Agrarische Schouw Joure Beursmagazine 2015 by Persbureau Langs de Melkweg

Agrarische Schouw Toonaangevende agrarische vakbeurs

Magazine voor de editie van 24-09-2015

‘15

DTO

Melkprijs vastzetten wordt populair

Rabobank

‘De grondprijs gaat dalen’

Fosfaatrechten ‘Iedereen vecht voor z’n eigen’

CEO Roelof Joosten FrieslandCampina daagt concurrentie uit

RISICOBEHEER OP HET BOERENERF Boeren de termijnmarkt op!?

PARK HEREMASTATE - JOURE www.agrarischeschouwjoure.nl

Cows Comfort Capacity

CARROUSEL%

dat draait formidabel !

3C roterende melkstal 36, 40 en 50 stands binnenmelkers

Hulst Innovatie producent

Vierburenweg 9 9922 TE WESTEREMDEN tel: +31 (0)596 551895 site: www.3ccarrousel.com

Gratis softshell jas! bij bestelling van 10 zakken Kalibervoeders tijdens de Agrarische Schouw

Een extra duwtje vooruit

Met de juiste kalvervoeders dhv1 Agrarische Schouw Joure - 07092015.indd 1

7-9-2015 10:16:27

voorwoord

Heimwee naar het melkquotum Even dachten melkveehouders na 31 jaar eindelijk vrij te kunnen melken. Inmiddels is duidelijk dat de beperkingen groter zijn dan ooit. Een ondernemer die zijn bedrijf wil ontwikkelen, krijgt te maken met ammoniakregels. Rolt hij daar een beetje knap doorheen, dan moet hij fosfaatrechten kopen. Daarna is het niet klaar: de extra mest moet worden verwerkt of er moet grond komen. Op een toenemend aantal bedrijven moet het beide. Om te besparen op kosten voor mestafzet en fosfaatrechten wil je zo min mogelijk mi-

neralen verspillen. Op stal lukt dat makkelijker, dus haal je de koeien binnen, wat je op een waarschuwend vingertje van de maatschappij komt te staan. Bij melkprijzen van 40 cent is dit circus nog prima uit te houden, maar bij 28 cent

is melken in Nederland plotseling niet zo leuk meer. 2015 zou het jaar van de bevrijding worden, maar mondt uit in het jaar van de wurgende begrenzingen. Het is dus niet zo vreemd dat steeds meer melkveehouders heimwee hebben

naar het melkquotum, dat de stortvloed van wat er nu op boeren afkomt aardig buiten de deur hield. In die sfeer start woensdagavond 23 september de 63e Jouster Skou. Dit magazine, toont wat er gaande is: iedereen zoekt naar duidelijkheid en nieuw evenwicht. Als de stofwolken straks zijn opgetrokken, de regels rondom fosfaat zijn geland, en de melkprijs de 40 cent weer aantikt, praat niemand meer over het ‘goede oude’ melkquotum. Wennen aan de risico’s van de vrije markt heeft gewoon z’n tijd even nodig. Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee

inhoud

colofon Dit magazine is een speciale uitgave rondom de Agrarische Schouw. Het magazine wordt uitgegeven door Persbureau Langs de Melkweg in Sneek. Uitgever: Persbureau Langs de Melkweg, Lorentzstraat 21-A, 8606 JP Sneek Telefoon: 0515 429876 E-mail: redactie@langsdemelkweg.nl Redactie: Jelle Feenstra en Sjoerd Hofstee Verder werkten mee: Bouke Poelsma, Aly Dijkstra, Wiebe Dijkstra, Ida Hylkema, Marcel van Kammen, Alexander Marks, John Oud, Niels de Vries Vormgeving: Himst-design Sneek, Eric van der Himst Druk: Senefelder Misset Doetinchem Verspreiding: Dit magazine wordt door Sandd verspreid onder melkveehouders en agribusiness in Drenthe, Groningen, Friesland, de Noordoostpolder, de kop van Noord-Holland en de kop van Overijssel Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden nadrukkelijk voorbehouden. Deze rechten behoren bij Persbureau Langs de Melkweg c.q de betreffende auteur of fotograaf. Artikelen uit deze uitgave mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Persbureau Langs de Melkweg.

advertentie standnr. 324

Melkprijs vastzetten wordt populair Italiaanse degelijkheid komt naar Joure & Speculant die rijk sterft, sterft jong

7 11 13

Camera bewaakt koeconditie & Eerste eigen melkstal: 3C Carrousel

15 19

Rabo: ‘Fosfaatrechten gaan de grond- 20/21 prijs toppen’

‘Baanbrekende’ diesel in de trekker Kalveren buiten opfokken naar Duits voorbeeld & PVC-buis en ventilator tackelen longproblemen

Maak kennis met ons unieke Mezu-combisysteem!

Productnieuws

Benny en Hedzer Jongbloed: ‘Elk vecht voor z’n eigen belang’ Productnieuws

Met een geringe investering kunt u veel besparen op uw waterrekening; kies daarom nu voor het Mezu Combisysteem- dé combinatie van techniek en kwaliteit.

‘Minder jongvee en meer melk’

Praktisch: • Hogere capaciteiten per uur • Standaard waterontharding • Glashelder en zuiver water • Milieuvriendelijk • Gescheiden restwatermodule (=optie)

Financieel: • Verdient zich snel terug • Lage onderhoudskosten • Energiezuinig, besparing tot max. 70% • Waterleidingen en (warm water) apparatuur gaan langer mee.

‘Niemand wil de Schouw missen, een heerlijke positie’ AS

2015

Inkuilen nieuwe stijl: ‘de grasleverworst’ Familie de Wit: ‘Geld voor fosfaatrechten is op’ Productnieuws

& Lijst van stand26/27 Beursplattegrond houders

29 31 33

Sjoerd Minnema: ‘Op slot, dat is de wereld op z’n kop’ ‘Tijd dat dikke auto’s plaats maken’

37 Wat gaat en mag een fosfaatrecht

38/39 kosten 41 45

Voordelen Mezu-combisysteem

Productnieuws

Het Mezu-combisysteem is uitgerust met een mezu clack voorfiltratie. Deze verwijdert ijzer, mangaan, kalk en reduceert ammonium. Door middel van een vernevelings proces worden eventueel aanwezig Methaangas, waterstofsulfide (H2S) en zwavelstof uit het bronwater verwijderd. Met een calcium carbonaat pakket wordt het water vervolgens weer opgehard; hierdoor bevat het water de gewenste waarde hardheid. Met het geruisloze E.sybox systeem wordt uw leidingnet vervolgens met een stabiele druk gevoed

Alfa: ‘Het begint te knijpen’

Firma Deelstra: ‘Vol die stal, zo snel mogelijk’

Ons unieke Mezu-combisysteem is een aanrader voor alle bedrijven die kiezen voor een combinatie van energiezuinige technieken met een maximaal resultaat op het gebied van bronwaterkwaliteit.

Vraag NU onze brochure aan!

4/5

Artistiek aan de keukentafel CEO Roelof Joosten: ‘Ik daag de

48/49 concurrentie uit het gat met RFC te 50

verkleinen’

melkprijscontract

Melkprijs Dairy Trading Online (DTO) in Emmeloord bood melkveehouders dit jaar al zes keer de kans om de melkprijs vast te zetten. ‘De belangstelling is groter dan ooit’, zegt projectmanager Trienke Elshof van DTO. Tekst Jelle Feenstra

Melkveehouder Ron Kleinsman (33) uit Zwiggelte levert melk aan FrieslandCampina. De eerste zeven maanden van 2014 lag de garantieprijs boven de 40 cent, in augustus kwam die eronder. Kleinsman besloot op basis van de marktvooruitzichten in september 2014 bijna de helft van zijn melkplas, 300.000 kilo melk, met het kopen van zes Melkprijs Garantiecertificaten vast te zetten op 39 cent voor de periode van 1 september 2014 tot 1 maart 2015. Het bleek een gouden greep. De daling van de garantieprijs van FrieslandCampina zette door en kwam over deze periode uit op gemiddeld 33 cent. Kleinsman verdiende met zijn besluit dus 6 cent per kilo melk, zo’n € 18.000. Hij zegt: ‘Risico’s afdekken is een instrument om controle te houden over je melkveebedrijf. Wat is er logischer om vast te zetten in een markt waarvan je vrij zeker weet dat de prijzen naar beneden gaan?’ In februari van dit jaar besloot de melkveehouder driekwart van zijn melk-

De melk op haar bedrijf in Oldetrijne wordt opgehaald. Trienke Elshof verwacht dat het vastzetten van de melkprijs gewoon wordt. Foto: Niels de Vries

2015

vastzetten wordt populair plas vast te zetten, nu voor 33 cent per liter voor een jaar: van 1 maart 2015 tot 1 maart 2016. De garantieprijs van FrieslandCampina sinds maart ligt gemiddeld op 31 cent en de vooruitzichten zijn niet rooskleurig. Het zou best eens kunnen zijn dat Kleinsman begin 2016 opnieuw concludeert dat hij een verstandige stap heeft gezet.

Liquiditeitsbegroting

Het voorbeeld van Kleinsman bewijst dat vastzetten niet alleen een zekering is, maar dat je er ook daadwerkelijk geld mee kunt verdienen. Toch is dat niet zijn belangrijkste drijfveer. ‘Wij werken al vijf jaar met een liquiditeitsbegroting. Daardoor weten we vrij exact welke kosten zich in welke periode aandienen. Onze prognose komt vaak goed uit en dat helpt ons om realistisch te begroten en daar niet van af te wijken. Op basis van begroting en marktverwachting kun je vervolgens goed gefundeerd kiezen voor een vaste of variabele melkprijs.’

Prijsstabiliteit

Ook de aanbieder van het product, Dairy Traiding Online (DTO) uit Emmeloord, constateert dat prijsstabiliteit de belangrijkste drijfveer is voor melkveehouders. ‘Ze doen dit meestal om er zeker van te zijn dat ze niet onder kostprijs hoeven te werken. Alles daarboven is mooi meegenomen’, zegt Trienke Elshof, projectmanager bij en aandeelhouder van DTO. Ze heeft zelf een melkveebedrijf in Oldetrijne en is een van de sprekers op de openingsavond van de Jouster Skou. Elshof adviseert melkvee-

houders overigens om niet Van fysieke levering is geen alle melk op een vaste prijs sprake. De boer blijft zijn te zetten. ‘Het kan namelijk melk gewoon leveren aan ook een keer zijn huidige de andere kant afnemer. ‘De zekerheid De naam van op gaan. Als van een vaste de partij die de prijs van het certificaat melkprijs kan een contract net het zetje lager is dan aanbiedt zijn om die de referenblijft geheim, financiering tieprijs, moet ook voor de toch te geven’ boer. Het de veehouder het verschil zou zo maar bijbetalen. zijn eigen Dan kan het zijn dat je die fabriek kunnen zijn waar € 18.000 in het voorbeeld hij de melkprijs vastzet. van Kleinsman zelf moet Zelfstandig zullen zuivelcobijbetalen. Dat is dan wel öperaties dit product niet even slikken.’ snel gaan aanbieden aan hun leden, denkt Elshof. ‘Je geeft toch een signaal af Eigen melkfabriek in de markt dat de prijzen Het principe van het kan beïnvloeden. En wat Melkprijs Garantiecertimeespeelt is dat het binnen ficaat is eenvoudig. DTO een coöperatie lastig is om zoekt een verwerker of een verschillende melkprijzen verkoper die de kostprijs aan leden te betalen voor van zijn melkinkoop voor precies hetzelfde product.’ een bepaalde periode wil vastleggen. Dat kunnen zuivelverwerkers zoals Duizend veehouders FrieslandCampina, DOC DTO is een dochteronderKaas of A-ware zijn, maar neming van zuivelhandeook supermarkten. laar Farmel. Tot op heden Als DTO vindt dat de geis het bedrijf de enige boden melkprijs interessant intermediair in Europa genoeg is voor melkveedie Melkprijsgarantiecerhouders, dan zet het bedrijf tificaten uitgeeft. Sinds Melkprijs Garantiecertide start in 2011 tekende ficaten in de markt. Eén het bedrijf inmiddels ‘een Melkprijs Garantiecertifipaar honderd miljoen kilo caat staat voor 50.000 kilo melk’ in Nederland af via melk. Melkveehouders de certificaten. DTO heeft kunnen vervolgens een inmiddels een lijst met de deel van hun melk of hun namen van zo’n duizend volledige jaarleverantie op Nederlandse melkveehoudeze geboden melkprijs en ders m meedoen. deze periode vastzetten. ‘De meeste rondes die we Hoe werkt vastzetten? DTO bood in juli certificaten aan voor 29,5 cent voor de periode 1 augustus 2015 tot 31 mei 2016 . Een melkveehouder die daarvan zes kocht, weet zeker dat hij voor 300.000 kilo melk tot 31 mei 2016 gegarandeerd 29,5 cent krijgt. Komt de referentieprijs – dat is dus de garantieprijs van FrieslandCampina - in die periode uit op 28

cent, dan krijgt de melkveehouder via DTO 1,5 cent bijbetaald op de melkprijs van zijn fabriek. Is het andersom, dan moet de melkveehouder 1,5 cent per liter melk bijbetalen aan de geheime aanbieder. DTO krijgt € 250 per deelnemer en € 0,15 per 100 kilo melk.

2015

dit jaar deden waren al snel overtekend. We moeten daarom helaas nog te vaak ‘nee’ verkopen aan melkveehouders’, zegt Elshof. Het onderstreept volgens haar dat de koudwatervrees bij boeren langzaam maar zeker verdwijnt, zeker nu het melkquotum weg is en de melkprijs in het slop zit. ‘De belangstelling om de melkprijs vast te zetten, is groter dan ooit. Maar ook zuivelverwerkers bieden via DTO melkveehouders steeds vaker een vaste melkprijs aan om hun eigen marges veilig te stellen. En banken volgen ons product met bovengemiddelde belangstelling. De zekerheid van een vaste melkprijs kan net het zetje zijn om die financiering toch te geven.’ DTO denkt de komende jaren flink te kunnen groeien met haar product. Zo startte het bedrijf dit voorjaar in Noord-Duitsland met Melkprijsgarantiecertificaten. Ook wil DTO melkveehouders een doorlopend vraag en aanbod bieden. Verder wordt de mogelijkheid bekeken om te verrekenen op basis van referentieprijzen van andere verwerkers. Elshof verwacht dat vastzetten ‘gewoon’ wordt.

Aan het werk

Dat is nu al het geval op het melkveebedrijf van Kleinsman. ‘Elke dag stap ik een half uurtje achter de computer om naar de ontwikkelingen op de wereldmarkt te kijken. Hoe groeit het gras in Nieuw-Zeeland? Komt er een goede graanoogst? Wat doet de olieprijs? Dalen de prijzen op de Fonterra-veiling? Zodra alle signalen wijzen op een dalende melkprijs, zet ik vast. ‘Ga eens aan het werk, zegt mijn vader dan. Maar dat doe ik dan juist volop.’

    

    

   

   











   

  

 

  





INTERVIEW

Alfa: ‘Het begint te knijpen’ ‘Als de melkprijsdip nog langer dan een half jaar aanhoudt, komen tientallen melkveebedrijven zo klem te zitten dat gedwongen bedrijfsbeëindiging actueel wordt’, voorspelt directeur Agro Rick Hoksbergen van Alfa Accountants. Tekst Jelle Feenstra

is nu veel groter dan in 2009. Dat is zorgelijk.’ Is er de laatste jaren dan niks gespaard? ‘Het aantal melkveebedrijven met een voldoende gevulde spaarpot is in elk geval te klein. Uit de enquête blijkt dat veel bedrijven de noodzaak van een buffer van minimaal € 50.000 wel zien, maar niet hebben. Voor bedrijven met 26 cent als kritieke opbrengstprijs is de noodzaak van een spaarpot minder, maar juist die slagen erin hem toch ook nog goed gevuld te krijgen.’ Wat doen die melkveebedrijven beter? ‘Ze blinken nergens echt in uit, maar doen het op alle fronten een centje scherper dan de rest. Ze boeren en leven disciplinair, zijn nooit te hoog gefinancierd en geven privé niet te veel uit. Omdat ze geen gekke investeringen doen, betalen ze in vergelijking met hun collega’s wat meer belasting. Maar daardoor hebben ze ook meer buffer.’

Rick Hoksbergen: ‘Risicomanagement betekent niet dat je je blauw moet verzekeren. Foto: Aly Dijkstra

Alfa enquêteerde deze zomer 162 melkveehouders hoe ze denken toenemende prijsrisico’s op te vangen. Kostprijsverlaging, uitstel van investeringen, uitstel van onderhoud en tijdig een buffer aanleggen waren de meest gegeven antwoorden. Het vastzetten van de melken voerprijs werd amper genoemd. We vroegen Rick Hoksbergen of de lage melkprijs bedrijven noopt tot scherper risicomanagement. In 2009 was de melkprijs lager dan nu. Zo zorgelijk is de situatie toch nog niet? ‘Vergis je niet: in 2009 lag de gemiddelde kritieke melkopbrengst op 26 cent. Dat is de prijs die je per liter melk nodig hebt om al je kosten te kunnen betalen, inclusief rente, aflossing, vervangingsinvesteringen en reguliere privé-uitgaven. Nu haalt alleen de 10 procent best draaiende bedrijven van ons die 26 cent nog.’ ‘De kritieke melkopbrengst is door hogere kosten voor voer en kunstmest, brandstof, loonwerk en mestafzet in zes jaar tijd gestegen naar 35,9 cent in 2014. Daarin zit ook een stijging van de financieringslasten van 7,2 cent in 2009 naar 8,4 cent in 2014, terwijl de rente alleen maar is gedaald. Het gat tussen melkprijs en kritieke melkopbrengst AS

Wat doen deze melkveebedrijven aan risicomanagement? ‘Ze hebben alles op orde, nemen geen grote risico’s en halen daarmee zo’n scherpe kritieke melkopbrengst dat vastzetten van de melkprijs helemaal niet nodig is. Ik zou het met zulke cijfers in elk geval niet doen. Haal je structureel minder dan 2 centen marge, dan is vastzetten het overwegen waard.’ ‘Risicomanagement betekent niet dat je je blauw moet verzekeren. In tijden met lage opbrengstprijzen is een ondernemer geneigd meer risico te nemen. Het niet verzekeren of niet afdekken van prijzen kan bijdragen aan lagere kosten, maar houdt ook een risico in. Een goede ondernemer sorteert daarop voor zodat dit risico gedragen kan worden.’ Ziet u in de toekomst nog melkveehouders individueel de termijnmarkt op gaan? ‘Nee. Dat is zo’n complex spel dat je al een financieel specialist nodig hebt om daar profijt van te trekken. Melkveehouders kunnen zich beter richten op efficiënt melken, scherp voeren en het grasland op orde maken. En zorgen dat ze een goede liquiditeitsbegroting bijhouden. Daarmee kun je in september al zien dat het in december spaak loopt. Vervolgens kun je aan de slag om dat niet te laten gebeuren. Voorkomen is beter dan genezen.’ Terug naar de actuele situatie, hoe nijpend is die? ‘Bij een kwart begint het te knijpen en circa 10 procent is zover dat er iets geregeld moet worden met de bank, bijvoorbeeld stoppen met aflossen of het financieren van liquiditeit. Trekt de melkprijs in januari weer aan, dan komen ze er wel doorheen. Maar houdt de dip aan tot volgend jaar zomer, dan komen veel bedrijven echt klem te zitten en wordt gedwongen bedrijfsbeëindiging een item.’ 2015

Wij zorgen voor gezonde voeding, elke dag, voor miljoenen mensen wereldwijd

Liquiditeit en fosfaatrechten voor u een risico?

