3 (42) каз, русс верстка в интернет by Ministry of Foreign Affairs, Kazakhstan

3(42) 2013

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

МАЗМҰНЫ

РЕДАКЦИЯДАН Жаhандану менеджерлерi

ОТ РЕДАКЦИИ Менеджеры глобализации

Выступление Министра иностранных дел РК Ерлана Идрисова на торжественном собрании в честь Дня дипломатической службы РК

БАТЫСҚА НАЗАР РИГА-АСТАНА: ҚАРСЫ БАҒЫТТАРДА АКЦЕНТ НА ЗАПАД РИГА - АСТАНА: НА ВСТРЕЧНЫХ КУРСАХ

БАТЫСҚА НАЗАР ҚАРА ТЕҢІЗДЕГІ ӘРІПТЕС

Выступление Министра иностранных дел РК Е.А. Идрисова на встрече с ветеранами дипломатической службы РК

УАҚЫТ ТЫНЫСЫ СІМ басшысы «твиттерліктерге»: дипломат – бейбіт кәсіп (ҚР Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысовтың әлеуметтiк желiлердегі ең қызықты сұрақтарға берген жауаптары) ПУЛЬС ВРЕМЕНИ Глава МИД «твиттерянам»: дипломат – это мирная профессия (Ответы Министра иностранных дел РК Е. Идрисова на наиболее интересные вопросы в социальных сетях)

БАТЫСҚА НАЗАР ЕУРОКОМИССИЯ ТӨРАҒАСЫНЫҢ ТҰҢҒЫШ САПАРЫ АКЦЕНТ НА ЗАПАД ПЕРВЫЙ ВИЗИТ ПРЕДСЕДАТЕЛЯ ЕВРОКОМИССИИ

БАТЫСҚА НАЗАР Жозе Мануэль Баррозу Дурау «Еуропа Одағы мен Қазақстан: 21-ші ғасыр үшін əріптестікті нығайту» АКЦЕНТ НА ЗАПАД Жозе Мануэль Дурау Баррозу «Европейский Союз и Казахстан: укрепляя партнерство для 21 века»

ҚР Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың ҚР Дипломатиялық қызметі күні құрметіне өткізілген салтанатты жиналыста сөйлеген сөзі

ҚР Сыртқы істер министрі Е.Ә. Ыдырысовтың ҚР дипломатиялық қызмет ардагерлерімен кездесу кезінде сөйлеген сөзі

СОДЕРЖАНИЕ

АКЦЕНТ НА ЗАПАД ПАРТНЕР НА ЧЕРНОМ МОРЕ

БАТЫСҚА НАЗАР №1 АҒЫЛШЫН АСТАНАДА АКЦЕНТ НА ЗАПАД АНГЛИЧАНИН №1 В АСТАНЕ

БАТЫСҚА НАЗАР Ұлыбритания Премьер-министрі ДЭВИД КЭМЕРОН: «Бұл жерге бұрынырақ келуiмiз керек еді!»

АКЦЕНТ НА ЗАПАД Премьер-министр Великобритании ДЭВИД КЭМЕРОН: «Мы должны были приехать сюда раньше!»

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР Еркін Ахинжанов «ЕО-мен әрiптестiк туралы келiсiм қол жеткiзілген жетістіктерді заң жүзінде бекiтуге бағытталған»

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ Еркин Ахинжанов «Соглашение о партнерстве с ЕС нацелено на де-юре закрепление достигнутых высот»

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР Нұрлан Мусин «ҚР мен АҚШ «стратегиялық әріптестiгі» термині дипломатиялық клише емес»

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ Нурлан Мусин «Термин «стратегическое партнерство» Казахстана и США – не дипломатическое клише»

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ Аймақтық қауіпсіздікті нығайта отырып

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ Укрепляя региональную безопастность

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ Экономикалық ықпалдасу қарқын алып барады СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ Экономическая интеграция набирает темп

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР Дана Хусаинова «Қазақстан – Орталық Азиядағы экономикалық ықпалдың орталығы»

ҚАЗІРГІ ЗАМАННЫҢ ТҮЙТКІЛДЕРІ Антонио Гутерриш «Әрқайсысымыздың үйімізде береке болмаса, жер бетінде бейбітшілік орнату мүмкін емес»

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ Дана Хусаинова «Казахстан – центр экономического влияния в Центральной Азии»

ПРОБЛЕМА СОВРЕМЕННОСТИ Антонио Гутерриш «Невозможно установить мир на земле, если нет мира в каждом из нас»

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР АҚШ-тың ҚР-дағы Елшілігі: «Кез келген қазақстандық қолданылу мерзімі 5 жыл визаны ала алады»

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ Посольство CША в РК: «Любой казахстанец имеет право получить визу cо сроком действия на 5 лет»

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ Эрманно Визинтайнер «Қазақстан – болашақ бағытында»

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ Эрманно Визинтайнер «Казахстан – в направлении будущего»

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ Бөрібай Жексембин «Қазақстан мен Өзбекстан: стратегиялық әріптестік жолында»

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ Аурелия Бушез «ЕО Қазақстанға шетелдiк инвестицияларды одан әрi сала беруді қолдайды»

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ Борибай Жексембин «Казахстан и Узбекистан: по пути стратегического партнерства»

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ Аурелия Бушез «ЕС поддерживает дальнейшее вложение иностранных инвестиций в Казахстан»

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ Питер Ван Леувен «Голландиялық тәжiрибе Қазақстанға пайдалы болуы мүмкiн»

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ Питер Ван Леувен «Голландский опыт может быть полезен для Казахстана»

ЕО мен ҚР арасындағы қатынастар сапалық тұрғыдан жаңа деңгейге шығып отыр: «ҚазақстанЕуроодақ» ынтымақт астығы кеңе сінің 13-ші отырысының қорытындысы

88 Отношения между ЕС и РК выходят на качественно новый уровень: итоги 13-го заседания Совета сотрудничества «Казахстан-Евросоюз»

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ - Мюнхенде ҚР Консулдығының ашылуы туралы - Қазанда Қазақстан Республикасының Бас консулдығы ашылды ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК - Об открытии Консульства Республики Казахстан в Мюнхене - В Казани открылось Генеральное консульство Республики Казахстан

105 106

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ Дипломатиялық велосипед тұрағы

108

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК Дипломатический велопаркинг

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ Булат Сәрсенбаев «Қазақстан - Иордания: ынтымақтастықтың 20 жылы»

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ Қазақстандық дипломат Венгрияның Серісі атанды

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ Булат Сарсенбаев «Казахстан-Иордания: 20 лет сотрудничества»

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК Казахстанский дипломат стал венгерским рыцарем

АСТАНАНЫҢ 15 ЖЫЛДЫҒЫНА ҚАРАТА Әр саясатшы астанада ағаш... отырғызуы тиіс

К 15-ЛЕТИЮ АСТАНЫ Каждый политик должен посадить … дерево в Астане

ДИПЛОМАТ-ТҰЛҒА Елшi Атановтың шет елде жүргендегі ілкімділігі

102

ДИПЛОМАТ-ЛИЧНОСТЬ Пограничный прорыв Посла Атанова

110

КІТАП ЖАҢАЛЫҚТАРЫ АҚШ-та өткен Әбдіжәміл Нұрпейісов кітаптарының таныстырылымы КНИЖНЫЕ НОВИНКИ Презентация книг Абдижамила Нурпеисова в США

112

КІТАП ЖАҢАЛЫҚТАРЫ Өз бизнесін үйден тыс жерде жүргізетіндерге арналған энциклопедия

113

КНИЖНЫЕ НОВИНКИ Энциклопедия для тех, кто ведет свой бизнес не только дома

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

РЕДАКЦИЯДАН

Жаhандану менеджерлерi

азақстандық дипломаттар 2 шiлдеде өз кәсiби мерекелерін атап өттi. Мемлекет басшысы тап осы кезеңде, осыдан 21 жыл бұрын отандық сыртқы саяси ведомствоны құру туралы Жарлыққа қол қойған болатын. Алайда, Қазақстан дипломатиясы, өзінің жастығына қарамастан, тарихи қысқа мерзім аралығында мемлекеттiк құрылыс iсіне өзінің лайықты үлесін қосты. Көптеген саясатшылар мен сарапшылар Еуразия құрлығының ұлан-ғайыр кеңістігінде созылып жатқан жас мемлекетiмiздің тәуелсiз болашағына қатты күмәндана қараған сонау 1990-шы жылдардың басындағы тұрақсыздық уақыты бүгін еске түседi. Қазақстанға қатысты түңiліс болжамдары негiзсіз емес болатын. Экономиканың шикiзаттық сипаты елеулі кемшiлiгіміз екені тайға таңба басқандай көрініп тұрды. Елімізде жұмыссыздық белең алып, асқын инфляция жас мемлекеттiң күллі экономикасын аяғынан шалды. Қазақстан сол кезде өзінің сыналмаған кезеңіне аяқ басып, көптеген қиындықтарды шешіп, мемлекеттік арсеналында көптеген қырлары бойынша, соның ішінде халықаралық істерді жүргiзу саласында тәжiрибесi жоқ жағдайда, бұрынғы Кеңес Одағынан мұраға әлемдегі төртiншi ядролық әлеуетке ие бола отырып, туындаған қатерлерге тиiмдi түрде жауап беріп отырды. Мемлекетiміздiң алғашқы дипломатиялық жетiстiктерi туралы айтқанда, Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың ядролық қарудан бас тарту және Қазақстанды ядролық қарусыз мемлекетке айналдыру туралы қабылдаған тарихи шешiміне тоқталып кеткеніміз ләзім. Бес ел – БҰҰ Қауiпсiздiк Кеңесiнің тұрақты мүшелерi осы тағдыршешті таңдауға жауап ретінде мемлекетімізге өздерінің қауiпсiздiк кепiлдiгiн бердi. Президент Н. Назарбаевтың басшылығымен еліміз аяғына нық тұрды, өзінің халықаралық міндеттемелеріне қатысты жауапкершiлiктiң күллі жүгін ұғына отырып, әлем қоғамдастығына өзiн сенiмдi де байсалды әріптес ретінде мәлiмдедi. Бүгiнгі таңда Қазақстан қазiргi әлемде табысты мемлекет ретінде лайықты түрде танылып отыр. Еліміздің халықаралық абыройының өскенiн оған кімдердің сапармен келетініне қарай аңғаруға болады. Сыртқы істер министрлігінің қызметкерлерi тiптi өздерінің кәсiби мерекесін, әдеттегiдей, жұмыс

ОТ РЕДАКЦИИ

Менеджеры глобализации

июля казахстанские дипломаты отметили свой профессиональный праздник. Именно в этот период, 21 год назад Глава государства подписал Указ о создании отечественного внешнеполитического ведомства. Однако, несмотря на свою молодость, дипломатия Казахстана за столь короткий исторический промежуток внесла свою достойную лепту в дело государственного строительства. Сегодня вспоминается нестабильное время начала 1990-х годов, когда многие политики и эксперты ставили под большое сомнение независимое будущее нашего молодого государства, раскинувшегося на огромных просторах Евразийского континента. Пессимистические прогнозы в отношении Казахстана не были лишены оснований. Сырьевой характер экономики давал о себе знать как серьезный недостаток. Страну захлестнула волна безработицы, а гиперинфляция подкосила всю экономику молодого государства. В тот период Казахстан вступал в неизведанный период, решая многие трудности, эффективно реагируя на возникавшие вызовы, не имея в государственном арсенале многого, в том числе, опыта ведения международных дел, получив в наследство от бывшего Советского Союза четвертый в мире ядерный потенциал. Говоря о первых дипломатических достижениях нашего государства, следует отметить историческое решение, принятое Президентом Нурсултаном Назарбаевым, об отказе от ядерного оружия и превращении Казахстана в безъядерное государство. В ответ на этот судьбоносный выбор пять государств – постоянных членов Совета Безопасности ООН предоставили нашему государству свои гарантии безопасности. Под руководством Президента Н. Назарбаева наша страна твердо стала на ноги, заявила о себе мировому сообществу как надежный и солидный партнер, осознавая всю меру ответственности в отношении собственных международных обязательств. Сегодня Казахстан заслуженно пользуется признанием в современном мире, как успешное государство. О росте международного авторитета можно судить и по тому, кто посещает нашу страну. Даже свой профессиональный праздник сотрудники Ми-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

үстiнде атап өтті. Астананың, сондай-ақ оңтүстiк елорданың тұрғындары да кезектi жоғары лауазымды шетелдік қонақтың кортежін сүйемелдейтін шеру дыбыстарына үйреніп кеткендей. Құрметтi халықаралық іс маманы, шетелдiк профессормен болған бір әңгiмеде оған: «Қазiргі жаhанданған, ақпараттық технологиялар және Ғаламтор дамыған ғасырда, дипломатияның функциясы неде, Талейран мен Киссинджердің ізін қуушылар жұмыссыз қалмай ма?» деген сұрақты қойған едiк. Біз сонда: «Жоқ, дипломаттар бүгiнде – жаhандану менеджерлерi», - деген жауапты алдық. Орталық Азияда дипломатия дәстүрлерiнің тамыры ғасырлар тереңіне бойлайды және, ең алдымен, орта ғасырлардың алғашқы кезеңінде Шығыс пен Батысты ұластырған Ұлы Жiбек жолының тарихымен байланысты. Және, сонымен қатар, отандық дипломатиямыз мына (суреттегі) 21 жас адамдай әрқашан жас, нақ осыншама жыл бұрын отандық сыртқы саяси мекемеміз құрылған болатын. Өткенімізге үңіле отырып, тәуелсiздiктiң таңы атқан шақта қазақстандық дипломатияның алдында қандай күрделi міндет тұрғанын ұғынасың. Бiрақ алда әлі де көп нәрсені жасауға тура келедi. Әйгiлi қанатты сөзде: «Дипломатия аяқталғанда, соғыс басталады» делінеді. Ендеше, дипломатия ешқашан аяқталмай-ақ қойсын. Журналымыздың осы санындағы тақырыпты біздің ойымызға уақыттың өзi салды. Нақ осы жазғы маусымның басы Еуропалық комиссияның Төрағасы Жозе Мануэль Баррозудың және Ұлыбритания Премьер-министрі Дэвид Кэмеронның екi жақты қатынастар тарихында Қазақстанға жасаған тұңғыш сапарларымен тұспа-тұс келдi. Астанаға, сонымен қатар, Латвия Президенті Андрис Берзиньш және румын Премьер-министрi Виктор Понта келіп қайтты. Ал қазақстандық «форин-офистің» Басшысы Ерлан Ыдырысов мұхиттың ар жағында болып қайтты. Қазақстан Президентi осы кезеңде Өзбекстанға маңызды сапармен барды және Президент Ислам Каримовпен жүргізген оның келiссөздерiнің қорытындылары бойынша екi елдiң арасындағы Стратегиялық әріптестiк туралы шартқа қол қойылды. Сол кезде Ұжымдық қауiпсiздiк шарты ұйымының (ҰҚШҰ) және Еуразиялық Экономикалық Қоғамдастықтың шеңберiнде маңызды кездесулер өтті. Осы жылдарда халықаралық өмiрдiң басты нышанына айналған Астана өзінің елорда ретіндегі 15 жылдығын атап өтті. Бiздiң шығарылымымызда отандық сыртқы саяси күн тәртiбiнiң осы және басқа да ең маңызды оқиғалары қамтылған. Оқырман мырза, «Дипломатия жаршысын» оңашада оқып, уақытыңызды жағымды әрі пайдалы етіп өткiзіңіз демекшіміз!

нистерства иностранных дел встретили, как всегда, в делах. Жители Астаны, как впрочем, и южной столицы уже привычно реагируют на звук сирен, сопровождающий кортеж очередного выпокопоставленного иностранного гостя. Как-то в разговоре с одним уважаемым зарубежным профессором-международником мы задали ему сакраментальный вопрос: «Сейчас в век глобализации, развития информационных технологий и Интернета, в чем функция дипломатии, не останутся ли последователи Талейрана и Киссинджера без работы?» И получили ответ: «Нет, дипломаты сегодня – это менеджеры глобализации». Традиции дипломатии в Центральной Азии уходят корнями в глубь веков и, прежде всего, связаны с историей Великого Шелкового пути, который в раннем средневековье соединял Восток и Запад. И, вместе с тем, наша отечественная дипломатия всегда молода, как и эти 21 молодых человека (на снимке), а именно столько лет назад было основано отечественное внешнеполитическое ведомство. Оглядываясь назад, представляешь, какая сложная задача была поставлена перед казахстанской дипломатией на заре независимости. Но предстоит сделать еще больше. Известный афоризм гласит: «Когда кончается дипломатия, начинается война». Так пусть дипломатия не кончается никогда. Тему текущего номера нам подсказало само время. Именно начало летнего сезона совпало с первыми в истории двусторонних отношений визитами в Казахстан Председателя Европейской комиссии Жозе Мануэля Баррозу и Премьер-министра Великобритании Дэвида Кэмерона. Наряду с этим, Астану посетили латвийский Президент Андрис Берзиньш и румынский Премьер-министр Виктор Понта. А за океаном побывал глава казахстанского «форинофиса» Ерлан Идрисов. В этот же период состоялся важный визит Президента Казахстана в Узбекистан и его переговоры с Президентом Исламом Каримовым, по итогам которых был подписан Договор о стратегическом партнерстве между двумя странами. Тогда же состоялись важные встречи в рамках Организации Договора о Коллективной Безопасности (ОДКБ) и Евразийского Экономического Сообщества. Наконец, свое 15-летие как столица отметила Астана, ставшая знаковым центром международной жизни за эти годы. Эти и другие важнейшие события отечественной внешнеполитической повестки дня в нашем выпуске. Приятного и полезного вам времяпровождения наедине с «Вестником дипломатии», господин читатель!

«Дипломатия жаршысы» журналыңыз

Ваш «Вестник дипломатии»

ҚР Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың ҚР Дипломатиялық қызметі күнінің құрметіне өткізілген салтанатты жиналыста сөйлеген сөзі (Астана, 2013 ж. 2 шілдесі, ҚР СІМ)

Қадірлі әріптестер!

Выступление Министра иностранных дел РК Ерлана Идрисова на торжественном собрании в честь Дня дипломатической службы РК (Астана, 2 июля 2013 г., МИД РК)

Дорогие коллеги!

Сіздердің баршаңызды бүгінгі кәсіби төл мерекеміз – Дипломатия қызметі күнімен шын жүректен құттықтаймын! Мемлекетіміздің сыртқы саясаттағы мүдделерін, халықаралық бастамаларын іске асыруға бағытталған игілікті істеріңізге мол табыстар тілеймін!

От всей души поздравляю всех вас с сегодняшним профессиональным праздником – Днем дипломатической службы! Желаю больших успехов в ваших добрых делах, направленных на реализацию интересов внешней политики, международных инициатив нашего государства!

Құрметтi әрiптестер! Кәсiби мерекеміз – Дипломатиялық қызмет күнiмен құттықтап қоюға рұқсат етіңіздер! Дипломатиялық қызмет күнiнің осыдан төрт жыл бұрын Қазақстан Республикасының кәсiби мерекелерiнің тiзiмiне енгізілгені ел басшыларының Сыртқы істер министрлiгі қызметкерлерiнің ел тәуелсiздiгін нығайтуға, сыртқы саяси бағытты жүргізуге, Қазақстан азаматтарының әл-ауқатын жоғарылатуға жағдайлар жасауға қосып отырған үле сін қуаттайтынын білдіреді. Қазақстан дипломатиясының барлық жетiстiктерiн тізіп айтпай-ақ қояйын – табыстарымыз мол, соларға жеткізген нақ өздеріңізсiздер. Қазақстанның сыртқы

Уважаемые коллеги! Позвольте поздравить вас с профессиональным праздником – Днем дипломатической службы! Включение четыре года назад Дня дипломатической службы в перечень профессиональных праздников Республики Казахстан отражает признание руководством страны вклада работников Министерства иностранных дел в укрепление независимости нашей страны, реализацию внешнеполитического курса, создание условий для повышения благосостояния казахстанских граждан. Не буду перечислять все достижения казахстанской дипломатии – их действительно много, вы являетесь их непосредственными творцами. Под руководством и

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ саяси қызметі Елбасымыздың жетекшілігімен және тiкелей қатысуымен ең жақын көршiлерімізбен, әлемдiк державалармен өзара қатынастардың, сонымен бiрге өзара тиiмдi ынтымақтастық пен сындарлылық қағидаттарына негiзделген көп жақты форматтағы қатынастардың сенiмдi жүйесін құрды. Қазақстан тәуелсiздiк жылдарында халықаралық мойындаудың сапалық тұрғыдан жаңа деңгейіне шықты және әлемдiк қоғамдастықтың беделдi де жауапты мүшесiне айналды. Қазақстан бүгiнгі таңда қазiргi әлем құрылымының аймақтық және жаhандық мәселелерiн шешуге тең дәрежеде қатысып, өзінің лайықты үлесін қосуда. Елімiздiң соңғы жылдары ЕҚЫҰ, ИЫҰ, ЕурАзЭҚ, ШЫҰ, ҰҚШҰ және Түркі кеңесіне жасаған төрағалығы мемлекетіміздің халықаралық беделiнің жоғары екенін айғақтайды. Қазақстан заңды түрде ядролық қарусыздану және ядролық қаруды таратпау режимдерiн нығайту саласында танылған лидерге, мәдениеттер, дiндер мен өркениеттер диалогының белсендi жақтаушысына және үйлестірушісіне айналды. Қазақстанның мемлекеттiк шекараларын заңды түрде ресiмдеу Қазақстан дипломатиясының ең маңызды жетiстiгі болды. Қазақстан дипломатиясының Елбасымыздың жетекшілігімен қол жеткiзген стратегиялық мақсаттары Қазақстанды одан әрi әлеуметтiкэкономикалық жаңғыртудың және халықаралық аренада ұлттық мүдделерiн ілгерілетудің елеулі негiзі болып табылады. Қазақстанның беделін және мәртебесiн күшейту, адамдардың қауiпсiз, қамсыз да жайлы өмiр сүруіне қолайлы сыртқы жағдайларды жасау – Қазақстан дипломатиясының халықаралық аренада өз алдына қойып отырған мақсаттары осындай. Кәсiби шеберліктеріңіз бен өз істеріңізге берілгендіктеріңіз үшін сiздерге шынайы алғысымды бiлдiргiм келедi. Елімiздiң игiлiгі жолындағы істеріміз бен бастамаларымыз сәтті болып, әрқашан табыстарға жете берейiк!

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ при непосредственном участии Главы нашего государства казахстанская внешнеполитическая служба создала надежную систему взаимоотношений с ближайшими соседями, мировыми державами, а также в многостороннем формате отношения, основанные на принципах взаимовыгодного сотрудничества и конструктивизма. За годы независимости Казахстан вышел на качественно новый уровень международного признания, стал авторитетным и ответственным членом мирового сообщества. Сегодня Казахстан на равных участвует и вносит достойный вклад в решение региональных и глобальных проблем современного мироустройства. Свидетельством высокого международного авторитета государства за последние годы стало председательство нашей страны в ОБСЕ, ОИС, ЕврАзЭС, ШОС, ОДКБ и Тюркском Совете. Казахстан по праву стал признанным лидером в области ядерного разоружения и укрепления режимов нераспространения, активным сторонником и координатором диалога культур, религий и цивилизаций. Важнейшим достижением казахстанской дипломатии стало юридическое оформление государственных границ Казахстана. Достигнутые казахстанской дипломатией стратегические цели под руководством Лидера нашей страны являются серьезной основой для дальнейшей социально-экономической модернизации Казахстана и продвижения национальных интересов на международной арене. Укрепление авторитета и престижа Казахстана, создание благоприятных внешних условий для безопасной, обеспеченной и комфортной жизни людей - вот цели, которые ставит перед собой на международной арене казахстанская дипломатия. Хочу выразить вам искреннюю признательность за профессиональное мастерство и преданность своему делу. Пусть удача и успех всегда сопутствуют нашим делам и начинаниям на благо нашей страны!

Құрметті әріптестер! Кәсіби мейрам қарсаңында, өздеріне жүктелген міндеттерін үлгілі атқарғандары үшін орталық және шетелдік аппараттың бірқатар қызметкерлері тиісті марапаттарға ие болды.

Уважаемые коллеги! Ряд работников центрального аппарата и аппарата за рубежом в канун профессионального праздника получили свои соответствующие награды за образцовое исполнение возложенных на себя обязанностей.

Қымбатты әріптестер! Сыртқы саясат саласындағы қажырлы еңбектеріңіз үшін баршаңызға шынайы алғысымды білдіре отырып, бүгінгі мерекемізбен тағы да құттықтаймын. Елімізге тыныштық, жерімізге береке, отбасыларыңызға бақыт және зор денсаулық тілеймін!

Дорогие коллеги! Выражая вам искреннюю признательность за упорный труд в области внешней политики, еще раз поздравляю с сегодняшним праздником. Желаю нашей стране мира, благополучия, вашим семьям счастья и крепкого здоровья!

(Алматы, 2013 жылғы 4 шілде)

Қадірлі ардагерлер! Құрметті әріптестер! Біз бүгін Қазақстан Республикасы дипломатиялық қызметінің кәсіби мерекесін атап өтудеміз. Осы орайлы сәтті пайдаланып, құрметті дипломатиялық қызмет ардагерлері Сіздерді шын жүректен осы кәсіби төл мерекемізбен құттықтауға рұқсат етіңіздер. Қазақстан Ре спубликасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың бір мың тоғыз жүз тоқсан екінші жылғы екінші шілдедегі Жарлығымен құрылған Сыртқы істер министрлігі осы кезең ішінде халықаралық қатынастар жүйесінде өзінің лайықты орнына ие болды. Елбасымыздың басшылығымен еліміз мемлекеттік тәуелсіздігіне ие болған сәттен бастап Қазақстанның сыртқы саяси қызметі көрші елдермен, әлемдік іргелі мемлекеттермен, халықаралық ұйымдармен сындарлы және өзара тиімді ынтымақтастық қағидаттары негізінде қ а р ы м - қ ат ы н а с т а рд ы ң с е н і м д і жүйесін құрды. Қымбатты ардагерлер, құрметтi әрiптестер! Б i з б ү г i н к ә с i б и м е р е ке м і з – Қазақст ан Ре спубликасының Дипломатиялық қызметi күнiн бiрге атап өту үшiн жиналып отырмыз! Осынау салтанатты күнi бiлiмі мен тәжiрибесi сыртқы саяси ведомствоны институттық дамытуға негiз болған қазақстандық дипломатия ардагерлерiмен кездесу мен үшiн үлкен құрмет. Елімiздiң кәсiби мерекелерi күнтiзбесінде бұл мерекенiң пайда болуы Қазақстан басшыларының Қазақст анның дипломатиялық қызметiнің қалыптасуына және сыртқы саясатын құруға сiздердiң қосқан үлестеріңізді танығанын көрсетедi. Нақ осы «алғашқы із салушылардың ерлігі» ұрпақтан ұрпаққа ойдағыдай қол жалғаудың негізін қалады, жас ұрпақтың ведомствомыздың кәсіби шеберлік пен отан сүйгiштiк туын бұдан әрi қарай да жоғары ұстай беретініне сенемiн.

Выступление Министра иностранных дел РК Е.А. Идрисова на встрече с ветеранами дипломатической службы РК

(Алматы, 4 июля 2013 года)

Дорогие ветераны! Уважаемые коллеги! Сегодня мы отмечаем профессиональный праздник – День дипломатической службы Республики Казахстан. Пользуясь этой возможностью, позвольте мне поздравить вас от всей души с профессиональным праздником! Министерство иностранных дел, созданное Указом Президента Республики Казахстан Нурсултана Абишевича Назарбаева от второго июля одна тысяча девятьсот девяносто второго года, за этот период заняло свое достойное место в системе международных отношений.

Под руководством Главы нашего государства казахстанская внешнеполитическая служба с момента приобретения государственной независимости создала надежную систему взаимоотношений с ближайшими соседями, мировыми державами, международными организациями, основанных на принципах взаимовыгодного сотрудничества и конструктивизма.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

Сыртқы саяси ведомствода жұмыс істеу әрдайым құрметтi әрі мәртебелi іс деп есептелдi. Ол еліміздің ұлттық мүдделерiне адалдықты, кәсiби даярлықтың жоғары деңгейін, iшкi мәдениет пен өз-өзін ұдайы жетiлдiріп отыруды талап етедi. Әр дипломаттың жауапты міндеті – мемлекет атынан өкілеттік ету, халықаралық аренада оның мүдделерін қорғау, отандастарымыздың құқықтарын қорғау. Басшыларымыз бен алғашқы қызметкерлеріміздiң кәсіби шеберлігінің арқасында Министрлiгіміздің жұмысының басты негiздері мен қағидаттарын iс жүзiнде «таза парақтан» салудың, шет елдерде жас республикамыздың алғашқы дипломатиялық өкiлдiктерiн ашудың және шұғыл ұйымдастыру және кадр мәселелерiн шешудің сәтi түстi. Сол кезеңнiң негiзiн қалаған жетiстiктердiң арасында қызметкерлеріміздiң салауатты ұжымдық ахуалына, ашықтығы мен тiлектестiгіне, пiкiрлестердi өзара қолдауына жағдайлар жасайтын ерекше бір «СІМ-дік рухымыздың» қалыптасуы мен дамуына айрықша тоқталғым келеді. Қазақстан тәуелсiздiк жылдарынд а х а л ы қ а р а л ы қ м о й ы н д ауд ы ң с а п а л ы қ тұрғыдан жаңа деңгейіне шықты және әлемдiк қоғамдастықтың беделдi де жауапты мүшесiне айналды. Қазақстан бүгiнгі таңда қазiргi әлем қ ұ р ы л ы м ы н ы ң а й ма қ т ы қ ж ә н е ж а h а н д ы қ мәселелерiн шешуге тең дәрежеде қатысып, өзінің лайықты үлесін қосуда. Қазақстан заңды түрде ядролық қарусыздану және ядролық қаруды таратпау режимдерiн нығайту саласында танылған лидерге, мәдениеттер, дiндер мен өркениеттер диалогының белсендi

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ Дорогие ветераны, уважаемые коллеги! Сегодня мы собрались для того, чтобы вместе отметить профессиональный праздник – День дипломатической службы Республики Казахстан! В этот торжественный день для меня большая честь встретиться с ветеранами казахстанской дипломатии, знания и опыт которых стали основой для институционального развития внешнеполитического ведомства. Появление этого праздника в календаре профессиональных праздников нашей страны отражает признание руководством Казахстана вашего вклада в становление дипломатической службы и формирование внешней политики Казахстана. Именно «героизм первооткрывателей» был в основе успешной передачи эстафеты молодому поколению, которое и дальше, я уверен, будет высоко нести знамя профессионализма и патриотизма нашего ведомства. Работа во внешнеполитическом ведомстве всегда считалась почётной и престижной. Она требует преданности национальным интересам страны, высокого уровня профессиональной подготовки, внутренней культуры и постоянного самосовершенствования. Представлять государство, отстаивать его интересы на международной арене, защищать права соотечественников – это ответственная миссия каждого дипломата. Благодаря профессионализму руководства и первых сотрудников практически с «чистого листа» удалось заложить главные основы и принципы работы нашего Министерства, открыть первые диппредставительства нашей молодой республики за рубежом и решать неотложные организационные и кадровые вопросы. Среди основополагающих достижений того периода хотел бы выделить становление и развитие нашего особого «МИД-овского духа», который создает условия для здорового коллективизма, открытости и доброжелательности сотрудников и взаимной поддержки единомышленников. За годы независимости Казахстан вышел на качественно новый уровень международного признания, стал авторитетным и ответственным членом мирового сообщества. Сегодня Казахстан на равных участвует и вносит достойный вклад в решение региональных и глобальных проблем современного мироустройства. Казахстан по праву стал признанным лиде-

ром в области ядерного разоружения и укрепления режимов нераспространения, активным сторонником и модератором в диалоге культур, религий и цивилизаций. Важнейшим достижением казахстанской дипломатии стало юридическое оформление государственных границ Казахстана. Достигнутые казахстанской дипломатией стратегические цели под руководством Лидера нашей страны являются серьезной основой для дальнейшей социально-экономической модернизации Казахстана и продвижения национальных интересов на международной арене. Дорогие ветераны! Уважаемые коллеги!

жақтаушысына және үйлестірушісіне айналды. Қазақстанның мемлекеттiк шекараларын заңды түрде ресiмдеу Қазақстан дипломатиясының ең маңызды жетiстiгі болды. Қазақстан дипломатиясының Елбасымыздың жетекшілігімен қол жеткiзген стратегиялық мақсаттары Қазақстанды одан әрi әлеуметтiкэкономикалық жаңғыртудың және халықаралық аренада ұлттық мүдделерiн ілгерілетудің елеулі негiзі болып табылады. Қымбатты ардагерлер! Құрметті әріптестер! Осы қуанышты сәтті пайдаланып, Қазақстан дипломатиясының қалыптасуы мен мемлекетіміздің мәртебесін көтеру жолында адал қызмет еткендеріңіз үшін Сіздерге алғысымды білдіре отырып, кәсіби мерекеміз – Дипломатиялық қызмет күніне орай «Қазақстан Республикасы дипломатия қызметінің еңбек сіңірген қызметкері» атағын иеленген келесі дипломатиялық қызмет ардагерлеріне осы ведомстволық наградаларын салатанатты түрде тапсыруға рұқсат етіңіздер: Серік Достанұлы Пірімбетов; Рустам Сұлтанұлы Жиенбаев. Марапат иелерін құттықтаймын! Назарларыңызға көп рахмет!

Воспользуясь этим радостным моментом, позвольте мне вручить в торжественной обстановке эти ведомственные награды следующим ветеранам дипломатической службы, удостоенным звания «Заслуженный работник дипломатической службы Республики Казахстан» по случаю профессионального праздника – Дня дипломатической службы и выразить Вам свою благодарность за добросовестный труд во имя становления дипломатии Казахстана и повышения престижа нашего государства. Серик Достанович Пиримбетов; Рустам Султанович Жиенбаев. Поздравляю обладателей наград! Большое спасибо за ваше внимание!

