Kulturalne oblicza Islandii by Krytyka Polityczna

Wsparcia udzielili Islandia, Liechtenstein oraz Norwegia ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

patronat honorowy: Honorowy Konsul Islandii

Festiwal „Kulturalne oblicza Islandii” przedstawia dorobek kultury islandzkiej, zarówno tej znanej, tworzonej przez docenianych na całym świecie twórców, jak i młodej, często inspirowanej i rozwijającej się na bazie wydarzeń ostatnich dwóch lat – kryzysu finansowego i protestów społecznych. Organizatorzy festiwalu starają się przybliżyć prace i nurty mniej dostępne na co dzień poza Islandią, niepokazywane na festiwalach, wielkich wystawach, odległe polskiemu odbiorcy, a jednocześnie poruszające wiele wątków bliskich codziennemu życiu również w tej części Europy. Program obejmuje prezentacje sztuk wizualnych, pokazy filmowe, debaty o literaturze i spotkania autorskie, koncerty, pokazy fotografii, a także wiele dodatkowych atrakcji.

PROGR AM FESTIWALU 19 LISTOPADA 2010, PIĄTEK 18.30 PREMIERA KSIĄŻKI

reż. MARTEIN ST. THÓRSSON

KOBIETY STEINERA BRAGI goście: Steinar Bragi, Eiríkur Örn Norðdahl, Kinga Dunin prowadzenie: Igor Stokfiszewski (KP)

goście: Marteinn Thórsson (reżyser)

17.00–22.00 INSTALACJA

ZORZA POLARNA realizacja: Katarzyna Górna 22.00 DJ SET: FROM ICELAND WITH LOVE NITE

BERGLIND AGUSTSDÓTTIR [live act] DJ THOR [deep house, progressive, 80s] 22.00 POKAZ FILMU

ROK W Rejkiawiku + NOC VIDEO-ART

20 LISTOPADA 2010, SOBOTA 12.00 SAGI DLA DZIECI opowiada Marzena Michałek 15.00 POKAZ FILMU

NOI ALBINOI, reż. Dagur Kári 17.00 POKAZ MULTIMEDIALNY

ELÍN HANSDÓTTIR + TRANSMISJA ROZMOW Y Z ART YSTK Ą 18.00 WERNISAŻ WYSTAWY SPOTKANIE Z MŁODYMI ARTYSTKAMI ISLANDZKIMI

Una Björk Sigurđardóttir, Thorgerđur Ólafsdóttir, Eva Isleifsdóttir, Rakel McMahon, Katrín I. Jónsdóttir Hjördísardóttir Hirt prowadzenie: Sebastian Cichocki (MSN)

20.00 PRAPREMIERA FILMU W WERSJI MONTAŻOWEJ

DEBATA O FILMIE I KINIE ISLANDZKIM Hallgrímur Helgason (autor adaptowanej książki) Jacek Godek (tłumacz) prowadzenie: Agnieszka Wiśniewska (KP) PONADTO W KAWIARNI: 12.00 – 16.00 Kącik dla dzieci 16.00 – 22.00 Pokaz video art islandzkich artystów

21 LISTOPADA 2010, NIEDZIELA 12.00 SAGI DLA DZIECI

opowiada Marzena Michałek 13.00 LITERATURA ISLANDZKA

spotkanie z HALLGRÍMUREM HELGASONEM (autorem m.in. 101 Reykjavik, Poradnik domowy kilera) prowadzenie: Roman Kurkiewicz współpraca: Wydawnictwo słowo/obraz terytoria 15.00 LITERATURA ISLANDZKA

spotkanie z GUDRUN EVA MINERVUDOTTIR prowadzenie: Olga Hołownia

PONADTO W KAWIARNI: 12.00 – 16.00 Kącik dla dzieci 14.00 – 15.00 Pokaz multimedialny fotografii z Islandii 16.00 – 22.00 Video art islandzkich artystów

22 LISTOPADA 2010, PONIEDZIAŁEK 16.00 POKAZ FILMU

ASTROPIA, reż. Gunnar B. Gudmundsson 19.00 POKAZ FILMU

DREAMLAND, reż. Þorfinnur Guðnason, Andri Snær Magnason spotkanie z autorem książki i reżyserem Andri Saer Magnason. prowadzenie: Jacek Żakowski (Tygodnik „Polityka”) 23 LISTOPADA 2010, WTOREK 18.00 WYKŁAD

Wykład o sprawie tzw. Reykjavik 9, aresztowań i procesów związanych z protestami w grudniu 2008 po wybuchu kryzysu finansowego prowadzenie: Haukur Már Helgason 19.30 PREMIERA KSIĄŻKI

ISLANDIA. PRZEWODNIK NIETURYSTYCZNY

17.00 POKAZ FILMU

KŁOPOTLIWY CZŁOWIEK, reż. Jens Lien współpraca: Nyhil

ZBANKRUTOWANA WYSPA debata o kryzysie finansowym goście: Haukur Már Helgason, dr Marcin Piątkowski

prowadzenie: Jan Kapela

(Akademia Leona Koźminskiego i Bank Światowy, były

19.00 WIECZÓR POEZJI ISLANDZKIEJ

21.00 WOLNA NIEDZIELA Koncert

DANÍEL ÁGÚST (dawny wokalista Gus Gus)

ekonomista MFW w Waszyngtonie ) prowadzenie: Michał Sutowski (KP)

19 NOVEMBER, FRIDAY 19.00 FESTIVAL INAUGURATION

KONUR. Premiere. Debate on literature guests: Steinar Bragi, Eiríkur Örn Norðdahl, Kinga Dunin moderation: Igor Stokfiszewski (KP) 17.00 – 22.00 INSTALATION IN THE YARD

AURORA realisation: Katarzyna Górna 22.00 DJ SET: FROM ICELAND WITH LOVE NITE

Berglind Agustsdóttir [live act] DJ Thor [deep house, progressive, 80s] 22.00 SCREENING

ROKK Í REYKJAVÍK + videoclip night 20 NOVEMBER, SATURDAY 12.00

SAGAS FOR KIDS

storyteller Marzena Michałek 15.00 MULTIMEDIA PRESENTATION

ELÍN HANSDÓTTIR 16.00 MOVIE SCREENING

NOI ALBINOI, reż. Dagur Kári 18.00 PERFORMANCE

20.00 MOVIE SCREENING

NEW ICELANDIC MOVIE SCREENED AS A WORK IN PROGRESS

DANÍEL ÁGÚST

DEBATE WITH: MARTEINN THÓRSSON, director, Hallgrímur Helgason, the author, Jacek Godek, interpreter. moderating: Agnieszka Wiśniewska (KP)

IN THE CAFE 12.00 – 16.00 Icelandic corner for children 14.00 Photographers and reportages on Iceland multimedia show 16.00 Videoart show

IN THE CAFE 12.00 – 16.00 Icelandic corner for children 16.00 Videoart show

16.00 MOVIE SCREENING

21 NOVEMBER, SUNDAY 12.00 SAGAS FOR KIDS storyteller Marzena Michałek 13.00 MEETING WITH AUTHOR

HALLGRÍMUR HELGASON (101 Reykjavik, The Hitman’s Guide to House Cleaning)

moderation: Roman Kurkiewicz. cooperation: Publishing House słowo/obraz terytoria 15.00 MEETING WITH AUTHOR

GUDRUN EVA MINERVUDOTTIR moderation: Olga Hołownia

MEETING WITH YOUNG ARTISTS:

16.00 MOVIE SCREENING

Una Björk Sigurđardóttir, Thorgerđur Ólafsdóttir, Eva Isleifsdóttir, Rakel McMahon, Katrín I. Jónsdóttir Hjördísardóttir Hirt

BORTHERSOME MAN directed by Jens Lien

moderation: Sebastian Cichocki (Museum of Modern Art)

