Nadleśnictwo Jastrowie by Krzysztof Dymek

60 lat nadleśnictwa jastrowie Szanowni Państwo 60 lat istnienia instytucji gospodarczej jaką jest Nadleśnictwo Jastrowie, w czasach gdy tempo życia i przemian gospodarczych jest ogromne, jak każdy jubileusz zmusza do refleksji i tworzy pytania: „Co dla człowieka jest najważniejsze? Co powinno zostać niezmienne?” Las zawsze miał dla ludzi wyjątkowe znaczenie: był schronieniem, dostarczycielem drewna i żywności, miejscem zadumy i natchnieniem. Poeta Konstanty Ildefons Gałczyński pisał: „… i gdy człowiek wejdzie w las, to nie wie, czy ma lat pięćdziesiąt czy dziewięć patrzy w las jak w śmieszny rysunek i przeciera oślepłe oczy dzwonek leśny poznaje, ćmę spłoszy i na serce kładzie mech jak opatrunek.”

W imieniu leśników Nadleśnictwa Jastrowie zapraszam do lasu Nadleśniczy Nadleśnictwa Jastrowie

opracowanie:

krzysztof kanecki krzysztof dymek

zdjęcia:

szymon tyde, krzysztof dietrich, zbigniew żmuda, krzysztof dymek, archiwum nadleśnictwa

jastrowie 2012

W wyniku działania lodowca powstały doliny rzek, stanowiące obecnie naturalne granice Nadleśnictwa

Z kart historii Krajobraz polodowcowy zanim powstało nadleśnictwo, gospodarka leśna, okoliczne miasteczka i osady, teren ten był kształtowany przez kolejne zlodowacenia

Z kart historii

olejne masy lądolodu zmieniając dotychczasowy wygląd tej krainy ukształtowały układ geomorfologiczny, który zdecydował o obecnym krajobrazie Jastrowia i okolic. Grubość warstwy lodowej w czasie ostatniego zlodowacenia sprzed 10-12 tysięcy dochodziła nawet do 2 km. Kiedy lodowiec topniał, pozostawiał po sobie wielkie masy materiału w postaci moreny dennej lub czołowej – najbardziej wzorcowymi śladami jego działalności na terenie naszego nadleśnictwa są charakterystyczne dla moreny czołowej jeziora rynnowe: Krępsko Małe, Długie i Trzebieszki położone na terenie leśnictw Budy i Szwecja, oraz Jezioro Małe (zwane Jeziorem Dammsa) i Jezioro Miejskie. W wyniku działania lodowca powstały też doliny rzek, stanowiących obecnie naturalne granice Nadleśnictwa. Nadleśnictwo Jastrowie położone jest pomiędzy rzekami Gwdą - naturalną granicą od wschodu i Piławą, zamykającą grunty Nadleśnictwa od zachodu, trzecia ważna rzeka - Płytnica, stanowi granicę południowo- zachodnią. Morenie czołowej zawdzięczamy urozmaicony, pagórkowaty teren wokół Jastrowia, oraz Sypniewa. Lodowiec i jego osady spowodowały

Grubość warstwy lodowej

w czasie ostatniego zlodowacenia sprzed 10-12 tysięcy dochodziła nawet do 2 km

Morenie czołowej zawdzięczamy urozmaicony, pagórkowaty teren wokół Jastrowia, oraz Sypniewa piława zachodnia granica nadleśnictwa jastrowie

Z kart historii

jezioro krępsko

Od początków Państwa Polskiego do rozbiorów najstarsze materialne ślady bytowania zorganizowanych społeczności w okolicy jastrowia to grodziska wczesnośredniowieczne położone na terenie obecnych leśnictw wądołek, hajda i sypniewo, których wiek ocenia się na około

1100 – 1300 lat

jeszcze jedną, bardzo ważną dla nas leśników konsekwencję – związały ten teren z lasami. Puszcza na tym terenie tworzyła się stopniowo. Najpierw krajobraz przypominał tundrę, stopniowo zasiedlaną przez wierzby i małe skupiska brzóz i sosen. Musiało minąć kilka tysięcy lat, by bardziej wrażliwe gatunki – dęby, świerki, wiązy, lipy, jesiony i buki osiągnęły swoje optimum klimatyczne, tworząc gęste lasy.

Jeziora polodowcowe • krępsko małe, długie • jezioro trzebieszki • jezioro małe (zwane jeziorem dammsa) • jezioro miejskie

rzeki polodowcowe • gwda • płytnica • piława

czasach tworzenia zrębów państwowości polskiej tereny wokół Jastrowia były traktowane jako pogranicze. W X wieku terytorium całego Pojezierza Wałeckiego zostało włączone do Polski przez Mieszka I. Włączenie Jastrowia i okolic do Polski wiele zmieniło w sytuacji tego regionu. Należące do Krajny Pojezierze Wałeckie stało się przedmiotem sporów granicznych polsko – pomorskich, co oznaczało częste, mniejsze lub większe konflikty zbrojne. Oprócz Pomorzan i Polaków zainteresowani posiadaniem tego obszaru byli także Brandenburczycy oraz Zakon Krzyżacki. przełomowym momentem w dziejach tych stron był xiv wiek. w polsce nastąpił wtedy wewnętrzny konflikt, który wykorzystali margrabiowie

brandenburscy podporządkowując sobie całą krajnę zachodnią i łącząc te ziemie z zakonem krzyżackim.

Starania o odzyskanie ziem między Notecią, Gwdą i Drawą trwały niemal pół wieku. Rozpoczął je Władysław Łokietek, włączenia do Wielkopolski dokonał jego syn Kazimierz Wielki w 1368 roku, a potwierdził ten fakt Władysław Jagiełło w 1391 roku. Od tej daty aż do I rozbioru Polski, Pojezierze Wałeckie należało do dóbr królewskich. Początek wieku XVII przyniósł tym stronom nadanie praw miejskich dla Jastrowia. W roku 1602 wojewoda kaliski Piotr Potulicki wydał akt, w którym obok ustalenia przywilejów i obowiązków dla miasta, nadał mieszkańcom także prawo do użytkowania lasu. Lasy przyznane w po-

dąb hubert

600 - letni pomnik przyrody, niemy świadek wydarzeń historycznych

wyższym przywileju mieszczanom, odpowiadają niemalże dzisiejszym leśnictwom Jeziora, Ptusza i Hajda. W akcie wydanym przez wojewodę bardzo istotnym był fakt

zezwolenia nie tylko na wypas, ale także na wyrąb lasu. Wcześniej możliwości legalnej wycinki drzew z lasów jastrowianie nie posiadali.

nadanie praw miejskich zdynamizowało rozwój cywilizacyjny jastrowia i najbliższej okolicy. zagęściła się sieć dróg łączących jastrowie z pozostałymi częściami powiatu.

prawdopodobnie w tamtych czasach powstała droga łącząca jastrowie z siedzibą starostwa ujsko-pilskiego łubianką. wiodła ona przez lasy dzisiejszych leśnictw hajda i ptusza, przez most na rzece płytnicy i dalej

W zaborze pruskim koniec wieku xviii przyniósł jastrowiu i okolicom zmianę gospodarza. w wyniku i rozbioru, osłabionej politycznie i gospodarczo polski, w

1772 roku całe pojezierze wałeckie zostało włączone do prus.

owi administratorzy nałożyli wysokie podatki na chłopów, mieszczan i szlachtę, ale nie mieli zamiaru tylko łupić ludności. Prusy były w tym czasie doskonale zorganizowanym, nowoczesnym państwem, którego celem była maksymalizacja zysków, dlatego też dochodowe inwestycje były dotowane. Wzmożono w tym czasie wyrąb lasów ze względu na zwiększanie powierzchni upraw rolniczych.

przez leśnictwa smolary

pierwsza linia kolejowa

i wrzosy. droga ta istnieje do

piła

dzisiaj, posiada nie tylko walory

w 1879 roku i istnieje do dzisiaj,

historyczne i turystyczne,

przebiegając przez leśnictwa wądołek,

jest także użytkowana przez

hajda i ptusza.

leśników w ich codziennej pracy. w lesie zachowały się kamienne kierunkowskazy, umieszczone przy najważniejszych skrzyżowaniach.

