„TOŻSAMOŚĆ MIEJSCA”
„Tożsamość miejsca” Sławomira Biernata
MIEJSKIE TRAJEKTORIE, 2010, stal, blacha miedziana, 120 x 50 x 35 cm
Zakurzone ulice przedmieść, witalność barwnych targowisk i przenikliwa cisza wielkich bibliotek. Identyfikujemy miejsca zmysłowo i symbolicznie, nadając im głębsze znaczenia, które z czasem nie tylko nie ulegają rozmyciu, ale podążają za nami w pamięci. Identyfikujemy się z tym plastycznym i sugestywnym obrazem, widząc w nim duży potencjał wiarygodności, opartej na osobistych wyborach i odczuciach, wiodących do budowania wartościowych relacji z miejscem i poprzez miejsca, zacieśniając fizyczne, emocjonalne oraz duchowe powiązania. Sławomir Biernat porusza w swej twórczości zagadnienia tożsamości miejsca i przestrzeni, czerpiąc inspiracje ze środowiska, w jakim żyje i tworzy. Idea miasta, architektura, geometria pojawiają się tu jako elementy składowe prowokujące do budowania osobistej wypowiedzi opartej na charakterystyce przestrzeni miejskiej, przyjmując wyraz „dosłowny”, ale też symboliczny. Autor przekonuje nas wymownie, iż bliżej jest mu do metafory miasta jako organizmu niż bezdusznej maszyny, z racji niezmiennego uwarunkowania ludzką naturą, co pozwala czytywać ją jako przestrzeń różnorodną i wieloznaczną, gotową nawet na genetyczne zmiany. Żywą i plastyczną. Odnosząc się zatem do poszukiwania właściwości miejsc, autor lokuje swoje przesłanie w kategoriach otwartych, które nie tylko nie negują doświadczeń tradycji (z powodzeniem korzysta przecież z kulturowych źródeł), ale pozwalają, by opierając się na nich, przyjrzeć się bliżej procesom transformacji, by w odpowiednim świetle ukazać ich zniekształcający wpływ na naszą egzystencję, wskutek unifikujących norm i generalnie globalnych przemian redukujących w nas potrzebę inności i samostanowienia. Żyjemy przecież w czasach sprzeczności, w których idole upowszechnieni na masową skalę wytyczają ścieżki idealnego rozwoju, pozostawiając w cieniu rozwiązywanie indywidualnych problemów, wymagających skupienia i wewnętrznego namysłu. Poszukiwanie tożsamości miejsca ma dla Sławomira Biernata szczególne znaczenie, uzasadnione potrzebą tworzenia niemal prywatnej miary, proporcji, nie tylko estetycznych, na które nakłada się roz-
proszenie znaczeń i sensów, po to by wzmocnić indywidualny przekaz, by w relacjach z szeroko rozumianą przestrzenią: społeczną, kulturową, wykreślić własne miejsce z jego duchową nadbudową. Miejsce, o które pyta Sławomir Biernat, jest zatem oswojoną przestrzenią, wartościującym punktem odniesienia, mityczną osią świata. Bezcenne jako lokalna oaza budowana z sekwencji miejsc przepracowanych przez rozpoznanie relacji międzyludzkich i kulturowe wyróżniki. W niej odbija się żywa energia zdecydowanie bardziej kreatywna i oryginalna. Autor widzi przestrzeń miejsca przez pryzmat form rzeźbiarskich i znaków graficznych, poszukując porządkującego sensu i harmonii na rożnych poziomach tworzenia: od budowania kompozycji o amorficznych kształtach, będących zalążkiem niejako pierwszego świadomego gestu kreacji, po złożone konstrukcje o mocnej strukturze, odsłaniające niezwykle precyzyjnie i szczegółowo