCOMBINATIE VOOR DE GOEDE Vader Ids en zoon Douwe de Goede in Aldeboarn kochten een Zunhammertank met een Tjalma-bemester. 'Het is een lichte combinatie, waarmee we aan de nieuwe wet- en regelgeving voldoen.'

• Tekst + foto: Bouke Poelsma Zoals de vlag er nu bij hangt, gaat vanaf 1 januari 2019 het sleepvoetverbod in. Sleepvoetbemesters zoals Tobroco en Simko zijn vanaf dan niet meer toegestaan. Melkveehouders Ids en Douwe de Goede in Aldeboarn hebben er met hun nieuwe Zunhammertank en Tjalma-bemester alvast op voorgesorteerd. 'Het is een lichte combinatie, waarmee we aan de nieuwe wet- en regelgeving voldoen', vertelt Ids de Goede, die de tank en de bemester kocht bij RosierGreidanus bv.

De deal werd vorig jaar tijdens de Agrarische Schouw voorbereid. 'Ze stonden een dag later al op het erf om het gesprek te vervolgen. In maart is de mesttank afgeleverd', aldus De Goede, die voorheen werkte met een Reco-

enkelasser kan op klei-op-veen niet goed uit de voeten, zo zegt Douwe de Goede. 'Dan begint de tank te schommelen en weg te zakken.'

Nu wordt de tank De bemester van zeven meter past achter meerdere type mesttanks. volgens hem probleemloos vooruit getrokken door de tank en een Slootsmid-bemester. 'Die Claas 430 Arion (130 PK). combinatie was aan vervanging toe.'

De bemester heeft een werkbreedte van De keuze voor de lichte, kunststof zeven meter. Het is een boerenmachine, Zunhammer-tank komt niet uit de die achter iedere tank past. Een lucht vallen. Vader en zoon De Goede hefinrichting ontbreekt. Bij gebruik boeren op klei-op-veen. De lichte kantelt de hoofdbalk. Dat werkt simpel bemestingscombinatie past daarom en doeltreffend, vinden vader en zoon. 'Ik goed op het bedrijf. 'Deze tank heeft klap de bemester uit, begin te rijden en een inhoud van 10 kuub en is zeker laat het geheel achterover zakken', somt 3 ton lichter dan de ijzeren tank die Ids de Goede op. De bemester is ingericht we voorheen hadden. Die tank had met een gekantelde verdeelmolen en een capaciteit van 8 kuub', vertelt de een uitstroombuis, om het risico op melkveehouder. verstoppingen te verkleinen. De kunststof snijschijven maken de gleuven waar de Bewust een tandemstel mest in gaat.

De mesttank heeft een tandemstel. Een

MELKTECHNIEK

'HET AANSLUITEN GAAT SNELLER EN GEMAKKELIJKER'

Johan (63) en Willem (32) van den Tweel hebben al ruim een halfjaar ervaring met de V300-melkrobot van DeLaval. Hun ervaringen zijn positief.

'Het aansluiten gaat zeker 40 seconden per melkbeurt sneller.'

• Tekst + foto: Bouke Poelsma

Op het melkveebedrijf van familie Van den Tweel in Bantega wordt al sinds het jaar 2000 met robots van DeLaval gemolken. In de loop der jaren deden de melkveehouders ervaring op met drie verschillende types. Sinds begin dit jaar draait de VMS V300 op het bedrijf, als eerste in de Benelux. Van den Tweel is één van de vijf Europese pilotbedrijven die met deze innovatieve melkrobot werken.

'Delaval heeft ons daarvoor benaderd.

Wij waren er enthousiast over en vinden het mooi om met zo'n nieuw type robot te werken', aldus Willem van den Tweel, die openstaat voor innovatieve ontwikkelingen.

Ten opzichte van de twee VMS Classicrobots in de stal ziet Van den Tweel enkele duidelijke verbeteringen. Het aansluiten gaat sneller en beter. 'De robuuste en degelijke arm beweegt een stuk vloeiender. Het aansluiten gaat zeker 40 seconden per melkbeurt sneller.'

Spenen snel gevonden De melkveehouder is vooral te spreken

Johan (links) en Willem van den Tweel zien vooral voordelen in de nieuwe melkrobot.

over de slimme cameratechniek. Een 3D-camera met de DeLaval Insight software brengt het uier en de spenen minutieus in beeld, waarna het aansluiten met behulp van de hydraulisch aangedreven arm vervolgens bijna als vanzelf gaat. 'Moeilijke uiers worden beter gevonden. Inregelen is bovendien niet meer nodig', aldus Van den Tweel.