– jastrowie – szczecinek powstała

XIX wiek był czasem rozwoju leśnictwa jako dyscypliny naukowej. Rozpoczęto wtedy studia dotyczące zagospodarowania i urządzania lasu. Las zaczął być trakto-

wany nie tylko jako źródło dochodów, ale także jako przedmiot niezbędnych do jego istnienia inwestycji. w xix wieku zaczęło się ukazywać jedno z pierwszych w europie czasopism leśnych

„sylwan”.

Leśną teorią i praktyką zajmowali się także leśnicy niemieccy. Właśnie ówczesnym gospodarzom zawdzięczamy wydzielenie obrębów, oddziałów i oznakowanie ich słupkami oddziałowymi, wtedy sporządzono pierwsze plany i mapy gospodarcze. Na przełomie XIX i XX wieku

wzniesiono kilka istniejących do teraz siedzib leśnictw: Prądy, Drzewiec i Budy. Leśna polityka Prus, a później państwa niemieckiego była instrumentem pozwalającym na uzyskiwanie z lasów jak najwyższych dochodów, dzięki czemu spełniła także inne zadanie. Poprzez stworzenie dogodnych warunków dla właścicieli lasów prywatnych częściowo zahamowano ich karczowanie. Kurczenie się powierzchni leśnej postępowało, ale było znacznie mniejsze niż w poprzednich stuleciach. Oprócz

polityki niemieckiej wpływ na to miał również kryzys rolny pod koniec XIX wieku. Była także przyczyna bardziej prozaiczna, uzmysłowiono sobie nieopłacalność prowadzenia gospodarki rolnej na polach po wykarczowanych lasach, ponieważ zajmowały one już tylko najuboższe siedliska. Prusacy, na przełomie XVIII i XIX wieku, tworząc leśną strukturę administracyjną pozostawili lasy rosnące na wschód od ujścia rzeki Samborki do Płytnicy jako lasy miejskie Jastrowia. Lasy położone na zachód i południe od Płytnicy, aż do Piławy, zostały oddane w administrację leśniczemu ze Starej Łubianki (Königliche Lebehnkenschen Forst). Mapa pochodząca z roku 1830 określa już ten obszar jako lasy leśnictwa Sypniewo. W połowie XIX wieku na terenie dzisiejszych Trzebieszek wybudowana została siedziba nadleśnictwa. Tam przeniesiono urząd leśniczego z Sypniewa, nadając mu rangę nadleśnictwa Königliche Forst Schöntal. W tym samym czasie utworzono też nadleśnictwo Płytnica Königliche Forst Plietnitz. Taki stan utrzymał się przez kilkadziesiąt następnych lat.

Powrót do Polski w latach

1934- 1945 rzesza niemiecka

stworzyła na ziemi wałeckiej system

fortyfikacji, nazywanych wałem pomorskim

osłużył on armii niemieckiej jako jedna z baz do ataku na Polskę w 1939 roku. W lutym 1945 roku rozpoczęła się tu długa i krwawa batalia, szczególnie zacięta pod Podgajami, Jastrowiem, Wałczem. 12 lutego

wszystkie miejscowości Pojezierza Wałeckiego zostały wyzwolone oprócz Nadarzyc, które zdobyto po pięciodniowej bitwie w dniu 3 marca 1945 roku. ziemia jastrowska powróciła do polski po

173 latach.

Po zwycięstwie nad Niemcami, większość mieszkańców Jastrowia pochodzenia niemieckiego musiała opuścić swoje domostwa i przenieść się za Odrę. W ich miejsce przybywali nowi osadnicy. Jastrowie i okolice przeżyło po raz kolejny niemal całkowitą wymianę ludności. Oznaczało to konieczność utworzenia od podstaw struktur administracyjnych, także administracji leśnej.

Nadleśnictwo Jastrowie w strukturze Lasów Państwowych nowa władza bardzo szybko, bo już wiosną

1945 roku powołała do życia rejon lasów z siedzibą w wałczu, do którego

przyporządkowano większą część lasów obecnego nadleśnictwa jastrowie.

a podstawie niemieckich materiałów odtworzono mapy nadleśnictw i leśnictw. W skład rejonu wałeckiego weszło wtedy 10 nadleśnictw, nie znajdziemy jednak wśród nich Jastrowia. Lasy wokół Jastrowia uznane zostały, zgodnie z dość długą tradycją, za lasy miejskie i podporządkowano je

Miejskiej Radzie Narodowej. Obejmowały one obszar dzisiejszych leśnictw Jeziora, Ptusza i Hajda. Tradycja posiadania przez miasto lasów komunalnych sięgała XIX wieku. Wtedy to, po 1831 roku w wyniku sporów miasta z Parafią Katolicką odebrano Kościołowi i przekazano miastu lasy leżące na południe od Jastrowia.

Akcja osadnicza w Jastrowiu trwała kilka lat, lecz już w 1945 roku przybyli tu ludzie, którzy w przyszłości mieli współtworzyć Nadleśnictwo Jastrowie. Część osadników przybywała z sąsiadujących powiatów wielkopolskich, część została przesiedlona z Kresów Wschodnich, część stanowili robotnicy przymusowi, którzy pozostali po zakończeniu wojny na tym terenie. Wśród osadników znajdowali się ludzie, którzy współtworzyli nadleśnictwo: Nadleśniczy Lasów Miejskich Robert Kuźmiński, pierwsza kierowniczka administracji Władysława Kotlarek, leśniczowie Wiktor Martenka, Jan Marchwiak, Marian Jędrych, Antoni Szczygieł. nadleśnictwo jastrowie w strukturach lasów państwowych powołano do życia w lutym

1953 roku.

Pierwszym nadleśniczym został wcześniejszy adiunkt z Nadleśnictwa Płytnica Antoni Piotrowski. W biurze wspierali go leśniczy administracyjny Władysława Kotlarek oraz rachmistrz – pan Stryjniak. Powierzony ich pieczy teren obejmował część gruntów Nadleśnictwa Płytnica (obejmujący dawne lasy miejskie oraz ówczesne

W 1957 roku założono szkółkę gospodarczą na Hajdzie, która miała zapewnić materiał sadzeniowy

leśnictwo Ptusza) oraz część lasów Nadleśnictwa Trzebieszki. Wydzielonych zostało 8 leśnictw: Jastrowie, Jeziora, Byszki, Ptusza, Hajda, Brzeźnica, Samborsko i Gaj. Powierzchnia Nadleśnictwa 31.12.1953 r. wynosiła 5619,65 ha. Siedzibę Nadleśnictwa, po kilku tygodniach urzędowania w Nadleśnictwie Płytnica, zorganizowano w budynku na ulicy Kilińszczaków. Na pierwszym piętrze, w trzech pokojach znajdowały się biura. Ich pierwsze wyposażenie było, nawet jak na tamte czasy, bardzo skromne. Pierwszym regałem na dokumenty był blat ustawiony na dwóch drewnianych klockach, podobną konstrukcję miały biurka, jedyna szafa była trochę nadpalona. Pierwszym służbowym pojazdem nadleśniczego był rower, a leśniczowie organizowali sobie środki lokomocji we własnym zakresie. Pomimo tak ciężkich warunków nie brakowało zapału do pracy. jednym z najważniejszych zadań było zalesienie gruntów wyciętych w xviii i xix wieku pod uprawy rolne i pastwiska. nie nadawały się one do uprawy rolniczej, poza tym ich wylesienie powodowało degradację środowiska.

