Nowe wzory odmian czasowników. Język angielski

SZYBKA POMOC

Nowe wzory odmian czasowników • Czasowniki właściwe, posiłkowe i modalne • Tabela czasowników nieregularnych • Lista czasowników angielskich z tłumaczeniem • K omentarze i wskazówki gramatyczne • Praktyczne uzupełnienie podręcznika, gramatyki, samouczka W serii: czasowniki czasowniki czasowniki czasowniki

francuskie hiszpańskie niemieckie włoskie

ISBN 978-83-7476-130-7

Język angielski Nowe wzory odmian czasowników

Język angielski

SZYBKA POMOC

• do klasówki • do egzaminu • do matury

Język angielski

Nowe wzory odmian czasowników kompletne formy • komentarz gramatyczny • czasowniki nieregularne

Język angielski

Nowe wzory odmian czasowników

Warszawa

Opracowanie: Krzysztof Hejwowski Ok∏adka: Gra˝yna Ficenes Redakcja techniczna: Jadwiga Szcz´snowicz Korekta: Jadwiga Kosmulska Produkcja: Marzena Baranowska Koordynacja projektu: Ewa Czarnowska-Fenrych Sk∏ad i ∏amanie: GABO s.c., Milanówek Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna oddzia∏ PAP SA

© 2007 Langenscheidt Polska Sp. z o.o., Warszawa

Langenscheidt Polska Sp. z o.o.

02-548 Warszawa ul. Gra˝yny 13

ISBN 978-83-7476-989-1 Cena: 9,90 z∏

Spis treÊci ObjaÊnienia poj´ç gramatycznych

4

Rodzaje i formy czasowników angielskich

5

Czas present continuous (teraêniejszy ciàg∏y)

7

Czas present simple (teraêniejszy prosty)

9

Czas past simple (przesz∏y prosty)

11

Czas past continuous (przesz∏y ciàg∏y)

13

Czas present perfect

15

Czas present perfect continuous

17

Czas past perfect (zaprzesz∏y)

19

Czas past perfect continuous (zaprzesz∏y ciàg∏y)

21

Czas future (przysz∏y)

22

Czas future continuous (przysz∏y ciàg∏y)

24

Czas future perfect

26

Czas future perfect continuous

28

Konstrukcja be going to

29

Strona bierna – passive voice

31

Zdania warunkowe – conditionals

33

Mowa zale˝na – reported speech

35

Czasowniki w∏aÊciwe

36

Czasowniki posi∏kowe

89

Czasowniki modalne

128

Pisownia czasowników angielskich

145

Lista czasowników nieregularnych

147

Angielsko-polski s∏owniczek najwa˝niejszych czasowników w∏aÊciwych

151 3

ObjaÊnienia poj´ç gramatycznych active (voice)

strona czynna: I drive

American English (AE)

amerykański angielski

auxiliary

czasownik posiłkowy: to be, to have, to do

British English (BE)

brytyjski angielski

continuous form

forma ciągła: (zob. progressive form)

future

czas przyszły: I will drive

gerund

rzeczownik odczasownikowy: driving

imperative

tryb rozkazujący

indicative

tryb oznajmujący

infinitive

bezokolicznik: to drive

irregular verbs

czasowniki nieregularne

modal auxiliary

czasownik modalny: can, may, must itd.

participle

imiesłów czynny: driving

passive (voice)

strona bierna: I am driven

past

przeszłość

past participle

imiesłów bierny: driven

past perfect

czas zaprzeszły: I had driven

plural

liczba mnoga

present

teraźniejszość

present perfect

czas present perfect: I have driven

progressive form

forma ciągła: I am/was driving

regular verbs

czasowniki regularne

singular

liczba pojedyncza

subjunctive

tryb łączący

tense

czas (present, past itd.)

4

Rodzaje i formy czasowników angielskich Czasowniki angielskie mo˝na podzieliç na trzy grupy: – czasowniki w∏aÊciwe (takie jak go – iÊç, drive – jechaç, prowadziç, dance – taƒczyç itd.)

– czasowniki posi∏kowe (be, have, do) – czasowniki modalne (can, could, may, might, shall, should, will, would, must, ought, need, dare; do tej grupy zaliczyç te˝ mo˝na wyra˝enia modalne, takie jak used to, had better i in.).

Czasowniki w∏aÊciwe wyst´pujà w orzeczeniach zdaƒ angielskich jako czasowniki g∏ówne, nadajàce orzeczeniu podstawowy, „s∏ownikowy” sens. Z punktu widzenia osoby uczàcej si´ j´zyka angielskiego czasowniki w∏aÊciwe mo˝na podzieliç na regularne i nieregularne. Te pierwsze tworzà form´ czasu przesz∏ego (past) i imies∏ów bierny (past participle) za pomocà koƒcówki -ed (lub -d). Te drugie, jak sama nazwa wskazuje, majà ró˝ne koƒcówki form przesz∏ych i imies∏owów; form tych trzeba si´ nauczyç na pami´ç (zob. Lista czasowników nieregularnych). Wprawdzie czasowników regularnych jest znacznie wi´cej, ale wÊród nieregularnych znajdziemy sporo czasowników „codziennego u˝ytku”, choçby takich jak drive czy go.