Elke dag voorziet FrieslandCampina miljoenen consumenten over de hele wereld van zuivelproducten met waardevolle voedingsstoffen zoals kindervoeding, zuiveldranken, kaas, yoghurt, toetjes, boter- en roomproducten, zuivelingrediënten en –halffabricaten. FrieslandCampina brengt het beste van

Bezoek ons op de beurs in Joure standnummer 417

twee werelden samen. Het vakmanschap en ondernemerschap van de ledenmelkveehouders wordt gecombineerd met de expertise van de medewerkers; van de kwaliteit van het grasland waarop de koeien grazen tot het op

Accountants met boerenverstand

de markt brengen van smakelijke en gezonde zuivelproducten. Dat doet FrieslandCampina op een duurzame manier.

Kijk op www.kromhout.com, www.frieslandcampina.com

bel (0513) 468 468 of mail gorredijk@kromhout.com voor een vrijblijvende afspraak.

• corp adv A5 staand FrCamp.indd 3

07-07-14 15:31

adfertinsje jouster skou_A6 07-09-15 23:00 Pagina 1

185401274_VdVK_Adv_Agrariers_88x132.indd 1

01-09-15 14:32

Turkstra Bijlsma bv

Fryslân, lân fan kij, molke, tsiis en bûter

wij zijn u graag van dienst bij: ● verkoop van uw agrarisch bedrijf ● verkoop van los land

standnr.: 27

● verkoop van woonboerderijen ● aankoopbemiddeling ● taxaties A TURKSTRA

● (erf)pachtzaken ● schadeloosstelling www.agrivesta.nl

agrivesta turkstra 06- 512 60 942 turkstra@agrivesta.nl

agrivesta bijlsma bv 06-200 28 405 bijlsma@agrivesta.nl

www.agrivesta.nl

It Fryske Bûsboekje 2016 hat as tema: suvel! • ideaal as kadootsje foar jim sibben, freonen, kunde en klanten • te keap op de Jouster Skou yn diske 27 by Truke Zeinstra • ek te keap yn boekwinkels rûnom yn Fryslân en fia www.bûsboekje.frl

It Bûsboekje 2016, mis it net!

trekkers

Italiaanse degelijkheid komt naar Joure Elke melkveehouder kent Same. Toch wordt het Italiaanse merk nog maar weinig gereden in het Noorden. Fokke Andela wil dat veranderen. Hij brengt de ‘Italiaanse Deutz’ naar de Schouw. Of het een primeur is, weet Fokke Andela van het gelijknamige mechanisatiebedrijf uit Wommels niet zeker, maar veel Same-trekkers heeft de beurs in Joure niet getrokken. En al helemaal niet de laatste jaren, want Noord-Nederland kent maar enkele Same-dealers. Friesland tot voor kort zelfs geen. Nu is Andela dat. Die weet wel waarom Same nog niet veel gereden wordt: ‘Onbekend maakt onbemind.’ ‘Onterecht’, stelt hij meteen daarbij: ‘Deutz Fahr en Same vormen al jaren één groep. Deutz is Duits en het merk wordt daarom terecht

als degelijk en kwalitatief hoogwaardig gezien. Omdat Same Italiaans is, krijgt het dat imago niet toebedeeld. Maar de trekkers zijn in de basis identiek. Alleen de kleur en de laatste afwerking verschilt.’

Keuze uitgebreid

Voor Andela is Same het tweede trekkermerk dat hij verhandelt. Sinds bijna twee jaar is hij de Nederlandse importeur van Belarus. Een positie die hij overnam van Sjoerd Minnema uit Joure. ‘De Belarus is een eenvoudige trekker die voor veel klanten volstaat. Echter, steeds vaker heb ik klanten

die een wat luxere trekker zoeken. Ik wil hen niet langer doorsturen en wat anders bieden dan het geijkte aanbod, vandaar Same.’ Volgens de Friese dealer vallen de Italiaanse trekkers op door hun compactheid in relatie tot de pk’s. ‘En de keuze in versnellingsbakken is de meest uitgebreide in de markt. Je kunt tot wel 60

versnellingen krijgen. En dat al bij een boerentrekker van 80 pk.’ Andela kan alle typen Same aanbieden, maar in Joure staat volgende week een trekker met 65 pk zonder cabine. ‘Zo kan het publiek van de Schouw in ieder geval hernieuwd kennismaken met deze degelijke Italiaanse trekker.’

risicomanagement

‘Speculant die rijk sterft, sterft jong’ ‘Melkveehouders kunnen beter zien dat ze hun bedrijfsvoering optimaliseren dan dat ze de termijnmarkt opgaan. Zeker voor een individuele ondernemer die niet dagelijks met handel bezig is, zijn de risico’s te groot’, zegt Anton de Groot van Groan, een toeleverancier van grondstoffen aan de mengvoerindustrie.

De Groot is een van de drie forumleden op woensdag 23 september, de openingsavond van de Jouster Skou. Het onderwerp is risicomanagement. De Groot acteert regelmatig op de termijnmarkt. ‘Het is goed mogelijk om er veel geld te verdienen, maar ook heel goed mogelijk om er veel geld te verliezen. Wie de markt een paar keer mee had, moet zichzelf in de hand houden

sultaten naar het effect van prijsrisicomanagementsystemen in de landbouw in vijf verschillende landen. Haar conclusie is dat over een periode van tien jaar bekeken het effect van het managen van prijsfluctua-

advertentie

en juist daar gaat het mis. Daarom zeg ik wel eens: een speculant die rijk sterft, sterft jong.’

Prijsfluctuaties

een ander forumlid is Miranda Meuwissen, hoofddocent bedrijfseconomie aan de Wageningen Universiteit. Zij promoveerde op risicomanagement in de Europese landbouw en presenteert in Joure de reAS

2015

ties op het boerenerf maar heel beperkt is. Het derde forumlid is Trienke Elshof van DTO. Zij komt eerder in dit nummer aan het woord over het vastzetten van de melkprijs.

ALLE EMISSIEARME CONCRELIT VLOEREN OP EEN RIJ Erkend en goedgekeurd RAV-systeem

Erkend en goedgekeurd RAV-systeem

Vastgestelde emissiefactor: beweiden 7.5 kg NH3, opstallen 8.6 kg NH3. Goed beloopbaar door profilering Snelle scheiding en afvoer van mest en urine.

Erkend en goedgekeurd RAV-systeem

Vastgestelde emissiefactor: beweiden 7.7 kg NH3, opstallen 9.2 kg NH3. Vlakke vloer, goed beloopbaar door profilering en antislipprofiel.

Vlakke vloer met geprofileerde rubbermatten

Uitstekend voor dierenwelzijn door rubber loopoppervlak (DLG getest). Vastgestelde emissiefactor: beweiden 7.5 kg. NH3, opstallen 8.6 kg NH3. Door indrukbaarheid van het rubber een uitstekende beloopbaarheid. Snelle scheiding en afvoer van mest en urine.

C10

Beweiden 7.0 kg NH3, opstallen 8.0 kg NH3. Uitstekend beloopbaar, geprofileerd rubber loopoppervlak en antislip profiel. Afdichting door eenvoudig en prefab aangebrachte mestflap en kunststof glijstrook.

Zeer lage emissiefactor

BETONINDUSTRIE B.V. CONCRELIT Pluggematen 8, 8331 TV Steenwijk T (0521) 514 922 F (0521) 517 515 info@concrelit.nl www.concrelit.nl

Beweiden 7.1 kg NH3, opstallen 8.1 kg NH3. Goed beloopbaar geprofileerd loopoppervlak met antislip profiel. Afdichting door eenvoudig en prefab aangebrachte mestflap en glijstrook.

Alle vloeren worden geleverd met KOMO-Attest-met-productcertificaat.

BEZOEK ONZE DEMOTUIN EN PRAKTIJKSTALLEN Neem contact op met Hielke Kerstma 06 - 53 89 94 09 of Hans Schaaf 06 - 11 56 04 77

Diamond V

is a girl’s best friend

Economisch-wetenschappelijk onderzoek toont aan:

Dìt is uw beste investering in vertering ◆ ◆

Hogere voerefficiëntie (met name ruwvoervertering) Gezondere koeien (met name pensgezondheid)

Uw saldo: hogere netto opbrengst per koe Bijkomende voordelen: ◆ Gunstig effect op kringloopwijzer ◆ Minder verlies als gevolg van hittestress Informeer bij uw voerleverancier naar de voordelen van Diamond V of bezoek onze website www.speerstra.com

T +31 (0)514 569 001 | E mail@speerstra.com | I www.speerstra.com

productnieuws

Boek brengt melkveesector in beeld

e melkveehouderij staat volop in de belangstelling, maar de manier waarop de sector in de media wordt belicht, laat volgens veel boeren wel eens te wensen over. In het boek ‘Ode aan boeren en koeien’ laten fotograaf Hanneke de Boer en landbouwjournalist Ida Hylkema een realistisch beeld zien van de melkveehouderij. Aan het woord komen melkveehouders die ieder op hun eigen manier hun bedrijf runnen en vertellen over hun drijfveren en passie. Een keur aan foto’s maakt-

het beeld compleet. Met het boek willen de makers een ode brengen aan een sector waar met hart en ziel wordt gewerkt aan een verantwoorde voedselproductie. ‘Wie eens wil stilstaan bij de vraag waar het op de boerderijen werkelijk om gaat, doet er goed aan het boek ‘Ode aan boeren en koeien’ aan te schaffen’, schreef Nieuwe Oogst in een recensie. ‘Het boek is door de sector erg goed ontvangen’, stelt schijfster Ida Hylkema. ‘Boeren herkennen er veel in, maar ook mensen ‘aan de zijlijn’ krijgen met het boek een helder beeld van de melkveehouderij. Als boer kun je het bijvoorbeeld cadeau doen aan je buurman en als bedrijf en organisatie is het een origineel relatiegeschenk voor klanten of leden.’ Het boek is te bestellen op www.boerenboek.nl. Het kost € 29,50 (excl. verzendkosten).

Hogere premie voor slordige boer

‘V

erzekeringspremies worden de komende jaren sneller verhoogd als de boer zijn risicomanagement niet op orde heeft.’ Met die waarschuwing komt Yme Meirink van onafhankelijk agrarisch verzekeringskantoor Topteam. Verzekeraars beoordelen bedrijven steeds meer individueel en passen waar nodig hun premie of voorwaarden aan. ‘Dat kan het geval zijn op bedrijven waar door achterstallig onderhoud de kans op brand-, storm- of andere schade groter is’, zegt Meirink. Zijn advies: ‘Bespreek je risico’s met je adviseur en benoem ze. Zorg dat je je bedrijf op orde hebt. Dan

Camera voor erfbeveiliging ‘roversgoed’

‘H

et regent de laatste weken aanvragen voor een beveiligingscamera’, zegt Joram Hofman van het bedrijf Stalzicht.nl uit Lutkewierum. ‘Nog even en de camera’s om het erf veiliger te maken, zijn zelf roversgoed’, lacht hij. Aanleiding voor de run op de camera’s is de oprichting van het beveiligingsplatform BeveiligMijnBoerenbedrijf.nu, een project van het ministerie van Veiligheid en Justitie, LTO en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV). Boeren kunnen bij dit platform aankloppen voor een gratis bedrijfsbeveiligingsscan. Investeren ze daarna in erfbeveiliging, dan vergoedt het rijk 50 procent van de kosten. Via LTO-ledenvoordeel krijgen ze nog eens 10 procent korting. Stalzicht.nl is binnen het project geselecteerd als cameraleverancier.

Hofman levert vaste en camera’s die tot 355 graden kunnen draaien. De prijs ligt rond de € 250, maar met de subsidie en de LTO-korting ben je nu rond de € 100 klaar. De camera’s zijn geschikt voor bewaking van erf, gebouwen, machines en dieseltank, maar ook voor bijvoorbeeld dierobservatie. ‘Met de camera’s kun je overal ter wereld via mobiele telefoon, tablet of pc live volgen wat er op je erf gebeurt.’

Mengvoerfabriek zonder brokken

heb je de beste onderhandelingspositie en betaal je de laagste verzekeringspremie.’ Wat houdt op orde hebben concreet in? Meirink noemt voorbeelden. ‘De elektra op je bedrijf periodiek onderhouden, kiezen voor moeilijk brandbare isolatie, brandbare producten veilig opslaan. Dat oude asbestdak op tijd vervangen. En organisatorisch de puntjes op de i hebben.’ Meirink vindt het thema van de Jouster Skou goed gekozen. ‘Een goede boer heeft lange termijn visie en gaat voor continuïteit. Als je daar in meeneemt hoe je risico’s op schade en tegenvallers terug kunt brengen, dan ben je al een eind op de goede weg.

e nieuwe mengvoerfabriek van Hoogland BV in Leeuwarden krijgt een jaarcapaciteit van meer dan 20.000 ton. De nieuwe fabriek gaat draaien op zonne-energie en vergt een investering van circa € 1 miljoen. In oktober is de fabriek klaar, waar Hoogland BV losse grondstoffen mengt tot één krachtvoermengsel, de zogeheten premixen. Het enige wat er in de verder volledig volwaardige mengvoerfabriek niet gebeurt is brokjes persen. ‘Persen geeft te veel verlies van originele voederwaarde. Daarnaast scheelt het gebruik van premixen ten opzichte van brokken de veehouder al snel enkele euro’s per 100 kilo mengvoer’, vertelt directeur Camiel Hoogland. Met zijn premixenconcept wil Hoogland maatwerk leveren aan de veehouder. Op basis van minstens 2015

vijftien losse enkelvoudige grondstoffen kan de fabriek precies het voer maken dat de veehouder wil. Dit voer wordt geleverd inclusief kennis en begeleiding. ‘We kijken in de stal met de veehouder mee naar wat het voer doet.’ De premixen gaan niet alleen door het basisrantsoen, maar ook in krachtvoerboxen en melkstallen. Momenteel zijn er al ruim honderd melkveehouders die vast premixen afnemen bij Hoogland. Een belangrijk deel van de grondstoffen koopt Hoogland in bij zo’n 150 akkerbouwers in Noord-Nederland.

DeLaval Natuurlijk meer melken +

Diergezondheid verbeteren

Tussenkalftijd verbeteren

Energiezuinig

Opbrengst verhogen

+ +

Celgetal verlagen

Levensproductie verhogen

Kosten reduceren

Arbeidsbesparing

+ Transitie optimaliseren

Meer informatie over DeLaval bij uw DeLaval dealers:

DeLaval-Manus Noord Sneek - 0515 417 615 www.delaval.nl

Wynsma Mechanisatie B.V. Leeuwarden - 058 266 15 55 www.wynsmamechanisatie.nl

Bezoek on de Agra s op ri Schouw sche , Joure , stand n r. 6!

www.delaval.nl

fosfaatrechten

‘Zo snel mogelijk vol die nieuwe stal’ Firma Deelstra in Reitsum, bestaande uit Durk (60), Dittie (52), Jenne (26) en Marianne (26), bouwde een nieuwe stal met bijna 300 boxen en zette die met het oog op de mogelijke komst van dierrechten in de tweede helft van 2014 en het eerste half jaar van 2015 helemaal vol. Op basis van fosfaatreferentiedatum 2 juli 2015 lijkt dat een goede zet.

Tekst Jelle Feenstra

‘Vol die nieuwe stal en wel zo snel mogelijk.’ Durk en Jenne Deelstra uit Reitsum aarzelden geen moment toen ze in juli 2014 begonnen te melken in de nieuwe ligboxenstal. Vader en zoon huurden er meteen voor 275.000 kilo melk bij en kochten in de tweede helft van 2014 en de eerste zes maanden van 2015 er in totaal 80 koeien bij: 35 koeien uit Duitsland, 35 uit Drenthe en 10 uit Overijssel. Ook kwamen er extra pinken uit de eigen opfok aan de melk. Eerder haalden ze alle jongvee, dat ze de laatste jaren elders lieten opfokken, al naar huis. Hun voorgevoel, dat het wel eens op dier- of fosfaatrechten zou kunnen uitdraaien en dat het daarom verstandig was om de stallen op het bedrijf goed gevuld te krijgen, liet hen niet in de steek. Op 2 juli 2015 kwamen er fosfaatrechten en stonden er 338 melkkoeien, 202 stuks jongvee en een stier. Daarmee hadden ze 91 koeien en twee stuks jongvee meer dan op 1 juli 2014 en bleven ze net binnen hun NB-vergunning.

donder in september 2013 eindelijk eens mag bouwen, wil je ook graag vol gas geven. Ja, misschien wel vanuit de gedachte dat wat je hebt je niet meer kan worden afgepakt’, zegt Durk Deelstra. Het inpassen van de gekochte koeien ging niet van een leien dakje. Toch zijn ze tevreden dat ze tijdig hebben geanticipeerd op de komst van fosfaatrechten. Er staat nu een toekomstbestendige MDV-stal zonder lege plekken en het jongvee heeft nu ruim plek in de oude ligboxenstal. Ze hoe-

ven geen superheffing te betalen en voor de koeien die ze kochten, blijft hun een forse investering in fosfaatrechten bespaard. ‘Er zal wel iets afgeroomd worden, maar ze zullen daar nooit heel fors in gaan snoeien’, verwacht Jenne.

Scherp op kosten

De Deelstra’s moeten het met de 28 cent per kilo die ze momenteel bij A-ware krijgen wel verrekte zuinig aan doen. De nieuwbouw inclusief verbouw van de oude stal, erfverharding, sleufsilo en het verplaatsen

Zes jaar knokken

Er speelde nog een ander facet bij deze ‘zo-snel-mogelijk-vol-zetten’ strategie. Zes jaar lang knokten ze voor hun NB-vergunning. Alleen al het hele vergunningentraject kostte hen € 50.000. ‘Als we vijf jaar geleden een vergunning hadden gekregen, waren we rustig in fases gegroeid. Maar als je na zes jaar geFoto: Marcel van Kammen AS

2015

van een loods kostte € 1,8 miljoen. Het leasen van melk kostte gemiddeld 23,5 cent en voor de koeien werd gemiddeld € 1.400 betaald. In mei van dit jaar werd ook nog 20 hectare maisland op afstand gehuurd om voldoende grondgebonden te zijn, een eis in de NB-vergunning. Daarom hebben ze al even een gesprek gehad met hun bank. Durk Deelstra: ‘Deze melkprijs moet geen jaren aanhouden, want dan hebben we een probleem. We moeten nu even heel scherp op de kosten letten.’

412

HayeBethlehem

Haye Bethlehem Stand 412 Ons bedrijf startte in 1982 en is uitgebreid tot een complete winkel voor stad en land, met een breed assortiment voor particulieren, hobbyboeren en de industrie. Daarnaast hebben wij alles voor de moderne boer. Ons belangrijkste werkgebied is Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel, waar we met eigen vervoer onze klanten beleveren. We bezorgen veel mineralen (ook op maat), stalstrooisels (Axorb en Lava,) zaagsel, vlas, koolzaadstro, zout (voor ontharding), uierpapier, enzovoort. Een team van negen medewerkers met kennis van zaken staat voor u klaar. We gaan voor kwaliteit, snelle service en scherpe prijzen. En natuurlijk denken we mee met de klant. Kom langs bij onze stand en ontvang gratis een Siku of Bruder trekker of een kalverbodywarmer bij onze scherpe aanbiedingen. Onze actie aanbiedingen staan ook op www.hayebethlehem.nl

de minerale wereld - zuiver voor mens en dier Grindweg 143, 8471 EJ Wolvega telefoon (0561) 617 669 website www.hayebethlehem.nl

HOOGLAND PREMIX Voor elke veehouder een eigen unieke samenstelling op maat geleverd. Kan zowel in de voermengwagen als in voercomputer of melkstal gevoerd worden. Samengesteld en aangepast in nauwe samenwerking met onze adviseurs.

granen

Eerlijke en transparante samenstelling bestaande uit enkelvoudige grondstoffen met veel regionale producten zoals onder meer granen van onze eigen akkerbouwers.

diervoeders meststoffen

Zowel los gestort als geblazen leverbaar in elke gewenste hoeveelheid vanaf 4 ton.

zaaizaden gewasbescherming advisering

riek Bouw van nieuwe Premix fab in Leeuwarden begonnen! Volg ons op facebook!