W tamtych latach zalesiono częściowo Wzgórza Jastrowskie, okolice Jeziora Małego, obszar na południowy zachód od dzielnicy przemysłowej Jastrowia oraz ugory położone w okolicach wsi Brzeźnica, w stronę Ciosańca. Z problemem zalesień wiązało się wiele posunięć kolejnego nadleśniczego, którym został w 1955 roku Stanisław Banaś. Jednym z pierwszych kroków było założenie w 1957 roku szkółki gospodarczej na Hajdzie, która miała zapewnić materiał sadzeniowy. Nadleśniczy Banaś zasłynął także jako konstruktor znanego nie tylko w Jastrowiu siewnika. Prototyp siewnika został wykonany przez pracowników warsztatów Zespołu Szkół Zawodowych w Jastrowiu. W 1962 roku na Hajdzie rozpoczął pracę Władysław Gołąb, który całe życie zawodowe poświęcił szkółkom: ich tworzeniu, organizacji, wyposażaniu i wytyczaniu kierunków rozwoju. W czasie, gdy Stanisław Banaś obejmował stanowisko nadleśniczego, Nadleśnictwo zostało bezpośrednim sąsiadem szkoły. Na nową siedzibę adoptowano gmach przy ulicy 1 Maja, przed wojną należący do właściciela fabryki obuwia Schiefelbeina. Po wojnie Nadleśnictwo było jego pierwszym gospodarzem.

Oprócz wygodniejszej siedziby, coraz lepiej prezentował się park maszynowy, nadleśniczy zaczął jeździć służbową bitką zaprzęganą w jednego lub dwa konie (ówcześni leśniczowie do teraz pamiętają woźnicę Stefana Latusa). Pod budynkiem na 1 Maja zaczęła parkować służbowa Warszawa Pickup. W 1958 roku na terenie nadleśnictwa, nad Jeziorem Miejskim, utworzono Leśny Ośrodek Szkoleniowy, w którym aż do 1985 roku prowadzono kursy dla gajowych, dające kwalifikacje do pracy w Lasach Państwowych. Szkolono tam także nadleśniczych, adiunktów, leśniczych i podleśniczych w zakresie mechanicznego pozyskania drewna, a drwale zdobywali uprawnienia do pracy piłami mechanicznymi. W wyniku zalesień i kształtowania granic administracyjnych rosła powierzchnia nadleśnictwa. W 1958 roku Nadleśnictwo Jastrowie przejęło od Nadleśnictwa Okonek komleksy leżące na północ od Jastrowia. Plan urządzania lasu na lata 1961-1970 sporządzono dla 7126,32 ha. nadleśniczy banaś prezentuje siewnik własnej konstrukcji

W połowie lat sześćdziesiątych w dotychczasowej siedzibie Nadleśnictwa urządzono internat dla uczniów spoza Jastrowia.

Nadleśnictwu w zamian zaproponowano budynek znajdujący się na ulicy Roosevelta, w pobliżu tartaku. Większa i wygodniejsza siedziba okazała się wręcz niezbędna już po kilku latach, kiedy w 1973 roku do Nadleśnictwa Jastrowie przyłączono jako nowe obręby części Nadleśnictw Trzebieszki i Płytnica. Powierzchnia nadleśnictwa wynosiła wówczas 24 503 ha. Powiększenie Nadleśnictwa było jednym z ostatnich akordów działalności nadleśniczego Stanisława

Banasia, człowieka który kierował firmą przez prawie 19 lat. Zmarł 17.01.1974 roku i został pochowany na cmentarzu w Jastrowiu. W połowie 1973 roku obowiązki Nadleśniczego powierzono Jarosławowi Baranowskiemu, który po upływie pół roku w marcu 1974, przekazał je Edmundowi Abramowi. Nowy nadleśniczy musiał znaleźć środek zaradczy na największą bolączkę tamtych czasów – niedobór siły roboczej. Z inicjatywy nadleśniczego Abrama utworzono Ochotniczy Hufiec Pracy,

W latach 80-tych, w pobliżu gospodarstwa szkółkarskiego Hajda,założono plantację nasienną

władysław gołąb nadzoruje prace na plantacji nadleśniczy baranowski w szkółce

„hajda”

dla potrzeb którego wykorzystano siedzibę zlikwidowanego Nadleśnictwa Trzebieszki. OHP działał od 1975 roku do 1983 roku, jego komendantem był przez pierwsze cztery lata Włodzimierz Cegielski, a następnie Kazimierz Kuchta. W ciągu ośmiu lat działalności przewinęło się przez hufiec 148 ju-

naków, którzy pracowali przy pozyskaniu drewna przede wszystkim na terenie obrębu Płytnica. W 1977 roku doszło do kolejnej zmiany na najwyższym stanowisku w Nadleśnictwie, objął je Henryk Horzela, który przez trzy lata kontynuował dzieło rozpoczęte przez poprzedników. W tym czasie,

w 1978 roku utworzono Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Pile, do której włączono Nadleśnictwo Jastrowie. W 1980 roku Nadleśniczym został Włodzimierz Raczyński, inicjator rozbudowy zaplecza gospodarczego. Większa firma, zatrudniająca w latach osiemdziesiątych rekordową w swojej historii liczbę pracowników stałych, wymagała większych pomieszczeń magazynowych, warsztatów oraz garaży. Na konieczność zatrudnienia tak dużej liczby pracowników niebagatelny wpływ miał fakt, że lata osiemdziesiąte były okresem usuwania skutków olbrzymiej klęski spowodowanej gradacją brudnicy mniszki. W 1985 roku powstała przy Nadleśnictwie Zasadnicza Szkoła Zawodowa, kształcąca młodzież w specjalności leśniczy – szkółkarz. Wykorzystano w ten sposób bazę szkółek zadrzewieniowo-leśnych do kształcenia młodych kadr. Szkołę ukończyło 90 uczniów, z którymi swoją wiedzą dzielili się między innymi Władysław Gołąb, Adam Bednarz, Stanisława Lech, Wiktor Łopaciński i Zdzisław Michalak. Za rządów nadleśniczego Raczyńskiego stworzona została również baza mieszkaniowa. Wybudowano bloki mieszkalne przy ulicy Słowackiego, Roosevelta oraz osiedle domków jednorodzinnych na Hajdzie.