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

СІМ басшысы «твиттерліктерге»: дипломат – бейбіт кәсіп

(ҚР Сыртқы істер министрі Е. Ыдырысовтың әлеуметтiк желiлердегі неғұрлым қызықты сұрақтарға берген жауаптары)

Глава МИД «твиттерянам»: дипломат – это мирная профессия

(Ответы Министра иностранных дел РК Е. Идрисова на наиболее интересные вопросы в социальных сетях)

ыртқы істер министрлігі үшін мерекелік күн – 2 шiлде Дипломатиялық қызмет күнi – ҚР СIМ басшысы Ерлан Ыдырысов интернетті белсендi түрде пайдаланатындардың өздерін толғандыратын сұрақтарына жауап беріп, өзінің бiр жарым сағатын твиттер-чат режимінде өткiздi. Министр тікелей эфирде сөйлесуге бар болғаны жарты сағатын арнауды жоспарлаған еді, бiрақ пайдаланушылармен диалогтың сұрақтарға және талқылау үшiн маңызды тақырыптарға толы болғаны соншалық, сөйлесуді тағы бір сағатқа созуға тура келдi. Ерлан Ыдырысов ел дипломаттарын кәсiби мерекесімен құттықтап, өзінің атына келіп түсiп жатқан ауқымы кең сұрақтарға жауап беруге кірісті. Мұнда жаhандық тақырыптар – Ресеймен өзара қатынастар және Еуразиялық экономикалық одақты құру, еліміз үшiн ЭКСПО-2017 мәні және шетелдiк инвестицияларды тарту жолындағы күш-жігер тақырыптары да болды. Британия Премьер-министрі Д. Кэмеронның сапарының мақсаты және аласа болса да, маңызы кемшін емес сауалдар туралы – сыртқы саяси ведомстводағы гендерлік теңдiкке қатысты жағдай, дипломатиялық кадрларды даярлау мәселесi жайлы сұралды. Ең танымал сұрақ дамыған елдерге бару мақсатында қазақстандықтар үшiн және республикамызға келу мақсатында шетел азаматтары үшiн визалық режимдi жеңiлдетуге қатысты болды. «Твиттерліктердің» сұрақтарына жауап бере отырып, Е. Ыдырысов СIМ қазiргi уақытта басқа мемлекеттiк ведомстволармен, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына (ЭЫДҰ) мүшелердi қоса алғанда, 48 саяси тұрақты және экономикалық дамыған мемлекет үшін визасыз режимдi уақытша белгілеу жұмысын жүргізуде. Бұл осы елдердiң азаматтарының Қазақстанға еркiн түрде және бюрократиялық созбалаусыз келуі үшiн жасалуда, бұл еліміздiң халықаралық ынтымақтастығын дамытуға, инвесторлардың келуіне септігін тигізеді. Азаматтарымыздың Еуропалық одақ елдеріне сапарларына қатысты ЕО-ның ЕО Визалық кодексіне сәйкес шенген визасы үшiн құжаттардың бiрыңғай тiзбесін белгілегені атап өтілді. Бұл құжаттардың қаралу мерзiмдерi 3-5 жұмыс күнiнен аспауы керек. – «Азаматтарымыз үшiн визалық режимді жеңiлдетумен үнемi шұғылданамыз. Бұл оңай

праздничный для Министерства иностранных дел день – День дипломатической службы 2 июля – глава МИД РК Ерлан Идрисов полтора часа провел в режиме твиттер-чата, отвечая на вопросы, волнующие активных интернет-пользователей. Причем Министр планировал посвятить общению в прямом эфире всего полчаса, но диалог с пользователями был настолько насыщен вопросами и важными для обсуждения темами, что общение пришлось продлить еще на час. Поздравив дипломатов страны с профессиональным праздником, Ерлан Идрисов приступил к ответам на поступающие в его адрес вопросы, которые охватили очень широкий спектр. Здесь были и глобальные темы – взаимоотношения с Россией и создание Евразийского экономического союза, значение ЭКСПО-2017 для страны и усилия по привлечению иностранных инвестиций. Спрашивали о цели визита британского Премьер-министра Д. Кэмерона и о более приземленных, но не менее важных аспектах – ситуации с гендерным равенством во внешнеполитическом ведомстве, проблеме подготовки дипломатических кадров. Наиболее популярный вопрос касался облегчения визового режима для казахстанцев с целью посещения развитых стран и для иностранцев – для посещения нашей республики. Отвечая на вопросы «твиттерян», Е. Идрисов отметил, что МИД в настоящее время ведет работу с другими государственными ведомствами по временному установлению безвизового режима для 48 политически стабильных и экономически развитых государств, включая членов Организации по экономическому сотрудничеству и развитию (ОЭСР). Это делается для того, чтобы граждане этих стран могли свободно и без бюрократических проволочек посещать Казахстан, что будет способствовать развитию международного сотрудничества страны, притоку инвесторов. Касательно поездок наших граждан в страны Европейского союза было отмечено, что ЕС установил единый перечень документов для шенгенской визы в соответствии с Визовым кодексом ЕС. Сроки рассмотрения этих документов не должны превышать 3–5 рабочих дней. – «Мы постоянно работаем над облегчением визового режима для наших граждан. Это непростой процесс, но мы движемся вперед», – добавил

УАҚЫТ ТЫНЫСЫ үдеріс емес, бiрақ бiз алға жылжып келеміз», – деп толықтырды Е. Ыдырысов. Отандық дипломатия Басшысы сондай-ақ үдерістердi өңдеудi жеделдету мақсатында және клиенттерге ыңғайлы болуы үшiн СIМ басқа мемлекеттiк органдармен бiрге шақыруды ресiмдеуге және қазақстандық визаны алуға құжаттарды онлайн режимiнде тапсыруға болатын визалық порталды жасау бойынша жұмыс жүргізіп жатқандығын айтты. Пайдаланушылардың бiрiнiң Қазақстан үшiн болашақ Еуразиялық экономикалық одақ көпвекторлықтан бас тартуды және тәуелсiздiгін жоғалтуды бiлдiреді деген қауiптенуіне жауап ретінде Е. Ыдырысов тең құқықтық қағидатында құрылып жатқан экономикалық одақтың Қазақстанның саяси егемендiгiне еш қысым жасамайтынына және көпвекторлық қағидатына сай келетiніне сендірді. Қазақстандық форин-офис Басшысы атап көрсеткендей, Ұлыбритания Премьер-министрі Дэвид Кэмеронның жақында Қазақстанға жасаған сапарының басты мақсаты «Қазақстан – Британия қатынастарын стратегиялық әріптестiктiң сапалық тұрғыдан жаңа деңгейiне шығару» болды. Сұрақтардың бір топтамасы Халықаралық атом энергиясы жөніндегі агенттiктiң (МАГАТЭ) қамқорлығымен Қазақстанда жоспарланып отырған Төмен байытылған уран отыны банкiн (ТБУБ) құруға арналды. Министр ТБУБ құру экологияға және лаңкестік қатердің өсуіне қауіп төндірмейтінін түсiндiрдi, өйткенi төмен байытылған уран тартымды материал болып табылмайды. Қоғамда банкке қатысты әлдебiр түсiнбеушіліктің орын алып отырғанын айта келе, сыртқы саяси ведомствоның Басшысы «Экспресс-К» газетінде биыл сәуiрде осы тақырыпқа берген егжей-тегжейлі сұхбатымен танысуды ұсынды. ЭКСПО-2017 пайдасы туралы сұрақтарға жауап бере отырып, Министр алдағы көрме «жасыл» экономиканы, туризмді, шағын және орта бизнесті, мейманхана бизнесін, Астана инфрақұрылымын дамытуға септігін тигізетіндігін, жұмыс орындарын құратындығын атап өтті. Шетелдік инвесторларды тартуға келетін болсақ, бұл Қазақстан елшiлiктері арқылы «ЭКСПО-2017 Астана» ҰК-мен бірге жүзеге асырылуда. 2010-2014 жылдарға арналған Қазақстанды үдемелі индустриалды-инновациялық дамыту мемлекеттiк бағдарламасы ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгiмен, ұлттық компаниялармен және Қазақстандағы, сондай-ақ шет елдердегі iскерлер қауымдастықтарымен бiрге жүзеге асырылып жатыр. Еліміздің әр түрлi мемлекеттiк органдары мен компанияларының бiрлескен күш-жігерінің арқасында 2009-2012 жылдары елімізге 81,6 миллиард доллар шетелдiк инвестиция тартылды. Чатқа қатысқан твиттер пайдаланушыларының әуестiгінiң арқасында СIМ кадрлар мәселелерiнiң: қызметкерлерінің қандай бiлiм алатындығы, кадр даярлау мәселесi қалай шешілетіндігі, гендерлік теңдіктің жағдайы қандай екендігі, адамдардың СIМ-ге жұмысқа қалай алынатындығы және тағы басқа да мәселелердiң пердесi сәл де болса ашылды. Дипломатиялық ведомство қызметкерлерінің 40%-ға жуығы шет елде

ПУЛЬС ВРЕМЕНИ Е. Идрисов. Глава отечественной дипломатии также рассказал, что с целью ускорения обработки процессов и для удобства клиентов МИД совместно с другими госорганами работает над созданием визового портала, где можно будет оформить приглашение и сдать документы на получение казахстанской визы в режиме онлайн. В ответ на опасения одного из пользователей, что будущий Евразийский экономический союз для Казахстана будет означать отход от многовекторности и утрату независимости, Е. Идрисов заверил, что экономический союз, строящийся на принципе равноправия, ни в коем случае не ущемляет политического суверенитета Казахстана и отвечает принципу многовекторности. Как отметил Глава казахстанского форин-офиса, главной целью недавнего визита в Казахстан Премьер-министра Великобритании Дэвида Кэмерона был «вывод казахстанско-британских отношений на качественно новый уровень стратегического партнерства». Блок вопросов был посвящен планируемому созданию в Казахстане банка низкообогащенного уранового топлива (БНОУ) под эгидой Международного агентства по атомной энергии (МАГАТЭ). Министр пояснил, что создание БНОУ не влечет угроз экологии и роста террористической опасности, так как низкообогащенный уран не является привлекательным материалом. Отмечая, что в обществе бытует некое недопонимание в отношении банка, Глава внешнеполитического ведомства предложил ознакомиться с его подробным интервью на эту тему в апреле текущего года в газете «Экспресс-К». Отвечая на вопросы о пользе «ЭКСПО-2017», Министр отметил, что предстоящая выставка будет способствовать развитию «зеленой» экономики, туризма, малого и среднего бизнеса, гостиничного бизнеса, инфраструктуры Астаны, создаст рабочие места. Что касается привлечения иностранных инвесторов, то это осуществляется совместно с НК «ЭКСПО-2017 Астана» через посольства Казахстана. Государственная программа по форсированному индустриально-инновационному развитию Казахстана на 2010–2014 годы реализуется совместно с Министерством индустрии и новых технологий РК, национальными компаниями и деловыми ассоциациями как в Казахстане, так и за рубежом. Благодаря совместным усилиям различных госорганов и компаний страны за 2009–2012 годы в страну было привлечено 81,6 млрд. долларов иностранных инвестиций. Благодаря любопытству пользователей твиттера, принявших участие в чате, приоткрылась завеса над кадровыми вопросами МИД: какое образование получают сотрудники, как решается проблема подготовки кадров, как обстоят дела с гендерным балансом, как люди попадают на работу в МИД и так далее. Выяснилось, что около 40% сотрудников дипломатического ведомства получили высшее образование за рубежом, 50% сотрудников прошли зарубежное повышение квалификации. Среди работников МИД

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ жоғары бiлiм алғаны, қызметкерлердің 50%-ы шет елде біліктіліктерін арттырғандары анықталды. СIМ қызметкерлерi арасында 4 ғылым докторы, 12 ғылым кандидаты, 73 магистр бар, 11 адамның үш жоғары бiлiмі бар. Қызметкерлер арасында ҚазҰУ, ЕҰУ, ҚАЗХҚжӘТМУ, ҚазМЗУ сынды қазақстандық, сондай-ақ Мәскеу ММХҚИ және алыс шет елдердің ЖОО-лары сияқты ЖОО-лардың түлектерi бар. СIМ қызметкерлерiн бiлiм деңгейлерiн жоғарылату мақсатында магистратураға оқуға, сонымен қатар, ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттiк басқару академиясына қайта даярлау және біліктілікті арттыру курстарына, басқа мемлекеттердің дипломатиялық ведомстволары жанындағы оқуға, «Болашақ» бағдарламасы бойынша шет елге толыққанды оқуға жібереді. Ал заңға сәйкес СIМ-ге жұмысқа конкурстық негiзде орналасуға болады. Іріктеудің басты өлшемі – талапкерлердiң сапалы бейіндік бiлiмi, кейде жақсы жұмыс тәжiрибесi. Гендерлік теңдiкке келсек, Министрлiктің орталық аппаратындағы қызметкерлердiң 40,1%-ы – әйелдер, ал елшiлер арасында нәзік жандылардың саны екеу ғана. «Бiрақ бұл әлi шек емес қой», – деп есептейдi Е. Ыдырысов. Министр келтiрген Қазақстанның БҰҰ және басқа халықаралық ұйымдардағы, сондай-ақ жалпы әлемдегі өкілдері туралы статистикасы қызықты болып шықты. Бүгiнгі таңда БҰҰ-да 20 қазақстандық және басқа халықаралық құрылымдарда соншама адам жұмыс iстейдi екен. – «Қазақстандық кадрларды алға жылжытуды жалғастырамыз. Басты өлшемдер – шетел тiлдерiн бiлу және кәсіби шеберлік», – деп атап кетті Е. Ыдырысов. С о н ы м е н қ ат а р , қ а з і р г і т а ң д а е л і м і зд і ң дипломатиялық нүктелері – елшiлiктерi, бас консулдықтары мен консулдықтары – 72 елде орналасқан. Былтыр Қазақстанның жаңа елшiлiктерi Бразилияда, Финляндияда және Индонезияда ашылды. Биыл Швецияда және Норвегияда ашылды. Палестинаның Алматы әуежайының транзиттік аймағында осымен төртiншi ай өмiр сүріп жатқан азаматының тағдыры сияқты (тура «Терминал» фильміндегідей) күлкiлi тақырыптан айналып өте алмадық. Е. Ыдырысовтың сөздеріне қарағанда, «Палестинаның бұл азаматы босқын мәртебесіне сұрау салған және бұл мәселені Қазақстан Республикасының көші-қон полициясы қарастыруда». Анықталғанындай, бұл жас жігіт бiздiң елімізге Ғаламтор арқылы сөйлескен қызымен жеке танысу мақсатында келген екен. Содан соң қандай да бір елдің қолданыстағы визасынсыз қалып, сондай жағдайға келгенше бірнеше мәрте келіп, кетіп тұрған, соңында барып босқын мәртебесіне өтініш беруді ұйғарған. Кеңес уақытындағыдай, елшiлерге салтанатты киім кигізу туралы жоспарлардың бар-жоғы жайындағы сұраққа жауап бере отырып, Министр бұл твиттермарафонның «Жалпы алғанда, дипломат – бейбiт мамандық» деген есте қаларлық бір сөйлемін айтты. Содан соң: «Сондықтан дипломаттар үшін салтанатты киім үлгісін енгізу жоспарланып отырған жоқ. Әдеттегiдей, әлемдiк тәжiрибеде дипломаттар қатаң iскерлік стильді ұстанады», - деп толықтырды.

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ 4 доктора наук, 12 кандидатов наук, 73 магистра, 11 человек имеют три высших образования. Среди сотрудников – выпускники таких казахстанских вузов как КазНУ, ЕНУ, КАЗУМОиМЯ, КазГЮУ, а также московского МГИМО и вузов дальнего зарубежья. В целях повышения уровня знаний сотрудников МИД направляют на учебу в магистратуру, а также курсы переподготовки и повышения квалификации в Академию государственного управления при Президенте РК, на обучение при дипломатических ведомствах других государств, на полноценную учебу за рубеж по программе «Болашак». А попасть на работу в МИД согласно закону можно на конкурсной основе. Главным критерием отбора является качественное профильное образование претендентов, а иногда хороший опыт работы. Что касает ся гендерного ба ланс а, то 40,1% сот рудников центрального аппарата Министерства – женщины, а вот среди послов представителей прекрасного пола всего двое. «Но это еще не предел», – считает Е. Идрисов. Интересной оказалась приведенная Министром статистика по представленности Казахстана в ООН и других международных организациях, а также по представленности в мире в целом. Оказывается, уже сегодня в ООН работает 20 казахстанцев и столько же человек – в других международных структурах. «Продолжаем продвигать казахстанские кадры. Главные критерии – знание иностранных языков и профессионализм», – отметил Е. Идрисов. В то же время сегодня дипломатические пункты страны – посольства, генконсульства и консульства – представлены в 72 странах. В прошлом году новые посольства Казахстана открылись в Бразилии, Финляндии и Индонезии. В нынешнем году в Швеции и Норвегии. Не обошлось и без, в некотором роде, курьезных тем, таких как, например, судьба гражданина Палестины, уже четвертый месяц живущего в транзитной зоне алматинского аэропорта (да-да, почти как в фильме «Терминал»). По словам Е. Идрисова, «этот гражданин Палестины запросил статус беженца, и вопрос рассматривается миграционной полицией Республики Казахстан». Как выяснилось, молодой человек прибыл в нашу страну с целью познакомиться лично с девушкой, с которой общался по Интернету. Затем несколько раз въезжал-выезжал, пока не довел ситуацию до того, что оказался без действующей визы какойлибо страны, после чего и решил подать заявление на статус беженца. Отвечая на вопрос о наличии планов облачения послов в парадную форму, как это было в советское время, Министр сказал, пожалуй, самую запоминающуюся фразу этого твиттер-марафона: «Вообще-то дипломат – это мирная профессия». А затем добавил: «И поэтому введение парадной формы для дипломатов не планируется. В мировой практике дипломаты, как правило, придерживаются строгого делового стиля».

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

ЕУРОКОМИССИЯ ТӨРАҒАСЫНЫҢ ТҰҢҒЫШ САПАРЫ ПЕРВЫЙ ВИЗИТ ПРЕДСЕДАТЕЛЯ ЕВРОКОМИССИИ 2013 жылдың 3 маусымында Астанада ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Еуропалық Комиссияның Төрағасы Жозе Мануэль Баррозумен кездесу өткізді. Кездесуде саяси, сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықтың жайкүйі мен перспективаларын қамтитын кең ауқымды мәселелер талқыланды. Бұдан бөлек, тараптар халықаралық күн тәртібіне, атап айтқанда, Орталық Азиядағы ахуалға назар аударды. Қазақстан Президенті Астанаға келген кезінен бергі уақытта Ж.М. Баррозудың жемісті жұмыс жүргізгенін айта келе, Еуропа Одағы Қазақстанның негізгі әріптесі болып табылатынын атап өтті. Ж . М . Б а р р о зу ө з ке з е г і н д е Н ұ р с ұ л т а н Назарбаевтың 2010 жылы Брюссельге жасаған сапарының Қазақстан мен Еуроодақ арасындағы қарым-қатынастың аясын кеңейтуге зор үлес қосқанына тоқталды. Нұрсұлтан Назарбаев бірлескен баспасөз мәслихаты барысында Қазақстанның Еуропа Одағымен қарым-қатынасты дамытуға стратегиялық тұрғыда мән беретінін атап өтті Қазақстан Президенті келіссөздер барысында Қазақстан мен Еуропа Одағы арасындағы Ілгерілетілген әріптестік пен ынтымақтастық туралы жаңа Келісімді тездету туралы уағдаластыққа қол жеткізілгенін де айтып кетті. Мемлекет басшысы келіссөздер сенімді негізде жүргізілгеніне тоқталды. Ж.М. Баррозу, өз кезегінде, елімізге бұл жолы келуі Еурокомиссия Төрағасының Қазақстанға жасаған алғашқы ресми сапары болып саналатынын атап өтті. Оның дер кезінде өтуі бұл сапардың Қазақстан мен ЕО арасындағы дипломатиялық қатынастардың орнауының 20 жылдығымен орайлас келуінде ғана емес, сондай-ақ барлық бағыттар бойынша екіжақты ынтымақтастықтың арта түсуіне де байланысты. Еуропалық Комиссия Төрағасы Қазақстанның Дүниежүзілік сауда ұйымына кіруі инвестицияларды өсірудің зор әлеуеті болып табылатынын атап өтті. Еуропалық Комиссия Төрағасы Қазақстанның Орталық Азияда өңірлік ынтымақтастықты ілгерілетудегі, атап айтқанда, экстремизм, лаңкестік, есірткі тасымалы, су ресурстарын басқару проблемаларын бірлесіп шешудегі жоғары рөлін атап көрсетті. Ж.М. Баррозу сөзінің соңында Нұрсұлтан Назарбаевқа 21 ғасырдағы сенімді әріптестікке негіз қалайтын мазмұнды және нәтижелі диалог өткізгені үшін алғысын айтты.

3 июня 2013 года в Астане Президент РК Нурсултан Назарбаев провел встречу с Председателем Европейской Комиссии Жозе Мануэлем Баррозу. На встрече был обсужден широкий спектр вопро сов, включая со стояние и перспективы политического, торгово-экономического и культурно-гуманитарного сотрудничества. Кроме того, стороны уделили внимание международной повестке дня, в частности, ситуации в Центральной Азии. Президент Казахстана отметил, что Ж.М. Баррозу провел плодотворную работу со времени своего прибытия в Астану и подчеркнул, что Европейский Союз является основным партнером Казахстана. В свою очередь Ж.М. Баррозу сказал, что визит Нурсултана Назарбаева в Брюссель в 2010 году внес большой вклад в расширение отношений между Казахстаном и Евросоюзом. В ходе совме стной пре сс-конференции Нурсултан Назарбаев подчеркнул, что Казахстан придает стратегическое значение развитию отношений с Европейским Союзом. Президент Казахстана также отметил, что в ходе переговоров была достигнута договоренность об ускорении нового Соглашения о продвинутом партнерстве и сотрудничестве между Казахстаном и Европейским Союзом. Глава государства подчеркнул, что переговоры прошли в доверительном ключе. Ж.М. Баррозу, в свою очередь отметил, что данное посещение страны является первым официальным визитом Председателя Еврокомиссии в Казахстан. Его своевременность заключается не только в том, что он проходит в год 20-летия установления дипломатических отношений между Казахстаном и ЕС, но и о том, что двустороннее сотрудничество активно развивается по всем направлениям. Председатель Европейской Комиссии отметил, что большой потенциал для роста инвестиций будет иметь вступление Казахстана во Всемирную торговую организацию. Председатель Европейской Комиссии отметил высокую роль Казахстана в продвижении регионального сотрудничества в Центральной Азии, в частности, в совместном разрешении проблем экстремизма, терроризма, наркотрафика, управления водными ресурсами. В завершение Ж.М. Баррозу поблагодарил Нурсултана Назарбаева за проведение содержательного и продуктивного диалога, который заложит основу крепкого партнерства в 21-м веке.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

Жозе Мануэль Дурау Баррозу Еуропа Комиссиясының Төрағасы

Еуропа Одағы мен Қазақстан: 21-ші ғасыр үшін əріптестікті нығайту (Астана қ., 2013 ж. 2 маусымы) Ректор, Министрлер! Ханымдар мен мырзалар! Мен бүгін Қазақстанға келгеніме қуаныштымын жəне Сіздің елге келген Еуропа Комиссиясының бірінші Төрағасы болғаныма өте қуаныштымын. Гумилев атындағы университетте, жиырма жылға жуық уақытта елдің жəне Орталық Азияның бүкіл өңірінің жетекші университетіне айналған осы беделді оқу орнында Сіздермен кездесу мен үшін зор құрмет. Сіздердің университеттеріңіз – елдеріңіздің болашаққа, зерттеулерге, дамуға, өз азаматтарына инвестиция салудың құндылығын мойындауының нақты куəсі. Осы Университет жəне өзім бірінші рет ашқан Астана қаласы - Қазақстанның тəуелсіз мемлекет болған жиырма жылының ішіндегі керемет жетістіктері. Алайда Қазақстанның өткені мен оның та-

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Жозе Мануэль Дурау Баррозу, Председатель Европейской Комиссии

Европейский Союз и Казахстан: укрепляя партнерство для 21 века (г. Астана, 2 июня 2013 г.) Ректор, Министры! Дамы и господа! Мне очень приятно быть сегодня в Казахстане, и еще более приятно быть первым Председателем Европейской Комиссии, посетившим Вашу страну. Для меня огромная честь обратиться сегодня к Вам в Университете Гумилева, в этом престижном учебном заведении, которое менее чем за двадцать лет превратилось в ведущий университет страны и всего региона Центральной Азии. Ваш университет – реальное свидетельство признания вашей страной ценности инвестирования в будущее, в исследования, в развитие, в своих собственных граждан. И этот Университет, и город Астана, который я открываю для себя впервые – поразительные примеры достижений Казахстана за двадцатилетний период независимого государства. Однако прошлое Казахстана и его история уходят еще дальше, чем это было показано Львом Гумилевым в его обширной работе. И отношениям между

БАТЫСҚА НАЗАР рихы Лев Гумилев өзінің ауқымды жұмысында көрсеткеннен де гөрі алысқа кетеді. Сіздің еліңіздің жасы қаншада болса, Еуропа мен Орталық Азия арасындағы қатынастарға да сонша жыл болды. Шын мəнінде көптеген ғасырлар бойы Қазақстан мен Еуропа, қазір сіздер картаға қарап ойлағаннан гөрі, әлдеқайда жақын қарым-қатынаста болған. VI-XIV ғасырлар кезеңінде, Шығыс пен Батыс еркін саяхаттай алатын жəне Жібек жолы бойында сауда жүргізе алатын кезде біздің тағдырларымыз тығыз байланыста болды. Ол Ескі əлемдегі мəдени алмасу үдерісінде бірегей жəне орталық рөлін атқарды. Тауарлар, технологиялар, идеялар мен мəдениет екі жаққа ұзына бойы ауысып отырды. Шығыс пен Батыс арасында музыканың, бидің немесе бейнелеу өнерінің əртүрлі нысандарымен қоса, математика, астрономия жəне ғылым саласында алмасу жүрді. Аса көп емес уақыт бұрын 20-шы ғасырдың тарихи бөлісі бізді бөліп тастады. Бірақ Қазақстан тəуелсіздік алғаннан бастап бұл қашықтық жылдам қысқаруда, себебі 21-ші ғасырдың кезек күттірмейтін міндеттері бізді қайта біріктіруде. Мұнда мен өмірлік маңыздылығына қарамастан, климаттың өзгеруі жəне тұрақты дамуды қамтамасыз ету қажеттілігі сияқты жалпы ғаламдық мəселелерді меңзеп отырған жоқпын. Бізді қайтадан тығыз байланыстырып отырған екі жақты қатынастарды меңзеп отырмын. Құрметті қонақтар! Қазіргі уақытта Қазақстан сауда-экономикалық алмасудың арқасында ғана емес, одан да маңыздысы, үйлесімділік пен төзімділіктің табысты тəжірибесі, Жібек жолына дейін көп бұрынғы тарихқа кететін дəстүрлері бар тұрақты ел ретінде осы өңірде ЕОның аса маңызды əріптесі болуда. Біз осы қатынастарымызды тереңдеткіміз жəне байытқымыз келеді. Біз бастамашы болған жаңа жəне кеңейтілген Əріптестік пен ынтымақтастық туралы келісім жөніндегі келіссөздер Еуропа Одағы үшін Қазақстанның маңыздылығын жəне біздің мықты стратегиялық қарым-қатынастарымызды мойындау болып табылады. Еуропа Одағы осы келіссөздердің табысты жəне жылдамырақ аяқталуына бейіл болып отыр жəне бұл бейілділікті біздің қазақстандық əріптестеріміз де бөлісетініне біз сенімдіміз. Біздің мақсатымыз – барлық өзара мүдделі салалардағы біздің ынтымақтастықтың қолдану аясын кеңейту жəне реформалар мен жаңғырту саласында Қазақстанның күш салуын қолдау. Адам құқықтары жəне құқық басымдығы қағидасын сақтау – қазіргі қоғамның ажырамас бөлігі жəне олар ашық диалог, саяси плюрализм мен динамикалы азаматтық қоғам арқылы қамтамасыз етілуі тиіс. Бұл – біздің əріптестігіміздің маңызды өлшемі жəне біздің екі жақты байланыстарымызды тереңдетудің кілті.

АКЦЕНТ НА ЗАПАД Европой и Центральной Азией почти столько же лет, сколько и Вашей стране. На самом деле, на протяжении веков, Казахстан и Европа были намного ближе, чем вы можете подумать, глядя на карту. Наши судьбы были тесно сплетены вместе в период с VI по XIV века, когда Восток и Запад могли свободно путешествовать и вести торговлю вдоль Шелкового пути. Он сыграл уникальную и центральную роль в процессе культурного обмена в Старом мире. Товары, технологии, идеи и культура перемещались в обе стороны по всей его протяженности. Между Востоком и Западом происходил обмен в области математики, астрономии и науки вместе с различными формами музыки, танца или художественного искусства. В более недавнем времени, исторический передел 20 века разделил нас. Но после обретения Казахстаном независимости эта дистанция быстро сокращается, поскольку неотложные задачи 21 века объединяют нас вновь. Здесь я имею в виду не только общие глобальные вопросы, такие как изменение климата и необходимость обеспечить устойчивое развитие, несмотря на всю их жизненную важность. Я также имею в виду двусторонние отношения, которые снова и снова связывают нас все более тесным образом. Уважаемые гости! В настоящее время Казахстан становится все более важным партнером для ЕС в данном регионе не только в силу торгово-экономического обмена, но, что более важно, как стабильная страна с успешным опытом гармонии и толерантности, традицией, уходящей далеко в историю, задолго до Шелкового пути. Мы хотим углубить и обогатить эти отношения. Переговоры по новому и расширенному Соглашению о партнерстве и сотрудничестве, которые мы инициировали, являются признанием важности Казахстана для Европейского Союза и наших крепких стратегических отношений. Европейский Союз привержен успешному и как можно более скорому завершению этих переговоров, и мы верим, что наши казахстанские партнеры разделяют эту приверженность. Наша цель заключается в расширении сферы действия нашего сотрудничества во всех областях, представляющих взаимный интерес, и в поддержке усилий Казахстана в области реформ и модернизации. Права человека и соблюдение принципа верховенства права – неотъемлемая часть современного общества, и они должны быть обеспечены посредством открытого диалога, политического плюрализма и динамичного гражданского общества. Это – важное измерение нашего партнерства и ключ к углублению наших двусторонних связей. Конечно же, никто не может ожидать, что все страны, образовавшиеся в результате распада Совет-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ Əрине, Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін құрылған барлық елдер жаңадан алынған тəуелсіздігінің 20 жылынан кейін толысқан демократияға жылдам түрленеді деп ешкім күтпейді. Бұл ұзақ жол. Бірақ осы жолдың бағыты маңызды. Еуропа Одағы пайдасы тиетін жерде ЕО-ның тəжірибесімен жəне білімдерімен бөлісе отырып, сіздермен қатар жүретін əріптес болғысы келеді. Алайда біз тек саяси жағынан ғана бірге жұмыс істеп қоймаймыз. Сонымен қатар, шешімін күтетін экономикалық мəселелер де бар. Осы тұрғыдан ЕО-мен қарым-қатынас жағдайды жақсы жаққа өзгерте алады. Соңғы декадада Қазақстан мен ЕО арасындағы екі жақты сауданың жылдам өсуі байқалды. Біртіндеп ЕО Қазақстанның жетекші сауда əріптесі болды, сіздердің сыртқы саудаларыңыздың жалпы көлемінің шамамен 40%-ы оның үлесіне келеді. Сонымен қатар, Еуропа Қазақстандағы ең ірі инвестор болды, елге құйылатын тікелей шетел инвестицияларының жалпы көлемінің жартысына жуығы оның үлесіне келеді. Өткен жылы біздің екі жақты саудамыздың көлемі 31 миллиард еуроны құрады, оның төрттен үші қазақстандық экспортпен, атап айтқанда мұнаймен жəне газбен берілді, олардың үлесі бүкіл қазақстандық экспорт көлемінің едəуір бөлігін құрады. Қазақстандық экспортты əртараптандыру қажеттігі айқын. Бұл үшін шетелдік инвестицияларды тарту аса маңызды. Сөз сіздердің елдеріңізге қаржы ресурстарын əкелу туралы ғана емес, сондай-ақ ноу-хау жəне сараптамалық тəжірибе алу, ғаламдық экономикамен байланыс орнату туралы да болып отыр. Нақ осы себептен біздің болашақ Əріптестік пен ынтымақтастық туралы келісіміміз соншалықты маңызды. Ол экономикалық мəселелер бойынша біздің ынтымақтастығымызды күшейтетін болады. Ол уағдаласқан салаларда, халықаралық жəне еуропалық стандарттар негізінде ортақ стандарттарды жасау жұмысын жүргізуге мүмкіндік береді, бұл құны бойынша əлемдегі ең ірі нарық болып табылатын Еуропа Одағының Бірыңғай нарығына шығудың кілті болып табылады. ЕО-мен экономикалық байланыстарды тереңдету – аса қажетті құрамдас бөлік. Алайда Қазақстанға əлемдік сауда жүйесінің ажырамас бөлігі болу қажет. ЕО Қазақстанның ДСҰ-ға кіруін əрдайым қатты қолдаған. Біздің келіссөздерге қатысушыларымыз Қазақстан мен ЕО арасындағы кірудің екі жақты талаптарына қатысты негізгі элементтер бойынша келісімге келгенін мен осы жерде растай алатыныма өте қуаныштымын. Біз бұл уағдаластыққа тезірек қол қойылуын күтеміз. Үдерісті аяқтау үшін көп жақты уағдаластыққа жетуге күшімізді бағыттайық. Қазақстанның ДСҰ-ға мүшелігі сауда мен инвестициялар саласындағы біздің екі жақты қарым-

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ ского Союза, быстро трансформируются в зрелые демократии спустя лишь 20 лет после вновь обретенной независимости. Это долгий путь. Но важно направление этого пути. И Европейский Союз хочет быть вашим партнером, идущим с вами бок о бок, делясь опытом и познаниями ЕС там, где это может быть полезно. Но мы можем работать вместе не только над политическими вызовами. Существуют также и экономические вызовы, которые необходимо решать. И в этом плане отношения с ЕС также могут изменить ситуацию к лучшему. За последнюю декаду наблюдался быстрый рост двусторонней торговли между ЕС и Казахстаном. Постепенно ЕС стал ведущим торговым партнером Казахстана, на долю которого приходится около 40% общего объема вашей внешней торговли. Европа также стала самым крупным инвестором в Казахстане, на ее долю приходится около половины общего объема прямых иностранных инвестиций в страну. В прошлом году объем нашей двусторонней торговли составил 31 миллиард евро, три четверти которого были представлены казахстанским экспортом, в частности нефтью и газом, доля которых составила большую часть от всего объема казахстанского экспорта. Очевидна необходимость диверсифицировать казахстанский экспорт. Для этого жизненно необходимо привлечение иностранных инвестиций. Речь идет не только о привнесении финансовых ресурсов в вашу страну, но также и о получении ноу-хау и экспертного опыта, о налаживании связей с глобальной экономикой. Именно поэтому столь важно наше будущее Соглашение о партнерстве и сотрудничестве. Оно бы укрепило наше сотрудничество по экономическим вопросам. Оно позволит нам работать над учреждением общих стандартов, выработанных на основе международных и европейских, в оговоренных сферах, что является ключом к выходу на Единый рынок Европейского Союза, самый крупный по стоимости рынок в мире. Углубление экономических связей с ЕС – жизненно необходимая составляющая. Но Казахстану также необходимо стать неотъемлемой частью мировой торговой системы. ЕС всегда очень поддерживал вступление Казахстана в ВТО. Я очень рад тому, что могу подтвердить сегодня здесь тот факт, что наши участники переговоров пришли к соглашению по основным элементам, касающимся двусторонних условий вступления между ЕС и Казахстаном. Мы ожидаем скорого подписания договоренности. Давайте направим наши усилия на достижение многосторонней договоренности для завершения процесса. Членство Казахстана в ВТО станет важной вехой в наших двусторонних отношениях в области торговли и инвестиций, что предоставит хорошую основу для дальнейшего углубления нашего торго-

БАТЫСҚА НАЗАР қатынастарымызда елеулі кезең болады, бұл біздің сауда ынтымақтастығымызды одан əрі тереңдетуге жақсы негіз болады. Əрине, басқалардың нарығына кіру сондай-ақ біздің өз нарықтарымызды ашуға дайындығымызды білдіреді. Қазақстанның халықаралық экономикаға терең кірігуінің бір бөлігі ретінде сауда кедергілерін зерттеу керек жəне қажет жерде оларды жою керек, бұл жерде мен тек тарифтерді ғана емес, сонымен қатар, инжинирингтік компаниялар үшін бюрократиялық лицензиялау жүйелерін немесе белгілі бір шетел жұмыс күшіне шектеулерді қоса алғанда, басқа да шараларды айтамын. Біздің екі жақты экономикалық қатынастарымызды жетілдірудің тағы бір тəсілін тарихи Жібек жолымен рухтандыруға болады: көлік байланыстарымызды, əсіресе авиацияны жаңғырту – біздің ортақ мүддеміз. Құрметті қонақтар! Соңғы жылдар ішінде Қазақстан əсерлі экономикалық өсудің арқасында өз халқының əлауқатын жақсарта алды. 15 жыл ішінде Қазақстанның ІЖӨ 16 есе өсті. Халықтың жан басына шаққандағы ІЖӨ 7 есе – 1998 жылғы 1500 АҚШ долларынан 2012 жылғы 12000 АҚШ долларына дейін өсті. Бұл маңызды өзгерістер динамикалы энергетикалық сектормен байланысты, оның ұлттық экономикадағы үлесі де айтарлықтай өсті. Соңғы бірнеше онжылдық ішіндегі дүние жүзіндегі аса ірі жобалардың бірі - Қашаған мұнай кен орнының алдағы уақытта ашылуы – Қазақстанның энергетика секторындағы жетістіктерінің символы болады. Сонымен қатар, бұл Қазақстан мен Еуропа Одағының арасындағы мықты қарым-қатынастар символы: көптеген бірлескен жəне өзара тиімді инвестициялар, сондай-ақ айтарлықтай энергоресурстар саудасы. Алайда соңғы ғасырда халықтың саны төрт есе, өндіріс көлемі 40 есе, қазба отынды пайдалану 16 есе жəне су қорларын пайдалану 9 есе өскен əлемде біз қолданыстағы парадигманы өзгертуге тиістіміз. Бұрын-соңды болмағандай, біз экономикалық өсуді табиғи ресурстарды пайдаланудан бөліп алуға тиіспіз, əйтпесе біз планетамыздың мүмкіндіктерінің шегіне жетіп, қабырғаға тірелеміз. Сондықтан мен қазақстандық билік жақында ғана қабылдаған Жасыл экономика тұжырымдамасында бекітілген 2050 Стратегиясын жоғары бағалаймын. Дүние жүзіндегі аса ірі мұнай өндірушілердің бірінің таза энергетикаға жəне ресурстарды тиімді пайдалануға негізделген, болашаққа арналған даму стратегиясын қабылдауы мақтауға лайық қана емес, ол көрегендік. Бұл саяси таңдау біз Еуропада қолданатынға ұқсас. Біз ақылды, тұрақты жəне инклюзивті экономикаға бағытталған 2020 Стратегиясын қабылдадық. Басқа мақсаттардың арасында біз 2020

АКЦЕНТ НА ЗАПАД вого сотрудничества. Конечно, доступ на рынки других также означает, что мы должны быть готовыми открыть наши собственные рынки. Как часть более глубокой интеграции Казахстана в международную экономику, необходимо изучить торговые барьеры и там, где это необходимо, устранить их, и здесь я имею в виду не только тарифы, но и другие меры, включая бюрократические системы лицензирования для инжиниринговых компаний или ограничения на определенного рода иностранную рабочую силу. Другой способ усовершенствования наших двусторонних экономических отношений может быть вдохновлен историческим Шелковым путем: в наших взаимных интересах модернизация наших транспортных связей, в особенности авиации. Уважаемые гости! На протяжении последних лет Казахстан смог улучшить благосостояние своего народа благодаря впечатляющему экономическому росту. За 15 лет ВВП Казахстана вырос в 16 раз. А ВВП на душу населения вырос в 7 раз – с 1 500 долларов США в 1998 году до 12 000 долларов США в 2012 году. Эти важные изменения были обусловлены динамичным энергетическим сектором, доля которого в национальной экономике также существенно увеличилась. Предстоящее открытие нефтяного месторождения Кашаган – одного из самых крупных проектов в мире за последние несколько десятилетий – станет символом достижений Казахстана в энергетическом секторе. Это также символ крепких отношений между Казахстаном и Европейским Союзом: множество совместных и взаимовыгодных инвестиций, а также значительная торговля энергоресурсами. Однако в мире, в котором за последний век численность населения возросла в четыре раза, объем производства в 40 раз, использование ископаемого топлива в 16 раз и водных ресурсов – в 9 раз, мы должны изменить существующую парадигму. Как никогда ранее, мы должны отделить экономический рост от использования природных ресурсов, в противном случае мы вскоре упремся в стену, достигнув предела возможностей нашей планеты. Именно поэтому я высоко оцениваю Стратегию 2050, закрепленную в концепции Зеленой экономики, только что принятую казахстанскими властями. Для одного из самых крупных производителей нефти в мире принятие стратегии роста на будущее, основанной на чистой энергетике и эффективном использовании ресурсов, не просто похвально, а дальновидно. Этот политический выбор схож с тем, которому мы следуем в Европе. Мы приняли Стратегию 2020, нацеленную на умную, устойчивую и инклюзивную экономику. Среди прочих целей, мы взяли обязательства к 2020 году достичь 20% сокращения

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

жылға қарай парник газдарын 20%-ға, энергетиканың жалпы құрылымындағы жаңғыртылатын көздер үлесін 20%-ға жəне энергия тиімділігін 20%-ға қысқарту міндеттемелерін алдық. Бізде бұл салада бай сараптамалық тəжірибеміз бар, біз онымен сіздермен бөлісуге дайынбыз. Мен Сіздерді «Болашақ энергиясы» тақырыбына Астанада «EXPO-2017» халықаралық көрмесін өткізумен құттықтаймын, бұл басқару органдарының арасында, сондай-ақ бизнес-компаниялар арасында Еуропамен ынтымақтастық үшін бұдан да көп мүмкіндіктер туғызады. Ханымдар мен мырзалар! Біз өзара байланысты əлемде, технологиялар біздің барлығымызды көрші қылған жəне бір мемлекеттің əрекеті барлығымызға əсерін тигізе алатын əлемде тұрамыз. Біз дүниежүзілік алаңдаушылық туғызатын, климаттың өзгеруі сияқты, сондай-ақ экстремизм мен лаңкестікке қарсы күрес жəне таратпау сияқты салалардың мəселелеріне мүдделілікті бөлісеміз. Еуропа Одағы о сы мəселелерді шешуде Қазақстанмен тығыз байланыста жұмыс істегісі келеді. Біз бұдан да ауқымдырақ өңірге қатысты сіздердің пайымдауларыңызды жоғары бағалаймыз. Еуропа Одағы кең өңірдегі жас демократиялық мемлекеттердегі тұрақтылықты қолдауға бейіл болып қала беретініне сіздерді сендіруге рұқсат етіңіздер. Ауғанстандағы ауыспалы кезеңнің аяқталуына қарай, 2014 жылдан кейінгі кезең барлығымыз үшін сын, сондықтан да талапқа сай болайық. ЕО бұл елде жұмысын жалғастырады жəне өңірдегі жалпы тұрақтылықты нығайту тəсілі ретінде тек саяси қолдауды ғана емес, сонымен қатар, экономикалық жəне техникалық көмек беруді

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

парниковых газов, 20% доли возобновляемых источников в общей структуре энергетики и 20% энергоэффективности. У нас есть богатый экспертный опыт в данной области, которым мы готовы поделиться с вами. Проведение международной выставки «EXPO2017» в Астане, с чем я вас поздравляю, на тему «Энергия будущего» предоставит еще больше возможностей для сотрудничества с Европой как между органами управления, так и между бизнескомпаниями. Дамы и господа! Мы живем во все более взаимосвязанном мире, в мире, где технологии сделали нас всех соседями и где действия одного государства могут все больше влиять на всех нас. Мы разделяем заинтересованность в вызывающих мировую обеспокоенность вопросах, таких как изменение климата, но также и в других областях, таких как борьба против экстремизма и терроризма и нераспространения. Европейский Союз хочет тесно работать с Казахстаном над решением этих вызовов. Мы высоко ценим ваше видение вопросов, касающихся более обширного региона. Позвольте мне заверить вас, что Европейский Союз остается приверженным поддержке стабильности и молодых демократических государств в более широком регионе. По завершению переходного этапа в Афганистане, период после 2014 года представляет вызов для всех нас, и мы должны быть на высоте. ЕС продолжит работать в этой стране и будет продолжать предоставлять не только политическую поддержку, но и экономическое и техническое содействие как способ укрепления общей стабильности в регионе.