Ook het voorbehandelen is verbeterd. In de VMS-Classics worden de spenen van voor naar achter behandeld. In de V300 gebeurt dat andersom. 'Dat verkleint het risico op infecties.' Ook het nasprayen is geperfectioneerd, stelt Van den Tweel.

'De speenpunten worden mooi bedekt. Er wordt geen speen meer overgeslagen.'

Het snelle en gemakkelijke aansluiten zorgt voor meer rust in de melkbox, zo vindt Van den Tweel. Het aantal melkbeurten is 2,7. De gemiddelde melktijd is 6 minuten per beurt, met ruim 12 liter per koe. 'Met deze robot kan je in mijn ogen 75 koeien melken; 3.000 liter per dag moet haalbaar zijn', aldus de melkveehouder, die eind augustus 57 koeien op de nieuwe robot heeft.

2018

41

UW KOEIEN OF GEITEN VLOT DE MELKSTAL IN KRIJGEN?

Contactadvertentie Nette inseminator, geen politieke voork. i.b.v. auto, zoekt koeien (huidskleur en leeft. onb.), voor een vruchtbare duurzame relatie.

Trefw.: eerlijk, vakkundig, gescheiden (rondes), flexibel. Ben jij op zoek naar die date? Laat je baas dan snel reageren.

www.reproplus.nl

Br.ond.nr.:

Tel.: 06-53941835 of 0594-611646

Levering via uw melkmachinedealer:

Willemsoord

|

Tel. 0521 588 785

| www.deddenbv.nl

Ervaar ook het gemak: Vochtig uierpapier in vouwdoekjes Schuift u bij ons aan?

Dairy Towel Wet

• Ontlast de schouders • Voorschuimen niet meer nodig • Kant en klaar verpakt 190 vel per bundel www.agrimax.nl

Stand 215 info@agrimax.nl

Uierpapier en Melkerstextiel - Lasers (tegen vogeloverlast) - TSL smeermiddelen Andries Wiersma 06-53782493 - Jacob de Vegt 06-25096000

U vindt ons op stand 213 Snel, onafhankelijk en zorgvuldig!

STRATEGISCH ADVIES

FISCALE OPLOSSINGEN

FINANCIERINGSPLANNEN

BEDRIJFSOVERDRACHT

COACHING

EN MEER

Dick Bijlsma 06 - 5363 1544 | Jan van der Linde 06 - 1001 9885

www.bvdl-agroadvies.nl

www.groenoordbv.nl/info@groenoordbv.nl

Loeigoeieacties?? stand 411 Grindweg 143 8471 EJ Wolvega

Akkrum Spikerboor 3 8491 PB Akkrum 0566 652 606

www.hayebethlehem.nl info@hayebethlehem.nl

It’s more than a stall... it’s a cowcoon.

Gaestdijk 60a, 8522 MZ Tjerkgaast Tel.: 0514 531574 - Fax: 0514 531534 e-mail: info@tjittedewolff.nl - www.tjittedewolff.nl 42

2018

T.(0522) 44 11 80 IJhorst WWW.HO-OOSTRA.COM Flexibele box vermindert stress en biedt meer comfort

Pasture Mat Premium Pad 20, 30 of 40 mm

Diervriendelijke knieboom

Expertise, Advies en Verkoop

Met Fuite, voor topresultaat!

Bentaceren is opkomen voor je ambities

Vloeibaar geleverde kalvermelk voor een maximale jeugdgroei Je bent gebentaceerd wanneer je weet dat je tijd hebt om in te springen op dagelijkse ontwikkelingen. Want gebentaceerd zijn zorgt voor rust en vertrouwen in je bedrijf. Zo heb jij ruimte om te doen wat je het liefste doet: ondernemen. Kijk voor meer info op onze website: www.bentacera.nl/ diensten/accountancy/agrarisch.

Wij zijn Bentacera. Wij maken tijd.

17075624-1_BENTACARA_Adv_88x132.indd 1

• Onbeperkt koud verstrekken • Arbeidsgemak en flexibele voertijden • Geen bezinksel in verdunde vorm • Vitale kalveren Gebrs. Fuite b.v. Veevoeders Kokosstraat 15 Genemuiden Tel: 038 385 41 77 | info@fuite.nl

www.fuite.nl

26-07-17 10:47

Wurde jo útmolken troch de belestingtsjinst?

