Uwarunkowania działalności innowacyjnej nauczycieli
18 19 20 21 22 23 24
z warsztatu badawczego y innowacje
mowanie działalności innowacyjnej, ponieważ motywy składające się na nią są impulsem zawierającym energię psychiczną uruchamiającą pragnienia, plany i potrzeby nauczycieli. To motywacja, według R. Schulza, uruchamia, podtrzymuje i ukierunkowuje działania innowacyjne. Z badań tego autora wynika, że motywacja wewnętrzna cechuje nauczycieli podejmujących działania twórcze. Natomiast nauczycieli podejmujących działania odtwórcze cechuje motywacja zewnętrzna. Jest to najczęściej potrzeba gratyfikacji materialnej, uznania, władzy, awansu18. R. Schulz motywacją nazywa „zespół motywów wewnętrznych i zewnętrznych skłaniających osobę do zrobienia czegoś, do poszukiwania tego, co nieznane, do podejmowania działań. Jest to impuls psychiczny”19. Mimo że motywacja jest niewątpliwie jednym z najważniejszych czynników warunkujących działalność innowacyjną nauczycieli, to jednak trwałe powodzenie innowacji zależy również od innych czynników pozytywnie motywujących, a tkwiących w osobie nauczyciela oraz w środowisku zewnętrznym, w jakim przebiega działalność innowacyjna. Biorąc pod uwagę rodzaj wpływu tych czynników na pracę innowacyjną nauczyciela, podzielono je na stymulujące i hamujące działalność innowacyjną. W obrębie tych dwóch grup wyróżniono czynniki osobowe, do których zaliczono cechy osobowości, cechy umysłu, wiedzę i umiejętności pedagogiczne nauczyciela oraz czynniki środowiskowe, tj. warunki, w jakich żyje i pracuje nauczyciel. Do czynników sprzyjających wprowadzaniu innowacji zalicza się także: właściwy stosunek władz, organizowanie samokształcenia, współpracę z rodzicami oraz dobrą atmosferę w zespole pedagogicznym, właściwy stosunek dyrekcji szkoły, swobodę działania i inne20. Wśród czynników hamujących pracę innowacyjną wymienia się m.in.: niskie wynagrodzenie nauczycieli, złe warunki materialne, brak obiektywnej oceny pracy nauczyciela, obawę przed niepowodzeniem, niepewność21. R. Schulz, określając czynniki mogące mieć wpływ na powodzenie innowacji, wymienia dwie grupy czynników: podmiotowe i sytuacyjne22. Cz. Barański wyróżnia uwarunkowania podmiotowe, materialne, organizacyjne i kompetencyjne23. Z badań przeprowadzonych przez S. Palkę wynika, że nauczyciele napotykają różnorodne trudności we wdrażaniu innowacji, m.in. w zakresie przygotowania merytorycznego i metodycznego24. Wśród czynników hamujących działalność innowacyjną Z. Pietrasiński wymienia: niepokój ludzi ze względu na zwiększone wymagania, przewidywanie strat materialnych, obawę o zmniejszenie bezpieczeństwa pracy, obawę przed niezadowoleniem z osiągnięć, opory natury ideowej, sztywność i bezwład struktur Ibidem, s. 7–8. Ibidem.
D. Rusakowska, Nauczyciel i innowacje pedagogiczne, Warszawa 1986, s.38.
Ibidem. R. Schulz, op. cit., s. 10. Cz. Barański, op. cit., s. 26. S. Palka, Teoria pedagogiczna, a praktyczne doświadczenia nauczycieli, Warszawa 1988.
41