Resultaat: Elke hap in balans Hogere voerefficiĂŤntie Lagere kostprijs Gezondere veestapel

Hegebeintumerdyk 33b

T:0518-411400

post@hooglandbv.nl

Bezoek ons op nummer 49 op de Schouw!

postbus 8, 9172 ZS Ferwert

F:0518-412491

www.hooglandbv.nl

facebook.com/hooglandbv

inkuilmanagement

Inkuilen nieuwe stijl: de ‘grasleverworst’ Meestal wordt gras ingekuild in een sleufsilo of in baaltjes. Maar gras in een folieslurf duwen? Melkveehouders die er al mee werken, voorspellen dat de sleufsilo zijn langste tijd heeft gehad. Tekst Jelle Feenstra

Melkveehouder Bauke Rosier uit Dronrijp pakt een mes en snijdt de 30 meter lange slurf open. Hij plukt er een handvol kuil uit en constateert dat het goed ruikt. Dan wurmt hij zich met de hand een weg naar de midden. Bijna koud voelt het er aan. Een heel verschil met rijkuil in de sleufsilo, waar dezelfde hand heet wordt en de broei er uitstoomt. Vorig jaar kuilde Rosier als een van de eerste melkveehouders in Nederland gras in een folieslurf. Dit jaar deed hij dat opnieuw. ‘Van broei, schimmel of andersoortig bederf is geen sprake meer, de voerkwaliteit is stukken beter’, zegt hij.

Betere smaak

‘Een prachtsysteem’, constateert melkveehoudster Elze Jellema uit Westhem. Ze gebruikte de slurf al voor perspulp. Dit jaar perstte ze er ook 25 hectare eerste snede en 10 hectare tweede snede gras in. Hoe het eruit komt weet Jellema nog niet. ‘Van perspulp weet ik dat het product niet warm

wordt, waardoor er geen verlies van voederwaarde optreedt en de smaak beter is. Ik verwacht dat het met gras ook het geval is.’ De slurven op het erf van Albert Gunnink in Franeker verraden dat gras er wat onregelmatiger in gaat dan mais of bierbostel. ‘Toch zit het gras er akelig strak in’, weet de melkveehouder. ‘En het plastic is zo dik dat het met de conservering wel goed zit.’ De eerste snede gaat in silo’s, daarna maakt hij vaak ook vierkante pakken. Gebrek aan opslag deed hem besluiten dit jaar de slurf te proberen. Zo’n slurf biedt ten aanzien van de voersnelheid voordelen.’ Bij alle drie de melkveehouders voerde Frankena uit Winsum het inbaggen uit. Dit loonbedrijf experimenteerde vorig jaar al met een demobaggingsmachine van de Duitse fabrikant Budissa. Dat was de getrokken uitvoering. In december kochten ze de zelfrijdende uitvoering met een capaciteit van circa 200 ton per uur. ‘Die neemt op de erven wat minder ruimte in beslag’, zegt Lammert Kingma van het loonbedrijf. Hij ziet een groeiende vraag naar het

In twee meter slurf gaat ongeveer een hectare gras.

inbaggen van producten als snijmais, perspulp, graan, glucoplus, bierbostel en ccm.

Silo’s staan er

Kingma verwacht dat veehouders graskuil ook vaker op deze manier gaan maken. ‘Dat zal geleidelijk gaan, want sleufsilo’s breek je niet zo maar af. Maar de luchtdichtere conserveringsmethode in combinatie met de prijs maken het wel tot een systeem waar vraag naar komt.’ Dat verwachten ook Siebren Greidanus en Wietze Rosier van landbouwmechanisatiebedrijf RosierGreidanus uit Winsum. Zij zijn importeur van het Budissa Bagging-systeem. Ze hebben al enkele machines verkocht aan loonwerkers. ‘In andere landen is het een veelgebruikte methode voor het inkuilen

Het gehakselde gras komt eerst in een bunker. Met een reuzenvijzel wordt het gras de slurf ingestampt.

Foto’s: Loonbedrijf Frankena

2015

van gras. Aanvankelijk werd ik uitgelachen, maar ik denk dat dat na het openen van de bagkuilen al aardig anders is. De energie en de sappen in het voer blijven volledig behouden’, zegt Wietze Rosier. Greidanus noemt flexibiliteit in opslag als een groot pluspunt. ‘Je kunt ze 10 meter maar ook 150 meter lang maken.’ Kingma: ‘Het is net of je leverworsten aan het draaien bent, maar dan van gras.’ Bauke Rosier zegt volgend jaar minder balen en meer slurven te maken. ‘Je behoudt je VEM en ruw eiwit veel beter, ook ten opzichte van de gewikkelde balen, waar vaak toch wat lucht bij komt. Daarnaast is baggen zo’n 20 procent goedkoper dan inbalen.’ Ook Jellema gaat meer ‘slurven’. ‘Een bijkomend voordeel is dat je af bent van de opvang van perssappen.’ Rosier en Jellema zijn ervan overtuigd dat grasbaggen de oude sleufsilo geleidelijk aan naar het museum verdringt.

HIEMSTRA

SILO- EN VIJZELMONTAGE Het adres voor: • nieuwe en gebruikte kunstmest- en veevoersilo’s • reparatie van uw silo en vijzel • montage van vijzels 1 stand k e • silo verplaatsen o z Be

www.grevebv.nl

Greve Bolsward Greve Emmeloord DEM Akkrum DEM Rinsumageest Veenstra Bakkeveen

De Marne 53, 8701PV Nagelerweg 8, 8304AB Spikerboor 3, 8491PB Van Aylvawei 42, 9105 KT Mandewyk 1A, 9243 JW

Bolsward Emmeloord Akkrum Rinsumageest Bakkeveen

De Krome Sâne 1, 8491 PE Akkrum Tel. 0566-651230 of 06-22454674 - fax 0566-652394

BEZOEK ONS OP DE AGRARISCHE SCHOUW IN JOURE

Hiemstra - AS Joure 2014.indd 1

Kalverbungalow

www.kalverbungalow.nl 06-45044141

kalfvriendelijk klimaat eenvoudig uit te mesten tot 8 kalveren

8-9-2014 14:48:33

Wij zijn aanwezig op de Agrarische Schouw

Bezoek ons standnummer 316 315 en geniet van een lekkere bak koffie

Schoterlandseweg 40 • Oudehorne• tel. 0513-541214 www.kuperus.org • info@kuperus.org

vanaf € 199

8-9-2014 10:35:43

STAL

Kuperus Oudehorne - AS Joure 2014.indd 1

Altijd en overal zicht op uw koeien?

Joram Hofman 06-29264592 www.stalzicht.nl

Zeer zwaar gebouwde mestmixers kijk op onze site voor meer info en foto’s

www.vdmeer-mechanisatie.nl

Tel. 06-27222664 Van der Meer Mechanisatie.indd 1

8-9-2014 9:53:21

conditiescore

Camera bewaakt koeconditie Direct na het afkalven geeft een koe meer dan ze opneemt via het voer. Daarna is het andersom. Hoe houd je de koe in juiste conditie? Melkveehouder Auke Veldman in Bakhuizen gebruikt als eerste in Nederland de camera van DeLaval. Veldman is een secure boer die niet te weinig krachtvoer wil geven en ook niet te veel. Hoe hij de conditie eerder vaststelde? Hij beweegt zijn duimen en wijsvingers. ‘Door te voelen.’ Dat kost tijd en vaak ben je dan net te laat. ‘De camera ziet meer dan jij zelf.’ De door DeLaval in Zweden ontwikkelde body condition scoring draait anderhalf jaar op het bedrijf van Veldman. In die periode is het systeem verder ontwikkeld en praktijkrijp gemaakt, vertelt André de Leeuw van DeLaval. De camera wordt

een onmisbaar instrument voor de boer, voorspelt hij. Veldman melkt met twee robots die beide van een camera zijn voorzien. Zodra de koe de melkbox verlaat, wordt een beeld gemaakt in 3D en kan de conditiescore worden afgelezen in de computer. ‘Op elk moment dat de koe conditie verliest, kun je bijsturen’, zegt de veehouder.

Objectief

De camera doet een objectieve beoordeling. Daar kan geen andere waarneming aan tippen, zegt Veldman.

Elke keer dat de koe de robot verlaat maakt de camera (bovenin) een foto om de conditie vast te leggen. Foto: Wiebe Dijkstra

‘Je hebt het verloop van de conditie over een langere periode op het scherm en kunt daar snel conclusies uit trekken en de krachtvoergift bijstellen.’ Meer krachtvoerkosten? In tegendeel. ‘Je gaat effectiever om met de voerknop.’

Bijkomend voordeel is de grotere betrokkenheid bij het voeren. Dat werkt positief uit op de gezondheid van de dieren. ‘Ik zat op dit systeem te wachten’, zegt hij achteraf. De kosten? Maximaal € 5 per koe per jaar.

melkwinning

Eerste eigen melkstal: 3C carrousel Wieger Wierda heeft op meerdere plaatsen gemolken. Bij zijn vader in Birdaard, alleen in Menaldum en nu in Ten Boer. Hier bouwde hij voor het eerst een nieuwe melkstal naar eigen keuze. Sinds half januari melkt de veehouder in een 3C carrousel met 40 standen, met Westfalia (GEA) apparatuur. ‘Precies wat ik wilde.’ Korte looplijnen en een goed overzicht op de

Het melken van de ruim 200 koeien vraagt vijf kwartier.

Voerbak zwenkt weg koeien, dat waren de voorwaarden waaraan de stal moest voldoen. ‘Ik wilde met één man melken en een hoge capaciteit halen’, zegt Wierda. ‘Dan kom je uit op een carrousel.’

Wieger Wierda: ‘Korte lijnen en een goed overzicht, precies wat ik wilde.’ Foto: Wiebe Dijkstra

De stal onderscheidt zich van andere carrousels door het individuele voersysteem en het ingenieuze zwenkmechanisme voor de voerbakken. Die klappen weg en maken het de koeien gemakkelijk om zonder tijdsverlies het platform op te stappen. De 3C-stal werd bedacht door Groninger veehouder Pieter Schouten. ‘Als je ideale stal er niet is, moet je hem zelf bedenken’, was de reden. Tjark Hulst uit Westeremden bouwde de stal en intussen melken er al acht boeren mee. Ook in Frankrijk staat een 3C carrousel in de steigers. Voordeel voor melkveehouders is dat ze naar eigen 2015

inzicht apparatuur van elke gewenste leverancier kunnen installeren. Voor de apparatuur ben je niet gebonden aan het merk dat ook de carrousel levert.

Diepere voerbakken

Wierda kocht in 2013 in Ten Boer het bedrijf en de veestapel van zijn vriend Jarich Bakker, ook uit Birdaard, en een naastliggend bedrijf. Jarich ging bij hem aan het werk. Ze melken om de beurt. Daarnaast krijgt Wierda tijdens het kuilen hulp van zwager Benny Wierenga die in de offshore werkt. Die kende Tjark Hulst, bouwer van de 3C-stal en ook werkzaam in de offshore-apparatuur. ‘Zo was de cirkel rond.’ Wierda is er content mee en heeft nog maar één wens: diepere voerbakken om gemors met brok te stoppen.

VOErkOstEn VErlAgEn? Een goede inkoop begint met een goede vergelijking! Vergelijk aanb ieder, locatie, prijs en kwalit eit. Volledig onafhankelijk en altijd de scherpste prij s.

€

€ €

Altijd de beste deal voor voeders en productierechten

Alle voeders van diverse aanbieders op een rij Vergelijk zelf prijs en kwaliteit

Bes dire paar Voe ct o p rge lijk. nl!

Ook VVO’s en Fosfaatrechten

Bezoek onze website

www.VOErgElijk.nl €

€

€ onderdeel van Altijd de beste deal voor voeders en productierechten

fosfaatrechten

‘Geld voor fosfaatrechten is op’ Daar sta je dan met een halflege stal met 120 boxen. Zie die na alle reeds gedane investeringen nog maar eens gevuld te krijgen nu er fosfaatrechten komen. Dat is de situatie van Jan (55), Dineke (55) en zoon Paul de Wit (20) in Callantsoog. Tekst Jelle Feenstra

’Koeien in de wei, royaal in het land en genoeg akkerbouwers in de omgeving voor de straks verder groeiende mestproductie. Kortom: je boert extensief en voldoet aan de grondgebonden en duurzame richting die je organisaties aangeven. En dan komt aan het begin van de zomer de mededeling dat er tóch fosfaatrechten komen, met 2 juli als referentiedatum. ‘Terwijl we dachten het zo mooi voor elkaar te hebben. Met eigen opfok in de nieuwe stal rustig doorgroeien tot 120 koeien in 2019’, vertelt Jan de Wit. Nu moet er voor die autonome groei worden betaald. Zoon Paul, net van school en kersvers

aanvankelijk niet meewerken, zag te weinig marge. Dat veranderde na twee scherp gedraaide jaren en daar bovenop een goede melkprijs in 2013 en 2014, toen kon het wel. In mei 2014 kregen ze groen licht van de bank. Begin dit jaar stond hij er, de nieuwe stal, met 2700 kuub aan mestopslagruimte eronder. Maar nu. In referentiejaar 2014 molken ze gemiddeld 55 koeien op 44 hectare en deze winter hopen ze er 75 koeien te melken. De vraag die hen bezighoudt is of ze in januari 2016 niet fors terug moeten of dat het aantal dieren op 2 juli 2015, 63 koeien en 56 stuks jongvee, toch het referentiepunt wordt. Maar ook

gebouwd en 40 koeien gekocht. Dan waren we nu in elk geval al een eind op weg geweest.’ Dineke: ‘De komst van fosfaatrechten maakt het voor jonge boeren die starten wel lastig.’ Paul is feller: ‘Iedereen heeft z’n mond vol van duurzaamheid, grondgebondenheid, weidegang en

Vooral pachtgrond

Veel geld is er na de nieuwbouw en een voorschotmelkprijs van 28,5 cent bij FrieslandCampina even niet. Ook omdat ze in 2011 de boerderij met twee hectare grond kochten van de verpachter en ze er dit jaar nog eens 10 hectare land bij huren. In totaal hebben ze nu 54 hectare, dat is voornamelijk pachtgrond. Het kostte toch al genoeg moeite om de nieuwe stal gebouwd te krijgen. Al rond 2010 waren ze begonnen om financiering te krijgen voor een nieuwe stal, maar de bank wilde

dan moeten ze dus terug. En zullen ze óf vee moeten verkopen of fosfaatrechten moeten aankopen. Met de kringloopwijzer kunnen ze misschien nog iets ruimte winnen, maar veel is dat niet.

Met bank praten

Jan: ‘Als we in januari terug moeten naar 55 melkkoeien, hebben we een probleem. We hebben nu het geld niet liggen voor fosfaatrechten.’ Paul: ‘Misschien moeten we tegen die tijd toch eens even goed met de bank praten, want ik ben eigenlijk niet van plan er een zootje koeien van 10.000 liter uit te gooien.’ Jan: ‘Achteraf zeg je: hadden we maar € 80.000 goedkoper AS

Foto: John Oud

‘Er gaat dus wéér geld in gebakken lucht zitten’ in de maatschap, heeft al bedragen gehoord van € 12.000 per fosfaatrecht.

diergezondheid. Maar het zijn de intensieve melkveehouders met de propvolle stallen die weer worden beloond. En je creëert opnieuw een ongezonde sector. Er gaat dus wéér geld in gebakken lucht zitten. Ik kan mijn eigen hier geweldig aan ergeren.’

2015

interview

Rabo: ‘Fosfaatrechten gaan de Na een paar goede melkprijsjaren zit de melkveehouderijsector in de problemen. Naast de lage melkprijs houdt de uitwerking van fosfaatrechten de boeren bezig. ‘Toch konden we deze situatie een beetje aan zien komen’, zegt sectormanager melkveehouderij Marijn Dekkers (37) van Rabobank Nederland. Tekst Jelle Feenstra

Enkele honderden melkveebedrijven klopten inmiddels bij de Rabobank aan voor hulp. Zij zitten in de problemen door de lage melkprijs en krijgen nu óf aanvullende liquiditeitsfinanciering of uitstel van aflossing. Op enkele tientallen bedrijven is de situatie zo ernstig dat ze onder bijzonder beheer van de bank vallen. ‘Op deze bedrijven kijken we samen met de melkveehouder intensief naar oplossingen om het bedrijf draaiende te houden’, zegt Marijn Dekkers aan de vooravond van de Agrarische Schouw in Joure. Hij is de sectormanager op gebied van melkveehouderij van Rabobank Nederland. FrieslandCampina liet bij de presentatie van de halfjaarcijfers weten dat de garantieprijs de bodem nog niet heeft bereikt. De Rabobank deelt die mening. ‘Wij verwachten pas medio 2016 prijsherstel’, zegt Dekkers. Hij definieert de situatie als ‘the perfect storm’. ‘De vraag uit Rusland en China is in meer of mindere mate weggevallen en dankzij een gunstig klimaat is er in alle drie exportregio’s veel gemolken. Dat alles gebeurt in een periode met grote onzekerheden rondom de mestregelgeving in Nederland.’ Dan kan het niet anders dat er meer melkveebedrijven in de problemen komen. ‘Bij de crisis in 2009 kreeg een derde van de melkveebedrijven liquiditeitsproblemen en moesten er enkele gedwongen stoppen. Ik denk dat dit dal vergelijkbaar wordt. Voor bedrijven die al fragiel waren, kan de huidige marktsituatie net het laatste zetje zijn. Maar het aantal bedrijven dat dit gaat overkomen, zal niet significant zijn. Wij zullen er samen met deze melkveehouders alles aan doen om dat niet te laten gebeuren.’ De melkprijs is even wat lager en meteen is er paniek. Regeert het opportunisme de sector? ‘Daar lijkt het wel een beetje op. De Rabobank heeft eerder al geconcludeerd dat de melkprijs op een vrije markt zo’n beetje tussen de 25 en 40 cent kan bivakkeren. Op lange termijn financieren wij op een gemiddelde melkprijs van 34,5 cent. De afgelopen vier jaar zat de melkprijs in Nederland daar telkens boven, maar je kunt er ook een keer onder zitten. Dat dat een keer gebeurt, konden we dus zien aankomen.’ Er is opnieuw te weinig gebufferd? ‘Productiemiddelen in de melkveehouderij zijn duur, het is erg verleidelijk en verklaarbaar om in goede melkprijsjaren te investeren, maar zorg ervoor dat het verantwoord gebeurt. Wij geven bij ondernemers aan dat je in goede tijden voldoende geld moet reserveren om twee jaar met lage prijzen door te komen. Dat kan door zelf te sparen of ruimte AS