siatkę wzajemnych relacji i powiązań. Pojawiające się wielowariantowe przekroje, szczeliny, ostre sylwety wertykalnych form zostały zintegrowane wspólnotą języka przestrzeni. Genius loci, charakteryzując szczególną właściwość miejsc, został tu przełożony na wyrazistość wizualną (jak określał to Yi-Fu Tuan), wsparty zróżnicowaną materią i świetnym warsztatem. W jaki sposób Sławomir Biernat identyfikuje miejsca, które go inspirują? Wydaje się, że to zasługa specyficznej narracji, poruszającej się w przestrzeni hipotetycznej, wizjonersko projektowanej, poprzez określanie źródłowych właściwości w szerszej uniwersalnej, archetypicznej formule. Kształtowanie formy przypomina komponowanie według porządku, o którym mówił Schelling, iż jest „obrazem absolutnej samorzutności, w który wkracza prawidłowość wyższego rzędu, komponowanie jako odnajdywanie porządku w potoku zdarzeń”. Wchodzimy w ten proces wrażliwego budowania formy i znaczeń z przekonaniem, że towarzyszymy długiej wędrówce od początków, od Genesis, mówiąc słowami Zbigniewa Herberta od czasów, gdy rysowały się wszelkie mapy, zanim jeszcze pomyśleliśmy o wędrowaniu. W kosmicznym chaosie linie tworzą podziały, osie dzielą, porządkują, wprowadzając ład komunikacyjny i ideowy, idąc śladem nieustanne-
go planowania, stwarzania, modyfikacji i rozrastania. Wszystko jest tutaj odwołaniem do przeszłości i nowości zarazem, twórczym eksperymentem posiłkującym się echem dalekiego tła Praporządku. Prezentowana w miechowskim BWA wystawa jest więc otwartym zbiorem, podróżą przez historię i morfologię miejsc, a tym samym metaforycznie przez historię ludzkiego myślenia, wędrówką po miejscach osobliwych, naznaczonych świadomością egzystencjalnych uwarunkowań, ambitnych wyzwań i utopijnych planów. Sławomir Biernat posługuje się przy tym skrótami plastycznego znaku, trafnie operując materią, formą, kolorem, by lakoniczność zapisu tworzyła ślady oszczędne, lecz pojemne znaczeniowo, budowane jakby a priori przyszłych doświadczeń. Równolegle każda z prac jest naznaczona trwałością miejsca, skupionym wsłuchaniem, wyobraźnią autora potrafiącego zadbać o najmniejszy detal złożonej mozaiki. Każde miejsce-dzieło przynosi nowy pomysł, a wraz z nim interesującą perspektywę poznania. Definiowanie tożsamości miejsca według Sławomira Biernata to poszukiwanie symbolicznego klucza do wyrazu ludzkich indywidualnych, społecznych i wspólnotowych relacji, opisanych językiem geometrii, organiczności, dopełnionych logiką rysunku, gdzie konstrukcja splata się z estetycznym wyczuciem smaku, balansując między koncepcją formy a intuicyjnym rozpoznaniem dynamicznej, zmiennej codzienności, budowanej na trwałej matrycy. To niezwykle optymistyczne przesłanie. W tej perspektywie przestrzeń miejsca nadal pozostaje w naszym posiadaniu; to nie stan oblężenia, jak głosiłoby wielu, wyalienowania, wprowadzającego wyraziste podziały i środowiskowe antagonizmy, degradujące społeczne i kulturowe dziedzictwo, lecz enklawa dla pozytywnego tworzenia, opartego na kreatywności, otwartego na śmiałe pomysły i odważne eksperymenty. Siła i trwałość tych znaków pozwala nie tylko identyfikować najbardziej indywidualne odczuwanie świata, lecz wciąż na nowo oswajać każdą choćby najtrudniejszą przestrzeń, budować własną tożsamość, w którą mocno wierzymy i której nie negocjujemy w chwilach opresji. Ewa Janus grudzień 2013 r., Kraków
