is niet alleenin OnzeTaal het geval.Een
. . . .
Onze Taal biedt aan elke lezer de mogeliikheidtot reageren. Stuur uw reactie naar: Reda€tieOnze Taal, Laanvan Meerdervoort 14a, 2517 AK Den Haag. V o o r b i i d r a g e na a n d e z e r u b r i e kg e l d e nd e v o l g e n d er i c h t l i i n e n : Formuleeruw reactiekort en bondig (bij voorkeur niet meer dan 250 woorden). Geef in de tekst duideliik aan op welk artikel wordt gereageerd. Stel uw biidrage zodanig op dat de lezer niet wordt verplicht een vorig nummer erbii te halen. Lever uw reactie,bii voorkeur getypt, in onder vermelding van naam en (eventueel)functie. De redactie kan buiten medeweten van de auteur inkortingen en stilistischeveranderingenaanbrengen in reacties.Bij belangrijkewijzigingen raadplegenwij de auteur. Reactieskunnen doorgaansworden geplaatsttwee maanden na het nummer waarop u reageert,Niet geplaatstereacties worden doorgestuurd naar de auteur van het desbetreffendeartikel.
belangrijkere kanttekeningis nodig bij de opmerking van de heer Floor 'Wanneer men het eensisoverwatneerslagisen wat niet...'Daarovervaltinderdaadte twisten. Hetwoordenboekder Nederlandse woordenboeken, het WNT,geeftin deel lX in k o l o m1 7 9 5b i j ' n e e r s l a g ' ddee f i n i t i e ' a l s naamvoor waterdat uit de dampkringslucht wordt afgescheiden'. Moderne woordenboekenbeschrijven'neerslag' bijnauitsluitend alswaterdat in vasteof vloeibaretoestandop de aardevalt.
*
t I,BEVRORENNEERSLAG' UITERST ZELDZAAM KeesFloor - weerkundigmedewerkervan de Volkskrant,De Bilt ater kent in de dampkring vele veÍschiiningsvoÍmen.Eenaantaldaarvan bespreektMarlies Philippa onder de kop 'Bevroren neeÍslag'in Onze Taal van april 1991. De schrijfsternoemt: sneeuw, hagel, iizel, iisregen, ondeÍkoelde regen, dip en witte dauw. De titel van haarbildrage suggereertdat het hier gaat om zeven soortenbevrorenneerslag.Miins inziensis van deze zeven alleen ijsregen bevroren neerslag;in alle andere gevallen dekt de vlag de lading niet. Om te kunnen spreken van bevroren neerslagmoet zijn voldaan aan ten minste twee eisen: 1. het moet gaan om neerslag; 2. de neerslagmoet beworen ziin. Rijp en witte dauw voldoen niet aan de eeÍstevooÍwaarde.Rijp en dauw vallen nu eenmaalniet als vastestof of vloeistof uit de hemel; ze voÍmen zich in koude nachten uit het teveelaanwaterdampin de omringende, afgekoeldelucht. Witte dauw is niets andersdan bevroren dauw (met een
damp die in een wolk direct is overgegaan in i js en die verderaangroeitdoormeerwaterdamp naar zich toe te trekken. Er treedt geenoveÍgangop van vloeibaarnaar vast en er vindt geen wijziging plaats die deze neerslagvormondeÍgaatdoor vorst. Hagel zou ik evenmin 'bevroren neerslag'willen noemen. Hagel ontstaat wan-
gingen waardoor ze woÍden meegevoerd nu eensin lucht rondzwevenmet een temperatuurboven nul, dan weeÍ in lucht met een temperatuuÍ onder het vriespunt. Het
het Italiaans ziin terechtgekomen. Daar wil ik een kanttekeningbii plaatsen.Bil het overnemen van afrikaans,boe/(o)enapartheidheefï niet het contact tussenhet Ne-
afwisselendbevriezenen ontdooien is essentieelvoor de vorming van hagel.
derlandseen ltaliaansetaalgebiedeen rol gespeeld.Zo heeft het woord apartheidin-
Wanneermen het eensis over wat neerslagis en wat niet, ziin de problemen die het gebruik van 'bevroÍen' neerslagmet zich meebrengt,te omzeilen door het over 'vaste'neerslagte hebben.