БАТЫСҚА НАЗАР жалғастыратын болады. Шын мəнінде өңірлік ынтымақтастық қазіргі заманның шиеленістерін шешудің негізгі факторы болып табылады. Аса ірі жəне аса күшті елдердің өздері саяси жəне экономикалық тұрғыдан оқшаулана алмайды. Қазақстан өзін өңір үшін жəне қалған барлық əлем үшін ашық еткенде дұрыс жасады. Жəне ол өзінің екі көршісімен Кеден одағын құру арқылы өңірлік ықпалдасу үдерісіне бастамашылық етті. Өңірлік ықпалдасу жобасы бола тұра, Еуропа Одағы бұл үрдісті əлемнің басқа бөліктерінде де қолдайды. Бірақ өңірлік ынтымақтастық əлемдік кірігу есебінен жүзеге асырылмағаны маңызды. Өңірлік үдерістер ашық болулары жəне саяси жəне экономикалық тұрғыдан көпірлер ретінде қызмет етулері тиіс. Олар басқалармен жұмыс істеу мүмкіндіктерін қысқартпай, керісінше, көбейтулері тиіс. Құрметті Ректор! Ханымдар мен мырзалар! Біз кішкентайдан бастадық, бірақ ең үлкен ағаштар кішкене дəннен шығады дейді; демократияны үнемі қамқорлығымызға алатынымыз, экономикаларымыз күнделікті жұмысты талап ететіні сияқты, біз күн сайын тату көршілік қатынастарымызды нығайта береміз. Ұлы қазақ ақыны Абай Құнанбаев өзінің Қара сөздерінде «Табыстың көзі – бірлікте» деген көне қазақ мақалын есімізге салады. Біз екі жақты қатынастарымызды бірлікте жалғастыра берейік, уақыт өте олар қуатты ағаш сияқты күшейеді. Назарларыңызға рахмет.

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

Региональное сотрудничество в действительности является ключевым фактором для решения вызовов современности. Даже самые крупные и самые могущественные страны не могут позволить себе политическую и экономическую изоляцию. Казахстан был прав в том, что сделал себя открытым для региона и всего остального мира. И он инициировал процесс региональной интеграции посредством Таможенного союза с двумя из своих соседей. Являясь проектом региональной интеграции, Европейский Союз поддерживает эту тенденцию и в других частях мира. Однако важно, чтобы региональное сотрудничество не осуществлялось за счет мировой интеграции. Региональные процессы должны быть открытыми и действовать в качестве мостов в политическом и экономическом плане. Они должны приумножать возможности для работы с другими, а не сокращать их. Уважаемый Ректор! Дамы и господа! Мы начинали с малого, но говорят, что самые мощные деревья вырастают из маленьких семян; так же, как необходимо постоянно заботиться о демократии, так же как наши экономики требуют ежедневной работы, так и мы будем день за днем выстраивать наши добрососедские отношения. Великий казахский поэт Абай Кунанбаев напомнил нам в своих Словах назидания старую казахскую пословицу: «Начало успеха – единство». И в единстве мы будем продолжать взращивать наши двусторонние отношения, которые со временем окрепнут, как мощное дерево. Благодарю за внимание.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

РИГА-АСТАНА: ҚАРСЫ БАҒЫТТАРДА • 3 маусым күні, Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Латвия Республикасының Президенті Андрис Берзиньшпен кездесті.Кездесу барысында Қазақстан-Латвия қарымқатынастарын сапалық тұрғыдан жаңа деңгейге шығаруға бағытталған өзара іс-қимылдың өзекті бағыттары қарастырылды. Тараптар саудаэкономикалық және көлік-транзиттік ынтымақтастық аясын кеңейту жолдарын да талқылады. Нұрсұлтан Назарбаев келіссөздер барысында Қазақстан Латвияны Балтық жағалауындағы маңызды әріптесі санайтынын атап өтті. А. Берзиньш Латвия бизнес-қоғамдастығының қазақстандық әріптестерімен ынтымақтасуға зор қызығушылық танытып отырғанын атап көрсетті. Бірлескен баспасөз мәслихатында кездесуді қорытындылай отырып, Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстан мен Латвия қатынастары жүйелі дамуымен ерекшеленетінін атап көрсетті. Қазақстан Президенті елдерімізді саяси және экономикалық байланыстар ғана емес, сондай-ақ тарихымыздың ортақтығы да байланыстыратынына тоқталды. Мемлекет басшысы бүгінгі таңда елдеріміз арасында барлық деңгейде тұрақты да жемісті диалог орныққанын атап өтті. Нұрсұлтан Назарбаев қазір Қазақстанда латыш компанияларының қатысуымен құрылған 138 бірлескен кәсіпорын жұмыс істейтінін атап кетті. Қазақстан Президенті екі елдің де қызығушылығын туғызып отырған дамудың бірқатар бағыттарына тоқталып өтті. Мемлекет басшысы т арапт ар арасында халықаралық саясаттың түрлі аспектілері бойынша мазмұнды пікір алмасылғанын хабарлады. Латвия Басшысы Қазақстанға келуге мүмкіндік жасағаны үшін алғыс білдіріп, өзінің бұл сапары екі елдің одан әрі дамуын қамтамасыз етуге арналғанын айтты. Латвия Президенті Қарағанды облысында саяси қуғын-сүргін құрбаны болған латыштарға арналған ескерткіштің ашылуының маңыздылығына, мұның екіжақты қарым-қатынастарды одан әрі нығайтудың факторы қызметін атқаратынына тоқталды.

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

РИГА - АСТАНА: НА ВСТРЕЧНЫХ КУРСАХ • 3 июня Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев встретился с Президентом Латвийской Республики Андрисом Берзиньшем. В ходе встречи были рассмотрены ключевые направления взаимодействия, нацеленные на вывод казахстанско-латвийских отношений на качественно новый уровень. Стороны также обсудили пути расширения торгово-экономического и транспортнотранзитного сотрудничества. Во время переговоров Нурсултан Назарбаев отметил, что Казахстан считает Латвию важным партнером в Прибалтике. А. Берзиньш подчеркнул высокий интерес представителей бизнес-сообщества Латвии к сотрудничеству с казахстанскими партнерами. Подводя итоги встречи на совместной прессконференции, Нурсултан Назарбаев отметил, что отношения Казахстана и Латвии отличаются системным развитием. Президент Казахстана подчеркнул, что наши страны объединяют не только политические и экономические связи, но и общая история. Глава государства подчеркнул, что сегодня между нашими странами установлен регулярный и продуктивный диалог на всех уровнях. Нурсултан Назарбаев отметил, что сегодня в Казахстане работает 138 совместных предприятий, созданных при участии латышских компаний. Президент Казахстана также отметил ряд направлений, в развитии которых у обеих стран имеется заинтересованность. Глава государства сообщил, что между сторонами состоялся содержательный обмен мнениями по различным аспектам международной политики. Глава Латвии выразил благодарность за возможность посетить Казахстан и отметил, что данный визит призван обеспечить дальнейшее развитие двух стран. Президент Латвии подчеркнул значимость открытия памятника латышам – жертвам политических репрессий в Карагандинской области, что послужит фактором дальнейшего укрепления двусторонних отношений.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ПАРТНЕР НА ЧЕРНОМ МОРЕ

ҚАРА ТЕҢІЗДЕГІ ӘРІПТЕС 2013 жылдың 28 маусымында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Румыния ПремьерМинистрі Виктор Понтамен кездесу өткізді. Кездесуде екіжақты саяси ықпалдастық, сондай-ақ екі елдің сауда-экономикалық, инвестициялық және көлік-логистикалық салалардағы ынтымақтастығы мәселелері қарастырылды. Мемлекет басшысы Румыния ПремьерМинистрінің Қазақстанға сапары елдеріміздің әріптестігін кеңейте түсудің жақсы мүмкіндігі болып саналатынын атап өтті. – Сіз Қазақстанның Премьер-Министрімен, сондай-ақ Үкімет мүшелерімен кезде сулер өткізіп, ынтымақтастықты одан әрі дамытудың жаңа бағыттарын талқыладыңыз. Бүгінгі таңда мемлекеттеріміздің арасында жоғары деңгейдегі кездесулердің қарқыны жақсы. Мен сапармен Румынияда болдым және Румыния Президенті біздің елімізде болып қайтты. Әлемдік экономиканың жағымсыз салдарына қарамастан, екі ел арасындағы тауар айналымы артуда. Ынтымақтастығымыздың маңызды бір тармағы RomPetrol компаниясының қызметі болып саналады. Біз Румыния Үкіметіне бұл мәселе жөніндегі сындарлы ұстанымы үшін ризашылық білдіреміз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. В. Понта кезде су үшін алғысын айтып, қазақстандық әріптестерімен келіссөздер жемісті және сындарлы сипатта жүргізілгенін атап өтті. Румыния Премьер-Министрі сондай-ақ екі ел арасындағы қарым-қатынастардың барлық са-

28 июня 2013 года Президент РК Нурсултан Назарбаев провел встречу с Премьер-Министром Румынии Виктором Понта. На встрече были рассмотрены вопросы двустороннего политического взаимодействия, а также сотрудничества двух стран в торгово-экономической, инвестиционной и транспортнологистической отраслях. Глава государства отметил, что визит Премьер-Министра Румынии в Казахстан является хорошей возможностью расширить партнерство наших стран. – Вы провели встречи с Премьер-Министром Казахстана, а также членами Правительства, обсудили новые направления развития дальнейшего сотрудничества. Сегодня между нашими государствами существует хорошая динамика встреч на высшем уровне - я был с визитом в Румынии, и Президент Румынии посещал нашу страну. Несмотря на негативные явления в мировой экономике, товарооборот между нашими странами растет. Важным пунктом сотрудничества является деятельность компании RomPetrol, и мы благодарны Правительству Румынии за конструктивную позицию по данному вопросу, – подчеркнул Нурсултан Назарбаев. В. Понта поблагодарил за встречу и отметил плодотворный характер проведенных переговоров с казахстанскими коллегами. Премьер-Министр Румынии также выразил надежду на активизацию взаимодействия по всему спектру отношений между двумя странами.

АНГЛИЧАНИН №1 В АСТАНЕ 30 июня 2013 года в Атырау Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев провел встречу с ПремьерМинистром Великобритании Дэвидом Кэмероном. Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев и Премьер-Министр Великобритании Дэвид Кэмерон приняли участие в церемонии открытия завода по комплексной подготовке нефти и газа «Болашак» в Атырауской области. В ходе церемонии Президент Казахстана поздравил всех с запуском одного из ключевых производственных объектов Северо-Каспийского проекта – завода «Болашак». Нурсултан Назарбаев отметил, что завод «Бо-

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

лаларында өзара ықпалдасудың жандана түсетініне сенім білдірді.

№1 АҒЫЛШЫН АСТАНАДА 2013 жылдың 30 маусымында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Атырауда Ұлыбритания Премьер-Министрі Дэвид Кэмеронмен кездесу өткізді Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев пен Ұлыбритания Премьер-Министрі Дэвид Кэмерон Атырау облысындағы мұнай мен газды кешенді түрде дайындайтын «Болашақ» зауытының ашылу рәсіміне қатысты. Қазақстан Президенті рәсім барысында жиналғандардың баршасын Солтүстік Каспий жобасының негізгі өндірістік нысандарының бірі – «Болашақ» зауытының іске қосылуымен құттықтады. Н ұ р с ұ л т а н Н а з а р б а е в « Б ол а ш а қ » зауытының ірі өнеркәсіп нысаны болып саналатынын атап өтті. Мемлекет басшысы жаңа технологиялық серпіліс екі елдің қазіргі және келешек ұрпағының әл-ауқатын арттыруға негіз қалайтынын атап өтті. Қазақстан Президенті күн тәртібіндегі негізгі мәселелер қатарына экологиялық таза технологиялар мен баламалы энергия көздерін енгізудің шығып отырғанына тоқталды. Нұрсұлтан Назарбаев Солтүстік Каспийді игеруді бастау туралы шешімнің бұдан жиырма жыл бұрын қабылдануы оңай болмағанын айтып кетті. Мемлекет басшысы сөзінің соңында халықаралық әріптестерге, инженерлерге және осы ауқымды жобаны іске асыруға қатысқандардың баршасына алғысын білдірді. Д. Кэмерон, өз кезегінде, «Қашаған» жобасы Қазақстанның мұнай-газ саласының дамуының символы болып саналатынын атап өтті. Д. Кэмерон елдеріміздің инвестицияның келуін қамтамасыз ете отырып, сауда-экономикалық байланыстарды белсенді дамыта алатынына сенім білдірді. – Ядролық қарудан бас тарту, қазақстандықтардың ә л - ау қ а т ы н ы ң ж а қ с а р у ы , э ко н о м и к а н ы әртараптандыру – осының бәрі Қазақстанның нақты жетістіктері. Біз мұнай-газ саласында өзара ықпалдастық орнатып қана қоймай, білім беру, мәдениет және Қазақстан үшін стратегиялық мәнге ие өзге де бағыттардағы ынтымақтастықты дамытатын әріптес болғымыз келеді, – деді Ұлыбритания Премьер-Министрі. 2013 жылдың 1 шілдесінде Нұрсұлтан

лашак» является крупнейшим промышленным объектом. Глава государства подчеркнул, что новые технологические прорывы послужат основой для роста благосостояния нынешних и процветания будущих поколений двух стран. Президент Казахстана также отметил, что на центральное место повестки дня выходят вопросы внедрения экологически чистых технологий и альтернативных источников энергии. Нурсултан Назарбаев подчеркнул, что два десятилетия назад принятие решения о начале освоения Северного Каспия было непростым. В завершение Глава государства поблагодарил международных партнеров, инженеров и всех, кто принял участие в реализации данного масштабного проекта.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ Назарбаев пен Дэвид Кэмерон Астанада кездесу кезінде ынтымақтастықтың әртүрлі салаларындағы мемлекетаралық өзара қарым-қатынастарды одан әрі нығайтудың келешегін, сондай-ақ халықаралық күн тәртібіндегі өзекті мәселелерді талқылады. Нұрсұлтан Назарбаев Астанада Д. Кэмеронға ыстық ықыласын білдіріп, Ұлыбритания ПремьерМинистрінің алғашқы сапарының мәні мен тарихи маңызын атап өтті. – Біздің еліміз Ұлыбританиямен тығыз қарымқатынастар орнатуға мүдделі. Сіздің сапарыңыз Қазақстанның жетекші мұнайлы өңірінен – Атыраудан басталғаны өте жақсы. Қол қоюға дайындалған құжаттар, сондай-ақ біздің келіссөздеріміз екі ел арасындағы экономикалық және саяси ынтымақтастыққа жаңа серпін беретініне сенемін, – деді Мемлекет басшысы. Д. Кэмерон Нұрсұлтан Назарбаевқа британдық делегацияға көрсетілген ықыласы үшін алғысын айтты. – Мен кеше Қашаған кен орнын көріп, бүгін Назарбаев Университетінде студенттермен кездесіп, шын мәнінде, қатты әсер алдым деп айтсам болады. Осының бәрі стратегиялық әріптестік аясында елдеріміздің арасындағы қарқынды да-

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ В свою очередь, Д. Кэмерон отметил, что проект «Кашаган» является символом развития нефтегазовой отрасли Казахстана. Д. Кэмерон выразил уверенность, что наши страны могут активно развивать торгово-экономические контакты, обеспечивая приток инвестиций. – Отказ от ядерного оружия, улучшение благосостояния казахстанцев, диверсификация экономики – все это реальные достижения Казахстана. И мы хотим быть партнером, не только взаимодействуя в нефтегазовой отрасли, но и развивая сотрудничество в образовании, культуре и других направлениях, которые имеют стратегическое значение для Казахстана, – сказал Премьер-Министр Великобритании. 1 июля 2013 года во время встречи в Астане Нурсултан Назарбаев и Дэвид Кэмерон обсудили перспективы дальнейшего укрепления межгосударственных взаимоотношений в различных сферах сотрудничества, а также актуальные вопросы международной повестки дня. Нурсултан Назарбаев поприветствовал Д. Кэмерона в Астане, отметив значимость и историческую важность первого визита Премьер-Министра Великобритании. – Наша страна заинтересована в том, чтобы иметь тесные отношения с Великобританией. Очень хорошо, что Ваш визит начался с Атырау – ведущего нефтяного региона Казахстана. Уверен, что подготовленные к подписанию документы, а также наши переговоры станут новым стимулом для экономического и политического сотрудничества между двумя странами, – сказал Глава государства. Д. Кэмерон поблагодарил Нурсултана Назарбаева за оказанный британской делегации прием. – Должен сказать, что я, действительно, очень впечатлен тем, что вчера увидел на месторождении Кашаган и в Назарбаев Университете, со студентами которого я встречался сегодня.

БАТЫСҚА НАЗАР мып келе жатқан өзара қарымқатынастарда кең ауқымдағы өзара мүдделестіктің бар екеніне менің көзімді тағы да жеткізе түсті, – деді Ұлыбритания Премьер-Министрі. Қазақстан Президенті кең кұрамдағы келіссөздер барысында екі мемлекеттің Стратегиялық әріптестік туралы келісімге алғаш рет қол қойып отырғанын атап өтті. – Өткен жылы елдеріміздің арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастардың орнағанына 20 жыл толды. Тауар айналымы былтыр 2,3 миллиард долларға жетті. Біз бұл көрсеткішті едәуір арттыра аламыз деп ойлаймын. Біз Ұлыбританияның Қазақстанды өзара сауданы жандандыру жөнінде басымдығы бар 14 елдің тізіміне қосқанын да білеміз. Бұл біздің экономика лық мүдделерімізге толық сай келеді, – деді Нұрсұлтан Назарбаев. Д. Кэмерон екі ел арасындағы ынтымақтастықтың жанданып келе жатқанына өзінің қанағаттанушылығын білдірді. – Мен Ұлыбританияның Премьер-Министрі қызметін атқара жүріп, Сіздің еліңізге алғаш рет келген Премьер-Министр екеніме өте қуаныштымын. Біздің екіжақты қарым-қатынастарымыз жаңа деңгейге көтерілетін болғанын зор қуанышпен айтып өткім келеді, оған елдеріміздің арасындағы Стратегиялық әріптестік туралы келісім айқын дәлел. Біз бүгінгі таңда бірлесе белсенділікпен ынтымақтасып отырған бірқатар бағыттар бар. Олар – өңірлік қауіпсіздік мәселесі, Ауғанстанда тұрақтылықты қамтамасыз ету, әскери-техникалық ынтымақтастық, білім беру саласындағы өзара ықпалдастық, сондай-ақ сауда-экономикалық және инвестициялық ынтымақтастық, – деп атап көрсетті Ұлыбритания Премьер-Министрі. Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Корольдігінің Үкімет Басшысының екі жақты қатынастардың күллі тарихындағы алғашқы мемлекеттік сапары екі жақты қатынастар мен саяси диалогты нығайтуға, сондай-ақ экономикалық өзара ықпалдастық саласының аясын кеңейтуге мүмкіндік береді.

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

Все это еще больше убедило меня в наличии широкого спектра взаимных интересов в динамично развивающихся взаимоотношениях между нашими странами в рамках стратегического партнерства, – сказал Премьер-Министр Великобритании. В ходе переговоров в расширенном составе Президент Казахстана отметил, что два государства впервые подписывают соглашение о стратегическом партнерстве. – В прошлом году исполнилось 20 лет установлению дипломатических отношений между нашими странами. Товарооборот в прошлом году достиг 2,3 миллиарда долларов. Думаю, что мы сможем значительно увеличить эти показатели. Мы также знаем, что Великобритания включила Казахстан в список 14 приоритетных стран по активизации взаимной торговли. Это полностью совпадает с нашими эко-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ номическими интересами, – сказал Нурсултан Назарбаев. Д. Кэмерон отметил свое удовлетворение активизацией сотрудничества между двумя странами. – Я очень рад, что являюсь первым действующим Премьер-Министром Великобритании, который посетил Вашу страну. Отрадно отметить, что наши двусторонние отношения поднимутся на новый уровень, и доказательство тому – соглашение о стратегическом партнерстве между нашими странами. Сегодня существует ряд направлений, по которым мы вместе уже активно сотрудничаем – это вопросы региональной безопасности, обеспечение стабильности в Афганистане, военно-техническое сотрудничество, взаимодействие в области образования, а также торгово-экономическое и инвестиционное сотрудничество, - подчеркнул Премьер-Министр Великобритании. Первый за всю историю двусторонних отношений государственный визит главы Правительства Соединенного Королевства Великобритании и Северной Ирландии позволит укрепить двусторонние отношения и политический диалог, а также значительно расширить сферы экономического взаимодействия.

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

Ұлыбритания Премьер-министрі ДЭВИД КЭМЕРОН: «Бұл жерге бұрынырақ келуiмiз керек еді!» Премьер-министр Великобритании ДЭВИД КЭМЕРОН: «Мы должны были приехать сюда раньше!»

Ұ л ы б р и т а н и я П р ем ь е р - м и н и с т р і Дэвид Кэмеронның тарихта елімізге жасаған алғашқы сапарындағы бағдарламасының бір тармағы «Назарбаев Университетін» барып көру болды. Британдық Премьердің қызықты әрі әуес туғызарлық сұхбатына үміттенген студенттердің сұрақтарына ең қызықты жауаптарын назарларыңызға ұсынып отырмыз.

Одним из пунктов программы пребывания первого в истории визита в нашу страну Премьер-министра Великобритании Дэвида Кэмерона стало посещение «Назарбаев Университета». Предлагаем Вашему вниманию наиболее интересные ответы британского Премьера на вопросы студентов, которые могли бы претендовать на весьма любопытное и интересное интервью.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Жоғары мәртебелі қонақ кездесудің басында құттықтау сөзін сөйледі. Оның айтуынша, «осы әдеттегіден тыс университетте болу оны зор рахатқа бөлеген».

В начале встречи высокий гость выступил с приветственной речью. По его словам, для него «огромное удовольствие и привилегия быть в этом необычном университете».

– Осы елге соңғы жиырма жылда келген тұңғыш британдық Премьер-министр болып отырғанымды мақтан етемін. Менiң рейсiм сәл бөгелiп қалды, мен ұшақтан шығып, Президенттерiңiзге аздап кешiгiп қалғаныма өкінішімді білдіргенде, ол: «Ештеңе етпейді, бiз жиырма жыл күттік. Әлі де күте аламыз...», - деп жауап берді. Қазақстанның мақтан ететін жөні бар деп ойлаймын. Елдерiңiздiң ядролық қарудан бас тарту туралы шешiмін батыл әрі дұрыс шешім деп есептеймiн және бiз мұны әрқашан есте сақтауымыз керек. Бай мұнай мен минералды ресурстарыңызды қалай пайдаланып, экономикаларыңызды қалай әртараптандырып жатқандарыңыз, өмiр сүру деңгейiн арттыруды қалай көздеп, елдерiңiздi қалай дамытып жатқандарыңыз керемет әсер қалдыратындығы сөзсіз. Тез бой көтерген осы елордада болу маған ерекше әсер етті, бұған кейбiр жақсы британдық сәулетшілердің көмегi тигенін де ескере кету керек.

– Я горжусь тем, что являюсь первым британским Премьер-министром, приехавшим в эту страну за последние двадцать лет. Мой рейс задержался и когда я вышел из самолета и сказал вашему Президенту о том, что сожалею об этом, он ответил: «Ничего страшного, мы ждали двадцать лет. Можем подождать еще...». Я думаю, Казахстану есть чем гордиться. Решение вашей страны отказаться от ядерного оружия было смелым и правильным, и мы всегда должны помнить это. Безусловно, и то, как вы используете ваши богатые нефтяные и минеральные ресурсы, диверсифицируете экономику, повышаете уровень жизни, развиваете вашу страну - это впечатляет. У меня особые ощущения от пребывания в этой столице, которая так быстро была построена. И надо заметить, не без помощи некоторых очень хороших британских архитекторов! Многих, наверное, интересует, почему Премьер-министр Великобритании в Казахстане? Я бы

БАТЫСҚА НАЗАР Ұлыбритания Премьер-министрі нелiктен осы жерде, Қазақстанда жүр деген сұрақ көпшілікті қызықтыратын шығар? Мен бұл сұрақты басқаша қояр едiм. Ұлыбритания Премьер-министрі соңғы жиырма жылда нелiктен Қазақстанда болған жоқ? Бұл жерге бұрынырақ келуiмiз керек еді! Елдерімiздiң арасындағы ынтымақтастықты жолға қоя аламыз деп ойлаймын. Бұл осы университеттiң мысалынан көрініп тұрғандай, бiлiм саласына және мұнай мен газ саласына қатысты. Сiздер мұнай және газ кен орындарын өте күрделi жағдайларда игеріп жатырсыздар. Бiз Ұлыбританияда дәл осы іспен Солтүстік теңізде айналысып жатырмыз. Экономикаларыңызды әртараптандыру саласында да әрiптестiк қатынас орната аламыз деп ойлаймын. Бiз дамудың әр түрлi сатысында тұрмыз, бiрақ мен Ұлыбританияның Қазақстанға әріптес болуын қалаймын. Мен сондықтан осы жердемін, осы қатынастарға қуанып тұрмын. Әрине, бiрге талқылауымыз қажет болып тұрған мәселелер де көп. Барлық мәселелер күн тәртiбiне қосылуы керек. Бiз экономика, сауда, адам құқығы және демократия мәселелерін талқылауымыз керек. Қазақстан, басқа да көптеген елдер сияқты, осы жолда тұр және бiз әріптес ретiнде осы жолда сiздерге көмектескiмiз келедi, – деді Д. Кэмерон. Қазақстандық студенттерді шетін мәселелердің, кейде тіпті тікелей, сонысымен де қызықты сұрақтардың кең ауқымы қызықтырғанын айтып кетуіміз керек. – Британия Үкiметі шетелдік студенттер үшiн стипендияны ұлғайтуды жоспарлап отыр ма? – Бiз дарындарды іздейтін жаhандық жарыстамыз. Әлемдегі ең дарынды студенттердің Ұлыбританияға келгенiн және елімізге қатысты өз таңдауын жасағанын қалаймыз. Стипендияға өтiнiм беруге болатын көптеген түрлi сұлбаларымыз бар. Бәсекедегі артықшылықтарымыз қандай? Нелiктен дәп Ұлыбританияның өзін таңдау керек? Ең алдымен, мен тамаша оқу орындарымыз бар деп ойлаймын. Егер әлемдегі он үздік университетті алсақ, оның үшеуі немесе төртеуі британдық университет болады, бұл көлемі біздікіндей ел үшін тамаша нәрсе. Және, әрине, бiзде дұрыс ағылшын тiлi қолданылатындығы маңызды. Ол Америкада сөйлейтін нұсқасынан аздап ерекшеленедi, егер тiлдiң дұрыс нобайын қаласаңыз, онда қайда жүгінетіндеріңізді бiлесiздер. Бұл кока-колаға берілетін жарнамаға аздап ұқсайды: «Егер нағыз затты алғыңыз келсе, онда Ұлыбританияға келуiңiз керек!» Виза алуға және барлық кезеңдерден өтуге уақыт керек екенін білемін, бiрақ шын мәнінде ұсынысымыз өте айқын әрі қарапайым. Бiзде Ұлыбританияға оқуға келе алатын шетелдік студенттердiң санына шектеулер жоқ. Үнемі дұрыс

АКЦЕНТ НА ЗАПАД задал этот вопрос по-другому. Почему за последние двадцать лет в Казахстане не было Премьер-министра Великобритании? Мы должны были приехать сюда раньше! Я думаю, мы сможем наладить сотрудничество между нашими странами. Это касается и сферы образования, как видно на примере данного университета, и сферы нефти и газа. Вы разрабатываете нефтяные и газовые месторождения в очень сложных условиях. Мы в Великобритании занимаемся этим же на Северном море. Полагаю, мы можем установить партнерские отношения и в части диверсификации вашей экономики. Мы находимся на разных стадиях развития, но хочу, чтобы Великобритания стала партнером Казахстана. Вот почему я здесь, вот почему я в восторге от этих отношений. Конечно же, есть много моментов, которые нам необходимо рассмотреть. В повестку дня должны быть включены все вопросы. Нам следует обсудить вопросы в области экономики, торговли, прав человека и демократии. Казахстан идёт по этому пути, как и многие другие государства, и мы хотим в качестве партнера помочь вам в этом, – сказал Кэмерон. Следует отметить, что казахстанских студентов интересовал широкий круг вопросов, порой весьма, что называется щекотливых, а иногда вовсе непосредственных, и оттого, быть может не менее занимательных. – Планирует ли британское Правительство увеличить стипендии для иностранных студентов? – Мы находимся в глобальной гонке за талантами. Мы хотим, чтобы самые талантливые в мире студенты приезжали в Великобританию и здесь делали свой выбор. Существуют различные схемы, согласно которым можно подать заявку на стипендию. Каковы наши преимущества с другими странами и почему именно Великобритания? Я думаю, в первую очередь, у нас отличные учебные заведения. Если взять десятку лучших университетов мира, то в ней три или четыре британских университета, что замечательно для страны нашего размера. И, конечно, важен тот факт, что у нас правильный английский язык. Он немного отличается от того, на котором говорят в Америке, но если вы хотите его правильную версию, вы знаете куда обратиться. Это немного похоже на рекламу кока-колы: «Если вы хотите настоящую вещь, вам нужно приехать в Великобританию!» Я знаю, требуется время, чтобы получить визу и пройти через все этапы, но на самом деле наше предложение довольно ясное и простое. У нас не существует ограничений на количество иностранных студентов. Есть еще одно преимущество, которое не всегда правильно воспринимается. Если вы хотите вернуться в Казахстан и участвовать в строительстве своей страны, это прекрасно, это очень хороший

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ түсiніле бермейтін тағы бір артықшылығымыз бар. Егер сiз Қазақстанға қайта оралып, өз еліңіздiң құрылысына қатысқыңыз келсе, онда бұл тамаша, өте жақсы таңдау. Бірақ егер сiз Ұлыбританияда қалғыңыз келсе, сiз түлек деңгейiнде жұмыс таба аласыз. Ұлыбританияда қалып жұмыс iстей алатын, елдерімiздiң арасында байланысты жолға қою үшін кейін Қазақстанға орала алатын түлектердiң санына ешқандай шектеулер жоқ. – Каспий өңіріндегі гуманитарлық мәселелерге қатысты пiкiрiңiз қандай? Мұның Қазақстанға жасайтын сапарыңыздың бағдарламасындағы басты тармақтардың бiрі екені белгілі. –Қашағанға барып, қанша жұмыстың атқарылғанын, осы кен орнының қоршаған ортаға әсерiн жұмсарту жолында қаншама күш-жігердің салынғанын көріп, тәнті болдым. Бұл маңызды деп ойлаймын. Өздеріңіз білесіздер, бұл жерде біздің меншiгіміз жоқ. Біз жалдау шартын жасастық және оны балаларымызға және болашақ ұрпақтарымызға

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ выбор. Но если вы хотите остаться в Великобритании, вы можете найти работу уровня выпускника. Нет никаких ограничений на число выпускников, которые могут остаться работать в Великобритании, а затем, возможно, вернуться обратно для налаживания связей между нашими странами. – Ваш взгляд на гуманитарные вопросы в Каспийском регионе? Известно, что это один из главных пунктов Вашей программы визита в Казахстан. – Посетив Кашаган, я был поражен, сколько работы было сделано и сколько усилий предпринято для смягчения воздействия этого месторождения на окружающую среду. Думаю, это очень важно. Как вы знаете, у нас нет собственности на этой земле. Мы заключили договор аренды и должны передать его нашим детям и будущим поколениям. Мы должны заботиться об окружающей среде и одновременно развивать наши природные ресурсы. Мне кажется, что этот вопрос в центре внимания как в Казахстане, так и в Великобритании. – Говоря о стратегическом партнерстве, какую на Ваш взгляд выгоду могут получить Казахстан и Великобритания друг от друга? – Я верю в свободный рынок и предпринимательство, и считаю, что капиталистическая система, должным образом регулируемая и находящаяся под властью закона, может фактически привести к созданию и распространению богатства, процветания и прогресса. И невозможно иметь капитализм без капитала. Невозможно развивать страну без капитала. Великобритания является вторым по величине инвестором Казахстана, что равно обоюдно хорошо. Знаю, что Казахстан намерен стать массовым международным инвестором. По мере того как накапливается ваше нефтяное богатство, очень здраво, что руководство вашей страны решило перенять норвежский опыт, где создан Фонд национального благосостояния. Рад сообщить, что головной офис этого фонда будет находиться в Лондоне, являющемся международным финансовым центром. Вам необходим такой фонд, который будет инвестировать своих часть доходов в предприятия и организации по всему миру, и это будет хорошим инвестированием для казахстанского народа. Таким образом, у Казахстана будут внешние и внутренние источники богатства. И когда ваши нефть и газ закончатся, у вашей страны будут активы за рубежом. Таким образом, международный обмен и приток капитала – это хорошо. Мы не должны видеть в этом своего рода игру победителей и побежденных. Это игра, в которой все могут стать победителями, если все организовать должным образом. Великобритания в настоящее время имеет одну из самых сильных

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

беруiмiз керек. Бiз қоршаған ортаның қамын ойластыруымыз және сонымен бiр мезгiлде табиғи ресурстарымызды дамытуымыз керек. Маған Ұлыбританияда да, Қазақстанда да бұл мәселеге көп көңіл бөлінетіндей болып көрiнедi.

правовых баз для работы в любой точке мира. Поэтому, думаю, Великобритания и Казахстан будут иметь выгоду от обмена капитала, от инвестиций, которые мы делаем в вашей стране, и это то, как должно быть на самом деле.

– Стратегиялық әрiптестiк туралы сөз еткенде, Ұлыбритания мен Қазақстан бір-бірінен қандай пайда ала алады?

– Каковы перспективы развития сотрудничества Казахстана и Великобритании в спорте?