Belje mei ús hoe’t it oars kin!

uw partner voor al uw particuliere en zakelijke asfalt toepassingen

wij leveren zuurbestendig asfalt: geschikt voor uw silovloer Deskundig, betrouwbaar en betrokken jaarrekeningen • scale adviezen • loonadministratie • belastingaangiften • bedrijfseconomische adviezen • bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen • subsidies

Wismastate 9 Wi Postbus 52 Pos bus 5 8900 AB Leeuwarden 89

T (0888) 18 18 18 F (0888) 18 18 00 E info@deelstrajansen.nl www.deelstrajansen.nl

Bij ons kunt u terecht voor: - sleufsilo verhardingen - erf verhardingen - bedrijfsterrein verhardingen - toegangsweg verhardingen

De bolder 1 9206 AM Drachten

0512 - 33 40 70

www.jansma.biz info@jansma.biz 2018

43

ANALYSE

WIE GAAT DE TRANSITIE NAAR Alom lof voor landbouwminister Carola Schouten haar visie op de toekomst voor de landbouw. Op naar een kringlooplandbouw met een eerlijke prijs voor de boer! Hoe dit gestalte moet krijgen en wie het gaat betalen, blijft de grote vraag.

• Tekst: Jelle Feenstra • Foto: Marcel van Kammen

44

2018

KRINGLOOPLANDBOUW BETALEN? De landbouwvisie – de lang verwachte stip op de horizon – is daar. Het op kostenverlaging en productieverhoging gebaseerde landbouwsysteem is niet langer houdbaar en moet plaatsmaken voor duurzame kringlooplandbouw, concludeert landbouwminister Carola Schouten na een uitgebreide rondgang langs deskundigen, boeren, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden. Ze doet een beroep op boeren, maar ook op banken, supermarkten en consumenten, eigenlijk op de hele maatschappij. Van alle kanten wordt de minister geprezen voor haar lef met de faillietverklaring van het decennia oude landbouwmodel van winstmaximalisatie. De grote vraag blijft: maar hoe dan? En wie gaat het betalen?

Duurzaamheidsonderzoeker Jerry van Dijk van de Universiteit van Utrecht, gaf recent op een symposium van de NMV in Nijkerk een heldere analyse van de problematiek. ‘Als je de kosten van verduurzaming niet structureel in de melkprijs krijgt, doet de laatste melkveehouder in 2040 het licht uit in Nederland.’ Vervolgens toonde hij een grafiek waaruit blijkt dat de kosten van koeien melken in Nederland sinds 1990 steeds hoger zijn geworden, terwijl de melkprijs zich in die dertig jaar min of meer rond hetzelfde niveau blijft bewegen. Boeren worden dus voortdurend gedwongen tot schaalvergroting om hun kostprijs niet verder te laten oplopen. Dat zorgt voor druk op milieu, landschap en klimaat.

‘Echte verduurzaming lukt alleen als we in Nederland afstand nemen van de lageprijzenconcurrentie op de wereldmarkt’, betoogde Van Dijk.

Kolossale olietanker Dat is niet zo maar klaar. Afscheid nemen van de wereldmarkt betekent voor Nederland een flinke krimp in boeren en dieren. De hele zuivelketen, inclusief banken, instellingen en overheden, hebben alle productie en bijbehorende wet- en regelgeving ingericht op een systeem van schaalvergroting en kostprijsbeheersing. Dat maakt het voor deze mammoettanker die al jaren aan het varen is onmogelijk om ineens een scherpe andere afslag te nemen. Sterker nog, het kost vele, vele jaren om dit om te draaien.

Volgens de minister kan de olietanker met een aantal stevige aanpassingen

gewoon blijven doorvaren. Voor haar hoeft een Nederlandse kringlooplandbouw een blijvende toppositie als exportland niet uit te sluiten.

Die mening wordt niet alom gedeeld.

Jan Willem Erisman van het Louis Bolk Instituut, een autoriteit op gebied van kringlooplandbouw, stelt duidelijk dat focus op de wereldmarkt naast

‘EERLIJKE PRIJZEN BESTAAN NIET’ een landbouw in balans met natuur en landschap niet volhoudbaar is. Ook directeur Marc van den Tweel van Natuurmonumenten vindt dat: ‘Als we landbouw weer in balans willen brengen met gezonde bodems, natuur en landschap, moeten we kijken naar de vraag of we in Nederland niet simpelweg tevéél voedsel produceren. Moeten we in ons kleine landje wel vlees, eieren of suiker willen produceren voor de rest van de wereld? De minister laat dat aspect onbenoemd.’

Afscheid van mestkelder Directeur Martin Scholten van Wageningen Universiteit ziet wel mogelijkheden om met de huidige omvang van melkveehouderijsector toe te werken naar een kringlooplandbouw.