op je rekening-courant of in je financiering te realiseren.’ ‘Het is vooral ook een kwestie van zicht hebben op je liquiditeitspositie. Daar begint voor mij goed risicomanagement. Melkveehouders moeten een liquiditeitsbegroting hebben die een half of een heel jaar de te verwachten kosten en opbrengsten in beeld brengt. Dan kun je tijdig zien waar en wanneer het gaat knijpen en contact zoeken met de bank. Als melkveehouders pro-actiever gaan opereren en eerder aan de bel trekken, kunnen wij makkelijker helpen dan wanneer het water al tot aan de lippen staat.’ De Rabobank had ín goede jaren ook kunnen adviseren om meer af te lossen. ‘Dat hebben we ook wel gedaan, maar uiteindelijk is er door melkveehouders beperkt afgelost. Die keus ligt in eerste instantie bij de melkveehouder.’ U liet het woord risicomanagement al even vallen. Doet de sector daar voldoende aan? ‘Op bedrijfsniveau en voor de korte termijn gebeurt dat wel redelijk, maar voor de wat langere termijn en op sectorniveau vraag ik me dat af. Over zaken als hoe je draagvlak houdt als melkveesector op de langere termijn, denken te veel melkveehouders onvoldoende na.’ Heeft de Rabobank daarin zelf geen rol? ‘Wij kijken wel degelijk naar duurzaamheid, maar beoordelen dat per individueel bedrijf. En dan kan een intensief bedrijf best net zo goed scoren als een extensief bedrijf. Wij verstrekken alleen financiering als we denken dat een onderneming ook over tien jaar nog bestaansrecht heeft is. Draagvlak hebben in de samenleving is daar een onderdeel van. Dat is voor ons het belangrijkste criterium voor duurzaamheid.’ Hoe denkt de Rabobank over het vastzetten van de melkprijs? ‘Het gebeurt hier en daar wel, maar het blijft in mijn ogen toch vooral speculeren. Met een goede zuivelcoöperatie en land waar banken door de conjunctuurbewegingen heen kijken, zou het ook zonder moeten kunnen. Je omringen met betrouwbare erfbetreders is misschien wel de beste vorm van risicomanagement.’ De Rabobankrenteswap is een voorbeeld van een minder geslaagde vorm van risicomanagement. Voor veel ondernemers doet een renteswap wat het moet doen: het renterisico afdekken. Maar veel ervan zijn gesloten net voor een periode dat de rente ging zakken. Deze beweging heeft voor sommige melkveehouders, die tus2015

grondprijs toppen’

sentijds hun renteswap wilden beëindigen, geleid tot een teleurstelling. Met een vaste rente zou dit niet veel anders zijn geweest.’ Wat betekent de komst van fosfaatrechten voor de sector? ‘Lubbert van Dellen zei vorig jaar in dit blad dat er ook na de melkquotering een begrenzing blijft, maar dat het straks per bedrijf verschilt welke wetgeving het plafond vormt. Die individuele grens per bedrijf is met de komst van fosfaatrechten nu toch weer een collectieve grens geworden. Maar dat er behoorlijke grenzen zouden blijven, wisten we ook; ze pakken alleen iets anders uit. Zo wordt het voordeel voor de extensieve melkveebedrijven nu minder groot dan we eerst dachten.’ ‘Dat het de sector uiteindelijk niet is gelukt om de zaak zelf in goede banen te leiden, kan ik wel begrijpen. De melkprijs was te hoog en de gedrevenheid te groot. Daarnaast is de diversiteit in ondernemers groot. Maar het zou wel een krachtig signaal zijn geweest.’ Hoe weegt de Rabobank bij nieuwe financieringsaanvragen fosfaatrechten mee? ‘Bij financieringsaanvragen voor uitbreiding hebben we altijd gesteld dat veehouders een financiële buffer moesten inbouwen door te rekenen met hogere voeren mestkosten. Met die buffer kun je straks misschien rechten aanschaffen.’ ‘De kosten zullen afhangen van de mate van overdraagbaarheid, afschrijvingsmogelijkheid en afroming. Maar de financiering van een melkveebedrijf ligt op gemiddeld 1,30 per kilo melk. Dat is wel zo hoog dat ik extreem hoge bedragen van boven de € 10.000 per koe niet zie komen. Hoe dan ook financieren we alleen bij uitbreidingen als er voldoende buffer is. Dat betekent minimaal 30 procent eigen vermogen, in rentabiliteit 1 tot 2 cent over hebben en in staat zijn redelijk snel te kunnen aflossen.’ Geld kun je maar één keer uitgeven. Denkt u dat de komst van fosfaatrechten de grondprijs gaat beïnvloeden? ‘Ja, dat denk ik wel. Fosfaatrechten gaan de grondprijs toppen. Van 5 tot 10 procent daling sta ik niet te kijken.’ Marijn Dekkers: ‘Je omringen met betrouwbare erfbetreders is de beste vorm van risicomanagement.’ Foto: Alexander Marks

2015

Burg. H. Mulierstraat 2b - 8556 AG Sloten Tel. 0514-531782 - Mob. 06-22526843

• Elektra - Water - Gas - Zinkwerk • Centrale Verwarmingsinstallaties • Boerderij boilers • Rondpompsystemen - Drinkbakken • Stalverlichting - Hoogfrequent - Led

r.. Stan dn 5 2 17 21

- Inductie

Uw totaal installateur

E.J. Bouwstra

Warns • tel. 0514 - 85 06 49 • mobiel 06 - 10 90 77 89

Bouwstra - AS Joure 2014.indd 1

12-9-2014 21:39:18

“OOK ZO’N DURE ACCOUNTANT?” Voor een vaste prijs uw complete administratie inclusief belastingaangifte, bespreking en advies. Goed verzorgd, gespecialiseerd in de agrarische sector.

ROYAL A-WARE UW KETENPARTNER

Eenmansbedrijf € 1.450,• Toeslag extra maat • BTW boekhouding

€ 250,€ 250,-

(prijzen excl. BTW en per boekjaar)

Als familiebedrijf zijn wij gespecialiseerd in de productie, het rijpen, versnijden, verpakken, transporteren en verkopen van kaas en andere verse foodproducten. Samen met onze ketenpartners bouwen wij dagelijks aan kortere, beter renderende agrifoodketens. Al meer dan 125 jaar.

Melkzaken (0)88 73 81 678 melkveehouder@royal-aware.com www.royal-aware.com

KOM NAAR ONZE STAND EN PROFITEER VAN ONZE SPECIALE AANBIEDING! STANDNUMMER AGRARISCHE SCHOUW 405

Tel.: 050-301 28 19, info@woldendorp.net

w w w. w o l d e n d o r p . n e t

JAAR

NR. 1 ADVIESBEDRIJF CATEGORIE ACCOUNTANTSORGANISATIE!

ANK0394_AD_88x132_W.indd 1

07-09-15 16:30

productnieuws

Boeren vertellen over eigen vloeren

Kleimineralen verhogen weerstand

etonproducenten weten vaak de mooiste argumenten aan te halen waar het hun eigen stalvloeren aangaat. Helemaal als het, zoals vandaag de dag, om ingenieuze emissiearme systemen gaat. Maar het kiezen van de juiste stalvloer is tegenwoordig bepaald niet eenvoudig. Concrelit uit Steenwijk be-

sloot het daarom anders te doen. Zij liet vier van haar klanten, met elk een ander type vloer in de melkveestal, openlijk vertellen over de voor- en nadelen van de door hen gekozen vloer. Deze verhalen zijn terug te lezen in het speciale magazine BoerENVloer. Naast de interviews op papier, doen alle vier de boeren hun verhaal voor de camera. Hierbij zijn de vloeren uitgebreid in beeld, met onder andere bijbehorende mestschuiven of mestrobots in werking. Deze korte filmpjes zijn te vinden via de website van Concrelit en op YouTube. Wie benieuwd is naar de argumentatie achter de keuzes van de verschillende praktiserende melkveehouders kan de filmpjes bekijken op www.concrelit.nl of cf contact opnemen met het bedrijf in Steenwijk.

at schaalvergroting in de melkveehouderij plaatsvindt is een feit. Voor Haye Bethlehem uit Wolvega zit de uitdaging erin dat die schaalvergroting niet ten koste gaat van de weerstand van het vee. ‘Met de juiste aanpak is dat ook goed mogelijk en verhogen we juist de weerstand van de koe’, stelt Bethlehem. Daardoor worden de dieren sterker en gezonder en produceren zij meer. Dat voorkomt stress en hoge kosten en het biedt boeren meer voldoening in hun werk.’ Een onderdeel van die juiste aanpak die volgens Bethlehem heel goed werkt, is het gebruik van attapulgiet. Bethlehem brengt attapulgiet op de markt als strooisel onder de naam Axorb én als toevoegingsmiddel voor minerale mengsels. In die laatste vorm heet het Sanfed. Axorb-strooisel neemt

tot 2,5 keer zoveel vocht op als z’n eigen gewicht en zorgt voor een goede PH in de stal. Sanfed is een weerstandsverhoger, remt bacteriën en bindt toxines. ‘Maar dat is lang niet het enige. Attapulgiet heeft veel meer kwaliteiten.’ Bethlehem, die zich verheugt op zijn debuut in Joure, licht in zijn Schouw-stand de werking van Sanfed en Axorb graag persoonlijk toe.

Agrimestmix reduceert ammoniak

Leidingen reinigen zonder chemicaliën

et product Agrimestmix wordt al langer door honderden melkveehouders ingezet. Zij zijn tevreden over het product, onder andere omdat het de omzetting naar ammoniak stopt en de geur daardoor wegneemt. ‘Dat komt doordat Agrimestmix de microbiologie van mest laat veranderen. En dat met niet meer dan een dosering van 10 liter op 300 kuub mest’, vertelt Rinze Joustra van RinAgro die de Agrimestmix vermarkt. ‘Dit werkingsprincipe is nu ook door de microbioloog Gijs Jansen van Biotrack aangetoond. Gijs heeft volgens de wetenschappelijk erkende ISO-methode een groot aantal mestmonsters geme-

ten. Hij kwam tot de conclusie dat in alle gevallen de werking is aangetoond.’ Joustra vertelt dat de rapportage van het onderzoek binnenkort zo uitgebreid mogelijk wordt gedaan. Daar horen ook wetenschappelijke publicaties bij. ‘Dat is van belang omdat de melkveehouderij gebonden is aan wat wetenschappers aangetoond en bewezen achten.’ ‘Voor mij was al langer duidelijk dat een middel als dit vele malen effectiever en goedkoper is dan al die dure emissiearme stalvloeren’, zegt Joustra. ‘Met dit bewijs in handen, ga ik met overheid en experts praten over brede toepassing hiervan in de veehouderij.’ AS

it onderzoek van de Gezondheidsdienst voor Dieren blijkt dat 30 procent van de drinkpunten in veestallen een te hoog gehalte aan bacteriën bevat. Volgens Cor Oostra van H2Oostra is niet iedere veehouder zich daar van bewust: ‘Agrariërs die leidingwater gebruiken, gaan ervan uit dat dit water schoon is. Maar de besmetting kan ook in het leidingenstelsel plaatsvinden.’ Eerder was het zo dat schadelijke bacteriën, schimmels en gisten in de leidingen alleen met chemicaliën goed waren te bestrijden. Nadeel hiervan is, dat dit gepaard gaat met negatieve gevolgen zoals het vergiftigen van de omgeving en het veroorzaken van corrosie. Voor Cor Oostra was dat de aanleiding om een milieuvriendelijke oplossing te ontwikkelen. Met het product H2Oostra biocleaner is 2015

dat gelukt. Het product zorgt ervoor dat op natuurlijke basis met anorganische zouten de biofilm volledig los wordt geweekt. Deze slijmachtige substantie komt los van de ondergrond zodat de leidingen, drinkbakken en vloeren schoon blijven. ‘We zijn met deze productlijn momenteel de enige ter wereld en onze technologie is met recht revolutionair te noemen’, stelt een trotse Cor Oostra.

• Stallenbouwadvies voor gezonde koeien en hoge levensproducties • Ventilatieadvies jongveestallen

Informatie: 06-27454662 | www.vetvice.nl Vetvice Adv. 88x60 sept. 2015.indd 1

24-08-15 11:41

Geopend maandag / woensdag en vrijdag 10.00 - 12.00 uur donderdag 19.00 - 20.00 uur en volgens afspraak

Foppie van Terwisga

Hasker Utgongen 2 I 8465 SJ Oudehaske Tel. (0513) 67 74 00 I E-mail: info@foppie.nl I www.foppie.nl Agrarische Schouw Standnummer 4

Uw onafhankelijke gesprekspartner bij:

• Bedrijfsovername • Echtscheiding • Samenwerken

Bearsterdyk 48 9025 BR Bears t. 058 2519724

m. 06 15840317 e. trukezeinstra@planet.nl i. www.trukezeinstra.n

Jonkman Sint Nicolaasga BV

Westend 19, Sint Nicolaasga Tel. 0513-431564. Mob. 06- 51 11 18 21 www.jonkmanbv.nl

bent van van harte harte welkom UUbent welkomop op Landbouw/inkuilfolie standnummer 225 Standnummer 223 PVC-leidingsystemen De De koffie koffie staat staat klaar! klaar! Specifiek spuit-loonbedrijf Kiwa gecertificeerd inspectiebedrijf K43359/03inspectie van mestbassins en afdekkingen Mestopslag nodig Leverancier van Mestbassins, silo’s en afdekkingen Weedseeker voor selectieve onkruidbestrijding Agrifac specifiek spuitwerk voor gras-maisland www.facebook.com/pages/Jonkman-Sint-Nicolaasga-BV/814383388576082

brandstof

‘Baanbrekende’ diesel in de trekker Wiersma Olie & Techniek BV in Oudehaske levert sinds vorig jaar een nieuwe brandstof: Eco2fuel. ‘Een baanbrekende innovatie’, stelt directeur Germ Wiersma. De dieselsoort is zuiniger en milieuvriendelijker dan zijn voorgangers en vindt al gretig aftrek, ook in de landbouw. Tekst Bouke Poelsma

Diesel wordt normaliter gewonnen uit aardolie. De afgelopen jaren zijn verschillende dieselvarianten op de markt verschenen, zoals biodiesel (gewonnen uit koolzaadolie) en GTL (gewonnen uit aardgas). Sinds vorig jaar is er Eco2fuel, een semisynthetische diesel die deels wordt gewonnen uit biogas. Importeur en leverancier is Wiersma Olie & Techniek BV in Oudehaske. Eco2fuel is een EN590-genormeerde dieselbrandstof, die zonder motorische aanpassingen gebruikt kan worden, zo vertelt Germ Wiersma, directeur van het Friese oliebedrijf.

Zuiniger

Eco2fuel is volgens hem een baanbrekende innovatie in brandstofland en aantoonbaar zuiniger dan gewone diesel, stelt Wiersma. ‘In vergelijking met reguliere diesel heeft deze brandstof jaarrond een blijvend hoger cetaangetal. Daardoor verbrandt Eco2fuel beter en sneller dan gewone diesel en wordt de aanwezige energie in de brandstof beter en completer benut. Uit tests blijkt verder dat een brandstofbesparing van meer dan 4 procent haalbaar is. ‘Er worden geen concessies gedaan aan kwaliteit, zekerheid en garantie. Sterker nog: op alle technische kenmerken scoort Eco2fuel fors beter dan minerale diesel’, zegt Wiersma. Eco2fuel is niet alleen zuiniger, de brandstof is ook beter voor de motor én

Jacob van der Meer van De Boer Kraanverhuur en Grondverzet in Burgum tankt een van de bedrijfsauto’s af met Eco2fuel. Foto: Bouke Poelsma

het milieu, laat Wiersma weten. De Co2-uitstoot van Eco2fuel is 16 procent lager dan de Co2-emissie van reguliere diesel. ‘Een Co2-reductie van 16 procent kan veel verschil maken, zeker als je bedenkt dat we in Nederland dagelijks 80 miljoen liter diesel verbruiken’, stelt Wiersma.

Loonbedrijven

Diverse loonbedrijven zijn al van reguliere diesel overgestapt op Eco2fuel. Voorbeelden zijn Vogelzang in Boerakker en De Boer Kraanverhuur en Grondverzet in Burgum. Heinze de Boer, eigenaar van De Boer Kraanverhuur en Grondverzet legt uit waarom hij voor Eco2fuel heeft gekozen. ‘Duurzaamheid staat bij ons hoog in het vaandel. Daarom hebben we gekozen voor Eco2fuel. We moeten zuinig omgaan met deze wereld en besteden veel aandacht aan een beter AS

milieu. Onze medewerkers hebben bijvoorbeeld een cursus gevolgd om beter en efficiënter om te gaan met brandstof. Natuurlijk bespaart dat liters en scheelt het in de kosten, maar het draagt ook zeker bij aan een beter milieu. Bij aanbestedingen merk je ook steeds vaker dat opdrachtgevers specifiek vragen naar milieuaspecten’, aldus De Boer.

