De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

De meest gestelde vragen over

relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

1 Wat betekent een scheiding voor kinderen?

De scheiding van ouders is niet iets wat kinderen wensen. Het meemaken van een scheiding betekent dan ook heel veel voor hen. Ze ervaren verlies van basisvertrouwen en verlies van één ouder in de dagelijkse leefwereld. Diepe emoties zoals onzekerheid en angst, verdriet, soms ook opluchting. Er komen veranderingen zoals misschien verhuizen en naar een andere

school, misschien het verdelen van hun spullen tussen het huis van papa en dat van mama. Het betekent dat kinderen zich extra zullen moeten gaan inspannen om bij beide ouders te zijn en hun spullen bij zich te houden, zich aan te passen. Als gevolg van een scheiding kunnen kinderen zich soms anders gaan gedragen.

2 Wat vragen kinderen zich eigenlijk allemaal af?

Kinderen vertellen vaak niet waar ze zich allemaal druk over maken. Vaak laten ze wel merken in hun gedrag dat ze last hebben van alle veranderingen. Er over vertellen vinden ze meestal erg moeilijk en kinderen willen hun ouders ontzien. Ze denken dat hun ouders al genoeg zorgen en verdriet hebben en ze willen hun ouders niet lastig vallen. Er gaat wel van alles door hun hoofd. Het is goed om te weten wat kinderen kan bezig houden. U kunt hierbij denken aan de volgende vragen:

 Hoe

moet dat met de vakantie?

 Hoe

moet dat met mijn verjaardag?

 Is

 Moet

de scheiding mijn fout? Komt het door mij?

 Houden

mijn ouders nog van mij?

 Misschien  Wie

gaat er nu voor mij zorgen?

 Komt

het wel allemaal goed met woonruimte?

 Hebben  Kan

willen ze van mij ook scheiden?

we nog wel genoeg geld?

ik papa en mama zo vaak als ik wil blijven zien?

24

 Waar

blijft mijn speelgoed?

 Moeten  Verlies  Wat

we verhuizen?

ik mijn vrienden?

vinden ze ervan op school?

 Als

ik goed mijn best doe, komen ze dan weer bij elkaar?

 Wat

ik kiezen bij wie ik ga wonen?

kan ik doen als mijn ouders ruzie maken?

 Waarom

zijn mijn ouders uit elkaar gegaan?

 Wat

kan ik doen wanneer mijn ouders op elkaar mopperen of zelfs gaan schelden?

 Hoe

kan ik er voor zorgen dat het weer goed gaat met papa en mama?

 Kan

ik ooit nog gelukkig worden?

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

3 Worden kinderen altijd de dupe van een scheiding?

Het is erg afhankelijk van verschillende factoren in hoeverre uw kind last zal krijgen van de scheiding. Van leeftijd tot manier waarop de scheiding gelopen is, van karakter van het kind tot in hoeverre het kind zich gehoord voelt en van leefomstandigheden tot begeleiding door ouders en andere omstanders zijn van invloed.

U kunt zich als ouders het beste richten op dat te doen voor het kind wat mogelijk is. Weet dat kinderen ook sterker kunnen worden door het meemaken van een heftige ervaring, waarmee goed is omgegaan! Weet dat kinderen meer last hebben van blijvende ruzie en conflictsituaties dan van het feit dat u gescheiden bent!

4 Moeten wij onze kinderen laten meebeslissen?

Geef uw kind vooral de mogelijkheid mee te denken, over gevoelens te mogen praten en angsten en wensen kenbaar te mogen maken. Meebeslissen is een te grote verantwoordelijkheid die als last ervaren zal worden. Iedere beslissing van het kind kan een teleurstelling voor ĂŠĂŠn van de ouders worden.

Het kind zal om dit te voorkomen al snel kiezen voor een gelijke verdeling naar papa en mama en daarbij aan zijn of haar eigen gevoel voorbij gaan. Als uw kind merkt dat er naar zijn of haar gevoel geluisterd wordt zal uw kind zich gehoord voelen en een waardige partij voelen in de situatie.

5 Hoe kunnen wij onze scheiding voor de kinderen makkelijker maken?

Voor kinderen is een scheiding een erg heftige ervaring. Op de volgende manier kunt u de kinderen goed ondersteunen.

Goed luisteren De kinderen hebben veel vragen over de scheiding en maken zich er vaak zorgen over.

Ook kinderen willen graag hun eigen verhaal kwijt. Het is fijn als een onafhankelijk persoon daar de tijd voor neemt. Wanneer uw kind het prettig vindt om met u over de scheiding te praten blijf dan rustig, geef uw kind tijd en aandacht, onderbreek uw kind niet en draag niet te snel oplossingen aan. Uw kind heeft er behoefte aan om serieus genomen te worden.

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

Ruimte voor eigen gevoelens Kinderen kunnen wat terughoudend met hun gevoelens zijn, omdat ze bang zijn om hun ouders te kwetsen. Uw kinderen hebben recht op hun eigen gevoelens. Vertel uw kinderen dat het normaal is dat zij hopen dat u en uw partner weer bij elkaar komen. Benadruk ook dat het bijna nooit zo is dat mensen die eenmaal gescheiden zijn weer bij elkaar komen.

De kinderen zijn niet schuldig aan de scheiding Vaak hebben kinderen het gevoel dat zij de scheiding veroorzaakt hebben. Dat idee moet u hen regelmatig en duidelijk ontnemen. Het

25

IV Kinderen

is belangrijk dat u blijft benadrukken dat de scheiding een beslissing van u en uw partner is en dat uw kind daar geen rol in heeft.

Wees eerlijk en maak het verhaal niet mooier Kinderen hebben “voelsprieten”. Ze weten of u de waarheid spreekt. Vertel uw kind niet dat ‘papa even weg is voor zijn werk’ of dat het leven vanaf nu veel fijner gaat worden. Kinderen hebben behoefte aan duidelijke, begrijpelijke antwoorden op hun vragen.