Oprócz form osobowych – takich, które mogà wystàpiç bezpoÊrednio po podmiocie – czasowniki w∏aÊciwe majà równie˝ formy bezokolicznika (infinitive) oraz imies∏owu (participles). Podstawowa forma bezokolicznika to czàstka to oraz forma podstawowa czasownika w∏aÊciwego (taka, jakà znajdziemy w s∏owniku), np. to drive (jechaç, prowadziç, odwoziç). W niektórych konstrukcjach, na przyk∏ad po czasownikach modalnych, wyst´puje równie˝ bezokolicznik bez to, czyli sama forma czasownika, np. drive. Bezokolicznik mo˝e te˝ mieç form´ dokonanà (perfect) – to have driven, ciàg∏à (continuous) – to be driving oraz ciàg∏à dokonanà – to have been driving.

W praktyce formy te najcz´Êciej pojawiajà si´ po czasownikach modalnych (a wi´c bez to).

Forma driving mo˝e pe∏niç funkcj´ imies∏owu czynnego (present participle – jadàc, prowadzàc, odwo˝àc, jadàcy, prowadzàcy) lub rzeczownika ods∏ownego (gerund – jechanie, jazda, prowadzenie). Imies∏ów bierny (past participle) w przypadku czasownika drive ma postaç driven (prowadzony, odwo˝ony).

Istnieje równie˝ forma having driven (prowadziwszy, pojechawszy – cz´Êciej t∏umaczona na polski za pomocà zdaƒ podrz´dnych).

5

Rodzaje i formy czasowników angielskich Tryb rozkazujàcy tworzymy za pomocà formy podstawowej, na przyk∏ad drive (jedê), go (idê). W zakazach dodajemy czasownik posi∏kowy do i partyku∏´ przeczàcà not (które mogà wystàpiç w formie skróconej – don’t), na przyk∏ad do not drive/don’t drive (nie jedê), do not go/don’t go (nie idê).

Czasowniki posi∏kowe s∏u˝à do tworzenia czasów, strony biernej i innych konstrukcji czasownikowych, którym cz´sto w j´zyku polskim odpowiadajà specjalne formy czasownika. Nie warto zatem narzekaç, ˝e j´zyk angielski ma tak du˝o czasów. Znacznie ∏atwiej nauczyç si´ form tworzonych za pomocà kilku czasowników posi∏kowych ni˝ ca∏ej listy form nieregularnych, takich jak id´, chodz´, chadzam, pójd´, poszed∏bym, szed∏em, chadza∏em, chadza∏bym itd.

UWAGA: Warto pami´taç, ˝e czasowniki be, have i do mogà równie˝ wyst´powaç jako czasowniki w∏aÊciwe. Be znaczy wtedy byç, have – mieç, a do – robiç. Podwójnà rol´ do wyraênie widaç w takich zdaniach, jak What do you do?

(Co porabiasz?/Czym si´ zajmujesz [zawodowo]?), gdzie pierwsze do jest czasownikiem posi∏kowym, a drugie – czasownikiem w∏aÊciwym.

Czasowniki modalne pe∏nià w j´zyku angielskim podobne funkcje jak w polskim (zob. Czasowniki modalne, str. 128–144). Nazywa si´ je równie˝ u∏omnymi, poniewa˝ – podobnie jak polski czasownik powinien – nie posiadajà wi´kszoÊci form czasowników w∏aÊciwych (np. bezokoliczników i imies∏owów).

6

Czas present continuous (teraêniejszy ciàg∏y) Orzeczenie w tym czasie sk∏ada si´ z teraêniejszej osobowej formy czasownika be (am, is, are) oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà -ing. A zatem, aby opanowaç ten czas, wystarczy nauczyç si´ odmiany czasownika be przez osoby: I am going.

You are going.

He is going.

She is going.

It is going.

We are going.

You are going.

They are going.

Id´.

Idziesz.

On idzie.

Ona idzie.

Ono idzie.

Idziemy.

Idziecie.

Oni/One idà.

Jak widaç, w j´zyku angielskim nie ma ró˝nicy mi´dzy drugà osobà liczby pojedynczej ty a drugà osobà liczby mnogiej wy. Co wi´cej, nie ma te˝ specjalnej formy grzecznoÊciowej, która odpowiada∏aby polskim Pan, Pani, Paƒstwo.

Przeczenia tworzymy, dodajàc wyraz not do czasownika posi∏kowego: I am not going.

You are not going.

He is not going.

She is not going.

It is not going.

We are not going.

You are not going.

They are not going.

Nie id´. Itd.

W zdaniach twierdzàcych i przeczàcych mo˝liwe sà te˝ formy skrócone (zob. Czasowniki posi∏kowe – to be, str. 90).

Pytania tworzymy przez inwersj´, tj. postawienie czasownika posi∏kowego przed podmiotem: Am I going?

Are you going?

Is he going?

Is she going?

Is it going?

Are we going?

Are you going?

Are they going?

Czy id´? Itd.

Czasu present continuous u˝ywamy w czterech sytuacjach: 1. Gdy mówimy o czynnoÊciach majàcych miejsce w tej chwili, tj. w momencie wypowiedzi:

7

Czas present continuous (teraźniejszy ciągły) What are you doing now?

Co teraz robisz?

2. Gdy mówimy o czynnoÊciach rozpocz´tych i niezakoƒczonych, choç niekoniecznie realizowanych w tej chwili: I am reading a very good book now.

Czytam w∏aÊnie bardzo dobrà ksià˝k´. (Choç zapewne nie w momencie, w którym o tym mówi´.)

3. Gdy chcemy podkreÊliç, ˝e opisywana czynnoÊç – naszym zdaniem – ma miejsce zbyt cz´sto (u˝ycie nacechowane, wyra˝ajàce ironi´, poirytowanie itp.): She is always losing her gloves.

