LYS 3
ÖZ-DE-BÝR YAYINLARI
ÜNÝVERSÝTE HAZIRLIK
A
COÐRAFYA - 1 DENEME SINAVI Soru sayýsý: 24 Yanýtlama süresi: 35 dakika Bu testle ilgili yanýtlarýnýzý optik formdaki Coðrafya 1 bölümüne iþaretleyiniz.
Doðru yanýtlarýnýzýn sayýsýndan yanlýþ yanýtlarýnýzýn sayýsýnýn dörtte biri düþülecek ve kalan sayý bu testle ilgili ham puanýnýzý oluþturacaktýr.
1.
2. 1
I. Erzurum’un yýllýk sýcaklýk ortalamasý Çanakkale’den düþüktür. II. Antalya’nýn yýllýk sýcaklýk ortalamasý Trabzon’dan yüksektir.
2
0°
III. Gaziantep’in yýllýk sýcaklýk ortalamasý Ýzmir’den yüksektir. Yukarýda farklý konumda bulunan kentlerin sýcaklýk ortalamalarý arasýndaki farklar, aþaðýdaki tabloda ise bu farklýlýða yol açan nedenler gösterilmiþtir. Enlem
Yukarýdaki haritada numaralanmýþ alanlarda görülen yaygýn biyomlar, aþaðýdakilerden hangisinde verilmiþtir? 1 ––––––
2 ––––––
3 ––––––
A) Bozkýr
Orman
Savan
B) Tayga
Maki
Tundra
C) Orman
Bozkýr
Maki
D) Orman
Bozkýr
Tayga
E) Maki
Tundra
Tayga
X
Yükselti
Karasallýk
3
3 3
3
Y Z
3
Tabloda X, Y ve Z olarak gösterilen nedenler l, ll ve lll numaralý durumlarýn hangilerine aittir? X
Y
Z
A)
I
II
III
B)
III
II
I
C)
III
I
II
D)
II
III
I
E)
II
I
III
Bu testin her hakký ÖZ-DE-BÝR yayýnlarýna ait ve saklýdýr. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamýnýn veya bir kýsmýnýn ÖZ-DE-BÝR yayýnlarýnýn yazýlý izni olmadan kopya edilmesi, fotoðrafýnýn çekilmesi, herhangi bir yolla çoðaltýlmasý ya da kullanýlmasý yasaktýr. Bu yasaða uymayanlar gerekli cezai sorumluluðu ve testlerin hazýrlanmasýndaki külfeti peþinen kabullenmiþ sayýlýr.
A 3.
A
A
Akdeniz Bölgesi’ne yapýlan bir okul gezisi sonunda öðrencilerin doðal çevre ile ilgili izlenimleri þöyledir.
A 5.
A
I. Çernezyom II. Kahverengi orman topraklarý
I. Tarýma elveriþli olan alanlarýnýn oraný azdýr.
III. Terrarossa
II. Akarsular genellikle derin vadiler içinde akar.
IV. Laterit
III. Kýyý çizgisine paralel uzanan Toros daðlarý yüksek ve engebelidir.
Türkiye’de yukarýdaki toprak tiplerinden hangilerinin yaygýn olarak bulunduðu alanda, akarsular en çok suyu ilkbahar sonu yaz baþýnda taþýrlar?
IV. Sýcaklýk deðerleri kýsa mesafede deðiþiklik gösterir. V. Ulaþým yollarýnýn yapým maliyeti yüksektir.
A) Yalnýz I Bu izlenimlerden hangisi diðer dördünün temel nedenidir? A) I
4.
B) II
C) III
D) IV
B) I ve III D) II ve IV
C) II ve III E) III ve IV
E) V
6.
Sel ve taþkýn olaylarý depremden sonra Türkiye’de en etkili doðal afettir.
Aþaðýda beþ bitkinin yetiþme alanlarýnýn baþlýca özellikleri verilmiþtir.
Buna göre, aþaðýdaki bölümlerden hangisinde sel ve taþkýnlar daha çok etkili olur?