Niet negatief over uw ex-partner praten Laat u in gesprekken met uw kind niet negatief uit over uw (ex-)partner. Daarvan raakt uw kind in een zogenaamd loyaliteitsconflict. Kinderen vinden beide ouders even belangrijk en willen hen beiden in hun leven. Kinderen raken in de war van negatieve boodschappen over de andere ouder en hebben daar veel verdriet van.

Rechtstreeks met uw (ex-)partner communiceren Communiceer niet met uw (ex-)partner via uw kind en sta open voor positieve opmerkingen van uw kind over uw (ex-)partner en eventueel diens nieuwe relatie. Uw kind mag van allebei zijn ouders houden en het is heel wenselijk dat het kind ook een relatie mag aangaan met de nieuwe partner(s) van zijn ouders. Een kind die daarin belemmerd wordt zal zich terugtrekken, gaan liegen of neerslachtig worden.

Negatieve reacties van uw kinderen Zeker als u de ‘vertrekkende ouder’ bent dan is de kans groot op negatieve reacties van uw kinderen, zoals boosheid of u niet willen zien of niet met u willen praten. Deze reactie is heel

26

gewoon en meestal, bij goede begeleiding, van tijdelijke aard.

Goed voor je zelf zorgen is goed voor je kind zorgen Zorg voor tijdige hulp. Zorg dat u uw vragen kunt stellen. Zorg ook dat u uw vrienden blijft zien. Daardoor voorkomt u dat u uw kind met uw zorgen opzadelt. Bovendien helpt het u om lastige momenten met uw kind te relativeren.

Stel uw kind gerust Kinderen zijn vaak bang dat er na de scheiding te weinig geld zal zijn voor eten, kleren of het huis. Leg uw kind uit dat ze zich daarover geen zorgen hoeven te maken. Kinderen die bij hun moeder gaan wonen kunnen zich zorgen maken over hun veiligheid. Toon uw kind dat u zelf niet angstig bent en vertel uw kind dat u weet wat te doen bij brand of tegen inbrekers. Laat merken dat u de volwassen taken allemaal goed overziet, er aan werkt en dat uw kind zich dus geen zorgen hoeft te maken.

Vertellen aan anderen Voor uw kind is het prettig als u de boodschap over de scheiding brengt bij de mensen waar zij mee te maken hebben. Dat is de school, ouders van vriendjes, begeleiding van (sport)clubjes en dergelijke. Van belang is om samen met uw (ex-) partner de scheiding aan de school te melden en beide adressen op school achter te laten voor de schoolinformatie. Probeer gezamenlijke gesprekken op school vol te houden in het belang van uw kind. Blijf in ieder geval beiden op de hoogte van het reilen en zeilen op school van uw kind. Kinderen hebben baat bij de blijvende interesse van beide ouders.

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

Contact met klasgenootjes van gescheiden ouders Vraag uw kind naar klasgenoten en vriendjes van wie de ouders ook uit elkaar zijn. Wellicht kunnen deze kinderen wat steun bieden door te weten van elkaar. Doordat u er met uw kind over praat krijgt u mogelijk een beter beeld van hoe uw kind een scheiding ziet en waar uw kind bang voor is. Ook kunt u uw kind op deze manier bewust maken van het feit dat er meer kinderen zijn met gescheiden ouders.

PrivĂŠ-plek Het is fijn voor de kinderen om in beide ouderlijke huizen een eigen plek hebben en kunnen behouden. In deze nieuwe situatie kan uw kind hieraan extra behoefte hebben.

tussen hen is nog een keer een scheiding moeten verwerken.

Familie Zorg dat contact met grootouders en andere belangrijke familieleden van beide kanten kan blijven bestaan. Vertel uw kind dat het ook gewoon bij beide families blijft horen, ook al zien ze de familie misschien minder vaak.

Boeken lezen met mijn kind Een andere fijne manier om de scheiding met uw kind te bespreken is door samen een boek over het onderwerp te lezen. Het helpt u stap voor stap de dingen te bespreken en u structureert daarmee de gedachten van uw kind. Uw kind heeft door het lezen van een boek een concrete aanleiding om vragen te stellen.

Zo min mogelijk veranderingen Kinderen hebben behoefte aan een vast ritme en duidelijkheid. De tradities die u als gezin heeft opgebouwd geven uw kinderen een vertrouwd gevoel. Ga daarom niet zomaar voorbij aan de huistradities die er voor de kinderen waren, ook niet wanneer er een nieuwe partner intrekt.

Toon uw eigen emoties Toon als ouder uw eigen emoties. Als u als ouder kunt laten zien hoe u omgaat met uw gevoelens en dat u deze kunt uiten en hanteren dan leert u uw kind dat het prima is om gevoelens te tonen en zullen ze hun gevoel eerder aan u kenbaar maken.

Broers en zussen Laat broertjes en zusjes, zeker wanneer ze erg aan elkaar verknocht zijn, bij elkaar. Ze kunnen veel steun aan elkaar hebben en een scheiding

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

Hulp voor mijn kind Via uw advocaat of mediator (scheidingsbemiddelaar), binnen hulpverlenende praktijken en op scholen is het soms mogelijk om uw kind te laten deelnemen aan KIES (Kinderen In Echtscheiding Situatie) groepen.

Middels lotgenoten contact en met diverse creatieve werkvormen worden kinderen op een voor hen heel toegankelijke manier begeleid in het proces dat zij meemaken. Het programma KIES is getoetst door de Universiteit van Utrecht.

Kindniveau van omgaan met de scheiding en de verwerking daarvan Houdt rekening met opmerkingen en reacties van uw kind die voor u misschien minder van belang zijn in het gehele gebeuren rondom de scheiding. Voor een kind kan het belangrijk zijn of de hond mee mag naar zowel papa als

27

IV Kinderen

mama of dat het bij beide ouders wel hetzelfde dekbedovertrek heeft!