szkółka hajda władysław gołąb

szkółka hajda janusz dudek kontroluje siew

nadlesniczowie

pierwszym nadleśniczym nadleśnictwa jastrowie został antoni piotrowski

inż. Antoni Piotrowski 01.02.1953 do 30.06.1955 od

stanisław banaś od 01.02.1953 do 30.06.1955

jarosław baranowski od 01.08.1973 do 28.02.1974

edmund abram od 1 5.03.1974 do 30.06.1977

henryk horzela od 01 .07.1977 do 30.06.1980

włodzimierz raczyński od 01.07.1980 do 15.06.1986

janusz adam sterczewski od 01.08.1986 do 31.07.1991

p.o. nadl. bronisław

niemiec od 01.05.1991 do 24.11.1991

tomasz łabudzki od 25.11.1991 do 07.03.2001

tadeusz moszczeński od 21.03.2001 do 13.01.2004

21 Kolejnym nadleśniczym został mianowany Janusz Adam Sterczewski, który w 1986 roku rozpoczął wdrażanie nowoczesnych poglądów na kwestię sprzedaży, manipulacji oraz pozyskania drewna. Był także jednym z pomysłodawców stworzenia Ochotniczej Straży Pożarnej przy Nadleśnictwie Jastrowie, a także kontynuatorem działań zmierzających do wzmocnienia i biologicznego uodpornienia drzewostanów pogradacyjnych. Pod koniec 1991 roku na stanowisko nadleśniczego powołano Tomasza Łabudzkiego. Przeprowadził on firmę przez

kolejne poważne transformacje, w roku 1993 od Jastrowia odłączono obręb Płytnica, który został włączony do nowo utworzonego Nadleśnictwa Płytnica. Lata dziewięćdziesiąte były okresem przemian gospodarczo-ustrojowych w całym kraju. W nadleśnictwie zmieniła się radykalnie struktura zatrudnienia, dokonano prywatyzacji, wielu dotychczasowych stałych pracowników utworzyło funkcjonujące do dzisiaj Zakłady Usług Leśnych. W związku z likwidacją Państwowych Gospodarstw Rolnych, zagospodarowanie znacznej części ich areału spadło na barki leśników

z Jastrowia. W latach dziewięćdziesiątych dokonano zalesienia ponad 1000 hektarów gruntów porolnych, zwracając w ten sposób to, co ludzie wydarli puszczy w XVIII i XIX wieku. W listopadzie 1991 roku nadleśnictwo wzbogaciło swoją powierzchnię o obszar 147 ha zwróconych przez Ministerstwo Obrony Narodowej. Był to teren, który przez 23 lata był pod zarządem armii radzieckiej i zniknął na ten okres z map topograficznych i przewodników turystycznych. Strategiczne znaczenie tego miejsca nie jest do teraz dokładnie poznane, ujawnione

w 2007 roku dokumenty dowodzą, że na terenie jednostki Brzeźnica-Kolonia znajdowała się broń atomowa. Od marca 2001 roku funkcję nadleśniczego pełnił Tadeusz Moszczeński. W tym czasie w nadleśnictwie przygotowano nowy podział nadleśnictwa. Z istniejących wówczas 17 leśnictw, utworzono od 1 stycznia 2004 r. 11 leśnictw, które funkcjonują do dzisiaj: Jeziora, Wądołek, Brzeźnica, Hajda i Ptusza w obrębie Jastrowie oraz Sypniewo, Zacisze, Drzewiec, Budy, Prądy i Szwecja w obrębie Trzebieszki.

Od stycznia 2004 roku Nadleśnictwem Jastrowie kieruje nadleśniczy Krzysztof Kanecki. W tym okresie rozwinięto i zmodernizowano sieć dróg leśnych, wykorzystując środki Lasów Państwowych i zewnętrzne w ramach działania „Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych” PROW 2007-2013. Sprzedane zostały mieszkania pracownikom, którzy utracili prawo do bezpłatnych mieszkań

krzysztof kanecki od 14.01.2004

służbowych, wyremontowano leśniczówki i siedzibę nadleśnictwa. Kontynuuje się przebudowę drzewostanów iglastych, rosnących na żyznych siedliskach w drzewostany liściaste lub mieszane. Zastosowanie rębni złożonych, podsadzeń i cięć przekształceniowych przynosi już pierwsze efekty. W trosce o prawidłową gospodarkę wodną na terenie całego nadleśnictwa wdrożono kompleksowy program małej retencji. Powiększono powierzchnię obszarów objętych ochroną prawną poprzez utworzenie rezerwatu Wielkopolska Dolina Rurzycy. W roku 2005 zlikwidowano Ochotniczą Straż Pożarną przy Nadleśnictwie Jastrowie. Unowocześnieniu poddano system obserwacji przeciwpożarowej. Od roku 2014, po zatwierdzeniu nowych planów urządzenia lasu funkcjonujące dotychczas dwa obręby Jastrowie i Trzebieszki zostaną scalone w jeden obręb leśny. Pomniejszych przekształceń było na przestrzeni lat wiele więcej, zmieniał się kształt granic Nadleśnictwa i poszczególnych leśnictw, zmieniała się ich wielkość i charakter. Lesistość nadleśnictwa wzrosła z 40% w 1953 roku do niemal 64%. W ciągu 60 lat istnienia jednostką kierowało 10 nadleśniczych. Pracowników biura, leśniczych, pracowników stałych i sezonowych

trudno dzisiaj zliczyć. Ludzie przychodzili i odchodzili, a każdy zostawiał tu mniejszą lub większą cząstkę siebie. Duży wpływ na gospodarkę leśną miał Bronisław Niemiec, który przez 23 lata, od 1979 do 2002 roku, pełnił funkcję zastępcy nadleśniczego. Wraz z rozwojem nauki i postępem technicznym zmieniał się wizerunek leśnika przemierzającego leśne ścieżki wokół Jastrowia. W raportówkach leśniczych zamiast brulionów odbiorczych pojawiły się rejestratory, w biurach zamiast liczydeł komputery, blat ustawiony na pieńkach zastąpiono funkcjonalnymi meblami, każdy pracownik dzierży w dłoni nieodłączny telefon komórkowy. Oprócz realizacji zadań określanych w planie urządzania lasu leśnicy z Jastrowia zmagają się dzisiaj z coraz to nowymi wyzwaniami: certyfikacją gospodarki leśnej, budową sieci dróg pożarowo-wywozowych, małą retencją, kompleksową inwentaryzacją przyrodniczo-leśną, a także edukacją ekologiczną społeczeństwa. Nie zmienia się jednak zasadniczy cel i charakter pracy nadleśnictwa, jakim jest wykorzystywanie dóbr natury tak, by zachować ich trwałość i przekazywać jako dziedzictwo kolejnym pokoleniom.

najważniejsze wydarzenia

• luty 1953 •

powstanie

nadleśnictwa jastrowie

• 1957 •

powstanie szkółki

leśnej hajda

• 1958 •

powiększenie

powierzchni nadleśnictwa o grunty porolne do

zalesień oraz lasy przejęte z nadleśnictwa okonek

• 1958 •

powstanie leśnego

ośrodka szkoleniowego

• 1973 •

przyłączenie nowych

obrębów leśnych z części

nadleśnictw trzbieszki i płytnica

• 1987 •

powstanie

zakładowej ochotniczej straży pożarnej przy nadleśnictwie jastrowie

przejęcie „bunkrów” • dawnej radzieckiej bazy

• 1991 •

rakietowej

• 1993 •

zmniejszenie

powierzchni nadleśnictwa

odłączenie obrębu płytnica

• 2004 •

reorganizacja

- podział 11 leśnictw

nadleśnictwa na

leśniczówka wądołek początek lat sześćdziesiątych

Lasy, rzeki, jeziora W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajdujĄ się: miasto

nadleśnictwo jastrowie - dzisaj

• jastrowie oraz wioski: • brzeźnica • brzeźnica kolonia • budy • nadarzyce • ptusza • samborsko • sypniewko • sypniewo • szwecja