Zuiniger

Sjoerd Vogelzang, mede-eigenaar van loonbedrijf S. Vogelzang & Zn. in Boerakker gebruikt de brandstof sinds september 2014. ‘Prijstechnisch gezien is Eco2fuel duurder dan reguliere diesel. Dat verschil wordt echter gecompenseerd door het zuinigere verbruik van bijna 4 procent. Bij het machinegebruik is dat lastig na te gaan. We hebben daarom tests gedaan met onze bedrijfsauto’s en vrachtwa2015

gens. De resultaten waren zo duidelijk, dat we overtuigd zijn van de brandstofbesparing. Daar leggen we binnen het bedrijf ook de focus op. Onze medewerkers hebben allemaal een cursus gevolgd om zuiniger om te gaan met brandstof. Dat scheelt gewoon veel geld. Bijkomend voordeel van Eco2fuel is de Co2-reductie. Wij merken dat daar in bestekken van opdrachtgevers steeds vaker naar wordt gevraagd.’ ‘Eco2Fuel iets duurder’ Eco2fuel is iets duurder dan gewone diesel. Het exacte kostprijsverschil hangt af van de situatie op de grondstofmarkt. Door het zuinigere verbruik wordt het kostprijsverschil grotendeels gecompenseerd, zo zegt Wiersma, die vanaf nu met Eco2fuel letterlijk de boer op gaat bij veehouders en akkerbouwers in Noord-Nederland. ‘Ook in de landbouw zijn er ondernemers die op een bewuste manier willen omgaan met maatschappelijke en sociale aspecten en aandacht hebben voor het milieu. Werken met Eco2fuel is wat dat betreft een forse stap in de goede richting.’

beursplattegrond

Agrarische Schouw 2015 Standnr. Naam Laan 1 Hiemstra Silo & Vijzelmontage 2 Rabobank 3 Remon Waterbehandeling BV 4 Regiobank/'t Hasker Assurantiekantoor 5 Duynie BV 6 De Laval Manus Noord 7 Weidse Blik 8 Lely Center Noord 9 Regts Professional 10 Mechanisatie bedrijven de Blaauw / Broekens 11 Melkveetechniek de Jong en Bosch Hit BV 12 Mechanisatie Franeker 13 Rienk automatisering BV 14 Hoekstra Fourages BV 15 Gezamelijke Gea Westfalia dealers: Bosma melktechniek, Henk de Boer Melktechniek, MCN Drachten 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

ABZ Diervoeding / Sikma Farm Service BV Melktec. BV Hebo Beton en Asfalt Dak en Gevelbeplating De IJzeren man BV UnivĂŠ Friesland Speerstra Feed Ingredients BV De Haan AGW advocaten en notarissen Piersma & van der Ven vloertechniek Topteam Agrarische AssurantiĂŤn ATW Friens Truke Zeinstra, Mediation, Training, Coaching Van Balen Boekhoudburo BV Nordwin College Flynth adviseurs en accountants Mech. Bedrijven De Blaauw BV AB Vakwerk Semex AniVixx

Plaats

35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

Akkrum Sneek Marum Oudehaske Alphen a/d Rijn Sneek Joure Heerenveen Joure Sneek Gorredijk Franeker Joure Nieuwehorne Sint Nicolaasga

BLGG AgroXpertus Servicebedrijf Jan Castelein Van der Zee Joure Poffertjeskramen R.P. Klooster VOF Handelsonderneming Oostra BV Meinderts Wergea BV LMB Gerlsma BV Martien Visser Mechanisatie Veenema Olie Chemie Energie Agri Vastgoed ABN AMRO Bank N.V./Agriteam fryslan Alfa Accountants en Adviseurs Accon Avm Adviseurs en accountants Wiersma Olie & Techniek BV Hoogland BV A. Th. De Boer en Zn BV Bergterrein Broekveldt BV Heeringa Cultuurtechniek BV Foeke Visser fourages en kunstmest BV Zonderland Machinehandel BV Comfort Koe Ing. Bureau Heemskerk Man & Mach BV Kenders Bouw BV CRV Freerk Attema Platteland Makelaardij Podiumterrein Runia Fourage BV J. Bruin - Midwoud Klimmaterialen Rinagro B/H.O. Joustra VOF Bosma Agri Shop MAMMUT Nederland Stalzicht Handelsonderneming Koehoorn Agrimax.nl Omrin

101 102 103 104 105 106 107 108 109 110

Nijkerk Leeuwarden Leeuwarden Scharsterbrug Joure Heerenveen Lemmer Leeuwarden Ouwster-Nijega Wommels Friens Bears Jellum Leeuwarden Joure Sneek Sneek Leeuwarden Oldeouwer

201 202 203 204 205 206 207 208 209

Wageningen Scharnegoutum Joure Sint Nicolaasga IJhorst Wergea Workum Joure Sneek Leeuwarden Leeuwarden Leeuwarden Sneek Oudehaske Ferwert Drachten Tynaarlo Tersoal Heeg Joure Wjelsryp Diessen Drachten Bedum Arnhem Joure Nijemirdum Midwoud Piaam Sint Nicolaasga Tijnje Lutkewierum Katlijk Folsgare Heerenveen

ď&#x20AC;&#x2019;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x201D;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x2022;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2030;ď&#x20AC;&#x2013;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x2014;ď&#x20AC;&#x2013;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2018;ď&#x20AC;&#x160; ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x192;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2030;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2039;ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x2018;ď&#x20AC;&#x2021;

ď&#x20AC;&#x2022;ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;Ąď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201D;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x2122;ď&#x20AC;Ąď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x192;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x203A;ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;Ąď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;&#x2039;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x160; ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2030;ď&#x20AC;? ď&#x20AC;&#x2018;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;&#x17E;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201C;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x160;

2015

ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;&#x2039;ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2030;

ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2030;

ď&#x20AC;&#x203A;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC;&#x17D;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201D;ď&#x20AC;&#x160; ď&#x20AC;&#x2039;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x152;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;&#x2019;ď&#x20AC;&#x192;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2030;

ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x192;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2030;

ď&#x20AC;&#x2122;ď&#x20AC;&#x203A;ď&#x20AC;&#x153;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC; ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x192;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2030;ď&#x20AC;&#x160;

ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2018;ď&#x20AC;&#x2020;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x2021;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x2026;ď&#x20AC;&#x2030;

ď&#x20AC;&#x2DC;ď&#x20AC;&#x2122;ď&#x20AC;&#x160;ď&#x20AC;&#x161;ď&#x20AC;?ď&#x20AC;&#x201A;ď&#x20AC;&#x2C6;ď&#x20AC;&#x201E;ď&#x20AC;&#x160;

210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324

Sim-Holland-Noord Gezamenlijke Case-IH en Stey dealers Fa. van der Wal Royal Friesland Campina KI Kampen EBI en EJB Bouwstra installaties W.H. van der Heide Visser Bolsward/Ceres Bolsward Agrifirm Feed Schadetechniek Ijntema Agrimakelaardij / mijnwoonboerderij.nl AquaXl Van der Woude adviesbureau Jonkman Sint.Nicolaasga BV Melbo's Place Reitsma's Handelsonderneming Evenemententerrein Bos Mechanisatie Broekens Gorredijk BV Hooghiemstra Hardegarijp BV Rosier Greidanus BV DOC Kaas KI Service ZWF Melkcontrole Nijland Reproplus Van Kammen Tenten & Catering De Heus Voeders BV Akkerman Mechanisatie App.bouw & Constructie bedr. Dedden BV Fa de Wolff Dijkstra Mechanisatie - Qmac machines Kuperus Oudehorne BV Vof. Sietse Jorna Gebr. Fuite BV Agrio Wateler atb BV Agrivesta Turkstra en Agrivesta Bijlsma BV Afmitech Friesland BV Sipo Schapenadvies CAH Vilentum/NAJK Mezutec/Engeldot

Leeuwarden Blesdijke Creil Bantega Dalfsen Sloten Surhuisterveen Bolsward Apeldoorn Heerenveen Tollebeek Oosterwolde Nieuwehorne Sint Nicolaasga Oudeschoot Joure Easterein Gorredijk Hurdegaryp Winsum Hoogeveen Mirns Nijland Stiens Oosternijkerk Ede Sintjohannesga Willemsoord Tjerkgaast Sondel Oudehorne Wirdum Genemuiden ‘s Heerenberg Minnertsga Drachten Joure Nijland Dronten Hoogeveen

325

Countus accountants & adviseurs Haventerrein Deelstra Jansen administratie en advies Bouwbedrijf Lont BV Tellus Tigra PAS mest opslagsystemen BV Administratiekantoor Woldendorp BV InQpharm Animal Health Kavel 10 Landmeters LMB D. kuipers BV Veenstra Bakkeveen / Van der Bos Drachten DEM Akkrum B.V. / Greve BV Ausma Vorkheftrucks Haye Bethlehem Bio Enterprise BV Sperma- en paringsadvies Jacobus Eppinga v.d. Belt Agri Service BV Herbo GroenLeven Van der Veen & Kromhout registeraccountants Opstal agrarisch huisvestingsadvies Baker Tilly Berk NV Mobifood Veecom Timac Agro Nederland BV Agrarisch handels- en adviesbureau Wijsman Groenhorst Emmeloord Bouwkundig Bureau Haverkamp BV Agricomfort Valtra Dealers Friesland EM Agriton RBS-Voertechniek Proflex Betonproducten F.S. Andela NNRD BDL Machines BV Van der Meer mechanisatie Heftruckcentrum Post De Nijborg Agri BV Van der Leij Banden & Allroundservice Agridek Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Autobedrijf Tolsma

401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439

Joure Leeuwarden Sint Annaparochie Donkerbroek Drachten Bedum Haarle Drachten Greonterp Bakkeveen Akkrum Heerenveen Wolvega Vroomshoop Sondel Donkerbroek Heerenveen Gorredijk Oudehorne Kampen Vegelinsoord Hellum Rotterdam Zoetermeer Emmeloord Sint Nicolaasga Joure Harlingen Noordwolde Nijmirdum Mill Wommels Drachten Menaam Nijemirdum Kampen Renswoude Joure Swichum Exmorra

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Voor al uw: stalinrichting, waterleiding, ventilatie, verlichting, elektriciteit en betonwerk in uw rundveestal

Wjelsryp 06 - 10 52 13 22 Comfort Koe bord 50x100.indd 1

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

Joure 06 - 83 20 11 21 16-05-12 11:25

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV CRV SCHRALE SCHRALE SCHARNEGOUTUM SCHARNEGOUTUM

Tel.: 0513-552217 • Email : pier@dibagroep.nl • Website : www.piersmaenvanderven.nl

Deze schouw wordt mede

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM Deze schouw Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: wordt mede mogelijk gemaakt door:

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

Dezedoor: schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door:

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

Deze schouw wordt mede mogelijk gemaakt door: CRV SCHRALE

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

SCHARNEGOUTUM

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

CRV SCHRALE SCHRALE CRV SCHARNEGOUTUM SCHARNEGOUTUM

SCHARNEGOUTUM CRV SCHRALE CRVSCHARNEGOUTUM SCHRALE CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM SCHARNEGOUTUM CRV SCHRALE CRV SCHRALE SCHARNEGOUTUM TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

SCHARNEGOUTUM

2015

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

GARAGE-& MECHANISATIEBEDRIJF

TENTENVERHUUR & CATERINGBEDRIJF

TENT

CRV S SC

Wurde jo útmolken troch de belestingtsjinst? Belje mei ús hoe’t it oars kin!

De totaalleverancier voor de agrarische sector.

Deskundig, betrouwbaar en betrokken jaarrekeningen • scale adviezen • loonadministratie • belastingaangiften • bedrijfseconomische adviezen • bedrijfsoverdrachten samenwerkingsvormen • subsidies

T 0527 27 48 00 www.favanderwal.nl www.vanderwalbeton.nl

Uw agrarisch specialist

Wi Wismastate 9 Postbus Pos bus 52 5 8900 AB Leeuwarden 89

T (0888) 18 18 18 F (0888) 18 18 00 E info@deelstrajansen.nl www.deelstrajansen.nl

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

Streek 36 8464 NC Sint Johannesga Tel: 0513-551283

www.lmb-akkerman.nl info@lmb-akkerman.nl Mob: 06 - 21 881 418

U bent van harte welkom op stand 3 2 Agrarische Schouw te Joure

U bent van harte welkom op stand 3 Agrarische Schouw te Joure

Albert Bouma 06 224 134 15

William Oosterhuis 06 573 105 71

Yme Meirink 06515 666 28

Johan Haitsma 06 281 753 86

Sietze Douma 06 129 939 17

www.topteam.nl Akkerman Mechanisatie.indd 1

10-9-2014 16:02:20

kalveropfok

Kalveren buiten opfokken naar Duits voorbeeld Melkveehouder Ymte Jan Nauta uit Tersoal zocht een alternatieve huisvesting voor zijn jonge kalveren. Via Facebook zag hij een nieuw alternatief uit Duitsland voorbij komen: de Kalverbungalow.

Importeur en verkoper is Leo Kamphorst (25) uit Raerd, die zelf ook melkveehouder is. Net toen Kamphorst deze winter zocht naar een alternatieve groepshuisvesting, reed een verkoper van de Duitse firma Hedemann Technik bij hem het erf op. ‘Die kreeg bij alle dealers nul op het rekest, maar dit type hok sprak mij juist erg aan’, vertelt Leo. ‘Het is degelijk en biedt voor acht kalveren ruimte. Dat het nog niet in Nederland op de markt was, leek mij een gemiste kans. Ik heb daarom het importeurrecht geregeld en vanaf

februari zeven Kalverbungalows op vier verschillende bedrijven verkocht.’

Arbeidsgemak

Een Kalverbungalow is 5 bij 3 meter, weegt 700 kilo en kost in de standaarduitvoering € 3.450. Ymte Jan Nauta (41) kocht begin mei twee stuks. Hij houdt jaarlijks zo’n 40 vaarskalveren aan en herbergde de dieren tot zo’n vier maanden altijd in de oude schuur. ‘Het arbeidsintensieve en tijdrovende uitmesten ging tegenstaan. Nu heb ik twee Kalverbungalows, die til ik met de voorlader op als ze

Ymte Jan Nauta: ‘Controle op de kalveren is in deze bungalows erg eenvoudig.’ Foto: Sjoerd Hofstee

uitgemest moeten worden en in een mum van tijd is de stro en mest opgeruimd. En het instrooien werkt, door de hekjes aan de zijkanten, erg handig. Van tocht hebben de dieren geen last, want het waait aan alle kanten door. Hoe het in de winter gaat, moet ik nog afwachten.’ Nauta roemt de relatief

grote ruimte die de kalveren hebben om droog te liggen, omdat het hele hok overdekt is. ‘Wel heb ik per ongeluk bij de eerste box de dakplaten verkeerd omgelegd, waardoor het nog iets inregent.’ Kamphorst lacht: ‘Inmiddels lever ik er een compleet Nederlandstalige handleiding bij.’

PVC-buis en ventilator tackelen longproblemen Op het bedrijf van Sieger en Harrie Neimeijer in Donkerbroek kreeg de helft van de jonge kalveren luchtwegproblemen. Tot vorig jaar, toen een overdrukbuisventilatiesysteem werd geïnstalleerd. Familie Neimeijer melkt 125 koeien en fokt jaarlijks een kleine 20 vaarskalveren op. Tot drie maanden oud worden ze in twee groepjes in strohokken gehuisvest in de jongveestal. ‘In de winter zit het gordijn aan de voorkant van de stal dicht. Dat zorgde voor een muffe geur in de hoek waar de jongste kalveren zitten’, vertelt Sieger Neimeijer. ‘Bovendien trok de lucht altijd naar die hoek toe, als we een deur open deden. Dit gaf koude luchtval en tocht bij de kalveren.’ De Neimeijers kwamen het overdrukbuisventilatiesysteem van Vetvice op het spoor. Met dit systeem

blaast een ventilator frisse buitenlucht in een pvc-buis of luchtslurf, welke voorzien is van enkele rijen met gaten. Wiebe Veenstra van Vetvice berekent, op basis van de stalgrootte en de gemiddelde bezetting, de specificaties van de ventilator en de luchtverdeelbuis. De veehouder installeert vervolgens zelf het systeem. Totaal neemt het maken van de buis en installeren met twee man ongeveer één dag werk. De kosten voor advies en materialen variëren tussen € 1000 tot € 1500. Sieger stelt dat het systeem bij hen werkt. ‘De truc van dit systeem is dat er continu frisse lucht bij de kalveren AS

wordt gebracht, maar de luchtsnelheid op kalfniveau is dusdanig laag dat er geen koude luchtval of tocht optreedt. Het klimaat is veel gezonder, waardoor nu minder dan 15 procent van de kalveren licht zijn gaan hoesten. We hebben

daarnaast minder last van vliegen en het hok is ook veel droger. Voor té koude lucht in de winter zijn we gewaarschuwd, maar wij ervoeren hiervan geen negatieve effecten. Wel zetten we de kalveren bij koud weer extra goed in het stro.’

Met de rookproef ziet Sieger dat de inkomende schone lucht boven de kalveren halt houdt en weer verder trekt. Foto: Sjoerd Hofstee 2015

U BENT VAN HARTE WELKOM OP DE CRV-STAND! DIT IS GEEN RIETJE Gerard Heuthorst | melkveehouder in Doetinchem ‘Aan de buitenkant lijken alle rietjes hetzelfde. Maar de inhoud maakt het verschil. Om een goed resultaat te halen is het heel belangrijk om gezonde en goed producerende koeien te hebben die op tijd drachtig worden. Voor mij heeft CRV het meest betrouwbare fokprogramma met stieren die hier zijn getest. CRV stelt veel data beschikbaar en is steeds meer het verlengstuk van mijn bedrijf. Als coöperatieve rundveeverbeteraar

heeft CRV de plicht om voortdurend te vernieuwen en voorop te blijven lopen. Dat zie ik terug in genomics en in de unieke kengetallen voor meer gezondheid en efficiëntie in de veestapel. Dit alles maakt dat niet ieder rietje hetzelfde is. Dit is een CRV-rietje!’ Meer weten? CRV4ALL.NL/MEERDANJEZIET

BETTER COWS | BETTER LIFE

324-15 Ad Keuring Friesland PAT.indd 1

CRV, meer dan je ziet.

24-08-15 11:59

Verbeter uw rendement!

Duynie is gespecialiseerd in hoogwaardige, vochtrijke diervoeding afkomstig uit de levensmiddelenindustrie en bio ethanolindustrie. Wij leveren producten zoals bierbostel, perspulp, aardappelstoomschillen, maïsgluten en tarwegistconcentraat. www.duynie.nl

info@duynie.nl T: 0172 460 606

fosfaatrechten

‘Op slot? Dat zou de wereld op z’n kop zijn’ Melkveehouder Sjoerd Minnema (43) uit Vegelinsoord gaf de aankoop van 17 hectare grond voorrang boven het uitbreiden van de stal van 120 naar 180 koeien. Heeft hij, nu er fosfaatrechten komen, op het verkeerde paard gewed? Tekst Jelle Feenstra

‘Nee’, zegt de melkveehouder uit Vegelinsoord met grote stelligheid. ‘Deze kans kwam voorbij en mijn filosofie is altijd geweest dat er geen stal bij komt zolang er geen grond onder ligt. Ik wil voor het voer en de mestafzet niet afhankelijk zijn van anderen. Met deze investering ligt er een stevige basis voor de toekomst, die bovendien zijn waarde houdt.’ Minnema doet het bedrijf samen met zijn vrouw Antsje (31). De melk gaat naar DOC Kaas. Ze melken met twee robots 115 tot 120 koeien, die op stal blijven.

Nieuw stal

De stal is van tien jaar geleden. Al een tijd is er het plan om na het einde van de melkquotering een stuk bij de stal aan te bouwen en met nog een robot erbij te groeien naar 180 koeien. ‘We streven naar een hoog geautomatiseerd bedrijf, dat we grotendeels samen kunnen rondzetten.’ Voor dat plan is vijf jaar uitgetrokken. Maar als gezegd: eerst moest er grond onder. De bank wilde de grondaankoop aanvankelijk niet financieren. ‘Na een paar gesprekken kreeg ik ze uiteindelijk wel mee.’ Minnema betaalde € 44.000 per hectare voor land op vier kilometer afstand van zijn bedrijf. Thuis ligt er 55 hectare land om de boerderij en er wordt jaarlijks vijf tot tien hectare land gehuurd. Nu is daar dus 17 hectare land bijgekomen. De komst van fosfaatrechten heeft vooralsnog niets

veranderd aan het groeiplan. Sterker, Minnema gaat er van uit dat hij bij uitbreiding geen fosfaatrechten hoeft aan te kopen zolang hij alle bijbehorende mest kwijt kan op eigen grond. Hij steunt de uitgangspunten van Grondig, een gelegenheidscoalitie van verschillende organisaties dat latente ruimte beschouwt als een bestaand recht en het kabinet ertoe wil bewegen dat je voor fosfaatproductie binnen de plaatsingsnorm van eigen grond geen fosfaatrechten hoeft te kopen. Minnema: ‘Misschien is de wens de vader van de gedachte, maar ik zou het niet meer dan logisch vinden. Het zou toch de wereld op z’n kop zijn als ons bedrijf door dure fosfaatrechten op slot komt, terwijl we wel moeten toestaan dat de mest van bedrijven met te weinig grond op ons land terecht komt.’ Hij beseft aan de andere kant ook dat boeren die hun stal in 2015 nog vol hebben gezet ook in hun recht stonden. Maar wat als het kabinet de grondroute kiest? Minnema haalt de schouders op. ‘Dan zullen we het eerst met 120 koeien moeten doen. Dat is ook geen ramp, want als we het daarmee nu al niet kunnen redden, kun je beter ook meteen maar stoppen.’

ring in grondgebondenheid vroeg of anders wat later gaat lonen. ‘Bovendien moeten in Brussel de ogen toch ook een keer open gaan? Het wordt tijd dat ze daar dierlijke mest niet

Waardevol product

De melkveehouder gaat ervan uit dat zijn investe-

Foto: Niels de Vries AS

meer als afvalstof, maar als waardevol product gaan zien. Dan komen er andere oplossingen en ziet de wereld er ineens ook anders uit. Ik lig dan ook echt niet wakker van fosfaatrechten.’

