Καταγραφή κάρπωσης αγριόχοιρου Αν. Μακεδονίας - Θράκης by Kynigi Drama

Η ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΚΑΡΠΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ, ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΩΝ ΤΟΥ ΕΙΔΟΥΣ Θεοφάνης N. Καραμπατζάκης*, Πέτρος Χ. Πλατής*, Κυριάκος Ε. Σκορδάς* *Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας & Θράκης, Εθνικής Αντίστασης 173, Τ.Κ. 551 34 Θεσσαλονίκη, e-mail: fanis_karampatsakis@yahoo.gr , ppla14@otenet.gr , kskordas@hunters.gr Περίληψη Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της καταγραφής της κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου στην Αν. Μακεδονία και Θράκη, που αφορούν στις κυνηγετικές περιόδους από την περίοδο 2007-08 έως και την περίοδο 2012-13. Οι πληροφορίες συλλέγονται από τους ιδιωτικούς φύλακες θήρας των κυνηγετικών οργανώσεων (ΚΟΜΑΘ & Συλλόγων) απολογιστικά στο τέλος κάθε κυνηγετικής περιόδου, με προσωπική συνέντευξη με τους «αρχηγούς» των ομάδων των κυνηγών αγριόχοιρου. Τις κυνηγετικές περιόδους 2008-09 έως 201213 στην Αν. Μακεδονία θηρεύτηκαν 10.864 αγριόχοιροι και στην Θράκη 4.107 αντίστοιχα. Οι πληθυσμοί είναι αρκετά υψηλοί, γεγονός που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, όπως θηροφύλαξη, υβριδισμός, κ.α. Το κυνήγι θεσμικά από την πολιτεία, δεν ασκείται ως μέσο διαχείρισης των πληθυσμών, οπότε οι υψηλοί πληθυσμοί αγριόχοιρου ελλοχεύουν κινδύνους για τη δημόσια υγεία, την αγροτική οικονομία. κ.α. Πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα διαχείρισης αυτού του πολύτιμου και εμβληματικού θηράματος με βασική αρχή την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων, θηραμάτων και περιβάλλοντος. Λέξεις κλειδιά: Κυνηγετική διαχείριση των θηραματικών πληθυσμών, κυνηγετική κάρπωση, κυνηγετικός δείκτης αφθονίας, θηραματική προτίμηση, κυνηγετική ζήτηση, κυνηγετική περιφέρεια, μεγάλο θήραμα, ανοιχτοί κυνηγότοποι. Εισαγωγή Ενα από τα πιο χρήσιμα εργαλεία στη κυνηγετική διαχείριση των θηραματικών πληθυσμών αποτελεί η γνώση της κυνηγετικής κάρπωσης. Είναι ο πιο σίγουρος και ασφαλής δείκτης αφθονίας του θηράματος, επονομαζόμενος και «Κυνηγετικός δείκτης αφθονίας». Όταν καταγράφεται η κυνηγετική κάρπωση σε μια περιοχή, με την ανάλυση των διαφόρων μεταβλητών της μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για τη δυναμική του πληθυσμού, τη θηραματική προτίμηση των διαφόρων θηραμάτων από τους κυνηγούς, την κυνηγετική ζήτηση κατά τόπο και χρόνο για τα διάφορα θηράματα, την χρήση των ενδιαιτημάτων από θηράματα και χρήστες, κ.ά. (Eymard et au. 2000., Fadat 1995 & 2009, Θωμαΐδης κ.α. 1999, Magnien 1994, Saint-Andrieux et au. 2012, Servanty 2010, Vassant 1994 & 1999). Η Κυνηγετική Ομοσπονδία Μακεδονίας Θράκης από το 2007, παράλληλα με το πρόγραμμα «Αρτεμις» της ΚΣΕ, που είναι το σύστημα καταγραφής της κυνηγετικής κάρπωσης πανελλαδικής εμβέλειας, ξεκίνησε μια προσπάθεια απογραφής της κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου, στην κυνηγετική της περιφέρεια με μέθοδο που θα αναλυθεί στη συνέχεια. Το θήραμα αυτό αποτελεί το μοναδικό «μεγάλο θήραμα» που θηρεύεται στους ανοιχτούς κυνηγότοπους της χώρας μας, σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που θέτει η ισχύουσα νομοθεσία. Το κυνήγι του ασκείται ομαδικά από παράδοση, με ομάδες που δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 10 άτομα, σύμφωνα πάντα με τη νομοθεσία. Οι ομάδες αυτές παραμένουν «κλειστές» (αριθμητικά αμετάβλητες) στη διάρκεια τουλάχιστον μιας κυνηγετικής περιόδου. Στην παρούσα ανακοίνωση θα παρουσιαστούν αποτελέσματα της παραπάνω απογραφής για έξη κυνηγετικές περιόδους που αφορούν στην Αν. Μακεδονία και για πέντε κυνηγετικές περιόδους που αφορούν στη Θράκη. Υλικά και μέθοδοι Για το σκοπό αυτό σχεδιάστηκε ένα ειδικό έντυπο «Καταγραφής της κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου» (Εικ. 1), το οποίο το συμπληρώνουν οι ομοσπονδιακοί θηροφύλακες απολογιστικά