MIEJSKIE TRAJEKTORIE, 2010, stal, blacha miedziana, 120 x 50 x 35 cm
Z CYKLU ARTERIE, 2009, linoryt, 70 x 50 cm
◄ Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 40 x 70 cm
◄ Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 50 x 70 cm
Z CYKLU REMINISCENCJE, 2013, linoryt, 70 x 47 cm
IMPLEMENTACJA I, 2011, żeliwo, kamień, 60 x 40 x 15 cm
IMPLEMENTACJA II, 2012, żeliwo, kamień, 43 x 30 x 18 cm
TRANSLOKACJA, 2013, stal, żeliwo, 50 x 40 x 57 cm
KONKURSY, NAGRODY, REALIZACJE 2004 – Stypendium Twórcze Prezydenta Miasta Zamościa 2005 – Stypendium Ministra Kultury i Sztuki 2011 – I nagroda i realizacja w konkursie na nagrobek prof. W. Skulicza, Aleja Zasłużonych, cmentarz Rakowicki, Kraków
ISBN: 978-83-63753-12-2 „U
JAKSY” W M I
HO WIE
O
ZN
YC H
BIU R
YS
W
Opracowanie graficzne: Paweł Olchawa Fotografie: Katarzyna Biernat, Sławomir Biernat Druk: Drukarnia SKLENIARZ, ul. Lea 118, 30-133 Kraków
A
EC
Wydawca: Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” w Miechowie Adres: Plac Kościuszki 3a, 32-200 Miechów, tel/fax: 41 383 07 95 Strona: www.ujaksy.pl, e-mail: u.jaksy@gmail.com
C
2004 – wystawa studentów pracowni adj. Ewy Janus w galerii PWST w Krakowie 2005 – wystawa absolwentów Liceum Sztuk Plastycznych w Zamościu, BWA, Zamość 2006 – wystawa najlepszych dyplomów ASP w Krakowie, Pałac Sztuki, Kraków – wystawa najlepszych dyplomów europejskich wyższych szkół artystycznych „Start Point 2006”, Galeria Klatovy, Klenová (Czechy) – Forma i Kolor, wystawa studentów pracowni ceramiki ASP w Krakowie, Muzeum Regionalne „Dom Grecki”, Myślenice
2004 – wystawa rysunku WDK w Zamościu 2009 – wystawa rysunku i rzeźby „Kąt – Figuracja” w Galerii „Zamek”, Sucha Beskidzka 2012 – wystawa rzeźby i grafiki „Figury Miasta”, „Galeria Kaplica”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko 2013 – wystawa rzeźby i grafiki „Tożsamość miejsca”, Biuro Wystaw Artystycznych „U Jaksy” w Miechowie
I
WAŻNIEJSZE WYSTAWY ZBIOROWE
WYSTAWY INDYWIDUALNE
ER
Urodzony 21.02.1977 r. w Zamościu. W latach 1992–1997 uczeń Liceum Sztuk Plastycznych im. B. Morando w Zamościu. Od 1998 r. student Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie. Dyplom u prof. I. Płuski. W 2002 r. stypendium Accademia di Belle Arti Aldo Galli di Como (Włochy). W latach 2002–2006 student Wydziału Rzeźby ASP w Krakowie. W 2006 r. obrona dyplomu z wyróżnieniem w pracowni prof. J. Sękowskiego. Od 2009 asystent w pracowni rysunku prof. Ewy Janus na Wydziale Rzeźby w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.
2008–2009 wystawa studentów pracowni ceramiki ASP w Krakowie (Bolesławiec, Zabierzów, Krzeszowiece, Myślenice) 2010 – udział w wystawie młodych pedagogów Wydziału Rzeźby krakowskiej ASP, „Rozpoznawanie” w kopalni soli w Wieliczce 2013 – udział w wystawie zbiorowej Art Colony, Rab, Chorwacja
GAL
SŁAWOMIR BIERNAT
TA
W AR TY S
TY
NARODZINY MIASTA, 2010, stal, blacha miedziana, 100 x 35 x 35 cm