– Мен еркiн нарыққа, кәсiпкерлiкке сенемiн және тиісті түрде реттелетін және заң билігінің қарамағында тұрған капиталистiк жүйе iс жүзiнде байлықты, өркендеу мен ілгерілеуді құрып, олардың таралуына әкеле алады деп есептеймiн. Капитализмнің капиталсыз болуы мүмкiн емес. Елді капиталсыз дамыту мүмкiн емес. Ұлыбритания Қазақстан үшiн көлемі жөнінен екiншi инвестор, бұл екі жаққа да бiрдей дәрежеде жақсы. Қазақстанның жаппай халықаралық инвестор болуға ниетті екенін білемін. Мұнай байлықтарыңыздың жинақталу шамасына қарай елдеріңіздің басшыларының Ұлттық әл-ауқат қорын құрған норвегиялық тәжірибені қабылдауды ұйғарғаны өте дұрыс. Мен бұл қордың бас кеңсесінің халықаралық қаржы орталығы болып табылатын Лондонда орналасатыны туралы хабарлап отырғаныма өте қуаныштымын. Сiздерге өз табыстарыңыздың бір бөлігін күллі әлем бойынша кәсiпорындар мен ұйымдарға инвестициялайтын қор керек және бұл Қазақстан халқы үшiн жақсы инвестиция болады. Осылайша, Қазақстанда байлықтың сыртқы және iшкi көздерi болады. Және мұнайларыңыз бен газдарыңыз таусылғанда, елдеріңіздің шет елдердегі активтері болады. Осылайша, халықаралық айырбас және капиталдың келуi – жақсы. Бiз бұл жерден жеңiмпаздар мен жеңiлгендер ойынын көрмеуге тиіспіз. Бұл бәрiн тиісінше ұйымдастырса, бәрi жеңiмпаз бола алатын ойын. Ұлыбритания қазiргi уақытта әлемнiң кез келген нүктесiнде жұмыс істеуге ең мықты құқықтық базалардың бірін иеленеді. Сондықтан Ұлыбритания мен Қазақстан сiздердiң елдерiңiзде біз жасап отырғандай капитал алмасудан, инвестициялардан пайда алатын болады, шын мәнінде солай болуы керек деп ойлаймын. – Ұлыбритания мен Қазақстанның спорт саласындағы ынтымақтастығының келешегi қандай? – Шығыс Азияның көптеген iскер лидерлерi келген Малайзияда iскерлік сапармен болған кезімдегі премьер-лига жүлдесін тапсыру рәсiмі есіме түседі. Мен: «Бұл адамдардың бәрі өзіммен бірге түскі тамақ ішуге келгені қандай құрмет! Осы адамдардың бәрінің назарына іліккеніме қарағанда, соншалықты

– Я вспоминаю церемонию вручения трофея премьер-лиги во время моего визита в Малайзию, которую посетили многие деловые лидеры Восточной Азии. Я подумал: «Какая выпала мне честь! Они приехали, чтобы пообедать со мной. Должно быть, я настолько важен, что привлек всех этих людей». На самом деле, они хотели сфотографироваться с трофеем премьер-лиги и прибыли вовсе не ради меня… Касательно спортивного сотрудничества между нашими странами, думаю, это хороший пример того, что мы должны взаимодействовать не только в нефтегазовой отрасли и бизнесе. Для этого есть все предпосылки. Например, английские футбольные команды часто предпочитают тренироваться в разных странах в течение года и это одна из возможностей. У нас есть несколько университетов, занимающихся в сфере спортивных технологий, спортивной медицины. Возможно, хорошей инициативой будет приглашение в Казахстан, к примеру, представителей Университета Лафборо, являющегося одним из мировых лидеров в этой области, который может запустить здесь ряд своих программ. Мы знаем, что Казахстан планирует провести зимнюю Универсиаду в 2017 году. Надеюсь, что вы используете наш опыт проведения Олимпийских и Паралимпийских игр. Архитекторы, работавшие над подготовкой стадиона города Сочи к зимней Олимпиаде в России, прибыли в составе нашей торговой делегации. Они заинтересованы в организации Международной выставки «ЭКСПО-2017». Безусловно, сотрудничество между Британией и Казахстаном должно углубляться и потому спорт, в частности футбол, является хорошим началом для этого. – Скажите, не беспокоит ли Вас, что Ваши личные беседы с Президентом Нурсултаном Назарбаевым могут стать объектом подслушивания секретных американских служб? – Прежде всего, с Президентом Казахстана мы хорошие собеседники и нам нечего скрывать. Вчера вечером мы говорили об отношениях между нашими странами, о проблемах в Афганистане, о торговле и правах человека. Мы обсудили различные темы в ходе продолжительной беседы. Что касается Вашего вопроса, я твердо убежден, что разведывательные организации всегда должны работать в правовом поле. Это всем хорошо извест-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ маңызды болғаным ғой», – деп ойладым. Шын мәнінде, олардың премьер-лига жүлдесімен суретке түскiлерi келген екен және тіпті де мен үшін емес екен... Елдерімiздiң арасындағы спорт ынтымақтастығына келетін болсақ, бұл біздің тек мұнай-газ бен бизнес саласында ғана өзара ықпалдаса алмайтындығымыздың жақсы мысалы деп ойлаймын. Бұл үшін барлық алғышарттар бар. Мысалы, ағылшын футбол командалары көбінесе жыл бойы әр түрлi елдерде жаттығуды жөн көреді және бұл – сондай мүмкіндіктердің бірі. Спорт технологиялары, спорттық медицина саласында жұмыс iстейтiн бiрнеше университеттерiмiз бар. Мысалы, Қазақстанға осы салада әлемдiк лидерлердiң бiрi болып табылатын, мұнда бірқатар бағдарламаларын iске қоса алатын Лафборо университетінің өкілдерін шақыру жақсы бастама болуы мүмкiн. Қазақстанның 2017 жылы қысқы Универсиаданы өткiзуді жоспарлап отырғанын білеміз. Олимпиада және Паралимпиада ойындарын өткізген бiздiң тәжiрибемiзді пайдаланасыздар деп үмiттенемiн. Ресейде Сочи стадионын Қысқы Олимпиадаға дайындау барысында жұмыс iстеген сәулетшілер бүгiн осында, сауда делегациямыздың құрамында келді. Олар «ЭКСПО-2017» Халықаралық көрмесінің ұйымдастырылуына мүдделі. Британия мен Қазақстан арасындағы ынтымақтастықтың тереңдей беруі тиіс екендігі даусыз, сол себептi спорт, атап айтқанда, футбол бұл үшін жақсы бастама болып табылады. – Президент Нұрсұлтан Назарбаевпен жеке әңгiмелерiңiздің американдық құпия қызметтердiң жасырын тыңдауының объектісі болуы мүмкін екені сізді алаңдатпай ма? – Ең алдымен, бiз Қазақстан Президентімен жақсы әңгiмелесушілермiз және жасыратын ештеңеміз жоқ. Кеше кешкісін елдерiмiздiң арасындағы қатынастар, Ауғанстандағы проблемалар, сауда және адам құқықтары туралы сөйлестiк. Бiз ұзақ әңгіме барысында әр түрлi тақырыптарды талқыладық. Сіздің сұрағыңызға келетін болсақ, мен барлау ұйымдары әрқашан құқықтық өрісте жұмыс iстеуi тиіс деп санаймын. Бұл барлықтарыңызға жақсы белгiлi. Барлықтарыңыз Джеймс Бонд туралы фильмді көріп жүрсіздер. Бәрi, әрине, фильмдегідей болмайды, бiрақ бiзде заң шығарушы негiзге ие ұйымдар бар. Олар барлау және қауiпсiздiк комитетi арқылы парламентіміздің алдында есеп береді. Барлық елдер өздерінің ұлттық қауiпсiздiгінің қамын ойластыратын қызметке мұқтаж деп ойлаймын, бірақ мұндай ұйымдар заң шеңберiнде әрекет етулері және парламент алдында есеп берулері тиіс. Бұл – бізде бары. Мен Ұлыбританиядағы ұйымдар ең үздік барлау ұйымдары деп тұрғаным жоқ, бiрақ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ но. Вы же смотрите фильмы про Джеймса Бонда. Конечно, все выглядит не так как в фильме, но у нас есть организации, имеющие законодательную основу. Они подотчетны нашему парламенту через комитет разведки и безопасности. Думаю, все страны нуждаются в службе, которая будет заботиться об их национальной безопасности. И они имеют такие службы. Но такие организации должны действовать в рамках закона и быть подотчетны парламенту. Это то, что есть у нас. Я не утверждаю, что в Великобритании самые лучшие организации, но мы через многое прошли, чтобы найти хороший вариант развития. – Как достичь компромисса с Россией по сирийскому вопросу? – У меня хорошие отношения с Владимиром Путиным. Я был в Москве в качестве Премьер-министра несколько лет назад, и в этом году я встречался с ним в Сочи. Я приглашал его в Лондон и совсем недавно на G8. Конечно, у нас есть разногласия. Я считаю Президента Асада на данный момент незаконным. Он должен оставить свой пост и не может представлять свой народ из-за ужасных вещей, совершенных им, включая применение химического оружия. Это мое мнение. Я в этом абсолютно уверен. Я считаю также, что Сирии нужны демократические преобразования. Ей необходимо переходное правительство, а после можно провести выборы нового правительства. Владимир Путин придерживается иной точки зрения. Он не согласен с выводами о применении химического оружия. Он обеспокоен экстремистскими элементами оппозиции, о которых беспокоюсь и я. Но Путин не считает другие части оппозиции законными, так как считаю я. Таким образом, у нас есть разногласия. Но что важно в международных отношениях? Это попытка поговорить, обсудить, понять и принять то, что отличается от нашей точки зрения, а также найти точки соприкосновения. Я полагаю, это есть, скажем, между Великобританией, Соединенными Штатами и Францией с одной стороны, Россией с другой. Они заключаются в том, что мы хотим прекращения этой бойни. Мы все признаем, что мирная конференция по так называемым принципам Женевы, которая установит людей для переходного правительства, будет правильной для Сирии. Сейчас, на мой взгляд, необходимо позволить Асаду уйти как можно быстрее. Опять же Президент Путин может придерживаться другой точки зрения. Но если мы сможем договориться о том, что, в конечном счете, Сирия должна иметь правительство, которое будет представлять весь ее народ, мы сможем положить конец конфликту, смерти и разрушениям. Ведь мы не хотим видеть экстремистов и террористов в Сирии. Особая задача сейчас – это попытка убедить Рос-

БАТЫСҚА НАЗАР біз дамудың жақсы нобайын табу үшiн көптеген кезеңдерден өттiк. – Сирия мәселесі бойынша Ресеймен ымыраға қалай жетуге болады? – Владимир Путинмен қарым-қатынасым жақсы. Бұдан бірнеше жыл бұрын Премьер-министр ретінде Мәскеуде болдым және биыл онымен Сочиде кездестім. Оны таяуда ғана Лондонға G8-ге шақырдым. Қайшылықтарымыз да бар, әрине. Мен қазіргі сәтте Президент Асадты заңсыз деп есептеймін. Ол өз қызметінен кетуі тиіс; химиялық қаруды қолдануды қоса алғанда, өзі жасаған жамандықтары үшін ол өз халқы атынан өкілдік ете алмайды. Бұл менiң пiкiрiм. Мен бұған әбден сенімдімін. Мен сондай-ақ Сирияға демократиялық өзгерістер керек, оған өтпелi үкiмет қажет, ал содан соң жаңа үкiметтiң сайлауын өткiзуге болады деп есептеймiн. Владимир Путин өзгеше көзқарасты ұстанып отыр. Ол химиялық қарудың қолданылуы туралы дәлелдемелермен келiспейдi. Ол оппозицияның экстремистiк элементтерiне қатысты алаңдайды, ол мені де алаңдатады. Бiрақ Путин оппозицияның басқа бөлiктерiн мен сияқты заңды деп санамайды. Осылайша, қайшылықтар орын алып отыр. Бiрақ халықаралық қатынастарда не маңызды? Бұл – сөйлесуге, талқылауға, түсiнуге және өз көзқарасымыздан ерекшеленетінді қабылдауға, сондай-ақ жанасу нүктелерін табуға ұмтылу. Айталық, Ұлыбритания, Құрама Штаттар және Франция арасында бiр жағынан, Ресеймен арада екінші жағынан жанасу түйіндері бар деп пайымдаймын. Олардың мәні осы қырғынды тоқтатуды қалайтынымызда жатыр. Бәрiмiз өтпелi үкiмет үшiн адамдарды белгілейтін Женева қағидаттары бойынша бейбiт конференция Сирия үшiн дұрыс болатынын мойындаймыз. Қазiр, менiң ойымша, Асадқа тезiрек кетуге мүмкіндік беру керек. Тағы да Президент Путин басқа пiкiрді ұстануы ықтимал. Алайда, түптеп келгенде, Сирияның күллі халқының атынан өкілдік ететін үкіметі болуы тиіс екендігі туралы уағдаласа алсақ, біз жанжалға, өлiм мен қиратуға тосқауыл қоя аламыз, өйткені Сирияда экстремистер мен лаңкестерді көргіміз келмейді. Қазір алдымызда тұрған ерекше мiндет – Ресейді сириялық режимдi келіссөздер үстеліне отырғызуға көндіруге тырысу, ал біз оппозицияны келiссөздерге келуге көндіруіміз керек. Бiрақ бұл өтпелi үкiметтің, соның ішінде әскери күштерге атқарушы билiгі болуы негізінде жасалуы тиіс, сонда Сириядағы адамдар өзгерiстердің шынымен болып жатқанын білетін болады. – Сiздiң пiкiрiңiзше, Еуропалық одақтың дамуындағы Ұлыбританияның рөлi қандай?

АКЦЕНТ НА ЗАПАД сию посадить сирийский режим за стол переговоров, а нам – уговорить оппозицию прийти на переговоры. Но это должно быть сделано на основании того, что переходное правительство будет иметь исполнительную власть, в том числе над военными силами. Тогда люди в Сирии будут знать, что изменения действительно происходят. – Какова, на Ваш взгляд, роль Великобритании в развитии Европейского Союза? – Великобритания всегда поддерживала расширение Европейского Союза. Наше видение в том, что Евросоюз должен стать большой организацией сотрудничества, простирающейся от Атлантики до Урала. И мы всегда поощряем страны, желающих присоединиться к ЕС. Но мы признаем и проблему в Европейском Союзе, которую необходимо разрешить именно сейчас. Она состоят из двух частей. Во-первых, Евросоюз продолжает возлагать все больше затрат, бремени и бюрократии на бизнес, поэтому нам нужны некоторые изменения. Во-вторых, и эта проблема намного сложнее, члены Евросоюза поделены на две части, так сказать. 17 из них имеют единую валюту – евро. Другие члены, в том числе Великобритания, не желают присоединяться к зоне евро. Нам нужно быть достаточно гибкими, чтобы соединить обе эти группы стран в одной организации. На мой взгляд, государствам с единой валютой следует больше интегрировать между собой. Если есть единая валюта, то должна быть интегрированная банковская система, интегрированная финансовая система, должны быть согласованные правила, солидарность. Мы только что с вами говорили об Англии и Шотландии. Если в Шотландии выпал плохой год, Англия поддерживает Шотландию и наоборот. Это то, как нужно работать, находясь в зоне единой валюты. Поэтому нам нужны изменения в этой области. Затем нам необходимо сделать Европейский союз более гибким, чтобы он мог принимать такие страны, как Великобритания, которые хотят участвовать в этом партнерстве, не теряя свою валюту. Именно поэтому я выступил за пересмотр правил Европейского Союза до 2017 года. Я заявил, что в случае своего переизбрания, я проведу референдум к концу 2017 года, чтобы дать британскому народу определить, хотят ли они остаться в этой организации, которая будет изменена к тому времени, или хотят ее покинуть. Потому что, возвращаясь к своему аргументу о Шотландии, мы должны позволить людям выбирать, в каких организациях они хотят быть, а в каких нет. Но, даже споря об этом, Великобритания не должна стоять на месте. Это одна из причин того, почему мы пришли в Казахстан. Британия, буду-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

– Ұлыбритания Еуропалық одақты кеңейтуді әрқашан қолдап келді. Еуропалық одаққа деген бiздiң көзқарасымыз мынадай, ол Атлантикадан Оралға дейiн созылып жатқан үлкен ынтымақтастық ұйымы болуы тиіс. Бiз ЕО-ға қосылғысы келетін елдердi әрқашан көтермелеп отырамыз. Бiрақ бiз Еуропалық одақта тура қазiр шешілуі қажет мәселенiң де бар екенін мойындаймыз. Мәселе екi бөлiктен тұрады. Біріншіден, Еуропалық Одақ бизнеске шығындарды, салмақты және бюрократияны барған сайын көбірек жүктеуді жалғастыруда, сондықтан кейбiр өзгерiстер жасауымыз қажет. Екiншiден, және бұл мәселе сәл тереңiрек кетеді, Еуропалық Одақтың мүшелерi екiге бөлінген. 17-сiнің ортақ валютасы – еуро бар. Басқа мүшелері, соның ішінде Ұлыбритания да еуро аймағына қосылғысы келмейдi. Елдердің осы екi тобын бiр ұйымға біріктіру үшін едәуір икемді болуымыз керек. Менің ойымша, ортақ валютасы бар елдер өзара көбірек ықпалдасуы тиiс. Егер ортақ валюта бар болса, онда ықпалдасқан банк жүйесi, ықпалдасқан қаржы жүйесі, келiсiлген ережелері, ынтымақтастығы бар болуы тиіс. Бiз Англия мен Шотландия туралы әлгiнде ғана айтып өттік. Егер Шотландияда жыл нашар болса, Англия Шотландияны немесе керiсiнше Шотландия Англияны қолдайды. Яғни ортақ валюта аймағында тұрып, қалай жұмыс iстеуге болатынына тоқталып отырмын. Сондықтан бiзге осы салада өзгерiстер қажет. Содан соң Еуропалық Одақты әрiптестiкке қатысқысы келетін, бiрақ өз валютасынан

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

чи открытой торговой державой, является одним из крупнейших инвесторов по всему миру, и мы должны извлечь выгоду не только из нашего членства в ЕС, но и из наших отношений с оставшейся частью мира. Например, извлечь выгоду из наших отношений со странами Персидского залива, из наших отношений с такими странами, как Казахстан. Больше инвестировать, торговать и расширять свое присутствие в Юго-Восточной Азии. Таков мой план использования потенциала всех организаций, к которым мы принадлежим. – Вопрос о независимости Шотландии. Ваше мнение по этому поводу? – Это достаточно серьезный вопрос для Великобритании. На самом деле это и повод задуматься всем другим государствам о том, как сохранить целостность страны и вести за собой людей. В Шотландии сформировано правительство, состоящее из членов национальной партии, которые верят в шотландскую независимость. Лично я хотел бы сохранить целостность Великобритании. Однако должен признать, что если одна часть Великобритании голосует за партию, которая хочет отсоединиться, то мы должны согласиться, позволить им принять свое решение. Позволить людям участвовать в принятии решений. Не политикам, а людям решать, каким будет их будущее. Пока в дискуссиях выигрывает сторона, которая придерживается мнения о сохранении Великобритании неделимой. Если мы победим на референдуме, а я надеюсь, что мы победим, то, думаю, Великобритания станет еще сильнее, еще богаче,

БАТЫСҚА НАЗАР айырылғысы келмейтiн Ұлыбритания сияқты елдерді қабылдауға икемді етуіміз керек. Нақ осы себептен мен 2017 жылға дейiн Еуропалық одақтың ережелерін қайта қарауды қолдадым. Өзім қайта сайланатын жағдайда, Британия халқына сол уақытқа таман өзгертiлетін ұйымда қалғысы немесе одан шығып кеткісі келетінін анықтауға мүмкіндік беру үшін 2017 жылдың соңына қарай референдум өткiзетіндігімді мәлiмдедiм. Өйткенi, Шотландия туралы өз айғағыма қайта орала отырып, адамдарға өздерінің қаңдай ұйымдарда болғысы келетінін, ал қандай ұйымдарда болғысы келмейтінін таңдауына мүмкіндік беруiмiз керек. Бiрақ тiптi осындай даулар орын алып отырған кезде де Ұлыбритания бір орында тұрып қалмауы тиіс. Қазақстанға келуiмiздің бiр себебi осы. Ашық сауда державасы бола тұра, Британия күллі әлемдегі ең iрi инвесторлардың бiрi болып табылады және бiз ЕО-ға мүшелiгімiзден ғана емес, сондай-ақ әлемнiң өзге бөлiгiмен қарым-қатынасымыздан да пайда алуымыз керек. Мысалы, Парсы шығанағы елдерiмен қарым-қатынасымыздан, Қазақстан сияқты елдермен қарым-қатынасымыздан пайда алуымыз керек. Көбірек инвестиция салып, сауда жасап, Оңтүстiк-Шығыс Азиядағы өз үлесімізді кеңейтуіміз керек. Бұл менiң өзіміз кірген барлық ұйымдардың әлеуетін пайдалануға қатысты жоспарым. – Шотландия тәуелсiздiгі туралы мәселе. Осыған қатысты пiкiрiңiз қандай? – Бұл Ұлыбритания үшiн өте маңызды мәселе. Шын мәнінде барлық елдер үшін елдiң тұтастығын қалай сақтап, жұртты соңыңнан қалай ілестіруге болады деген сұрақтың төңірегінде ойлануға тура келетін нәрсе. Шотландияда Шотландия тәуелсiздiгіне сенетін ұлттық партия мүшелерінен тұратын үкiмет қалыптастырылған. Өз басым Ұлыбританияның тұтастығын сақтап қалғым келер едi. Алайда Ұлыбританияның бiр бөлiгi бөлінгісі келетін партия үшін дауыс берсе, онда бiз мұнымен келісіп, өз шешiмдерін қабылдауларына мүмкіндік беруіміз керек. Бiз жұртқа шешім қабылдауға мүмкіндік беруiмiз керек. Болашағының қандай болатынын саясатшылар емес, адамдардың өздері шешсін. Пiкiрсайыстарда әзірше Ұлыбританияны бөлiнбейтiн күйінде сақтау керек деген пiкiрдегі тарап ұтуда. Егер бiз референдумда жеңсек, ал бiз жеңемiз деп үмiттенемiн, онда Ұлыбритания бұдан да күштiрек, байырақ, қауіпсізірек болады деп ойлаймын. Тек бірге болсақ қана, осындай болатынына сенімдімін. Ұлы брит ани я б ір ме млекет т е ә р тү рл i халықтардың, түрлі діндер мен нанымдардағы адамдардың қалай бiрге өмiр сүре алатынын көрсететін жақсы үлгi болып табылады деп есептеймiн. Қазақстанда да барлық ұлттар тең

АКЦЕНТ НА ЗАПАД безопаснее. Я уверен, что только вместе мы можем быть такими. Считаю, что Великобритания является хорошим примером того, как различные народы, люди разных религий и вероисповеданий могут жить в одном государстве. Знаю, что и в Казахстане такая же ситуация, где равные права имеют все нации. – Если бы у Вас была возможность заново пережить, то что бы это было? – Моим первым ответом будет то, что я прекрасно помню день нашего бракосочетания и это был самый замечательный день в моей жизни. Также, рождение, например моего первого ребенка – а у меня четверо детей, было невероятно мощным и эмоциональным моментом в моей жизни. В частности, те моменты, когда мои дети растут, говорят первые слова, делают первые шаги – волшебные моменты. Замечательно, что есть фотоаппарат, чтобы запечатлеть все эти моменты, которые мы снова можем пережить, смотря на фотографии. – Кем бы хотели стать в команде Гарри Поттера? – Как ни странно, моей дочери девять лет и она только начинает читать книги о Гарри Поттере и потому я как бы вновь раскрываю их для себя. Я могу назвать все типы героев, кем бы мне не хотелось быть. И если у вас есть здравый смысл, думаю, все хотели бы стать Гарри Поттером. Возможно, люди в Великобритании хотят присвоить мне другую роль, и я позволю им сделать это, я не собираюсь облегчать их труд. – Ваша любимая книга в области международных отношений? – Очень хороший вопрос. За последнее время я прочитал две блестящие книги Тома Фридмана. Мне нравится его выражение: «Наш мир стал очень взаимосвязанным и темп изменений стремительно ускоряется». Еще одна вещь запомнилась мне из его книг, и я использую ее снова и снова. Он делает упор на то, что пять лет назад термин «cloud» (облако) было связано с небом, а не с вычислительной техникой; 4G (мобильный телефон) считалось местом на парковке, Facebook едва был изобретен и Skype был опечаткой на вашем компьютере, а не средством общения. Потому насколько мудро небольшое выражение о том, как быстро происходят изменения в нашем мире. Если взять некоторые крупнейшие компании, которые не существовали еще пять или десять лет назад, то это можно назвать ярким проявлением таковых изменений. Поэтому его книги оказали на меня влияние и, думаю, ее автор – очень мудрый

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ құқыққа ие осындай жағдай орын алып отырғанын бiлемiн. – Өмiрiңiздің қандай да бір сәтін қайтадан бастан өткізу мүмкіндігіңіз бар болса, онда ол не болар еді? – Некелескен күнiмізді есімде мықтап сақтағаным және мұның өмiрiмдегі ең тамаша күннің бірі болғаны бiрiншi жауабым болар еді. Сондай-ақ, мысалы, тұңғыш баламның дүниеге келуi – ал менің төрт балам бар, өмiрiмдегі аса қуатты және эмоционалды сәт болды. Атап айтқанда, олар өскендегі сәттері, алғаш рет белгілі бір нәрселерді жасаған, алғашқы сөздi айтқан, алғашқы қадамдар жасаған қиял-ғажайып сәттері болмақ. Қазір фотосуреттерге қарап, қайта бастан өткiзе алатын бұл сәттердің бәрiн түсiрiп алу үшін фотоаппаратымыздың бар болуы қандай жақсы. – Гарри Поттер командасында кім болғыңыз келер еді? – Таңданарлық болса да, менiң қызым тоғыз жаста және ол Гарри Поттер туралы кiтаптарды жаңа ғана оқи бастады, сол себептi оларды өзім үшiн қайта ашып жатырмын. Өзімнің болғым келмейтін кейіпкерлерімнің барлық типтерін атай аламын. Ақылға қонымды ойда болсаңыздар, онда барлықтарыңыз Гарри Поттер болуды қалар едiңіздер деп ойлаймын. Ұлыбританияда адамдар маған басқа рөлдi беруді тiлейтiн шығар, және мен оларға бұлай етуіне мүмкіндік беремiн, олардың еңбегін жеңiлдетпекші емеспін. – Халықаралық қатынастар саласындағы сүйiктi кiтабыңыз қандай? – Өте жақсы сұрақ. Соңғы уақытта мен Том Фридманның екі тамаша кiтабын оқып шықтым. Маған оның: «Әлемiміз өзара байланысты бола түсті және өзгерiстердiң қарқыны шапшаң үдей түсуде», - деген сөздері ұнады. Оның кітаптарынан тағы бір нәрсе менің жадымда қалды, және мен оны қайта-қайта қолданамын. Ол осыдан бес жыл бұрын «cloud» (бұлт) термині есептегіш құралға емес, аспанға қатысты сөз болғандығына; ал 4G (ұялы телефон) тұрақтағы орын болғандығына, Facebook енді ғана ойлап табылғандығына және Skype қарым-қатынас құралы емес, ал компьютерiңiздегі жаңылыс болғандығына назар аударады. Әлеміміздегі өзгерiстердің қаншалықты тез болып жатқандығы туралы осы шағын пікірдің даналығы да осыдан болар. Егер осыдан бес немесе он жыл бұрын болмаған кейбiр iрi компанияларды алсақ, онда мұны осындай өзгерiстердiң жарқын көрінісі деп атауға болады. Сондықтан бұл кiтап маған әсер еттi және оның авторы өте дана жазушы

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

БАТЫСҚА НАЗАР

АКЦЕНТ НА ЗАПАД

деп ойлаймын. Әрине, халықаралық қатынастарды зерттейтін кезде қандай да бір адамның ықпалына түспегеніңіз жөн.

писатель. Но, конечно, лучше не находиться под влиянием какого-либо одного человека, когда вы будете изучать международные отношения.

– Қазақстанның болашақ саясатшыларына беретін кеңесіңіз қандай?

– Ваш совет будущим политикам Казахстана?

– Саясатқа араласыңыздар, оны әлдебiреуге қалдырмаңыздар. Бүгiнгi өмiрде адамдардың қолы бос емес, олар өз мансабымен айналысқысы келедi, өз жанұялары туралы ойлағысы келедi. Бұдан бөлек, саясат пен саясатшылардың жаман атағы бар, сол себептi де адамдар олардың қажеттi өзгерiстерді жасай алатынына күмәнданады. Бұл сұрақтарыңызға жауап мынадай: саясаттан бас тартпаңыздар, оған араласыңыздар. Елдерiңiздi саяси дамытуға қатысыңыздар. Мұны жасай отырып, сіздер өз рөлдеріңіздi орындайсыздар. Өз жүректерiңізді ашық сақтаңыздар. Әлемде орасан көп өзгерiстер жүріп жатыр, және сіздердің бұл жайында түсініктеріңіз бар болуы тиіс. Көбірек оқып, әлемімізді ненің қозғалысқа келтіретінін түсінуге тырысыңыздар. Бұл жайында аздап айттық та. Бүгінгі таңда әлемде экстремизммен, лаңкестікпен қалай күресіп жатқанымыз жайлы даулар көп. Бізге осы жайлы пікірсайыстар қажет деп ойлаймын. Кейбiр елдерде, соның ішінде менiң елiмде бекiген исламды экстремистiк түсiндiруді еңсеруіміз қажет. Студент ретінде сiздер осы пiкiрсайыстарға қатыса аласыздар, ислам мен демократияның үйлесiмдi екенін көрсете аласыздар. Еркiн нарықты немесе бақылауды қалаймыз ба? Дiни шыдамдылықты немесе экстремизмді қалаймыз ба? Бұл әлемiмізді, өздеріңіз өскен және маңызды рөл атқаратын әлемімізді қалыптастыратын үлкен даулар. Үлкен рахмет!

– Участвуйте в политике, не оставляйте ее комуто еще. В сегодняшней нашей жизни люди очень заняты. Они хотят заниматься собственной карьерой, хотят думать о своих семьях. Кроме того, политика и политики имеют дурную славу и потому люди сомневаются в том, что они способны совершить необходимые изменения. Ответ на ваш вопрос такой: не отказывайтесь от нее, а вмешивайте в нее. Принимайте участие в политическом развитии вашей страны. Делая это, вы выполняете свою роль. И еще, храните свое сердце открытым. Много изменений происходит в мире, и вы должны иметь об этом представление. Больше читайте и пытайтесь понять о том, что движет в нашем мире. Мы говорили немного сегодня об этом. Столько споров сегодня в мире о том, как мы боремся с экстремизмом, терроризмом. Я думаю, нам нужны дискуссии по этому поводу. Нам следует справиться с экстремистской интерпретацией ислама, которая закрепилась в некоторых странах, в том числе и в моей стране. Вы, как студенты, можете быть вовлечены в эти дискуссии, вы можете принимать участие в них, вы можете показать, что ислам и демократия совместимы. Хотим ли мы свободные рынки или контроль? Хотим ли мы религиозную терпимость или экстремизм? Это большие споры, которые будут формировать наш мир. Мир, в котором вы выросли, и надеюсь, в котором вы будете играть значимую роль. Большое спасибо!

Аталған материал Қазақстан Республикасындағы Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Құрама Корольдігі Елшілігінің қолдауымен әзірленген.

Данный материал подготовлен при содействии Посольства Соединенного Королевства Великобритании и Северной Ирландии в Республике Казахстан

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

Еркін Ахинжанов, ҚР СІМ Еуропа Департаментінің Директоры

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ЕО-МЕН ӘРIПТЕСТIК ТУРАЛЫ КЕЛIСIМ ҚОЛ ЖЕТКIЗІЛГЕН ЖЕТІСТІКТЕРДІ ЗАҢ ЖҮЗІНДЕ БЕКIТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН Еркин Ахинжанов, Директор Департамента Европы МИД РК

СОГЛАШЕНИЕ О ПАРТНЕРСТВЕ С ЕС НАЦЕЛЕНО НА ДЕ-ЮРЕ ЗАКРЕПЛЕНИЕ ДОСТИГНУТЫХ ВЫСОТ

зірленіп жатқан Кеңейтілген әрiптестiк пен ынтымақтастық туралы келiсiм ҚР мен ЕО арасындағы қатынастарда қол жеткiзіліп қойылған жаңа стратегиялық «жетістіктерді» заң жүзiнде бекiтуге бағытталған. Еуропалық комиссияның Төрағасы Жозе Мануэль Баррозу 1-3 маусымда Астанаға сапармен келiп қайтты, ал Латвия Президентi Андрис Берзиньш 2-4 маусымда Қазақстанда болды. Жоғары лауазымдағы шетелдік қонақтардың бұл сапарлары және Қазақстан Президентi Нұрсұлтан Назарбаевпен, басқа да ресми тұлғалармен кездесулері қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдарында кеңінен жарияланды. ҚР Сыртқы істер министрлiгi Еуропа департаментiнiң директоры Еркiн Ахинжанов сапарлардың қорытындылары жайлы өз ойларымен бөліседі.

азрабатываемое Соглашение о расширенном партнерстве и сотрудничестве нацелено на закрепление де-юре новых стратегических «высот», уже достигнутых в отношениях между РК и ЕС. 1-3 июня Астану с визитом посетил Председатель Европейской Комиссии Жозе Мануэль Баррозу, а 2-4 июня в Казахстане побывал Президент Латвии Андрис Берзиньш. Эти визиты и встречи высоких иностранных гостей с Президентом Казахстана Нурсултаном Назарбаевым и другими официальными лицами широко освещались в казахстанских средствах массовой информации. Своими ощущениями по итогам визитов делится директор Департамента Европы Министерства иностранных дел РК Еркин Ахинжанов.

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ

– Жозе Мануэль Баррозу мен Андрис Берзиньштің маусымның басында өткен сапарларының мәнiне түсiніктеме бере аласыз ба? Бәлкім, БАҚ-та жарияланған кезде кадрдың сыртында бiрдеңе қалмады ма екен?

– Не могли бы Вы прокомментировать, в чем значимость прошедших в начале июня визитов Жозе Мануэля Баррозу и Андриса Берзиньша? Может быть, что-то осталось за кадром при освещении в СМИ?

– Кадрдың сыртында бiрдеңе қалдыру – едәуір қиындау нәрсе. Ең алдымен, Қазақстанға Астана мен Брюссель арасында дипломатиялық қатынастардың орнатылуының 20 жылдығында келген Еуропалық Комиссия Төрағасының ҚР мен ЕО арасындағы қатынастар тарихындағы алғашқы ресми сапары болғанын атап өту керек. Осы сапар, әрине, бiздiң қарымқатынастарымыздың ерекше сипатын қуаттай түсті. ҚР Президентінің Қазақстан халқына жолдауында анықталғандай, Еуропалық Одақ стратегиялық сыртқы саяси басымдықтарымыздың бiрi болып табылады. Еуроодақ сондай-ақ бiздiң бiрiншi с ауда, инве стициялық әріпте сіміз және озық

– Достаточно сложно оставить что-то за кадром. Прежде всего, необходимо отметить, что это первый в истории отношений между РК и ЕС официальный визит Председателя Европейской Комиссии, который посетил Казахстан в год 20-летия установления дипломатических отношений между Астаной и Брюсселем. Безусловно, данный визит подтвердил особый характер наших отношений. Европейский Союз, как это определено в Послании Президента РК народу Казахстана, является одним из наших стратегических внешнеполитических приоритетов. Евросоюз также продолжает оставаться нашим первым торговым, инвестиционным партнером и ключевым источником передовых технологий. Европейский Союз, в свою очередь, де-факто признает стратегический характер нашего партнерства, и в ходе визита стороны согласились с необходимостью вывода его на более высокий уровень. Что касается официального визита Президента Латвии А. Берзиньша в РК, то необходимо отметить, что Казахстан рассматривает Латвию в качестве важного партнера в Балтийском регионе. Нас многое связывало в прошлом, и наши народы помнят и бережно хранят память об этом, делая следующие шаги в новейшей истории наших взаимоотношений. – Каковы перспективы заключения Соглашения о расширенном партнерстве и сотрудничестве между Казахстаном и ЕС в ближайшее время? Как выглядит временная перспектива такого шага и что для этого необходимо сделать сторонам? – И Казахстан, и ЕС разделяют стремление создать новую и сильную правовую базу для углубления сотрудничества в условиях глобальной конкуренции и с учетом экономических и геополитических интересов сторон. Хотелось бы подчеркнуть, что именно на закрепление де-юре тех новых стратегических «высот» в отношениях между РК и ЕС, которые мы уже достигли на практике, и нацелено это Соглашение. Оно призвано отразить следующий, более зрелый этап наших взаимоотношений. На сегодняшний день состоялось три раунда переговоров. Четвертый раунд переговоров запланирован на октябрь т.г. Обе стороны настроены на скорейшее подписание равноправного,

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ технологиялардың өзекті көзі болып қалуын жалғастыруда. Еуропалық Одақ, өз кезегiнде, iс жүзiнде бiздiң әрiптестiгіміздің стратегиялық сипатын мойындайды, және тараптар сапар барысында оны бұдан да жоғары деңгейге шығару қажеттiлiгiмен келістi. Латвия Президентi А. Берзиньштің ҚР-ға ресми сапарына келсек, онда Қазақстан Латвияны Балтық аймағындағы маңызды әрiптесi ретінде қарастыратынын атап кетуіміз керек. Өткен уақытта бiздi көп нәрсе байланыстырған, бiздiң халықтарымыз мұны есте сақтап, өзара қатынастарымыздың жаңа тарихындағы келесi қадамдарды жасап, бұл жайында естелікті жадында ұқыптылықпен сақтап отыр. – Таяу арада Қазақстан мен ЕО арасындағы кеңейтілген әрiптестiк пен ынтымақтастық туралы келiсiмді жасасудың келешегi қандай? Мұндай қадамның уақытша болашағы қалай және тараптар бұл үшiн не істеуі керек? – Қазақстан да, ЕО да жаhандық бәсекелестiк жағдайында ынтымақтастықты тереңдету үшiн және тараптардың экономикалық және геосаяси мүдделерін ескеріп, жаңа және мықты құқықтық базаны құруға талпынысымен бөлісiп отыр. Осы Келiсiмнің ҚР мен ЕО арасындағы қатынастарда iс жүзiнде қолымыз жеткен жаңа стратегиялық «жетістіктерімізді» заң жүзінде бекiтуге бағытталғанына тоқталғым келеді. Ол өзара қатынастарымыздың келесi, кемелденген кезеңін бейнелеуі тиіс. Бүгiнгi таңда келiссөздердiң үш айналымы өтті. Келiссөздердiң төртiншi айналымы ү.ж. қазан айына жоспарланған. Қос тарап та тең құқықты, өршіл әрі шынайы Келiсiмге тезiрек қол қоюға бел байлап отыр. – ЕО-мен iскерлiк ынтымақтастық үшiн ең перспективалы салаларымыз қандай? «Технологияларға ауыс-түйiс ресурстары» сұлбасы бойынша жаңа келiсiмдер жоспарланып отыр ма? – «Технологияларға ауыс-түйiс ресурстары» сұлбасы бойынша келiсiмдер жеке елдермен екi жақты негiзде қарастырылады. Бiз Еуроодаққа қатысты ғылым, жаңа технологиялар мен инновациялар саласында жеке Келiсiмге қол қоюға мүдделіміз. – Қазақстандық тауарлардың Латвия порттарына шығуы қалай болып тұр? Жалпы, жоғарғы деңгейдегi сапарлар мен қарым-қатынас елдерімiздiң арасында iскерлiк ынтымақтастықты дамыту үшiн не береді? – Қазақстан Латвия темiр жолымен тасымалданатын жүктердiң көлемдерi жөнінен төртiншi орын алып отыр. Рига порты арқылы

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ амбициозного и реалистичного Соглашения. – Каковы наиболее перспективные сферы для делового сотрудничества с ЕС? Планируются ли новые соглашения по схеме «ресурсы в обмен на технологии»? – Соглашения по схеме «ресурсы в обмен на технологии» предусматриваются на двусторонней основе с отдельными странами. В контексте же Евросоюза мы заинтересованы в подписании отдельного Соглашения в области науки, новых технологий и инноваций. – Как обстоит дело с выходом казахстанских товаров в порты Латвии? В целом, что дают визиты и общение на высшем уровне для развития делового сотрудничества между нашими странами?