Verwennen vermijden Wanneer het niet zo gaat in het leven van hun kind als ouders zich gewenst hadden dan hebben zij de neiging om hun kind te

verwennen. Een keer verwennen is niet zo erg, maar kinderen hebben recht op een zo normaal mogelijk leven. Kinderen hebben vaak meer behoefte aan echte aandacht. Dat u er bent voor uw kind gaat niet over de hoeveelheid tijd die u kunt besteden, maar of uw kind weet dat u er bent als het nodig is.

6 Hoe voorkomt u loyaliteitsproblemen?

Het is niet abnormaal dat u zich als mens gekwetst kunt voelen, wanneer uw kind veel aandacht heeft voor de andere ouder. Dit speelt vooral wanneer uw (ex-)partner voor zoveel verdriet heeft gezorgd. Blijf bewust van het verschil tussen uw eigen negatieve gevoelens voor uw (ex-)partner en de behoefte van uw kind aan een blijvende relatie met de andere ouder. Misschien wilt u het liefst wel niets

meer te maken hebben met uw (ex-)partner en misschien is dat ook de juiste beslissing voor u, maar u kunt niet beslissen over de gevoelens van uw kind. U bewijst uw kind een enorme dienst als u uw kind toestemming geeft om van beide ouders te mogen houden. Zo moeilijk als dit ook kan zijn, toch is dit het meest liefdevolle cadeau dat gescheiden ouders hun kinderen mee kunnen geven.

7 Wat is belangrijk om te vertellen aan de school, de sportclub, etc.?

Volgens de wet hebben beide ouders recht op dezelfde informatie van alle mensen die beroepshalve contact met kinderen hebben, tenzij het belang van het kind zich daartegen verzet. Dat recht blijft na scheiding bestaan. Voor scholen is het nog niet altijd vanzelfsprekend om volgens een protocol te werken. U kunt bij voorkeur samen met uw (ex-) partner het initiatief nemen om de school te informeren over de scheiding, waarbij u aan de school informatie verstrekt over beide adressen.

Hierbij kunt u uw wensen kenbaar maken, zoals informatieverstrekking over de ontwikkeling van uw kind aan beide ouders en het ontvangen van schoolinformatie door beiden. Neem zo snel mogelijk contact op met de school. Zij volgen uw kind en begrijpen hun gedrag dan beter. Scholen

28

en leerkrachten gaan soms heel verschillend om met het recht op informatie van de verzorgende en de niet verzorgende ouder. Ook zijn scholen vaak niet op de hoogte van de wet of leggen de wet gewoon naast zich neer. Natuurlijk is het voor een school een lastige situatie. Vaak moeten ze oppassen om niet tussen de ouders in te gaan staan en bij een conflict betrokken te worden. Vaak laat de school zich door de verzorgende ouder vertellen hoe zij moeten handelen. U kunt dit voorkomen door in een vroeg stadium uw blijvende betrokkenheid te melden. Wanneer de school niet bereid is mee te werken kunt u de schoolinspectie benaderen, maar beter is het om de school een alternatief aan de hand doen. Hierbij kunt u denken aan het verstrekken van e-mail adressen, waardoor

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

de school op makkelijke en goedkope wijze informatie aan beide ouders kan verstrekken.

Ook aan sportclubs e.a. is het verstandig de

scheiding en de blijvende betrokkenheid van beide ouders te melden.

8 Hoe en wanneer vertellen van de nieuwe relatie?

Als er meteen een nieuwe partner is, betekent dat erg veel voor een kind. Belangrijk is dat deze nieuwe partner niet betrokken wordt bij de scheidingsmelding, ook al voelt het voor de ene ouder als doorslaggevend argument voor de scheiding; voor de kinderen is het goed om eerst te horen dat de ouders gaan scheiden en pas daarna dat er een nieuwe partner in het spel is. Het is goed als kinderen de kans krijgen om ook een band op te mogen bouwen met deze nieuwe partner. Daarom is het niet goed als het kind de nieuwe partner als oorzaak ziet van de

scheiding. Het is verstandig om als ouder uit de beschuldiging te blijven naar de nieuwe partner toe en uw kind de kans geeft een eigen relatie met deze persoon op te bouwen. Uw kind zal hoe dan ook geconfronteerd worden met deze nieuwe relatie.

Geef uw kind ook de tijd en de ruimte om te wennen aan een nieuwe relatie. Het is heel begrijpelijk dat een kind zich in eerste boosheid en frustratie rondom de scheiding zal afzetten tegen een nieuwe partner.

9 Hoe kunnen we als (ex-)partners nog goede ouders zijn?

U blijft met uw (ex-)partner samen de ouders van uw kinderen. Ook na de scheiding kunt u goede ouders zijn, waarbij het goed is om op de volgende dingen te letten:  toon

respect voor de andere ouder;

 de

omgang met de andere ouder maakt deel uit van de opvoeding van uw kinderen!

