+
Lezen en taalontwikkeling: effecten meten in de samenwerking tussen school en bibliotheek Kees Broekhof Sardes
+
Centrale vragen
Wat is de context in het onderwijs waarbinnen scholen en bibliotheken samenwerken?
Wat is het effect van (vrij) lezen op de taalontwikkeling? Welke kansen biedt dit voor de samenwerking met de bibliotheek?
Hoe kan de monitor De Bibliotheek op school ingezet worden om de samenwerking tussen bibliotheek en school te optimaliseren vanuit een opbrengstgericht perspectief?
Wat vraagt dit van school en bibliotheek?
+
Context voor scholen Kwaliteitsagenda PO “Scholen voor morgen� (2007)
Commissie Dijsselbloem
Commissie Meijerink
Basisvaardigheden: rekenen en taal Referentieniveaus Opbrengstgericht werken
+
Wat is opbrengstgericht werken?
+
Inhoud voor het beleid van de school: aandachtspunten taal
Woordenschat
Begrijpend lezen
(in mindere mate) Technisch lezen
Woordenschat staat op de eerste plaats, waarom?
+
Veel kinderen horen te weinig woorden
Een kind uit een gezin met ongeschoolde/ laaggeschoolde ouders hoort ca. 615 woorden per uur.
Een kind uit een gezin met ouders met een redelijke opleiding hoort 1251 woorden per uur.
Een kind uit een gezin met hoogopgeleide ouders hoort 2153 woorden per uur.
+
Verschillen in woordenschat 18000 16000 14000 12000 10000 8000 6000
autochtoon allochtoon
4000 2000 0 4 5
6 7
8 9 10 11 12
+
Consequenties ď Ž
Weerbarstige achterstanden
ď Ž
Woordenschatonderwijs biedt slechts een gedeeltelijke oplossing (400-800 woorden per jaar)
+
Vrij lezen – een remedie?
Aantal minuten vrij lezen per dag
Aantal gelezen woorden per jaar
65,0
4.358.000
21,1
1.823.000
14,2
1.146.000
9,6
622.000
6,5
432.000
4,6
282.000
3,2
200.000
1,3
106.000
0,7
21.000
0,1
8.000
0,0
0
Cunningham & Stanovich (2001), ‘What reading does for the mind’, Journal of Direct Instruction, 1/2, 137-149.
+
Vrij lezen en woordenschat Kinderen
die 1 miljoen woorden per jaar lezen, kunnen per jaar hun woordenschat uitbreiden met ca. 1000 woorden.
Dit
komt overeen met ongeveer een kwartier per dag. Voor ‘middle class’ kinderen is dit een gemiddelde hoeveelheid.
Nagy, W., R. Anderson & P. Herman (1987), ‘Learning word meanings from context during normal reading’. American Educational Research Journal, 24, 237-270; Anderson, R., P. Wilson & L. Fielding (1988), ‘Growth in reading and how children spend their time outside of school.’ Reading Research Quarterly, 23, 285-303.
+
Vrij lezen is niet alleen goed voor woordenschat, maar ook voor …
begrijpend lezen
schrijfstijl
spelling
kennis van grammatica
Stephen Krashen (1993), The Power of Reading: Insights from the Research. Suzanne Mol (2010), To read or not to read
+
Kansen voor de samenwerking met de bibliotheek
Partner bij uitstek om vrij lezen te stimuleren.
Bibliotheek kan school zo ondersteunen bij de belangrijkste aandachtsgebieden voor taal: woordenschat en begrijpend lezen.
Bibliotheek in de school biedt enorme voordelen qua bereikbaarheid, toegankelijkheid en mogelijkheden voor intensieve samenwerking.
+
De bibliotheek in de school
Makkelijk aansluiten bij de vraag van de school (collectie, advisering, ondersteuning)
Toegankelijk voor alle leerlingen
Bibliotheek in de school, professioneel gerund, heeft positief effect op leerresultaten (onderzoek Lance, USA: 8700 scholen, met 2,6 miljoen leerlingen)
+
Belangrijke vragen
Kan de bibliotheek meetbare resultaten bij leerlingen realiseren?
Kan de bibliotheek aansluiten bij het opbrengstgericht werken van de school?