Ona ciàgle gubi r´kawiczki.

4. Gdy mówimy o zaplanowanych i przygotowanych czynnoÊciach przysz∏ych: We are leaving tomorrow.

Jutro wyje˝d˝amy. (I zapewne kupiliÊmy ju˝ bilety.)

OczywiÊcie z tych czterech zastosowaƒ wa˝niejsze sà drugie i czwarte – nie tak cz´sto mówimy o tym, co dzieje si´ w danej chwili (nr 1), a zastosowanie nr 3 jest doÊç specyficzne. Warto zauwa˝yç, ˝e u˝ycie czasu present continuous (a wi´c czasu teraêniejszego) do mówienia o przysz∏oÊci przypomina analogiczne zastosowanie czasu teraêniejszego w j´zyku polskim.

8

Czas present simple (teraêniejszy prosty) Orzeczenie zdania twierdzàcego w tym czasie zawiera tylko formy teraêniejsze czasownika w∏aÊciwego: I go.

You go.

He goes.

She goes.

It goes.

We go.

You go.

They go.

Chodz´.

Chodzisz.

On chodzi.

Ona chodzi.

Ono chodzi.

Chodzimy.

Chodzicie.

Oni/One chodzà.

Jak ∏atwo zauwa˝yç, odmiana czasownika przez osoby ogranicza si´ do dodania koƒcówki -(e)s w trzeciej osobie liczby pojedynczej.

W pytaniach i przeczeniach pojawia si´ czasownik posi∏kowy do (w trzeciej osobie liczby pojedynczej – does): I do not go.

You do not go.

He does not go.

She does not go.

It does not go.

We do not go.

You do not go.

They do not go.

Nie chodz´. Itd.

Mo˝liwe sà te˝ formy skrócone don’t i doesn’t.

W pytaniach oczywiÊcie obowiàzuje inwersja: Do I go?

Do you go?

Does he go?

Does she go?

Does it go?

Do we go?

Do you go?

Do they go?

Czy ja chodz´? Itd.

Czas present simple u˝ywany jest znacznie cz´Êciej ni˝ present continuous, ograniczymy si´ wi´c do zastosowaƒ najwa˝niejszych. Czasu tego u˝ywamy: 1. Gdy mówimy o czynnoÊciach powtarzajàcych si´, zwyczajowych itp. – cz´sto

9

Czas present simple (teraźniejszy prosty) z towarzyszeniem takich wyrazów i wyra˝eƒ, jak: often cz´sto, sometimes czasami, seldom rzadko, never nigdy, every day codziennie itp.

Tom often goes to the cinema.

Tom cz´sto chodzi do kina.

2. Gdy mówimy o prawdach uniwersalnych: Water boils at 100°C. Woda wrze w temperaturze 100 stopni.

Do tej grupy mo˝na te˝ zaliczyç przys∏owia: Actions speak louder than words.

Czyny przemawiajà g∏oÊniej ni˝ s∏owa.

3. Gdy mówimy o czynnoÊciach i stanach traktowanych przez nas jako trwa∏e: Jane lives in London.

Jane mieszka w Londynie. (na sta∏e) Where do you work?

Gdzie pracujesz? (Zak∏adamy wst´pnie, ˝e ka˝dy ma sta∏à prac´.)

UWAGA 1: Istnieje równie˝ grupa czasowników, które nie wyst´pujà w czasach continuous. Nale˝à do nich czasowniki okreÊlajàce posiadanie i inne relacje (have, possess – mieç, posiadaç, depend – zale˝eç, include – zawieraç), czasowniki wyra˝ajàce stany umys∏u (know – wiedzieç, znaç, remember – pami´taç, realize – zdawaç sobie spraw´, understand – rozumieç), uczucia (love – kochaç, like – lubiç, hate – nienawidziç), wra˝enia zmys∏owe (see – widzieç, hear – s∏yszeç, feel – czuç, smell – pachnieç, taste – smakowaç). W przypadku takich czasowników dwa pierwsze zastosowania czasu present continuous – z koniecznoÊci – „obs∏ugiwaç” b´dzie czas present simple: I have some money.

I know what you mean.

The soup tastes funny.

Mam troch´ pieni´dzy.

Wiem, o co ci chodzi.

Ta zupa ma dziwny smak.

UWAGA 2: Aby zrozumieç najwa˝niejszà ró˝nic´ mi´dzy czasem present continuous a present simple, wystarczy przeanalizowaç u˝ycia polskich form „iÊç” i „chodziç”. „IÊç” b´dzie odpowiadaç najwa˝niejszym zastosowaniom czasu continuous (1, 2 i 4), natomiast „chodziç” stosowane jest analogicznie do czasu present simple.

10

Czas past simple (przesz∏y prosty) Orzeczenie zdania twierdzàcego zawiera tylko czasownik w∏aÊciwy w formie przesz∏ej: I went.

You went.

He went.

She went.

It went.

We went.

You went.

They went.

Poszed∏em/Posz∏am.

Poszed∏eÊ/Posz∏aÊ.

Poszed∏.

Posz∏a.

Posz∏o.

PoszliÊmy/Posz∏yÊmy.

PoszliÊcie/Posz∏yÊcie.

Poszli/Posz∏y.

Tym razem „odmiana” przez osoby ogranicza si´ do powtórzenia tej samej formy czasownika.