Еуропаға қазақстандық ферроқорытпалар мен тағы басқа жүктердiң үлкен көлемдерi тасымалданады. 2005 жылдан бастап Вентспилс теңiз портында қазақстандық астық терминалының пайдалануға берілуі қуанышты жәйт. Көлемі әзiрше шамалы: жылына шамамен 15 мың тонна. Осы портты Еуропалық Одақтағы алғашқы қазақстандық объект деп атайды. Жалпы, жоғарғы деңгейдегi сапарлар мен қарымқатынас Қазақстан - Латвия қатынастарын сапалық тұрғыдан жаңа деңгейге шығаруға бағытталған өзара әрекеттесудiң өзекті бағыттарын қарастыру мүмкiндiгін бередi. – Румынияның Премьер-министрі Виктор Понтаның жақында Астанаға жасаған сапарына қатысты, сiздiң пiкiрiңiзше, Румыниямен тереңірек және өзара тиiмдi ынтымақтасудың әлеуеті қандай салада жатыр? – Осы салалардың бiрi белгіленіп те қойылған және белсенді түрде игеріліп жатыр – «Қазмұнайгаз» ҰК» АҚ арқылы Қазақстан «Ромпетрол» компаниясын иеленіп отыр. Бiз мұнда iрi және табысы жоғары активтер туралы ғана емес (жылына 5 млн. тоннаға дейін мұнай өнімдерін өңдейтін қуатылықтағы МӨЗ, 7 млн. тоннаға дейiнгі дистрибьюторлық

– Казахстан занимает четвертое место по объемам грузов, перевозимых по железным дорогам Латвии. Через Рижский порт транспортируются в Европу большие объемы казахстанских ферросплавов и других грузов. Отрадно, что с 2005 г. введен в эксплуатацию казахстанский зерновой терминал в Вентспилском морском порту. Объемы пока небольшие – около 15 тыс. тонн в год. Данный порт называют первым в Европейском Союзе казахстанским объектом. В целом, визиты и общение на высшем уровне дают возможность рассмотреть ключевые направления взаимодействия, нацеленные на вывод казахстанско-латвийских отношений на качественно новый уровень. – В свете недавнего визита в Астану Премьерминистра Румынии Виктора Понта, в какой сфере, на Ваш взгляд, заключается потенциал для наиболее глубокого и взаимовыгодного сотрудничества с Румынией? – Одна из этих сфер уже обозначена и активно осваивается – Казахстан в лице АО «НК «Казмунайгаз» владеет компанией «Ромпетрол». Здесь мы говорим

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

желi), сондай-ақ елімiздiң Еуроодақ нарықтарына стратегиялық кiруі туралы да сөз етіп отырмыз. Осындай мүмкіндіктерге ие бола отырып, көлік, логистика, мұнай-газ машина жасау және сервис, инженерлiк-техникалық кадрларды даярлау сияқты бірқатар шектес бағыттар бойынша ынтымақтастық көкжиектерін кеңейтуге болады. Сондай-ақ ауыл шаруашылығы өнiмдерін өңдеуді, ауыл шаруашылығы техникасын шығаруды, медицинаны перспективалы салалар деп атауға болады. – Дэвид Кэмеронның сапарын тарихи сапар деп атап та қойды. Бұдан бөлек, Қазақстан Президентi Нұрсұлтан Назарбаев Лондонда тура үш аптадан кейiн британдық Премьермен Даунинг-стрит, 10-да қайта кездестi. Бiз ненi байқап отырмыз? Бұл жоғарғы деңгейлі диалогта қолдан кеткен мүмкiндiктердiң есесiн бас айналдыратындай күйде қайыру ма әлде қатынастарды стратегиялық әрiптестiктiң нақты деңгейіне шығару ма? – Қазақстанның сыртқы саясатына қатысты британдық тректі мұқият қадағалап отыратындар, сөз жоқ, «жоғарғы деңгейлі диалогта қолдан кеткен мүмкiндiктердiң есесiн бас айналдыратындай күйде қайыру» деген пайыммен келіспейді. «Қатынастарды стратегиялық әрiптестiктiң нақты деңгейіне шығару»

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

не только о крупных и высокодоходных активах (НПЗ мощностью до 5 млн.тонн нефтепродуктов в год, дистрибьюторская сеть до 7 млн.тонн), но также о стратегическом вхождении нашей страны на рынки Евросоюза. Имея такой задел, можно расширить горизонты сотрудничества по целому ряду смежных направлений – транспорт, логистика, нефтегазовое машиностроение и сервис, подготовка инженерно-технических кадров. Также перспективными можно назвать переработку сельскохозяйственной продукции, производство сельхозтехники, медицину. – Визит Дэвида Кэмерона уже был назван историческим. Кроме того, буквально через три недели в Лондоне Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев вновь встретился с британским Премьером, но теперь уже на Даунинг-стрит, 10. Что мы наблюдаем? Головокружительное наверстывание упущенных возможностей в диалоге на высшем уровне или реальный выход отношений на уровень стратегического партнерства? – Тот, кто внимательно отслеживает британский трек казахстанской внешней политики, несомненно, не согласится с утверждением «головокружительное наверстывание упущенных возможностей в диа-

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР деген екінші болжам да қазіргі серпiндi дәл бейнелеп, көрсете алмайды. Жоғарғы деңгейлi диалог iс жүзiнде бұрыннанақ тұрақты диалог болып табылады. Елдерімiздiң көшбасшылары екi жақты ынтымақтастық пен халықаралық қатынастардың ең көкейкестi мәселелері бойынша пiкiр алысу және ұстанымдарды келiстіру үшін әрдайым барлық мүмкiндiктердi пайдалануда. Бұлар iрi халықаралық іс-шаралар алаңдарындағы кездесулер (мәселен, Лондондағы XXX жазғы Олимпиада ойындары) де, жеке жолдаулармен алмасу да, телефон арқылы сөйлесу де болуы мүмкін. Көптеген бағыттар бойынша өзара әрекеттесудiң көлемдері мен сапасы iс жүзiнде Қазақстан мен Ұлыбритания арасындағы қатынастарды стратегиялық қатынастар ретінде сипаттайтынына да көңіл аударғым келеді. Сондықтан соңғы кездесулер және қол қойылған құжаттар әлдеқашан қалыптасқан болмыстарды айғақтау болып табылады. Олар бұл ретте тек «сағат салыстыруға» ғана емес, сондай-ақ қысқа және алыс келешекке әбден нақты мiндеттерді келісуге көмектестi. – Брюссельде шiлденiң соңында Қазақстан-ЕО Ынтымақтастығы Кеңесінiң 13-ші отырысы болып өтті. Кеңейтілген әрiптестiк туралы келiсiм бойынша келесi келiссөздерді ендi қашан күтеміз және олардың көкейкестi тұстары қандай? – Е О - м е н ж а ң а Ке л i с i м т ө ң і р е г i н д е г і келiссөздердiң кезектi айналымын биыл қазан айында Астанада өткізу жоспарланып отыр. ҚР мен ЕО арасындағы ынтымақтастықтың барлық өзекті және перспективалы салаларын қамтитын құжатқа қызығушылықты ескере отырып, Келiсiм жобасын әзiрлеуге Қазақстанның барлық министрлiктерi мен ведомстволары қатысуда. Екі тарап та Қазақстан мен Еуроодақ арасындағы ст ратегиялық әріпте стiктiң iс жүзiнде бар қатынастарының жаңа Келiсiмде заңдық тұрғыда бекiтілуiнің маңыздылығы туралы пiкiрді ұстанып отыр. Бұдан бөлек, Астана мен Брюссель Қазақстан мен Еуроодақ арасында тең құқықты, болжанатын және прагматикалық қатынастарды құруға бағытталған жаңа Келiсiмнің идеологиясын күшейту керек деп есептейдi. Бизнес пен азаматтардың табысты қызметі мен өзара әрекеттесуi үшін нақты негіздемелік жағдайларды жасау құжаттың маңызды міндеттерінің бiрi болып табылады. Жалпы, жақсы байқалып отырған үрдісті – Қазақстанның жекелеген еуропалық елдермен, сондай-ақ Еуроодақпен қатынастарының жаңа сапасы жиырма жыл ішіндегі еуропалық бағыттағы сыртқы саяси күш-жігеріміздің нәтижесіне айналғанын атап өткім келеді. «Стратегиялық» деген анықтауыштың жиiрек естiле бастағаны да сондықтан болар. Бұл «жағымды күтпеген оқиға» емес, ал күн сайынғы ықтиятты еңбектiң нәтижесі.

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ логе на высшем уровне». Не совсем точно отражает существующую динамику и второе предположение «реальный выход отношений на уровень стратегического партнерства». На практике диалог на высшем уровне уже давно является регулярным. Лидеры наших стран неизменно используют все возможности для обмена мнениями и согласования позиций по наиболее актуальным вопросам двустороннего сотрудничества и международных отношений. Это могут быть и встречи на полях крупных международных мероприятий (например, XXX летние Олимпийские игры в Лондоне), и обмен личными посланиями, и телефонный разговор. Хочу также обратить внимание на то, что объемы и качество взаимодействия по многим направлениям де-факто характеризуют отношения между Казахстаном и Великобританией как стратегические. Поэтому последние встречи и подписанные документы являются констатацией давно сложившихся реалий. При этом они помогли не только «сверить часы», но и согласовать вполне конкретные задачи на краткую и более далекую перспективу. – В конце июля в Брюсселе состоялось 13-е заседание Совета Сотрудничества Казахстан-ЕС. Когда теперь ждать следующих переговоров по Соглашению о расширенном партнерстве и в чем их актуальные нюансы? – Очередной раунд переговоров по новому Соглашению с ЕС запланирован на октябрь текущего года в Астане. Учитывая заинтересованность в документе, охватывающем все актуальные и перспективные сферы сотрудничества между РК и ЕС, в разработке проекта Соглашения участвуют все министерства и ведомства Казахстана. Обе стороны придерживаются мнения о важности юридического закрепления в новом Соглашении фактически существующих отношений стратегического партнерства между Казахстаном и Евросоюзом. Кроме того, Астана и Брюссель считают необходимым усилить идеологию нового Соглашения, направленную на выстраивание равноправных, предсказуемых и прагматичных отношений между Казахстаном и Евросоюзом. Одной из ключевых задач документа является создание конкретных рамочных условий для успешной деятельности и взаимодействия бизнеса и граждан. В целом, хотел бы отметить хорошо прослеживаемую тенденцию – результатом двадцати лет внешнеполитических усилий на европейском направлении становится новое качество отношений Казахстана как с отдельными европейскими странами, так и с Евросоюзом. Видимо, поэтому все чаще в разговоре звучит определение «стратегический». И это не «приятная неожиданность», а результат кропотливого ежедневного труда.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Нұрлан Мусин, ҚР СІМ Америка Департаментінің Директоры

«ҚР МЕН АҚШ «СТРАТЕГИЯЛЫҚ ӘРІПТЕСТIГІ» ТЕРМИНІ ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ КЛИШЕ ЕМЕС» Нурлан Мусин, Директор Департамента Америки МИД РК

«ТЕРМИН «СТРАТЕГИЧЕСКОЕ ПАРТНЕРСТВО» КАЗАХСТАНА И США – НЕ ДИПЛОМАТИЧЕСКОЕ КЛИШЕ» Қазақстанның Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың шілдеде Вашингтонға жасаған сапары кездесулер мен уағдаластықтарға толы болды. ҚР СIМ Америка департаментiнiң Директоры Нұрлан Орынбасарұлы Мусин бiзбен келiссөздер үдерісіне, сондай-ақ жалпы Қазақстанның АҚШ-пен қарымқатынасына қатысты өз пiкiрімен бөлiседi.

Июльский визит Министра иностранных дел Казахстана Ерлана Идрисова в Вашингтон оказался богат на встречи и договоренности. Своим взглядом на процесс переговоров, что называется, изнутри, и, в целом, на отношения Казахстана с США поделился Директор Департамента Америки МИД РК Нурлан Орынбасарович Мусин.

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР – С ы р т қ ы і с т е р м и н и с т р і Е рл а н Ыдырысовтың мұхиттың ар жағына жасаған сапары жан-жақты болды. Сапардың қай сәті жадыңызда көбірек сақталып қалды? – Шынында, бұл сапар аса толыққанды болды.

Министріміз Барак Обама Әкiмшiлiгiнiң іс жүзінде барлық негiзгi тұлғаларымен: Қорғаныс министрi Чак Хейгелмен, Энергетика министрі Эрнест Монизбен, Ұлттық қауiпсiздiк жөніндегі кеңесшiсi Сюзан Райспен, Президенттің Көмекшiсi Энтони Блинкенмен, Сауда өкiлі Майкл Фроманмен, Мемлекеттiк хатшының Бiрiншi орынбасары Уильям Бернспен кездестi. Және, әрине, Ыдырысов өзінің американдық әрiптесi – Мемлекеттiк хатшы Джон Керримен жан-жақты әңгiме өткіздi. Бұдан бөлек, Е. Ыдырысов АҚШ-тың экономикамыздың әлеуетті инвесторлары болып табылатын 20-дан аса компаниясының басшыларымен, сондай-ақ АҚШ Әкiмшiлiгi үшiн кепiлдемелер әзірлейтiн Вашингтон сарапшыларымен кездестi. ҚР-ның БҰҰ ҚК-не кандидатурасын ілгерілету шеңберiнде Америка Мемлекеттері Ұйымының (АМҰ) Бас хатшысы Хосе Мигель Инсульсамен және осы ұйымға мүше 35 елдiң елшiлерiмен кездесулер өткiзiлдi. Латын Америкасы және Кариб бассейні аймағындағы мемлекеттердің қолдауы осы тұрғыда бiз үшін өте маңызды, және бiзге сапар барысында кандидатурамызды айтарлықтай ілгерілетудің сәтi түсті. Мұндай аса толыққанды бағдарламадан бір немесе бiрнеше кездесуді ерекшелеу өте күрделi, себебі бұл іс-шаралардың бәрi ұзақ жоспарланды. Бiз оларға елеулі түрде дайындалдық және сапардың 100% ойдағыдай, табысты өткеніне аса ризамыз.

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ – Визит Министра иностранных дел Ерлана Идрисова за океаном оказался весьма разнообразным. Что запомнилось больше всего? – Действительно, визит был весьма насыщенным. Состоялись встречи Министра практически со всеми основными лицами Администрации Барака Обамы: Министром обороны Чаком Хейгелом, Министром энергетики Эрнестом Монизом, Советником по национальной безопасности Сюзан Райс, Помощником Президента Энтони Блинкеном, Торговым представителем Майклом Фроманом, Первым заместителем Государственного секретаря Уильямом Бернсом. Ну и, конечно же, состоялся обстоятельный разговор Идрисова с его американским коллегой – Государственным секретарем Джоном Керри. Кроме того, Е. Идрисов встретился с руководителями более 20 компаний США – потенциальных инвесторов в нашу экономику, а также с вашингтонскими экспертами, вырабатывающими рекомендации для Администрации США. В рамках продвижения кандидатуры РК в СБ ООН были проведены встречи с Генеральным секретарем Организации Американских Государств (ОАГ) Хосе Мигелем Инсульсой и послами 35 стран-членов ОАГ. Поддержка государств региона Латинской Америки и Карибского бассейна в этом плане очень важна для нас, и в ходе визита нам удалось значительно продвинуться в продвижении нашей кандидатуры. Выделить одну или несколько встреч из такой чрезвычайно насыщенной программы весьма сложно, поскольку все эти мероприятия долго планировались. Мы серьезно готовились и удовлетворены тем, что визит прошел на 100% успешно, как и планировалось.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ – В ходе визита состоялось уже второе заседание казахстанско-американской Комиссии по Стратегическому Партнерству. Какие основные моменты в ее работе? В чем принципиальные преимущества наличия такого инструмента в наших двусторонних отношениях? – Одна из центральных задач в двусторонних казахстанско-американских отношениях – всесторонняя институционализация наших отношений с США. Как вы знаете, 10 лет назад главы наших государств официально придали двусторонним отношениям статус «стратегического партнерства». И тогда был создан первый реально работающий двусторонний механизм – Комиссия по энергетическому партнерству. Десятилетний юбилей работы этой Комиссии мы отметим текущей осенью. В прошлом году нам удалось запустить деятельность Комиссии стратегического партнерства (КСП), в чье ведение входит весь спектр двусторонних отношений. Это уникальный инструмент и здесь важен также тот факт, что диалог ведется не только между дипломатами, но и между экспертами в различных сферах. В работе КСП участвуют представители целого ряда министерств и ведомств РК, в этом году это – министерства экономики и бюджетного планирования, индустрии и новых технологий, сельского хозяйства, обороны, а также Агентство по делам религий и Генеральная прокуратура. Заседания КСП являются также благоприятной возможностью для планирования совместной работы. Прошлогодняя встреча позволила нам договориться о запуске еще одного двустороннего института – Комиссии научно-технического сотрудничества, – чье первое заседание прошло в Астане в июне текущего года. В этот раз мы договорились приступить к проработке запуска еще одного двустороннего механизма – Комиссии по инвестициям и торговле. Надеемся, что к следующему заседанию КСП в 2014 г. этот механизм начнет свою работу. Таким образом, учитывая наличие пятилетних планов сотрудничества между оборонными ведомствами двух стран, в следующем году можно будет констатировать полную институционализацию двусторонних отношений с США. – Новость о договоренности о взаимной выдаче многократных виз сроком до 5 лет вызвала большой резонанс среди казахстанцев. Скажите, насколько сложно было добиться такой договоренности, и не планируются ли аналогичные шаги с другими государствами?

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР – С а п а р б а р ы с ы н д а С т р а те г и я л ы қ әрiптестiк жөніндегі Қазақстан-Америка комиссиясының екiншi отырысы өтті. Оның жұмысындағы негiзгi сәттері қандай? Екi жақты қатынастарымыздағы мұндай құралдың бар болуының түбегейлі артықшылықтары неде? – Екі жақты Қазақстан-Америка қатынастарындағы негізгі мақсаттардың бірі – АҚШ-пен қатынастарымызды жан-жақты институттандыру. Өздеріңіз бiлетiндей, елдерімiздiң басшылары осыдан 10 жыл бұрын екi жақты қатынастарға «стратегиялық әрiптестiк» ресми мәртебесін берген болатын. Сол кезде нақты жұмыс iстеп тұрған алғашқы екi жақты тетiк – Энергетикалық әрiптестiк жөніндегі комиссия құрылды. Бiз осы Комиссия жұмысының он жылдық мерейтойын алдымыздағы күзде атап өтемiз. Бiзге былтыр Стратегиялық әріптестестiк комиссиясын (СӘК) iске қосудың сәтi түстi, оның құзырына екi жақты қатынастардың барлық тұстары кiредi. Бұл бірегей құрал және мұнда сондай-ақ сол диалогтың дипломаттар арасында ғана емес, сонымен қатар, әр түрлi салалардағы сарапшылардың арасында да жүргiзiлетіні маңызды. СӘК жұмысына ҚР экономика және бюджеттiк жоспарлау, индустрия және жаңа технологиялар, ауыл шаруашылығы, қорғаныс министрлiктерi сияқты бiрқатар министрліктер мен ведомстволардың, сондай-ақ Дiн iстерi агенттiгі мен Бас прокуратураның өкiлдерi қатысты. СӘК отырыстары да бiрлескен жұмысты жоспарлаудың жақсы мүмкiндiгi болып табылады. Былтырғы кездесу бiзге тағы бiр екi жақты институтты – Ғылыми-техникалық ынтымақтастық комиссиясын iске қосуға мүмкіндік бердi, оның алғашқы отырысы Астанада үстіміздегі жылдың маусым айында өтті. Бiз осы жолы тағы бiр екi жақты тетiктi – Инвестициялар мен сауда жөніндегі комиссияны іске қосуды әзірлеуге кірісу туралы уағдаластық. Бұл тетiк 2014 ж. СӘК келесi отырысына қарай өз жұмысын бастайды деп үмiттенемiз. Осылайша, екi елдiң қорғаныс ведомстволары арасында ынтымақтастықтың бес жылдық жоспарларының бар екенін ескере отырып, келесi жылы АҚШ-пен екi жақты қатынастарды толық институттандыруға қатысты пайымдауға болады. – 5 жылға дейiнгi мерзiммен көп мәртелік

визаларды өзара беру туралы уағдаластық жайындағы жаңалық қазақстандықтардың арасында зор қызығушылық тудырды. Мұндай

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

уағдаластыққа қол жеткізудің қаншалықты күрделi болғанын айтыңызшы және басқа мемлекеттермен осындай қадамдар жасау жоспарланып отыр ма? – АҚШ-пен бес жылдық визаларды iске қосу

СӘК алдыңғы отырысының күн тәртібіндегі тармақтарының бiрi болып табылатын үлкен жетістік. Американдық әрiптестерімен ұзақ та байсалды келіссөздер үдерісін жүргiзген консулдық қызметiміздің зор жұмысының арқасында осы уағдаластыққа қол жеткізілді. Азаматтарымыздың Батыс елдерімен визалық режимдi ырықтандыруға қол жеткізулерінің күрделi мәселе екені жалпыға мәлiм. Осы тұрғыда, әрiптес ретінде АҚШ Шенген аймағы мемлекеттерінен сапалы түрде ерекшеленеді. Азаматтарымыз ендi 5 жылға дейiн АҚШ-та көп мәртелік визаларды алу мүмкiндiгiне ие. Оның үстіне, дипломаттар, мемлекеттiк қызметкерлер немесе бизнесмендер ғана емес, сондай-ақ ҚР барлық азаматтары, соның iшiнде туристер мен студенттер де ала алады. Азаматтарымыз үшiн шетелдiк визалық режимдi ырықтандыру мәселесі Сыртқы істер министрлiгінің басымдықты мәселелерінің бiрi болып табылады. Таяудағы уақытта азаматтарымыз үшiн Америка құрлығының бірқатар iрi елдерiмен, атап айтқанда, Латын Америкасының жетекші мемлекеттерімен, соның ішінде Бразилиямен, Аргентинамен және Чилимен визасыз режимдi енгiзу жоспарланып отыр. – Министрдің американдық әрiптестерімен

кездесулерiнде «жасыл» экономика және ЭКСПО-2017 тақырыптары бiрнеше мәрте естiлдi. Қазақстан мен АҚШ арасында осы бағытта қандай нақты салаларда ынтымақтастықтың

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ – Запуск пятилетних виз с США большое достижение, которое является одним из пунктов повестки предыдущего заседания КСП. За данной договоренностью стоит огромная работа нашей консульской службы, которая вела со своими американскими коллегами долгий и обстоятельный переговорный процесс. Общеизвестно, как сложно добиться либерализации визового режима для наших граждан со странами Запада. В этом плане, США, как партнер, качественно отличается от государств Шенгенской зоны. Теперь у наших граждан есть возможность получать многократные визы в США сроком до 5 лет. Причем, их могут получать не только дипломаты, госслужащие или бизнесмены, но и другие казахстанские граждане, включая туристов и студентов. Вопрос либерализации зарубежного визового режима для наших граждан является одним из самых приоритетных в Министерстве иностранных дел. В ближайшее время запланировано введение безвизового режима для наших граждан с рядом стран американского континента, в частности ведущими государствами Латинской Америки, в т.ч. с Бразилией, Аргентиной и Чили. – Темы «зеленой» экономики и ЭКСПО-2017 не раз звучали на встречах Министра с американскими партнерами. В каких конкретных сферах сотрудничество между Казахстаном и США в этом направлении возможно или уже осуществляется? – Тема «озеленения» является одной из ключевых и очень перспективных в двусторонней повестке с США. В ходе беседы с Министром Е. Идрисовым его американский коллега Дж. Керри подтвердил заинтересованность США в развитии такого со-

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР

орын алуы мүмкін әлде бұл жүзеге асырылып жатыр ма? – «Көгалдандыру» тақырыбы АҚШ-пен екi жақты күн тәртібінде өзекті әрі өте перспективалы мәселелердің бiрi болып табылады. Министр Е. Ыдырысовтың өзінің американдық әрiптесi Дж. Керримен әңгiмелесуі барысында экономикамызға, соның ішінде ЭКСПО-2017ге дайындалу аясында «таза» технологияларды тартуға бағытталған мұндай ынтымақтастықты дамытуға деген АҚШ-тың мүдделілігі қуатталды. Тiптi, АҚШ Мемлекеттік хатшысы АҚШ тарабынан Қазақстанда заманауи «жасыл» технологияларды пайдаланатын бiрлескен кәсiпорындарды құру жұмысын күшейтуге ниетті. Бұдан бұрын өзім айтып өткен Ғылымитехникалық ынтымақтастық жөніндегі комиссия шеңберiнде «жасыл» химия жөніндегі жұмыс тобы құрылып та қойылды. Қазіргі сәтте сарапшыларымыз деректермен алмасу жөніндегі ақпараттық орталықты құру, ғылыми, бiлiм беру алмасуларын, сондай-ақ «жасыл» химия саласындағы бiрлескен зерттеулерді ұйымдастыру туралы уағдаласты. Жалпы, осы саладағы өзара әрекеттесу әлеуетіміз зор. – Сапар барысында атышулы ДжексонВеник түзетуi туралы тағы айтылды. Оның қолданылуы екi елдiң сауда-экономикалық ынтымақтастығына қаншалықты әсер етеді және Қазақстанға қатысты келешекте оның қолданылу күшінің жойылуын қалай бағалайсыз? – « Д ж е кс о н - В е н и к » т ү з е т у і – А Қ Ш заңнамасының ескі қалдығы. Ол билік орындары кеңес еврейлерiнің шет елге шығуын шектеген КСРО-ға қарсы 1970-шi жылдары енгiзiлген болатын. Тек американдық заң шығарушыларға ғана түсінікті қисын бойынша, бұл түзетудiң әрекеті КСРО ыдырағаннан кейiн оның бұрынғы республикаларына таралды. Түзету қазіргі уақытта ақылға сыйымсыз, оның үстiне, АҚШ-тың билік орындарының өздерi соңғы 22 жылда оның қолданылуын жыл сайын тоқтатып келедi. Яғни «Джексон-Веник» түзетуі тәуелсiз Қазақстанға қатысты ешқашан қолданылған емес. Түзету мәтiнiндегi белгiлi бір тұстарына сәйкес, ҚР-ның жоспарланып отырған ДСҰ-ға кiруінен кейiн Қазақстанмен сауда жасайтын американдық компаниялардың өздерi сол түзетудің қолданылуынан зардап шегетiн болады. Сондықтан түзетудiң күшін толық жою – уақыт талабы. Оның үстiне, американдық әрiптестерiмiз бұл түзетудi виртуалды болса да қолданудың

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ

трудничества с прицелом на привлечение в нашу экономику «чистых» технологий, в т.ч. в рамках подготовки к ЭКСПО-2017. Более того, Госсекретарь США намерен усилить работу со стороны США по созданию в Казахстане совместных предприятий, использующих современные «зеленые» технологии. В рамках Комиссии по научно-техническому сотрудничеству, о которой я говорил ранее, уже создана рабочая группа по «зеленой» химии. На данный момент наши эксперты договорились о создании информационного центра по обмену данными, организации научных и образовательных обменов, а также совместных исследований в области «зеленой» химии. В целом, существует огромный потенциал для взаимодействия в этой сфере. – В ходе визита вновь прозвучала пресловутая поправка Джексона-Веника. Насколько ее существование оказывает влияние на торгово-экономическое сотрудничество двух стран, и как Вы оцениваете перспективы отмены ее действия в отношении Казахстана? – Поправка «Джексона-Веника» – рудимент законодательства США. Она вводилась в 1970-е годы против СССР, власти которого ограничивали выезд советских евреев за рубеж. По какой-то, понятной только американским законодателям, логике, действие этой поправки распространилось после распада СССР на ее бывшие республики. Поправка бессмысленна в наши дни, тем более, что власти США сами приостанавливают ее действие ежегодно все последние 22 года. То есть, поправка «Джексона-Веника» никогда не действовала в отношении независимого Казахстана. В силу определенных нюансов текста поправки, после планируемого вступления РК в ВТО, от ее существования начнут страдать сами американские компании, торгующие с Казахстаном. Поэтому полная отмена поправки – дело времени. Тем более, что наши американские партнеры в полной мере осознают несоответствие существования этой поправки, пусть даже виртуального, с высоким уровнем доверия, существующего в рамках стратегического партнерства между нашим странами. – Вы сами работали в Вашингтоне в прошлом и в последний раз бывали там в 2010 году. Что изменилось за эти годы, на Ваш взгляд, на что Вы обратили внимание в этот раз как в отношениях с Казахстаном, так и в целом? – Действительно, мне посчастливилось рабо-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

елдеріміздің арасындағы стратегиялық әрiптестiк шеңберiндегі сенiмнің жоғары деңгейімен сәйкессiздiгiн толық ұғынады. – Бұрын өзіңіз де Вашингтонда жұмыс

iстедiңіз және соңғы рет онда 2010 жылы болдыңыз. Сiздiң пiкiрiңiзше, осы жылдар ішінде не өзгердi, бұл жолы Қазақстанмен қатынаста және жалпы алғанда неге назар аудардыңыз? – Шындығында, маған 2008 жылдан 2010 жылға дейін Вашингтондағы Елшiлiгімізде қызмет ету бақыты бұйырды. Соңғы үш жылда түбегейлi өзгеріс орын алды деп айта алмаймын. Алайда, қатынастарымыздың дамуының iлгерілегенін атамай кетуге болмайды. Бұрын тоқталып кеткенімдей, ҚР-АҚШ стратегиялық әріптестiгі жылдан-жылға нығайып, кеңейіп келеді. Және бұл дипломатиялық жаргонның клишесі емес. Мемлекеттік хатшының көмекшiсі Роберт Блэйк 2010 ж. кеңестен кейiнгі кеңiстiкте «АҚШтың Қазақстанмен екi жақты ынтымақтастығының осындай толыққанды әрі ауқымды күн тәртібіндей күн тәртібі басқа ешкіммен жасалған жоқ» деп мәлiмдедi. Сол жылы Президент Обаманың Көмекшiсi, қазіргі АҚШ-тың РФ-дағы Елшiсi Майкл Макфол былай деген болатын: «Барак Обама Әкiмшiлiгi АҚШ-тың Орталық Азиядағы Қазақстанмен әрiптестiгiнiң мәнін көбінесе Еуропадағы Ұлыбританиямен әрiптестiгіне теңестіредi». Бiз үш жылдан кейiн американдықтардың Қазақстанмен ынтымақтастықтың маңыздылығын ұғынуынан стратегиялық әрiптестiктi толық ауқымда институттандыруға көштiк. Қатынастарымыз сенiмнің бұрынғыдан да жоғары, жаңа деңгейiне шықты, бұл ғалымдарымыз, экологтарымыз, әскери адамдарымыз, бизнесмендеріміз, дәрiгерлеріміз бен энергетиктеріміз үшiн құрылған және құрылып жатқан екi жақты институттардың шеңберiнде өз әрiптестерімен тереңiрек және өзара тиiмдi түрде ынтымақтасу жолындағы жаңа мүмкiндiктерден байқалады. Елдеріміздің арасындағы сенiмнің жоғары деңгейі енді азаматтарымызға мерзімін ұзарту неме се әр жолы жаңа визалар алу керек екендігіне уайымдамай, Қазақстан мен АҚШ арасында 5 жыл бойы жайбарақат саяхаттауына мүмкіндік бередi. Үш жылдан кейін азаматтарымыздың алдында АҚШ-пен стратегиялық әріптестiгiмiздiң жаңа жетiстiктерi жайлы есеп бере алатынымызға сенімдiмін.

тать в нашем Посольстве в Вашингтоне с 2008 г. по 2010 г. Не могу сказать, что за последние три года что-то кардинально изменилось. Тем не менее, нельзя не отметить поступательность развития наших отношений. Как я отметил ранее, стратегическое партнерство РК-США с каждым годом становится все крепче и шире. И это не клише из дипломатического жаргона. В 2010 г. Помощник Госсекретаря Роберт Блейк заявил, что на постсоветском пространстве «США ни с кем не имеют такой насыщенной и обширной повестки двустороннего сотрудничества, как с Казахстаном». В том же году Помощник Президента Обамы, ныне Посол США в РФ Майкл Макфол сказал следующее: «Значение партнерства США с Казахстаном в Центральной Азии Администрацией Барака Обамы все чаще приравнивается к партнерству c Великобританией в Европе». Три года спустя мы перешли от осознания американцами важности сотрудничества с Казахстаном к полномасштабной институционализации стратегического партнерства. Отношения выводятся на новый, более высокий уровень доверия, что отражается в новых возможностях для наших ученых, экологов, военных, бизнесменов, врачей и энергетиков сотрудничать со своими коллегами более глубоко и взаимовыгодно в рамках созданных и создаваемых двусторонних институтов. Высокий уровень доверия между нашими странами теперь позволяет гражданам спокойно путешествовать между Казахстаном и США в течение 5 лет, не переживая о необходимости продлевать или получать каждый раз новые визы. Уверен, что еще через три года мы сможем отчитаться перед нашими гражданами о новых достижениях нашего стратегического партнерства с США.

Дана Хусаинова, Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің кеңесшісі

«ҚАЗАҚСТАН – ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЫҚПАЛДЫҢ ОРТАЛЫҒЫ» Дана Хусаинова, Советник Министра иностранных дел Республики Казахстан

«КАЗАХСТАН – ЦЕНТР ЭКОНОМИЧЕСКОГО ВЛИЯНИЯ В ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ»

ұрама Штаттар барлық деңгейлерде Қазақстанның дамуына, «Еуразияның ж ү р е г і н д е » о р н а л а с қ а н е л і м і зд і ң халықаралық және аймақтық ұстанымдарына жоғары бағалар беруде. Американдықтар Қазақстанды Орталық Азиядағы экономикалық ықпалдың орталығы, аймақтық көшбасшы және аймақтық және халықаралық қауiпсiздiк мәселелері жөнінен стратегиялық әріптес деп біледі. ҚР Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың 2013 жылдың 7-10 шiлдесінде осы елге жасаған тұңғыш ресми сапарының барысында ресми және сараптамалық Вашингтонның мұндай пікірлерінің бiрдейлігі туралы, соның ішінде «Қазақстан мен АҚШ арасындағы әрiптестiк» деп аталатын Американың ең ықпалды ғылыми орталықтарының бiрi – «Атлантикалық кеңес» конференциясында айтылды. Мұнда жетекшi сарапшылар, бұрынғы және қазіргі саясатшылар, соның ішінде ұлттық қауiпсiздiк жөніндегі кеңесшiлер Збигнев Бжезинский мен Джеймс Джонс, сондай-ақ көптеген басқа да тұлғалар «ел Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың көреген саясатының арқасында мүмкiн болған Қазақстанның аймақтағы көшбасшылығымен» бiрауыздан келісті. Бұл тұрғыда Қазақстанның тұңғыш Президентiнің рөлі мен қызметi жоғары баға алды, АҚШ саяси элитасы өкiлдерiнің көпшiлiгінің түсiнігінде ол «тамаша лидер, жаңа болмыстарға оңай бейiмделе

оединенные Штаты на всех уровнях дают высокие оценки развитию Казахстана, международным и региональным позициям нашей страны, находящейся в «сердце Евразии». В Казахстане американцы видят центр экономического влияния Центральной Азии, регионального лидера и стратегического партнера по вопросам региональной и международной безопасности. Такое единство мнений официального и экспертного Вашингтона отчетливо прозвучало в ходе первого официального визита в страну Министра иностранных дел РК Е. Идрисова 7-10 июля 2013 года, в том числе на конференции одного из наиболее влиятельных научных центров Америки - «Атлантического совета» под названием: «Партнерство между Казахстаном и США». Здесь ведущие эксперты, бывшие и действующие политики, в том числе советники по национальной безопасности Збигнев Бжезинский и Джеймс Джонс, а также многие другие единодушно согласились с «региональным лидерством Казахстана, которое стало возможным благодаря дальновидной политике и видению Президента страны Нурсултана Назарбаева». В данном контексте высокую оценку получили роль и деятельность первого Президента Казахстана, который, в понимании большинства представителей политической элиты США, «является замечательным лидером, тонким, мудрым и

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

алатын икемді, дана әрі батыл саясатшы болып табылады». Тәуелсiздiк алғаннан бастап Құрама Штаттар Қазақстанның тәуелсiздiгін және дамуын қолдап келеді және бұл ел iрi американдық бизнестi мұнайгаз қорларын игеруге шақыруынан, елдiң жаппай қырып-жоятын қарудан тарихи бас тартуынан бастап лаңкестікке қарсы бірлесе күресуге, Ирак пен Ауғанстандағы әлем қоғамдастығының күш-жігерін қолдауға дейін АҚШ-пен стратегиялық әріптестікке бейілдігін бірнеше мәрте қуаттап келеді. Америка тек соңғы жиырма жылда ғана Қазақстан экономикасына экономикалық iргетасты және негiзгi индустрияларды дамытуға шамамен 24 миллиард доллар тiкелей инвестиция салды. Қазақстан бүгiнгі таңда АҚШ ынтымақтастықты тереңдетуге үмiт артатын Орталық Азияның «экономикалық локомотивіне» айналды. Елдеріміздiң арасындағы қатынастардың дамуы жалғасуда, олар стратегиялық әріптестiк деңгейiне жеттi және оның негiзiнде «Қазақстан-Америка стратегиялық әріптестiгi комиссиясы» (СӘК) құрылды. Бүгiнгі таңда Комиссияны Қазақстан тарабынан – Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов, ал Америка тарабынан Мемлекеттiк хатшы Джон Керри басқарады. Комиссия шеңберiнде халықаралық, аймақтық қауiпсiздiктен бастап жаппай қырыпжоятын қаруды таратпауға, Ауғанстанға, Иранға, сауда-экономикалық, ғылыми-технологиялық және саяси ынтымақтастыққа дейiнгі мәселелердің кең ауқымы бойынша мультимодальдiк диалог жүргiзіледi. СӘК екiншi отырысы Министрдiң 9 шiлдеде жасаған жоғарыда айтылған сапарының аясында болып өтті. Конференцияда АҚШ-тың Қазақстанмен стратегиялық диалогты кеңейту, тереңдету және нығайту жұмысын жалғастыруға деген ниеті атап өтілді. Олар Мемлекет басшымыздың 2050 Стратегиясының шеңберiнде еліміздегі э ко н о м и к а л ы қ ә р т а р а п т а н д ы р у, « ж а с ы л экономикаға» өту, ғылым мен технологияларды дамыту жөніндегі жоспарларымызды қолдайды. Нақ осыдан Астана мен Вашингтон арасында нығайып

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ смелым политиком, умеющим легко адаптироваться к новым реалиям». С момента обретения независимости Соединенные Штаты поддерживали независимость и развитие Казахстана, и страна неоднократно подтверждала свою приверженность стратегическому партнерству с США, начиная с приглашения крупного американского бизнеса к разработке нефтегазовых запасов, исторического отказа страны от оружия массового уничтожения до совместной борьбы с терроризмом, поддержки усилий мирового сообщества в Ираке и Афганистане. Только за последние двадцать лет в казахстанскую экономику Америка вложила около 24 миллиардов долларов прямых инвестиций на развитие экономического фундамента и основных индустрий. Сегодня Казахстан стал «экономическим локомотивом» Центральной Азии, на углубление сотрудничества с которым США так рассчитывают. Отношения между странами продолжают развиваться и достигли уровня стратегического партнерства, на основе которого была создана «Казахстанско-американская комиссия стратеги-

ческого партнерства» (КСП). Сегодня Комиссию возглавляют с казахстанской стороны Министр иностранных дел Ерлан Идрисов, а с американской – Государственный секретарь Джон Керри. В рамках Комиссии ведется мультимодальный диалог по широкому спектру вопросов – от международной, региональной безопасности до нераспространения ОМУ, Афганистана, Ирана, торгово-экономического, научно-технологического и политического сотрудничества. Второе заседание КСП состоялось на полях вышеуказанного визита Министра 9 июля. На конференции было подчеркнуто намерение США продолжить работу по расширению, углублению и укреплению стратегического диалога с Казахстаном. Они поддерживают наши планы по экономической диверсификации, переходу к «зеленой экономике», развитию науки и технологий в стране в рамках Стратегии Главы государства 2050.