2015

AgriMestMix® is een product van:

Rinagro Smart Farming

Tel. 0515-232724 www.rinagro.nl

嘀漀漀爀氀攀瘀攀爀椀渀最攀渀瀀氀愀愀琀猀椀渀最瘀愀渀㨀匀琀愀爀爀攀ⴀ瘀椀樀稀攀氀猀Ⰰ 匀瀀椀爀愀愀氀瘀椀樀稀攀氀猀攀渀倀漀氀礀攀猀琀攀爀猀椀氀漀ᤠ猀吀攀氀⸀㨀㔀㄀㈀ⴀ㌀㘀㄀

productnieuws

‘Efkes yn it boekje sjen’

Proeven bewijzen werking Vetrinol™Plus

uivel is het thema in het Bûsboekje 2016. De in het Fries geschreven zakagenda is op de Agrarische Schouw te koop in de stand van Truke Zeinstra. Vrijwilligers geven ‘it bûsboekje’ uit. Een van hen is Klaas Johan Osinga, bekend van LTO. Hij heeft iets met zakagenda’s. ‘Efkes yn it boekje sjen’ zei mijn vader dan. Hij bedoelde de zakagenda van zijn bank. Paste mooi in de borstzak van zijn overall. Ideaal voor notities over zaai-, planten maaidata, opbrengsten, kwaliteit en prijs. De zakagenda’s bewaarde hij, exacte gegevens van tientallen jaren terug vond hij erin.’ Mijn vader deed dus al aan bedrijfsregistratie, hoewel hij dat woord niet kende. De bank in kwestie bestaat niet meer, die zakagenda dus ook niet. Gelukkig is er ‘it bûsboekje’. Met ruimte

voor notities. ‘En het is veilig voor de ex-collega’s van Edward Snowden. Dat kan je van smartphones niet zeggen’, lacht Osinga. Oud-hoofdredacteur Wiebe Dijkstra van Het Landbouwblad en Nieuwe Oogst levert interessante weetjes over zuivel. ‘Koeien, weide, melk, kaas en boter zitten in ons DNA. Vormen onderdeel van onze identiteit’, vindt Osinga.

ADvertentie

et gebruik van antibiotica in de rundveehouderij is de laatste jaren verplicht fors gereduceerd. Om koeien en kalveren toch gezond te houden, zijn er gelukkig alternatieven. Recent praktijkonderzoek naar Vetrinol™Plus laat namelijk echt resultaat zien. Al na vier weken is een reductie van het celgetal waargenomen van 59 procent. Na acht weken tijd is de groep dieren waarbij het celgetal weer van een hoog naar een normaal niveau gedaald is, zelfs 76 procent. InQpharm, het bedrijf dat Vetrinol op de markt brengt, voerde in de eerste helft van dit jaar zelf de proeven uit naar de werking van het middel bij twee melkveebedrijven. In totaal werden 60 koeien behandeld. Dezelfde proef werd op vier bedrijven in Ierland uitgewerkt. Daar liet ook

71 procent van de koeien een gewenste daling van het celgetal zien. Vetrinol ontleent zijn unieke karakter aan beschikbare actieve extracten van knoflook. Drie dagen achter elkaar 300 cc per keer toedienen door de bek, helpt driekwart van de koeien het celgetal te reduceren naar een acceptabel niveau.

Vraag naar grote voerslurven stijgt

e vraag naar voerslurven, waar meerdere vrachten in gelost kunnen worden, nam het afgelopen jaar sterk toe. Dat merkt Duynie die het concept van de grote slurven samen met Machines4Green vorig jaar op de markt bracht. Voer in slurven is in Nederland al een aantal jaren aan een opmars bezig. Dit gebeurde eerder vooral met kleinere slurven, waarbij na één vracht de slurf afgesloten werd. ‘Vooral voor de Perspulp- en Cigarant campagne gaf dit beperkingen’, vertelt Dianne Wossink van Duynie. ‘Veel van ons klanten bestellen dan tien tot twintig vrachten. Op twintig verschillende slurven op het erf zit eigenlijk niemand te wachten.’ Sinds de grotere slurven op de markt zijn gekomen onder de naam EuroBagging, vragen veehouders

“Altijd eerst denken, dan doen!”

Jaap van der Meulen

Joure • t. 0513 41 56 55 • www.aldersebaas.nl AS

2015

dus vaker naar dit concept. In totaal kregen ongeveer twintig melkveehouders tijdens de laatste campagne perspulp in een grote Eurobaggingslurf geleverd. De slurven waarin meerdere vrachten kunnen worden geperst, zijn 3,5 bij 2 meter en brengen dezelfde voordelen met zich mee als kleinere slurfopslag: Dat zijn minder bewaar- en perssapverliezen, betere conservering van het opgeslagen ruwvoer of bijproduct en het niet hoeven te investeren in een sleufsilo.

MARS REPRO IPPON Zeer fraaie stier met perfect kruis Binnenkort beschikbaar! Onderhoud - Reparatie - APK Banden landbouw, industrie & grondverzet

Froukjes van Van Essen Uit de wereldberoemde

Tel: 0513 - 415163 info@bandenservicejoure.nl www.bandenservicejoure.nl

Handelsonderneming

Koehoorn -Agrarische kwaliteitsproducten op maat-

bel auke! (06) 504 403 78 KOOP UW PRODUCTEN IN ONZE WEBSHOP! WWW.HANDELSONDERNEMINGKOEHOORN.NL www.handelsondernemingkoehoorn.nl

H2oostra.com

WE R KT

D O E LT R E F F E N D !

voerhandel

‘Tijd dat dikke auto’s plaats maken’ Via internet de prijs van voer per aanbieder vergelijken en dan direct kopen. Die mogelijkheid is niet langer toekomstmuziek, maar werkelijkheid in de vorm van Voergelijk.nl. Initiatiefnemer Ids Schaap gelooft dat volgend jaar duizend boeren online een deel van hun voer aankopen. Tekst Sjoerd Hofstee

Ids Schaap (30) uit Sint Nicolaasga geeft toe, hij is als melkveehouder een vreemde eend in de bijt. Samen met z’n vader en broer werkt hij dan wel in maatschap op het bedrijf in Tirns, maar in de praktijk is dat voor hem bijzaak. Zijn kantoor is zijn domein. Bij de handel ligt zijn liefde. Een biogasinstallatie bij het bedrijf werd opgewaardeerd tot groen gas installatie, vorig jaar ging mestverwerken.nu voor de handel in VVO’s van start en ook met de website fosfaatrecht.nu speelt Schaap volop in op de nieuwste ontwikkelingen. ‘Zo nu en dan melk ik weekends nog eens de koeien, voor de rest laat ik dat graag over aan mijn vader en broer’, lacht de ondernemer.

Online voer vergelijk

Voergelijk.nl heet zijn nieuwste initiatief. Een vergelijkingssite voor ruwvoer, krachtvoer, losse grondstoffen en natte bijproducten. De werking is gelijk aan een vergelijkingssite voor verzekeringen of vliegtickets. Ids licht toe: ‘Als veehouder typ je je postcode in en wat voor product je wenst. Ons systeem is zo geprogrammeerd dat de drie beste opties naar voren komen. De laagste prijs komt bovenaan te staan. Daaronder staan allerhande kwaliteit-specificaties. Mede daarop bepaal je als boer je keuze. Je moet bij specificaties bijvoorbeeld denken aan de analyses van het product, of er al dan niet gelost kan worden met

35 Ids Schaap melkt nog wel eens koeien, maar z’n hart ligt bij de handel. Foto: Sjoerd Hofstee

een kooiaap of dat je een product alleen los gestort of in een slurf krijgt geleverd.’

Grote partijen

Veehouders die gaan handelen via de voervergelijkingssite, betalen direct aan de fouragebedrijven. Die bedrijven betalen Ids Schaap om het voer via voergelijk. nl aan te bieden. Tot nog toe bestaat die groep uit een aantal bedrijven die Schaap nog niet bij naam wil noemen. ‘Het zijn grote partijen en daarmee is ons aanbod al erg ruim. De komende periode probeer ik de samenwerking met meer partijen te regelen. Hoe breder het aanbod, hoe meer keuze opties voor de veehouders. Dat is ons doel’, stelt Schaap. Het internet AS

kent meer sites en initiatieven waar voer ingekocht wordt, maar daar kan een veehouder niet direct en toegespitst op zijn woonplaats, op prijs vergelijken.

Transparanter

Schaap start daar nu mee en gelooft dat de agrarische markt rijp is voor zijn concept. ‘De voerhandel is bepaald niet transparant. Wij zorgen met een vergelijking op basis van prijs en kwaliteit dat daar verandering in komt. Bovendien is het in de landbouw nog gewoonte dat er dagelijks dikke auto’s met vertegenwoordigers het erf op rijden om voer aan te bieden. Dat kost veel tijd en is niet efficiënt. In het MKB zie je dit fenomeen snel teruglopen en de landbouw 2015

volgt daarin. Hoe snel weet ik niet, maar ik wacht niet af.’

Compleet platform

De website voergelijk.nl wordt een platform waarop mestverwerken.nu en fosfaatrecht.nu ook direct een plaatsje krijgen. Zo houdt Schaap alles bij elkaar en overzichtelijk. De lopende initiatieven zorgen nu al voor veel traffic. ‘De eerste contracten voor fosfaatrechten zijn gesloten en bij mestverwerken.nu heb ik een jaar na de start 600 klanten. De handel in voer is nog veel omvangrijker dan die in VVO’s. Daarom hoop en denk ik dat volgend jaar rond deze tijd de duizendste boer digitaal z’n voer vergelijkt en bestelt.’

Ruimte voor onderne men.

Altijd op zoek naar schonere brandstoffen, met betere prestaties

‘Ik heb een duidelijke koers voor mijn bedrijf’

uw bedrijf ook in acconditie? Adequate bedrijfsvoering Veenema Olie, Chemie en Energie Druk, druk, druk? Waar haal je toch de energie vandaan? Bij Veenema in Sneek natuurlijk. Als 100% familiebedrijf weten we wat erbij komt kijken om de zaak draaiende te houden. Als leverancier van Texaco brandstoffen, smeermiddelen, chemie en gassen doen we daarom net dat beetje meer. En als exploitant en

Gedegen administratieve organisatie Gezonde financiële huishouding

accountancy belastingadvies strategisch advies accountantscontrole juridisch advies werkgeversservice

bevoorrader van Texaco Tankstations lopen we daarom net dat stapje harder.

Non-stop Veenema

veenemaolie.nl

www.acconavm.nl

Bezoek onze stand tijdens de Agrarische Schouw Joure

153331 AcconAvm Advertentie 88x132f Df.indd 1

01-09-15 15:5

Bent u het niet eens met een bestemmingsplan of een weigering van een milieuvergunning? Kunt u het niet eens worden met uw buurman over een recht van pad? Zit u met een probleem omtrent een ruilverkaveling of pacht, of heeft u een ander juridisch probleem? Siebe Swart, Anne-Henk van der Wal en Fonny Postma staan u, onder het genot van een kop koffie, graag te woord. Graag tot ziens op standnummer 23!

mr. Siebe Swart Notaris

mr. Anne-Henk van der wal Advocaat

mr. Fonny Postma Advocaat

fosfaatrechten

‘Elk vecht voor zijn eigen belang’ Benny en Hedzer Jongbloed melken vanaf 28 maart dit jaar 150 koeien. Vorig jaar stond hun stal bijna het hele jaar leeg. Toch hebben zij er vertrouwen in dat ze wel de volledige fosfaatrechten voor hun koeien krijgen toegewezen. ‘We zijn blij dat we meteen de stal vol hebben gezet.’ Tekst Sjoerd Hofstee

Benny Jongbloed (59) verkocht in 2012 z’n melkquotum. In december vorig jaar kocht hij een complete veestapel van een melkveehouder nabij Franeker die wilde stoppen, om samen met z’n jongste zoon Hedzer (25) weer te gaan melken. De Jongbloeden konden niet eerder los dan na het quotumtijdperk. Daarom kwamen de dieren op 28 maart naar hun bedrijf in Wirdum. Op 1 april haalde

A-ware voor de eerste keer melk op. ‘De dieren komen van een melkrobotbedrijf en moesten erg wennen, dat heeft de koeien en ons veel energie’, vertelt Benny. Vier dieren sneuvelden. Voor Hedzer, die opgeleid is voor meubelmaker, maar nu toch boer wil worden, was dat best wennen. Toch zijn vader en zoon blij dat ze meteen vol gas gaven. ‘Dat er een nieuwe rem op

de Nederlandse melkproductie zou komen, is voor mij geen verrassing’, stelt Benny. ‘In het contract met de verkopende partij heb ik dan ook laten optekenen dat we de koop konden ontbinden als voor eind maart dierrechten zouden worden afgekondigd. Aan fosfaatrechten dacht ik toen nog niet. Nu die er komen is het mooi dat we al ruim voor 2 juli de stal volledig hebben benut.’

Of zij die rechten ook helemaal of gedeeltelijk toegewezen krijgen, of dat de vorige eigenaar ze op naam krijgt, is nu de grote vraag. ‘Met referentiejaar 2014 en peildatum van 2 juli 2015 hebben onze koeien dubbele rechten’, grapt Benny.

Generieke korting

Natuurlijk weet hij dat het zo niet gaat werken, maar hij zegt zich niet echt druk te maken om hoe het wel komt. ‘Ik kan nu wel hoog en laag springen, maar heb er geen enkele invloed op.’ Hedzer deelt die mening, maar stelt zich wel te ergeren aan de zich opstapelende regels en de onzekerheid die dat met zich meebrengt. Benny verwacht dat er een generieke korting komt. ‘Die bedraagt zo’n 10 procent, schat ik in. Circa 5 procent voor de overproductie ten opzichte van het fosfaatplafond en nog eens 5 procent om een pot aan te leggen voor knelgevallen. Krijgen wij niet de volledige rechten toebedeeld, dan doe ik er alles aan om als knelgeval aangemerkt te worden. Sterker nog, als wij op de extra ruimte die de NB-vergunning ons biedt extra fosfaatrechten kunnen krijgen, laten we dat niet na. Elk individu vecht namelijk voor z’n eigen belang. Wij dus ook. Dat is maar goed ook, anders betaal je later de prijs. Zoveel heeft de invoering van het melkquotum in 1984 ons wel geleerd.’

Foto: Sjoerd Hofstee AS

2015

prognose

Wat gaat en mag een Voor prijzen van tussen € 4.000,- en € 6.000,- zijn de eerste twee contracten voor fosfaatrechten afgesloten. Wordt dat de prijs die melkveehouders moeten betalen? Een rondgang langs accountants. Tekst Sjoerd Hofstee

Die eerste twee contracten zijn gesloten door Ids Schaap van fosfaatrecht. nu. Wie de kopende en verkopende partijen zijn, wil hij niet zeggen. Wel dat het om een echte overeenkomsten gaat en niet slechts om voornemens. ‘Zij die nu al kopen, redeneren dat de prijzen waarschijnlijk alleen maar stijgen. Dat was met het melkquotum in 1984 ook zo’, zegt Schaap. ‘De melkveehouders die verkopen vinden deze prijzen toereikend. Zij hebben berekend dat hun nieuwe rechten zo voldoende opleveren om hen een onbezorgde oude dag te bezorgen.’

Plannen lade in

Arend Hoekstra van accountantskantoor Van der Veen & Kromhout heeft nog geen klanten die nu al willen handelen in fosfaatrechten. Eerder ziet hij dat plannen bij melkveehouders even de lade ingaan. Zijn wachten eerst af hoe de handel en prijzen van fosfaatrechten zich ontwikkelen. ‘Zelf adviseer ik ook niet om nu al te handelen. Er is nog

erg veel onzekerheid. Al schrik ik niet van € 5.000,per koe. Zeker nu er ook wel gespeculeerd wordt over het dubbele. Hoe dan ook, een hoge prijs voor fosfaatrechten zal een drukkend effect hebben op de ontwikkeling van de grondprijs.’ Het dubbele krijg je volgens Rick Hoksbergen, directeur Agro bij Alfa Accountants, niet gefinancierd bij het huidige strakke financieringsregime van de banken. Ook prijzen van € 8.000 of 9.000 per koe ziet hij niet betaald gaan worden. ‘Daarvoor is het niveau waar melkveehouders al op zitten te hoog. Ze betaalden in 2014 gemiddeld 8,4 cent per kilo melk aan rente en aflossing.’ Zelfs prijzen van € 4.000 of 5.000 per koe moet Hoksbergen nog zien. ‘Als die betaald worden, kan het niet anders zijn dan dat de grondprijs naar beneden gaat. Geld kun je maar een keer uitgeven.’

Nutteloos

Die laatste mening wordt gedeeld door Lubbert

van Dellen, marktdirecteur Food en Agri van Accon AVM. ‘Het zal te allen tijde zo zijn dat de melkveehouder iets moet blijven verdienen nadat hij eventueel in extra fosfaatrechten investeert. Als dat omslagpunt bereikt wordt, wordt het gewoon niet meer duurder.’ Van Dellen doet geen prijsvoorspelling. Hij noemt dat nutteloze beschouwingen. Volgens hem zijn er namelijk minimaal vier redenen die maken dat speculeren nu nog weinig zin heeft. ‘Ten eerste zijn er meer beperkingen, bijvoorbeeld ammoniak om maar wat te noemen. Voor veel melkveehouders speelt dit en het bepaalt mede wat zij voor een fosfaatrecht kunnen betalen of dat ze überhaupt meer koeien kunnen houden en dus meer rechten aan willen schaffen. Ook grond is nodig bij uitbreiding. Ten minste, dat geldt voor de meerderheid van de melkveebedrijven. Met de komst van de fosfaatrechten, verdwijnt immers niet de plicht tot extra grond bij uitbreiding zoals vast-

2015

gelegd in de melkveewet.’

Benutting bepaalt

Als tweede punt noemt Van Dellen de lastige omrekening. ‘Hoeveel rechten je nodig hebt bij uitbreiding wordt mede bepaald door de mineralenbenutting op het bedrijf. De managementcapaciteiten van de melkveehouder bepalen dus mede hoeveel hij voor fosfaatrechten gaat betalen. En wanneer de melkveehouder zelf ergens invloed op kan uitoefenen, heeft dit een waardeverlagend effect.’ Het derde argument van Van Dellen is dat vraag en aanbod omtrent fosfaatrechten momenteel compleet in onbalans zijn. ‘Er zijn veel vragers en weinig aanbieders, zoveel is wel duidelijk.’ En als vierde argument om te duiden dat prijsspeculaties weinig zin hebben, stelt Van Dellen dat er een politieke en sectorale keuze mogelijk is om een deel van de varkensrechten eenmalig over te hevelen van varkenshouders naar de melkveehouderij. ‘Over die laatste optie

fosfaatrecht kosten? wordt door de politiek en door een deel van de varkenshouders momenteel wel degelijk serieus gesproken’, vertelt Van Dellen. Hij is ervan op de hoogte dat LTO en staatssecretaris Dijksma officieel stellen dat deze optie er niet is. Maar Van Dellen was zelf een van de overlegpartners dit voorjaar die tot het voorstel voor fosfaatrechten kwamen. Hij zit dus dichtbij het vuur.