I. Bitki; yýl boyunca yaðýþlý, nem oranýnýn yüksek olduðu alanlarda
A) Orta Fýrat
II. Bitki; kýþ mevsiminde sýcaklýðýn 10 °C’nin üstünde olduðu alanlarda
B) Kýyý Ege
III. Bitki; yaz mevsiminin sýcak ve kurak geçtiði alanlarda
C) Antalya
IV. Bitki; yýllýk yaðýþ miktarýnýn 2000 mm’nin üzerinde olduðu alanlarda
D) Doðu Karadeniz E) Güney Marmara
V. Bitki; yýl içinde en fazla yaðýþýn yaz mevsiminde görüldüðü alanlarda yetiþmektedir. Sadece verilen özellikler dikkate alýndýðýnda, bu bitkilerden hangisinin Türkiye’deki yetiþme alanýnýn daha geniþ olduðu söylenebilir? A) I.
ÖZ-DE-BÝR Yayýnlarý / LYS Deneme Sýnavý
2
B) II.
C) III.
D) IV.
E) V.
A 7.
A
A
A 10.
Nüfus politikalarý nüfusun niteliðini (eðitim), niceliðini (saðlýk ve doðurganlýk) ve daðýlýmýný (kýr, þehir, dýþ ülke) etkileyen bilinçli uygulamalardýr.
A
Japonya ve Nijerya’nýn özellikleriyle ilgili aþaðýdaki karþýlaþtýrmalardan hangisi yanlýþtýr? A) Nijerya’da görülen iklim çeþitliliði daha fazladýr.
Aþaðýda verilen ülke çiftlerinden hangilerinde uygulanan nüfus politikalarý aynýdýr?
B) Tarýmda çalýþanlarýn oraný Nijerya’da daha fazladýr. C) Kentleþme oraný Japonya’da daha yüksektir.
A) Çin - Endonezya
B) Hindistan - Türkiye
C) Kanada - Meksika
D) Fransa - Türkiye
D) Japonya, Nijerya’ya göre daha çok tarým ürünü ithal eder.
E) ABD - Hindistan
8.
E) Yeraltý kaynaklarý bakýmýndan Japonya daha zengindir.
Sanayi tesislerinin kuruluþunda gerekli olan þartlardan birisi de ham madde temininin kolay olmasýdýr.
11.
Buna göre, Türkiye’de aþaðýdaki sanayi kollarýndan hangisinin kuruluþ yeri ham maddeye daha az baðýmlýdýr? A) Konserve
B) Þeker
D) Bitkisel yað
Yerel etkiye sahip kentler yakýn çevrelerine daha az hizmet sunan daha küçük ölçekli fonksiyonel yerleþim birimleridir. Buna göre, aþaðýdaki kentlerden hangisinin etki alanýnýn diðerlerinden daha dar olmasý beklenir?
C) Kâðýt A) Roma
E) Otomotiv
B) New York
D) Johannesburg
12. 9.
C) Oxford E) Mekke
•
Küresel ýsýnmanýn durdurulmasý
Türkiye ile ilgili aþaðýda verilen özelliklerden hangisi diðer dördünün nedenidir?
•
Zehirli kimyasallarýn ortadan kaldýrýlmasý
A) Kuzey ve güney kýyýlarda yaðýþ miktarýnýn fazla olmasý
•
Ticari amaçlý balina avýnýn kontrol altýna alýnmasý
B) Daðlarýn genellikle doðu-batý yönünde uzanmasý
•
Nükleer silahlanmaya son verilmesi
C) Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde akarsu boylarý kýsa iken, Ege Bölgesi’nde uzun olmasý
Yukarýda çalýþma alanlarý belirtilen uluslararasý örgüt aþaðýdakilerden hangisidir? A) BM
B) Greenpeace D) NAFTA
ÖZ-DE-BÝR Yayýnlarý / LYS Deneme Sýnavý
D) Trabzon, Ordu, Zonguldak ve Antalya limanlarýnýn iç kesimlerle ulaþýmýnýn zor olmasý
C) AB
E) Ege Bölgesi’nde denizelliðin etki alanýnýn geniþ, Karadeniz Bölgesi’nde dar olmasý
E) ÝKÖ 3
A
A
A
13.
Aþaðýdaki tabloda Türkiye’nin 2011-2020 yýllarý arasýnda yaþ gruplarýna göre tahmini nüfus sayýlarý gösterilmiþtir. Yaþ gruplarý (milyon)
2011
2014
2017
2020
Çocuk (0-14)
20.234
19.854
19.613
19.552
Çalýþma çaðý (15-64) Yaþlý nüfus (65+) Toplam
A 15.