μετά τη λήξη της κυνηγετικής περιόδου του αγριόχοιρου, συνομιλώντας προσωπικά με καθέναν από τους «αρχηγούς» των ομάδων των κυνηγών αγριόχοιρου που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ευθύνης του κυνηγετικού συλλόγου της θέσης εργασίας τους. Όπως φαίνεται και στην εικόνα 1, τα στοιχεία που καλείται ο «αρχηγός» να καταθέσει επώνυμα, αφορούν στον αριθμό των κυνηγών που είναι ενταγμένοι στην ομάδα, πόσοι απ’ αυτούς είναι ντόπιοι δηλ. κάτοικοι της οικείας περιφερειακής ενότητας και πόσοι ξένοι δηλ. κάτοικοι άλλης περιφερειακής ενότητας, τον αριθμό των αγριόχοιρων που θήρευσε η ομάδα συνολικά στη διάρκεια της παρελθούσης κυνηγετικής περιόδου και την κατανομή τους σε αρσενικά ηλικίας μεγαλύτερης του ενός έτους, σε θηλυκά ομοίως μεγαλύτερα του ενός έτους και σε ανήλικα ανεξαρτήτως φύλου. Η διάκριση αυτή γίνεται, διότι τα ζώα ηλικίας άνω του έτους αποτελούν το αναπαραγωγικό δυναμικό του πληθυσμού. Επίσης καταγράφονται περιπτώσεις διαφυγής τραυματισμένων ζώων, καθώς επίσης και το είδος του πυρομαχικού με το οποίο βλήθηκαν. Τέλος καταγράφονται και περιπτώσεις εντοπισμού παλαιών τραυμάτων σε θηρευθέντα ζώα. Τα στοιχεία καταχωρούνται σε ηλεκτρονική βάση δεδομένων και η επεξεργασία και η ερμηνεία τους γίνεται με περιγραφική στατιστική. Το πρόγραμμα αυτό εφαρμόστηκε πιλοτικά την κυνηγετική περίοδο 2007-08 πρώτα στις περιφερειακές ενότητες Δράμας και Καβάλας της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης και αμέσως μετά από την επόμενη κυνηγετική περίοδο επεκτάθηκε σ’ όλη την κυνηγετική περιφέρεια της ΚΟΜΑΘ. Την ευθύνη της συλλογής των στοιχείων, έχουν οι κατά περιφερειακή ενότητα επιστημονικοί συνεργάτες, οι οποίοι σε συνεργασία με τους ομοσπονδιακούς θηροφύλακες έρχονται σε επαφή με τους «αρχηγούς» των κυνηγετικών ομάδων και συμπληρώνουν το ειδικό έντυπο. Αποτελέσματα – Συζήτηση ΣΧΗΜΑ 1. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΚΑΡΠΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΤΙΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ 2007-08 ΕΩΣ ΚΑΙ 2012-13 GRAPH 1. RECORDING OF HUNTING HARVEST OF WILD BOAR IN THE EAST MACEDONIAN FOR HUNTING SEASONS 2007-2008 TO 2012-13 3000

2527 2347 2591

2500

1369

1590

2007-08

858 769 945

2009-10 2010-11 2011-12

290

319

583 682 536 723

2008-09

466

500

441 599

769 850 617 1020 922 613

1000

1107 1172 1375 1401 1566 1118

1500

2032

2000

2012-13

0 Συνολικός αριθμός κυνηγών

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

Αριθμός θηρευθέντων ενηλίκων αρσενικών

Αριθμός θηρευθέντων ενηλίκων θηλυκών

Αριθμός θηρευθέντων ανηλίκων

Στο Σχήμα 1, απεικονίζεται η ετήσια κυνηγετική κάρπωση του αγριόχοιρου συνολικά, αλλά και επιμέρους σε ενήλικα αρσενικά, σε ενήλικα θηλυκά και σε ανήλικα ανεξαρτήτου φύλου, στην Αν. Μακεδονία και επίσης ο αριθμός των κυνηγών που προτιμά τον αγριόχοιρο και δραστηριοποιείται στην περιοχή αυτή. Στις κυνηγετικές περιόδους 2007-08, 2008-09 & 2009-10 το άθροισμα των τριών επιμέρους κλάσεων δεν συμφωνεί με το σύνολο των θηρευθέντων αγριόχοιρων, διότι σε κάποιες περιπτώσεις οι «αρχηγοί» των ομάδων δήλωσαν στους θηροφύλακες μόνο τον συνολικό αριθμό των αγριόχοιρων που θήρευσε η ομάδα τους την παρελθούσα κυνηγετική περίοδο, χωρίς

την κατανομή στις τρεις κλάσεις. Οι κυνηγοί που κυνηγούν αυτό το θήραμα στην Αν. Μακεδονία (περιφερειακές ενότητες Δράμας και Καβάλας) κυμάνθηκαν από 1107 έως 1566 άτομα στις έξι κυνηγετικές περιόδους, με αυξητική τάση τις πρώτες πέντε κυνηγετικές περιόδους. Οσον αφορά την κυνηγετική κάρπωση φαίνεται ότι στην περιοχή η συνολική κάρπωση παρουσίασε ανοδική τάση στην πενταετία 2007-08 έως 2011-12, με τις υψηλότερες τιμές στις κυνηγετικές περιόδους 2009-10 και 2011-12, οι οποίες οφείλονται πιθανότατα στην καλή αναπαραγωγή των προηγούμενων αναπαραγωγικών περιόδων αντίστοιχα, εξ αιτίας καλών διατροφικών συνθηκών (Vassant J. et au. 1994). Όμως η πολύ μεγάλη και απότομη μείωση της συνολικής κάρπωσης την κυνηγετική περίοδο 2012-13, η οποία αγγίζει το 50%, οφείλεται κυρίως στην πολύ μεγάλη μείωση του αριθμού των κυνηγών του αγριόχοιρου στην περιοχή (κατά 28,6% ως προς την κυνηγετική περίοδο 2011-12). Η μείωση αυτή του αριθμού των κυνηγών του αγριόχοιρου, ακολουθεί την γενικότερη μείωση των κυνηγών, η οποία προφανώς οφείλεται στην οικονομική κρίση των τελευταίων ετών (ΚΟΜΑΘ, 2013). Η συσχέτιση των δύο αυτών μεταβλητών δηλ. του αριθμού των κυνηγών του αγριόχοιρου και της συνολικής κυνηγετικής κάρπωσης (συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων) για τις έξι κυνηγετικές περιόδους, ελέγχθηκε μη παραμετρικά και τα αποτελέσματα δίνονται στους παρακάτω πίνακες. Πίνακας 1. Έλεγχος συσχέτισης των μεταβλητών Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου και Συνολικού αριθμού θηρευθέντων αγριόχοιρων στην Αν. Μακεδονία κατά Pearson Table 1. Pearson's test correlation of variables : Number of wildboar hunters and Total wildboar harvested in Eastern Macedonia Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