21.00 FREE SUNDAY concert

22 NOVEMBER, MONDAY ASTROPIA, Gunnar B. Gudmundsson 19.00 MOVIE SCREENING

DREAMLAND debate with Andri Saer Magnason moderation: Jacek Żakowski 23 NOVEMBER, TUESDAY 13.00 – 19.00 E xhibition and videoart show in Darkroom 18.00 Lecture: Haukur Már Helgason Documentary about the Reykjavík 9 19.30 PREMIERE

KP READER ON ICELAND DEBATE ON CRISIS Haukur Már Helgason, dr Marcin Piątkowski, Leon Koźminski Academy, World Bank. moderation: Michał Sutowski (KP)

19.00 POETRY EVENING cooperation: Nyhil. moderation: Jan Kapela

I SL A NDI A

–

P Ó Ł N O C N E

K R A Ń C E

E U RO P E J SK I E J

C Y W IL I Z A C J I

Dr Stanisław Dąbrowa-Laskowski, Honorowy Konsul Generalny Islandii Jeśli pominąć pola lawowe i lodowce, Islandia jest latem zielona. Została kiedyś nazwana „Krajem Lodu” (Island) podobno po to, aby zniechęcić do osiedlania się na tej świeżo, bo w IX wieku n.e. odkrytej przez Wikingów wyspie. „Islandia” jest jednak nazwą wprowadzającą w błąd, zresztą tak samo jak „Grenlandia”, która zielona jest tylko nazwy. Zauważmy, że autorami tak przewrotnie wprowadzających w błąd nazw geograficznych są odkrywcy tych wysp – przodkowie dzisiejszych Islandczyków. Jak wieść niesie, w tym drugim przypadku przebiegłym Wikingom mogło chodzić o to, aby zachęcić innych do osiedlania się na tej wielkiej wyspie u wybrzeży Ameryki Północnej. Bo i po co kolejni „obcy” mieli pchać się na „naszą” Islandię? Niech lepiej, wprowadzeni w błąd atrakcyjną nazwą, wędrują sobie precz na niegościnny północny zachód! Chociaż – podobno znacznie wcześniej starożytni żeglarze greccy, zapędziwszy się na północne wody Oceanu Atlantyckiego, zauważyli wielki i ponuro prezentujący się, zamglony i ziejący chłodem ląd, który nazwano złowrogim mianem Ultima Thule, co miało oznaczać wyspę na końcu świata. Niektórzy badacze są zdania,

że była to Islandia.Znacznie później, ale jeszcze przed Wikingami, przybywali na Islandię chrześcijańscy pustelnicy z dzisiejszej Irlandii. Gdy na wyspie pojawili się Wikingowie, musieli zniknąć. Może sami wynieśli się z niej, poszukując spokoju jako niezbędnego warunku pobożnych medytacji i praktyk? Utrzymują niektórzy, że zadziorni i okrutni Wikingowie oszczędzili ich, a nawet być może skorzystali z ich umiejętności przelewania swoich myśli na pergamin. A może jednak owi pustelnicy zabrali nogi za pas, skoro tylko upewnili się, że u brzegów spokojnej dotąd wyspy lądują łodzie rozbójników, którzy znani im byli już wcześniej jako grabieżczy i morderczy najeźdźcy, chociażby Szkocji, Anglii i Irlandii? Zdarza się, że jestem pytany o… islandzkich Eskimosów. Otóż Eskimosi bywają w Islandii, ale tylko czasami, na przykład gdy przylatują na nią jako turyści. Natomiast stali mieszkańcy Islandii, a jest ich około 300 tysięcy, są ludem (wyjąwszy nielicznych imigrantów spoza Europy, na przykład Filipińczyków) par excellence europejskim, i – na co warto zwrócić uwagę – w znacznym stopniu celtyckim, nawet jeśli przodkowie rdzennych mieszkańców Islandii byli nordyckimi Wikingami reprezentującymi sobą żywioł

germański. Geny celtyckie odziedziczyli oni po praprzodkach w linii żeńskiej, czyli po Irlandkach dołączających do Wikingów w podróży na daleką północ, często nie z własnej woli. Z geologicznego punktu widzenia Islandia jest dość szczególną wyspą. Ten nadoceaniczny wykwit potężnego Grzbietu Atlantyckiego powstał w wyniku ścierania się dwu potężnych płyt kontynentalnych: północnoamerykańskiej oraz euroazjatyckiej. Te dwie płyty oddalają się od siebie w tempie około dwóch centymetrów rocznie, co wszakże wcale nie grozi rozłupaniem wyspy na pół (a taką właśnie bzdurę, pióra jakiejś dziennikarki, wyczytałem przed laty w znanym dzienniku). Wręcz przeciwnie, rozpadlina jest stale wypełniana głębinowym materiałem geologicznym, dzięki czemu Islandczycy mogą korzystać z obfitych źródeł energii geotermicznej, która ogrzewa około 95% ich gospodarstw domowych. Kolejnym następstwem szczególnego położenia Islandii na północnym Atlantyku jest dość niezwykły klimat. Otóż pochodzący z Zatoki Meksykańskiej potężny Prąd Zatokowy od południa, wschodu i zachodu otula Islandię swoimi ciepłymi wodami, dzięki czemu lata na wyspie są, jak przystało na północ, chłodne, ale temperatury

zimą są podobne do środkowoeuropejskich. W konsekwencji, w Rejkiawiku przeciętna temperatura lipca wynosi tylko nieco ponad 10°C, zaś stycznia – zaledwie 0,5°C poniżej zera. Jednak, z powodu silnych północnych wichur, charakterystycznych dla wysokich szerokości geograficznych, odczuwalna temperatura w zimie jest znacznie niższa.

Wśród korzystnych następstw struktury geologicznej wyspy oraz jej geograficznego położenia należy wymienić również obfitość taniej hydroenergii, a nade wszystko – wody przybrzeżne bogate w zasoby rybne. Źródłami współczesnego dobrobytu mieszkańców Islandii okazały się jednak nie tylko jej bogactwa naturalne, ale przede wszystkim pomysłowość, pracowitość i zdyscyplinowanie przeciętnego

Islandczyka. Przekonałem się o tym osobiście pewnego dość ponurego dnia w listopadzie 1987 roku, gdy wraz z żoną, jako świeżo upieczony kierownik polskiej ambasady w Rejkiawiku, wybrałem się na pierwszą samochodową wycieczkę w kierunku Thingvellir, słynnej doliny, gdzie po raz pierwszy zebrał się parlament Islandii. Gdy kilka kilometrów za miastem otoczył nas powulkaniczny krajobraz nagich gór, zatrzymawszy samochód i podkręciwszy ogrzewanie, zapytałem żonę: „Czy ta sceneria coś ci przypomina?” „Ależ tak!” - zawyrokowała bez chwili wahania „Wygląda prawie jak etiopski fragment Wielkiego Rowu Afrykańskiego w Afryce Wschodniej. Z tą różnicą, że tam wszystko tonie w bujnej zieleni, a tu pełno skał i żużlu”. I wówczas zdałem sobie sprawę, że Islandczycy, w warunkach geologicznych podobnych do etiopskich, lecz w radykalnie gorszym klimacie, potrafili w drugiej połowie XX wieku wspiąć się na szczyt europejskiej cywilizacji, a zwłaszcza kultury i dostatku. Na tej wyspie, gdzie prawie 85% powierzchni stanowią nieużytki i lodowce, roczny produkt krajowy brutto w przeliczeniu na jednego mieszkańca przekracza trzydzieści tysięcy dolarów USA! Co roku w Islandii ukazuje się ponad tysiąc wydawnictw książkowych, w tym ponad 400 dzieł literackich.