Kinderen leren van het gedrag van hun ouders;

 probeer

nog zoveel mogelijk dingen over de kinderen samen te overleggen en te beslissen; u dat u wel (ex-)partners wordt maar nooit (ex-)ouders;

 gun

de andere ouder ook de rol als ouder;

 zorg

ervoor dat de band tussen de kinderen en beide ouders ook in de toekomst in stand blijft;

 houdt  praat

allebei met uw kinderen en vraag hen regelmatig naar hun wensen;

 denk

in mogelijkheden en niet in onmogelijkheden;

 geef

kinderen steeds het gevoel dat ze ertoe doen;

 realiseer

 geef

 gun

 belast

u zelf de rol als ouder;

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

u zich aan gemaakte afspraken;

de andere ouder het gevoel dat hij/zij er toe doet als ouder; uw kind niet met uw problemen;

29

IV Kinderen

 gun

uw kind dat het zijn eigen relaties op mag bouwen. Dus ook met een nieuwe partner van uw (ex-)partner;

 gun

uw kind te praten met een onafhankelijk persoon en/of met lotgenoten, bijvoorbeeld door deel te nemen aan een KIES-groep;

 oordeel

niet over de gevoelens van uw kind omtrent de scheiding;

 los

problemen met uw (ex-)partner op zonder de kinderen daarin te betrekken;

 lees

boeken of informeer uzelf via internet of via uw advocaat over de scheiding;

 zoek

eventueel hulp voor problemen;

 wees

soepel in de afgesproken regeling, bijvoorbeeld wanneer uw kind ziek is. Het is

niet altijd fijn om ziek naar de andere ouder te moeten gaan. U kind kan zelf aangeven wat dan wenselijk is;  zorg

dat u beiden bij belangrijke gebeurtenissen kunt zijn van de kinderen.

Bedenk dat deze belangrijke gebeurtenissen een levenlang door zullen gaan, zoals een diploma-uitreiking, de trouwdag van de kinderen, de geboorte van kleinkinderen;

 zorg

dat u op de hoogte blijft van schoolvorderingen etc. van uw kind;

 vermijd

conflicten en zorg dat eventuele conflicten zonder geweld en bedreiging opgelost worden;

 belast

uzelf niet met een schuldgevoel, maar werk aan een toekomst met uw kinderen.

10 Bij wie gaan de kinderen wonen?

Als er een scheiding komt verandert er heel veel, waaronder de woonsituatie van de ouders en hun kinderen. Als er kinderen zijn moet immers worden bepaald bij wie de kinderen gaan wonen, bij vader of moeder, of misschien wel bij beide ouders.

Als ouders samen het gezag hebben over de kinderen mogen zij samen bepalen waar de kinderen gaan wonen. Vaak wordt er uit praktisch oogpunt voor gekozen dat de kinderen na de scheiding gaan wonen bij de ouder die ook tijdens het huwelijk (het merendeel van) de dagelijkse zorg had over de kinderen. Met de andere ouder, die vaak tijdens het huwelijk meer werkte en ook na de scheiding meer blijft werken, wordt een omgangsregeling afgesproken. Het is niet zo dat de ene regeling

30

beter is dan de andere, zoals bijvoorbeeld co-ouderschap, waarbij de kinderen ongeveer evenveel tijd doorbrengen bij hun vader als bij hun moeder. Belangrijk is dat beide ouders na de scheiding betrokken blijven bij de kinderen, allebei zorgtaken op zich nemen en goed communiceren en samenwerken. De kinderen hebben er vooral baat bij dat hun ouders na de scheiding nog een goede relatie met elkaar hebben.

Als ouders het niet eens kunnen worden over de vraag bij wie de kinderen gaan wonen, kan aan de rechter gevraagd worden om hier een beslissing over te nemen. Als kinderen twaalf jaar of ouder zijn (en soms ook jongere kinderen voor zover zij begrijpen waar het over gaat) mogen zij hun mening kenbaar maken aan de

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

rechter. Het kind krijgt hierover een brief en kan zelf kiezen wat hij of zij het prettigste vindt, een gesprek met de rechter, bellen of een brief sturen. Het is belangrijk om te beseffen dat kinderen niet mogen kiezen bij wie zij gaan wonen, maar wel hun mening mogen geven.

Niet het kind beslist, maar de ouders en als zij er niet uit komen de rechter. Bij het nemen van deze beslissing kijkt de rechter naar het belang van het kind. De rechter kan advies vragen aan

de Raad voor de Kinderbescherming om zeker te weten wat het beste is voor de kinderen. Bij het bepalen van het zogenaamde “hoofdverblijf” van de kinderen wordt door de rechter vaak gekeken naar hoe de zorgverdeling voor de kinderen tijdens het huwelijk was. Vaak worden de kinderen toegewezen aan de ouder die tijdens het huwelijk al het grootste deel van de zorg voor de kinderen op zich nam.

11 Wat is co-ouderschap?

Bij een scheiding moeten er afspraken worden gemaakt over de kinderen, waar de kinderen gaan wonen en hoe de omgang met beide ouders er uit komt te zien. Bij co-ouderschap wordt de zorg over de kinderen gelijkwaardig over de ouders verdeeld. De ouders bepalen samen hoe dit ingevuld wordt. De kinderen kunnen om de week bij één van de ouders zijn of de helft van de week bij de ene ouder en de helft van de week bij de andere ouder verblijven.

Co-ouderschap lukt alleen wanneer beide ouders dit willen en hun best doen om het te laten slagen. De ouders moeten na de scheiding een goede relatie met elkaar hebben en bereid zijn om met elkaar te communiceren en samen te werken. Ook moeten de ouders dicht bij elkaar blijven wonen voor de school en de sociale contacten van de kinderen. Is er na de scheiding geen goede relatie met uw (ex-)partner mogelijk, dan is co-ouderschap veelal niet mogelijk.

Een co-ouderschapregeling bevordert de betrokkenheid van beide ouders bij de opvoeding. De kinderen krijgen niet het gevoel

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

dat zij moeten kiezen voor één van hun ouders.

Kinderen voelen zich vaak schuldig ten opzichte van de ouder bij wie ze niet wonen. Tijdens het huwelijk zijn ze er aan gewend geraakt om beide ouders dagelijks te zien. Bij co-ouderschap blijven de kinderen hun ouders evenveel zien, maar ze vinden het niet altijd prettig om steeds van het ene naar het andere huis te moeten gaan. De regels zijn vaak bij beide ouders verschillend en het keer op keer meenemen van spullen wordt als belastend ervaren. Voor de kinderen is het fijn als ze bij beide ouders een eigen plekje hebben en hun eigen spulletjes, zodat er zo min mogelijk meegenomen hoeft te worden van de ene naar de andere ouder.