Nadleśnictwa sąsiadujące

• lipka • okonek • płytnica • wałcz • złotów • czarnobór • borne sulinowo

Obszar Nadleśnictwa to głównie dwa duże kompleksy leśne, leżące między rzeką Piławą a Gwdą, które zajmują 98 % jego powierzchni leśnej. Pozostałe 2% powierzchni stanowią lasy silnie rozdrobnione. Teren Nadleśnictwa obejmuje swym zasięgiem fragmenty Równiny Wałeckiej, Pojezierza Szczecineckiego i Doliny Gwdy. Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej nadleśnictwo leży w III Krainie Wielkopolsko-Pomorskiej, 2 dzielnicy Pojezierza Krajeńskiego, mezoregionach Równiny Wałeckiej i Wysoczyzny Krajeńskiej. Rzeźba terenu ukształtowana przez zlodowacenie bałtyckie ma w przeważającej części charakter równinny. Wyjątkiem jest północna część Nadleśnictwa, której rzeźbę urozmaicają wzniesienia morenowe. Najniżej położonym obszarem jest jezioro Trzebieszki (83,2 m n.p.m.), najwyżej położone wzniesienie znajduje się na terenie leśnictwa Zacisze i ma wysokość 169,6 m n.p.m. W układzie siedliskowych typów lasu dominują siedliska boru mieszanego świeżego (51,7%) i bóru świeżego (22,5%).

teren nadleśnictwa

NADLEŚNICTWO JASTROWIE - DZISIAJ

18,2

Istotnym elementem krajobrazu, są przecinające równinne tereny rzeki i liczne jeziora rynnowe

tys. ha

powierzchnia gminy:

• jastrowie • okonek • tarnówka • wałcz województwa:

• wielkopolskie - 99,9% powierzchni • zachodniopomorskie - 0,01%

26%

29%

46%

63%

Obszar Nadleśnictwa Jastrowie to przede wszystkim lasy. Lesistość terenu wynosi ponad 63% i jest znacznie wyższa niż przeciętna lesistość Polski (29%), województwa wielkopolskiego (26%), a także powiatu złotowskiego (46%).

Głównym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, zajmująca ponad 90% powierzchni gruntów leśnych. Do ważniejszych gatunków zaliczyć należy także dąb, którego udział wynosi 3%, brzozę, olszę, świerk, buk i modrzew.

Drugim istotnym elementem tutejszego krajobrazu, ukształtowanym w wyniku działania lodowców, są przecinające równinne tereny rzeki i liczne jeziora rynnowe. Ich przyrodnicze i turystyczne walory doceniane są od wielu lat.

Za najcenniejszą przyrodniczo uważa się rzekę Rurzycę, u której źródlisk już w latach trzydziestych XX wieku utworzono rezerwat przyrody „Teufelsprung” – obecnie „Diabli Skok”. Największą rzeką tego obszaru jest Gwda, stanowiąca

wschodnią granicę nadleśnictwa. Do niej uchodzą Piława, Rurzyca, Płytnica wraz Samborką oraz Młynówka wraz z Oską.

W ramach odnowienia lasu w Nadleśnictwie Jastrowie sadzi się co roku ponad milion młodych drzewek na powierzchni przekraczającej 170 ha

Gospodarka leśna gospodarka nadleśnictwa oparta jest o

10-letnie plany

urządzania lasu zatwierdzane przez ministra środowiska

N 26

a obecny okres gospodarczy 20042013 przyjęto etat użytkowania wynoszący 697,7 tysiąca m3. Zapewnia to ciągłość użytkowania w przyszłych okresach gospodarczych. Obliczony roczny przyrost masy drewna wynosi około 106 tysięcy m3, każdego roku pozyskuje się około 70 tys. m3. Rocznie wycina się tylko 65% odkładanego surowca co oznacza to, że zapas drewna rośnie. użytkować las

sów i zachowanie ich walorów przyrodniczych. W użytkowaniu rębnym stosuje się cięcia spełniające wymogi ekologiczne. Już na etapie planowaniaa uwzględniane są walory i wymagania poszczególnych siedlisk. Dopasowuje się do nich właściwe technologie prac, planuje pozostawianie kęp drzewostanu przy stanowiskach roślin chronionych i rzadkich, pozostawia się elementy wzbogacające bioróżnorodność i urozmaicające krajobraz obszaru: drzewa dziuplaste i rozkładające się drewno martwe.

to nie znaczy niszczyć

Gospodarka uwzględniająca prawa rządzące ekosystemem leśnym jest jedną z najważniejszych form czynnej ochrony przyrody. Pozwala na efektywne korzystanie z zasobów la-

sadzimy więcej niż milion drzew rocznie

Odnowienie lasu to posadzenie lub obsianie nowego drzewostanu na miejscu ustępującego. Może to nastąpić

Roczny przyrost masy drewna wynosi około 106 tysięcy m3, każdego roku pozyskuje się około 70 tys. m3.

Rocznie wycina się tylko 65% odkładanego surowca co oznacza to, że zapas drewna rośnie.

w sposób naturalny lub sztuczny. W ramach odnowienia lasu w Nadleśnictwie Jastrowie sadzi się co roku ponad milion młodych drzewek na powierzchni przekraczającej 170 ha. Około 110 ha to odnowienia powierzchni otwartych: zrębów, luk, halizn, pozostała część to prace pod okapem drzewostanu.

1,3 0,9 0,8

1,7 3,5

udział procentowy typów siedliskowych lasu

17,6

51,8

aktualnie dużą wagę przywiązuje się do odnowień naturalnych, które w ostatnich

22,4

latach mają coraz wyższy udział w odnawianej powierzchni.

przy sadzeniu liczy się nie tylko ilość – równie ważna jest jakość

Dla jej zapewnienia jakości młode drzewka muszą mieć odpowiednie pochodzenie, właściwy sposób zbioru, wysiewu i późniejszej pielęgnacji. Pochodzenie sadzonkom nadleśnictwa zapewnia baza nasienna, którą stanowią:

plantacje nasienne lipy drobnolistnej i brzozy brodawkowatej,

1,7 1,7 3

udział procentowy gatunków panujących w układzie powierzchniowym

0,5 1,1

BMśw 51,8% Bśw

22,4%

LMśw

17,6%

Lśw

3,5%

LMw

1,7%

1,3%

0,9%

inne

0,8%

sadzoniowego pochodzi

So 90,8%

z gospodarstwa

wyłączone drzewostany nasienne

szkółkarskiego hajda, które

Brz

1,7%

1,1%

gospodarcze drzewostany nasienne:

sprzedaż detaliczną sadzonek

sosny pospolitej (412 ha), buka zwyczajnego (23 ha), dębu szypułkowego (29 ha).

leśnych oraz drzew i krzewów ozdobnych..

1,1

większość materiału

nadleśnictwa i prowadzi

90,8

nasienne sosny pospolitej i modrzewia europejskiego

zaopatruje także sąsiednie

0,1

plantacyjne uprawy

sosny pospolitej – 12 ha

Św

1,1%

0,5%

0,1%

struktura wiekowa drzewostanów

15,6% 14,6% 27,6% 16,2% 14,7% 11,2% do 20 lat

21 - 40 lat

41 - 60 lat

61 - 80 lat

81 - 100 lat

Powyżej 100 lat

Pielęgnacja i ochrona nowe pokolenie lasu wymaga pielęgnacji i ochrony.