39° Doðu
ll
l
41° Kuzey lll
52.193
54.662
56.097
58.213
4.917
5.287
5.748
6.537
77.344
79.803
81.458
84.302
lV 202468
A) Çalýþma çaðýndaki nüfus içinde aktif nüfusun oranýnýn artmasý
Santrallerin kuruluþ yerinin seçiminde enerji verimliliðinin öncelikle dikkate alýndýðý düþünülürse, planlanan santraller için hangi noktalarýn seçildiði söylenebilir?
B) Kýrsal yerleþme birimlerinin sayýsýnýn azalmasý C) Yaþlý ve çocuk nüfus arasýndaki farkýn azaldýðý D) Nüfusun cinsiyete göre daðýlýmýnda dengesizlik oluþmasý
Rüzgâr
E) Kentsel alanlardan kýrsal alanlara doðru olan göçün artmasý
16.
Ülkelerin geliþmiþlik düzeylerini belirleyen önemli ölçeklerden biri de Birleþmiþ Milletlerin geliþtirdiði insani geliþme endeksidir. Bu endeks ülkelerin beþeri ve ekonomik özellikleri göz önüne alýnarak hesaplanýr. 2005 yýlýnda dünya insani geliþme endeksinde Ýzlanda 1., Norveç 2., Kanada 4., Ýrlanda 5., Türkiye ise 84. olarak sýralanmýþtýr.
Güneþ
A)
I
II
B)
II
III
C)
IV
II
D)
III
I
E)
III
IV
Ýsviçreliler, Alpler’in olumsuz coðrafi þartlarýna raðmen uzun tüneller ve viyadükler yaparak bu alanlarý deðerlendirmiþlerdir. Bu daðlar tarihte askeri koruma saðlarken günümüzde turizm alanýnda hizmet vermektedir. Alpler’in iklim þartlarý ve yükseklikleri uygun olan alanlarý kýþ turizminde deðerlendirilmiþtir. Ülkede toplam turizm hareketlerinin % 60’ýndan fazlasýnýn daðlýk alanlarda geliþtirilmesi, bölgeler arasý eþitsizliði ve göçü azaltmýþtýr. Kýþ turizmi ülkeye büyük ölçüde döviz girdisi de saðlamýþtýr. Ýnsan ve doða etkileþimiyle ilgili yukarýdaki durumun Ýsviçre’de aþaðýdakilerden hangisine neden olduðu söylenemez?
Türkiye’nin yüksek düzeyde insani geliþme seviyesine ulaþmasý için aþaðýdakilerden hangisini artýrmasý gerekmez?
A) Yerel kültür özelliklerinin tanýtýmýnýn kolaylaþmasýna B) Bölgeler arasýnda ekonomik eþitsizliðin ve göçlerin azalmasýna
A) Satýn alma gücünü B) Okur yazar oranýný
C) Dýþ turizmden elde edilen gelir miktarýnýn artmasýna
C) Okullaþma oranýný
D) Kýþ turizminin yapýlmasýna elveriþli sürenin uzamasýna
D) Nüfus artýþ hýzýný
E) Üçüncül faaliyetlerde çalýþan nüfus oranýnýn artmasýna
E) Ýkincil faaliyetlerde çalýþanlarýn oranýný ÖZ-DE-BÝR Yayýnlarý / LYS Deneme Sýnavý
km
Yukarýda topoðrafya haritasý gösterilen yörede, kuzeydoðu-güneybatý yönlü rüzgârlarýn etkisinde kalan noktada rüzgâr gücüyle çalýþan enerji santrali, güneþe bakýþý en uygun olan noktada güneþ enerjisiyle çalýþan santral kurulmasý planlanmýþtýr.
Tablodaki bilgilerden yararlanarak 2011 yýlýna göre 2020 yýlýnda Türkiye’nin toplam nüfusuyla ilgili aþaðýdaki özelliklerin hangisinin kesinlikle gerçekleþeceði söylenebilir?
14.
A
4
A
A
A
A 19.
17. ve 18. sorularý aþaðýda verilen parçaya göre yanýtlayýnýz.
