Μάθημα: Δημιουργία Ψηφιακού Υλικού για τη Διδασκαλία και τη Μάθηση
Μια αλληγορική ιστορία για να μιλήσουμε στους μικρούς μαθητές του Δημοτικού για το θέμα της προσφυγιάς
Δημιουργοί: Βαρθαλίτης Νικόλαος Γαβαλά Σταματίνα Τασούλας Γεώργιος
Αθήνα, Ιούνιος 2016
Η εργασία έγινε στα πλαίσια του εργαστήριου «Δημιουργία ψηφιακού υλικού για τη διδασκαλία και τη μάθηση». Κεντρική ιδέα είναι η δημιουργία ενός διαδραστικού βίντεο που θα χρησιμοποιηθεί σαν αφόρμηση, με τη χρήση βιντεοπροβολέα ή διαδραστικού πίνακα, σε μαθητές της Α΄ή Β΄δημοτικού με σκοπό να συζητήθει το θέμα της μετανάστευσης και να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές. Βασικό εργαλείο της διαδικασίας είναι η χρήση της μεταφοράς και της αλληγορίας με σχήματα και θέματα οικεία στους μαθητές αυτής της ηλικίας, ώστε να εισαχθούν ομαλά στο δύσκολο θέμα της μετανάστευσης και μέσω της ενσυναίσθησης να δώσουν τις δικές τους απαντήσεις στα προβλήματα που παρουσιάζονται κάθε φορά. Κατά τη διάρκεια της προβολής οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με διλήμματα που απαιτούν αποφάσεις που επηρεάζουν την εξέλιξη της ιστορίας. Η ιστορία εξελίσσεται στη Θα.Χαρου.Ψα ( Θάλασσα Χαρούμενων Ψαριών) όπου η οικογένεια «Φαγκρή» ζει μια ανέμελη και ξέγνοιαστη ζωή. Κάποια μέρα όμως μια τεράστια πετρελαιοκηλίδα κατέστρεψε εντελώς το γειτονικό ύφαλο απειλώντας την ευημερία και την ύπαρξη της δικής τους πολιτείας . Οι ήρωες έρχονται αντιμέτωποι
με μια σειρά διλημμάτων. Σκοπός τους είναι να ξεπεράσουν τις
δυσκολίες αλλά και να δώσουν μια ήρεμη συνέχεια στη ζωή τους. Στον πίνακα 1 υπάρχει αναλυτική παρουσίαση του σεναρίου και των διλημμάτων.
Πίνακας 1.
Τίί τλοί
Σκηνηί 1 ίστορίκοί πλαίί σίο
Σκηνηί 2 δίί λ λημα - αποί φαση
Αποί φαση Α μέί νουν
Αποί φαση Β φέυίγουν
Σκηνηί 3 Τέί λος Α
Σκηνηί 4
Αποί φαση Β1 κονταί
Αποί φαση Β2 μακρίαί
Σκηνηί 5 Τέί λος Β1
Σκηνηί 6
Αποί φαση Β2.1 οί λη η οίκογέί νέία
Αποί φαση Β2.2 μοί νο τα μίκραί τους
Σκηνηί 7 Τέί λος Β2.1
Σκηνηί 8 Τέί λος Β2.2
ΣΚΗΝΉ 1: Σε έναν ύφαλο, στη ΘΑ.ΧΑΡΟΥ.ΨΑ (Θάλασσα Χαρούμενων Ψαριών) ζούσε μια οικογένεια ψαριών μια ήρεμη ζωή. Ξαφνικά πληροφορούνται ότι πλησιάζει μια απειλή (πετρελαιοκηλίδα).
ΣΚΗΝΉ 2 : Στη σπηλιά της οικογένειας γίνεται συζήτηση για να αποφασίσουν τι πρέπει να κάνουν. Να μείνουν διακινδυνεύοντας τη ζωή τους ή να φύγουν σε άλλο ύφαλο.
Απόφαση Α: Μένουν και ακολουθεί η σκηνή 3.
ΣΚΗΝΉ 3 : Είναι το τέλος Α, όπου φαίνεται η μετάβαση της οικογένειας στην καινούρια της ζωή στον κοντινό ύφαλο.
Απόφαση Β: Φεύγουν και ακολουθεί η σκηνή 4. ΣΚΗΝΉ 4: Αφού αποφάσισαν να φύγουν τίθεται το ερώτημα αν θα πρέπει να πάνε σε κοντινό ή μακρινό ύφαλο. Γίνεται συζήτηση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Είναι προτιμότερο να πάνε κάπου κοντά που διακινδυνεύουν το γεγονός ότι η απειλή ενδέχεται να πλησιάσει αλλά θα έχουν τρόπο ζωής κοντά στις δικές τους συνήθειες, ενδέχεται να έχουν γνωστούς κλπ. και η ζωή τους να είναι πιο ομαλή ή να φύγουν για μακρινό ύφαλο που δεν θα απειλούνται αλλά θα έχουν να αντιμετωπίσουν άλλες δυσκολίες
όπως διαφορετικό τρόπο ζωής, διαφορετικές συνήθειες, γλώσσα και
γενικά διαφορετική κουλτούρα.
Απόφαση Β1 : Αποφασίζουν να ταξιδέψουν σε κοντινό ύφαλο και ακολουθεί η σκηνή 5. ΣΚΗΝΉ 5 : Παρουσιάζεται η ζωή στον κοντινό ύφαλο με τα υπέρ και τα κατά της. Είναι το τέλος Β1.