Na wyspie emituje się ponad 25 programów radiowych, działa tu około 10 stacji telewizyjnych, 9 zawodowych teatrów, a na tysiąc mieszkańców przypada blisko 870 samochodów osobowych. Przeciętny Islandczyk żyje z górą 79 lat, a Islandka – lat 83. Współczesny język islandzki jest językiem typu germańskiego i należy do północnej grupy tych języków. Współcześni Islandczycy mogą ze zrozumieniem czytać słynne teksty starodawnych islandzkich sag, zapisanych w XII-XIII wieku (trzeba tu podkreślić, że islandzkie sagi nie są dziełami historycznymi sensu stricto; są to bowiem literackie zapisy zarówno zapamiętanych przez pokolenia faktów z dalszej przeszłości, jak też i płody fantazji), język islandzki jest językiem bardzo starym i – nie wzdrygajmy się przed tym określeniem – w dużym stopniu skostniałym. Szczególnej uwagi godzien jest również fakt, że już u zarania drugiego tysiąclecia nowej ery Islandczycy mogli pochwalić się własnym językiem pisanym, tworzyli własną literaturę w języku narodowym! Jak bardzo trafnie pisze Jane Smiley w słowie wstępnym do angielskiego przekładu islandzkich sag: „Islandia była Islandią zanim Francja była Francją, Anglia – Anglią, a Włochy – Włochami”.

Z pewnością warto przeczytać dwie książki islandzkiego noblisty, Halldora Laxnessa, obydwie dostępne w polskim przekładzie: Dzwon Islandii, a także Duszpasterstwo pod lodowcem. Pierwsza przybliży nam historię Islandczyków, a druga wprowadzi w ich współczesny świat, w k tór ym granice dzielące rzecz ywistość od świata urojonego są płynne. Spośród tekstów źródłowych dostępnych w języku polskim warto zapoznać się z Eddą Poetycką, a także dwiema sagami, Sagą o Njalu i Sagą o Egilu, wszystkie w przekładzie w Apolonii Załuskiej-Stromberg. Osobom znającym język angielski proponuję przestudiowanie opublikowanego w 1996 obszernego informatora encyklopedycznego o Islandii Iceland – the Republic i wreszcie wspomnianego już tomu The Sagas of Icelanders ze słowem wstępnym Jane Smiley i wnikliwym wprowadzeniem pióra Roberta Kellogga. I na koniec informacji literackich: niedawno w księgarniach naukowych ukazał się słownik polsko-Islandzki i islandzko-polski opracowany przez Stanisława Bartoszka. Wreszcie – kilka zdań o naszych rodakach w Islandii. Niestety, obecnie w Rejkiawiku brak jest polskiej ambasady, ostatnio jednak inaugurowano tam polski konsulat generalny z szefującym mu zawodowym polskim urzędnikiem. Ponadto, od

wielu lat przybywający na Islandię polscy obywatele mogą liczyć na bezinteresowną opiekę konsularną ze strony wypróbowanego przyjaciela Polski w osobie Konsula Honorowego Rzeczypospolitej, pana Fridrika Gunnarssona. W ostatnich latach Polki i Polacy emigrujący na tę północną wyspę w poszukiwaniu pracy stali się jej najliczniejszą mniejszością narodową. Pracują przede wszystkim w przetwórstwie rybnym, a także (znacznie mniej licznie!) w usługach hotelowych czy jako pomocniczy personel służby zdrowia. Niewielu z nich zdobyło sobie uznaną pozycję społeczną, jak na przykład Ewa Klonowski – znana antropolożka (zasłużona w badaniach szczątków ofiar ludobójstwa w Bośni-Hercogowinie) albo wioliniści Andrzej Kleina i Zbigniew Dubik. Wybitny polski muzyk Bohdan Wodiczko był przed laty współtwórcą Rejkiawickiej Orkiestry Symfonicznej.

Polska, a zwłaszcza jej północne regiony od Gdańska do Szczecina, jest w Islandii stosunkowo dobrze znana i cieszy się zainteresowaniem Islandczyków nie tylko ze względu na chłonny rynek zbytu islandzkich ryb i przetworów rybnych (na przykład w 2002 r. importowano do Polski z Islandii 19,4 tysięcy ton śledzia) czy walory polskiego przemysłu stoczniowego. Polski film, teatr, muzyka i plastyka są w Islandii popularne i cenione wysoko.

W miasteczku Hafnarfjordur istnieje od dziesięcioleci klasztor polskich Karmelitanek Bosych, które cieszą się powszechną sympatią Islandczyków. Najwidoczniej modły pobożnych polskich katoliczek, wznoszone w intencji islandzkich protestantów, zyskały sobie uznanie potomków Wikingów. 11

Aby jednak przybliżyć Islandczykom zawiłości polskiej historii, zwłaszcza nasze dzieje w wieku XX, opublikowałem w Rejkiawiku autobiograficzną książkę w języku islandzkim pod tytułem Myrkur orvaentingar…birta vonar (tak oto przetłumaczono tytuł jej polskiego maszynopisu brzmiący: Drogami rozpaczy i nadziei). A propos handlu: węgiel z polskich kopalń był dostarczany do Islandii jeszcze przed II wojną światową, zaś pracowite i posłuszne koniki islandzkie niegdyś pomagały naszym górnikom „fedrować” węgiel. Nota bene: sympatyczny „łysek z pokładu Idy” Gustawa Morcinka mógł być islandzkiego pochodzenia. Reasumując: small is beautiful. Przeto war to i pora jest przybliżać Polakom Islandię oraz jej mieszkańców. Także i teraz, gdy mocno przesadziwszy z konsumpcją na kredyt, Islandczycy w drugiej połowie 2008 roku popadli w ciężki kryzys sektora finansowego, z którego wydostanie się będzie wymagało wieloletniego spłacania zagranicznych kredytów.

P R E Z E N TA C J E

A R T Y S T ÓW

I SL A ND Z K I C H PREZENTACJA PRAC I SPOTKANIE Z ELÍN HANSDÓTTIR TELEKONFERENCJA PRZEZ SKYPE 20 LISTOPADA, SOBOTA, 17.00

Elín Hansdóttir www.elinhansdottir.net

Instalacje Elín Hansdóttir przyjmują różne formy, artystka wykorzystuje iluzje optyczne czy słuchowe, tworzy labirynty, architektoniczne konstrukcje. Elin buduje w swoich pracach samowystarczalny świat, który rządzi się własnymi prawami, całkowicie zmienia łagodne miejsca w takie, które wymykają się oczekiwaniom i wydają się istnieć tylko w określonym momencie w czasie. E VA ISL EIF SDOT TIR / Pr e -f ab / 2010 / per for manc e / collabor ation wi th L.Richar ds son

Choć jej instalacje są złożone techniczne, podejmują surową estetykę, ich estetyka jest dość surowa, finalna praca działa niczym pusty ekran dla doświadczenia widza. Instalacje Elin wystawiane były w National Gallery of Iceland, Reykjavik Art Museum, Frieze Art Fair, w Londynie i ZKM, Karlsruhe,

– otwartej przestrzeni wystawowej dzia-

DEKLARACJA:

łającej na zasadach non profit, powstałej

Praca artystyczna

z inicjatywy grupy artystów w 2009 roku

to manifestacja Myśli/Procesu myślenia

w Rejkiawiku. W swoich pracach artystka

Praca artystyczna to manifestacja Działania

odnosi się do ważnych dla współczesnego

Myśl/Proces myślenia jest sztuką

społeczeństwa tematów: środowisko na-

Metodą jest Sztuką

turalne, ekonomia, równouprawnienie. Jej

Niemcy.

celem jest utrzymanie stałego dialogu oraz

INAUGURACJA WYSTAWY I SPOTKANIE Z ARTYSTKAMI

nych i aktualnych zagadnień.

20 LISTOPADA, SOBOTA, 18.00

Una Lóa / Una B. Sigurðardóttir

przyciągnięcie uwagi społecznej do ważJej prace sytuują się najczęściej na pograniczu: sztuk pięknych, performance’u, języka pisanego. W swoich poszukiwaniach często czerpie inspiracje z Internetu, świata reklamy i elementów związanych z konsumpcją i masową produkcją. Swoje prace prezentowała na wystawach na Islandii i za granicą; autorka publikacji Ævintýri sjúklegur stelpunnar, Sjúklega stel-

Una pracuje jako artystka, pisarka i wykła-

pan drepur and Sápusögur (2007).