Pearson Correlation 1,000 Sig. (2-tailed) N 6 *. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

0,907* 0,013 6

Πίνακας 2. Μη παραμετρικός έλεγχος συσχέτισης των μεταβλητών Αριθμός κυν ηγών αγριόχοιρου και Συνολικού αριθμού θηρευθέντων αγριόχοιρων στην Αν. Μακ εδονία κατά Spearman Table 2. P Spearman 's non parametric test correlation of variables : Number of wildboar hunters and Total wildboar harvested in Eastern Macedonia Spearman's rho

Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

Correlation Coefficient 1,000 Sig. (2-tailed) N 6 *. Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

0,886* 0,019 6

Από τους δύο ελέγχους (Πίνακες 1 και 2) φαίνεται ότι η συσχέτιση των δύο μεταβλητών είναι πολύ μεγάλη με συντελεστές συσχέτισης 0,907 και 0,886 αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι στην Αν. Μακεδονία ενδιαιτάται ένας μεγάλος πληθυσμός αγριόχοιρου που η κυνηγετική του κάρπωση εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον αριθμό των κυνηγών που τον προτιμά. Άρα η καθίζηση της συνολικής κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου την κυνηγετική περίοδο 2012-13 οφείλεται κατά κύριο λόγο στον μειωμένο αριθμό των κυνηγών που δραστηριοποιήθηκαν στο θήραμα αυτό την χρονιά εκείνη και λιγότερο ίσως σε μια πιθανή μείωση του πληθυσμού του. Αυτό συμβαίνει διότι οι δυνατότητες θήρευσης κάθε ομάδας κυνηγών αγριόχοιρου είναι «πεπερασμένη», δηλαδή υπόκειται σε περιορισμούς, οι οποίοι απορρέουν και από τη νομοθεσία, αλλά και από τις φυσικές συνθήκες κάτω από τις οποίες ασκείται το κυνήγι αυτού του θηράματος. Βέβαια, σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία σημαντικό ρόλο στην επίδραση της θήρας στους πληθυσμούς του αγριόχοιρου παίζει η ποσότητα θήρευσης των ενήλικων θηλυκών ζώων τα οποία αποτελούν το αναπαραγωγικό δυναμικό του πληθυσμού (Magnien 1994, Vassant 1999). Στην παρούσα εργασία παρότι καταγράφεται ο αριθμός των θηρευθέντων ενηλίκων θηλυκών αγριόχοιρων και μπορεί να υπολογισθεί ως ποσοστό επί της συνολικής κάρπωσης, κρίνεται ότι απαιτούνται στοιχεία περισσοτέρων ετών για να ελεγχθεί η συσχέτιση μεταξύ του ποσοστού θηρευθέντων ενήλικων θηλυκών της μιας κυνηγετικής περιόδου με την συνολική κυνηγετική κάρπωση της επόμενης. Επίσης την κυνηγετική περίοδο 2012-13 διαγνώστηκε κλινικά από την κ. Παναγιωτίδου Αγάπη, κτηνίατρο, σε έξι κυνηγόσκυλα (τέσσερα από την περιοχή του Παγγαίου και δυο από την περιοχή του Κ. Νευροκοπίου) η νόσος του Aujeszky (ψευδόλυσσα). Η νόσος του Aujeszky ενδημεί στον αγριόχοιρο, οφείλεται σε ιό, είναι ασυμπτωματική, αλλά επιδρά δυσμενώς στην αναπαραγωγή του προκαλώντας αποβολές και τερατογεννήσεις (Gaignault 2012). Πιθανότατα, η εμφάνιση της νόσου αυτής να έχει επιδράσει αρνητικά στον πληθυσμό, αλλά το θέμα χρήζει περαιτέρω έρευνας. Ο αριθμός των κυνηγών του αγριόχοιρου στη Θράκη (Περιφερειακές ενότητες Έβρου-Ροδόπης και Ξάνθης) την πενταετία 2008-13 κυμάνθηκε από 749 έως 984 άτομα, όπως φαίνεται στο Σχήμα 2. Παρά τη μεγαλύτερη έκταση της Θράκης από αυτή της Αν. Μακεδονίας και τον μεγαλύτερο αριθμό ενεργών κυνηγών, η κυνηγετική κάρπωση και η θηραματική προτίμηση των κυνηγών για τον αγριόχοιρο είναι εμφανώς μικρότερες από τις αντίστοιχες τιμές που αφορούν την Αν. Μακεδονία. Αυτό οφείλεται, αφενός στο ότι τα ενδιαιτήματα του αγριόχοιρου στην Αν. Μακεδονία είναι πιο εκτεταμένα και ποιοτικότερα (Δ. Ροδόπη, Λεκάνη, Παγγαίο, κλπ) από τα αντίστοιχα της Θράκης και αφετέρου στο ότι στη Θράκη λόγω των εκτεταμένων πεδινών εκτάσεων, αλλά και των υγροτόπων που υπάρχουν εκεί, η θηραματική προτίμηση των κυνηγών παραδοσιακά στρέφεται στα μικρά θηράματα, συμπεριλαμβανομένων και των υδροβίων (Τσαχαλίδης κ.α. 1998). Παρόλα ταύτα οι πληθυσμοί του αγριόχοιρου στη Θράκη φαίνεται ότι ακολουθούν αυξητική τάση μη συμπαρασύροντας όμως και την θηραματική προτίμηση των κυνηγών για το είδος αυτό.