ӨЗЕКТІ ТҮСІНІКТЕМЕЛЕР келе жатқан стратегиялық әріптестiктiң іс жүзінде атқарылуына бағытталғаны байқалады. Алайда Қазақстан да, АҚШ та көрcетiлген үдерістің жолында орасан зор саяси және экономикалық мүмкiндiктерге ие болып қана қоймай, сондай-ақ қауіп-қатерлерге де тап болады. Қазақстан Еуразия құрлығының едәуiр күрделi геосаяси ортасында орналасқан, бұл екi тараптан қойылған міндеттерді іс жүзіне асыру үшін қолайлы орта құруға бiраз күш салуды талап етеді. Американдықтар көбіне се о сы себептен Қазақстанның адам құқықтарын қорғау жүйесiн одан әрi дамытуға, Орталық Азия елдерінiң арасындағы сауда-экономикалық, мәдени және саяси байланыстарды нығайтуға, «Ыстамбұл үдерісi» шеңберiнде Ауғанстан айналасында аймақтық қауiпсiздiк белдеуiн құруға бағытталған жаңа саяси және аймақтық бастамаларын қолдайды. Американдықтар сондай-ақ «Жаңа жiбек жолы» бастамасы аясында тиiмдi жұмысты жалғастыруға және Иранмен халықаралық ядролық қауiпсiздiк мәселелері төңірегіндегі, соның ішінде соңғы кездесулерi «Р5+1» форматында Қазақстанда өткiзілген диалогты нығайтуға үмiт артады. Қазақстанда таяуда іске қосылған тұғыр – «Адам өлшемі бойынша диалог алаңшасы» консультативтік-кеңес органы АҚШ сарапшылары мен саясатшыларының жоғары бағасын алды. Американдықтар аталған бастаманы «мемлекет пен қоғам арасында өзара түсiнiсу көпiрлерiн дұрыс құруға, сонымен бiрге, «адамдардың бiрбiрiн тыңдай және ести білу» мәдениетiн дамытуға бағытталған инновациялық, сындарлы және бірегей жоба» ретінде сипаттап отыр. Халықаралық аренадағы осындай белсенді ұстанымдары, «Еуразияның жүрегіндегі» барлық негiзгi ойыншыларға арналған «win-win» формуласын ілгерілетуі, Орталық Азиядағы өңірлік маңыздылығы мен қуатты экономикалық әлеуеті Қазақстанды Америка үшiн таптырмас әріптес етіп отыр. «Ресми Вашингтон ғана емес, сонымен қатар, американдық бизнес, корпоративтiк әлем Қазақстанмен стратегиялық әріптестіктің мәдениетiн нығайтқысы және оның аясын кеңіткісі келедi, – деп атап көрсетті Атлантика кеңесі конференциясына қатысушылардың бірі. Бүгiнгі таңда Қазақстанды АҚШ-тың толық құқықты әрі сенiмдi әріптесi ретінде қабылдайды, оның бағалары мен пiкiрiне Вашингтон да барған сайын құлақ түре бастады.

АКТУАЛЬНЫЙ КОММЕНТАРИЙ Именно в этом будет проявляться практическая направленность укрепляющегося стратегического партнерства между Астаной и Вашингтоном. Однако на пути указанного процесса как Казахстан, так и США встретятся не только с колоссальными политическими и экономическими возможностями, но и вызовами. Казахстан находится в достаточно сложной геополитической среде Евразийского континента, что требует от обеих сторон немало усилий по созданию благоприятного окружения для практической реализации поставленных задач. Во многом по этой причине американцы поддерживают новые политические и региональные инициативы Казахстана, направленные на дальнейшее развитие системы защиты прав человека, укрепление торгово-экономических, культурных и политических связей между всеми странами Центральной Азии, создание пояса региональной безопасности вокруг Афганистана в рамках «Стамбульского процесса». Американцы также рассчитывают на продолжение эффективной работы в рамках инициативы «Новый шелковый путь» и укрепление диалога с Ираном по вопросам международной ядерной безопасности, в том числе в формате «Р5+1», последние встречи которого проводились в Казахстане. Высокую оценку экспертов и действующих политиков США получила недавно запущенная в Казахстане платформа – Консультативно-совещательный орган «Диалоговая площадка по человеческому измерению». Американцы характеризуют указанную инициативу «как инновационный, конструктивный и уникальный проект, направленный на правильное выстраивание мостов взаимопонимания между государством и обществом, а также развитие культуры «слушать и слышать друг друга». Такие проактивные позиции на международной арене, продвижение формулы «win-win» для всех основных игроков в «сердце Евразии», региональная значимость в Центральной Азии и мощный экономический потенциал делают Казахстан незаменимым партнером для Америки. «Не только официальный Вашингтон, но и американский бизнес, корпоративный мир хотят укреплять с Казахстаном культуру стратегического партнерства и расширять ее рамки», – отметил один из участников конференции Атлантического совета. Сегодня Казахстан воспринимается как полноправный и надежный партнер США, к мнению и оценкам которого все больше прислушивается Вашингтон.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

АҚШ-ТЫҢ ҚР-ДАҒЫ ЕЛШІЛІГІ: «КЕЗ КЕЛГЕН ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ҚОЛДАНЫЛУ МЕРЗІМІ 5 ЖЫЛ ВИЗАНЫ АЛА АЛАДЫ» ПОСОЛЬСТВО США В РК: «ЛЮБОЙ КАЗАХСТАНЕЦ ИМЕЕТ ПРАВО ПОЛУЧИТЬ ВИЗУ СО СРОКОМ ДЕЙСТВИЯ НА 5 ЛЕТ»

ұрын хабарлағанымыздай, қазақстандық және американдық азаматтар үшін мерзімі 5 жылға дейін көп мәртелік визаларды өзара беру туралы уағдаластықтың 2013 жылдың 1 тамызынан бастап күшіне енетіні туралы жаңалық отандастарымыздың арасында зор пікір тудырды. Атап айтқанда, басылымымыздың редакциясына қазақстандықтар үшін американдық визаларды алудың жаңа тәртібін түсіндіру жөніндегі өтініші бар сұрақтар бірнеше мәрте келіп түсті. АҚШ-тың Қазақстан Республикасындағы Елшілігі өз ізетіне сай мейлінше танымал сұрақтарға жауаптарды берді. – Қазақстан азаматтарының қандай санаттары АҚШ-қа 5 жыл мерзімге виза ала алады? А Қ Ш - қ а д и п л ом ат и я л ы қ м и с с и я м е н ( А санатындағы виза), ресми істер (G санатындағы виза), туризм және бизнес бойынша (В санатындағы виза) кетiп бара жатқан тұлғалар, студенттер (Ғ және М санатындағы виза), академиялық бағдарламаларға немесе студенттермен алмасу бағдарламаларына қатысу үшiн (J санатындағы виза), сонымен бiрге бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлдері (I санатындағы виза) әрі кеткенде 5 жылға дейін қолданылу мерзімімен виза алуға сауал беруге құқылы. – Оның тек дипломы бар тұлғаларға, қоғам қайраткерлері мен бизнесмендерге ғана емес, сондай-ақ туристерге, студенттерге, тіпті зейнеткерлерге де берілуі мүмкін бе? Жоғарыда көрсетiлген визалардың бiрiн алуға өтініш беретін кез-келген адам әрі кеткенде 5 жылға дейін қолданылу мерзімімен көшіп келуге жатпайтын визаны алуға құқылы. – Егер Қазақстан азаматы АҚШ-қа турист ретінде барғысы келсе, онда ол 5 жылға виза ала ала ма және ол АҚШ-та қанша уақыт бола алады? Иә. АҚШ-қа туризм мақсатында барғысы келетін адамдар 5 жыл мерзiмге дейiн виза ала алады. Визаның қолданылу мерзiмi 5 жыл болғанымен бұл мұндай визаның иелерi АҚШ-та бес жыл бойы бола алатынын білдірмейді. Кеден офицерi турист келген портта оны АҚШ-та қабылдау туралы шешiм қабылдайды, сонымен қатар оның АҚШ-та болу мерзiмiн анықтайды. Әдетте, туристерге немесе бизнесмендерге (В санатындағы виза) АҚШ-та әрі кеткенде 6 алты айға дейiнгі мерзiмге құқық беріледi. В визасымен келетіндердің АҚШ-та оқуына немесе жұмыс iстеуіне құқы жоқ.

ак мы уже информировали, новость о вступлении в силу с 1 августа 2013 года договоренности о взаимной выдаче многократных виз сроком до 5 лет для казахстанских и американский граждан вызвала большой резонанс среди наших соотечественников. В частности, в редакцию нашего издания поступили неоднократно вопросы с просьбой разъяснить новый порядок получения американских виз для казахстанцев. Посольство США в Республике Казахстан любезно предоставило ответы на наиболее популярные вопросы. – Какие категории казахстанских граждан могут получить визу на 5 лет в США? Лица, выезжающие в США с дипломатической миссией (визa категории А), по официальным делам (виза категории G), по туризму и бизнесу (виза категории B), студенты (виза категории F и M ), для участия в академических программах или программах по обмену студентами ( виза категории J), а также представители средств массовой информации (виза категории I), имеют право подавать запрос на получение визы с максимальным сроком действия на 5 лет. – Может ли она выдаваться не только дипломированным лицам, общественным деятелям и бизнесменам, но и туристам, студентам, и даже пенсионерам? Любое лицо, подающее заявление на получение одной из вышеперечисленных виз, имеет право получить неиммигрантскую визу с максимальным сроком действия на 5 лет. – Если гражданин Казахстана захочет посетить США в качестве туриста, может ли он получить

– Көптеген адамдар 5 жылға виза алып, 5 жыл бойы мұхиттың ар жағында өмір сүре аламыз деп ойлайды. Осылай ма, жоқ па? Егер олай болмаса, онда олар осы бес жылдың әрқайсысында жылына қанша күнтізбелік күн ішінде АҚШ-та бола алады? Көшіп келуге жатпайтын визалар өтiнiш берушi АҚШ-та уақытша болады деген шартпен беріледi. Жоғарыда айтылғандай, кеден офицерi келушi келген портында оны АҚШ-қа кіргізбеу туралы шешiм қабылдайды, сонымен бiрге оның әрбір келетін уақытында АҚШ-та болу мерзiмiн анықтайды. – Қазақстанда танымал болып отырған «Жұмыс және туризм»» бағдарламасына қатысушылар АҚШ-қа 5 жыл мерзімге виза ала ала ма? Өкiнiшке орай, жазғы уақытта қолданылатын «Жұмыс және туризм» бағдарламасына қатысушылар 5 жылға виза ала алмайды, өйткенi J санатындағы виза өтiнiш берушi қатысатын бағдарламаның негiзiнде беріледi. «Жұмыс және туризм» жазғы бағдарламаларының мерзiмі шектелген, сондықтан осы бағдарлама бойынша визаға барлық өтiнiш берушiлер осы бағдарламаға қатысқан сайын әр жолы жаңа өтініш берiп отыруы керек. Өйткені «Жұмыс және туризм» жазғы бағдарламасы шектеулі уақытта қолданылады, «Жұмыс және туризм» барлық визалары өтiнiш берушi қатысатын бағдарламаның аясындағы мерзiммен беріледі.

– ҚР СІМ-ге соңғы уақытта көбінесе: «Қазақстанның Бостондағы бомбамен шабуылдаудың айғақтарды жойғаны үшін кінәға тартылатын студенттеріне қатысты орын алған тосын оқиға студенттік визаларды қысқартуға әсерін тигізбей ме?» деген сұрақпен жүгінуде. АҚШ-тың Қазақстандағы Елшiлiгi визалардың кезкелген санаттарына өтініштерді қарауды жалғастыруда және АҚШ көші-қон заңдарының негiзінде бiлiктi адамдарңа виза берудi жалғастыратын болады. – Қазақстанның қанша азаматы былтыр виза алды? АҚШ-тың Қазақстандағы Елшiлiгi есептік 2012 жылы (2011 ж. 30 қыркүйегінен 2012 ж. 1 қазанына дейін) АҚШ-тың Астанадағы Елшiлiгiнде және АҚШтың Алматыдағы Консулдық Бөлiмiнде өтініш берген адамдарға шамамен 18 000 көшіп келуге жатпайтын виза берілді.

визу на 5 лет, и как долго он может пребывать в США? Да. Лица, желающие выехать в США с целью туризма, могут получить визу сроком до 5 лет. Хотя срок действия визы 5 лет, это не означает, что владельцы такой визы могут пребывать в США на протяжении пяти лет. Таможенный офицер в порту прибытия принимает решение о принятии туриста в США, а также определяет срок его пребывания в США. Обычно, туристам или бизнесменам (виза категории В), дается право на пребывание в США сроком до 6 шести месяцев максимум. Посетители с визой В не имеют права учиться или работать в США. – Многие думают, что, получив визу на 5 лет, они могут жить за океаном 5 лет. Так ли это? Если нет, то сколько календарных дней в году они могут находиться в США в каждый из этих пяти лет? Неиммигрантские визы выдаются с условием, что заявитель будет находиться в США временно. Как сказано выше, таможенный офицер в порту прибытия принимает решение о допущении прибывшего посетителя в США, а также определяет срок его пребывания в США во время каждого посещения. – Могут ли участники популярной визовой программы в Казахстане «Работа и туризм» получить визу в США сроком на 5 лет? К сожалению, участники программы «Работа и туризм», действующей в летнее время, не могут получить визу на 5 лет, так как виза категории J выдается на основе программы, в которой участвует заявитель. Летние программы «Работа и туризм» имеют ограниченный срок, и поэтому все заявители на визу по этой программе должны подавать новое заявление каждый раз, когда они участвуют в этой программе. Так как летняя программа «Работа и туризм» действует ограниченное время, все визы «Работа и туризм» выдаются со сроком в рамках программы, в которой участвует заявитель. – В последнее время, часто задается вопрос МИД РК: «Повлияет ли инцидент, происшедший с казахстанскими студентами, которых обвинили в уничтожении следов подрывной атаки в Бостоне, на сокращение студенческих виз?» Посольство США в Казахстане продолжает рассматривать заявления на любые категории виз и будет продолжать выдачу виз квалифицированным лицам на основе иммиграционных законов США. – Как много граждан Казахстана получили визы в прошлом году? В отчетном 2012 году (с 30 сентября 2011 года по 1 октября 2012 года) Посольство США в Казахстане выдало приблизительно 18 000 неиммигрантских виз лицам, подававшим заявления в Посольстве США в Астане и Консульский Отдел США в Алматы.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Бөрібай Жексембин, Қазақстан Республикасының Өзбекстан Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі

«ҚАЗАҚСТАН МЕН ӨЗБЕКСТАН: СТРАТЕГИЯЛЫҚ ӘРІПТЕСТІК ЖОЛЫНДА» Борибай Жексембин, Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Республике Узбекистан

«КАЗАХСТАН И УЗБЕКИСТАН: ПО ПУТИ СТРАТЕГИЧЕСКОГО ПАРТНЕРСТВА»

азақстан мен Өзбекстан арасында дипломатиялық қатынастар орнаған уақыттан бері саяси өзара әрекеттесудің, сауда-экономикалық және мәдени-гуманитарлық ынтымақтастықтың жоғары деңгейіне қол жеткізілдi. Қазақстан мен Өзбекстан басшылары тату көршілік қатынастарын жолға қою мен барынша нығайтуға бағыт алды. Мәңгi достық туралы шарт (1998 жылғы 31 қазандағы) бұл тұрғыда негiз қалаушы құжатқа айналды. Қазақстан мен Өзбекстан бүгiнгі таңда географиялық және демографиялық жағынан да, саяси және экономикалық жағынан да тарихи тағдырларының, дәстүрлерінің, мәдениетi мен тілінің ортақтығы бiріктiретiн Орталық Азия аймағындағы ең iрi мемлекеттер болып табылады. Екі ел де тәуелсiз, егемендi дамудың 20 жылы ішінде Орталық Азияда тұрақтылық пен қауiпсiздiк сәулетіне айтарлықтай үлес қосып отырған халықаралық саясаттың толық құқықты және жауапты субъектiлерi ретінде қалыптасты. Қазақстан ядролық қаруды таратпау режимін күшейтуде жалпыға танымал көшбасшы болып отыр. Ресми Ташкент Астананың Мемлекет басшымыз Н.Ә. Назарбаев Вашингтондағы Ядролық қауіпсіздік жөніндегі жаһандық саммитте (2010 ж. сәуiрінде) айтқан БҰҰ шеңберiнде Баршаға ортақ ядролық қарусыз әлем декларациясын әзірлеу бойынша бастамасын қолдады. Қазақстан аймақтық тұрғыда Өзбекстанмен бiрге Орталық

о времени установления дипломатических отношений между Казахстаном и Узбекистаном достигнут высокий уровень политического взаимодействия, торгово-экономического и культурно-гуманитарного сотрудничества. Руководством Казахстана и Узбекистана был взят курс на налаживание и повсеместное укрепление добрососедских отношений. В этом контексте основополагающим документом стал Договор о вечной дружбе (от 31 октября 1998 года). Сегодня Казахстан и Узбекистан как с географической и демографической, так с политической и экономической точки зрения, являются крупнейшими государствами Центрально-Азиатского региона, которых объединяют общность исторических судеб, традиций, культуры и языка. Обе страны по истечении более 20 лет независимого, суверенного развития состоялись как полноправные и ответственные субъекты международной политики, вносящие значительный вклад в архитектуру стабильности и безопасности в Центральной Азии. Казахстан выступает общепризнанным лидером в укреплении режима ядерного нераспространения. Официальный Ташкент поддержал инициативу Астаны по разработке в рамках ООН Всеобщей декларации безъядерного мира, которая была озвучена Главой нашего государства Н.А. Назарбаевым на Глобальном саммите по ядерной безопасности в Вашингтоне (апрель 2010 г.). В региональном контексте Казахстан совместно с Узбекистаном

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ

Азияда ядролық қарудан азат аймақты құру жолында жұмыла күш салуда. Былтыр қыркүйекте БҰҰ Бас Ассамблеясының 67-ші сессиясында тиiстi қарар қабылданды. Астана мен Ташкент Ауғанстан Ислам Республикасында бейбiт өмiрдi жолға қоюға белсене жәрдемдесу арқылы халықаралық және аймақтық қауiпсiздiкті қамтамасыз етуге көп күш салып отыр. Қазақстан мен Өзбекстан Ауғанстанда экономикалық қалпына келтiру ондағы жағдайды реттеудің негiзiн қалайтын элемент болып табылады деген ортақ пiкiрде. Осыған байланысты екi ел ислам республикасына экономикалық және iзгiлiк көмек көрсетуде. Қазақ-өзбек қарым-қатынастары соңғы жылдары айтарлықтай жандана түсті. Мемлекеттеріміздің басшылары Н.Ә. Назарбаев пен И.А. Каримов арасында қалыптасқан жылы және достық қарымқатынастарының, сондай-ақ жоғарғы деңгейдегi жүйелi кездесулерінің арқасында оң серпiн байқалып отыр: - Қазақстан Республикасының Президентi Н.Ә. Назарбаевтың Өзбекстан Республикасына 2010 жылдың 16-17 наурызында жасаған ресми сапары; - Қазақстан Республикасының Президентi Н.Ә. Назарбаевтың 2010 жылдың 14-15 маусымында Ташкентте өткен ШЫҰ Саммитіне қатысуы; - Өзбекстан Республикасының Президентi И.А. Каримовтың Астанада 2011 жылдың 14-15 маусымында өткен ШЫҰ мерейтойлық Саммитіне қатысуы; - Өзбекстан Республикасының Президентi

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ

прилагают консолидированные усилия по созданию в Центральной Азии зоны, свободной от ядерного оружия. В сентябре прошлого года на 67-й сессии Генеральной Ассамблеи ООН была принята соответствующая резолюция. Астана и Ташкент прилагают большие усилия в обеспечении международной и региональной безопасности посредством активного содействия в налаживании мирной жизни в Исламской Республике Афганистан. Казахстан и Узбекистан едины во мнении, что основополагающим элементом в урегулировании ситуации в Афганистане является его экономическое восстановление. В этой связи обе страны оказывают экономическую и гуманитарную помощь исламской республике. Существенную активность казахстанско-узбекские отношения приобрели в последние годы. Наметившаяся позитивная динамика была достигнута благодаря сложившимся теплым и дружественным отношениям между главами наших государств Н.А. Назарбаевым и И.А. Каримовым, а также регулярным встречам на высшем уровне: - официальный визит Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева в Республику Узбекистан 16-17 марта 2010 года; - участие Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева в Саммите ШОС в Ташкенте 14-15 июня 2010 года; - участие Президента Республики Узбекистан И.А. Каримова в юбилейном Саммите ШОС в Астане 14-15 июня 2011 года; - официальный визит Президента Республики

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ И.А. Каримовтың 2012 жылдың 6-7 қыркүйегiнде Қазақстан Республикасына жасаған ресми сапары. Қазақстан Ре спубликасының Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың 2013 жылдың 13-14 маусымында Өзбекстан Республикасына жасаған ресми сапары шындығында серпінді сапар болды. Тап осы сапардың барысында стратегиялық әріптестiктi құруға бағдарланған қазақ-өзбек қатынастарын одан әрi дамыту мен нығайтудың iргелi негiздері мен келешегі жан-жақты талқыланды. Мемлекеттеріміздің басшылары қазiргi кезеңде көптеген аймақтық және жаhандық мәселелер бойынша Қазақстан мен Өзбекстанның ұстанымы ұқсас болып отырғанын атап өтті. Бұл күш-жігерімізді екі жақты, сондай-ақ көп жақты форматта да үйлестiруге бірегей жағдайлар жасайды. Қауiпсiздiк пен тұрақтылық саясаты саласында күллі өңірдегі орнықты әлеуметтiк-экономикалық даму мен қауіпсіздік көбінесе Қазақстан мен Өзбекстанның үйлестiрiлген әрекеттеріне байланысты екені атап өтілді. Президенттер лаңкестікке, есiрткi тасымалына, дiни экстремизмге, трансұлттық ұйымдасқан қылмыстылыққа қарсы күресте ынтымақтастықты тереңдетудің маңыздылығына тоқталды. Тараптар аймақтық және халықаралық ұйымдар шеңберiнде бiрлескен күш-жігерді үйлестiру төңірегінде пікір алмасты. Бұл тұрғыда көп жақты құрылымдар аясында бұдан әрі де өзара қолдау көрсете беруге әзiрлiк білдірілді. И.А. Каримовтың мәлiмдемесіне сәйкес, Өзбекстан БҰҰ, ШЫҰ, ТМД сияқты беделдi халықаралық ұйымдарда Қазақстанмен тығыз қатынастарды тереңдету мен нығайтуды жақтайды. Осыған байланысты Өзбекстанның 2017-2018 жж. БҰҰ Қауiпсiздiк Кеңесiнің тұрақты емес мүшелерiнiң алдағы сайлауына, сондай-ақ ЮНЕСКО Бүкiләлемдiк мұра Комитетiне Қазақстанның кандидатурасына қолдау көрсететіне сенім білдірілді. Бұдан бөлек, өзбек тарабына Президент Н.Ә. Назарбаевтың БҰҰ 66-шы Бас Ассамблеясының барысында айтқан бастамасын – «Жасыл көпiр» Әрiптестiк бағдарламасын қолдау ұсынылды. Аймақтағы су-энергетикалық қайшылықтарды реттеу мәселелерінде Қазақстан мен Өзбекстанның ұстанымдары көбінесе ұқсас келеді. Екi мемлекет те экологиялық және техногендi тәуекелдерді болдырмау мақсатында аталмыш мәселелердi салынуы жоспарланып отырған iрi гидроэнергетикалық құрылыстарға міндетті түрде тәуелсiз сараптама жүргiзіп және аймақтың барлық республикаларының мүдделерін ескеріп, халықаралық құқық нормаларына сәйкес шешу қажеттiгiн жақтап отыр. Президенттер маусымдағы кездесудің барысында су ресурстарын халықаралық құқық нормаларын бұлжытпай сақтай және аймақтың барлық мемлекеттерінің мүдделерін ескере отырып, ұтымды пайдалануға қатысты ұстанымдарының ұқсас екенін қуаттап, аймақтағы су мәселесіндегі

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ Узбекистан И.А. Каримова в Республику Казахстан 6-7 сентября 2012 года. Однако, поистине прорывным стал официальный визит Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева в Республику Узбекистан, который состоялся 13-14 июня 2013 года. Именно в ходе данного визита были предметно обсуждены фундаментальные основы и перспективы дальнейшего развития и укрепления казахстанско-узбекских отношений, ориентированных на выстраивание стратегического партнерства. Главами наших государств было подчеркнуто, что на современном этапе Казахстан и Узбекистан имеют схожие позиции по большинству региональных и глобальных вопросов. Это создает уникальные условия для координации наших усилий как в двустороннем, так и многостороннем форматах. В области политики безопасности и стабильности было отмечено, что от скоординированных действий Казахстана и Узбекистана во многом зависит безопасность и устойчивое социально-экономическое развитие всего региона. Президентами была отмечена важность углубления сотрудничества в борьбе с терроризмом, наркотрафиком, религиозным экстремизмом, транснациональной организованной преступностью. Стороны обменялись мнениями по координации совместных усилий в рамках региональных и международных организаций. В этом плане была выражена готовность в дальнейшем оказывать взаимную поддержку в рамках многосторонних структур. Согласно заявлению И.А. Каримова, Узбекистан выступает за углубление и укрепление тесных отношений с Казахстаном в таких авторитетных международных организациях, как ООН, ШОС, СНГ. В этой связи была выражена надежда на поддержку Узбекистаном кандидатуры Казахстана на предстоящих выборах непостоянных членов Совета Безопасности ООН на 20172018 гг., а также в Комитет Всемирного наследия ЮНЕСКО. Кроме того, было предложено узбекской стороне поддержать инициативу Президента Н.А. Назарбаева, озвученную в ходе 66-й Генеральной Ассамблеи ООН – Программа партнерства «Зеленый мост». Казахстан и Узбекистан занимают во многом совпадающие позиции в вопросах урегулирования водно-энергетических противоречий в регионе. Оба государства в целях предупреждения экологических и техногенных рисков выступают за необходимость решения указанных проблем в соответствии с нормами международного права, с обязательным проведением независимой экспертизы планируемых к строительству крупных гидроэнергетических сооружений и с учетом интересов всех республик региона. В ходе июньской встречи президенты, подтвердив совпадение позиций относительно рационального использования водных ресурсов при не-

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ қайшылықтарды реттеуді жан-жақты талқылады. Мемлекет басшымыз бұл тұрғыда Астанада немесе Ташкентте су-энергетикалық дауларды сараптамалық, ал кейіннен жоғарғы деңгейде реттеу жолдарын талқылау үшiн Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан және Тәжiкстан өкiлдерiнің төрт жақты кездесуін шақыру қажеттiгi туралы ұсынысты, мұның диалогтық алаң құруға мүмкiндiк беретiнін айтты. Экономикалық өзара әрекеттесу саласында Қазақстан мен Өзбекстан президенттерi, әлемдiк қаржылық дағдарыстың созылып кеткеніне қарамастан, өзара сауданың оң серпiнін атап өтті. Елдерімiздiң арасындағы тауар айналымының көлемі 2009 жылдан 2012 жылға дейін 1,3 миллиард доллардан 2,7 миллиард долларға дейiн екі есе ұлғайды. Соның нәтижесінде Қазақстан Өзбекстанның ең iрi сауда әріптестерiнiң бiрi болып табылады және Ресей мен Қытайдан кейiн үшiншi орын алып отыр. Сонымен бiрге, республикалардың қолдағы бар экономикалық әлеуетінің жеткілікті пайдаланылмай отырғаны және өзара сауда номенклатурасын одан әрi кеңейту қажеттiлiгі атап өтілді. Осыған орай Өзбекстан Президентiнің былтырғы қыркүйекте Астанаға жасаған сапарының барысында қол жеткiзілген тауар айналымын кеңейту бойынша уағдаластықтарды іске асыру жөнінде айқын тапсырмалар берілдi. Сондай-ақ ресми сапар барысында инвестициялық ынтымақтастықтың төмен деңгейіне назар аударылды. Мәселен, Өзбекстандағы қазақстандық инвестициялардың көлемі 100 миллион АҚШ долларын құраса, Қазақстан экономикасына салынған өзбек капиталының көлемi шамамен 20 миллион АҚШ долларына жетедi. Қ а з а қ с т а н м е н Ө з б е кс т а н н ы ң б и з н е с қоғамдастықтары арасында байланыстарды жолға қою үшiн былтыр желтоқсанда Қазақстан мен Өзбекстанның сауда-өнеркәсiп палаталары қызметi инвестициялық ынтымақтастықты дамытуға жәрдемдесуге бағытталатын Iскерлік кеңесті құру туралы келiсiмге қол қойды. Сауда-өнеркәсiп палаталарының арасында өзара әрекеттесуді дамыту Қазақстан мен Өзбекстан кәсiпорындары арасында байланыстарды жолға қоюға алғышарттар жасауға мүмкiндiк бередi. Өзбекстан аумағында бүгiнгі таңда қазақстандық капиталдың қатысуымен 178 компания өз қызметін жүзеге асыруда, 118 өзбек компаниясы еліміздің экономикасының әр түрлi салаларында жұмыс iстеп жатыр. Қазақстан мен Өзбекстанның тиiстi мемлекеттiк органдары экономика саласында ынтымақтастықты одан әрi кеңейту үшiн екi елдің ұлттық нарықтарына тауарларды өзара жылжыту, көлік және шекара маңы инфрақұрылымын жақсарту, бизнес құрылымдарын жақындастыруды, өнеркәсiптiк кәсiпорындардың кооперациялық өзара әрекеттесуін қамтамасыз

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ укоснительном соблюдении норм международного права и учета интересов всех государств региона, предметно обсудили вопросы урегулирования водных противоречий в регионе. В этом плане Главой нашего государства было озвучено предложение о необходимости созвать четырехстороннюю встречу представителей Казахстана, Узбекистана, Кыргызстана и Таджикистана в Астане или Ташкенте для обсуждения путей урегулирования водно-энергетических споров на экспертном, а в последующем на высшем уровне, что позволит создать диалоговую площадку. В области экономического взаимодействия президентами Казахстана и Узбекистана была отмечена положительная динамика взаимной торговли, несмотря на продолжающийся мировой финансовый кризис. С 2009 по 2012 годы объем товарооборота между нашими странами увеличился более чем в два раза – с 1,3 до 2,7 млрд. долларов. Как следствие, Казахстан является одним из крупнейших торговых партнеров Узбекистана и занимает третье место после России и Китая. Вместе с тем, отмечена недостаточность использования имеющегося экономического потенциала республик и необходимость дальнейшего расширения номенклатуры взаимной торговли. В этой связи были даны четкие поручения по реализации договоренностей по расширению товарооборота, достигнутых в Астане в ходе прошлогоднего сентябрьского визита Президента Узбекистана. Также в ходе официального визита было обращено внимание на низкий уровень инвестиционного сотрудничества. Так, объем казахстанских инвестиций в Узбекистане составляет 100 млн. долларов США, в то время как объем вложенного в казахстанскую экономику узбекского капитала достигает порядка 20 млн. долларов США. Для налаживания связей между бизнес-сообществами Казахстана и Узбекистана в декабре прошлого года торгово-промышленные палаты Казахстана и Узбекистана подписали Соглашение о создании Делового совета, деятельность которого будет направлена на содействие развитию инвестиционного сотрудничества. Развитие взаимодействия между торгово-промышленными палатами позволит создать предпосылки для налаживания контактов между предприятиями Казахстана и Узбекистана. Сегодня на территории Узбекистана уже осуществляют свою деятельность 178 компаний с участием казахстанского капитала, 118 узбекских компаний работают в различных сферах экономики нашей страны. Для дальнейшего расширения сотрудничества в сфере экономики соответствующими государственными органами Казахстана и Узбекистана проводится комплексная работа по взаимному продвижению товаров на национальные рынки двух

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ ету және жалпы екi жақты сауда-экономикалық өзара ықпалдасу үдерістерін мониторингілеу мен үйлестіру бойынша кешендi жұмыс жүргізуде. Халықаралық ұйымдармен өзара әрекеттесе отырып жүргізілетін, кәсiпорындарымыздың арасында тікелей диалогты дамытуға жәрдемдесуге бағытталған іс-шаралардан белгілі бір тиімділік күтiлуде. Үстіміздегі жылы Елшiлiктiң көмегiмен Орталық Азия елдерi арасындағы экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Аймақтық жобамен (REC USAID) Қазақстан мен Өзбекстан кәсiпорындары өзара саудасының және өндiрiстiк өзара әрекеттесуінің көкейкестi мәселелерін талқылау үшiн қосымша диалогтық алаңдарды ұйымдастыру идеясы алға жылжытылуда. Ат ап а й т қ а н д а , у ә к і л е т т і м е м л е ке т т i к органдардың, ұлттық даму институттарының, салалық қауымдастықтардың өкiлдерінің және сыртқы экономикалық қызметке қатысушылардың тiкелей қатысуымен «дөңгелек үстелдер» (Ташкентте ү.ж. сәуiрiнде және Алматыда ү.ж. шiлдесінде) өткiзiлді. Бүгiнгi таңда осы «дөңгелек үстелдерге» қатысушылардың арасында ынтымақтасуға ниет туралы 12 келiсiмге қол қойылды. Осылайша, Қазақстан мен Өзбекстан бизнес топтарының iскерлiк байланыстарды дамытуға деген өзара қызығушылығының бар екенін атап өтуіміз керек. Бұдан бөлек, Елшiлiк қазiргi уақытта ҚР Индустрия және жаңа технологиялар министрлiгiнің «KAZNEX INVEST» экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттiгі» АҚ әзірлеген тiзбеге сәйкес, қазақстандық тауарларды Өзбекстан нарығына шығару мақс атында БҰҰ Даму бағдарламасымен екi жақты сауда саласында маркетингтік зерттеулердi жүргiзу бойынша ынтымақтасу мәселесін пысықтап жатыр. Көлiк және транзиттiк тасымалдау саласындағы ынтымақтастық стратегиялық бағыт болып табылады. Қазақстан Президентi Н.Ә. Назарбаевтың маусымдағы сапарының барысында Қазақстан тарабы, өзбек жағының өтiнiшін ескере отырып, Өзбекстан тауарларын төмендегідей көлiк магистральдары және логистикалық орталықтар: « Қ о р ғ а с » ш е ка р а ма ң ы ы н т ы ма қ т а с т ы ғ ы халықаралық орталығы, «Ақтау» порты, «Батыс Еуропа - Батыс Қытай» континентаралық дәлізі бойынша экспорттау мүмкіндігін беруге әзір екенін бiлдiрдi. Ұзындығы 84 км және Өзбекстанның солтүстiгін Ақтау қ. портымен байланыстыратын «Бейнеу – Ақжiгiт – Өзбекстан шекарасы» автомобиль жолын тезiрек салып бітіру қажеттiлiгі атап өтілді. М ә д е н и - г ума н и т а рл ы қ ы н т ы ма қ т а с т ы қ мемлекеттерімiздiң арасындағы тату көршілік қатынастарымыздың маңызды құрамдас бөлiгi болып табылады. Шекара маңы және гуманитарлық ынтымақтастықты дамытуда маңызды рөл атқаратын саны көп қазақ диаспорасының бар болуы Қазақстан

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ стран, улучшению транспортной и приграничной инфраструктуры, обеспечению сближения бизнесструктур, кооперационного взаимодействия промышленных предприятий и, в целом, мониторинга и координации процессов двустороннего торговоэкономического взаимодействия. Определенный эффект ожидается от проводимых во взаимодействии с международными организациями мероприятий, направленных на содействие развития прямого диалога между нашими предприятиями. В текущем году при содействии Посольства региональным проектом по экономическому сотрудничеству между странами Центральной Азии (REC USAID) продвигается идея организации дополнительных диалоговых площадок для обсуждения актуальных вопросов взаимной торговли и производственного взаимодействия предприятий Казахстана и Узбекистана. В частности, проведены «круглые столы» (в апреле т.г. в Ташкенте и в июле т.г. в Алматы) с участием представителей уполномоченных государственных органов, национальных институтов развития, отраслевых ассоциаций и непосредственно участников внешнеэкономической деятельности. На сегодняшний день между участниками данных «круглых столов» подписано 12 соглашений о намерениях сотрудничества. Таким образом, необходимо отметить наличие взаимного интереса бизнес-кругов Казахстана и Узбекистана в развитии деловых связей. Кроме того, в настоящее время Посольством прорабатывается вопрос сотрудничества с Программой развития ООН по проведению маркетинговых исследований в области двусторонней торговли в целях продвижения на рынок Узбекистана казахстанских товаров, в соответствии с перечнем, разработанным АО «Национальное агентство по экспорту и инвестициям «KAZNEX INVEST» Министерства индустрии и новых технологий РК. Стратегическим направлением выступает сотрудничество в сфере транспорта и транзитных перевозок. В ходе июньского визита Президента Казахстана Н.А. Назарбаева казахстанская сторона, принимая во внимание просьбу узбекской стороны, выразила готовность предоставить возможность экспортировать товары Узбекистана по следующим транспортным магистралям и логистическим центрам: Международный центр приграничного сотрудничества «Хоргос», порт «Актау», трансконтинентальный коридор «Западная Европа – Западный Китай». Подчеркнута необходимость скорейшего завершения автомобильной дороги «Бейнеу – Акжигит – граница Узбекистана», протяженностью 84 км, и связывающей север Узбекистана с портом г.Актау. Культурно-гуманитарное сотрудничество выступает важным компонентом добрососедских отношений между нашими государствами. Наличие большой по численности казахской диаспоры,

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ мен Өзбекстан арасында нағыз «достықтың алтын көпiрi» болып табылады. Елшiлiк қазақ-өзбек қатынастарын саяси, экономикалық және мәдени-гуманитарлық салаларда барынша нығайту мақсатында Ташкентте 2012 жылы жоғары деңгейде ҚР мен ӨР арасында дипломатиялық қатынастардың орнағанының 20 жылдығына арналған іс-шараларды өткізді. Мәселен, Қазақстанның Ташкенттегі Елшiлiгi «Қазақстан мен Өзбекстанның өзара тиiмдi ынтымақтастығының 20 жылы: өткені, қазіргісі мен келешегі» тақырыбында Халықаралық ғылымипрактикалық конференция ұйымдастырды. Бұл іс-шараға ҚР Президенті жанындағы Қазақстандық стратегиялық зерттеулер институтының және ӨР Президенті жанындағы Стратегиялық және өңіраралық зерттеулер институтының басшылары Б.К. Сұлтанов пен Ш.И. Норгитов, сондай-ақ ғылыми топтардың басқа да жетекшi сарапшылары мен өкiлдері қатысты. Бұдан бөлек, ҚР мен ӨР үкiмет делегациялары қатысқан қазақ және өзбек өнер шеберлерiнің салтанатты концерті, Қазақстан киносының апталығы және қазақстандық скрипкашы Ордабек Дүйсеннiң жеке концерті өткізілді. 2012 жылдың сәуiрінде Қазақстан Елшiлiгiнiң ж ә н е Н ауа и қ а л а с ы же р г i л i кт i ат қ а ру ш ы билiк орындарының қолдауымен Өзбекстан ғалымдарының, интеллигенциясының және қазақ диаспорасының қатысуымен «Әйтеке би» этномемориалдық кешенінiң ашылу рәсiмi ұйымдастырылды. Мемлекет басшымыздың Өзбекстанға жасаған

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ играющей важную роль в развитии приграничного и гуманитарного сотрудничества, является настоящим «золотым мостом дружбы» между Казахстаном и Узбекистаном. В целях повсеместного укрепления казахстанскоузбекских отношений в политической, экономической и культурно-гуманитарной сферах в 2012 году в Ташкенте Посольством на высоком уровне были проведены мероприятия, приуроченные к 20-летию установления дипломатических отношений между РК и РУ. Так, Посольством Казахстана в Ташкенте была организована Международная научно-практическая конференция на тему: «20 лет взаимовыгодного сотрудничества Казахстана и Узбекистана: прошлое, настоящее и будущее». В данном мероприятии приняли участие руководители Казахстанского института стратегических исследований при Президенте РК и Института стратегических и межрегиональных исследований при Президенте РУ Б.К. Султанов и Ш.И. Норгитов, а также другие ведущие эксперты и представители научных кругов. Кроме этого, был проведен торжественный концерт с участием казахстанских и узбекских мастеров искусств, на котором присутствовали правительственные делегации РК и РУ, Неделя казахстанского кино и сольный концерт казахстанского скрипача Ордабека Дуйсена. В апреле 2012 года при поддержке Посольства Казахстана и местных исполнительных властей в г.Навои была организована церемония открытия этномемориального комплекса «Әйтеке би» с участием ученых, интеллигенции и казахской диаспоры

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ресми сапарының қорытындылары бойынша негiз қалаушы құжатқа – Қазақстан Республикасы мен Өзбекстан Республикасы арасындағы стратегиялық әріптестiк туралы шартқа қол қойылды. Осы құжатқа қол қою президенттердiң жүйелi кездесулерiнің, сондай-ақ соңғы жылдары жүргізілген ресми кездесулер мен форумдардың барысындағы уағдаластықтарды іске асырудың арқасында мүмкiн болды. Бұлар - Қазақстан Премьер-министрі С.Н. Ахметовтың 2012 жылдың желтоқсанында Ташкентке барған ресми сапары, Екi жақты ы н т ы ма қ т а с т ы қ ж ө н і н д е г і Ү к і м е т а р а л ы қ комиссияның 2012 жылдың қарашасында Ташкентте және биыл маусымда Астанада өткен отырыстары, Қазақстанның Сыртқы істер министрі Е.Ә.Ыдырысовтың 2013 жылдың наурызында және Қазақстан парламенттiк делегациясының биыл сәуiрде Өзбекстанға жасаған жұмыс сапарлары.