UN A B. SIGUR ÐA RDÓT T IR / P l a s t i c i s for ever / in s t all t ion / 2 010

dowczyni sztuk pięknych. Zaangażowana jest również w prowadzenie Galerii Crymo

Thorgerđur Ólafsdóttir www.thorgerdur.com

Absolwentka wydziału sztuk wizualnych na Islandzkiej Akademii Sztuki. Studiuje obecnie teorię sztuki i kreatywne pisanie na Uniwersytecie Islandzkim. Współzałożycielka galerii Crymo, otwartej przestrzeni wystawowej działającej na zasadach non profit, powstałej z inicjatywy grupy artystów w 2009 roku w Rejkiawiku. Kuratorka w galerii Crymo – pomysłodawczyni objazdowej wystawy sztuki, w ramach której co roku wybrane prace pokazywane są w oddalonych od Rejkiawiku małych, wiejskich społecznościach. THORGERĐUR ÓL AFSDÓT TIR / LET ME GUIDE YOU THROUGH / 2010 / współpraca z Kristín Rúnarsdót tir podc z a s A l ter nat y wnych Targów Sz tuk i w Kopenhadze / wood, acr ylic and t ape

W swoich pracach Þorgerður stawia pytania i kwestionuje rutynę naszej codzienności, te jej elementy, które są już dla nas tak oczywiste, że podchodzimy do nich bezrefleksyjnie. W swoich pracach artystka przedstawia różnego rodzaju symbole w nowym kontekście, w nowej konfiguracji, odrywając je od powszechnie uznanego znaczenia. Prace Þorgerður wystawiane były w galeriach i przestrzeniach wystawowych w Rejkiawiku, Seyðisfjörður, Oslo, Sztokholmie, Kopenhadze.

T hor ger đur Ólaf sdót tir / Remains / L augavegur 4 / 101 Rey k j av í k / 2010

E VA ISL EIF SDOT TIR / T he Lochne s s of the Proc e s s / 20 0 8 / per for manc e

Eva Isleifsdottir

Moje prace są oparte na dialogu symboliki, zestawu obrazów dnia codziennego, mani-

Rakel McMahon

pulują ikonami, do których przypisana jest mityczna dwuznaczność. Interesuje mnie sposób, w jaki buduje się nasza wiara mityczność. Staram się pracować na granicach między uproszczoną mistyką a głębokim mistycyzmem. Inspiracją są dla mnie – Absolwentka wydziału sztuk pięknych Is-

dawne symboliczne gesty, antyczne rytuały.

Absolwentka Islandzkiej Akademii Sztuki

landzkiej A k ademii Sz tuki or a z r zeźby

oraz gender studies na Uniwersytecie Is-

w Edinburgh College of Art. Eva pokazywa-

landzkim. Rakel jest jedną z pięciu współ-

ła swoje prace w ramach szeregu projektów

inicjatorek niezależnej i działającej na zasa-

artystycznych, jest również zaangażowana

dach.

w duet artystycznego performance’u Direc-

Rakel pracuje w oparciu o rysunek i ma-

trix. Pracuje i mieszka w Edynburgu i Rejkia-

lar st wo, a t ak że sz tukę per formance.

wiku

Pierwsza samodzielna wystawa artystki

------------W moich pracach myślą przewodnią jest

pod tytułem Nakarm mnie miała miejsce w Kronkron w 2009 roku. W swoich pracach

ludzka chęć kontrolowania. Humor jest dla

Rakel stara się przekazać pewne emocje,

mnie ważnym narzędziem. Często jest on dla

najczęściej wykorzystując do tego celu me-

nas sposobem na zdystansowanie się wobec

diatora – postać, która przekazuje odbior-

samych siebie, gdy odsłaniamy swoje praw-

com przesłanie artystki.

dziwe oblicze. E VA ISL EIF SDOT TIR / F lagpole / 20 0 8 / mater ial s te el - spandex- rope and a flag

W pracy MADE IN CHINA artystka przeciwstawia się łamaniu praw pracowniczych w Chinach. Postać w tym performance’ie to pracownica fabryki z krwawą raną na plecach, z której wystaje biała metka z napisem MADE IN CHINA. Artystka podpisuje się na pracach w formie stempla.

Rakel McM ahon / M ade in China / per for manc e

K atr ín I. Jónsdót tir Hjör dís ar dót tir Hir t / S cr e am / per for manc e / pain ting / T he Liv ing A r t Museum / Rey k j av í k / 2010 / photo by Fr iðr ik Ör n

Katrín I. Jónsdóttir Hjördísardóttir Hirt

Szczerość działająca często jak sarkazm

się przed odbiorcą, chciała pokazać nam

powoduje, że jej dzieła stają się tajemnicze

naturę, która mieszka w naszym wnętrzu.

i nieodgadnione, choć czasem tak łatwe do

By rzucić nieco światła na rzeczywistość is-

odzczytania.

landzkiego kryzysu ekonomicznego, uznała,

W jednym z projektów artystka chodziła po domach i rozdawała swoje dzieła, a nawet używała ich jako własnej waluty, ponieważ

że nie ma innego wyjścia jak tylko wstawić samochód do galerii. W ten sposób udało jej się podnieść rzeczywistość do rangi sztuki.

jest zdania, że dzieła sztuki są najsolidniej-

W katalogu przedstawiamy trzy prace Ka-

szym środkiem płatniczym na całym świe-

trín, które mają tę cechę wspólną, że od-

Absolwentka Islandzkiej Akademii Sztuki,

cie. Katrín chodziła do biur maklerskich,

zwierciedlają do pewnego stopnia dzieło

s tudiuje na Uniwer sy te cie Islandzk im

sprzedając swoje prace jako najpewniejszą

ListMessa/ArtMass (Msza Sztuki) wystawia-

Naukę o Sztuce i Kaligrafii.

lokatę kapitału. Mówiła pracownikom, że nie

ne na festiwalu Kulturalne oblicza Islandii .

ma takiej możliwości, by ponieśli stratę, kuW ostatnich latach Katrín brała udział w dzie-

pując od niej dzieła zaledwie po 1000 koron.

więciu wystawach zbiorowych i jedenastu

Każdy z obecnych kupił co najmniej jedno,

wydarzeniach artystycznych różnego rodzaju.

jeśli nie dwa. Katrín wystawiała swoje prace

Zazwyczaj stara się obalić wartość sztuki, jednocześnie ją konstytuując. Usiłuje przybliżyć sztukę odbiorcy, proponując dzieła na swój sposób szczere i umieszczone w codzienności.

na wyprzedażach, sprzedawała kartki świąteczne, by wesprzeć islandzkie społeczeństwo, i doiła się przy pomocy elektrycznej dojarki, by zwrócić uwagę na konieczność wsparcia rodzin wcześniaków i dzieci chorych. W jakiś surrealistyczny sposób dojąc

Dzieło Ópið (Krzyk) to happening, który Katrín przedstawiła w Nýlistarsafn Íslands (Islandzkie Muzeum Sztuki Nowoczesnej) latem 2010, wspierając osoby, którym grozi wyrok od roku do szesnastu lat za skorzystanie w dniu 8 grudnia 2008 ze swego demokratycznego prawa do protestu przeciwko haniebnemu parlamentowi. Dzieło to jej interpretacja słynnego obrazu Edwarda Munka Krzyk/Scream czy raczej krzyk natu-

K atr ín I. Jónsdót tir Hjör dís ar dót tir Hir t / Orga sm / Per for manc e / pain ting / T he Liv ing A r t Museum / Rey k j av í k / 2010 / photo by Ingvar Högni Ragnar s son

ry, który w jej interpretacji staje się krzykiem

I wtedy zaczęła Katrín dotykać się erotycz-

możliwości odbijają się w moim szczęściu.

potwora lub ludu. Happening trwał 45 minut

nie, zaczęła pojękiwać i onanizowała się, do-

Dzięki, że mnie wybrałaś. Dzięki, że jesteś ze

przy podkładzie dźwiękowym islandzkiego

póki nie osiągnęła orgazmu, wówczas wyję-

mną. Ja zawsze jestem twoja. Jestem twoja

nabożeństwa i stał się swoistym ruchomym

ła jedną ze swoich piersi i trysnęła mlekiem

na wieki. SZTUKO.

obrazem, gdzie Katrín krzyczała bezgłośnym

po wszystkich widzach. Krzyczała przy tym:

krzykiem.