ΣΧΗΜΑ 2. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΗΣ ΚΑΡΠΩΣΗΣ ΤΟΥ ΑΓΡΙΟΧΟΙΡΟΥ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ ΤΙΣ ΚΥΝΗΓΕΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ 2008-09 ΕΩΣ ΚΑΙ 2012-13 GRAPH 2. RECORDING OF HUNTING HARVEST OF WILD BOAR IN THE THRACE FOR HUNTING SEASONS 2008-2009 TO 2012-13

1076

1200

976 799

495

564

2008-09

295

186

2010-11

161

152

132

2009-10

340

229

221

200

213

380

418

400

211

600

692

749

800

575

984

942

931

936

1000

0 Συνολικός αριθμός κυνηγών

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

Αριθμός θηρευθέντων ενηλίκων αρσενικών

Αριθμός θηρευθέντων ενηλίκων θηλυκών

2011-12 2012-13

Αριθμός θηρευθέντων ανηλίκων

Και στην περίπτωση της Θράκης έγινε μη παραμετρικός έλεγχος συσχέτισης των δύο αυτών μεταβλητών δηλ. του αριθμού των κυνηγών του αγριόχοιρου και της συνολικής κυνηγετικής κάρπωσης (συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων) για τις πέντε κυνηγετικές περιόδους και τα αποτελέσματα τα οποία δίνονται στους παρακάτω πίνακες, έδειξαν οι δύο μεταβλητές δεν συσχετίζονται σημαντικά. Πίνακας 3. Έλεγχος συσχέτισης των μεταβλητών Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου και Συνολικού αριθμού θηρευθέντων αγριόχοιρων στη Θράκη κατά Pearson Table 3. Pearson's test correlation of variables: Number of wildboar hunters and Total wildboar harvested in Thrace Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου

Pearson Correlation Sig. (2-tailed) N

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

1,000

0,753 0,142

Πίνακας 4. Μη παραμετρικός έλεγχος συσχέτισης των μεταβλητών Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου και Συνολικού αριθμού θηρευθέντων αγριόχοιρων στη Θράκη κατά Spearman Table 4. Spearman 's non parametric test correlation of variables: Number of wildboar hunters and Total wildboar harvested in Thrace Spearman's rho Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N

Τέλος,

Αριθμός κυνηγών αγριόχοιρου

Συνολικός αριθμός θηρευθέντων αγριόχοιρων

1,000

0,800 0,104

από τον Πίν. 5 φαίνεται ότι τις κυνηγετικές περιόδους 2008-09 έως 2012-13 στην Αν. Μακεδονία θηρεύτηκαν 10.864 αγριόχοιροι και στη Θράκη 4.107 αντίστοιχα. Επίσης, τραυματίστηκαν την ίδια περίοδο, χωρίς τελικά να θηρευθούν, 353 αγριόχοιροι στην Αν. Μακεδονία και άλλοι 333 στη Θράκη. Τα αντίστοιχα ποσοστά ανέρχονται σε 3,2% και 8,1% αντίστοιχα, επί του αριθμού των θηρευθέντων. Τα ποσοστά αυτά διεθνώς θεωρούνται υψηλά και συνιστούν «σπατάλη θηράματος» (UNUCR 2004). Πάντως, παρότι στη χώρα μας η θήρα ασκείται

με λειόκαννα τυφέκια, έναντι των ραβδόκαννων υψηλής ισχύος που χρησιμοποιούνται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, το ποσοστό των τραυματισμένων αγριόχοιρων που δεν θηρεύονται τελικά κρίνεται μάλλον χαμηλό.

Πίνακας 5. Κατανομή συνολικής κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου στην Αν. Μακεδονία και Θράκη κατά περιφερειακή ενότητα, σε θηρευθέντα άτομα στις έξι κυνηγετικές περιόδους 2007 έως 2012. (*Εξαιρείται η κυνηγετική περιφέρεια του Κ.Σ. Σταυρούπολης) Table 5. Distibution of the total wild boar hunting harvested, in East Macedonia and Thrace in regional units, in head harvested for the six hunting seasons 2007-2012. (* Excludes the hunting area of Stavropol hunting organization) Κυνηγετική Δράμας Καβάλας Ξάνθης Ροδόπης Έβρου περίοδος 2007-08 1.297 306 208 165 319 2008-09 1.489 543 2009-10

1.782

743

124

157

283

2010-11

1.479

868

158

299

342

2011-12

1.539

1.052

218

309

449

2012-13

846 8.432

523 4.035

134

285

657

842

1.215

2.050

Σύνολο

Συμπεράσματα -Προτάσεις Από τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν παραπάνω κατ’ αρχάς συμπεραίνεται ότι στην Αν. Μακεδονία και τη Θράκη ενδιαιτάται ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός αγριόχοιρου, ο οποίος κατά συνέπεια δίνει υψηλά θηρεύσιμα πλεονάσματα, γεγονός που το μαρτυρούν οι καταγραφείσες κυνηγετικές καρπώσεις. Επειδή στη χώρα μας δεν εφαρμόζεται επιλεκτικό κυνήγι το οποίο ως διαχειριστικό μέσο θα μπορούσε να αυξομειώσει τους πληθυσμούς του είδους, οι πιθανότεροι λόγοι της αύξησης των πληθυσμών του είναι οι εξής: a)

η κλιματική αλλαγή και τα ήπια μετεωρολογικά φαινόμενα στα οποία αποδίδουν την πληθυσμιακή έξαρση του είδους πανευρωπαϊκά, πολλοί επιστήμονες (ELO et au. 2012),

η καλή θηροφύλαξη που έχει συντελεστεί τα τελευταία χρόνια με την ενεργοποίηση του σώματος της Ομοσπονδιακής Θηροφυλακής, καταστέλλοντας κυρίως περιστατικά συστηματικής νυχτερινής λαθροθήρας την αναπαραγωγική περίοδο (ΚΟΜΑΘ 2013, Papadodimas 2011).