Узбекистана. По итогам официального визита Главы нашего государства в Узбекистан был подписан основополагающий документ – Договор о стратегическом партнерстве между Республикой Казахстан и Республикой Узбекистан. Подписание данного документа стало возможным благодаря регулярным встречам президентов, а также реализации договоренностей в ходе официальных встреч и форумов в последние годы. Это официальный визит Премьер-Министра Казахстана С.Н. Ахметова в Ташкент в декабре 2012 года, заседания Межправительственной комиссии по двустороннему сотрудничеству в Ташкенте в ноябре 2012 года и в Астане в июне нынешнего года, рабочие визиты Министра иностранных дел Казахстана Е.А. Идрисова в марте 2013 года и парламентской делегации Казахстана в Узбекистан в апреле текущего года.

А с т а н а д а ө т к е н м ау с ы м к е з д е с у i н i ң қорытындылары бойынша төмендегідей құжаттарға: - Қазақстан Қаржы министрлігі мен Өзбекстан Мемлекеттік кеден комитеті арасындағы кедендік шекара арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік құралдары туралы алдын ала ақпараттар алмасуды ұйымдастыру туралы хаттамаға; - Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі мен Өзбекстан Республикасы Мәдениет және спорт істері жөніндегі министрлігі арасындағы 2013-2015 жылдарға арналған мәдениет саласындағы ынтымақтастық бағдарламасына; - Қ а з а қ с т а н м е н Ө з бе кс т а н і ш к і і с т е р министрліктерінің арасындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Қазақст ан Ре спубликасының Өзбекст ан Республикасындағы Елшiлiгiнiң жаңа ғимаратының, сондай-ақ Ташкент қаласында ұлы қазақ ақыны және ойшылы Абай Құнанбаевпен аттас көшеде оның ескерткiшінің ашылуы Қазақстан Республикасының Президентi Нұрсұлтан Назарбаевтың биыл маусымда жасаған ресми сапарының жарқын оқиғасы болды. Мақаланың соңында бүгінгі таңда қазақөзбек қатынастары өзара сенім, екі елдің ұлттық мүдделерінің сақталуы, Орталық Азия аймағында тұрақтылық пен қауiпсiздiктің сақталуы негізіне алынған стратегиялық әріптестік деңгейіне шықты деп нық сеніммен тұжырымдауға болады.

По итогам июньской встречи в Астане были подписаны такие документы, как: - Протокол между Министерством финансов Казахстана и Государственным таможенным комитетом Узбекистана об организации обмена предварительной информацией о товарах и транспортных средствах, перемещаемых через таможенную границу; - Программа сотрудничества в области культуры на 2013-2015 годы между Министерством культуры и информации Республики Казахстан и Министерством по делам культуры и спорта Республики Узбекистан; - Соглашение о сотрудничестве между министерствами внутренних дел Казахстана и Узбекистана. Ярким событием официального визита Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева в июне текущего года стало открытие нового здания Посольства Республики Казахстан в Республике Узбекистан, а также памятника великому казахскому поэту и мыслителю Абаю Кунанбаеву на одноименной улице в г.Ташкент. В заключение, можно с уверенностью констатировать, что сегодня казахстанско-узбекские отношения выведены на уровень стратегического партнерства, в основе которого лежат взаимное доверие, соблюдение национальных интересов обеих стран, сохранение стабильности и безопасности в Центрально-Азиатском регионе.

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ

АЙМАҚТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІ НЫҒАЙТА ОТЫРЫП

УКРЕПЛЯЯ РЕГИОНАЛЬНУЮ БЕЗОПАСТНОСТЬ

2013 жылдың 28 мамырында Бішкекте Орталық Азия өңіріндегі ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының (Қазақстан – Нұрсұлтан Назарбаев, Қырғызстан – Алмазбек Атамбаев, Ресей – Владимир Путин, Тәжікстан – Эмомали Рахмон) бейресми кездесуі өтті, оның барысында президенттер ұжымдық қауіпсіздік жүйесін жетілдіру және, алдағы уақытта 2014 жылы Қауіпсіздікке жәрдемдесу халықаралық күштерінің (ҚЖХК) Ауғанстаннан шығарылатынын ескере отырып, оның аумағынан төнетін қауіп-қатерлерге қарсы тұру шараларын іске асыру мәселелеріне баса көңіл бөлді.

28 мая 2013 года в Бишкеке прошла неформальная встреча глав государств-членов ОДКБ Центрально-Азиатского региона (Казахстана – Нурсултана Назарбаева, Кыргызстана – Алмазбека Атамбаева, России – Владимира Путина, Таджикистана – Эмомали Рахмона), в ходе которой основное внимание президенты уделили вопросам совершенствования системы коллективной безопасности и реализации мер по противодействию вызовам и угрозам, исходящим с территории Афганистана с учетом предстоящего вывода оттуда в 2014 году Международных сил содействия безопасности (МССБ). После встречи глав государств-членов ОДКБ

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттер басшыларының кездесуінен кейін Ұйымның Бас хатшысы Н. Бордюжа бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің алдында сөз сөйлеп, қаралған мәселелер мен қабылданған шешімдер туралы айтып берді. Саммитке қатысқан ҰҚШҰ Бас хатшысы Н. Бордюжаның мәлімдеуінше, ҰҚШҰ-ға мүше мемлекеттердің президенттері 2014 жылы Ауғанстан аумағынан Қауіпсіздікке жәрдемдесу халықаралық күштері шығарылғаннан кейін бұл елдің билік орындарына көмек көрсету жөнінде шешім қабылдады. Бұдан бөлек, Қырғыз Ре спубликасы Президентінің бастамасымен «Ресей-ҚазақстанҚырғызстан-Тәжікстан» бірыңғай теміржол желісін құру туралы ұсынысы қаралды. Бұл мәселе Ұйым қызметі саласына жатпайтыны ескеріліп, тиісті елдердің мемлекеттік органдарына аталған жобаны жүзеге асыру қажеттігін қарастыруды тапсыру жөнінде шешім қабылданды.

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Генеральный секретарь Организации Н. Бордюжа выступил перед представителями средств массовой информации, рассказав о рассмотренных вопросах и принятых решениях. Как сообщил Генеральный секретарь ОДКБ Николай Бордюжа, принявший участие в саммите, президенты государств-членов ОДКБ приняли решение об оказании содействия властям Афганистана после вывода в 2014 году Международных сил содействия безопасности с территории этой страны. Кроме того, по инициативе Президента Кыргызской Республики было рассмотрено предложение о создании единой железнодорожной линии «РоссияКазахстан-Кыргызстан-Таджикистан». Учитывая, что данный вопрос выходит за сферу деятельности Организации, было принято решение о поручении государственным органам соответствующих стран рассмотреть необходимость реализации данного проекта.

КӨРШІЛЕР. ОРТАЛЫҚ АЗИЯ

СОСЕДИ. ЦЕНТРАЛЬНАЯ АЗИЯ

ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЫҚПАЛДАСУ ҚАРҚЫН АЛЫП БАРАДЫ ЭКОНОМИЧЕСКАЯ ИНТЕГРАЦИЯ НАБИРАЕТ ТЕМП 2013 жылдың 29 мамырында Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Астанада Жоғарғы Еуразия экономикалық кеңесінің отырысына қатысты. Отырысқа сондай-ақ Беларусь Республикасының Пре зиденті Алекс андр Лукашенко, Ре с ей Федерациясының Президенті Владимир Путин, Қырғыз Республикасының Президенті Алмазбек Атамбаев және Украина Президенті Виктор Янукович қатысты. Кеңес отырысы барысында ықпалдастықтың негізгі бағыттарына, соның ішінде Еуразия экономикалық комиссиясының елдердің одан арғы өзара ықпалдасу тетіктерін әзірлеу жөніндегі қызметіне қатысты бірқатар мәселелер қаралды. Әңгімелесу барысында сондай-ақ Қырғыз Республикасы мен Украинаның Кеден одағы жұмысына қатысуының перспективалары талқыланды. Нұрсұлтан Назарбаев әріптестеріне айтқан сөзінде бүгінгі кездесулерінің интеграция және Еуразия экономикалық одағын құру жөніндегі құжаттарды қабылдау қарқынын төмендетіп алмауға мүмкіндік беретінін атап өтті. Нұрсұлтан Назарбаев кездесу аяқталған соң

29 мая 2013 года в Астане Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев принял участие в заседании Высшего Евразийского экономического совета. В заседании также участвовали Президент Республики Беларусь Александр Лукашенко, Президент Российской Федерации Владимир Путин, Президент Кыргызской Республики Алмазбек Атамбаев и Президент Украины Виктор Янукович. В ходе заседания Совета был рассмотрен ряд вопросов, касающихся основных направлений интеграции, в том числе деятельности Евразийской экономической комиссии по выработке механизмов дальнейшего взаимодействия стран. В ходе беседы также были обсуждены перспективы участия Кыргызской Республики и Украины в работе Таможенного союза. Обращаясь к коллегам, Нурсултан Назарбаев отметил, что их встречи позволяют не сбавлять темпы принятия документов по интеграции и созданию Евразийского экономического союза. По завершении встречи Нурсултан Назарбаев сделал заявление для представителей средств массовой информации. Президент Казахстана отметил, что на заседании обсуждались актуальные вопросы

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері үшін мәлімдеме жасады. Қазақстан Президенті отырыста Кеден одағы мен Бірыңғай экономикалық кеңістікті одан әрі дамытудың өзекті мәселелері мен перспективалары талқыланғанын атап өтті. Сонымен қатар, Еуразия экономикалық одағын құру жұмысының барысы қаралды. Нұрсұлтан Назарбаев отырыста бірқатар маңызды шешімдер қабылданғанын айтты. Мемлекет басшысы Қырғызстанның Кеден одағына қосылуға қазірдің өзінде өтініш беріп

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

и перспективы дальнейшего развития Таможенного союза и Единого экономического пространства. Также был рассмотрен ход работы по созданию Евразийского экономического союза. Нурсултан Назарбаев отметил, что на заседании был принят ряд важных решений. Глава государства подчеркнул, что Кыргызстан уже подал заявку на присоединение к Таможенному союзу. Президент Казахстана также отметил, что участники заседания удовлетворены результатами прошедших переговоров. Следующие встречи состоятся в октябре в Минске и в декабре в Москве. Как подчеркнул Глава государства, будет продолжена целенаправленная и взвешенная политика по укреплению интеграционных процессов. Кроме того, на отдельном совместном брифинге Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев и Президент Украины Виктор Янукович подчеркнули экономическую целесообразность Таможенного союза. Виктор Янукович также отметил, что все решения, принятые на заседании, основаны на консенсусе, и это является важным принципом работы Таможенного союза. Президент Украины сообщил, что Меморандум об участии страны в работе Таможенного союза в качестве наблюдателя будет подписан на саммите СНГ в Минске.

қойғанын атап өтті. Қазақстан Президенті сондайақ отырысқа қатысушылардың өткен келіссөздердің нәтижелеріне қанағаттанғанын атап өтті. Келесі кездесулер қазан айында Минскіде және желтоқсан айында Мәскеуде өтеді. Мемлекет басшысы атап өткендей, ықпалдасу үдерістерін нығайту жөніндегі мақсатты және байсалды саясат жалғасатын болады. Бұдан басқа, Қазақстан Президенті Нұрсұлт ан Назарбаев пен Украина Президенті Виктор Янукович бөлек өткен бірлескен брифингте Кеден одағының экономикалық тұрғыдан мақсатқа сай екенін атап өтті. Виктор Янукович сондай-ақ отырыста қабылданған барлық шешімдердің пәтуаласуға негізделгеніне және Кеден одағы жұмысының өте маңызды қағидаты болып табылатынына тоқталды. Украина Президенті елдің Кеден одағы жұмысына бақылаушы ретінде қатысуы туралы меморандумға Минскіде ТМД саммитінде қол қойылатынын хабарлады.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Антонио Гутерриш, БҰҰ Босқындар ісі жөніндегі Жоғарғы комиссары

«ӘРҚАЙСЫСЫМЫЗДЫҢ ҮЙІМІЗДЕ БЕРЕКЕ БОЛМАСА, ЖЕР БЕТІНДЕ БЕЙБІТШІЛІК ОРНАТУ МҮМКІН ЕМЕС» Антонио Гутерриш, Верховный комиссар ООН по делам беженцев

«НЕВОЗМОЖНО УСТАНОВИТЬ МИР НА ЗЕМЛЕ, ЕСЛИ НЕТ МИРА В КАЖДОМ ИЗ НАС»

үкiләлемдiк күнi жазда атап өтілген босқындар мәселелері адам баласының өмір сүрiп келе жатқан сәтінен берi әрқашан өткiр мәселе болған және солай болып қалуда. Қазiргi, жекелей алғанда, Орталық Азия аймағындағы қауіп-қатерлерді ескерсек, бұл түйткілдер әлі де көкейкестi болып қалып отыр. БҰҰ Босқындар ісі жөніндегі Жоғарғы комиссары, әйгiлi португал саясатшысы Антонио Гутерришпен жүргізген осы сұхбатымызда босқындардың қазіргі проблемалары, Орталық Азия өңіріндегі жағдайдың дамуын болжамдап бағалау, Қазақстанның босқындар мәселелерін шешуге қосқан үлесі, босқындарды қорғау мен халықаралық көші-қон мәселелерiне арналған «Алматы үдерісi» екiншi Министрлер конференциясының қорытындылары, БҰҰ «цехында» жұмыс істейтін әрiптестер туралы сөз болады.

роблемы беженцев, Всемирный день которых отмечался летом, пожалуй, были и остаются всегда самыми острыми с момента существования человечества. Актуальными остаются проблемы и сегодня с учетом современных вызовов и угроз, в частности, для региона Центральной Азии. О современных проблемах беженцев, прогнозных оценках по развитию ситуации в центрально-азиатском регионе, вкладе Казахстана в решение проблем беженцев, итогах второй Министерской конференции по вопросам защиты беженцев и международной миграции «Алматинский процесс», коллегах по работе в ООНовском «цехе» в нашем интервью с Верховным комиссаром ООН по делам беженцев, известным португальским политиком Антонио Гутерришем.

ҚАЗІРГІ ЗАМАННЫҢ ТҮЙТКІЛДЕРІ

– Жоғарғы комиссар мырза, Алматыда жақында босқындарды қорғау мен халықаралық көші-қон мәселелерiне арналған «Алматы үдерісi» екiншi Министрлер конференциясы болып өтті. Оның қорытындысы қандай? – Мен Қазақстан басшыларына өзім «қоныс аударушылар» деп атайтын адамдардың ең күрделi мәселелерiн бiрлесе талқылау мақсатында (бiздiң қолдауымызбен) Орталық Азия елдерiн бiрiктiрудегі жетекшi рөлі үшін алғыс айтқым келедi. Бiз басқа жаққа қоныс аударатын адамдардың саны барған сайын көбейіп жатқан заманда, ғасырда өмiр сүрудемiз, олардың кейбiреулерi жақсы өмiр сүру жолын іздеп, енді біреулерi қудалаудан немесе әскери жанжалдардан көшуге мәжбүр болады. Бұдан бөлек, табиғи жағдайлардың бүгiнгi өзгерiстерiн ескере отырып, адамдарға экологиялық, қауiпсiздiк және соларға ұқсас басқа да себептерді басшылыққа алып, көшуіне тура келедi. Сондықтан әлемнiң барлық елдерiнің өз азаматтарының ұлттық мүдделерiн, қауiпсiздiгін ескере отырып, қылмыстық қудалауға түскендердің көшіпқонуына, сондай-ақ халықаралық қоғамдастықтың қорғауына мұқтаж босқындардың қорғаныш табуларына мүмкiндiк беруi өте маңызды. Осы конференцияның басты міндеті мемлекеттер арасында тиімді, ұзақ мерзімді ынтымақтастық орнататындай тетікті жасау болып табылады; адамдардың қоныс аударуының Орталық Азияда бүлдіруші факторға айналмай, керісінше, өңірдің экономикалық және әлеуметтік даму проблемаларын шешудің бір бөлігі болуына көз жеткізу керек. Бұл тұрғыда Қазақстан басшыларына тағы да алғыс айтқым келедi, өйткенi Қазақстан өзі мигранттарды тартып қана қоймай, сонымен қатар, бір елден

ПРОБЛЕМА СОВРЕМЕННОСТИ

– Г-н Верховный комиссар, недавно в Алматы прошла вторая Министерская конференция по вопросам защиты беженцев и международной миграции «Алматинский процесс». Каковы ее итоги? – Я бы хотел выразить благодарность руководству Казахстана за ведущую роль в объединении стран Центральной Азии (при нашей поддержке) в целях совместного обсуждения наиболее сложных проблем «людей – переселенцев», как я их называю. Мы живем в такое время, в такой век, когда все больше и больше людей переселяются, некоторые из них – в поисках лучшей жизни, некоторые – потому что вынуждены мигрировать из-за преследования или военных конфликтов. Кроме того, учитывая нынешние изменения природных условий, людям приходится переезжать по экологическим причинам, из соображений безопасности и другим подобным причинам. Поэтому очень важно, чтобы все страны мира справлялись с подобными процессами, учитывая национальные интересы, безопасность своих граждан; предоставляли возможность миграции тем, кто находится под уголовным преследованием, а также делали так, чтобы беженцы, которым необходима защита международного сообщества, действительно находили ее. Главной задачей настоящей конференции является как раз создание такого механизма, который бы сделал сотрудничество между государствами более эффективным, долговременным; необходимо удостовериться, что переселение людей не становится дестабилизирующим фактором в Центральной Азии, а наоборот – является частью решения проблем экономического и социального развития региона. В этом отношении хотел вновь выразить благодарность руководству Казахстана, поскольку Казахстан за-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

екінші елге бару үшін адамдарға өтпелi бекет болып табылатын ел ретінде айрықша орын алып отыр. Әрине, сондықтан Қазақстанның мұнда жетекшi рөл атқаратыны сөзсіз, және бiз Қазақстанның бұл мәселедегі белсендiлiгін қызу қолдаймыз. – Ресми деректерге сәйкес, БЖКБ бүгiнгі таңда шамамен 33 миллион адаммен айналысады. Қандай да бір бейресми деректер бар ма? – Бұл деректерді есептеу қиынға соғады. БЖКБ-на бiздiң есептеулеріміз әжептәуiр дәл болып көрiнеді. Босқындар санының әрдайым өсіп келе жатқаны маңыздырақ. Жанжалдар барған сайын көбейе түсуде. Соңғы екi жылды алсақ та болады: мысалы, бiз Кот-д’Ивуардағы, Ливиядағы, Йемендегі, Сириядағы, Ко н го Д е м о к р ат и я л ы қ Республикасындағы, Орталық Африка Республикасындағы, Сомалидегі, Оңтүстiк Судандағы оқиғаларды бастан өткiздiк. Жанжалдар саны көбеюде, жалпы жанжалдар ешқашан тоқталмайды да. Халықаралық қоғамдастық жанжалдарды

нимает особенное место, будучи страной, которая не только сама привлекает мигрантов, но и является транзитным пунктом для людей, которые покидают одну страну, чтобы попасть в другую. Поэтому, безусловно, Казахстан играет здесь ведущую роль, и мы тепло приветствуем активность Казахстана в этом вопросе. – Согласно официальным данным, УВКБ занимается сегодня почти 33 миллионами людей. Есть ли какие-то неофициальные данные? – Эти данные тяжело подсчитать. УВКБ представляется, что наши подсчеты довольно точны. Более важно то, что количество беженцев неустанно растет. Конфликтов становится все больше и больше. Возьмите хотя бы последние два года: к примеру, мы пережили события в Котд’Ивуар, Ливии, Йемене, Сирии, Демократической Республике Конго, Центральноафриканской Республике, Сомали, Южном Судане. Количество конфликтов увеличивается, более того, конфликты в целом никогда не прекратятся. У международного сообщества в распоряжении есть

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ҚАЗІРГІ ЗАМАННЫҢ ТҮЙТКІЛДЕРІ

болдырмауға және уақтылы шешiмдердi iздестiруге арналған көптеген құралдарға ие. Сондықтан әскери жанжалдар аймақтарынан кететiн адамдардың саны күннен-күнге өсуде. Мысалы, бүгiнде Сириядан күнбе-күн 8 мыңдай адам кетіп, көршi елдерге көшуде. Жыл басынан бері күнбе-күн бұл елден сегiз мың адам кетiп жатыр! Бұл сандар қазiргi әлемде босқындар проблемаларының қаншалықты маңызды екенін көрсетедi, сондықтан бiзге Қазақстанның босқындарға баспана беру саясатындағы бастамасын көру маңызды. Қазақстан Республикасы Президентi жанындағы Адам құқықтары жөніндегі комиссия таяуда босқындардың және баспана iздеушілердің түйткілдерін шешу тәсiлдерiн жетiлдiру жөніндегі өзекті ұсынымдары бар есептi ұсынды. Баяндама Президент мырзаның қарарымен мақұлданды, бiз қазiр Қазақстан осы ұсынымдарды қабылдап, енгізуі үшін Қазақстан Үкiметiмен тығыз ынтымақтасып отырмыз және бұл жұмыс босқындарды тиісінше қорғаудың нышанына айналады деп үмiттенемiз. Бақытымызға орай, босқындар мәселелерiмен тек қайғылы, түйткілді оқиғалар ғана емес, сонымен қатар, қиын жағдайға тап болған адамдарды қолдауға барлық күш-жігерін салатын елдердің оң мысалдары да байланысты болып отыр. Мен Қазақстанның осы тұрғыдағы күш-жiгерін өте жоғары бағалаймын. – Босқындардың 50%-ы Азия елдеріне тиесілі. Мұның себебі неде – үлкен аймақ, үлкен мәселелер болуында ма немесе ондағы халықтың көптігінде ме? – Мұның себебі, әлемнің соңғы онжылдықтарда кезіккен демократиялық дамуға қатысты көптеген мәселелерінің Азияда – Ауғанстанда, Ирак пен Сирияда орын алғандығымен сабақтас болып

ПРОБЛЕМА СОВРЕМЕННОСТИ

множество средств для предотвращения конфликтов и поиска своевременных решений. Поэтому количество людей, покидающих зоны военных конфликтов, растет с каждым днем. Например, сегодня каждый день около 8 тысяч человек покидают Сирию, перебираясь в соседние страны. Каждый день с начала года восемь тысяч человек покидают страну! Эти цифры показывают, насколько серьезна проблема беженцев в современном мире, и поэтому нам так важно видеть инициативу Казахстана в политике предоставления убежища переселенцам. Комиссия по правам человека при Президенте Республики Казахстан недавно представила отчет с ключевыми рекомендациями по усовершенствованию способов разрешения проблем беженцев и тех, кто ищет убежища. Доклад был одобрен резолюцией господина Президента, и сейчас мы тесно сотрудничаем с Правительством Казахстана с тем, чтобы Казахстан принял и внедрил данные рекомендации, и надеемся, эта работа станет символом адекватной защиты беженцев. К счастью, с вопросами беженцев связаны не только драматичные, проблемные события, но и положительные примеры тех стран, которые прилагают все усилия, чтобы поддержать людей, находящихся в затруднительном положении. Я очень высоко ценю усилия Казахстана в данном смысле. – 50% беженцев приходится на страны Азии. В чем причина – это большой регион, большие проблемы или то, что больше всего населения? – Думаю, причина заключается в том, что большинство проблем с демократическим развитием, с которыми пришлось столкнуться миру за последние десятилетия, произошли в Азии – в Афганистане, Ираке и Сирии. Именно эти кризисы спровоцировали

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

тұрғандығында деп ойлаймын. Тап осы дағдарыстар әлемде босқындардың көбейіп кетуiне апарып соқтырды. Тек осы үш жанжалдың өзі ғана Азияның босқындар санын көбейтуге қосқан үлесінің қандай болғанын түсiндiру үшін жеткiлiктi. Бiрақ Африкада да: Конго Демократиялық Республикасында, Сомалиде, Оңтүстiк Суданда қайғылы оқиғалардың орын алып отырғанын ұмытуға болмайды. Америкада Колумбияда проблемалар бар, ал жақын арада Еуропада – Балканда және Кавказда екi қайғылы оқиға болды. Осылайша, босқындар мәселесi тек азиялық құбылыс емес, ал халықаралық құбылыс. Нақ осы үш дағдарыстың қабаттасып келуі Азияда босқындар санының көбеюін түсіндіреді деп ойлаймын. – «Араб көктемi» құбылысы БЖКБ жұмысына әсерін тигiздi ме? – Мен мұны «араб көктемі» емес, «ояну» деп атар едiм, себебi бұл тұрғыда «көктем» сөзі аса дұрыс келе қоймайды. Бұл шындығында қалың жұрттың iрi қозғалыстарына арандатқан белгiлi бір жанжалдармен байланысты құбылыс. Екі елеулi мысал ретінде Ливияда өмір сүрген және елді тастап кетуіне тура келген еңбек мигранттарына қатысты өткір проблемалар туындаған Ливияны келтіруге болады. БЖКБ бір миллионнан аса босқындарды отанына аман-есен қайтару үшiн оларға қарайласуға белсенді түрде кірісті. Екiншi мысал – Сирия, өкiнiшке орай, онда да босқындар санының айтарлықтай көбейгені байқалады. Сирия азаматтары болып жатқан қатыгез жанжалдардың салдарынан өздерінің туған елдерiн тастап кетуге мәжбүр болуда. – Сiздiң пiкiрiңiзше, Орталық Азия аймағындағы босқындардың 2014 жылдан кейiнгі жағдайы қалай болмақ? – 2014 жыл туралы айтқанда, бiз Ауғанстаннан әскерлердің шығарылуы жайлы сөз етемiз. Мен бүгiн Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың Ауғанстандағы дағдарыс туралы айтқан дана сөздерінен әсер алдым. Әскерлердің шығарылу кезеңiнің оңай болмайтынын бiлемiз, бiздiң алда әлі көптеген мәселелерді шешуімізге тура келетінiн және әрқайсысын шешу оңайға түспейтінін бiлемiз, алайда Ауғанстан осы аса маңызды кезеңнен елеулі дағдарыстарсыз және зорлықзомбылықтың өсуiнсіз өте алады, ауғандықтарға елден көптеп кетуіне тура келмейдi деп үмiттенемiн. Бұл ретте әрқайсысымыз оқиғалардың үміттенерлік дәрежеде өрби қоймайтына дайын болуымыз керек, сонымен бiрге, бұндай оқиғаға жол бермеуге күш салуымыз керек деп есептеймiн. Қазақстанның қазіргi Үкiметiнің осы мәселені шешуге белсене атсалысып отырғанына аса қуаныштымын. Барлық күш-жігер ауғандықтардың орын алып отырған дағдарысты шешу жолдарын iздестiруі кезiнде оларға қарайласуға, өтпелi кезеңде бір-бірін қадірлеп, елдің өркендеуіне жағдай жасай отырып, бейбітшілік пен келісімде өмір сүру тәсілдерін табуына салынуы тиіс.

появление огромного количества беженцев в мире. Только три данных конфликта достаточны для того, чтобы объяснить, каков был вклад Азии в увеличение количества беженцев. Но не стоит забывать, что в Африке также происходят драматичные события: в Демократической Республике Конго, Сомали, Южном Судане. В Америке существуют проблемы в Колумбии, в то время как в Европе недавно произошли два трагичных события – на Балканах и на Кавказе. Таким образом, проблема беженцев – это не азиатское явление, а международное явление. Думаю, именно наложение трех кризисов объясняет высокое количество беженцев в Азии. – Феномен «арабской весны» повлиял на работу УВКБ? – Я бы назвал это «пробуждением», а не «арабской весной», поскольку «весна» не совсем корректное слово в данном контексте. Действительно, данное явление связано с определенными конфликтами, которые спровоцировали крупные движения людских масс. В качестве двух наиболее серьезных примеров можно привести Ливию, где значительные проблемы возникли с трудовыми мигрантами, которые проживали в Ливии, и которым пришлось покинуть страну. УВКБ было активно вовлечено в оказание помощи более миллиону беженцев с тем, чтобы они благополучно вернулись к себе на родину. Второй пример – Сирия, где, к сожалению, также наблюдается значительное количество беженцев. Граждане Сирии вынуждены покидать свою родную страну вследствие происходящих там жестоких конфликтов. – Каково Ваше мнение о ситуации с беженцами в регионе Центральной Азии после 2014 года?

ҚАЗІРГІ ЗАМАННЫҢ ТҮЙТКІЛДЕРІ – Сыбайлас жемқорлық пен бюрократия көптеген елдерде басты мәселелер болып табылады. Өзіңіз жұмыс iстейтін әр түрлi елдерде БЖКБ қызметі үшiн бұл мәселелер басты проблемалар болып табыла ма? – Бақытымызға орай, бұл бiздiң қызметiмізге айтарлықтай ықпалын тигiзген жоқ. Бұл мемлекет дамуының экономикалық құрауышына айтарлықтай әсерін тигiзетiн елеулі мәселе деп ойлаймын, экономикалық даму тежелетіндіктен, сыбайлас жемқорлық өркендеген жерде алғашқы кезекте адамдардың зардап шегетіні анық. Алайда, босқындардың мүддесін қорғауға келсек, сыбайлас жемқорлық – әлемде қызметтің осы түріне негізгі бөгеуiл емес. Оның үстіне, бiздің жолымыз болды, кейде біздің нашар мемлекеттерде немесе үкiметі онша тұрақты емес елдерде жұмыс iстеуімізге тура келеді, және біз өзіміз солар үшін жұмыс істейтін адамдарды қорғау үшін істеуіміз қажет нәрсені жасауға бізге әрқашан мүмкіндік берілетіні үшiн разымыз.

ПРОБЛЕМА СОВРЕМЕННОСТИ – Говоря о 2014 годе, мы говорим о выводе войск из Афганистана. Сегодня я был впечатлен мудрыми словами Президента – Нурсултана Назарбаева о кризисе в Афганистане. Мы знаем, что период вывода войск будет непростым, мы знаем, что много проблем еще предстоит решить и не каждую так-то просто разрешить, но я надеюсь, что Афганистан сможет пройти через этот чрезвычайно важный этап без серьезных кризисов и роста насилия, и афганцам не придется покидать страну в большом количестве. При этом, я считаю, каждый из нас должен быть подготовлен к менее оптимистичному развитию событий, но, в то же время, все усилия необходимо приложить для недопущения подобного сценария. Я очень рад, что нынешнее Правительство Казахстана активно вовлечено в разрешение этого вопроса. Все усилия должны быть сконцентрированы на оказании помощи афганцам в поиске своего пути к разрешению существующего кризиса, а также к тому, чтобы найти способы жить в мире и согласии, уважая друг друга и создавая условия для процветания страны в переходном периоде. – Во многих странах главными проблемами являются коррупция и бюрократия. Являются ли эти проблемы главными для деятельности УВКБ в разных странах, где вы работаете? – К счастью, на нашу деятельность это существенно не повлияло. Думаю, это очень серьезная проблема, которая существенно затрагивает экономическую составляющую развития государства, и, очевидно, там, где процветает коррупция – в первую очередь страдают люди, поскольку подрывается экономическое развитие. Однако, что касается защиты интересов беженцев, коррупция – не главное препятствие в мире для данного вида деятельности. К тому же, нам повезло, иногда нам приходиться работать в так называемых несостоявшихся государствах или в странах с достаточно нестабильным правительством, и мы благодарны за то, что нам всегда предоставляется возможность делать то, что мы должны, чтобы защитить людей, для которых работаем.

– Сыбайлас жемқорлық пен бюрократия БЖКБ қызметінде басты тежегiш факторлар болып табыла ма?

– Являются ли коррупция и бюрократия главными сдерживающими факторами деятельности УВКБ?

– Басты фактор деп ойламаймын. Кейбiр үкiметтердің өзімiз болуға тиісті жерлерге баруымызға рұқсат етпейтіні, неме се өз шекараларынан өткізбейтіні, тұрғындардың белгiлi бір санаттарына гуманитарлық көмек жеткізуге шектеу қоятыны, кейбiр қоғамдастықтарға қатысты адам құқықтарын елеулі түрде бұзатыны маңыздырақ нәрселер деп ойлаймын. Өзіміздің кезігуімізге тура келетін ең басты қиындықтар осындай. Бұл мәселелердің бәрi де нашар басқарудың салдары болып табылады, бiрақ туындау тегі басқа.

– Не думаю, что это главный фактор. Полагаю, более серьезным является то, что некоторые правительства не предоставляют нам доступа туда, где мы должны находиться, либо не допускают к своим границам, накладывают ограничения на гуманитарные поставки для определенных категорий населения, серьезно нарушают права человека в отношении некоторых сообществ. Таковы наиболее существенные трудности, с которыми нам приходится сталкиваться. Все эти проблемы также являются следствием плохого управления, но имеют другую природу происхождения.