O SZTUKO, O SZTUKO, O SZTUKO…

Tekst ten zrazu wydaje się swoistym listem

Dzieło Fullnæging/Orgasm (Orgazm) to hap-

Trzecie dzieło (PS) to tak zwana pocztówka

pisze do sztuki, jakby była człowiekiem. Ale

pening dedykowany przybytkowi Muzeum

z autoportretami Katrín w latach 2006 do

mimo to tekst ten zdaje się raczej otwarty na

Sztuki Nowoczesnej popełniony wiosną 2010.

2009, która na rewersie została zadrukowa-

interpretacje i każdy może go wykorzystać

Wtedy to Katrín weszła na scenę i powiedziała:

na następującym tekstem:

dla siebie.

Zebraliśmy się tu, w tej przestrzeni sztuki, bo

Zawsze staram się jak najbardziej, może nie

Te trzy dzieła tworzą trójkąt oplatający

tu panują pokój i wolność. Sztuka nas nigdy

zawsze, ale chcę się starać. Czas się nawar-

dzieło ListMessa/ArtMass (Msza za Sztu-

nie zawiedzie, choć czasem się z nią nie zga-

stwia, a ja się nim żywię. Zawsze usiłuję

kę) – wszystkie mają związek ze zjawiskiem

dzamy. Sztuka zawsze traktuje artystę, jakby

przyjąć to, co mi się najlepiej przyda dla

wiary i jej metodami. Dzieła są szczere

nie był taki, jaki chce być albo uważa, że chce

ciebie. Jestem cała twoja. Twoja bliskość

i jednocześnie pełne sarkazmu. Szczere,

być. Sztuka potrzebuje naszej wiary, Sztuka

utrzymuje mnie przy życiu. Dzięki, że za

ponieważ wiara wymaga pewnej szczerości,

zawsze w nas wierzy. Dlatego skorzystajmy

mną podążasz. Dzięki, że zawsze dajesz mi

a sarkastyczne, ponieważ zjawisku wiary

z nadarzającej się okazji, by modlić się do

drugą szansę, kiedy nie zawsze drugą szan-

towarzyszy pewien sarkazm.

niej tu wspólnie i podziękować za wszystko,

sę mam, gdy nie starałam się z całych sił.

co nam przyniosła.

Szanuję cię i podziwiam. Jesteś wszystkim czego pożądam, a nawet więcej. Moje życie pełne jest twojej różnorodności. Twoje

miłosnym, a potem okazuje się, że to artysta

ListMessa (Msza za Sztukę) to happening funkcjonujący jak tradycyjna posługa religijna, tyle że odbywająca się w przestrzeni

K atr ín I. Jónsdót tir Hjör dís ar dót tir Hir t / P S / Per for manc e /pos tc ar d / Var ious plac e s / Rey k j av í k / 20 0 9 / S el f- por tr ai t s

sztuki i to sztuka jest tu czczona. Katrín odgrywa rolę pastora, który w tym kontekście jest artystą, śpiewany jest psalm sztuki, odmawia się modły do sztuki i odczytuje kazanie. Tekst kazania zestawia Katrín z rozmaitych kazań pastorów, wycinając z tekstu pojęcia takie, jak Jezus, kościół i Bóg, zamienia je na pojęcia z dziedziny sztuki. Okazuje się, że taka podmiana działa znakomicie. Wartość artystyczna polega na rozważaniach Katrín na temat pozycji kościoła w dzisiejszym społeczeństwie islandzkim i pozycji kościoła na całym świecie. Dzieło to również rozważa, w jaki sposób zostaliśmy ukształtowani przez oprawę chrześcijaństwa, jakie ma ono znaczenie historyczne i jak kościół sprzeniewierza się faktom naukowym. Celem dzieła jest wykazanie, jak wiele absurdów cechuje zjawisko wiary, a jednocześnie, że artysta wierzy w tym kontekście w fenomen sztuki. Dzieło mierzy się także ze strukturą wiary, ukazuje inne wymiary na horyzoncie jej oraz sztuki.

E VA ISL EIF SDOT TIR / Pr e -f ab 2010 / per for manc e / collabor ation wi th L.Richar dsson

V ID E O

A R T

El铆n Hansd贸t tir / Tr ac e / 2010 / pigmen t pr in t on ar chival paper / cour te sy of the ar tis t and i8 galler y

W RAMACH FESTIWALU ZAPREZENTUJEMY WYBRANE PRZEZ GALERIĘ CRYMO W REJKIAWIKU PRACE VIDEO ART. 19-23 LISTOPADA, KAWIARNIA Codziennie w kawiarni wyświetlane będą nagrania kilkunastu artystów islandzkich.

HULDA RÓS BJÖRNSDÓTTIR Hops Hopsi 2010

BRYNDÍS BJÖRNSDÓTTIR Interacting in public Space 2010 VarðVeisla 2010

KATRÍN I JÓNSDÓTTIR HJÖRDÍSARDÓTTIR HIRT SCREAM #3 2009 I am sorry 2008

HALLUR ÖRN ÁRNASON Bad Apples / Kennitölur 2010

HALLVEIG ÁGÚSTSDÓTTIR

BJARGEY ÓLAFSDÓTTIR

A point of view 2009 (excerpt) De(re)construction 2009 Portrait- a violinist 2008-1009 Sound poem for violin 2008

Jean 2010 Lost my head 2010

KATRÍN AGNES KLAR Untitled 2009 (DE) Untitled 2009 (IS)

VIKTORÍA GUÐNADÓTTIR Curiosity 2006 The Protester 2009 Waiting 2002 Walking on 2008

SALLÝ AND MO:ELÍN ANNA ÞÓRISDÓTTIR AND ÞÓRA GUNNARSDÓTTIR Misty 2009

PÁLL HAUKUR BJÖRNSSON, IAN CURTIS cynic and the suicide 2010

JEANETTE CASTIONI Who’s is afraid of who 2009

UNNDÓR EGILL JÓNSSON Sunday Drive 2008 Am I from here 2008

N A SI

GO Ś C I E

STEINAR BRAGI Pisarz. Zadebiutował tomem poezji pod tytułem Czarna dziura (Svarthol). W roku 2000 ukazała się Wieża (Turninn), jego pierwsza powieść. Opowiadanie Niebo nad Þingvellir (Himinninn yfir Þingvöllum) zostało zamieszczone w antologii Best European Fiction 2010, do której wstęp napisała Zadie Smith.

krajach. W roku 1990 opublikował pierwszą powieść i od tej pory napisał kolejnych

HAUKUR MÁR HELGASON

sześć, wiele z nich ukazało się za granicą.

studiował filozofię w Rejkiawiku i Berlinie

Najbardziej znaną jest 101 Reykjavik, prze-

oraz filmoznawstwo na praskiej FAMU. Był

tłumaczona na trzynaście języków. Laureat

współzałożycielem wydawnictwa Nýhil,

Nagrody Literackiej Islandii w 2001 roku

opublikował kilka tomików poezji. W 2010

i dwukrotnie nominowany do nagrody Rady

nakładem Nýhil ukazał się zbiór jego esejów,

Nordyckiej w latach 1999 i 2007.

które publikowano na łamach m.in. „London Review of Books”, „Lettre International”

Kobiety to szósta powieść w jego dorobku.