W przeczeniach i pytaniach zastosujemy czasownik posi∏kowy did: I did not go.

You did not go.

He did not go.

She did not go.

It did not go.

We did not go.

You did not go.

They did not go.

Nie poszed∏em. Itd.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona didn’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´: Did I go?

Did you go?

Did he go?

Did she go?

Did it go?

Did we go?

Did you go?

Did they go?

Czy poszed∏em? Itd.

Czas past simple jest najwa˝niejszym czasem przesz∏ym.

Jego podstawowe zastosowania to: 1. Mówienie o pojedynczych przesz∏ych wydarzeniach, cz´sto z przesz∏ym okreÊleniem czasu: I met Jim yesterday.

Spotka∏em wczoraj Jima.

11

Czas past simple (przeszły prosty) Jack met Jill five years ago.

Jack pozna∏ Jill pi´ç lat temu.

2. Mówienie o powtarzajàcych si´ wydarzeniach przesz∏ych: We drank wine every day when we were in France.

Kiedy byliÊmy we Francji, piliÊmy wino codziennie.

3. Mówienie o stanach przesz∏ych trwajàcych przez d∏u˝szy czas: John lived in Dublin for ten years.

John mieszka∏ przez dziesi´ç lat w Londynie. (Ale ju˝ nie mieszka.)

UWAGA: Ogólnie nale˝y pami´taç, ˝e mówiàc o wydarzeniach, czynnoÊciach i stanach przesz∏ych w pierwszej kolejnoÊci bierzemy pod uwag´ czas past simple. Dopiero wtedy gdy pojawiajà si´ okolicznoÊci specjalne (patrz dalej), rozwa˝amy u˝ycie innego czasu.

12

Czas past continuous (przesz∏y ciàg∏y) Pod wzgl´dem budowy orzeczenia czas past continuous przypomina present continuous – tyle ˝e zamiast form teraêniejszych czasownika be mamy tu formy przesz∏e: I was going.

You were going.

He was going.

She was going.

It was going.

We were going.

You were going.

They were going.

Szed∏em/Sz∏am.

Szed∏eÊ/Sz∏aÊ.

Szed∏.

Sz∏a.

Sz∏o.

SzliÊmy/Sz∏yÊmy.

SzliÊcie/Sz∏yÊcie.

Szli/Sz∏y.

Analogicznie tworzymy przeczenia i pytania: I was not going.

You were not going.

He was not going.

She was not going.

It was not going.

We were not going.

You were not going.

They were not going.

Nie szed∏em. Itd.

Mo˝liwe sà równie˝ formy skrócone wasn’t i weren’t.

W pytaniach obowiàzuje inwersja: Was I going?

Were you going?

Was he going?

Was she going?

Was it going?

Were we going?

Were you going?

Were they going?

Czy szed∏em? Itd.

Czasu past continuous u˝ywamy przede wszystkim: 1. Gdy „jednorazowa” (krótkotrwa∏a) czynnoÊç przesz∏a ma miejsce w trakcie trwania innej czynnoÊci przesz∏ej – czynnoÊç trwajàca zostanie wyra˝ona w past continuous: When I entered the room, they were dancing.

Kiedy wszed∏em do pokoju, oni taƒczyli.

2. Gdy w okreÊlonym punkcie przesz∏oÊci omawiana czynnoÊç by∏a w toku:

13

Czas past continuous (przeszły ciągły) Yesterday at 5 I was working in the garden.

Wczoraj o piàtej pracowa∏em w ogrodzie.

3. Gdy dwie czynnoÊci trwa∏y równolegle w przesz∏oÊci: While Mary was reading a newspaper, John was washing the dishes.

Podczas gdy Mary czyta∏a gazet´, John zmywa∏ naczynia.

4. Gdy czynnoÊç ca∏kowicie „wype∏ni∏a” niezbyt d∏ugi okres przesz∏y: From 5 to 6 I was correcting my students’ papers.

Od piàtej do szóstej poprawia∏em prace studentów.

UWAGA: Czas past continuous podkreÊla przede wszystkim trwanie czynnoÊci w okreÊlonym punkcie lub w ograniczonym okresie przesz∏oÊci.

14

Czas present perfect Czas present perfect tworzymy za pomocà form teraêniejszych czasownika posi∏kowego have oraz imies∏owu biernego (past participle) czasownika w∏aÊciwego: I have done all the work.

You have done all the work.

He has done all the work.

She has done all the work.

It has done all the work.

We have done all the work.

You have done all the work.

They have done all the work.

Wykona∏em/Wykona∏am ju˝ ca∏à prac´.

Wykona∏eÊ/Wykona∏aÊ ju˝ ca∏à prac´.

Wykona∏ ju˝ ca∏à prac´.

Wykona∏a ju˝ ca∏à prac´.

Wykona∏o ju˝ ca∏à prac´.

WykonaliÊmy/Wykona∏yÊmy ju˝ ca∏à prac´.

WykonaliÊcie/Wykona∏yÊcie ju˝ ca∏à prac´.

Wykonali/Wykona∏y ju˝ ca∏à prac´.

W zdaniach twierdzàcych mogà pojawiç si´ formy skrócone ‘ve i ‘s.

W przeczeniach dodajemy not do czasownika posi∏kowego: I have not done all the work.

Nie wykona∏em jeszcze ca∏ej pracy. Itd. You have not done all the work.

He has not done all the work.

She has not done all the work.

It has not done all the work.

We have not done all the work.

You have not done all the work.