I. Güneydoðu Asya II. Güney Amerika III. Batý Avrupa
1927’de meydana gelen sel ve taþkýn çok büyük zararlara neden olmuþtur. Bu sel ve taþkýndan sonra Mississipi Nehri’nin suyunu kontrol altýna almak için birçok baraj ve belirlenen bir kanaldan akmasý için nehir üzerine kilometrelerce setler ve pompa istasyolarý inþa edilmesine karar verilmiþtir. Bu tedbirler kýsa sürede uygulanmýþ ancak istenilen sonuca ulaþýlamamýþ Mississipi Nehri çevresine zarar vermeye devam etmiþtir. 1993 yýlýnda meydana gelen yoðun yaðýþlar sonucu nehir taþarak dokuz eyalette on binlerce insanýn evlerini terk etmeye zorlamýþtýr. Milyonlarca hektarlýk tarým arazisini su basmýþ, nehir trafiði durmuþ, can kayýplarý ve büyük hasarlar meydana gelmiþtir.
17.
A
IV. Avustralya Yukarýda verilen bölgelerden hangilerinin küresel ticaretteki payý diðerlerinden daha fazladýr? A) I ve II
B) I ve III D) II ve IV
Bu parçaya göre, Mississipi Nehri’nin üzerine barajlarýn inþa edilmesinin temel nedeni aþaðýdakilerden hangisidir?
20.
A) Enerji üretimini artýrmak B) Taþkýnlarýn zararýný en aza indirgemek C) Nehir üzerinde ulaþýmý kolaylaþtýrmak D) Tarým arazilerinin sulanmasýný kolaylaþtýrmak E) Nehrin neden olduðu afet sonucu oluþan göçü azaltmak
C) II ve III E) III ve IV
Dünya bor rezervinin % 72’sine sahip olan Türkiye; bor üretimi, satýþ miktarý ve kârlýlýkta dünyanýn sayýlý ülkeleri arasýnda bulunan ABD’yi geride býraktý. Bor ürünleri ihracatýný 2002 yýlýnda 186 milyon dolar, 2005 yýlýnda 300 milyon dolar olarak gerçekleþtirirken 2010 yýlý sonunda 600 milyon dolar düzeyine çýkarýlmasýnýn hedeflendiði belirtildi. Eti maden iþletmeleri müdürlüðünde 2002 yýlýnda baþlatýlan bor master arama projesi kapsamýnda yapýlan çalýþmalar sonucu iki milyar ton düzeyinde olduðu sanýlan bor rezervinin üç milyar ton düzeyine çýktýðý saptandý. Rezerv bakýmýndan Türkiye’yi ABD, Rusya ve Çin izliyor. Ayrýca Latin Amerika ülkelerinden Arjantin, Þili, Bolivya ve Peru’da da bor rezervleri bulunuyor. Buna göre, bor minerali ile ilgili; I. Endüstriyel ürünlerin üretiminde kullaným alaný çok çeþitlidir. II. Türkiye’deki bilinen rezerv miktarý son yýllarda deðiþmiþtir.
18.
Bu parçada akarsu ile aþaðýdakilerden hangisi arasýnda iliþki kurulamaz?
III. Verimli kullanýldýðýnda Türkiye’nin enerji açýðýný kapatabilir.
A) Yol açtýðý zararlar
IV. Türkiye’nin dýþ ticaret açýðýnýn bir bölümünün kapanmasýna katký saðlar.
B) Ulaþým durumlarýndan hangilerine ulaþýlabilir?
C) Göç
A) I ve Il
D) Doðal kaynak kullanýmý
D) lI ve lV
E) Enerji üretimi ÖZ-DE-BÝR Yayýnlarý / LYS Deneme Sýnavý
B) I ve lII
5
C) II ve lll E) lll ve lV
A
A
A
21.
Aþaðýdaki haritada beþ merkezin yýllýk sýcaklýk farklarý verilmiþtir.
A 23.
A
Aþaðýdaki grafikte 1950-2010 yýllarý arasýnda dünya genelinde þehir ve kýr nüfusunun miktarý ile 2030 yýlýna kadar gerçekleþmesi beklenen nüfus miktarý gösterilmiþtir. (milyar)
Toplam
Þehirsel
Kýrsal
8.400
Ýzmir (19°C)
Ankara (23°C) Antalya (18°C)
Trabzon (16°C) Erzurum (29°C)
7.200 6.000 4.800 3.600 2.400 1.200 0
Kentlerin yýllýk sýcaklýk farklarýnýn birbirinden farklý olmasýnýn nedeni aþaðýdakilerden hangisinde yanlýþ ve-
1950
rilmiþtir?