ternationale bekendheid gekregenvia de anderehoofdtaal van Zuirl-Afrika,het Engels.Dit woord is inmiddels in vele andere
Het artikel 'Bevroren neeÍslag'bevat ook eenopmeÍking over zwart en wit iis. ZwaÍt iis krijgt een negatieveklank toegedicht: lelijk, donker en verraderlijk.Wit iis daarentegenbliikt mooi gevonden te worden. In Nederlandis de uitdrukkingzwartiisbekend in schaatskringen; zwartiisheeÍÍ daar
in aanraking komt meteen ijskoud aardoppervlakof voorwerp.Daarbiivormt zich gewoonliik een dun ijslaagie.In plaatsvan
maar doorzichtig; de donkereondergrond die door het iis heen zichtbaaris, geefthet iis ziin zrvartetint. Wit i js bevat veel lucht
uit regen ofonderkoelde regen kan zo'n ijslaagieook optredenbii iisregen.
of luchtbelleties.IJsdat zich direct uit waterdamp vormt, zoalsriip en sneeuw,bevat veel lucht en is dus altiid wit. De witte 'kleur' wordt verooÍzaakt door de ver-
ondeÍkoelde regen, een neerslagYormdie bestaatuit vloeibaarwater met een tempeÍatuur onder nul, maar n'aarbil desondanks nog geenbevriezingis opgetreden. Ook bii sneeuwkan men echter onmogespreken van bevroren neerslag. Sneeuw vormt zich nameliik uit waterliik
'Olandesismi' laprilnum1 n het artikel I I mer,blz. lj) bespreektde heer Alex Verstegen enkele internationaal verspreide leenwoordenuit het Nederlandsdie ook in
zeker geen ongunstigebetekenis,want ie kunt eÍ prima op schaatsen.IJsis'zwart'als het ontstaat uit vloeibaarwater en er tiidens het berriezen weinig lucht in het ijs bliiit zitten. In feite is het ils niet zwart
Van de vier overgeblevenverschiininSg vormen van water voldoen de meesteniet aan de tweedeeis.Het duideliikst is dat bii
APARTHEID K. Groeneveld- Apeldoom
neer neerslagelementenin een buienwolk tiidens de op- en neergaandeluchtbewe-
neerslag. Ook iizel voldoet niet aan de eeÍsteeis. Hij valt niet op de aarde,maaÍ ontstaat op het moment dat neerslag,meestalregen,
rilplaagje, zie verderop) en dus evenmin
r
strooiing van op het iis vallend licht door de lucht in het ijs. Als witte daurï niet meeÍ zou zijn dan bevÍorendauwzou het anders heten; de witte tint ontstaatdooÍ riipafzetting op de bevroren dautsdruppels. Naschrift redactieOnze Taal Eenkop van een artikelbehoeftalsvlag niet persede heleladingte dekken,en dit
4
-*á;"'
talen overgenomen, ook in het Nederlands. In de betekeniswaaÍin apaftheidbekend is geworden,is het geen Nederlands woord, maar eenAfrikaans leenwoord.
I
t
I
BUITENLANDSETREMA'S Poul Stolp- Culemborg
I ! I
vergeliiktHarry Co1 n het aprilnummer I hen op blz. 18 het gebruikvan het trema
l
t
in enkele Europesetalen. Ik zou hier nog iets aan willen toevoegen.In het Duits bestaathet trema naastde umlaut wel degelifk, namelijk op de e en op de i. Ik ben het tegengekomenin biibelsenamen, bijvoorbeeldbri lahasië\,Jaïr, in verschillende biibelvertalingen.Voor het Engelsdient nog vermeld te worden dat het trema gebruikt wordt om aan te geven dat een e niet stom is, bilvoorbeeld in de bekende eigennaam Brontë.
I l I t I ,l
li p
v
Í k li
I louNE(N),louN'r jotrmolist, A. Morddl- Sqensioneerd Nijmegen e heerP.M.Kaashoekre Tilburgsigna6 l-/ Ieertin Onze Taal nr. 4 het woord 7brnealskindertaalvariantvan het zelfstandig
d IE u
ti