W 30

początkowej fazie wzrostu młodym drzewkom zapewnia się odpowiednią ilość światła i wody poprzez ograniczanie wzrostu chwastów i spulchnianie wierzchniej warstwy gleby. W kolejnych zabiegach reguluje się skład gatunkowy i zapewnia jakość przyszłego drzewostanu.

przypłaszczek granatek.tif

Ich działalność szczególnie mocno odczuwalna była w latach 1978-1982, a także na przełomie stuleci (19982003), kiedy konieczne było wykonanie kilku wielkopowierzchniowych zabiegów ratowniczych. Obecnie w celu utrzymania właściwego stanu sanitarnego i zdrowotnego lasów, nadleśnictwo corocznie zbiera materiały do prognozowania zagrożenia i ewentualnego ograniczania liczebności wymienionych szkodników.

borecznik szkodnik pierwotny sosny znaczenie dla drzewostanów jastrowskich mają przypłaszczek granatek oraz smoliki i cetyńce.

Wśród szkodników wtórnych największe

1. pułapka feromonowa - element

Konieczna jest także ochrona przed czynnikami zewnętrznymi: zwierzętami leśnymi, owadami a także szkodliwymi grzybami.

prognozowania zagrożenia lasu przez szkodniki owadzie

największe szkody wyrządzają foliofagi

–

fot. k. dietrich

owady uszkadzające aparat asymilacyjny drzew. najgroźniejsze wśród nich na

2. smolik

terenie nadleśnictwa jastrowie są

sosnowiec

brudnica mniszka, strzygonia choinówka i barczatka sosnówka.

3. przypłaszczek granatek barczatka sosnówka

bezpieczeństwo poŻarowe

Edukacja przyrodniczo-leśna i turystyka

specyficznym działem ochrony lasu jest czuwanie

jednym ze sposobów realizacji

nad bezpieczeństwem pożarowym. istniejący

zadań ochrony przyrody

w lasach państwowych system obserwacji

jest edukacja ekologiczna

społeczeństwa, polegająca

pozwala na bardzo wczesne wykrywanie pożarów i przyczynia się do gaszenia ich już w zarodku.

na upowszechnianiu wiedzy na temat lasu i gospodarki leśnej oraz roli ekosystemów leśnych w środowisku człowieka

a terenie Nadleśnictwa Jastrowie, które ze względu na swoje położenie zostało zaliczone do najwyższej strefy zagrożenia pożarowego, centralnym punktem ochrony przeciwpożarowej jest, zmodernizowana dzięki dotacji NFOŚiGW w 2010 roku, wieża obserwacyjna wyposażona w najwyższej jakości kamerę telewizyjną, umożliwiającą obserwację terenów

w promieniu 20 km. Oprócz wieży w nadleśnictwie systematycznie rozbudowywana i modernizowana jest sieć specjalnych dróg pożarowych umożliwiających szybką interwencję samochodów gaśniczych, 13 punktów zaopatrzenia wodnego, sieć łączności radiotelefonicznej i stały dyżur pożarowy w okresie największej palności (od połowy marca do końca września).

ramach takiej działalności utworzono przy siedzibie Nadleśnictwa Jastrowie leśną salę edukacyjną i mini-arboretum, a na terenie szkółki gospodarczej Hajda wydzielono kącik edukacyjny. W pobliżu miasta funkcjonuje ścieżka dydaktyczno-rowerowa „Wokół Jastrowskich Jezior”, licząca 18 km, wyposażona w wiatę z grilem i miejscem na ognisko, punkt widokowy, dwie wiatki wypoczynkowe i tablice edukacyjne. Wyznaczono także ścieżkę rowerową prowadzącą z Jastrowia do rezerwatu „Diabli Skok”. Poprowadzono ją w pobliżu szkółki Hajda, pomników przyrody oraz terenów objętych programem małej retencji. Najmłodszą ze ścieżek rowerowych jest trasa „Sosno-

wa Góra”, utworzona wspólnie z Urzędem Gminy i Miasta Jastrowie, prowadząca do najwyższego wzniesienia (169 m n.p.m.) w okolicach miasta. Imprezą edukacyjną gromadzącą największą ilość uczestników jest odbywający się corocznie w pierwszą sobotę września Leśny Rajd Rowerowy. Rajd organizowany jest od 2003 roku przez pięć nadleśnictw położonych w powiecie złotowskim. Uczestnicy mogą wybrać jedną z pięciu tras przygotowanych przez nadleśnictwa Jastrowie, Lipka, Okonek, Zdrojowa Góra i Złotów. Przeciętna trasa liczy około 40-50 km. Gospodarzem finału rajdu jest co roku inne nadleśnictwo. uczestnicy euro eco meeting rezerwat diabli skok

Dla turystów odwiedzających lasy położone wzdłuż głównych szlaków komunikacyjnych przygotowano wygodne miejsca postoju pojazdów. Najnowsze z nich położone jest przy drodze wojewódzkiej Jastrowie – Złotów, przy zabytkowym moście na Gwdzie. Ponieważ wędrówki piesze i spacery to ulubiona forma spędzania czasu w lesie, Nadleśnictwo Jastrowie dba by każde z miejsc przeznaczonych do edukacji i wypoczynku było estetyczne i czyste. Zawsze wyposażone jest w kosze na śmieci, które umożliwiają turystom pozbycie się odpadków w sposób kulturalny i przyjazny dla krajobrazu.

Ochrona przyrody największe walory przyrodnicze obszarów nadleśnictwa związane są z ciekami wodnymi. tam też

istnieje najwięcej obszarowych form ochrony przyrody.

zeką, która niemal w całym swoim biegu objęta została ochroną obszarową jest Rurzyca. U jej źródeł istnieje jeden z najstarszych i najciekawszych rezerwatów Wielkopolski „Diabli Skok”, zajmujący powierzchnię 20,98 ha. Powołano go w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego z drzewami pomnikowymi, porastającego zbocza stromego jaru z licznymi źródłami wokół których wykształciły się charakterystyczne zespoły roślinne.

listera jajowata

„Diabli Skok” łączy się z najmłodszym i największym rezerwatem znajdującym się na terenie administrowanym przez Nadleśnictwo Jastrowie – „Wielkopolską Doliną Rurzycy”. Jest to rezerwat krajobrazowy ustanowiony w 2008 roku na powierzchni ponad 900 hektarów. Na terenie Nadleśnictwa Jastrowie znajduje się 309 hektarów i trzy jeziora: Krąpsko Małe, Krąpsko Duże i Trzebieszki. „Wielkopolska Dolina Rurzycy” obejmuje ciąg jezior rynnowych wraz z okolicznymi lasami, torfowiskami i bagnami. Na terenie rezerwatu stwierdzono ponad 150 gatunków mchów, 47 gatunków wątrobowców i niemal 500 gatunków roślin nasiennych, między innymi kilka gatunków storczyków objętych ścisłą ochroną gatunkową. Od południa obszar graniczy z rezerwatem „Smolary”, a od zachodu z utworzonym w 2005 roku po stronie województwa zachodniopomorskiego rezerwatem „Dolina Rurzycy”. W 2009 roku w uznaniu dla wkładu w utworzenie rezerwatu Klub Przyrodników wyróżnił Nadleśnictwo Jastrowie „Orlim Piórem” prestiżowym wyróżnieniem przyznawanym organizacjom i instytucjom działającym dla poprawy stanu ochrony przyrody w Polsce.