1970
1990 Yýllar
2010
2030
Yalnýzca grafikteki bilgilerden yararlanarak, aþaðýdakilerden hangisine ulaþýlabilir?
A) Trabzon’un yýllýk sýcaklýk farkýnýn Ankara’dan az olmasýnýn nedeni enlemdir.
A) Þehirsel ve kýrsal kesimde yaþayan kadýn ve erkek nüfusun oranýna
B) Erzurum’un yýllýk sýcaklýk farkýnýn Ankara’dan fazla olmasýnýn nedeni yükseltidir.
B) Toplam nüfus içinde þehirsel ve kýrsal nüfusun payýnýn birbirine en yakýn olduðu yýla
C) Antalya’nýn yýllýk sýcaklýk farkýnýn Erzurum’dan az olmasýnýn nedeni denizelliktir.
C) Þehirsel ve kýrsal kesimde yýllara göre doðal nüfus artýþ oranýna
D) Ankara’nýn yýllýk sýcaklýk farkýnýn Ýzmir’den fazla olmasýnýn nedeni karasallýktýr.
D) Þehirsel ve kýrsal nüfus içindeki aktif nüfus payýnýn yýllara göre deðiþimine
E) Antalya’nýn yýllýk sýcaklýk farkýnýn Ankara’dan az olmasýnýn nedeni denizelliktir.
E) Þehirsel ve kýrsal nüfus içindeki yaþlý nüfus oranýnýn yýllara göre deðiþimine
24.
Türkiye arazilerinin eðim dereceleri, bunlarýn ülke genelindeki payý, özelliði ve kullaným amacýyla ilgili bazý bilgiler þöyledir. I. Eðim deðeri % 15’ten fazla olan yerler: ülke genelindeki payý % 62,5 olan alanlar; hayvancýlýk ve ormancýlýk amacýyla kullanýlýr.
22.
II. Eðim deðeri % 5’ten az olan yerler: ülke genelindeki payý % 8,5 olan düz ve hafif eðimli ovalar; tarýmsal faaliyetlere en uygun alanlardýr.
Biyoçeþitlilik; tür, gen ve ekosistem çeþitliliði olarak bir bütündür. Çok farkýnda olmasak da yaþamýmýzýn bir parçasýdýr. Temel ihtiyacýmýz olan gýdalarýn saðlýklý olmasý, içme sularýnýn temiz olmasý biyoçeþitliliðe baðlý. Ekosistemlerde tüm canlýlarýn dengeli bir biçimde yaþamasý bozulmamýþ, kirlenmemiþ yaþam alanlarýyla mümkündür. Biyoçeþitliliðin azalmasý demek canlýlarýn yaþadýðý ortamlarýn bozulmasý demek. Elbette tarih boyunca çok sayýda tür yok oldu. Bundan sonra da olacak.
III. Eðim deðeri % 5-10 arasý olan yerler: ülke genelindeki payý % 12,8 olan orta eðimli ve hafif dalgalý plato sahalarý; tarým ve yerleþme amacýyla kullanýlýr. Aþaðýdaki Türkiye haritasýnda üç yöre gösterilmiþtir.
M K
Yukarýdaki parçadan, aþaðýdakilerden hangisi çýkarýlamaz?
L
A) Ýnsanlarýn ekosistemlere olan zararý B) Biyoçeþitliliðin sadece tür çeþitliliði olmadýðý
Yukarýdaki haritada taranmýþ K, L ve M yörelerinin her biri yukarýdaki özelliklerin hangisini örneklendirir?
C) Biyoçeþitliliðin azalmasýnýn canlýlarýn yaþam alanlarýný bozduðu
A)
I
II
III
K
L
M
D) Geçmiþte olduðu gibi gelecekte çok sayýda türün yok olacaðý
B)
K
M
L
C)
L
M
K
E) Canlýlarýn yaþam ortamlarýnýn bozulmasýnýn biyoçeþitliliði olumsuz etkilediði
D)
M
K
L
E)
M
L
K
ÖZ-DE-BÝR Yayýnlarý / LYS Deneme Sýnavý
6