Het vraagt investeringen. Afscheid nemen van de mestkelders onder de stallen bijvoorbeeld, waardoor mest en urine meteen worden gescheiden van elkaar. De kunstmest vervangen door organische alternatieven. Een methaanzuinige koe fokken. Reststromen opwaarderen tot veevoer. Het land slimmer gebruiken. Of grasland niet meer scheuren.

In een stuk van Joost de Jong, oudbeleidsman van LNV op Foodlog.nl zegt Marc Jansen hard en duidelijk hoe de supermarkten erin staan: ‘Eerlijke prijzen bestaan niet. We leven in een vrije markt. Boeren moeten hun inkomen uit die markt halen. Wij kunnen wel vinden dat voedsel duurder moet worden, maar voor veel mensen zit er met de komende btw-verhoging weinig rek meer in hun huishoudbudget.’

Jansen vraagt zich ook hardop af wat het begrip kringlooplandbouw betekent voor een land dat in een internationale context opereert en 80 procent van zijn agrarische productie exporteert: ‘Met

het toenemend voedselnationalisme in Europa zal Nederland haar producten steeds verder weg moeten exporteren.

Dat past niet bij kringlooplandbouw.’

Bergboerenmodel De markt gaat de transitie niet betalen zolang de grenzen open zijn, zoveel is wel duidelijk. De oproep aan burgers om voedsel hoger te waarderen is loffelijk, maar voor het gros van de consumenten geldt dat bij aanpassing van hun uitgavepatroon ten faveure van voedsel zaken als de smartphone of vakanties minder mogen kosten. In de diensteneconomie en welvaartsstaat waar wij in leven is dat een utopie. Het betekent dat je zou toe moeten naar een soort van bergboerenmodel, zoals in Oostenrijk of Zwitserland. Waar de overheid behoorlijk wat belastinggeld reserveert om de boeren forse subsidies te geven vanwege hun sleutelrol in het onderhouden en maken van een mooi landschap. De minister richt haar pijlen voor het financieren van de transitie ook al vooral op gelden uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Maar gelet op de GLBvoorstellen die er al op tafel liggen en de voorkeur van politieke partijen in Nederland voor een level playing field lijkt dat plan maar beperkt kans van slagen te hebben. Bovendien, behoorlijk wat Nederlands belastinggeld reserveren om de boeren hier in stand te houden, ziet u het voor u?

Kortom, een prachtig plan. En bij boeren goede wil genoeg om er iets van te maken. Maar het is toch een beetje zoals Joost de Jong het stelt op Foodlog. nl. Hij zag in 2007 de toenmalige minister Gerda Verburg ook een mooie landbouwvisie schrijven. Daarin stonden zinnen als: ‘Regionale alternatieven voor soja worden gestimuleerd om de ontwikkeling van grotendeels gesloten systemen - waaronder de voer-mestkringloop - op Europees niveau te bevorderen.’ En als droom voor 2022: ‘Voer-mest-kringlopen zijn grotendeels gesloten op bedrijfs-nationaal of Noordwest-Europees niveau’. Ook wilde Verburg dat consumenten minder voedsel weg zouden gooien. We zijn elf jaar verder en Gerda Verburg heet nu Carola Schouten. Er is wel een groot verschil: de tijd is rijper en de noodzaak voor verandering groter dan ooit. Dat maakt de kans van slagen groter. Maar de grote vraag blijft: wie gaat het betalen?

2018

45

ACHTERGROND

TOPMELKTEST OP TERSCHELLING

Al in december hoopt Royal FrieslandCampina (RFC) de eerste melkproducten van de Top-Zuivellijn in het schap van de supermarkt te presenteren. Op Terschelling wordt momenteel druk geoefend met speciale melkstromen.

• Tekst: Jelle Feenstra • Foto: Rob Geerts

De Top-Zuivellijn moet het visitekaartje worden van de nieuwe strategie van FrieslandCampina: Melk met Meerwaarde. De introductie van de Top-Zuivellijn in de supermarkt staat gepland voor december. Hiermee wil RFC koploper worden op gebied duurzaamheid. Het gaat om melkproducten met extra aandacht voor koe, natuur, klimaat en biodiversiteit.

De nieuwe melkstroom wordt naar verwachting vergelijkbaar met de melkstroom die A-ware deze zomer samen met Albert Heijn introduceerde en waarvoor deelnemende boeren een plus van 3 cent op de melkprijs ontvangen.

RFC hult zich tot nu toe in stilzwijgen over de Top-Zuivellijn. Maar als het de bedoeling is dat in december de eerste ledenmelkveebedrijven melk gaan leveren,

Het is de bedoeling dat de deelnemers op Terschelling toegroeien naar een situatie waarbij 25 procent van het grasland valt onder zwaar agrarisch natuurbeheer.