They have not done all the work.

Mo˝liwe sà równie˝ formy skrócone haven’t i hasn’t.

W pytaniach czasownik posi∏kowy umieszczamy przed podmiotem: Have I done all the work?

Have you done all the work?

Has he done all the work?

Has she done all the work?

Has it done all the work?

Have we done all the work?

Have you done all the work?

Have they done all the work?

Czy wykona∏em ju˝ ca∏à prac´? Itd.

Czas present perfect to z polskiego punktu widzenia najtrudniejszy z angielskich czasów. Po pierwsze, nazywa si´ „present”, czyli „teraêniejszy”, a t∏umaczymy go zwykle na czas przesz∏y. Po drugie, jest to czas, który nigdy nie odpowiada na pytanie „kiedy?” – informuje nas jedynie, ˝e coÊ wydarzy∏o si´ przed chwilà obecnà. W sumie, czas ten sprawia nam k∏opoty, poniewa˝ nie ma polskiego odpowiednika.

15

Czas present perfect Wi´kszoÊç zastosowaƒ czasu present perfect wià˝e si´ z doÊç dziwnym zabiegiem mentalnym: mówimy wprawdzie o wydarzeniu przesz∏ym, ale myÊlimy o jego aktualnych konsekwencjach.

Mówiàc: I have done all the work.

– mam zapewne na myÊli to, ˝e jestem ju˝ wolny lub ˝e ktoÊ za prac´ powinien mi zap∏aciç.

Gdy pytam: Have you seen “Shakespeare in Love”?

Czy widzia∏eÊ „Zakochanego Szekspira”?

– to chc´ pewnie porozmawiaç o tym filmie.

Zdanie: Henry Jones has written 5 novels and 3 plays.

Henry Jones napisa∏ 5 powieÊci i 3 sztuki.

– podsumowuje aktualny dorobek ˝yjàcego autora.

Nieco innym zastosowaniem tego czasu sà zdania z wyrazami for i since, które informujà nas, od jak dawna coÊ si´ dzieje: I have known her for 3 years.

Znam jà od trzech lat.

lub nie dzieje: We have not met since 2002.

Nie spotkaliÊmy si´ od 2002 r.

16

Czas present perfect continuous Czas present perfect continuous tworzony jest za pomocà dwóch czasowników posi∏kowych: form teraêniejszych czasownika have i imies∏owu biernego czasownika be (tj. been) oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà -ing.

I have been working since 8 o’clock.

You have been working since 8 o’clock.

He has been working since 8 o’clock.

She has been working since 8 o’clock.

It has been working since 8 o’clock.

We have been working since 8 o’clock.

You have been working since 8 o’clock.

They have been working since 8 o’clock.

Pracuj´ od ósmej.

Pracujesz od ósmej.

On pracuje od ósmej.

Ona pracuje od ósmej.

Ono/To (np. urzàdzenie) pracuje od ósmej.

Pracujemy od ósmej.

Pracujecie od ósmej.

Pracujà od ósmej.

Mo˝liwe sà te˝ formy skrócone ‘ve i ‘s.

W przeczeniach dodajemy not do pierwszego czasownika posi∏kowego: I have not been working since 8 o’clock.

Nie pracuj´ od ósmej. Itd. You have not been working since 8 o’clock.

He has not been working since 8 o’clock.

She has not been working since 8 o’clock.

It has not been working since 8 o’clock.

We have not been working since 8 o’clock.

You have not been working since 8 o’clock.

They have not been working since 8 o’clock.

Jak zwykle mo˝liwe sà formy skrócone haven’t i hasn’t.

W pytaniach pierwszy czasownik posi∏kowy stoi przed podmiotem: Have I been working since 8 o’clock?

Have you been working since 8 o’clock?

Has he been working since 8 o’clock?

Has she been working since 8 o’clock?

Has it been working since 8 o’clock?

Have we been working since 8 o’clock?

Have you been working since 8 o’clock?

Have they been working since 8 o’clock?

Czy pracuj´ od ósmej? Itd.

Jak sugerujà powy˝sze przyk∏ady, czasu present perfect continuous u˝ywamy przede wszystkim do mówienia o tym, od jak dawna trwa (lub nie trwa) dana czynnoÊç:

17

Czas present perfect continuous Have you been waiting here long?

I have been waiting for two hours.

Od dawna tu czekasz?

Czekam od dwóch godzin.

Jest to zatem sytuacja znana nam ju˝ z ostatniego zastosowania czasu present perfect (zdania z wyrazami since i for). OczywiÊcie w czasie present perfect continuous u˝yjemy tylko tych czasowników, które mogà wyst´powaç w czasach continuous – z pozosta∏ymi zastosujemy czas present perfect (zob.

UWAGA 1 po czasie present simple, str. 10).

18

Czas past perfect (zaprzesz∏y) Czas past perfect zawiera w orzeczeniu form´ przesz∏à czasownika posi∏kowego have (tj. had) oraz imies∏ów bierny czasownika w∏aÊciwego: I had seen the film before (so I wasn’t really interested).

Widzia∏em/Widzia∏am ten film wczeÊniej (wi´c nie by∏em(am) zainteresowany(a)).

You had seen the film before.

Widzia∏eÊ/Widzia∏aÊ ten film wczeÊniej.

He had seen the film before.

Widzia∏ ten film wczeÊniej.

She had seen the film before.

Widzia∏a ten film wczeÊniej.

It had happened earlier.