η γενετική «μόλυνση» του πληθυσμού του αγριόχοιρου από τις ημιελεύθερες εκτροφές οικόσιτων χοίρων με συνεπακόλουθη αύξηση της γεννητικότητας (Αλεξανδρή κ.α. 2007),

η επέκταση και συγκρότηση των δασών φυλλοβόλων πλατύφυλλων με κυρίαρχο είδος τη δρυ, αλλά και των αείφυλλων πλατύφυλλων με κυρίαρχο είδος τον πρίνο, εξ αιτίας της ύφεσης της αιγοτροφίας και της διαχείρισής τους από τη δασική υπηρεσία (Υπ. Γε. 1992),

οι αλλαγές στο νομικό καθεστώς των απαγορευμένων στη θήρα περιοχών, καθώς και η εδαφική αύξησή τους (ELO et au. 2012).

στη Θράκη, ειδικότερα στην Π. Ε. Έβρου παρατηρείται «εισαγωγή» αγριόχοιρων από τη γειτονική Τουρκία λόγω της υπερβολικής κυνηγετικής πίεσης που δέχεται εκεί από την κήρυξή του ως «επιβλαβές» (μαρτυρίες συνοριακής αστυνομίας στο συγγραφέα 2012).

Από αυτή την επελθούσα αύξηση των πληθυσμών του είδους που διαφαίνεται στην περιοχή, αλλά και σ’ όλη τη χώρα (πρόγραμμα «Άρτεμις» ΚΣΕ 2013) τα τελευταία χρόνια, λογικά και κατά την εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών, αναμένεται η εμφάνιση των παρακάτω φαινομένων: 1)

Κλιμακούμενη αύξηση των ζημιών των αγροτικών καλλιεργειών από τον αγριόχοιρο, ιδιαίτερα σε ημιορεινές περιοχές. Στην Αν. Μακεδονία και τη Θράκη ήδη έχει καταγραφεί σοβαρό πρόβλημα στο Δέλτα του Νέστου.

Εμφάνιση ζωονόσων επικίνδυνων για τη δημόσια υγεία. Οι πιο κοινές είναι η Γρίπη των χοίρων, ο στρεπτόκοκκος και η βρουκέλλωση (Τουλούδη κ.α. 2011, ELO et au. 2012). Τα περιστατικά της νόσου του Aujeszky στη Δράμα το 2012 και της τριχινίασης στην Καβάλα το 2008 πρέπει να προκαλέσουν την προσοχή των αρμόδιων φορέων και να διερευνηθούν περαιτέρω.

Η συμμετοχή της αύξησης των πληθυσμών του αγριόχοιρου ως παράγοντας, στην κατά γενική ομολογία αυξητική τάση των πληθυσμών του λύκου (Dr. Neculai Şelaru, 2012), ο οποίος βέβαια αναμένεται να μειωθεί, αν η νόσος του Aujeszky επεκταθεί, διότι για τις κυνίδες είναι θανατηφόρος.

Αύξηση της θηραματικής προτίμησης των ελλήνων κυνηγών για τον αγριόχοιρο με ανάλογη επίδραση στη θηραματική οικονομία (Tsachalidis and Hadjisterkotis 2008).

Τα παραπάνω δεδομένα θα πρέπει οι κυνηγετικές οργανώσεις να τα λάβουν πολύ σοβαρά υπόψη και να προτείνουν προς την πολιτεία ανάλογα μέτρα διαχείρισης αυτού του πολύτιμου και εμβληματικού θηράματος με βασική αρχή την αρμονική συνύπαρξη ανθρώπων, θηραμάτων και περιβάλλοντος. Πολλές ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να μας δώσουν χρήσιμη τεχνογνωσία διαχείρισης σ’ αυτή την κατεύθυνση.

Εικ. 1. Υπόδειγμα εντύπου καταγραφής της κυνηγετικής κάρπωσης του αγριόχοιρου της ΚΟΜΑΘ Fig 1. Specimen recording of wildboar hunting harvest of ΗOMAT