Rechten overhevelen

‘Dé varkenshouderij bestaat niet. Ook niet in georganiseerde vorm. Er zijn zeker varkenshouders die hun rechten graag verkopen. Komt dit erdoor, dan ligt de markt niet direct open. Vrije handel in rechten tussen diersectoren zie ik niet gebeuren. Wat dan wel kan is dat de overheid een percentage van de rechten opkoopt en die vervolgens eenmalig uitgeeft in een andere sector. Gezien het structurele overaanbod op de varkensvleesmarkt, is er binnen die sector veel draagvlak voor.’ Van Dellen stelt dat deze aanpak de complete discussie hoe en welke melkveehouders te korten in het toekennen van fosfaatrechten,

in de kiem kan smoren. Hij rekent voor dat de melkveesector gemiddeld over 2014 forfaitair tussen de 82 en 83 miljoen kilo fosfaat produceerde. Op 1 juli 2015 lag dat tussen de 87 en 88 miljoen. Het plafond ligt net onder de 85 miljoen. ‘De melkveesector zit dus zo’n 2,5 tot 3 miljoen kilo te hoog. Tien procent aan varkensrechten via de overheid eenmalig overhevelen, levert al zo’n 4 miljoen kilo op. Voor beide diersectoren zou het mooi zijn als generiek of anderzijds korten op fosfaatrechten op deze wijze wordt ontlopen.’ Van Dellen acht het ‘fiftyfifty’ of deze optie doorgang vindt. ‘Het enige wat dit nu nog blokkeert en wellicht blijvend blokkeert, is de politieke onwil om meer koeien te houden in Nederland.’ Wat zeker ook een serieuze optie is, is dat er niet eenmalig generiek wordt gekort maar dat gekozen wordt voor een korting die wordt weggezet in de tijd. Bijvoorbeeld door afroming op de aankoop bij transacties van fosfaatrechten. Komt de generieke korting er wel, dan wordt die normaal gesproken ingesteld

op basis van de groei in 2015. Simpel gezegd zat de sector in 2014 2,5 miljoen kilo onder het plafond en op 2 juli 2015 2,5 miljoen kilo erboven. Dat betekent dat diegene die bijvoorbeeld over 2014 gemiddeld 100 koeien hield en op 2 juli 150 koeien, de rechten van 25 koeien inlevert. Van Dellen ziet dat alle inspanning momenteel wordt geleverd om een generieke korting bij de start te voorkomen. Tegelijk wordt er door bepaalde partijen ook veel energie gestoken in knelgevallen, wat juist de noodzaak tot generiek korten weer verhoogd. Zelf verwacht hij geen tot een beperkte generieke korting en de instelling van een fonds uit andere regelingen om knelgevallen te kunnen bedienen.

Inschattingen banken Of nu al handelen in rechten al dan niet logisch en terecht is, banken rekenen al wel met de kosten voor fosfaatrechten. Wie momenteel een investeringsplan bespreekt, wordt geacht dit mee te rekenen. ABN gaf in het voorjaar van 2014 al aan dat zij in haar plannen uitgaat van € 7.500 aan rechten waar de melkveehouder per koe

extra op moet rekenen. Dat was dan niet louter voor fosfaat, maar ook bijvoorbeeld voor ammoniakrechten. De Rabobank noemde in juli van dit jaar het bedrag van circa € 5.000,- daarvoor. Het zijn indicaties van de banken. De bedragen kunnen niet gezien worden als concrete voorzeggingen voor wat de prijs van fosfaatrechten wordt.

Risicovol

Echter, niemand kan erom heen dat er bij uitbreiding straks een kostenpost bij komt. De eerste melkveehouders hebben dus al daadwerkelijk handel gedaan. De grote meute wacht nog af. Arend Hoekstra waarschuwt nogmaals dat nu al handelen erg risicovol is. ‘Als er generiek gekort wordt, kan het ook zijn dat dit gebeurt op basis van de verhandelde rechten. In dat geval zou ik als koper er wel zeker van willen zijn dat je daarvoor niet het risico draagt. Op dit moment is daaromtrent nog niets zeker, maar als je denkt voor 100 rechten te hebben betaald en je krijgt voor hetzelfde maar 80 stuks, dan baal je waarschijnlijk sterk van je haastige handelen.’

Foto: Sjoerd Hofstee AS

2015

Nieuw bedrijf met bekende gezichten, wij helpen u graag.

Winsum (frl) Voor meer info belt u

Budissa Bagging

Beste conservering Flexibele opslag Voordelig & tijdbesparend

Zunhammer Mesttanken

Licht in gewicht d.m.v. kunststof tank Gewichtsbesparing van +/- 6.000 kg Concurrerend geprijsd

W. Rosier

06 52 50 57 26

S. Greidanus

06 19 50 23 44

Agrometer Bemesters

Perfecte bodemvolging Sectie afsluiting & rijenbemesting Nauwkeurige verdeling

U bent van harte welkom op stand 304 Loonbedrijf Frankena Winsum en Loonbedrijf Samsom Sonnega hebben ge誰nvesteerd in een Budissa Bagging machine. Mocht u uw producten willen laten baggen, dan kunt u contact opnemen met Frankena T 0517-341681 of Samson T 06-39666087 Diensten: Reparatie - onderhoud - motortuning - onderdelen -advies - verkoop

productnieuws

‘Advocaat wordt vaak te laat gebeld’

Melken met natte doekjes in heuptas

oeren schakelen vaak later de expertise van een advocaat in dan verstandig is. Dat is jammer, want juist in de voorfase van mogelijke juridische problemen valt veel te winnen en vallen de kosten mee. Dat stelt Fonny Postma van De Haan Advocaten en Notarissen in Leeuwarden. ‘Mijn ervaring is dat boeren meer dan eens te lang wachten om ergens bezwaar tegen te maken. Gaat het om milieukwesties, dan geldt in dit soort zaken: te

laat is te laat. Overheden hebben geen medelijden met wie niet tijdig reageert. Daarom raad ik ook iedereen aan om besluiten over vergunningen in kranten altijd goed te volgen.’ Boeren krijgen volgens de raadsvrouw vaker te maken met juridische kwesties, omdat de regelgeving complexer wordt en er meer fouten worden gemaakt in allerhande trajecten als mestboekhouding en vergunningstrajecten. Daarbij is het volgens Postma zo dat agrariërs soms denken dat je een advocaat pas inschakelt als je voor de rechter wordt gedaagd. ‘Maar juist in kleine geschillen of bij complexe vergunningstrajecten kan een advocaat je in een eerder stadium met specialistische kennis ook goed bijstaan. Tijdig hulp inschakelen, scheelt vaak geld.’

ijdens het melken voorbehandelen met papier is bij veel melkveehouders ingeburgerd. Veel boeren gebruiken droog papier, maar steeds meer kiezen voor vochtig desinfecterend papier. Dat was tot voor kort alleen in emmers verkrijgbaar waar je de doekjes uittrok. Inmiddels heeft Andries Wiersma van Agrimax.nl een nog handigere toepassing uitgevonden: 200 vochtige doekjes die de melker in het schort of een heuptas bij zich kan dragen. ‘Droge doekjes meenemen in een heuptas of het melkschort wordt al veel toegepast’, vertelt Wiersma. ‘Voor vochtige doekjes was die optie er niet, waardoor de melker veel meer heen en weer moest lopen. Tot ik onlangs eindelijk een producent vond om ook vochtige Dairy Towel Wet, zoals de doekjes heten,

te bundelen en in direct uitvouwbare uitvoering te leveren.’ De met (of zonder) alcohol gedesinfecteerde doekjes zijn wel duurder dan droog papier. ‘Maar bijvoorbeeld bij problemen met uiergezondheid of boterzuurbacteriën vanuit het ruwvoer is vochtig voorbehandelen nodig.’ Daarnaast is tijdsvoordeel een belangrijk argument om hier voor te kiezen, weet Wiersma. ‘Melkveehouders die de doekjes bij zich dragen besparen soms wel tot 15 minuten op een melkbeurt doordat ze minder hoeven te lopen.’

Marge per liter melk verhogen

VMKlauwbekapbox komt naar koe toe

u er gemolken wordt zonder quotum, is de marge per geproduceerde kilo melk voor melkveehouders leidend. Dat is de overtuiging van Jan Speerstra van Speerstra Feed Ingredients. Speerstra stelt dat dat doel bereikt kan worden door een hogere voeropname van de melkkoeien. ‘Dat kun je doen door meer kilo’s droge stof in de koe te krijgen of door het nutriëntenaanbod, zoals de energiedichtheid, van het voer te verhogen.’ Om dit te bewerkstelligen, brengt zijn bedrijf producten als Diamond V en Digestarom voor een kwalitatief betere voerop-

name en -vertering op de markt en BergaFat voor een hogere energiedichtheid in het rantsoen en een hoger vetpercentage in de melk. ‘Die producten helpen, maar daarbij is het erg belangrijk dat je als melkveehouder weet of je ook daadwerkelijk voert wat je van plan bent te voeren. Wij voeren momenteel, samen met andere bedrijven en melkveehouders, proeven uit in TMR-rantsoenen om hier meer inzicht in te krijgen. Secuur voeren was altijd al belangrijk, maar wordt alleen nog maar belangrijker nu de marge per geproduceerde liter leidend is.’

en mobiele klauwbehandel ‘box’ die met voorlader, shovel of verreiker over het voerhek wordt geplaats en geheel vrij boven de koe hangt. Het is een uitvinding van Hans van Mook van Van Mook Klauwbekapoxen uit het Brabantse Oijen die inmiddels ook door Noordelijke boeren is ontdekt. Eén van hen is Herman van de Hoef die met z’n vrouw Lya, zoons Arjan en Jeroen en een parttime medewerker in Appelscha melkt. Hij schafte in april een VMklauwbekapbox aan, speciaal gemaakt voor zijn Giant kniklader. ‘Onze stal is 3+2 rijen breed. Aan de 3-rijige kant staat een box achter de melkrobots. Vanuit de 2-rijige kant moesten we dieren daar altijd heen halen. Een gedoe, waardoor de dieren vaak te lang ble2015

ven lopen met problemen. Nu zetten we de box op de shovel en over de koe, het zelfsluitende voerhek gaat dicht en we bekappen de koe. Het scheelt veel getrek en geduw met de koeien.’ Volgens Van de Hoef werkt het heel eenvoudig, snel en arbeidsvriendelijk. ‘In het begin was het even wennen met het positioneren van de box, maar proefondervindelijk leer je snel genoeg hoe je hem het beste kan plaatsen.’

Gratis asfaltverharding? Daar kunnen we natuurlijk niet aan beginnen. Wij verstrekken wel gratis advies of een vrijblijvende offerte op maat! Voor de juiste verharding kiest u asfalt. Het kan bijna altijd en overal worden toegepast (buiten én binnen), het is na aanleg vrijwel direct te gebruiken, het is vlak en naadloos, duurzaam, 100% milieuvriendelijk en representatief. Wie alle mogelijkheden voor bedrijfsverhardingen nuchter op een rijtje zet, komt dus al snel uit bij asfalt. Een goede asfaltverharding is maatwerk. Bel daarom eens voor (gratis) advies.

Coen Mulder (06) 51 98 88 71 cmulder@sjoukedijkstra.nl

Zernikelaan 8 9351 VA LEEK info@sjoukedijkstra.nl www.sjoukedijkstra.nl (0594) 55 24 00

er standnumm

319

Ascon Vrijligbox “OOK UW KOE KAN LANGER MEE”

Afkalfstal zonder stro

Duurzaam concept qua materiaal, maar vooral voor uw koeien. Geschikt in combinatie met alle boxbedekkingen. Garantie op: recht liggen, lang liggen, schoon liggen, vrij opstaan, vrij gaan liggen en…… 10 jaar garantie. www.wateler.nl info@wateler.nl

Asfalt

Kavelpad platen

www.hebobeton . n l

Putten

Keerwanden

STALINRICHTING NIEUWBOUW RENOVATIE

0518-481961 06-53333474

0 5 1 3 - 4 1 6 000 Wateler - AS Joure 2014.indd 1

MESTVERWERKING MESTOPSLAG

12-9-2014 23:38:09

Quotumloos melken Met zicht op gehaltes!

Voor meer informatie over mogelijkheden en prijzen:

Hege Wier 2, 8771 RN Nijland Tel: 0515 -569333 info@melkcontrolenijland.nl

www.melkcontrolenijland.nl

onstername er of DHZ-m m king ne er st on -M NRS-verwer rwerking of t - Nijland-ve ke ak tp agemen Nijland - Online man eigen laboratorium in in - Onderzoek

Voor meer informatie Agrarische Schouw stand 307

Wie kan rekenen, rekent op Melkcontrole Nijland!

& Voer voor vooruitgang ABZ Diervoeding | Kantoor Stroobos | T 051 235 1281 info@abzdiervoeding.nl | www.abzdiervoeding.nl

Voerhekken

Afscheidingshekken

Zijwandventilatie

HVLS ventilatoren

Ligboxbedekking Mestsystemen

Drinkwatervoorziening

Ligboxafscheidingen

Nieuwbouw of renovatie?

DSD Stalinrichting kenmerkt zich door diervriendelijkheid, arbeidsbesparing en duurzaamheid. Wij doén wat we zeggen en kunnen dankzij onze locaties in Dokkum en Drachten snel en flexibel anticiperen op uw wensen. Snel, concurrerend, direct, zonder communicatieruis.

Voer voor vooruitgang Sikma Veevoeders en ABZ Diervoeding bundelen hun krachten om voor u het meest geschikte voer met een maximaal rendement te leveren. Hiervoor zijn wij constant op zoek naar vooruitgang in onze voerpakketten. Neem voor meer informatie contact op met onze specialisten: www.abzdiervoeding.nl/rundvee/team/

www.abzdiervoeding.nl/rundvee

Fortuinweg 4 - 8 • 9101 PE DOKKUM • T. 0519 228 100 Bouwen of renoveren? info@dsd-stalinrichting.nl • www.dsd-stalinrichting.nl Neem contact op met DSD!

team GIANT Noord

Mandewyk 1A 9243 JW Bakkeveen tel.: 0516-541741 fax.: 0516-541743 internet: www.giantknikladernoord.nl e-mail: info@giantnoord.nl

www.giantknikladernoord.nl Verkoop: Gerrit Snel

06-18631310 gerrit@giantnoord.nl

VIND ONS ONLINE: www.facebook.com/giantwheelloaders

Veenstra Bakkeveen - AS Joure 2014.indd 1

12-9-2014 21:22:41

Immuunsysteem natuurlijk in balans

Meer melk uit eigen kuil

PLUS

...natuurlijk gezonder! Aanvullend voeder ter ondersteuning van de algemene gezondheid van rundvee Vetrinol Plus bevat een gepatenteerd knoflookextract afgeleid van gestandaardiseerd en gestabiliseerd allicine.

Met Penskarakter biedt KuilKenner van BLGG u een nieuwe kijk op kuilen: • Direct inzicht in de pensbenutting • Betere voorspelbaarheid van het rantsoen • Tips voor het maken van een gezonde kuil met hoge voederwaarde Meer weten? Kijk op www.penskarakter.nl

InQpharm Animal Health Europe B.V. Bestellingen en klantenservice:

030 89 05 799 info-eu@inqpharm.com www.vetrinol.com Bekijk onze video

theater

Artistiek aan de keukentafel Hoe gaat een boerenfamilie om met de veranderingen binnen de melkveehouderij? Welke verhalen schuilen er achter de nieuwsberichten over de afschaffing van het melkquotum en de ontwikkelingen die daaruit voortkomen? Lab Molke probeert er op artistieke wijze een vinger achter te krijgen. Eind augustus waren de eerste schetsen te zien in Nijhuizum.

Wat Lab Molke doet Lab Molke is een onderzoeksproject van Keunstwurk in samenwerking met 5eKwartier en onderdeel van De Reis, dat weer deel uitmaakt van Kulturele Haadstêd 2018. Het is een ‘community art’ project waarin maatschappelijke thema’s aan de kaak worden gesteld door middel van kunstprojecten. In het project krijgen jonge theatermakers de kans om ervaring op te doen in het maken van community art. Artistiek leider is Titia Bouwmeester van 5eKwartier. Tekst Ida Hylkema Foto: Ida Hylkema

Ervaringen Schetsen

De theatermakers liepen in juni een dag mee bij diverse melkveehouders om te ervaren hoe het is om een familiebedrijf te runnen. Naar aanleiding van deze ervaringen maakten ze korte sketches die ze in juni op het bedrijf van Auke en Janke Jeltsje van Dijk in Nijhuizum, uitvalsbasis van Lab Molke, aan de boeren lieten zien. Met hun opmerkingen in het achterhoofd verdiepten ze zich verder in het agrarische familiebedrijf door verschillende interviews te houden, onder meer met mediator Truke Zeinstra. Inspiratiebron van Bouwmeester en de andere theatermakers is ook het boek ‘Wat de boer niet zegt’ van Truke Zeinstra en Johan Weerkamp. Zeinstra komt als mediator veel bij boerenfamilies die worstelen met dilemma’s als bedrijfsovername. ‘In de discussies over de melkveehouderij gaat het meestal om politiek, milieu of markt. Titia Bouwmeester heeft de invalshoek van de veehouder gekozen: wat betekent het einde van de melkquotering voor de ondernemer en zijn familie. De productie is een spiegel voor de boeren en boerinnen, maar ook voor de buitenwereld’, legt ze uit.

Eind augustus presenteerden de jonge theatermakers in Nijhuizum vier bladzijden van hun ‘schetsboek’, zoals Bouwmeester het noemt. De bezoekers, beide voorstellingen waren meer dan volgeboekt, kregen vier korte scènes te zien waarin de dilemma’s van jonge boeren, hun partners en hun ouders duidelijk naar voren komen. Zo is er de jonge boer voor wie het zakenleven lonkt, maar ook het ouderlijk bedrijf. En de moeder, die meent dat ze de regie over het gezin voert, maar door vader en zonen steeds meer wordt genegeerd. Het jonge stel, dat het roer omgooit en investeert in vernieuwing, contra de vader die door wil boeren op de oude manier. Treffend was ook de schoondochter die iedere dag stipt op tijd man en schoonvader aan de keukentafel ziet aanschuiven, die zonder iets te zeggen hun koffie en thee opslurpen en weer aan het werk gaan. Ze had zich het boerenleven heel wat romantischer voorgesteld. Lab Molke wordt uitgewerkt tot een locatievoorstelling dat in 2016 zal worden opgevoerd. De eerste schetsen zien er veelbelovend uit.

2015

Sleufsilo’s Silo afdeksysteem Vloerplaten Keerwanden Stapelblokken Waterputten

Uw keerwandspecialist uit Soest T 035-588 1839 – info@mbsbeton.nl – www.mbsbeton.nl Noord-Nederland: Arend Veijer, 06-1003 1329 Zuid-Nederland: Ger Verschuuren, 06-1291 8065

Introduceert - Eco2fuel De nieuwe innovatie in Diesel Brandstof ! Eco2fuel:

De nieuwe norm in brandstof consumptie: - Reduceert Co2 tot 20 % - Reduceert uw brandstofverbruik tot 4% - Reduceert schadelijke emissie tot 15 %

Eco2fuel:

- Semisynthetische dieselbrandstof - Blauw gemarkeerde brandstof - EN590 genormeerd (geen garantieproblemen) - ISCC-EU gecertificeerd - MVO verantwoord - Sterk bacterie werend - Betere winterbeveiliging

16%

NB. Neem contact met ons op of bezoek onze stand op de agrarische Schouw!