Het is heel belangrijk om goede afspraken te maken over de verdeling van de kosten van de kinderen. De berekening van wie welk deel van de kosten van de kinderen voor zijn of haar rekening neemt wijkt af van de wijze waarop dit berekend wordt wanneer de kinderen bij de ene ouder verblijven en een omgangsregeling met de andere ouder hebben. Het maken van afspraken hierover is extra lastig, omdat de wet de term “co-ouderschap” niet kent. De meeste

31

IV Kinderen

regelingen gaan ervan uit dat de kinderen bij één van de ouders wonen. Vaak sluiten de regelingen aan bij het adres waarop de kinderen staan ingeschreven bij de gemeente.

Goed nagedacht moet worden over de vraag bij wie de kinderen worden ingeschreven. Bij het maken van de afspraken over de verdeling van de kosten van de kinderen is het raadzaam om rekening te houden met zaken als het adres waar de kinderen worden ingeschreven, fiscale

heffingskortingen, fiscale voordelen vanwege het betalen van kosten van levensonderhoud van de kinderen, de kinderbijslag, tegemoetkoming studiekosten, studiefinanciering en huurtoeslag.

Heeft u twee kinderen dan is een praktische oplossing dat bij iedere ouder een kind wordt ingeschreven op diens adres. Uw advocaat kan u hierover meer en gedetailleerder vertellen.

Door deze oplossing kunnen beide ouders in een financieel gunstigere positie komen te verkeren.

12 Mag mijn kind van twaalf jaar en ouder zelf kiezen waar hij gaat wonen?

Een minderjarig kind beslist niet bij welke ouder hij woont of gaat wonen. Ook niet een kind van twaalf jaar of ouder. In de eerste plaats zijn het de ouders die deze beslissing nemen. Lukt het de ouders niet om hier samen uit te komen dan kunnen ze deze kwestie voorleggen aan de rechter. Kinderen van twaalf jaar of ouder - en soms ook jongere kinderen die voldoende begrijpen waar het om gaat en dit over kunnen brengen - kunnen bij de rechter aangeven dat zij bij de andere ouder willen wonen. De rechter neemt de uiteindelijke beslissing en niet het kind. Wel kijkt de rechter hierbij naar het belang van het kind. Kinderen van twaalf jaar en ouder

(en soms jongere kinderen) worden, als ze dat willen, gehoord door de rechter. Ook kunnen de kinderen schriftelijk aan de rechter laten weten wat ze willen. De wens van het kind is één van de aspecten die voor de rechter van belang zijn om tot een beslissing te komen. Ook andere aspecten spelen een rol. Denk bijvoorbeeld aan de praktische mogelijkheid van de ouders om de dagelijkse zorg op zich te nemen. Vaak vraagt de rechter advies aan de Raad voor de Kinderbescherming. Voor een kind is een gang naar de rechter een ingrijpend gebeuren.

Voor de kinderen is het beter dat de ouders dit regelen.

13 Is omgang verplicht?

Meestal gaan de kinderen na de scheiding bij één van de ouders wonen die de dagelijkse zorg voor de kinderen op zich neemt. Met de andere ouder kan een omgangsregeling worden afgesproken.

Het is belangrijk dat kinderen, indien mogelijk, met beide ouders contact houden na de

32

echtscheiding, waarbij omgang een grote rol speelt. Op deze manier blijft ook de andere ouder betrokken bij de opvoeding van de kinderen.

Ouders die uit elkaar gaan, kunnen samen een omgangsregeling afspreken. Een groot voordeel

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

van een zelf door de ouders overeengekomen omgangsregeling is dat deze beter nagekomen wordt. Als de ouders er samen niet uitkomen, kan één van de ouders, of beiden, de rechter vragen om een omgangsregeling vast te stellen. De rechter hanteert het uitgangspunt: “omgang moet, tenzij….”. De rechter zal alleen in uitzonderingsgevallen weigeren een omgangsregeling vast te stellen, indien er zwaarwegende indicaties zijn dat omgang niet in het belang van het kind is.

Een ouder met ouderlijk gezag kan omgang met zijn of haar kinderen niet definitief worden ontzegd. Als er zwaarwegende redenen zijn waarom het niet in het belang van het kind is om omgang met één van beide ouders te hebben dan kan de rechter de omgang schorsen, er vindt dan gedurende een bepaalde periode geen omgang plaats. De rechter kan in dat geval echter niet beslissen dat het kind nooit meer omgang mag hebben met de desbetreffende ouder.

14 Wat is een goede omgangsregeling?

Wat een goede omgangsregeling is, is eigenlijk per geval verschillend. Omgang is iets persoonlijks en iedere situatie is uniek. Er is dan ook geen standaardomgangsregeling te noemen die ‘goed’ is.

In de praktijk wordt vaak de zogenaamde “weekendregeling” afgesproken, waarbij de kinderen gedurende een weekend per veertien dagen bij de niet-verzorgende ouder verblijven en daarnaast vaak de helft van de vakanties en feestdagen. Voor jonge kinderen tot twee jaar is het beter om de andere ouder minimaal één keer per week te zien, maar liever vaker. Het is anders moeilijk om een band op te bouwen met de ouder waar ze niet wonen.

Ouders zijn vrij in het bepalen van een omgangsregeling. Door na te gaan wat elke ouder deed met de kinderen tijdens het

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

huwelijk kan er een omgangsregeling worden afgesproken die beter bij uw situatie past. In de weekenden is er vaak tijd om leuke dingen met de kinderen te doen. Het is prettig als kinderen de mogelijkheid hebben weekenden zowel met hun vader als met hun moeder door te brengen.

Als de rechter hierover moet beslissen mogen kinderen van twaalf jaar of ouder (en soms ook jongere kinderen, voorzover ze kunnen begrijpen waar het over gaat) hun mening kenbaar maken aan de rechtbank. Het kind mag aangeven wat hij of zij prettig zou vinden, maar neemt hierover geen beslissing.