Ευχαριστίες Συγχαρητήρια και ευχαριστίες:  Σε όλους τους Ομοσπονδιακούς Θηροφύλακες αλλά και αυτούς των Κυνηγετικών Συλλόγων, οι οποίοι με υψηλή αίσθηση καθήκοντος έρχονται σ’ επαφή κάθε χρόνο μετά τη λήξη της κυνηγετικής περιόδου με όλους και καθένα ξεχωριστά τους «αρχηγούς» των ομάδων κυνηγών αγριόχοιρου για να συλλέξουν όλον αυτό τον πολύτιμο και χρήσιμο όγκο πληροφοριών, και  Στους συναδέλφους δασοπόνο Τσιομπανούδη Απόστολο και δασολόγο Λογοθέτη Γεώργιο, καθώς και σε όλους τους κυνηγούς που βοήθησαν στη συγκέντρωση και τη λήψη των στοιχείων. RECORDING THE GAME HARVEST IN WILD BOAR HUNTING IN THE REGIONS OF EASTERN MACEDONIA AND THRACE IN GREECE, NECESSARY TOOL IN MANAGEMENT OF POPULATIONS SPECIES Theofanis Karampatzakis¹, Petros Platis¹ & Kyriakos Skordas¹ ¹ Hunting Federation of Macedonia & Thrace e-mail: fanis_karampatsakis@yahoo.gr, ppla14@otenet.gr , kskordas@hunters.gr Summary The aim of this study is to present the results of the recording of game harvest for the wild boar hunting in the Regions of Eastern Macedonia and Thrace in Greece, regarding the hunting periods from 2007-2008 until the period of 2012-2013. The data were collected by trained game wardens of the hunting associations at the end of each hunting period. It was used the method of personal interview from the responsible leader of every team of wild boar hunters. The data showed that only in these regions there were hunted 10.864 wild boars in Eastern Macedonia and 4.107 wild boars in Thrace. The main reasons for this high game harvest is mainly the well operated system of game warden protection and the existing hybridation of wild boar with the domestic feeding pig. Hunting has to be applied as management tool for the wild life populations. The augmented population of wild boar has been correlated with risks for the public health, damages for the agricultural economy, etc. It is proposed management measures in order to preserve the genetic cleanness of wild boar (sus scrofa) based upon the sustainable principles and the harmonic coexistence of men and game species in the natural environment. Keywords: Hunting management of game populations, hunting harvest, hunting index abundance, game’s preference, hunting demand, hunting region, big game, open hunting area.

Βιβλιογραφία Alexandri, P. 2007. Genetic identification of Greek wild boar – Preliminary results. Book of Abstracts of IUGB XXIIIth Congress, p:249 Alexandri, P., Triantafyllidis, A., Papakostas, S., Chatzinikos, E., Platis, P., Papageorgiou, N., Larson, G., Abatzopoulos, T.J & Triantaphyllidis, C. 2011. The Balkans and the colonization of Europe: The post-glacial expansion of the wild boar. Journal of Biogeography, DOI: 10.1111/j.1365-2699.2011.02636.x Αλεξανδρή Π., Τριανταφυλλίδης Α., Αμπατζόπουλος Θ., Χατζηνίκος Ε., Παπαγεωργίου Ν., Τριανταφυλλίδης Κ. Γενετική ταυτοποίηση του αγριόχοιρου στην Ελλάδα.2007. 29ο Επιστημονικό Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Βιολογικών Επιστημών, 19-22 Μαΐου 2007, Καβάλα. ANCGG. 1990. Le grand gibier. Les especes, la chasse, la gestion. Ed. Gerfaut Berger, F. 1994. Un expérience de contrôle de population à forts effectifs en pays Lindois. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque: Gestion du sanglier):79-87. Birtsas, P.K., Billinis, C., Touloudi, A., Tsachalidis, E. and Giannakopoulos, A. 2010. Prediction of habitat suitability for wild boar (Sus scrofa L.) in Rodopi mountains Greece. Book of abstracts of 8th International Symposium on Wild Boar and other Suids. September 14, York, United Kingdom, pp. 48 Boisaubert, B., Sand, E. 1994. Le sanglier en France. Evolution des prélèvements et des dégâts. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque: Gestion du sanglier):11-19 Bouldoire, J.-L.,Vassant, J. 1994. Le sanglier. Ed. Hatier Doutau, P. 1994. Le plan de chasse “Sanglier” en Charente. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque:Gestion du sanglier):68-70. European Landowners’ Organization, Friends of the Countryside - meta, IIMA, Wildlife Estates. 2012. L’ explosition démographique du sanglier en Europe. Enjeux et défis. Eymard, D., Gaultier, P. 2000. Les prélèvements de cherf, chevreuil & sanglier saison de chasse 1998/1999 évolution de 1983 à 1998. Faune sauvage/ONCFS, 251:205-211. Fadat, C. 1995. La becasse des bois en hiver. Fadat, C. 2009. La vie de la becasse de bois. Ecologie et chasse raisonnee. Frackowiak, W. 2007. The size and structure of the wild boar (Sus scrofa L.) population in large compact forests in noth-central Poland. Book of Abstracts of IUGB XXIIIth Congress, p:141 Gaignault, F. 2012. La pire des maladies reapparait. Chasse Sanglier passion & Grand Gibier. 94:64-68. Garcia, C. B., Tsachalidis, E.P. and Arruga, M.V. 2007. «Genetic diversity of Greek Wild boars based on Polymorphisms in the mitochondrial DNA». In: “Recent problems of nature use game biology and Fur Farming”. Proceedings of International Scientific and Practical Conference dedicated to the 85th Anniversary of Russian Research Institute of Games and Furs Farming. 22-25 May, 2007. Kirov , Russia..Pp 576.