Poza powieściami Hallgrímur pisze sztuki

i „Radical Philosophy”. W czasie niepoko-

Została najbardziej doceniona przez kryty-

teatralne, poezję oraz artykuły dla prasy

jów społecznych wywołanych kryzysem

kę i czytelników i przetłumaczona na kilka

krajowej i zagranicznej, analizuje także wy-

gospodarczym Helgason założył i redago-

języków. Była nominowana do prestiżowej

darzenia polityczne w mediach islandzkich.

wał wpływowy radykalny magazyn „Nei”.

Nagrody Literackiej Rady Nordyckiej i do nagrody przyznawanej przez dział kultury „DV”, największego dziennika w Islandii. SPOTKANIE O LITERATURZE 19 LISTOPADA, PIĄTEK, 18.30

HALLGRÍMUR HELGASON po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych

Hallgrímur Helgason mieszka w Rejkiawiku i dzieli swój czas pomiędzy pracę twórczą a dwójkę małych dzieci. Poradnik domowy kilera, jego pierwsza powieść napisana po angielsku, została opublikowana na Islandii w 2008 roku.

Obecnie reżyseruje i produkuje dokument pod tytułem A9ainst, który przedstawia dziewięciu aktywistów oskarżonych o atak na parlament. SPOTKANIE O PROJEKCIE A9AINST 23 LISTOPADA, WTOREK, 18.00

rozpoczął w roku 1982 karierę jako malarz i uczestniczył w 30 wystawach w różnych

GUÐRÚN EVA MINERVUDOTTIR

Andri Saer Magnason

Urodziła się w Rejkiawiku w 1976 r. Jej pierw-

islandzki pisarz, poeta, dramaturg. Jego

sza książka Sóley sólufegri została wydana w

prace publikowano i wystawiano w 16 kra-

1998 r. W tym samym roku ukazał się zbiór

jach. Jego najnowsza powieść LoveStar zo-

opowiadań jej autorstwa Á meðan hann horfir

stała Powieścią roku islandzkich księgarzy,

á þig ertu María mey zyskując dużą aprobatę

była też nominowana do islandzkiej nagrody

odbiorców i krytyków. Od tego czasu Guðrún

literackiej i wyróżniona nagrodą literacką

poeta i autor trzech powieści. Zagorzały tłu-

Eva opublikowała pięć powieści, zbiór filozo-

dziennika „DV”. Opublikowana w dwuna-

macz obcojęzycznej literatury. Jego książki

ficznych opowiadań dla dzieci oraz zbiorek

stu krajach The Story of Blue Planet była

spotkały się z uznaniem islandzkiej krytyki,

poezji. Jej książka Fyrirlestur um hamingjuna

pierwszą książką dla dzieci, która otrzymała

był porównywany ze Snorrim Sturlusonem

(Lektura szczęścia) została w 2000 roku no-

islandzką nagrodę literacką. W 2005 sztuka

i Włodzimierzem Majakowskim. Ostatnio

minowana do Islandzkiej Nagrody Literackiej.

na podstawie książki była grana na głów-

interesuje go potencjał zawarty w tradycji

nej scenie teatru LKTYP w Toronto. Andri

europejskiej i północnoamerykańskiej awan-

współpracował z wieloma artystami, w tym

gardy, jest zafascynowany możliwością roz-

z zespołem mum. Jest też wiceprezydentem

bioru języka na elementy wizualne, społecz-

Islandzkiego Związku Pisarzy, członkiem

ne i lingwistyczne. W 2008 Eiríkur otrzymał

zarządu Centrum Dziedzictwa Narodowe-

nagrodę Icelandic Translation Award za

go w Rejkiawiku. Angażował się w walkę

przetłumaczenie Osieroconego Brooklynu

o ocalenie islandzkich wyżyn. Napisał o tym

(Motherless Brooklyn) Jonathana Lethema.

książkę, Kraina marzeń. Została ona przetłu-

Przetłumaczył też wybór poezji Allena Gins-

maczona na angielski, duński i japoński; na

berga i 131.839 slög með bilum – antologię

jej bazie powstał też pełnometrażowy film

poezji eksperymentalnej i współczesnej.

W 2005 roku Guðrún Eva za powieść Yosoy otrzymała nagrodę przyznawaną przez dział kultury „DV”, największego dziennika na Islandii. Trzy lata wcześniej do tej nagrody nominowana była również inna jej książka Sagan af sjóreknu píanóunum (Historia pianin, które odpłynęły od brzegu). SPOTKANIE AUTORSKIE 21 LISTOPADA, NIEDZIELA, 15.00

dokumentalny.

SPOTKANIE PO PROJEKCJI FILMU DREAMLAND 22 LISTOPADA, PONIEDZIAŁEK, 19.00

Eiríkur Örn Norðdahl

SPOTKANIE O LITERATURZE 19 LISTOPADA, PIĄTEK, 18.30 WIECZÓR POEZJI 21 LISTOPADA, NIEDZIELA, 19.00

żowy Promil (Prómill), który zakwalifikował się do selekcji międzynarodowego festiwalu filmowego w Rejkiawiku. W styczniu 2011 zamierza nakręcić kolejny niskobudżetowy film (tytuł roboczy Zgon) opowiadający hi-

Marteinn Þórsson

storię alkoholika, który przed pójściem na

reżyser, swoje filmy zaczął kręcić wcześnie,

dwudniowego giganta.

odwyk postanawia udać się na ostatniego,

w wieku 17 lat. Od tego czasu reżyserował i produkował seriale telewizyjne, komedie, dokumenty, programy rozrywkowe, teledyski i reklamy. Pisał też recenzje dla Icelandic

SPOTKANIE Z REŻYSEREM PO PROJEKCJI FILMU 20 LISTOPADA, SOBOTA, 20.00

Press i uczył filmoznawstwa w Islandzkiej Akademii Filmowej. W 2004, wraz ze swoim przyjacielem Jeffem Renfroem napisał i wyreżyserował film pełnometrażowy One Point 0. Był on nominowany do nagrody jury festiwalu Sundance i pokazywany w 43 krajach. „Variety Magazine” umieściło Marteinna na liście 10 reżyserów, których warto mieć na oku. Aktualnie zajmuje się post-produkcją swojego drugiego filmu pełnometrażowego Rokland. Latem 2010 nakręcił krótkometra-

K S I Ą Ż K A C H KOBIETY, Steiner Bragi Wydawnictwo Krytyki Politycznej Warszawa 2010 Kiedy Islandia ogłosiła bankructwo, na rynku pojawiła się powieść Steinara Bragiego Kobiety. Nakład rozszedł się na pniu, choć nie była to książka ku pokrzepieniu serc. Wręcz przeciwnie – Bragi wkurzył wszystkich. Obraził uczucia narodowe i obnażył brak równości w rzekomo egalitarnym społeczeństwie. Pokazał przemoc, na jaką narażone są Islandki. Czytelnicy trzęśli się z wściekłości, ale nie mogli się oderwać od książki. Kobiety to nie tylko głęboka krytyka społeczeństwa w stanie kryzysu, to przede wszystkim świetnie napisany thriller polityczny.

ISLANDIA. PRZEWODNIK NIETURYSTYCZNY Wydawnictwo Krytyki Politycznej Warszawa 2010 Ludzie nie noszą tam nazwisk, a książka telefoniczna ułożona jest alfabetycznie według imion. Althingiem, islandzki parlament, wygląda jak mały domek, a w jego pobliżu ponoć sprzedają najlepsze na świecie hot-dogi. Je się tam gnijącego rekina, a ludzie kryją się przed wybuchami wulkanów. No i mają pierwszą wycomingoutowaną premierkę lesbijkę. Poza tym Islandia jako pierwszy kraj musiała ogłosić bankructwo w wyniku niedawnego kryzysu na rynkach finansowych. Ale Islandia to również kraj o niezwykle bogatej kulturze. Teatr, poezja, literatura, muzyka. Björk, Sigur Rós. Jakim cudem ludzie na tej małej wyspie są tak twórczy i utalentowani? Czy to kwestia czystej wody płynącej z topniejących lodowców, czy raczej odpowiedniej polityki państwa? 39

F IL M A C H

DREAMLAND

reż. Thorfinnur Gudnason, Andri Snaer Magnason, Islandia 2009 Dreamland stopniowo odsłania obraz międzynarodowych korporacji realizujących swoje interesy na Islandii, ingerując w życie małych społeczności i środowisko naturalne na wyspie. W przededniu kryzysu ekonomicznego [grudzień 2008 r.] islandzki rząd rozpoczął olbrzymi projekt budowy największej tamy w Europie, która miała zasilać tanią energią elektryczną hutę aluminium amerykańskiej

tanich źródeł energii, niosącymi ze sobą

dramat ycznych w ydar zeń, w yrusza na

destrukcję dzikiej i niepowtarzalnej przy-

swoim rumaku Nietzsche na południe do

rody, przekształcając ją w masowy system

wielkiego miasta. W kieszeni ma broń. Jest

wytwarzania „czystej” i odnawialnej energii.

gotowy na wszystko.