Sta∏o si´ to wczeÊniej. (Zdanie z filmem by∏oby ma∏o realistyczne, bo zaimek it

najcz´Êciej odnosi si´ do przedmiotów.)

We had seen the film before.

WidzieliÊmy/Widzia∏yÊmy ten film wczeÊniej.

You had seen the film before.

WidzieliÊcie/Widzia∏yÊcie ten film wczeÊniej.

They had seen the film before.

Widzieli/Widzia∏y ten film wczeÊniej.

Przeczenia tworzymy w znany nam ju˝ sposób – dodajàc not do czasownika posi∏kowego: I had not seen the film before (so I wanted to see it).

Nie widzia∏em tego filmu wczeÊniej, wi´c chcia∏em go zobaczyç. Itd. You had not seen the film before.

He had not seen the film before.

She had not seen the film before.

It had not happened earlier.

We had not seen the film before.

You had not seen the film before.

They had not seen the film before.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona hadn’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´: Had I seen the film before?

Czy widzia∏em ten film wczeÊniej? Itd. Had you seen the film before?

Had he seen the film before?

Had she seen the film before?

Had it happened earlier?

Had we seen the film before?

19

Czas past perfect (zaprzeszły) Had you seen the film before?

Had they seen the film before?

Równie˝ pod wzgl´dem zastosowaƒ czas past perfect przypomina bardzo present perfect – z jednà zasadniczà ró˝nicà: punktem odniesienia dla czasu present perfect jest chwila obecna, w przypadku czasu past perfect jest to moment w przesz∏oÊci, wyznaczony tokiem opowiadania lub wyra˝ony w zdaniu: We had lived in a flat up to then.

Do tamtego momentu mieszkaliÊmy w bloku (dos∏. w mieszkaniu).

The host introduced us to each other, but in fact we had met before.

Gospodarz przedstawi∏ nas sobie, ale tak naprawd´ poznaliÊmy si´ ju˝ wczeÊniej.

Bardzo cz´sto czas past perfect pozwala nam zorientowaç si´ w chronologii przesz∏ych wydarzeƒ: When John came to the party, all the other guests had left.

Kiedy John przyszed∏ na przyj´cie, innych goÊci ju˝ nie by∏o (dos∏. wszyscy inni goÊcie ju˝ wyszli).

When John came to the party, all the other guests left.

Kiedy John przyszed∏ na przyj´cie, wszyscy inni goÊcie wyszli.

Pierwsze zdanie nie przedstawia wydarzeƒ w porzàdku chronologicznym, a wi´c wydarzenie wczeÊniejsze musi zostaç zaznaczone za pomocà czasu zaprzesz∏ego (past perfect). Nietrudno wywnioskowaç, ˝e John si´ spóêni∏. Drugie zdanie prezentuje wydarzenia chronologicznie, a zatem oba opisane sà za pomocà czasu past simple. Tym razem mo˝emy podejrzewaç, ˝e John nie jest specjalnie lubiany.

UWAGA: Poniewa˝ w j´zyku polskim czas zaprzesz∏y nie jest u˝ywany, zdania w past perfect t∏umaczymy na czas przesz∏y.

20

Czas past perfect continuous (zaprzesz∏y ciàg∏y) Podobnie jak czas present perfect continuous czas ten zawiera w orzeczeniu dwa czasowniki posi∏kowe – tym razem form´ przesz∏à czasownika have (tj. had) oraz imies∏ów bierny czasownika be (tj. been) – oraz czasownik w∏aÊciwy z koƒcówkà -ing: (When the man finally appeared,) I had been waiting for him for two hours.

Czeka∏em na tego cz∏owieka dwie godziny, zanim si´ wreszcie pojawi∏.

You had been waiting for him for two hours.

Czeka∏eÊ na niego dwie godziny.

He had been waiting for him for two hours.

Czeka∏ na niego dwie godziny.

She had been waiting for him for two hours.

Czeka∏a na niego dwie godziny.

It had been raining for two hours.

Pada∏o od dwóch godzin.

We had been waiting for him for two hours.

CzekaliÊmy na niego dwie godziny.

You had been waiting for him for two hours.

CzekaliÊcie na niego dwie godziny.

They had been waiting for him for two hours.

Czekali na niego dwie godziny.

Jak widaç z powy˝szych przyk∏adów, czas past perfect continuous u˝ywany jest do mówienia o czynnoÊci, która trwa∏a przez pewien czas do okreÊlonego momentu w przesz∏oÊci. W przypadku czasowników niewyst´pujàcych w czasach continuous zastosujemy oczywiÊcie zwyk∏y past perfect: When she had known me for a year, she invited me to tea.

Po rocznej znajomoÊci (dos∏. kiedy zna∏a mnie ju˝ przez rok) zaprosi∏a mnie na herbat´.

21

Czas future (przysz∏y) Wszystkie czasy przysz∏e zawierajà – jako pierwszy element orzeczenia – czasownik modalny will. W interesujàcym nas w tej chwili czasie future po will pojawi si´ bezokolicznik (infinitive) niepoprzedzony czàstkà to: I will do it.

You will do it.

He will do it.

She will do it.

It will do it.

We will do it.

You will do it.

They will do it.

Zrobi´ to.

Zrobisz to.

On to zrobi.

Ona to zrobi.

Ono to zrobi.

Zrobimy to.

Zrobicie to.

Oni/One to zrobià.

Cz´sto u˝ywa si´ formy skróconej ‘ll (np. I’ll).

W przeczeniach do will dodajemy not: I will not do it.