Het is van groot belang dat de omgangsregeling duidelijk is voor de kinderen en niet te veel onrust creëert. Een omgangsregeling is goed, wanneer zowel de kinderen als de ouders zich hier prettig bij voelen.

33

IV Kinderen

15 Beter geen contact met de andere ouder?

Meestal is het voor kinderen het beste om met beide ouders contact te blijven houden. Kinderen houden immers bijna altijd evenveel van hun vader en moeder. Ondanks dat een volwassene zich dat soms niet kan voorstellen willen kinderen contact met beide ouders. Als kinderen dat niet willen kan dat zijn omdat ze de mening van een ouder over nemen. Soms is er dan sprake van het ouderverstotingssyndroom (PAS).

Een ouder dringt hierbij een eigen menig als het ware op aan zijn of haar kind. Dit is schadelijk voor de ontwikkeling van kinderen. Het kan ook zijn dat er iets mis is in de relatie tussen ouder en kind, waardoor een kind zijn of haar ouder niet wil zien. In bepaalde uitzonderingsgevallen kan het beter zijn voor een kind als het voorlopig geen contact meer heeft met de andere ouder.

16 Wie neemt na de scheiding de beslissingen over de kinderen?

Ouders hebben gezamenlijk ouderlijk gezag over de tijdens het huwelijk geboren kinderen.

De ouders met ouderlijk gezag zijn niet alleen verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van de kinderen (onderdak, voeding, kleding, onderwijs, medische behandeling), maar ook de wettelijk vertegenwoordigers van de kinderen. De kinderen mogen vaak niet zelfstandig handelingen verrichten. Ook zijn de ouders met ouderlijk gezag meestal wettelijk aansprakelijk voor schade veroorzaakt door de kinderen, beheren zij het vermogen van hun kinderen en zijn zij onderhoudsplichtig ten opzichte van de kinderen.

Na een echtscheiding blijven de ouders meestal samen het gezag uitoefenen. Vaak wonen de kinderen na de scheiding bij ĂŠĂŠn van de ouders die verantwoordelijk is voor de dagelijkse verzorging van de kinderen. Kleine alledaagse beslissingen worden genomen door de

34

verzorgende ouder.

Gemeenschappelijk ouderlijk gezag na echtscheiding betekent dus niet dat de ouders de dagelijkse verzorging van de kinderen gelijkwaardig verdelen. Ouders kunnen hier wel voor kiezen. In dat geval spreken we over co-ouderschap. Dit is echter geen vereiste voor gemeenschappelijk ouderlijk gezag. Dit laatste houdt in dat ook na een scheiding de ouders de belangrijke beslissingen over de kinderen samen moeten blijven nemen, zoals de schoolkeuze, de woonplaats, vertrek naar het buitenland, aanvraag paspoort of visum.

Als er een geschil ontstaat tussen ouders over de opvoeding van de kinderen en zij komen hier zelf niet uit, ook niet met behulp van mediation, dan kunnen de ouders de rechter vragen hierover een beslissing te nemen. De rechter kijkt dan vooral naar het belang van het kind.

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

17 Wat is een ouderschapsplan?

Met een ‘ouderschapsplan’ wordt bedoeld het vastleggen door ouders van afspraken over de uitoefening van hun ouderschap na scheiding. Afspraken over de verzorging, ontwikkeling en opvoeding van de kinderen.

Het ouderschapsplan heeft als doel dat ouders ook na een scheiding samen verantwoordelijk blijven voor hun kinderen. Het ouderschapsplan krijgt steeds meer een verplicht karakter. De achterliggende gedachte is dat kinderen er recht op hebben om na de scheiding hun beide ouders te blijven zien. Uitgangspunt van de wetgever is dat de verzorgende ouder ervoor moet zorgen dat de kinderen contact blijven houden met de andere ouder. Het komt nog te vaak voor dat de niet-verzorgende ouder geen contact meer heeft met zijn of haar kinderen.

Met het ouderschapsplan wil de regering problemen rond de omgang met kinderen na

een scheiding voorkomen. Ouders worden hiermee verplicht om al voor hun scheiding goede afspraken met betrekking tot hun kinderen te maken. In het ouderschapsplan moeten minimaal afspraken worden opgenomen over de manier waarop de kinderen worden opgevoed (verdeling van de zorg- en opvoedingstaken), over de contacten tussen de kinderen en de ouders, over de manier waarop de ouders elkaar met betrekking tot de kinderen op de hoogte houden en elkaar raadplegen bij belangrijke kwesties en over de kinderalimentatie. Verder kunnen ouders een zeer uitgebreide regeling opnemen, onder andere met betrekking tot de school, sport, medische zorg, vakanties, feestdagen en overige bijzondere dagen als verjaardagen, beheer van rekeningen enzovoorts. Bij het opstellen van een ouderschapsplan kan een advocaat of mediator helpen.

18 Moet er altijd kinderalimentatie worden betaald?

Ouders zijn onderhoudsplichtig ten opzichte van hun kinderen. Beide ouders blijven na de scheiding financieel verantwoordelijk voor hun kinderen. Het betalen van kinderalimentatie is een wettelijke verplichting, indien het kind behoefte heeft aan een bijdrage in zijn of haar kosten van levensonderhoud en studie (het kind heeft een financiële bijdrage nodig) en de ouder draagkracht heeft (de ouder kan kinderalimentatie betalen). Afwijkende afspraken die in onderling overleg door de ouders worden gemaakt, worden mogelijk niet

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

geaccepteerd door de rechtbank. De rechter kan gemaakte afspraken negeren, zoals het niet meer of minder betalen van kinderalimentatie of een regeling van afkoop.