22 LISTOPADA, PONIEDZIAŁEK, 19.00

PRAPREMIERA FILMU W WERSJI MONTAŻOWEJ w reżyserii Marteinna St. Þórssona, na podstawie powieści Hallgrímur Helgasona, autora również ekranizowanej książki 101

firmy Alcoa we wschodnich fiordach. Ceną

Reykjavik.

taniej „ekologicznej” energii jest zagłada uni-

Tragikomiczna historia samotnego bun-

kalnej przyrody i rolniczych upraw. Zdaniem

townika Boddi Steingrimssona, mieszka-

grupy ekonomistów inwestycja przyniesie

jącego w małym miasteczku na północy

niewielki zastrzyk funduszy i nie zapewni

Islandii. Boddi nienawidzi współczesnego

Islandii strukturalnego wzrostu gospodar-

społeczeństwa nastawionego na dobra

czego. Dziś Islandią rządzi lewicowy rząd

materialne i konsumpcje. Na swoim blogu

i niepewna jest przyszłość zadłużonej wyspy.

w sposób prześmiewczy krytykuje wszyst-

Tym bardziej aktualne stają się propozycje

ko i wszystkich. Przed laty stał się wyrzut-

i pytania związane z zagranicznymi inwesty-

kiem w swoim rodzinnym miasteczku, tak

cjami, przyciąganymi perspektywą

jak jego bohater – wiking Grettir. Po serii

20 LISTOPADA, SOBOTA, 20.00

NOI ALBINOI

reż. Dagur Kári Dania, Islandia, Niemcy, Wielka Brytania 2003 Noi to inteligentny siedemnastoletni chłopiec z niewielkiego miasteczka w odległych regionach fiordów w Północnej Islandii. Ma dosyć ograniczeń, jakie stawia przed nim konieczność pozostania w rodzinnej miejscowości, marzy o ucieczce w wielki świat wraz z Iris, dziewczyną pracującą w lokalnej stacji paliw. Tymczasem dla miejscowych brak ambicji i aktywności Noi to oczywisty znak, że chłopak jest mało rozgarnięty i głupawy. 20 LISTOPADA, SOBOTA, 16.00

ASTROPIA

reż. Gunnar B. Gudmundsson Islandia, Finlandia, Wlk Brytania 2007 Dystrybutor: Vivarto

NIEWYGODNY CZŁOWIEK reż. Jens Lien Norwegia / Islandia 2007 Dystrybutor: Vivarto

Hildur jest śliczną, rozpieszczoną blondynką,

Orwellowska wizja bezosobowego, wyjało-

która spędza czas na kąpielach, zakupach

wionego świata. 42-letni Andreas przybywa

i ploteczkach z koleżankami. Jej chłopak Jol-

do obcego miasta, nie wiedząc jak i dlacze-

li to magnat branży samochodowej. Razem

go się tam znalazł. Co więcej – czekają tu na

stanowią rozkoszną parę pięknych i pustych

niego dom, praca, a nawet piękna dziewczy-

bogaczy. Jednak gdy pewnego dnia Jolli trafi

na. Z czasem Andreas nabiera przekonania,

do więzienia za podejrzane sprawki, Hildur

że trafił do dziwnego świata, z którego nie

będzie musiała stanąć na własnych nogach.

ma ucieczki. Świata wypranego z kolorów,

W ucieczce przed tłumem paparazzich za-

zapachów, smaku i emocji, w którym ludzie

trzyma się u koleżanki Bjort, a kiedy skończy

piękni jak z okładek czasopism, są uprzejmi

jej się kieszonkowe, zacznie szukać pracy.

aż do przesady, a życie uczuciowe sprowa-

Nieoczekiwanie trafi do... Astropii, miejsca w

dza się do kolacji w atrakcyjnych wnętrzach,

którym nawiedzeni okularnicy kupują książ-

wspólnych spacerów i dość mechanicznego

ki, komiksy i gry RPG. Czy zagubiona w rze-

seksu w każdy wieczór.

czywistości Barbie odnajdzie się w świecie fantasy? 22 LISTOPADA, PONIEDZIAŁEK, 16.00

21 LISTOPADA, NIEDZIELA, 17.00

Obok filmów znanych z festiwali pojawiły się też w Polsce, w obiegu DVD, filmy mniej spektakularne. Mało kto zachwycał się Astropią (2008) Gunnara B. Gudmundssona – historią lubiącej ubierać się na różowo dziewczyny, która odkrywa tajemniczy świat gier RPG. Astropia to zabawne, choć dość kuriozalne, połączenie Xeny – Wojowniczej księżniczki z Władcą Pierścieni i Nói Albinói. Mniej znany jest też Kłopotliwy człowiek (2006) Jensa Liena. A szkoda, bo sekwencja, w główny bohater jest rozjeżdżany przez kolejkę metra, i to kilkakrotnie, jest – w kontekście całego filmu – jedną z bardziej zadziwiających, jakie znam. Kłopotliwy człowiek to z kolei połączenie Nói Albinói z Piłą i Kontrolerami. Jak widać Islandczycy robią nie tylko kino festiwalowe. Robią też kino totalnie offowe.

Fragment tekstu Agnieszki Wiśniewskiej Kino islandzkie, jakie znamy, w: Islandia. Przewodnik nieturystyczny, Warszawa 2010, Wydawnictwo Krytyki Politycznej

M U Z Y K A

DJ SETS

Berglind Agustdóttir

FROM ICELAND WITH LOVE NITE

live act, vocal/performance.experimental

Goldie, Pascal F.E.O.S., Tim Taylor czy Yagia

Berglind jest artystką wizualną, charyzma-

oraz remiksy muzyków takich jak Bob Mar-

19 LISTOPADA, PIĄTEK, 22.00 Muzyczne islandzkie pejzaże, pełne magii, gorących źródeł, wybuchów wulkanów, zorzy polarnych. W ramach festiwalu 19 listopada czeka nas wieczór skandynawskich beatów, muzyki eksperymentalnej. Stracić głowę będzie można podczas koncertu Berglind Augustsdóttir, potańczyc do It’s oh so quiet czy elektronicznych

t yczną wokalistką grupy Company Bee, współzałożycielką kolektywu Weloveiceland.

bardzo udane kolaboracje z m.in. Björk,

ley, Anthony Rother, Daniel August, Culture Beat, Sigur Ros,Gus Gus czy Trabant.

Kocha eksperymenty muzyczno-wizualne, z pasją wciąga publiczność we swoje show. Na swym koncie ma m.in. album Fiskur nr.1, wydany przez legendarną wytwórnie Bad Taste Records. Obecnie wraz z Company Bee pracuje nad płyta pt. Social Suicide.

hitów islandzkich. Serwujemy wszystko od Sigur Rós, przez Bjork, GusGus po najświeższe produkcje i mixy.