Guilloteau, P., Rondeau A., Bonnin P., Bouninneau G. 1994. Le plan de chasse comme outil de développemment des populations. Bilan de quatre saisons de gestion de la population de s anglier en Vendée. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque: Gestion du sanglier):71-78. Θωμαΐδης, Χ., Λογοθέτης, Γ., Καραμπατζάκης, Θ., Χριστοφορίδου, Γ. 1996. Χαρακτηριστικά της κυνηγετικής κάρπωσης στην Ελλάδα για την κυνηγετική περίοδο 1994-95. Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ε.Δ.Ε. Καρδίτσα Οκτ. 1995, σελ.: 743-753. Θωμαΐδης, Χ., Λογοθέτης, Γ., Χριστοφορίδου, Γ., Καραμπατζάκης, Θ. 1999. Οι μεταβλητές της κυνηγετικής κάρπωσης ως δείκτες θηραματικής αφθονίας για τα θηραματικα είδη: Λαγός, Πετροπέρδικα, Ορτύκι και Μπεκάτσα. Πρακτικά 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ε.Δ.Ε. Αλεξανδρούπολη Απρ. 1998, σελ.: 660-672. Imperio S., Ferrante, M., Grignetti, A., Santini, G. & Focardi, S. 2010. Investigating population dynamics in ungulates: Do hunting statistics make up a good index of population abundance? Wildlife Biology, 16(2): 205-214 Jędrzejewski, W., Jędrzejewska, B., Okarma, H., Ruprecht, A. 1992. Wolf predation and snow cover as mortality factors in the ungulate community of the Bialowieza National Park, Poland. Oecologia 90:27-36. Καραμπατζάκης, Θ. 2008. Η σημασία της ύπαρξης στοιχείων κυνηγετικής κάρπωσης για τη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών. Πρακτικά έργου Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Μακεδονίας - Θράκης: «Φύλαξη - επόπτευση ειδών άγριας πανίδας στην προστατευόμενη περιοχή «Οροσειρά Ροδόπης»». Δράμα Σεπ. 2008. σελ.:107-114 ΚΟΜΑΘ. 2013. Ομοσπονδιακή θηροφυλακή ΣΤ’ ΚΟΜΑΘ. Συνοπτικός απολογισμός κυνηγετικής περιόδου 2012-13. http://www.hunters.gr Lancia, R.A., Nichols, J.D., & Pollock, K.P. 1994. Estimating the number of animals in wildlife populations. Pp: 215- 253, in: Research and management techniques for wildlife and habitats. Editor: T.A. Bookout. The Wildlife Society, Bethesda, Maryland, USA, 740 pp. Leclercq, P. 1994. Un exemple de diminution volontaire d’ une population de sangliers. Le Groupement d’ intérêt cynégétique de la Forêt d’ Orient. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque: Gestion du sanglier):88-89. Lecocq, Y. 2004. Game management and hunting in an enlarged European Union. Game and Wildlife Science, 21(3): 267-273 Λογοθέτης, Γ., Καραμπατζάκης, Θ., Χριστοφορίδου, Γ. 1996. Εκτίμηση της ενεργού ζήτησης κυνηγιού και της κυνηγετικής κάρπωσης στην Δ. Ροδόπη κατά την κυνηγετική περίοδο 1993-94. Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ε.Δ.Ε. Καρδίτσα Οκτ. 1995, σελ.: 754764. Lorgnier du Mesnil, C. 2010. Prendre en main la gestion du gibier. Ed. De Vecchi Lorgnier du Mesnil, C. 2003. Chasse et forêt. L’ equilibre foret-gibier. Ed. Gerfaut Magnien, F. 1994. Le sanglier. Amenagements, gestion, chasse. Ed. Gerfaut Melis, C., Szafranska P., Jedrzejewska B. & K. Barton. 2006. Biogeographical variation in the population density of wild boar (Sus scrofa) in western Eurasia. Journal of Biogeography, 33(5): 803-811 Μπίρτσας, Π. Κ., Σώκος, Χ. και Σταμκόπουλος, Χ. (2006). Δυναμική του πληθυσμού του Αγριόχοιρου (Sus scrofa) και κυνηγετική διαχείριση. Πρακτικά 3ου Συνεδρίου Ελληνικής Οικολογικής Εταιρείας και Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας με θέμα «Οικολογία και Διατήρηση της Βιοποικιλότητας». Ιωάννινα, 16-19 Νοεμβρίου. Σελ. 232 - 240. ONC. 1988. Le sanglier. ONCFS. La gestion de sanglier, des pistes pour réduire les populations

Papadodimas, N. 2011. How do Hunting Organizations in Greece contribute in law enforcement mechanisms. European Conference: Illegal Killing of Birds. Cyprus, Larnaka, 6 – 8 July 2011. Papageorgiou, N., Tsachalidis, E. P., Paralikidis, N. and Konstantopoulos, P. 2006. «Food habits of Wild boar (Sus scrofa, L.) in Peloponnesus, Southern Greece». Proceedings (extended abstract) VIth International Symposium on Wild Boar and sub-order Suiformes. Monaster of Kikkos, October 25-29, 2006. Cyprus. (in press). Saint-Andrieux, C., Barboiron, A., Corti, R., Guibert, B. 2012. La progression récent des grands ongulés sauvages en France. Faune sauvage/ONCFS, 294: 10-17. Saint-Andrieux, C., Barboiron, A. 2012. Tableaux de chasse ongules sauvages saison 2011-12. Supplement Faune Sauvage / ONCFS, 296. Santilli, F. 2007. Enviromental factors affecting wild boar (Sus scrofa) hunting yield in southern Tuscany. Book of Abstracts of IUGB XXIIIth Congress, p:214 Schley, L. & Roper, T.J. 2003. Diet of Wild boar Sus scrofa in Western Europe, with particular reference to consumption of agricultural crops. Mammal Review, 33(1): 43-56