Er wordt vaak gedacht dat wanneer de kinderen geen omgang hebben met één van de ouders, deze ouder ook geen kinderalimentatie hoeft te betalen. Dit is echter een misverstand, kinderalimentatie en omgang staan volkomen los van elkaar.

35

IV Kinderen

19 Wat is een redelijke kinderalimentatie?

Wat een redelijke kinderalimentatie is valt niet algemeen aan te geven, omdat dit per geval verschillend is. Een kinderalimentatie is redelijk wanneer deze aansluit bij de behoefte van de kinderen (wat de kinderen nodig hebben) en de draagkracht van beide ouders (wat beide ouders kunnen betalen).

Bij het vaststellen van de behoefte, het bedrag wat de kinderen nodig hebben, is meestal de levensstandaard van de kinderen tijdens het huwelijk bepalend. Uitgangspunt is dat de kinderen er na de scheiding op financieel gebied niet op achteruitgaan. Uit hiervoor speciaal ontwikkelde tabellen door het NIBUD, Nationaal Instituut voor de Budgetvoorlichting, kunnen de kosten van de kinderen worden herleid bij verschillende gezinsinkomens bij één of meer kinderen. De kosten van de kinderen zijn hoger als het inkomen van de ouders hoger is en hoe meer kinderen in een gezin hoe lager de kosten per kind uitvallen. De rechter gaat meestal uit van het gezinsinkomen tijdens het huwelijk, tenzij het inkomen van de ouder die alimentatie moet betalen hoger is dan het voormalige gezinsinkomen.

Nadat vastgesteld is hoeveel de kosten van de kinderen bedragen, wordt het aandeel van de ouders in deze kosten berekend. De ouders moeten bijdragen aan de kosten van de kinderen

36

naar rato van hun draagkrachtruimten. De draagkrachtruime is het op een bepaalde wijze berekend netto inkomen minus een aantal noodzakelijke lasten voor levensonderhoud.

Heeft één van de ouders een inkomen lager dan bijstandsniveau dan kan deze ouder niet bijdragen in de kosten van verzorging en opvoeding van de kinderen. Alle kosten komen dan voor rekening van de andere ouder, voor zover de andere ouder dit wel kan betalen.

Vervolgens wordt gekeken of de ouders voldoende draagkracht hebben om hun aandeel in de kosten van de kinderen te betalen. Er wordt een zogenaamde ‘draagkrachtberekening’ gemaakt, waarbij rekening wordt gehouden met het inkomen, de belasting en de sociale heffingen die hiervan ingehouden worden en daarnaast alle vaste lasten die volgens de geldende normen voor gaan op het betalen van alimentatie. Van het resterende inkomen is een bepaald percentage beschikbaar voor alimentatie. Dit percentage ligt tussen de 40% en de 60% en is afhankelijk van de leefsituatie.

Er hoeft niet meer betaald te worden dan de draagkracht toelaat.

Een gespecialiseerde advocaat kan voor u een behoefteberekening, een draagkrachtruimtevergelijking en draagkrachtberekeningen maken.

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

20 Hoe lang moet kinderalimentatie worden betaald?

Ouders zijn onderhoudsplichtig voor hun kinderen, totdat zij eenentwintig worden. Voor kinderen tot achttien jaar geldt de verplichting tot het betalen van kinderalimentatie tussen de ouders onderling. De kinderalimentatie wordt betaald aan de ouder bij wie het kind woont.

Vanaf het moment waarop een kind achttien wordt, totdat het de eenentwintigjarige leeftijd bereikt heeft, heeft deze zogenaamde ‘jongmeerderjarige’ nog steeds recht op kinderalimentatie, tenzij de jongminderjarige al volledig in zijn of haar eigen levensonderhoud kan voorzien. Van een jongmeerderjarige mag niet worden verwacht dat hij of zij stopt met studeren en gaat werken, zodat de kinderalimentatie beëindigd kan worden.

Vanaf het moment waarop het kind achttien wordt heeft het kind een zelfstandig recht op kinderalimentatie. De kinderalimentatie moet dan aan het kind zelf betaald worden.

In gevallen waarin het kind nog bij één van de ouders woont, kunnen de ouder bij wie het kind woont en het kind afspreken welk deel van de kinderalimentatie aan deze ouder wordt betaald. In de kinderalimentatie is een bijdrage voor woonlasten,verzekeringen en algemene

verzorging inbegrepen. Het kan praktischer zijn om de kinderalimentatie in overleg met de jongmeerderjarige rechtstreeks aan de ouder te betalen bij wie het kind woont.

Indien het jongmeerderjarige kind werkt en volledig in zijn of haar eigen levensonderhoud kan voorzien, kunnen de alimentatieplichtige ouder en het kind in onderling overleg de kinderalimentatie beëindigen. Indien hierover een geschil ontstaat, kan de alimentatieplichtige ouder de rechtbank vragen de kinderalimentatie op nihil te stellen. De alimentatie kan niet eenzijdig worden stopgezet. Zodra het kind eenentwintig wordt, mag de alimentatieplichtige ouder zonder instemming van het kind of tussenkomst van de rechtbank stoppen met het betalen van kinderalimentatie.

Ouders kunnen afspreken dat er langer kinderalimentatie wordt betaald, bijvoorbeeld totdat de kinderen de vijfentwintigjarige leeftijd hebben bereikt en zolang zij met goede resultaten studeren of met een beroepsopleiding bezig zijn. Dit is geen wettelijke verplichting.

Dit kan alleen indien beide ouders hiermee instemmen.

21 Wat als de kinderalimentatie niet wordt betaald?

Er moet onderscheid gemaakt worden tussen de situatie dat de ouders afspraken hebben gemaakt over de kinderalimentatie die niet zijn vastgelegd in een rechterlijke beschikking (beslissing) en de situatie dat deze afspraken wel in een rechterlijke beschikking staan of de

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

rechtbank de hoogte van de kinderalimentatie heeft vastgesteld.