DJ Thor /dj set, deephouse, 80s/ Thor jest wiodąca osobą na islandzkiej scenie klubowej od późnych lat 80. Prowadził legendarne undergroundowe programy radiowe w Rejkjaviku. /tak to byla epoka bez facebooka /. Od 1989 roku jest również producentem, autorem muz yki do reklam, współzałożycielem electro-popowego zespołu Cocktail Vommit. Thor na koncie ma

DJ Fairyboy Lumirssón /dj set, emotional landscapes music/ Jest surrealistyczny, eklektyczny, lubi sikać na skały i grać dziwną muzykę, często budzi się rano i nie wie, o co chodzi. Nie traktuje niczego zbyt serio. W wolnym czasie przerzuca wróżki i opal do Polski. Kręci video-pejzaże, uwielbia ludzi tańczących w ciemnościach.

ni-symfonii, pieszczotliwie wplatająca pop.

muszą znać się na codzień. Są to zwyczajne

To bogata orkiestracja, niesamowite, pory-

kobiety, które w projekcie uczą się pewności

wające soulowe wokale. To XXI-wieczna ścia-

siebie, szczególnie koncentrując się na ciele.

na dźwięku zawierająca w sobie dużo klasyki.

POKAZ VIDEO

THE WEIRD GIRLS PROJECT 19 LISTOPADA, PIĄTEK, 22.00

Daníel Ágúst Koncert 21 LISTOPADA, NIEDZIELA, 21.00 Islandzki artysta elektroniczno-eksperymentalny. Wokalista formacji Nýdönsk, Esja i legendarnej grupy GusGus. Pracował nad ścieżkami dźwiękowymi do filmów i przedstawień teatralnych. W 2006 roku nakładem One Little Indian Records ukazał się jego solo album Swallowed a Star. Muzyka Daniela to kolekcja błogich mi-

Trwający już ponad trzy lata projekt obejmuje w tej chwili już jedenaście odcinków (plus jeden odcinek „specjalny ”). Wszystko zaczęło się bardzo spontanicznie, bez większego doświadczenia z me-

THE WEIRD GIRLS PROJECT to eksperyment

diami. Kitty tworzy koncept dla każdego

artystyczny, stworzony i wyprodukowany

odcinka, ł ącz y jednocześnie talent róż-

przez artystkę konceptualną Kitty Von-Some-

nych fotografów, projektantów kostiumów,

time. Projekt rozwija się z epizodu na epizod,

reżyserów w jedną płynną niekończącą się

i obejmuje coraz to nowe osoby. Uczestnicz-

kolaborację. Materiał zrealizowany przez

ki wiedzą, że wszystko będzie fotografowane

Weird Girls Project posłużył jako ilustracje

i rejestrowane na video. Głównym elemen-

do muzyki m.in. GusGus, Ólafur Arnalds,

tem projektu jest „reakcja na nieznane”.

FM Belfast, Croockers, czy Emiliana Torrini.

Projekt koncentruje się silnie na samym

Niech nie dziwią nas kobiety syreny w span-

„zdarzeniu”, na tym jak kobiety improwizują

deksie, kobiety króliki walczące na śniegu,

i stapiają się z kostiumem. Ważnym aspek-

kobiety wampiry...

tem jest również nabywanie pewności własnego ciała, indywidualnie jak i grupa. Kobiety biorące udział w projekcie mają różne pochodzenie i doświadczenie życiowe, nie

O RG A N I Z AT O R Z Y

Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego / Krytyka Polityczna

w mediach głównego nurtu, publikujemy

strzeń wystawienniczą i kawiarnię kulturalną.

w dziennikach i tygodnikach opinii, gdzie

Na parterze dawnej kawiarni Nowy Świat dzia-

tworzymy jedyny dobrze słyszalny lewicowy

ła księgarnia, miejsce koncertów, wydarzeń

głos w Polsce.

muzycznych. Na piętrze – debaty, wykłady,

Pismo „Krytyka Polityczna” powstało w 2002 roku z ambicją ożywienia tradycji polskiej inteligencji zaangażowanej. Naszą działalność

tyki Politycznej. Naszym celem jest wprowa-

rozwijamy w trzech głównych sferach: nauki,

dzenie w polski obieg idei najważniejszych

Poprzez otwarte spotkania i dyskusje reali-

kultury i polityki, starając się jednocześnie eli-

prac z filozofii i socjologii politycznej, teorii

zujemy jeden z najważniejszych ideowych

minować między nimi sztuczne podziały. Wie-

kultury i sztuki. Publikujemy przekłady, pra-

celów środowiska Krytyki Politycznej, czyli

rzymy, że naukę, sztukę i politykę dzielą jedy-

ce polskich autorów i ważne wznowienia.

zniesienie granic między polem nauki, sztuki

nie środki wyrazu, łączy zaś wpływ na kształt

Do końca sierpnia 2010 ukazało się ponad

i polityki. Do udziału w debatach zapraszamy

życia społecznego.

70 tytułów w ośmiu seriach wydawniczych

całą paletę działaczy społecznych, animato-

Naszym podstawowym celem jest wprowadzenie i umocnienie w sferze publicznej lewicowego projektu walki z ekonomicznym i kulturow ym w ykluczeniem. Obok pracy czysto akademickiej (tłumaczenie, wydawanie książek i opracowań, dyskusje, seminaria i warsztaty) angażujemy się w debatę publiczną, a także aktywnie działamy na polu literatury, teatru i sztuk wizualnych, pojawiamy się

premiery książkowe, seminaria, kameralne W 2007 roku założyliśmy Wydawnictwo Kry-

koncerty i pokazy filmowe.

(Przewodniki Krytyki Politycznej, Seria Idee,

rów kultury, publicystów i polityków. Otwie-

Seria Kanon, Seria Publicystyczna, Seria

ramy artystów na myślenie w kategoriach po-

Literacka, Pisma Jacka Kuronia, Seria Hi-

litycznych, a uczestników życia politycznego

storyczna, Seria Ekonomiczna) oraz poza

skłaniamy do traktowania kultury jako rów-

seriami. Już wkrótce Seria Ekonomiczna.

noprawnego języka decydującego o kształcie społeczeństwa.

W listopadzie 2009 roku w centrum Warszawy otworzyliśmy Centrum Kultury „Nowy

Nie ograniczamy się tylko do Warszawy,

Wspaniały Świat” miejsce spotkań artystycz-

dzięki działaniom nasz ych sympat yków

nych i naukowych, pokazów filmowych, prze-

i współpracowników w 23 miastach Pol-

ski powstały Kluby Krytyki Politycznej. Najaktywniejsze Kluby podejmują działania na rzecz uzyskania stałych siedzib, które będą mogły stać się ważnymi punktami wydarzeń artystycznych i społecznych. Jesienią 2009 roku otworzyliśmy pierwsze Świetlice Krytyki Politycznej – w Gdańsku i w Cieszynie. Więcej o naszych działaniach i wydarzeniach na stronach: www.krytykapolityczna.pl oraz www.nowywspanialyswiat.pl

Nýhil jest organizacją działającą w obszarze literatury – zajmuje sie promocją i rozwojem literatur y islandzkiej. Organizacja ma doświadczenie w organizacji międzynarodowych wydarzeń kulturalnych (5 międzynarodowych festiwali poetyckich w Rejkiawiku) oraz mniejszych wydarzeń takich jak odczyty, dyskusje, spotkania z autorami. Nýhil jest również wydawcą poezji i literatury nieodkrytych dotąd autorów. Nýhil jest partnerem projektu Kulturalne oblicza Islandii.

Kulturalne oblicza Islandii Warszawa 2010 © Copyright for this edition by Wydawnictwo Krytyki Politycznej Wydanie I Printed In Poland ISBN 978-83-61006-25-1 Tłumaczenie tekstów: Jacek Godek Redakcja: Joanna Tokarz-Härtig Projekt graficzny i skład: Katarzyna Błahuta Zdjęcia: Joanna Tokarz-Härtig i materiały nadesłane przez artystów Druk i oprawa:

www.opolgraf.com.pl Wsparcia udzielili Islandia, Liechtenstein oraz Norwegia ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Wydawnictwo Krytyki Politycznej ul. Nowy Świat 63 00–042 Warszawa redakcja@krytykapolityczna.pl www.krytykapolityczna.pl