46

2018

zal er toch ergens al geoefend moeten worden. In onze speurtocht naar waar dat dan zou moeten zijn, kwamen we uit op Terschelling. Daar is aan alle negen RFC-melkveehouders gevraagd om mee te doen aan een pilot met speciale melk.

Allemaal doen ze mee en er wordt nu druk geoefend met zaken als minimaal CO2-uitstoten, brandstofverbruik en aandacht voor natuur en landschap.

Zwaar agrarisch natuurbeheer In nauwe samenspraak met de Vogelbescherming worden de voorwaarden nader uitgewerkt. De meeste melkveehouders deden al mee aan een vorm van agrarisch natuurbeheer. Het is de bedoeling dat ze toegroeien naar een situatie waarbij 25 procent van het grasland valt onder zwaar agrarisch natuurbeheer. Dat

betekent dat er naast het beschermen van legsels ook wordt ingezet op een voor de weidevogels gunstige waterstand en botanische samenstelling.

Kaasmakerij De Terschellinger in Oosterend, dat tot nu toe alleen de melk van twee biologische melkveehouders verwerkt, is gevraagd om een deel van de melk van de speciale melkstroom van RFC te verwerken.

Voorwaarden onduidelijk Melkveehouder Gerard Cupido in Formerum is één van de deelnemende melkveehouders aan de pilot. Hij vertelt dat een deel van zijn melk momenteel inderdaad richting Oosterend gaat. Met 328 zonnepanelen op het dak heeft Cupido zijn bedrijf energieneutraal gemaakt. Volop weidende koeien in kruidenrijk grasland maken het plaatje compleet. Cupido kan inhoudelijk niet dieper ingaan op de voorwaarden of de plus op de melkprijs. Ook op de vraag of zijn melk straks onder de Top-Zuivellijn valt of dat het om een andere nieuwe melkstroom gaat, moet hij het antwoord schuldig blijven. ‘De gesprekken daarover met FrieslandCampina lopen nog. Ik zie het wel.’

Pens Stimulator

+

Kom n aar on ze stand en ma kans o ak p 1 ton P e Stimu ns lator +

VOOR GEZONDERE KOEIEN EN MEER MELK UIT RUWVOER Pens Stimulator+ is een combinatieproduct van een exclusieve gistcultuur, B-vitamines en polyfenolen. Pens Stimulator+ ondersteunt de pens- en darmgezondheid van uw koeien en is toepasbaar in elk type rantsoen. Door een betere penswerking en darmgezondheid stijgt de ruwvoerbenutting waardoor u meer melk uit ruwvoer haalt.

Politiek Fourages • Lollum • T +31 (0)517 46 91 31 Weidse Blik • Joure • T +31 (0)513 41 61 62 Van der Wal Fourage • It Heidenskip • T +31 (0)514 52 13 35 De Jong Fourage • Parrega • T +31 (0)515 57 91 50 2018

47

KOOP, VERKOOP OF LEASE SAMEN MET ONS UW FOSFAATRECHTEN Transparant uw fosfaatrechten aan- of verkopen? Ontdek nu zelf het gemak!

Via Fosfaatrecht.nu komen vraag en aanbod samen waarbij koper en verkoper direct met elkaar kunnen handelen. Wordt een bod geaccepteerd, dan gaan wij voor beide partijen aan de slag. Daarnaast is ook het (ver)leasen van fosfaatrechten mogelijk.

Via e-mail en sms houden wij u op de hoogte van de voortgang van het proces. Bij akkoord worden er contracten gestuurd en getekend. Betalingen lopen via een derdengeldenrekening. Wij helpen vervolgens bij de afhandeling via de RVO.

GEVRAAGD Koop-, huurkoop- en leaserechten

DE VOORDELEN OP EEN RIJ:

DE VOORDELEN OP EEN RIJ:

Rechtsteeks zakendoen met kopers en verkopers

Regel uw verwerkingsplicht met VVO’s

Alle afspraken in een helder contract

Altijd de scherpste prijs per kg fosfaat

Afhandeling via derdengeldrekening

Direct online geregeld, geen papierwerk

BIJPRATEN OVER FOSFAATRECHTEN? BEZOEK ONS OP DE AGRARISCHE SCHOUW NR.38 TEGENOVER HET GEMEENTEHUIS

48

Fosfaatrecht.nu en Mestverwerken.nu zijn handelsnamen van Landbouwstart B.V. 2018 Tsjûkemarwei 6C, 8521 NA Sint Nicolaasga, 085-4016809, info@landbouwstart.nl