You will not do it.

He will not do it.

She will not do it.

It will not do it.

We will not do it.

You will not do it.

They will not do it.

Nie zrobi´ tego. Itd.

Mo˝liwa jest tak˝e forma skrócona won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´: Will I do it?

Will you do it?

Will he do it?

Will she do it?

Will it do it?

Will we do it?

Will you do it?

Will they do it?

Czy ja to zrobi´? Itd.

UWAGA: U˝ywany dawniej w pierwszej osobie liczby pojedynczej i mnogiej (I, we) czasownik modalny shall obecnie stosowany jest prawie wy∏àcznie w propozycjach: Shall I do it? (Czy mam to zrobiç?), Shall we go there?

(A mo˝e tam pójdziemy?).

22

Czas future (przyszły) Czasu future u˝ywamy w kilku podstawowych sytuacjach: 1. Gdy przewidujemy wydarzenia przysz∏e – zwykle wyra˝ajàc przy tym swojà opini´: I think he will be there.

Sàdz´, ˝e on tam b´dzie.

They will probably pass the exam.

Pewnie zdadzà ten egzamin.

2. Gdy podejmujemy decyzj´: I’ll take the yellow dress.

Wezm´ t´ ˝ó∏tà sukienk´.

3. Gdy obiecujemy: Don’t worry, I’ll be there on time.

Nie martw si´, b´d´ tam punktualnie.

4. Gdy prosimy o przys∏ug´: Will you help me?

Pomo˝esz mi?

UWAGA: Czasownik modalny will ma te˝ par´ zastosowaƒ, które nie odnoszà si´ do przysz∏oÊci. Mo˝e na przyk∏ad opisywaç typowe zachowanie: My husband will spend hours in front of the TV set.

Mój mà˝ godzinami siedzi przed telewizorem.

23

Czas future continuous (przysz∏y ciàg∏y) Oprócz czasownika modalnego will czas ten zawiera w orzeczeniu czasownik posi∏kowy be i czasownik w∏aÊciwy z koƒcówkà -ing: I will be working.

You will be working.

He will be working.

She will be working.

It will be working.

We will be working.

You will be working.

They will be working.

B´d´ pracowa∏(a).

B´dziesz pracowa∏(a).

B´dzie pracowa∏.

B´dzie pracowa∏a.

B´dzie pracowa∏o/dzia∏a∏o.

B´dziemy pracowali/pracowa∏y.

B´dziecie pracowali/pracowa∏y.

B´dà pracowali/pracowa∏y.

Podobnie jak w czasie future mo˝liwy jest skrót ‘ll.

W przeczeniach dodajemy not do czasownika modalnego will: I will not be working.

You will not be working.

He will not be working.

She will not be working.

It will not be working.

We will not be working.

You will not be working.

They will not be working.

Nie b´d´ pracowa∏. Itd.

Tu równie˝ mo˝liwy jest skrót won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´: Will I be working?

Will you be working?

Will he be working?

Will she be working?

Will it be working?

Will we be working?

Will you be working?

Will they be working?

Czy b´d´ pracowa∏? Itd.

Czas future continuous stosowany jest w czterech sytuacjach: 1. Gdy mówimy, ˝e w okreÊlonym momencie przysz∏oÊci czynnoÊç b´dzie w toku: Tomorrow at 5 I’ll be giving a lecture.

Jutro o piàtej b´d´ wyg∏asza∏ wyk∏ad.

24

Czas future continuous (przyszły ciągły) 2. Gdy czynnoÊç b´dzie trwa∏a w przysz∏oÊci „od do”: From 6 to 7 I’ll be talking to my students.

Od szóstej do siódmej b´d´ rozmawia∏ ze studentami.

3. Gdy mówimy o czynnoÊci przysz∏ej, która wynika ze sta∏ego rozk∏adu zaj´ç: Tomorrow is Friday? So I’ll be seeing Tom in the afternoon.

Jutro jest piàtek? No to b´d´ si´ widzia∏ z Tomem po po∏udniu. (Bo zawsze w piàtki spotykam go po po∏udniu.)

4. Gdy chcemy o coÊ poprosiç i upewniamy si´, czy spe∏nienie proÊby jest mo˝liwe i czy nie sprawi rozmówcy k∏opotu: Will you be using the car today? May I take it?

Czy b´dzie ci dziÊ potrzebny samochód (dos∏. czy b´dziesz u˝ywa∏ samochodu)?

Czy mog´ go wziàç?

25

Czas future perfect Orzeczenie w czasie future perfect sk∏ada si´ z czasownika modalnego will, czasownika posi∏kowego have oraz imies∏owu biernego czasownika w∏aÊciwego: I will have done it by Friday.

Zrobi´ to/Skoƒcz´ to robiç do piàtku.

You will have done it by Friday.

Zrobisz to/Skoƒczysz to robiç do piàtku.

He will have done it by Friday.

On to zrobi/skoƒczy to robiç do piàtku.

She will have done it by Friday.

Ona to zrobi/skoƒczy to robiç do piàtku.

It will have started by Friday.

To si´ zacznie przed piàtkiem.

We will have done it by Friday.

Zrobimy to/Skoƒczymy to robiç do piàtku.

You will have done it by Friday.

Zrobicie to/Skoƒczycie to robiç do piàtku.

They will have done it by Friday.

Zrobià to/Skoƒczà to robiç do piàtku.

W przeczeniach – podobnie jak w innych czasach future – dodajemy not do czasownika modalnego will: I will not have done it by Friday.