Is er een rechterlijke beschikking dan is er een zogenaamde ‘executoriale titel’ voor de kinderalimentatie. Dit is de originele beschikking

37

IV Kinderen

van de rechtbank (grosse) die u herkent aan de originele stempel bovenaan waar staat ‘In naam der koningin’. Met deze rechterlijke beschikking kunt u proberen de achterstallige kinderalimentatie te innen via het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) of via de deurwaarder. Een gerechtelijke procedure is niet nodig.

Het LBIO neemt de inning van achterstallige kinderalimentatie op zich als er minimaal één maand achterstand is, als de betalingsachterstand minimaal € 10, - is, voor een achterstand die op het moment van uw verzoek niet ouder is dan zes maanden en uw alimentatieplichtige (ex-)partner op de hoogte is gesteld van het bankrekeningnummer waarop hij of zij de kinderalimentatie kan overmaken.

Gaat het om achterstallige bedragen ouder dan zes maanden dan kunt u een deurwaarder inschakelen om met behulp van de executoriale titel tot betekening en executie over te gaan. De deurwaarder zal in de meeste gevallen eerst een aanmaning sturen naar de alimentatieplichtige ouder om te kijken of deze vrijwillig wil betalen.

Lukt dit niet dan kan de deurwaarder tot executiemaatregelen overgaan, zoals het leggen van loonbeslag of de gedwongen verkoop van auto, inboedel of woning.

Kosten van de inning worden zowel door het LBIO als door de deurwaarder geprobeerd op de alimentatieplichtige te verhalen. Het lukt niet altijd om via het LBIO of de deurwaarder de

38

achterstallige kinderalimentatie met bijkomende kosten te incasseren. Soms kan er geen officieel adres van de alimentatieplichtige achterhaald worden, zijn er andere schuldeisers die voorrang hebben zoals de belastingdienst of heeft de alimentatieplichtige onvoldoende formele inkomsten of bezittingen.

Zijn de gemaakte afspraken over de kinderalimentatie nooit opgenomen in een rechterlijke beschikking, zoals vaak het geval is bij zogenaamde ‘flitsscheidingen’, dan is een procedure bij de rechtbank vereist om een executoriale titel te verkrijgen voor executiemaatregelen. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.

De alimentatieplichtige kan niet alleen beslissen om te stoppen met het betalen van de kinderalimentatie. Kan de andere ouder of het jongmeerderjarige kind vanaf achttien tot eenentwintig jaar hiermee niet instemmen dan moet de kinderalimentatie betaald worden, totdat de rechtbank op verzoek van de alimentatieplichtige de hoogte van de kinderalimentatie heeft gewijzigd.

Rechtsvorderingen tot het betalen van een geldsom, zoals de aanspraak op niet betaalde kinderalimentatie, verjaren na vijf jaar. Als u gedurende vijf achtereenvolgende jaren niets heeft gedaan, bestaat de mogelijkheid dat u de achterstallige alimentatie van meer dan vijf jaar geleden niet meer kunt innen. Verjaring kan in sommige gevallen worden geschorst of gestuit.

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

IV Kinderen

22 Kan de kinderalimentatie later worden gewijzigd?

In onderling overleg kan de kinderalimentatie worden gewijzigd. Lukt het niet om er samen uit te komen dan geeft de wet twee mogelijkheden om kinderalimentatie te wijzigen.

De eerste mogelijkheid bestaat wanneer de kinderalimentatie van het begin af aan niet aan de wettelijke maatstaven heeft voldaan. Dit kan bijvoorbeeld zo zijn wanneer de rechter bij het vaststellen van de kinderalimentatie van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan.

Vereist is dat door deze onjuiste of onvolledige gegevens de alimentatie nooit aan de wettelijke maatstaven heeft voldaan. Het gaat hierbij alleen om alimentatie die is vastgesteld door een rechter, niet wanneer de kinderalimentatie tussen de ouders samen is overeengekomen.

De tweede mogelijkheid om de kinderalimentatie te laten wijzigen, bestaat wanneer er een wijziging van omstandigheden is geweest, waardoor de kinderalimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet. Hierbij kan gedacht worden aan gewijzigde persoonlijke of financiĂŤle omstandigheden als gaan samenwonen of trouwen, of bijvoorbeeld verandering in inkomen en woonlasten.

Zowel alimentatie die door de ouders in onderling overleg is afgesproken als de door de rechter vastgestelde kinderalimentatie kan op deze grond gewijzigd worden. Bij deze tweede mogelijkheid, de wijziging van omstandigheden, moet het gaan om een

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan

wijziging van omstandigheden ten opzichte van de omstandigheden ten tijde van het vaststellen van de kinderalimentatie door de rechter of het maken van de afspraken over de kinderalimentatie door de ouders.

De wijziging moet zich dus daarna hebben voorgedaan en moet er tevens voor zorgen dat de kinderalimentatie niet meer aan de wettelijke maatstaven voldoet.

Uw advocaat kan berekenen of de kinderalimentatie nog aan de wettelijke maatstaven voldoet en welk bedrag aan kinderalimentatie op dit moment redelijk is, gezien eventuele gewijzigde omstandigheden.

Lukt het niet om in onderling overleg met de andere ouder overeenstemming te bereiken over een ander bedrag aan kinderalimentatie, dan moet er een verzoekschrift tot wijziging van de kinderalimentatie worden ingediend bij de rechtbank. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.

De alimentatie kan nooit eenzijdig worden gewijzigd, hiervoor is altijd instemming van de andere ouder of het jongmeerderjarige kind van achttien tot eenentwintig jaar nodig of een wijzigingsbeschikking van de rechtbank.

De Minister van Justitie stelt jaarlijks een indexeringspercentage vast waarmee de kinderalimentatie per 1 januari stijgt; de wettelijke indexering.

39

IV Kinderen

40

De meest gestelde vragen over relaties en uit elkaar gaan