Rezerwat Diabli Skok powołano w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego z drzewami pomnikowymi, porastającego zbocza stromego jaru

kukułka szerokolistna rezerwat kozie brody

W „Wielkopolskiej Dolinie Rurzycy” od 2012 roku udostępniono szlaki turystyczne kajakowe i piesze prowadzące przez najbardziej atrakcyjne widokowo zakątki rezerwatu. W 2006 roku Agencja Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa przekazała Nadleśnictwu Jastrowie „Kozie Brody” rezerwat torfowiskowy, utworzony w 1965 roku na powierzchni 0,72 ha. Jeszcze na początku lat dziewięćdziesiątych odnotowywano tu występowanie kilku gatunków szczególnie zagrożonych, w tym brzozy niskiej i skalnicy torfowiskowej. Obecnie powszechnie

diabli skok rezerwat

występują tu storczyki z rodzaju kukułka Dactylorhiza, a także listera jajowata Listera ovata i kruszczyk błotny Epipactis palustris.

Walory przyrodnicze terenu nadleśnictwa znalazły odzwierciedlenie w trakcie tworzenia obszarów do europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000. Utworzono tu obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) „Puszcza nad Gwdą” PLB 300012, obejmujący obszar ponad 12,6 tysiąca hektarów oraz specjalny obszar ochrony siedlisk (SOO) „Dolina Rurzycy” PLH 300017 pokrywający się z istniejącymi nad Rurzycą rezerwatami. Miłośnicy przyrody znajdą na terenie Nadleśnictwa Jastrowie pomniki przyrody – świadectwa biegnącego czasu oraz przemian zachodzących w naturze. Najokazalszym wśród nich jest dąb szypułkowy „Hubert”, którego wiek ocenia się na około 600 lat, a obwód pnia wynosi 630 cm. Obecnie jest to drzewo martwe. Pozostałe drzewa pomnikowe to 2 buki zwyczajne, sosna zwyczajna „Gruba Kaśka” na terenie nadleśnictwa i 10 pomników przyrody na gruntach innej własności. Najmłodszym z pomników jest lipa drobnolistna „Maryla” uznana w 2009 roku

dzięki wspólnym staraniom uczniów i nauczycieli Gimnazjum Publicznego w Jastrowiu oraz leśników. Proces zaliczenia lipy do drzew pomnikowych był fragmentem pracy, która została uhonorowana pierwszą nagrodą w ramach konkursu edukacyjnego „Na tropach przyrody” organizowanego przez Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych w Pile. Ponad połowa powierzchni nadleśnictwa – 12,8 tys. ha jest położona w obszarze chronionego krajobrazu „Pojezierze Wałeckie i Dolina Gwdy”. Został on uznany ze względu na niewielki stopień zniekształcenia środowiska przyrodniczego i walory krajobrazowe. W Nadleśnictwie Jastrowie wyodrębniono 8 użytków ekologicznych o powierzchni

rudzik

podział na kAtegorie lasów

Rezerwaty

Lasy ochronne

26%

sikora modra

Lasy gospodarcze

72%

Jastrowskie lasy są miejscem gniazdowania wielu ptaków, znajdują się tu żerowiska orła bielika, pojawia się włochatka, orlik krzykliwy, puchacz, odnotowano występowanie bociana czarnego. Wśród ptaków wodnych i błotnych ornitolodzy wypatrzą bąka, gągoła, cyraneczkę, derkacza czy samotnika, wokół rzek o górskim charakterze można spotkać pliszkę górską i zimorodka.

255 ha: Kozie Bagno, Mokradła Brzeźnickie, Nad Jeziorem Busino, Uroczyska nad Gwdą, W Dolinie Oski, W Dolinie Piławy, W Dolinie Płytnicy i W Dolinie Samborki. Najciekawszym pod względem przyrodniczym jest użytek ekologiczny „Kozie Bagno”, w granicach którego stwierdzono występowanie torfowisk wysokiego i przejściowego z charakterystycznymi dla nich roślinami – chronionymi rosiczkami, bagnem zwyczajnym, bobrkiem trójlistkowym, a także rzadkim storczykiem – lipiennikiem Loesela. Pozostałe użytki ekologiczne związane są z ciekami wodnymi lub niewielkimi zbiornikami wodnymi, najczęściej obejmują ekstensywnie użytkowane ekosystemy łąkowe.

gągoły

rosiczka okrągłolistna w dolinie rurzycy

kruszczyk błotny

Mała retencja – czynna ochrona przyrody w ramach aktywnej ochrony przyrody nadleśnictwo jastrowie prowadzi działania z zakresu małej retencji. historia tych

działań sięga lat osiemdziesiątych, kiedy na rzece płytnicy, pomiędzy miejscowościami

sypniewo i budy, wykorzystując naturalne obniżenie terenu utworzono zbiornik wodny

olejne działania związane z małą retencją podjęto w 2004 roku, kiedy we współpracy z pozarządową organizacją ekologiczną Klub Przyrodników rozpoczęto waloryzację przyrodniczą mokradeł. Następnie w latach 2005-2010 prowadzono prace, których efektem jest powstanie kilkudziesięciu urządzeń: zastawek, przepustów, brodów, stopni kamiennych czy ostróg, retencjonujących wodę. Na terenie leśnictw Hajda i Wądołek podjęto także próbę renaturyzacji torfowisk poprzez zebranie wierzchnich warstw gleby i wykonanie niecek torfowiskotwórczych. Prace te w dużej części sfinansowane zostały przez Fundację EkoFundusz. Na lata 2011-2013 zaplanowano kolejny etap prac, związanych z uzupełnieniem istniejących obiektów małej retencji w ramach projektu „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych” finansowanego z europejskiego funduszu spójności Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. mała retencja leśnictwo hajda

Szkółka Hajda ważnym punktem na mapie nadleśnictwa jest utworzone w

1957 roku gospodarstwo

szkółkarskie hajda zapewniające materiał sadzeniowy do odnowień i zalesień.

est to jeden z większych w kraju obiektów produkujących sadzonki drzew i krzewów zadrzewieniowych i ozdobnych. W 1985 roku zakupiono materiał wyjściowy w Instytucie Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku i założono mateczniki, które stworzyły bazę do produkcji poszukiwanych sadzonek drzew i krzewów ozdobnych.

Obecnie szkółka oferuje już ponad dwieście odmian roślin ozdobnych, wielolatek drzew, krzewów biocenotycznych, żywopłotowych.

gospodarstwo hajda sosna

dbaj o to by las nie spłonął ogniska rozpalaj tylko w miejscach do tego wyznaczonych w odległości nie mniejszej niż

100 metrów

od zalesionego terenu.

szanujmy leśną ciszę pamiętaj, że las to miejsce,

poruszaj się po lesie pieszo lub rowerem

w którym żyją dzikie zwierzęta.

hałasując i krzycząc

- płoszysz je.

tylko po terenach leśnych nie objętych zakazem.

•

nie wchodź

na tereny oznakowane tablicami zakaz wstępu.

• pamiętaj, że

wszystkie uprawy leśne i młodniki

4 metrów wysokości są objęte zakazem wstępu. • poruszaj do

wrzucaj odpadki do przeznaczonych do tego pojemników. nie rozlewaj olejów, benzyny, smarów,

chemikaliów, które w trwały sposób zatruwają glebę.

nie zaśmiecaj lasu

się po lesie samochodem tylko drogami publicznymi i specjalnie oznakowanymi drogami leśnymi.