Wat vraagt dit van de school en de bibliotheek?
+
Monitor De Bibliotheek op school
+
Meetbare resultaten
Leengedrag
Leesmotivatie
Leesgedrag
Leescultuur thuis
Leesbevorderend gedrag van leerkrachten
Uitvoering leesbevorderingsbeleid d.m.v. digitale vragenlijsten voor leerlingen, leerkrachten en leesconsulenten
+
Opbrengstgericht werken met de monitor – stap 1 Stap 1: resultaten analyseren
Kerngegevens uit de monitor selecteren en interpreteren. Wat is het verhaal bij de cijfers?
Waarom is dit gegeven belangrijk?
Wat betekent deze score voor de school?
Wat kan een verklaring zijn?
Is er aanleiding voor beleid/actie?
+
Leesplezier
Leesplezier meisjes
jongens
+
Boekentips
+
Gem. aantal leningen per leerling per maand aug-dec 2010 3 2,5 2 1,5 1
aug-dec 2010
0,5 0 groep 3
groep 4
groep 5
groep 6
groep 7
groep 8
+
Leesbevorderende activiteiten lkr.
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
onze school landelijk
VL
SB
OB
BI
BK
TOL
+
Opbrengstgericht werken met de monitor – stap 2 Stap 2: (nieuwe) doelen stellen
De leesconsulent en de lees- of taalcoördinator presenteren de gegevens aan het team tijdens het teamoverleg OGW. Zij lichten de cijfers toe. Het team krijgt de gelegenheid om te reageren.
Samen met het team worden er (nieuwe) doelen gesteld.
+
Voorbeelddoelen 1.
Het aantal nulleners in groep 8 is onacceptabel hoog; dit moet ten minste gehalveerd worden.
2.
Weinig leerlingen krijgen ideeĂŤn voor boeken van de leerkracht. Leerkrachten gaan kinderen meer boekentips geven, vooral aan jongens; voor groep 7 en 8 is extra aandacht nodig.
3.
In groep 6 gaat iets heel goed. 2,5 boek per maand is haalbaar. Dat wordt ook het streven voor de andere bovenbouwgroepen.
+
Opbrengstgericht werken met de monitor – stap 3 Stap 3: afspraken maken over (nieuwe) werkwijzen 1.
De leerkracht groep 8 gaat per week een half uur over boeken te praten met de kinderen, met speciale aandacht voor de nulleners. De leesconsulent geeft boekentips op basis van informatie van de leerkracht.
2.
De leerkrachten gaan wekelijks een boekintroductie doen. De leesconsulent zorgt voor geschikte boeken. De leerkracht groep 6 en de leesconsulent gaan een Boekenbende opzetten voor de jongens in groep 7 en 8.
3.
De bovenbouwleerkrachten gaan in groep 6 kijken naar de leeskring en gaan dat uitvoeren in hun eigen groep.
+
Opbrengstgericht werken met de monitor – stap 4 Stap 4: werkwijzen uitvoeren
Jaar (of half jaar) uitvoeren, daarna opnieuw kijken naar de resultaten.
De lees- of taalcoördinator houdt de vinger aan de pols bij de leerkrachten.
Door de werkwijze regelmatig te herhalen, worden trends zichtbaar, ook in de taalprestaties van de leerlingen.
+
OGW door de bibliotheek
+
Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Beleidsvisie: samenwerking
bibliotheek-onderwijs intensiveren
samenwerking
sterker richten op versterking van leerresultaten
taal werken
op basis van resultaatgegevens
+
Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Beleidsbeslissingen intensivering
samenwerking faciliteren (inzet taal/leescoördinator, leesconsulent) “bibliotheek
gaat/komt meer de school in”: organisatorische
consequenties visie
delen met medewerkers
+
Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Organisatieniveau ď Ždirectie
stuurt aan
ď Žverdeling
verantwoordelijkheid school en bibliotheek voor uitvoering leesbevorderingsbeleid en monitor
+
Wat vraagt dit alles van de bibliotheek en de school? Uitvoerend niveau uitvoering invoering
leesbevorderingsbeleid
monitor
rapportage
door bibliotheek
taakverdeling
leesconsulent-taal/leescoördinator-team