Nie zrobi´ tego/Nie skoƒcz´ tego robiç do piàtku. Itd. You will not have done it by Friday.

He will not have done it by Friday.

She will not have done it by Friday.

It will not have started by Friday.

We will not have done it by Friday.

You will not have done it by Friday.

They will not have done it by Friday.

Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona won’t.

W pytaniach stosujemy inwersj´: Will I have done it by Friday?

Czy zrobi´ to/skoƒcz´ to robiç do piàtku? Itd. Will you have done it by Friday?

Will he have done it by Friday?

Will she have done it by Friday?

Will it have started by Friday?

Will we have done it by Friday?

26

Czas future perfect Will you have done it by Friday?

Will they have done it by Friday?

Czas future perfect stosujemy tylko w dwóch sytuacjach: 1. Gdy chcemy powiedzieç, ˝e czynnoÊç zostanie zakoƒczona przed okreÊlonym terminem: I will have read the book by Tuesday.

Przeczytam t´ ksià˝k´ do wtorku.

2. Gdy mówimy, ile b´dzie trwa∏a dana czynnoÊç lub ile b´dzie trwa∏ dany stan do okreÊlonego momentu w przysz∏oÊci: By next Easter I will have known her for five years.

Na Wielkanoc minie pi´ç lat, odkàd jà znam.

Konstrukcja ta nie ma dok∏adnego polskiego odpowiednika.

27

Czas future perfect continuous Czas future perfect continuous sk∏ada si´ a˝ z czterech elementów: czasownika modalnego will, czasowników posi∏kowych have i been oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà -ing: By next Christmas I will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkam.

By next Christmas you will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkasz.

By next Christmas he will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd on tu mieszka.

By next Christmas she will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd ona tu mieszka.

By Saturday it will have been raining for ten days.

W sobot´ minie dziesi´ç dni, odkàd zacz´∏o padaç.

By next Christmas we will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkamy.

By next Christmas you will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkacie.

By next Christmas they will have been living here for ten years.

W Bo˝e Narodzenie minie dziesi´ç lat, odkàd tu mieszkajà.

Jak widaç ju˝ z powy˝szych przyk∏adów, czas ten „obs∏uguje” drugie zastosowanie czasu future perfect, tj. s∏u˝y do okreÊlania, ile b´dzie trwa∏a dana czynnoÊç lub ile b´dzie trwa∏ dany stan do danego momentu w przysz∏oÊci. Dotyczy oczywiÊcie tylko czasowników, które mogà wystàpiç w continuous. Jest to jego jedyne zastosowanie – nie u˝ywa si´ wi´c go zbyt cz´sto.

28

Konstrukcja be going to Oprócz powy˝szych czasów przysz∏ych tworzonych za pomocà czasownika modalnego will, w j´zyku angielskim istnieje sporo innych konstrukcji s∏u˝àcych do mówienia o przysz∏oÊci. Omówimy najwa˝niejszà z nich: be going to. Poza wymienionymi ju˝ elementami, które stanowià coÊ w rodzaju z∏o˝onego czasownika posi∏kowego, w sk∏ad orzeczenia wchodzi tu bezokolicznik, zaznaczony w nazwie konstrukcji czàstkà to: I am going to write a book.

Mam zamiar napisaç ksià˝k´.

You are going to write a book.

Masz zamiar napisaç ksià˝k´.

He is going to write a book.

On ma zamiar napisaç ksià˝k´.

She is going to write a book.

Ona ma zamiar napisaç ksià˝k´.

It is going to rain.

B´dzie padaç.

We are going to write a book.

Mamy zamiar napisaç ksià˝k´.

You are going to write a book.

Macie zamiar napisaç ksià˝k´.

They are going to write a book.

Majà zamiar napisaç ksià˝k´.

Tak jak w czasie present continuous mo˝liwe sà formy skrócone ‘m (am), ‘s (is), ‘re (are).

W przeczeniach dodajemy not do formy czasownika be: I am not going to write a book.

Nie mam zamiaru pisaç ksià˝ki. Itd. You are not going to write a book.

He is not going to write a book.

She is not going to write a book.

It is not going to rain.

Nie b´dzie padaç.

We are not going to write a book.

You are not going to write a book.

They are not going to write a book.

W przeczeniach równie˝ mo˝na stosowaç formy skrócone, analogicznie jak w czasie present continuous.

W pytaniach forma czasownika be stoi przed podmiotem:

29

Konstrukcja be going to Am I going to write a book?

Czy mam zamiar napisaç ksià˝k´?

Are you going to write a book?

Czy masz zamiar napisaç ksià˝k´?

Is he going to write a book?

Czy on ma zamiar napisaç ksià˝k´?

Is she going to write a book?

Czy ona ma zamiar napisaç ksià˝k´?

Is it going to rain?

Czy b´dzie padaç?

Are we going to write a book?

Czy mamy zamiar napisaç ksià˝k´?

Are you going to write a book?

Czy macie zamiar napisaç ksià˝k´?

Are they going to write a book?

Czy majà zamiar napisaç ksià˝k´?

Konstrukcja ta ma dwa zastosowania: 1. Wyra˝anie zamiarów i planów na przysz∏oÊç: I am going to be a star.

Zamierzam byç gwiazdà.

2. Przewidywanie bliskiej przysz∏oÊci na podstawie widocznych symptomów: It’s going to rain.

B´dzie padaç. (na niebie widaç chmury)

30