Wiersma Olie & Techniek BV Appelhof 7-9 9465 RX Oudehaske

Telefoon: 0513 – 870027 Email: verkoop@wiersma-bv.com Web: www.wiersma-bv.com

- Ecologisch - Economisch - Co2

economie

‘Minder jongvee en meer melk’ De melkprijs ligt ruim 11 cent lager dan vorig jaar. Toch komt er tot nu toe niet minder ‘cash’ binnen op de bankrekening van veehouder Jan Akkerman (49) uit Sint Jacobiparochie. De optimalisatieslag werpt zijn vruchten af. Tekst Jelle Feenstra

Met 140 melkkoeien, 9.000 kilo melk per koe, 14 ton droge stofopbrengst aan gras per hectare en een hoge arbeidsefficiëntie, draait het melkveebedrijf van Jan en Annie Akkerman naar behoren. Maar het kan altijd beter. Dit voorjaar maakten ze samen met bedrijfsadviseur Gauke Adamse van ForFarmers-dealer Weidse Blik een analyse. Een conclusie was dat er te veel jongvee was. Ook doen zich te vaak vruchtbaarheidsproblemen en coli-uitbraken voor. Boer en adviseur maakten een doelstellingenlijst. 1. Vervangingspercentage terugbrengen van 38 naar 25 procent om te kunnen groeien in aantal melkkoeien. 2. Productie per koe in maximaal drie jaar tijd verhogen naar 10.000 kilo. 3. Tussenkalftijd terugbrengen van 415 naar 405 dagen. Ze maakten meteen ook een actielijst. 1. Elke koe die 60 dagen na afkalven nog niet tochtig is opvoelen. 2. Twee- in plaats van eenmaal per dag zaagsel in de boxen voor minder e-coli. 3. Koeien niet 7 maar 6 weken droogzetten. 4. Melkkoeien alleen nog insemineren met Belgisch Blauw. 5. Met ander krachtvoer scherper voeren op liters in plaats van gehalten. 6. Koeien pas extra gaan ruimen als de stal vol raakt.

Melk€fficiënt

Met deze uitgangspunten sloegen ze aan het rekenen in Melk€fficiënt. Dit is een nieuw rekenprogramma

aanvankelijk over die keuze, maar Melk€fficiënt was duidelijk: 10 procent meer liters levert meer op dan hogere gehaltes. Het programma laat ook zien bij welke melkprijs hogere gehaltes meer opleveren dan liters. En het laat bijvoorbeeld ook zien dat de ondergrens voor het ruimen van koeien stijgt naarmate de melkprijs lager wordt. ‘Mijn filosofie is dat niet de koeien, maar de boer het moment van afscheid nemen bepaalt. Met harde cijfers is die keuze makkelijker’, stelt hij.

1,5 miljoen kilo melk

Ype (links) en Jan Akkerman voeren de koeien. Foto: Aly Dijkstra

van ForFarmers. Melk€fficiënt maakt in harde euro’s inzichtelijk hoeveel een gekozen strategie kost en wat het oplevert. De invullers brengen de actuele marktprijzen voor melk, koeien, jongvee, ruwvoer, krachtvoer en mestafzet in. Daarnaast vullen ze getallen in bij zaken als tussenkalftijd, vervangingspercentage of droogstandperiode. Melk€fficiënt berekent vervolgens het verschil in netto-voerwinst ten opzichte van de actuele situatie. De rekensom voor melkveebedrijf Akkerman kwam uit op een voerwinstverbetering van bijna € 46.000 (zie tabel). Beide mannen AS

berekenden ook andere strategieën, maar die waren minder realistisch of leverden minder op. ‘De uitkomst sterkt me om vol voor deze strategie te gaan’, zegt Akkerman. Sinds april is hij bezig met de actiepunten. Over vruchtbaarheid en droogstand zijn nog geen harde conclusies te trekken. Andere resultaten zijn hoopgevend. Sinds er twee keer per dag zaagsel in de boxen gaat, deed zich geen e-coli meer voor. De melkproductie steeg met 3 procent meer krachtvoer van 29,3 in april naar 34,2 liter per koe. De gehaltes daalden een tikje. De veehouder twijfelde 2015

In 2014 had het bedrijf gemiddeld 127 koeien aan de melk, nu zijn dat er 140. Er zijn tien kalveren minder. Akkerman overweegt om nog ruim 20 kalveren en pinken te verkopen. Dan kan hij in dezelfde stal groeien van 1,2 naar 1,5 miljoen kilo melk. Het eerste effect van de optimalisatieslag merkt hij op zijn bankrekening. ‘Minder jongvee houden en meer melken vangt de melkprijsdaling tot nu toe aardig op.’ € 100.000

€ 80.000

Veevervanging

€ 60.000

€ 40.000

€ 20.000

€0

-€ 20.000

-€ 40.000

De actiepunten moeten een voerwinstverbetering opleveren van circa € 46.000.

INTERVIEW

‘Ik daag de concurrentie uit het FrieslandCampina’s nieuwe CEO Roelof Joosten is tevreden, maar niet zonder zorgen. In China heeft RFC meer voet aan de grond dan de concurrentie en de onlangs gepresenteerde halfjaarcijfers doen hem glunderen. Maar dat vermaledijde protectionisme dat de kop opsteekt in Europa. ‘Wij zijn genoodzaakt onze positie in België te heroverwegen als deze kwalijke subsidiëring niet wordt teruggedraaid.’ Tekst Sjoerd Hofstee

Roelof Joosten had een heerlijke binnenkomer als topman van Royal FrieslandCampina (RFC). Een winstgroei van 85 procent maak je immers niet vaak mee. Het sterkt de ambitie van Joosten, die in 2004 van Unilever kwam en door André Olijslager naar FrieslandFoods werd gehaald. Die ambitie richt zich onder andere op het behalen van betere resultaten in de Europese markt. Een markt die, als gevolg van de dalende melkconsumptie in vooral West-Europa, de laatste jaren eerder meer dan minder onder druk komt voor RFC. ‘Ik geloof dat wij echt op korte termijn terrein gaan winnen met nieuwe producten in eigen en andere Europese landen. Welke? Dat verklap ik nog niet, maar het duurt niet lang meer voor dat gaat lopen en z’n vruchten afwerpt. Daarnaast kunnen we veel van onze producten nog beter in meerdere landen vermarkten. Dat Chocomel het zo goed doet in Nederland is mooi, maar dat moet bijvoorbeeld ook in Duitsland en Oostenrijk mogelijk zijn. Daar gaan we voor.’ Dat Joosten en zijn team zich met extra energie en middelen op de Europese markt kunnen storten, komt ook door de goede prestaties van de onderneming. De klinkende cijfers staan haaks op de resultaten van

verschillende andere Nederlandse zuivelbedrijven. Die resultaten vergroten het gat in uitbetaling aan melkgeld en prestatietoeslag aan de melkveehouders. Bij grote verschillen in resultaat, wordt samen optrekken als zuivelaars, in het belang van de totale melkveesector, lastiger. ‘Dat is een zorg die ik deel’, stelt Joosten. ‘Wij moeten doorontwikkelen en doorgroeien, dat leidt geen twijfel. Maar ik hoop dat onze concullega’s ons minimaal

Mest, mede in de vorm van fosfaat, is daarbij tegenwoordig hét onderwerp waar het om draait. ‘Mest wordt, ook door de fosfaatdiscussie, nog altijd gezien als afvalproduct. Wij moeten met z’n allen ervoor zorgen dat dat verandert. Mest is een onderdeel van de keten en moet zo ook worden gezien. Dat kan ook, is mijn overtuiging, want het bevat veel toegevoegde waarde. Ik bedoel het nu nog hypothetisch, maar als ik ons aardgasnet-

‘Wij komen met oplossingen om mest tot waarde te brengen’ bijhouden. Sterker nog, ik daag ze uit het gat kleiner te maken in het belang van de sector.’

Mest verwaarden

Roelof Joosten is de melkveehouderij niet vreemd. Zijn vader was directeur van een zuivelfabriek en z’n familie zat veel in de veehandel. Zelf werkte hij in z’n jeugd veelvuldig bij boeren. ‘Het melken met de hand heb ik geleerd, al was dat niet zo succesvol.’ Met de ervaring van inmiddels ruim tien jaar werken voor FrieslandCampina, is hij goed op de hoogte van de hedendaagse problematiek. AS

werk zie dan denk ik wel: daar kunnen we vanuit mest heel veel goeds aan leveren. Mest is dan wel niet de directe business van FrieslandCampina, maar wel van onze leden-melkveehouders. Wij hebben veel kennis in huis hieromtrent. In de komende jaren mag van ons dan ook verwacht worden dat we met concrete toepasbare oplossingen komen om mest tot waarde te brengen.’

Weidegang

Wat ook een indirecte verantwoordelijkheid is voor FrieslandCampina en een directe voor haar 2015

leden-melkveehouders, is de keuze om koeien te laten weiden. Joosten is er duidelijk over. ‘De Nederlandse én de Chinese consumenten willen weidegang, zo simpel is het. Zij zijn onze klanten dus ben ik de laatste om hen daarin tegen te spreken. We zien ook een toename in de verkoop van producten, gebaseerd op weidemelk.’ Toch weet ook Joosten wel dat weiden onder druk staat. De doelstelling van het weidegangconvenant, om 80 procent van de koeien te laten weiden in 2020, is pittig. ‘Mocht de komende jaren blijken dat het tempo om die 80 procent te halen niet hoog genoeg ligt, dan komen wij met verdere maatregelen om te zorgen voor een kentering.’

Nichemarkt China

Dat de Chinese klant van RFC weidemelk wil, komt volgens Joosten doordat zijn concern daar op een nichemarkt opereert: de markt voor baby- en kindervoeding. ‘Vaak wordt er gesproken over melkpoeder, maar dat is niet hetzelfde als poeder voor babyvoeding. Kindervoeding bestaat uit wel 60 componenten en wordt geproduceerd in een omgeving met zeer hoge kwaliteits- en veiligheidseisen. In die markt opereren wij en daar is kwaliteit en voedselveiligheid alles bepalend. Ik noem het wel de ‘Champions League van

gat met RFC te verkleinen’ de zuivel’. Om daarin mee te spelen vereist grote inspanningen.’ Over China wordt momenteel vaak gezegd dat de echte vraag niet meer terugkomt, omdat het land volop inzet op eigen productie. Joosten weerlegt dat. ‘Wij opereren als gezegd in een nichemarkt, dat kun je dus niet vergelijken met de bulkproductie die bijvoorbeeld Fonterra daar levert. En ja, de Chinese overheid stelt zich ten doel om zelfvoorzienend te worden. Net als hoe dat in Europa door Mansholt na de oorlog is opgezet. Alleen ligt in China relatief weinig grond geschikt voor landbouw, waardoor voer geïmporteerd moet worden en water schaars is. Dat maakt ook dat de lokale melkprijs daar momenteel 50 cent is.’

Partner geselecteerd

Om die reden koos RFC volgens Joosten voor samenwerking met de huidige Chinese partner Huishan Dairy Holdings. ‘Uit 128 potentiele gegadigden zijn zij zorgvuldig geselecteerd. Een belangrijk voordeel van deze partner is dat hij zelf veel land en dus voer beschikbaar heeft waar diens melkveehouders gebruik van maken.’ Het partnerschap is ook belangrijk om volop in contact te blijven met de Chinese overheid. Een must om in dat land goed zaken te mogen blijven doen. ‘Daarom ook investeren wij in kenniscentra in China. Of het een probleem is om de Chinezen te leren zelf beter en meer te produceren? Nee

juist niet Door meer kennis van zuivel wordt de producten meer gewaardeerd en meer geconsumeerd. Dat biedt juist extra afzetkansen in de toekomst.’

Stijging melkprijs

Het moge duidelijk zijn, over China en de kansen aldaar is Joosten positief. Ondanks de huidige dip. ‘China heeft vorig jaar overdreven veel poeder ingekocht, dat speelt de bulkmarkt nu even parten en daarmee de hele zuivelmarkt. Maar die voorraad slinkt wel weer en dan trekt de melkprijs ook weer aan. Ik blijf bij mijn eerdere uitspraak dat de melkprijs, mede gezien de bevolkingsgroei, op de lange termijn alleen maar omhoog kan gaan. Alleen worden de fluctuaties scherper.’ Joosten plaatst hier wel een belangrijke kanttekening bij. En dat is de huidige ontwikkeling rond staatssteun op de melkprijs in Frankrijk en België. ‘Wat daar nu gebeurt is erg kortzichtig en noem ik ronduit waanzin’, stelt Joosten die zich duidelijk opwindt wanneer dit onderwerp ter tafel komt. ‘Het is pure subsidie die de markt volledig verstoort. Het keert zich ook tegen de Franse en Belgische veehouders, want afnemers zoeken andere kanalen.’ Protectionistische maat-

regelen van landen binnen de EU is volgens Joosten onverstandig en een groot gevaar voor internationale bedrijven als FrieslandCampina. ‘Dat verdient een krachtig tegensignaal vanuit de politiek, maar ook wij gaan hier niet zomaar in mee. Subsidie gaat ons op termijn niet redden. Zuivel

Roelof Joosten Foto: RFC AS

moet zich vormen naar de wetten van de markt. Overheden moeten zich inzetten om infrastructuur te bieden zodat er een ‘level playing field’ ontstaat op exportgebied. Als België deze voorstellen tot subsidiëring werkelijkheid laat worden, gaan wij onze positie in dat land serieus herzien.’

2015

voorbeschouwing

‘Niemand wil de Schouw missen, een heerlijke positie’ De Agrarische Schouwbeurs en haar openingsavond leven als nooit te voren. Het bestuur wil haar gasten blijven verrassen en aansluiten op de beleefwereld van de boeren. ‘Stropdasmannen die overal frequent spreken, daar zijn we wars van’, stelt Klaas Kloosterman uit Broek.

Kloosterman is als adviseur lid van het bestuur van de Agrarische Schouw dat verder statutair gevormd wordt door twee mensen van de Rotary (Gerrit de Graaf en Jacob van der Zijl), een vanuit LTO (Jelmer van der Werf) en twee personen vanuit de Lions (Rienk van Terwisga en Anne Lieuwes). Lieuwes is voorzitter en schuift samen met Kloosterman aan om de ‘bonte’ samenstelling van het bestuur en de organisatie te duiden. ‘Voorheen organiseerden de VVV samen met Plaatselijk Belang Joure hier de Schouw. Het was een ratjetoe van ondernemers als standhouders. Zelfs modeshows maakten onderdeel uit van het gebeuren’, vertelt Lieuwes. ‘In de jaren zeventig raakte de organisatie in verval. De Lions en de Rotary wilden echter niet van de traditie afscheid nemen en zorgden ervoor dat de Schouw in leven bleef en bliezen het nieuw elan in.’ Dat gebeurde onder andere door te ontwikkelen richting een meer gespecialiseerde landbouwbeurs. Om die reden werden ook twee boeren bij in het bestuur getrokken.

Verrassende sprekers

Laatstgenoemde benadrukt het belang van de openingsavond als onderdeel van de Agrarische Schouw. ‘De avond en de beursdag versterken elkaar. Door de

jaren heen is dat gegroeid en dit concept laten we dan ook niet los.’ Kloosterman ziet het daarbij als een sport om een zo aantrekkelijk en actueel mogelijk programma te presenteren. ‘Wij willen graag een boeiende avond bieden, met name ook voor de jonge agrariërs. Daar horen goede en verrassende sprekers bij. Stropdasmannen die overal een standaardverhaaltje houden, nodigen wij niet uit op het podium.’ Zeker de laatste jaren lukt het goed om gerenommeerde sprekers naar Joure te halen. Kloosterman wijt dat aan het onafhankelijke en laagdrempelige karakter van de avond. ‘En als je een paar jaar aansprekende namen presenteert, is het eenvoudiger een volgend jaar een ander krijgen’, lacht hij.

zijn we hen zeer erkentelijk voor’, benadrukken de bestuurders. Zijzelf vullen hun taken ook geheel vrijwillig in. De hele organisatie huurt slechts Ypke Bouwhuis als beursmanager in, verder is het liefdewerk waar de Schouw op drijft. Anders dan bij andere beurzen is er ook geen winstoogmerk. Blijft er geld over, wat vaak het geval is, dan zetten de Lions en Rotary dat in voor ondersteuning van lokale goede doelen. Dit alles sterkt het unieke karakter van de Agrarische Schouw. Omwille van dat

Park puilt uit

Na de openingsavond is het de vierde donderdag van september beursdag. De laatste jaren komen ruim 5000 personen naar Park Heremastate in Joure. Met inmiddels meer dan 150 standhouders, puilt het park en een deel van het jachthaventerrein elk jaar uit. ‘Maar de groei is gefaseerd gegaan, daarom was het voor ons goed te organiseren en ook mogelijk het karakter te behouden. Mede door de kansen en medewerking die de jachthavenvereniging en de gemeente ons door de jaren heen boden. Daar

Klaas Kloosterman (links) en Anne Lieuwes in park Heremastate waar de Schouw jaarlijks plaats vindt. Foto: Sjoerd Hofstee AS

2015

karakter, dat bedrijfsmatigheid combineert met gemoedelijkheid en een ‘reünie-gehalte’, kiezen de bestuurders ook overtuigd voor het vasthouden van één beursdag. ‘Natuurlijk is wel eens overwogen om naar twee dagen te gaan, maar dat plan is snel verworpen. De huidige formule is ijzersterk’, stelt voorzitter Lieuwes. Kloosterman vult hem aan: ‘We hebben de positie gecreëerd dat boeren er hun werk op afstemmen en standhouders het zich niet kunnen permitteren hier niet te staan. Dat is een heerlijke luxe.’

Dichtbij uw cijfers BAS 3.0 is het unieke managementtool die u daarbij helpt. Als agrarisch ondernemer moet u tegenwoordig overal verstand van hebben. Juist daarom is een betrokken adviseur zo belangrijk. Een die dichtbij uw bedrijf staat en op de hoogte is van uw actuele cijfers. BAS 3.0 brengt actuele managementinformatie nog dichterbij. Ontdek het zelf en bezoek onze stand op de Agrarische Schouw.

BEZOEK ONS OP DE AGRARISCHE SCHOUW Weet u hoeveel er in uw emmer kan? Alfa Accountants gaat graag met u in gesprek tijdens de Agrarische Schouw. Bezoek ons op stand nummer 46 voor het maken van een vrijblijvende afspraak en ontvang van ons een leuk presentje.

Alfa Leeuwarden Noordersingel 4 8917 BA Leeuwarden 088 2532300 leeuwarden@alfa.nl

Alfa Buitenpost Ried 10 9285 KK Buitenpost 088 2532400 buitenpost@alfa.nl

D E O G VAN E T R E B R A A N

Gaat u nog harder werken? Of wilt u slimmer werken? Dat kan met Melk€fficiënt. Deze praktische aanpak ondersteunt direct bij het maken van keuzes en het realiseren van doelstellingen. Meer voerwinst? Melk€fficiënt laat u in één oogopslag zien wat verstandig is om aan te pakken. Want wat goed is moet goed blijven. En wat beter kan, pakken we samen aan. Melk€fficiënt. Slimme aanpak voor voer en vee.

Van der Wal Fourage - It Heidenskip • T 0514 52 13 35 De Jong Fourages - Parrega • T 0515 57 91 50 fa. K. Politiek - Lollum • T 0517 46 91 31 Weidse Blik - Joure • T 0513 41 61 62

UW GEZAMENLIJKE NEW HOLLAND DEALERS VAN FRIESLAND Agrarische Schouw - Joure - 24 september 2015

Uw G.P van .S. sp het ecia noo list rde en n vra a een g uw van dem ons o aa adv n bi j ise urs

dĂŠ kleur van uw keus!

Sneek

Broekens Stiens

Hemelum

Broekens Gorredijk

Heerenveen

Broekens Surhuisterveen

www.deblaauw.nl

www.broekens.nl

0515 - 415235 0514 - 581645 0513 - 626015

058 - 257 17 12 0513 - 46 38 25 0512 - 748010

Kom langs op onze stand en ervaar de gemakkelijke bediening zelf! Bij de ingang van het gemeentehuis.