• samochód na postój pozostawiaj tylko w specjalnie wyznaczonych do tego miejscach.

• pamiętaj,

że wszystkie drogi leśne nie oznakowane drogowskazami są

zamknięte dla ruchu motorowego.

las to wspólnota roślin i zwierząt, miejsce pracy i wypoczynku wielu ludzi, źródło naturalnego, odnawialnego surowca jakim jest drewno, ale przede wszystkim to skomplikowany ekosystem, od którego zależy funkcjonowanie wielu elementów biosfery. nasze zdrowie i jakość naszego bytu są w dużej części uzależnione od lasu – niepowtarzalnego arcydzieła natury. pamiętajmy, że każdy z nas może przyczynić się do zachowania lasu we właściwym stanie, przestrzegając podstawowych zasad.

F 42

orests in Poland cover approximately 9 million hectares that is 29% of the country’s surface. Forests managed by the State Forests cover about 7 million hectares. State Forests is an economic organization, without legal personality that manages the forests of the National Treasury. One of the 431 units is the Jastrowie Superintendence, established in 1953. It is mainly made out of coniferous forests of pine, with an increasing share of beech and oak. The state of these forests, and their management have made it possible to recognize about 2/3 of the surface as naturally valuable and have been included into the Natura 2000 area. The moving glacier had a significant impact on the shape of the moraines in the northern part of the superintendence and the creation of the Rurzyca Valley, in which waters from five lakes are not powered by any one river but by many underground wellsprings. The Rurzyca Valley is protected in its entirety by reserves. Near Jastrowie there are a few picturesque lakes, and the Duze Lake is 45 meters deep. They are surrounded by bicycle-walking paths made by the Superintendence, with informational-viewing points. A long management of the forests based on the

balanced development with special protection of naturally valuable places helps to protect the environment and to use its potential to satisfy the needs of the society. It provides the human friendly material which is wood with valuable endurance, insulation and energy values. Protection of esthetic and emotional experiences is not without meaning. The Jastrowie Superintendence has had the Hajda forestry school for over 50 years now. Here is where the youngest generations of the forests are grown, coming from the best seeds, together with seedlings for home trees and plantings. The rangers function here and now, they are subjected to the rigor of the market, and

at the same time they take care of the forest from the seedlings, through the vision of what the forest should look like in 100 years, so for the fourth generation of people. This perspective is not understandable for many especially in times, when items are more and more durable and their service life shorter and shorter. The profit gained from an average hectare of forest is very small. The good situation of the current forestry comes from rational management of forest resources in Poland over many decades, since 1924 by one economic unit the State Forests. One could say-the human and natural resources seen together create an important whole and are the marker of the future.

ie Wälder nehmen in Polen ca. 9 Mill ha, d. h. 29% der Landesfläche ein. Die durch das Unternehmen „Staatliche Forste” verwalteten Wälder stellen ca. 7 Mill. ha Fläche dar. Die Firma „Staatliche Forste” ist eine wirtschaftliche Organisation ohne Rechtspersönlichkeit, welche die Fiskuswälder verwaltet. Eine der 431 Einheiten dieser Organisation ist die Oberförsterei Jastrowie, gegründet 1953. Vor allem haben wir in den Oberförstereigrenzen mit Kiefernwäldern mit einem immer größeren Anteil von Buchen und Eichen zu tun. Zustand dieser Wälder, hier entwickelte Forstwirtschaft trugen dazu bei, dass 2/3 der Waldfläche als besonders wertvoll im naturwissenschaftlichen Sinne anerkannt und dem Gebiet Natur 2000 angerechnet worden sind. Der sich in den alten Zeiten verschiebende Gletscher hatte einen wichtigen Einfluss auf Gestaltung von Moränen im nördlichen Oberförstereiteil und auf Entstehen des Tales des Flusses Rurzyca. Sein Gewässer wird in fünf Seen von keinem anderen Fluss, sondern von vielen unterirdischen Quellen gespeist. Das Tal des Flusses Rurzyca wird heute im Rahmen einiger Naturschutzgebiete geschützt.

Neben der Stadt Jastrowie gibt es einige malerische Seen und der Duże-See weist die Tiefe bis 45 m auf. Rings um die Seen befinden sich Fuß- und Fahrradstrecken mit Informations- und Aussichtspunkten, gebaut durch die Oberförsterei Jastrowie. Die mehrjährige Forstwirtschaft, basiert auf einer ausgeglichen Entwicklung mit Sonderschutz für besonders wertvolle Naturobjekte, ermöglicht Naturschutz und Naturpotentialausnutzung zum Decken von gesellschaftlichen Bedürfnissen. Die Wälder liefern nämlich menschenfreundliche Holzrohstoffe von wertvollen Eigenschaften im Bereich der Festigkeit, Isolation und der Energie. Nicht ohne Bedeutung ist hier auch die Deckung von ästhetischen und emotionellen Erlebnissen der Menschen seitens der Wälder überhaupt. ln der Oberförsterei Jastrowie entwickelt seit über 50 Jahren ihre Tätigkeit die „Hajda”-Waldschule. Hier werden die jüngsten Waldgenerationen gebaut, welche aus dem besten Saatmaterial stammen. Gleichzeitig wachsen in der Schule auch Setzlinge für Baumpflanzungen und Bepflanzungen für Haushalte. Die Förster entwickeln ihre Tätigkeit realistisch in Bezug auf den heutigen Tag

und auf die einschlägigen Waldflächen, sie werden den aktuellen Marktbedingungen unterzogen, gleichzeitig pflegen sie die Wälder von der Bepflanzungsphase bis Pflegemaßnahmen mit Einstellung, gerichtet an Bedürfnisse, welche erst in 100 Jahren, d. h. bei der 4. Generation der Menschen, ab heute gerechnet, auftauchen. Diese lange Handlungsperspektive ist für viele Leute unverständlich, insbesondere in der Zeit, wenn Haltbarkeit von Gegenständen immer länger ist und ihre Nutzungsdauer immer kürzer wird. Der Gewinn, erreicht auf einer durchschnittlichen 1 ha-Fläche des Waldes, ist sehr klein. Die gute Lange der heutigen Fortwirtschaft resultiert in Polen aus rationellem Waldvorratsmanagement über viele Jahrzehnte, d. h. seit 1924 und zwar seitens dieser immer derselben Wirtschaftseinheit „Staatliche Forste”. Man könnte an der Stelle auch sagen: die menschlichen und Naturvorräte, die als Ganzes betrachtet werden, bilden auch selbst ein wichtiges Ganze und bestimmen unsere Zukunft.

WARSZAWA

nadleśnictwo jastrowie ul. Roosevelta 8 64-915 Jastrowie tel. 67 266 23 61 fax 67 266 33 96 e-mail:jastrowie@pila.lasy.gov.pl

dane kontaktowe - leśnictwa: leśnictwo

tel. kom.

jeziora

606 950 385 606 948 334 606 946 813 606 958 264 606 967 262 606 947 653

wądołek brzeźnica hajda ptusza sypniewo

zacisze drzewiec budy prądy szwecja szkółka leśna

668 815 542 606 947 857 606 943 164 606 952 915 606 947 839 606 947 284

szkółka zadrzewieniowa

606 954 457 straż leśna

608 579 168, 606 963 515