Απόφαση Β2: Η οικογένεια παίρνει την απόφαση να ταξιδέψει σε μακρινό ύφαλο και ακολουθεί η σκηνή 6. ΣΚΗΝΉ 6: Η οικογένεια έχει πάρει την απόφαση να φύγει σε μακρινό ύφαλο. Εδώ εμφανίζεται το ζήτημα των χρημάτων και τα έξοδα που χρειάζονται για μια τέτοια μετακίνηση αλλά και το πώς θα γίνει η μεταφορά. Εμφανίζεται τότε η Φάλαινα η οποία τους ζητά όλα τους τα μαργαριτάρια για να τους μεταφέρει η ίδια με «ασφάλεια». Η οικογένεια βρίσκεται αντιμέτωπη με άλλο ένα δίλλημα. Να φύγουν όλα τα μέλη ή να στείλουν με τη φάλαινα μόνο τα παιδιά τους για να σωθούν;
Απόφαση Β2.1: Αποφασίζει να μεταναστεύσει όλη η οικογένεια. Ακολουθεί σκηνή 7. ΣΚΗΝΉ 7: Η οικογένεια φεύγει με τη φάλαινα και παρουσιάζονται οι δυσκολίες του ταξιδιού αλλά και η άφιξή τους στον μακρινό ύφαλο. Είναι το τέλος Β2.1
Απόφαση Β2.2: Οι γονείς αποφασίζουν να στείλουν μόνο τα μικρά τους και μερικά μαργαριτάρια. Ακολουθεί η σκηνή 8.
ΣΚΗΝΉ 8: Ακολουθεί αποχαιρετισμός. Τα μικρά ψάρια φεύγουν με τη φάλαινα. παρουσιάζονται οι κίνδυνοι του ταξιδιού και η αρχή της ζωής τους στον νέο μακρινό ύφαλο. Τέλος Β2.2.
Δραστηριότητες
Στα συγκεκριμένα σημεία (σκηνές- διλήμματα) προτείνουμε να ξεκινήσει- με τη βοήθεια των παρακάτω ερωτήσεων -μια συζήτηση με τους μαθητές, ώστε να καταλάβουν καλύτερα την ιστορία και τους προβληματισμούς, να συναισθανθούν τις δυσκολίες της οικογένειας “Φαγκρή” και πάρουν ενεργό ρόλο. 1) Μένουν ή φεύγουν Γιατί; Αν ήσουν στη θέση τους τι θα έκανες; Πώς θα αισθανόσουν; Τι προβλήματα πιστεύεις ότι θα αντιμετώπιζες ανάλογα την απόφαση; 2) Κοντά ή μακριά Γιατί; Αν ήσουν στη θέση τους τι θα έκανες; Πώς θα αισθανόσουν; Τι προβλήματα πιστεύειες οτι θα αντιμετώπιζες ανάλογα την απόφαση; 3) Όλη η οικογένεια ή μόνο τα μικρά ψαράκια Γιατί; Αν ήσουν στη θέση τους τι θα έκανες; Πώς θα αισθανόσουν; Αν συνέβαινε στη δική σου οικογένεια τι θα ήθελες να πράξουν οι γονείς σου; Πώς αντιλαμβάνεσαι το ρόλο της φάλαινας (η φάλαινα έχει το ρόλο του διακινητή στην ιστορία μας); Πώς θα αισθανόσουν αν ήσουν στη θέση των μικρών ψαριών και έπρεπε να αποχωριστείς τους γονεις σου; ( έννοιες προς συζήτηση αποχωρισμός/θυσία) Επιπλέον οι μαθητές θα μπορουσαν να πραγμτοποιήσουν και τις ακόλουθες δραστηριότητες (ατομικες ή ομαδικες) ώστε να εμπεδώσουν καλύτερα την ιστορία, τα διδάγματα και τους προβληματισμούς τόσο σε επίπεδο νοητικό, όσο και συναισθηματικό. 1) Να ζωγραφίσουν τα συναισθήματα των μικρών ψαριών. 2) Να παρουσιάσουν σχετικές ιστορίες που εχουν ακούσει ή βιώσει από την καθημερινή ζωή τους (τηλεόραση, φιλικό –οικογενειακό περιβάλλον κ.τ.λ). 3) Να το δραματοποιήσουν 4) Να προτείνουν διαφορετικές λύσεις και κατευθύνσεις στην ιστορία αλλά και επιμέρους στα διλήμματα. 5) Να αφηγηθούν τη δική τους εκδοχή για το τέλος κάθε απόφασης που αφορά τις επιλογές τέλος Α, τέλος Β1, τέλος Β2.1 και τέλος Β2.2 Επίλογος
Η όλη διαδικασία παρουσιάζει πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα που ως ένα βαθμό εξαρτώνται από την εμπειρία και τις ικανότητες του υπεύθυνου για την εκτέλεσή της. Ενδεικτικά Στα θετικά της θα μπορουσε να σταχυολογήσει κανείς το οτι:
Προσεγγίζει το δύσκολο θέμα της μετανάστευσης με ένα οικείο σχήμα που είναι η κοινότητα των ψαριών, θέμα γνωστό μέσω της δημοφιλούς ταινίας
“Finding Nemo”. Καλλιεργείται η ενσυναίσθηση, η φαντασία, η δημιουργικότητα, η ομαδοσυνεργατική καθώς και η δυνατότητα λήψης αποφάσεων.
Στις δυσκολίες της πρέπει να αναφερθεί το ότι:
Ο χρόνος και ο χώρος του σχολείου δεν μπορεί να δώσει το απαιτούμενο βάθος σε όλη την γκάμα των θεματων που αναδεικνύει, όμως μπορεί να δώσει μια καλή αφορμή να ανοίξει το θέμα και να συνεχιστεί και με τη βοήθεια της
οικογένειας κάθε μαθητή στο σπίτι. Η ηλικία των παιδιών δεν μπορεί να εγγυηθεί τη δυνατότητα πλήρους ανάπτυξης του θέματος.