Şelaru, N. 2012. L’ evolution postbelique des population de loup en Roumanie. …. Servanty, S., Besnard, S., Michau, F., Rollet, G., Klein, F., Baubet, E. 2010. La modélisation démographique: un outil d’ aide á la gestion du sanglier. Faune sauvage/ONCFS, 288:3743. Spitz F., Valet, G. 1991. Etude démographique des sanglier du Languedoc. Bulletin Mensuel / ONC, 159:28-39. Thomaides, C., Logothetis, G., Karampatzakis, T., Christoforidou, G. 1999. La distribution de la demande de chasse en relation de la variation de l’ abondance cynegetique, pendant la saison de chasse, pour les espèces de gibier les plus populaires, en Grèce. Proceedings of IUGB th XXIV Congress, p:152-158. Τουλούδη, A., Σπύρου, Β., Αθανασίου, Λ., Βαλιάκος, Γ., Ιακωβάκης, Χ., Σώκος, Χ., Μπίρτσας, Π. και Μπιλλίνης, Χ. 2011. Νοσήματα των Αγριόχοιρων που Μεταδίδονται σε ανθρώπους και Οικόσιτα Ζώα. Τόμος Περιλήψεων 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Κτηνιατρικής Παραγωγικών Ζώων, Υγιεινής και Ασφάλειας Τροφίμων Ζωϊκής Προέλευσης και Πραστασίας Καταναλωτή. Θεσσαλονίκη 18- 20 Μαρτίου, σελ. 113. Touloudi, A., Barrow, P., Spyrou, V., Artois, M., Sofia, M., Yon, L., Birtsas, P., Hutchings, M., Sokos, C., Iakovakis, C., Valiakos, G., Gavier-Viden, D., Giannakopoulos, A., Leontides, L. and Billinis, C. 2010. Results of an ongoing study on the role of wild boar as an infection source for domestic animals and humans. Abstractbook of European Wildlife Disease Association (EWDA) Conference: “Healthy wildlife, healthy people”, 13th to 16th of September, Vlieland, The Netherlands, pp.40. Touloudi, A., Birtsas, P. K., Spyrou, V., Giannakopoulos, A., Valiakos, G., Iacovakis, C., Sokos, C., Katsafadou, A., Tsokana, K. and Billinis, C. 2010. Prevalence of Selected Viral and Bacteriological Disease Agents in Wild Boars from Greece. Book of abstracts of 8th International Symposium on Wild Boar and other Suids. September 1- 4, York, United Kingdom, pp. 49 Τσαχαλίδης, Ε.Π., Γαλατσίδας Σ. και Τσαντόπουλος Γ. 1998. «Χαρακτηριστικά των κυνηγών της Κυνηγετικής Περιφέρειας Μακεδονίας Θράκης». Επιστηµονική Επετηρίδα του Τµήµατος ∆ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ. Τιµητικός τόµος του Οµότιµου Καθηγητού Λουκά Γ. Αρβανίτη. Τόµος 41(2) : 1345-1356. Tsachalidis, E. P., Papageorgiou, N. K., Paralikidis, N. and Hadjisterkotis, E. 2004. «Food habits of Wild boar (Sus scrofa, L.) in Northeastern Greece». Proceedings, Vth International Symposium on Wild Boar and on Suidae. Jagiellovian University, September 1-6, 2004. Krakow, Poland (in press). Tsachalidis, E. P. and Konstantopulos, P. 2004. «Reintroduction of the species Wild boar (Sus scrofa) in Peloponnesus, Southern Greece». Proceedings, Proceedings, Vth International Symposium on Wild Boar and on Suidae. Jagiellovian University, September 1-6, 2004. Krakow, Poland (in press). Tsachalidis, E. P. and Konstantopoulos, P. 2005. «Population demography of the species wild boar (Sus scrofa, L.,1758) in Peloponnesus and Sterea Hellas, South Greece». Proceedings (extend abstract) XXVIIth International Union of Game Biologist Hanover, 28 August - 6 September, 2005. Hanover, Germany. Pp 502-503. Tsachalidis, E. P. and Konstantopοulos, P. 2006. «Population status and Game harvest of the species wild boar (Sus scrofa, L., 1758) in Peloponnesus, Southern Greece». Proceedings (extended abstract) VIth International Symposium on Wild Boar and suborder Suiformes. Monaster of Kikkos, October 25-29, 2006. Cyprus. (in press). Tsachalidis, E. P. and E. Hadjisterkotis. 2008. «Wild boar hunting and socioeconomic trends in Northern Greece, 1993- 2002». Eur. Journ. Wildl. Res. DOI: 10.1007/s10344-0080190-y UNUCR. 2004. Traite de la recherghe du grand gibier blesse. Ed. Gerfaut

Vassant, J. 1994. Notion de base pour la gestion. Bulletin Mensuel/ ONCFS, 191(Actes du colloque: Gestion du sanglier):48-57. Vassant, J. 1999. La gestion cynégétique des populations de sangliers. Fiche technique No 96, supplement au Bulletin Mensuel / ONC, 246. Vassant, J., Gaillard J-M., Klein F. 1988. Impact de la chasse sur la dynamique des population de sanglier: Premier resultats. Bulletin Mensuel / ONC, 122:17-20. Vassant, J., Brandt S., Courthial J-J. 1994. Infuence de la production de faines et de glands sur les dates de mise bas des laies adultes. Bulletin Mensuel / ONC, 187:11-17. Welander, J. 2000. Spatial and temporal dynamics of wild boar (Sus scrofa) rooting in a mosaic landscape. Journal of Zoology, 252: 263-271 Wildauer, L. 2007. Wild boar (sus scrofa) management – what can we learn from history? Book of Abstracts of IUGB XXIIIth Congress, p:42 Wildauer, L. 2007. Wild boar (Sus scrofa) damage in agriculture – relation between farmers and hunters in past and present. Book of Abstracts of IUGB XXIIIth Congress, p:225 Υπ. Γε./ΓΓΔΦΠ/ΓΔΑΠΔΦΠ. 2000. Κριτήρια και δείκτες αειφορικής διαχείρισης των δασών της Ελλάδας. Υπ. Γε./ΓΓΔΦΠ/ΓΔΑΠΔΦΠ. 1992. Αποτελέσματα πρώτης εθνικής απογραφής δασών.