– Сіз сұхбаттарыңыздың бiрiнде «ең алдымен, бастағы дағдарысты еңсеру керек, сонан соң басқа

– В одном из интервью Вы как-то сказали, что

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ нәрселер туралы сөз ету керек» деп айтқан едіңіз. Сонда нені айтқыңыз келдi? – Әлемдегі жанжалдардың бәрi адамдардың санасында басталады. Әрқайсысымыздың үйімізде береке болмаса, жер бетінде бейбітшілік орнату мүмкін емес. – Көші-қонның тағы бiр ерекше құбылысы сол – тек қана саяси босқындар емес, сонымен қатар, экологиялық босқындар да болады. Бұл бағытта не жасалуда? – Бiздiң мандатымыз саяси қудалаудан бас сауғалап жүргендермен шектеледі: бұдан тысқары тағы дiни, мәдени қудалау түрлері бар. Бiз қазiргі таңда халықаралық қоғамдастықпен басқа себептермен қашуға мәжбүр болған адамдарды қорғау туралы келiссөздердi белсенді түрде жүргiзіп отырмыз (мен ерiктi қоныс аударушылар туралы айтып отырғаным жоқ). Жақында елдердiң бір тобы, соның iшiнде Норвегия, Швейцария, Мексика және Коста-Рика, табиғи апаттардың салдарынан, қауiпсiздiгін қамданған және басқа себептермен қашуға мәжбүр болған адамдардың мәселелерін талқылауға бағытталған Нансен Бастамасын ұйымдастырды. Халықаралық қоғамдастық адам құқықтарын қорғаудың және өмiр сүрiп жатқан жерлерінде қала алмайтын адамдардың өсіп келе жатқан санына жағдай жасаудың тетігін жолға қою мақсатында бұл мәселелердi мемлекеттердің ұлттық мүдделерiн ескеріп шешу жолдарын табады деп үмiттенемiн. Африкадағы Сахельге және қазiр ондағы жердің шөлденіп бара жатқанына қарасақ, адамдардың өз жерінде енді өмір сүру мүмкiндiгiнің жоқ екені оларға қалай қиын тиетінін түсiне бастайсыз. – Премьер-министр болған кезіңіздегі алдыңғы қызметiңiзге қатысты сұрақ қойғым келеді. Сұхбаттарыңыздың бiрiнде Сiз бiртұтас Еуропа жоқ, бiрнеше Еуропа бар деп айттыңыз. Еуропа құрлығының болашағы туралы пiкiрiңiз қандай? – Мен келешекке қатты алаңдап қараймын. Саяси лауазымдарда жұмыс iстеген кезiмде, мен еуропалық ықпалдасу және ынтымақтасу идеяларын терең ұстандым. Ал қазiр, өкiнiшке орай, Еуропа сол бәз қалпында тұр деп есептеймiн. Еуропалық одақ ықпалдасу тұрғысында алға жылжуға қабiлеттi болмай отыр. Көптеген елдердiң қарапайым жұртының, сондай-ақ саяси басшыларының арасында еуропалық үдерiске қоғамдық сенiм қандай да бір дәрежеде жоғалып барады. Соның салдарынан еуропалық ынтымақтастық та құлдырау үстінде, мұның құрлық үшiн зардаптары елеулі болмақ. Болашақта заман жақсы жаққа қарай өзгередi деп үмiттенемiн. – Сiз әлемдегі белгiлi саясатшылардың бiрi болып табыласыз. Сіздің пікіріңізше, жоғары лауазымды саясатшының бойында бүгiнгі таңда қандай қасиеттер болуы керек?

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ «нам необходимо преодолеть кризис в головах, прежде всего, а потом уже говорить о других вещах». Что имелось в виду? – Все конфликты в мире начинаются в сознании людей. Невозможно установить мир на земле, если нет мира в каждом из нас. – Еще один феномен миграции – беженцы бывают не только политическими, но и экологическими. Что делается в этом направлении? – Наш мандат ограничен теми, кто спасается от преследования: политическое преследование – есть также форма преследования, которое, помимо всего прочего, может быть религиозным, культурным. Сейчас мы все более активно ведем переговоры с международным сообществом о защите людей, которые вынуждены бежать по другим причинам (я сейчас не говорю о добровольных мигрантах). Недавно группа стран, в том числе Норвегия, Швейцария, Мексика и КостаРика, организовали Инициативу Нансена, призванную обсуждать проблемы людей, вынужденных бежать вследствие природных катастроф, из соображений безопасности и прочих причин. Надеюсь, что международное сообщество найдет способы разрешения этих проблем с учетом национальных интересов государств, в целях налаживания механизма защиты прав человека и создания условий для того растущего количества людей, которые не могут оставаться в местах проживания. Если взглянуть на Сахель в Африке и происходящее там сейчас опустынивание земель, начинаешь понимать, как тяжело людям больше не иметь возможности проживать на своей земле. – Вопрос, который больше касается Вашей предыдущей деятельности, когда Вы были Премьер-министром. В одном из интервью, Вы сказали, что нет единой Европы, а есть несколько Европ. Каково Ваше мнение о будущем Европейского континента? – Я смотрю на будущее с большой обеспокоенностью. Когда я работал на политических должностях, я был глубоко привержен идеям европейской интеграции и солидарности. Сейчас же я считаю, что, к сожалению, Европа стоит на месте. Европейский союз не способен двигаться вперед в плане интеграции. В какой-то степени общественное доверие к европейскому процессу подорвано как среди простых масс, так и среди политического руководства многих стран. Вследствие этого европейская солидарность также идет на спад с очень серьезными последствиями для всего континента. Надеюсь, что в будущем настанут лучшие времена и все изменится. – Вы являетесь одним из известных политиков в мире. Какие качества, по-Вашему, необходимы сегодня политику высокого ранга?

ҚАЗІРГІ ЗАМАННЫҢ ТҮЙТКІЛДЕРІ

ПРОБЛЕМА СОВРЕМЕННОСТИ

– Күллі әлемдегі саяси көшбасшылар, бiрнеше ондаған жылдар бұрынғы кезеңмен салыстырғанда, бүгiнгі таңда өз елдерінде оңды жағынан онша танылмайды деп ойлаймын. Бұған көптеген факторлар, мысалы, жоғары технологиялардың өсуі, коммуникациялардың дамуы себеп болған. Қазiр бәрi жылдамдандырылуда, адамдар болып жатқан оқиғаларға сын көзiмен қарайды, сонымен қатар, көптеген саяси үдерістер 19-шы ғасырдағы күйінде қалып отыр. Сондықтан әлемнiң саяси жүйелерінің жұмыс iстеу барысында қандай да бір сәйкессіздік орын алуда. Саясатшылар осы бір құбылыстың құрбанына айналуда, атап айтқанда, ұзақ мерзiмдi келешекті, iрi үрдiстерді, болашағымызды қалыптастыратын нәрселерді болжалдай білуге талпыныс жетіспейді. Сондықтан, өкiнiшке орай, әлемнің қазiргі уақытта кезiгiп тұрған мәселелері құрылымдық тәсiлдерді және ұзақ мерзiмдi шешiмдерді керек ететiн кезде, саясатшылар осы торға түсіп, арынды «ертеңімізге» немесе тiптi «бүгiнімізге» ғана көз тастайтын үрдiс артып барады. Ал саяси жүйелер осы қауіп-қатермен күресу үшiн басқа да тым көп қиындықтарды басынан өткізіп жатыр.

– Думаю, действительно сегодня политические лидеры по всему миру воспринимаются в своих странах менее позитивно, чем несколько десятилетий назад. Причиной этому послужило множество факторов, к примеру, рост высоких технологий, развитие коммуникаций. Сейчас все стало скоростным, люди смотрят на вещи достаточно критически, в то время как многие политические процессы остаются такими, как и в 19 столетии. Поэтому происходит некоторый разрыв между тем, как работают политические системы мира. Политики становятся жертвами данного явления, в частности, не достает стремления смотреть на долгосрочные перспективы, крупные тенденции, те вещи, которые будут формировать наше будущее. Поэтому, к сожалению, растет тенденция того, что политики попадают в эти сети, заглядывают исключительно в стремительное «завтра» или даже «сегодня», в то время как проблемы, с которыми сталкивается мир сейчас, требуют структурных подходов и долгосрочных решений. А политические системы переживают слишком много других трудностей, чтобы бороться с этим вызовом.

– Білуімізше, Сiз соңғы кезде Тоқаев мырзамен жұмыс iстеп жатырсыз. Дипломатымыз туралы бiрер лебізіңізді білсек деп едік?

– Насколько известно, в последнее время Вы работаете с г-ном Токаевым. Несколько слов о нашем дипломате?

– Ол тамаша қызметкер, аса дана саясатшы, космополит, Женевада өз жұмысын жетік меңгерген, оны үздік дәрежеде жүргізуде. Оның әрiптесі болып отырғанымды мақтан тұтамын.

– Он замечательный сотрудник, чрезвычайно мудрый политик и космополит, великолепно справляется с работой в Женеве. Я очень горд быть его коллегой.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Эрманно Визинтайнер, «Vox Populi» геосаясат орталығының президенті

Эрманно Визинтайнер, Президент геополитического центра «Vox Populi»

«ҚАЗАҚСТАН – БОЛАШАҚ БАҒЫТЫНДА»

әуелсiздiк алған сәттен бергі өткен жылдар ішінде Орталық Азияда іс жүзінде ең орнықты әрі гүлденіп келе жатқан елдердің бiрiне айналған Қазақстанға әлеуметтiк, экономикалық және дипломатиялық тұрғыда ойдағыдай дамудың сәтi түсті. Ол әлеуметтiк-саяси ауытқуларға үнемi душар болып отырған аймақтағы тұрақтылық пен тепе-теңдiктің сирек кездесетін мысалын көрсетуде. 2017 жылы Астанада «Болашақ энергиясы» тақырыбына арналған, елдің одан әрі дамуында таңдаған бағытын толық бейнелейтін EXPO көрмеciнің өтетіні белгiлi. Аталған тақырып өзiне назар аударуды көздейді, одан жас әрі қарқынды дамып келе жатқан елді қызығушылықпен танитын болады. Мәселен, табиғи ресурстарға аса бай елдің жаңғыртылатын энергетиканы дамытуға қаражат инвестициялауы – таңқаларлық жағдай. Бұл ретте елдің оңтүстiгінде «жасыл» жел және күн энергиясын өндiретін станциялар әлдеқашаннан беріп жұмыс істеп жатыр. Қазақстанның белсендi даму үрдiстерінің анық байқалатыны соншалық, жақында Н. Назарбаев «Қазақстанның 2050 жылға дейінгі Стратегиясы» («Қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты») деп аталатын жаңа құжатын ұсынды. Бұл Астанаға тән серпiндiлiкке қосымша түрткi беруге арналған тұғырнама және

«КАЗАХСТАН – В НАПРАВЛЕНИИ БУДУЩЕГО»

а годы, прошедшие с момента обретения независимости, Казахстану удалось успешно развиться в социальном, экономическом и дипломатическом плане, по праву стать одной из самых стабильных и процветающих стран в Центральной Азии. Это – редкий пример стабильности и равновесия в регионе, постоянно подверженном социально-политическим колебаниям. Известно, что в 2017 году в Астане состоится выставка EXPO, посвященная теме «Энергия будущего», которая в полной мере отразит направление, выбранное страной в плане дальнейшего развития. Указанная тема планирует обратить на себя внимание, откуда все с интересом узнают молодую и динамично развивающуюся страну. Так, казалось бы, на самом деле парадоксальная ситуация, когда страна неимоверно богатая природными ресурсами, инвестирует средства в развитие возобновляемой энергетики. При этом, на юге страны уже давно существуют станции для производства «зеленой» ветровой и солнечной энергии. Тенденции активного развития Казахстана настолько очевидны, что недавно Н. Назарбаев презентовал новый документ, озаглавленный «Стратегия Казахстана до 2050 года» («Новый политический курс состоявшегося государ-

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ Қазақстанның болашақта таяу арадағы 40 жылда неге қол жеткiзгісi келетінін білдіретін нобай болып табылады. Бұл орайда тәуелсiздiк алған сәттен бері басып өтiлген жол осы мiндеттердiң шынайылығы туралы нық сеніммен айтуға мүмкіндік бередi. Қазақстан бүгiнгі таңда, жиырма бірінші ғасырда өз тәуелсiздiгіне жеткеннен кейiнгі жиырма жылда халықаралық аренада туындайтын күштердiң арасында көшбасшы елге айналды. Мұның бәрi бұл құжаттың түс-сағымнан, қас-қағым қиялдан арылған, керiсiнше, елдiң дамуының нақты, шынайы әрі математикалық тұрғыдан тексерілген сенiмдi даму бағдарламасы болып табылатынын айғақтайды. Қазақстан стратегиясының мәнi ұлттық және халықаралық деңгейдегі мәселелерді қамтитындығында жатыр. Осы мiндеттердiң көбi стратегиялық сипатқа ие және болашаққа діттелген жоба-бағдар болып келеді, бұл бiр жолғы орындауды емес, нақты нәтижемен жоспарлы түрде іске асыруды көздейді. Негiзгi сәттердiң арасында соңғы жылдардың саяси бағдарламасының негiзіне алынған демократияны одан әрi дамыту мен адам құқықтарын нығайтуды атап өтуге болады. Жалпы экономикаға қатысты алғанда, ел шетелдiк капиталды тарту мақсатында мемлекеттiң белсендi рөлiне сүйенуге ниетті. Осылайша, экономиканы әртараптандыруды және индустрияландыру үдерісін жүзеге асырудың мақсаты онжылдықтың аяғына қарай шикiзат тауарларына әлемдiк бағалардың әсерiн мейлінше азайту және олардың ауытқуларына ел иммунитетін жоғарылату болып табылады. Стратегия сыртқы саясат саласында Қазақстанның ұлттық мүдделерiн және өңірлік қауiпсiздiгін, әлемдiк аренадағы ұст анымын нығайтуға жәрдемдесуге бағытталған. Бұдан бөлек, «Барлық дамыған елдер баламалы технологияларға және жасыл энергетикаға қаражатты барған сайын көбірек сала түсуде. Бағалау 2050 жылға қарай оларды қолдану барлық тұтынылатын энергия ресурстарының 50%-на дейін өндіруге көмектесетінін көрсетіп отыр» деп тура мағынасында айтылған жаңғыртылатын қуат көздерiне түсірілген екпінді айрықша ерекшелеуге болады. «Мұнайдың дәуірі бірте-бірте аяқталып келе жатқаны анық. Біз адамзаттың өмір тіршілігі тек мұнай мен газға ғана емес, энергияның жаңғыртылатын көздеріне негізделетін жаңа дәуірдің алдында тұрмыз. Қазақстан энергетикалық қауіпсіздіктің жаһандық деңгейдегі басты элементтерінің бірі болып табылады». Айтып кеткенімдей, бұл пайым т абиғи ресурстарға соншалықты бай ел үшін кереғар құбылыс болып көрінуі мүмкін. Алайда елдiң дамуына қосымша түрткi, серпiн беру үшiн ел басшылары ілгерілеу жолында осы факторды қолдана отырып, әрекет етуде. Қазақстан сандық және нанотехнологияларда, робот техникасында, қалпына келтіру медицина-

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ ства»). Это платформа для придания дополнительного импульса динамизму, присущему Астане, и проекция того, чего Казахстан хочет достигнуть в будущем в ближайшие 40 лет. При этом, путь, пройденный с момента обретения независимости, позволяет с полной уверенностью говорить о реальности данных задач. Сегодня, в двадцать первом веке, спустя двадцать лет после своей независимости, Казахстан стал страной-лидером среди других возникающих сил на международной арене. Все это свидетельствует о том, что этот документ далек от химеры, миража, снов, а наоборот, является реальной, объективной и математически выверенной программой развития страны. Суть стратегии Казахстана охватывает вопросы на национальном и международном уровне. Многие из этих задач носят стратегический характер и являются проекцией и ориентиром на будущее, что предполагает не одномоментную их имплементацию, а планомерную реализацию с реальным результатом. Среди основных моментов можно отметить дальнейшее развитие демократии и укрепление прав человека, которые легли в основу политической программы последних лет. Что касается экономики, в целом, страна намерена опираться на активную роль государства в целях привлечения иностранного капитала. Таким образом, осуществление диверсификации экономики и процесса индустриализации имеет своей целью минимизировать к концу десятилетия влияние и повысить иммунитет страны к колебаниям мировых цен на сырьевые товары. В области внешней политики, стратегия направлена на содействие укреплению национальных интересов и региональной безопасности, позиций Казахстана на мировой арене. Кроме того, особо можно выделить акцент на возобновляемые источники энергии, который буквально гласит: «Все развитые страны вкладывают все больше средств в альтернативные технологии и зеленую энергетику. Оценки показывают, что к 2050 году их использование поможет генерировать до 50 процентов всех потребляемых энергоресурсов». «Эпоха нефти подходит к своему концу. Мы стоим перед началом новой эпохи, в которой человеческая деятельность основана не столько на нефти и на газе, а на возобновляемых источниках энергии. Казахстан является одним из ключевых элементов энергетической безопасности на глобальном уровне». Это утверждение, может показаться – как я уже сказал – парадоксальным для страны, столь богатой природными ресурсами. Тем не менее, руководство страны действует на опережение, используя данный фактор для придания развитию страны дополнительного импульса и динамизма. Другой сферой, затронутой в стратегии, являются инновации, где Казахстан поставил задачу

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ сында және көптеген басқа салаларда оза ілгерілеу міндетін қойып отырған инновациялар стратегияда қамтылатын екінші бір сала болып табылады. Дағдарыстық, әсiресе ЕО-дағы үрдiстермен байланысты дамыған елдер осы мәселелерден көбіне шет қалуымен сипатталады. Қазақстан бұл ретте өзінің ресурстарының арқасында бүкiл әлемде технологиялық үдерiстi жоғарылатуға түрткi бере отырып, қызметтiң осы түрiн дамытудың жаhандық кіндігіне айналуы мүмкiн. Конфессияаралық диалогты, ұлтаралық және мәдениетаралық келiсiмді қолдау Қазақстанның қазіргі саясатындағы басым бағыттардың бiрiмен тікелей байланысты тағы бiр маңызды сала болып табылады. Аймақтағы басқа мемлекеттермен елдiң атауына қатысты ықтимал ұқсастығына қарамастан, байқап отырғанымыздай, Қазақстан шын мәнінде зайырлы, сондай-ақ көп конфессиялы мемлекет болып табылады. Қазақстан XXI ғасырда, аймақтық лидерге, Шығыс пен Батыс арасындағы диалог пен өзара әрекеттесудің көпiріне айналып, басты міндеттерінің бiрiн орындап та қойды. Ендігі кезек осы диалогты одан әрi дамытуда болып тұр. Батыс қауымының алдында тағы да бір рет тоқталып, айтып кеткім келетін екінші бір маңызды нәрсе – әйелдердің рөлі. Стратегияда: «Бойжеткен, әйел заты – әрдайым біздің қоғамның тең құқылы мүшесі, ал ана – оның ең ардақты тұлғасы болды. Біз әйел затына – анаға, жарға, қызға деген қапысыз құрметті қайта оралтуға тиіспіз», - деп сөзбе-сөз келтірілген. Құжатта сондай-ақ күшейе түскен жаhандану жағдайында төл мәдениеттi сақтаудың қажеттiлiгiне көңіл бөлiнген. Стратегияның авторы: «Сынқатерлерге өз дәрежесінде жауап бере алатынымызды, мұның мәдениетімізді, тiлімізді, рухани дүниемізді, дәстүрлеріміз бен құндылықтарымызды сақтау арқылы ғана мүмкiн болатынын ұмытпауымыз керек», - деп пайымдайды. Қазақстан бүгiнгі таңда көп полярлық қарсы тұру жағдайында тепе-теңдiкті ұстап тұруға мүмкіндік беретiн жаhандық парадигма болып табылады. Жоғарыда айтылғандар оның тиiмдi тәсiлiн, әмбебаптылыққа, мәденилiкке, дiни келiсiмдi қолдауға, ғылымды дамытуға бейімділікті тағы бір мәрте қуаттайды, мұны кең мағынасы тұрғысында бәрiн қамтитын тәсiлге тiрек ретінде сипаттауға болады. Қазақстан осы күнге дейiн өзінің байырғы дәстүрлерінің жолын ұстап, сонымен бiрге, шығыстың руханилығын және батыстың технологиясын үйлестіре отырып, қазiргi заманның талабымен жүруге ұмтылуда. Ол дәстүрлер мен төзімділікті құрмет тұтуға бағытталған саналуандылыққа ашық, шалағай үстіртін синкретизмге ұшырамаған өркениеттiң үлгiсi болып отыр.

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ достигнуть прорыва в цифровых и нанотехнологиях, робототехнике, регенеративной медицине и многих других областях. Развитые страны в связи с кризисными тенденциями, в особенности в ЕС, характеризуются все большей маргинальностью в данных вопросах. При этом, Казахстан, в силу своих ресурсов, может стать глобальным эпицентром для развития этого вида деятельности, давая импульс для повышения технологического прогресса во всем мире. Еще одним важным аспектом, неразрывно связанным с одним из приоритетных направлений текущей политики Казахстана, является поддержание межконфессионального диалога, межнационального и межкультурного согласия. Исходя из наблюдения, что Казахстан, несмотря на возможные сходства в наименовании страны с другими государствами региона, на самом деле является светским и в то же время многоконфессиональным государством. В XXI веке Казахстан уже выполнил одну из главных задач, став региональным лидером, мостом для диалога и взаимодействия между Востоком и Западом. Дело остается за дальнейшим развитием данного диалога. Другим ключевым элементом, который мне бы хотелось еще раз обозначить перед западной аудиторией, является роль женщины. В стратегии дословно указано: «Девушка, женщина всегда должны быть равным членом в нашем обществе, и мать – фигура наиболее уважаемая в нашем обществе. Мы должны вернуть безусловное уважение к женщине, матери, женам и дочерям». Внимание в документе также уделено необходимости сохранения собственной культуры в условиях усиливающейся глобализации. Автор стратегии утверждает, что «Мы не должны забывать, что мы в состоянии адекватно реагировать на вызовы, что возможно только за счет сохранения нашего культурного кода: языка, духовности, традиций и ценностей». Казахстан сегодня является глобальной парадигмой, позволяющей поддерживать равновесие в условиях многополярного противостояния. И то, что было сказано, в очередной раз подтверждает его эффективный подход, склонность к универсализму, культурности, поддержанию религиозного согласия, развитию науки, что в более широком смысле можно охарактеризовать как опора на всеобъемлющий подход. Казахстан, который до сих пор привержен своим исконным традициям, в то же время устремлен в современность, сочетая восточную духовность и западную технологичность. Он представляет собой модель цивилизации, открытой для разнообразия, которая включает в себя уважение к традициям и терпимости, без подверженности поверхностному и импровизированному синкретизму.

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ

Аурелия Бушез, Еуропалық Одақтың Қазақстандағы Елшiсі

ЕО ҚАЗАҚСТАНҒА ШЕТЕЛДIК ИНВЕСТИЦИЯЛАРДЫ ОДАН ӘРI САЛА БЕРУДІ ҚОЛДАЙДЫ Аурелия Бушез, Посол Европейского Союза в Казахстане

ЕС ПОДДЕРЖИВАЕТ ДАЛЬНЕЙШЕЕ ВЛОЖЕНИЕ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ В КАЗАХСТАН

О делегациясы Қазақстан Республикасының бизнес жүргiзуге және елге инвестициялар салуға қолайлы ахуалды қамтамасыз ету жолындағы күш-жігерін қолдауға ниетті. Еуропалық комиссияның Президенті Жозе Мануэль Баррозу өзінің 1-3 маусымда Астанаға жасаған сапарының барысында Қазақстанға ашық әрі оң iскерлік ахуал үшін алғысын бiлдiрдi, сонымен бiрге Еуропалық Одақтың оны одан әрi жетiлдiруге жәрдемдесуге әзiр екенін жеткізді. Алдыңғы отырыстағы ҚР Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысовтың шақыруымен соңғы айларда ЕО делегациясы бірқатар прагматикалық ұсыныстарды әзірлеу кезінде өз әрiптестеріне қосылды. Олардың қатарында шет ел бизнесқоғамдастығы мен Қазақстан Республикасы Үкiметiнің арасында инвестициялық ахуалмен байланысты мәселелер жөніндегі қарым-қатынастың бiртұтас нүктесiн құру болды. Бiз осы тұрғыда мәселелердi тезiрек шешу үшiн инвестициялық омбудсмендi құру алға басылатын маңызды қадам болып табылады деп есептеймiз. Вице-премьер Әсет Исекешев атап көрсеткендей, бұл ұсыныс халықаралық тәжiрибеге негiзделген. Еуропа лық одақ шеңберiнде біздің мүше мемлекеттеріміздің көзқарастары өзара болмашы ұсақ-түйектерімен ғана ерекшеленедi, ал негiзгi тармақтарда олар ұқсас болып келеді. Қарымқатынастың бiртұтас нүктесі тұжырымдамасы тиiмдiлiктiң жоғарылауына септігін тигізетін болады, сол себептi ол қолдауға лайық. Бұл

елегация ЕС намерена поддерживать усилия Республики Казахстан в обеспечении благоприятного климата для ведения бизнеса и вложения инвестиций в страну. Во время своего визита в Астану 1-3 июня, Председатель Европейской комиссии Жозе Мануэль Баррозу выразил признательность Казахстану за открытый и позитивный деловой климат, а также готовность Европейского Союза способствовать его дальнейшему совершенствованию. В последние месяцы по приглашению Министра иностранных дел РК Ерлана Идрисова, делегация ЕС присоединилась к своим коллегам в выработке ряда прагматических предложений. Среди них было создание единой точки контакта между иностранным бизнес-сообществом и Правительством Республики Казахстан по вопросам, связанным с инвестиционным климатом. В этом контексте, мы считаем, что создание инвестиционного омбудсмена для скорейшего решения проблем является важным шагом вперед. Как указал вице-премьер Асет Исекешев, это предложение основано на международном опыте. В рамках Европейского Союза, подходы наших государств-членов отличаются между собой в незначительных деталях, но в основных пунктах они идентичны. Концепция единой точки контакта будет способствовать повышению эффективности,

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

Қазақстанның ЭЫДҰ мен ДСҰ стандарттары мен талаптарына жақындауға талпынысын бiлдiредi. Өзімiз түсiніп отырғанымыздай, бұл жаңа мекеме Қазақстан Республикасы Президентiнің төрағалығымен Шетелдік инвесторлар кеңесiнің және Премьер-Министрдің төрағалығымен Іскерлік ахуалды жақсарту жөніндегі кеңестің базасында құрылған құрылымды аяқтауға арналған. Б i з и н в е с т и ц и я л ы қ ом буд с м е н и н с т и туты Премьер-Министрдің орынбасарының басшылығымен құрылуы тиіс екенін атап өтуге разымыз. Сондай-ақ жергiлiктi билік органдары мен әкiмшiлiк құрылымын құруды қоса алғанда, мемлекеттiк және жекеше субъектiлермен тығыз байланыс орнатудың жоспарланып отырғанын да атап кетуіміз керек. Әрине, дипломатиялық топтардың өкiлдерiмен консультациялардың бастапқы кезеңінде кейбiр

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

и потому заслуживает поддержки. Это означает стремление Казахстана приблизиться к стандартам и требованиям ОЭСР и ВТО. Как мы понимаем, это новое учреждение предназначено для завершения структуры, созданной на базе Совета иностранных инвесторов под председательством Президента Республики Казахстан и Совета по улучшению делового климата под председательством Премьер-Министра. Мы рады отметить, что институт инвестиционного омбудсмена должен быть создан под руководством заместителя Премьер-Министра. Необходимо также отметить, что планируется наладить тесные контакты с государственными и частными субъектами, включая местные органы власти и создание структуры администрации. Конечно, на первоначальном этапе консультаций с представителями дипломатических кругов не-

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ мәселелер ашық қалып отыр, бұл үшiн Қазақстан Республикасы Үкiметiне разымыз. Олар жаңа мекеме мен мемлекеттің басқа да органдарының (ПремьерМинистрдің орынбасары, жоғары тұрған инстанциялар, Парламент) арасындағы қатынастарды қамтиды. Мысалы, егер заңнамалық өзгерiстер қажет болса, онда мәселенің қайталануына жол бермей, оны жергiлiктi жерде шешу маңызды. Басқа шешiлмеген түйткілдер де бар, мысалы, жоспарланып отырған Ұлттық кәсіпкерлер палатасы; бiз бұл мәселе жөнiнде толығырақ ақпарат алуға қуанышты боламыз. Шикілік ұсақ-түйектен шығады дейді. Тағы бір мәселе жаңа органның мiндеттері мен өкiлеттiктерiне қатысты. Сондай-ақ қаржыландыру мәселесі, әр түрлi өлшемдегі және қызмет аясындағы компанияларды емдеу, шетелдік инвесторларды тартуға көзқарастар. Бұл сұрақтардың бәрiне ЕО-ның бiрыңғай жауабы жоқ, ЕО-ның әр түрлi елдерiнде тәжiрибе де бірбірінен өзгеше. Осы кезеңде екi маңызды сәттi ерекшелей аламыз деп ойлаймын: өлшеміне және шығу тегіне қарамастан, барлық компаниялардың, бәлкім, арнайы ережелердің көмегімен жаңа жағдайларда өздерiн жайлы сезіну мүмкiндiктерi болуы тиіс және барлық мүдделi тараптар прагматикалық тәсiлді ұстанулары тиіс. Инвестициялық омбудсменмен қатынастарды нақтылау қажет. ЕО делегациясы ЕО-ға мүше мемлекеттермен ынтымақтастықта бұрынғысынша Қазақстанға тікелей шетелдiк инвестицияларды қолдау мен кеңейту мақсатында осы мәселелер бойынша бұдан арғы пікір алмасуға қатысуға әзір.

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ которые вопросы остаются открытыми, за что мы благодарны Правительству Республики Казахстан. Они включают в себя отношения между новым учреждением и другими органами государства (заместитель Премьер-Министра, вышестоящие инстанции, Парламент). Если, например, необходимы законодательные изменения, то важно разрешить проблему на месте, не допуская ее повторения. Есть и другие нерешенные вопросы – например, планируемая Национальная палата предпринимателей; мы будем рады получить более подробную информацию по данному вопросу. Говорят, дьявол кроется в деталях. Еще один вопрос касается обязанностей и полномочий нового органа. Также, вопрос финансирования, лечение компаний различного размера и сферы деятельности, подходы к привлечению иностранных инвесторов. Нет единого ответа ЕС на все эти вопросы, практика варьируется в разных странах-членах ЕС. На данной стадии, думаю, мы можем выделить два важных момента: все компании должны иметь возможность чувствовать себя комфортно в новых рамках, независимо от их размера и происхождения – возможно, с помощью специальных положений, и все заинтересованные стороны должны придерживаться прагматического подхода. Отношения с инвестиционным омбудсменом необходимо уточнить. Делегация ЕС в сотрудничестве с государствамичленами ЕС по-прежнему готова принять участие в дальнейшем обмене по данным вопросам с целью поддержки и расширения прямых иностранных инвестиций в Казахстан.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Питер Ван Леувен, Посол Нидерландов в Казахстане

Питер Ван Леувен, Нидерландының Қазақстандағы Елшiсі

«ГОЛЛАНДСКИЙ ОПЫТ МОЖЕТ БЫТЬ ПОЛЕЗЕН ДЛЯ КАЗАХСТАНА»

«ГОЛЛАНДИЯЛЫҚ ТӘЖIРИБЕ ҚАЗАҚСТАНҒА ПАЙДАЛЫ БОЛУЫ МҮМКIН»

идерланды елiміздi бизнес жүргiзетін жер ретiнде және/неме с е зерттеу орталықтарын ашу үшiн таңдайтын шетелдік компаниялар үшiн тартымды ел ете түсуін жалғастыруда. Мұның арғы жағында не тұр? Бiз заңның тұрақтылығын және болжалдылығын: халықаралық инвесторлар аса қадірлейтін заң үстемдігінің басымдығын ұсынамыз. Бұдан бөлек, бiз әлемнiң көптеген елдерiмен инвестицияларды қорғау және қосарланған салық салуды болдырмау туралы шарттарды жасастық. Бұл бiздi холдингтерді тiркеу үшiн қолайлы жерге айналдырып отыр. Шын мәнінде, «штаб-пәтерді» белгілеу инвестицияларды тарту жөніндегі саясатымыздағы басымдықтардың бiрi болып табылады. « Ш т а б - п ә т е р » б а с ы м д ы ғ ы н ы ң гол л а н д Үкiметiнің тоғыз үздік секторы (ауыл шаруашылығыазық-түлiк, химия, креативтi өнеркәсiп, энергетика, жоғарғы технологиялар, бағбаншылық және материалдарды көбейту, әлеуметтiк ғылымдар мен денсаулық, логистика, су ресурстары) үшiн мәні зор. Қазақстандағыдай, бiзде де мемлекет тарабынан ерекше көңіл бөлінетін басым секторлар бар. Олардың кейбіреулері Қазақстандағыдай химия өнеркәсібі, энергетика, көлік және инфрақұрылым, ауыл шаруашылығы және тамақ өнімдері сияқты секторлар болып келеді. Туризм индустриясы, жеңiл, металлургиялық және құрылыс өнеркәсiбi Қазақстан Республикасы Үкiметiнен жеңiлдiктер алатынындай, Нидерлан-

идерланды продолжают быть привлекательной страной для иностранных компаний, которые выбирают нашу страну либо в качестве места для ведения бизнеса и/или для открытия исследовательских центров. Что за этим стоит? Мы предлагаем стабильность и предсказуемость законодательства, преобладание верховенства закона, которое очень ценится международными инвесторами. Кроме того, мы заключили договоры о защите инвестиций и избежании двойного налогообложения с большинством стран мира. Это делает нас благоприятным местом для регистрации холдингов. На самом деле, установление «штабквартиры» является одним из приоритетов нашей политики по привлечению инвестиций. Такой приоритет «штаб-квартиры» имеет важное значение для девяти лучших секторов голландского Правительства (сельскохозяйственно-пищевого, химического, креативного, энергетического, сектора высоких технологий, садоводства и размножения культур, сектора социальных наук и здоровья, логистики, водных ресурсов). Как и в Казахстане, у нас есть приоритетные сектора, которым уделяется особое внимание со стороны государства. Некоторые из них – те же сектора, что и в Казахстане: химическая промышленность, энергетика, транспорт и инфраструктура, сельское хозяйство и продукты питания. Другими приоритетными секторами в Нидерландах являются творческие отрасли, высокие техноло-

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ дыда шығармашылық салалар, жоғарғы технологиялар, әлеуметтiк ғылымдар және су ресурстары басымдықты секторлар болып табылады. Голландия инвестор үшін бәсекелестiкте өз әріптестеріне ұсына алатын бірқатар бәсекелі артықшылықтарға ие: • Таяу Шығыс пен Африкада, Еуропада еуропалық нарықтарда стратегиялық орналасуы. Көптеген еуропалық, американдық және азиялық компаниялардың Нидерландыда өз компанияларын ашу себептерінің бірі - Нидерландының орталық географиялық орнының қол жетiмдiлiгімен және тамаша инфрақұрылымымен үйлесуі; • бәсекеге түсе алатын қаржылық ахуал халықаралық салықтық жоспарлауда өте пайдалы. Бiздiң салықтарымыз Қазақстанда ұсынылатын салықтармен салыстыруға келеді: пайдаға салынатын салық 20-25 пайызды құрайды. Бұдан бөлек, голландиялық ең басым тәжiрибе келешек салық айқындамаларына анықтық пен айқындықты қамтамасыз етедi. Бұдан әрi, ғылыми зерттеулер мен әзiрлемелерге (R&D) қатысты компаниялар тек бес пайыз мөлшеріндегі тиiмдi корпоративтiк салық мөлшерлемесін пайдалана алады, сонымен бiрге, зерттеулер мен әзiрлемелерге жеңiлдiктер салықтық және әлеуметтiк аударымдар нысанында беріледі; • логистика мен технологиялардың дамыған инфрақұрылымы. Бiз әріптестерімізге Еуропадағы аса iрi теңiз порты Роттердам портының және Еуропадағы жүк және жолаушылар көлігіне арналған ең үздік әуежай – Схипхол әуежайының қызметiн ұсынуға разымыз; • инновациялар үшiн қолайлы жағдайлар. Бiздiң салық жүйемiз, мемлекеттiк және жекеше секторлар арасында жақсы ұйымдастырылған әрiптестiгіміз инновациялармен айналысатын компанияларға қолайлы жағдайларды ұсынады. Мұны ұғыну үшін Еуропадағы Силикон алқабының баламасы Эйндховен жұмысының тәжiрибесiн зерттеңiздер; • қомақты жұмыс күшi. Әр түрлi зерттеулер мен сауалдар Еуропадағы бiлiмдi, икемдi және уәжді жұмыс күшiн жоғары бағалап отыр. Голландиялық мамандар сондай-ақ әлемдегі ең көп тiлдi мамандардың қатарына жатады, бұл оларға барлық құрлықтарда клиенттерге қызмет ететін кез келген индустрияның кез келген компаниясында ойдағыдай жұмыс iстеуге мүмкіндік береді. Бiз инвестицияларды ынталандыруға қажеттi тетiктердi жасау жолында жұмыс iстеп жатырмыз. Нидерланды Шетелдiк инвестициялар агенттiгi ұсынымдарды әзірлеу және ақпараттық және тәжірибелік қолдау көрсету арқылы компанияларға тез және құпия негiзде жәрдемдесуге және кеңес беруге бағытталған нақты мақсатта, сондай-ақ оларға iскерлік әріптестер мен мемлекеттiк мекемелердің кең желiсіне қол жеткiзуiне мүмкіндік беру үшiн құрылған, әрі осының бәрі тегiн. 35 жыл бұрын құрылған NFIA голландиялық Экономика министрлiгiнің жедел бөлiмшесi болып

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ гии, социальные науки и водные ресурсы, подобно тому, как индустрия туризма, легкая, металлургическая и строительная промышленности получают льготы от Правительства Республики Казахстан. В соперничестве за инвестором, Голландия имеет ряд конкурентных преимуществ, которые она может предложить своим партнерам: • стратегическое расположение на европейских рынках в Европе, на Ближнем Востоке и в Африке. Центральное географическое положение Нидерландов в сочетании с доступностью и отличной инфраструктурой – это лишь некоторые из причин, по которым многие европейские, американские и азиатские компании открывают свои компании в Нидерландах; • конкурентоспособный финансовый климат, что очень полезно в международном налоговом планировании. Наши налоги сопоставимы с предлагаемыми в Казахстане: налог на прибыль составляет 20-25 процентов. Кроме того, голландская преобладающая практика обеспечивает ясность и определенность на будущие налоговые позиции. Далее, в отношении научных исследований и разработок (R&D), компании могут воспользоваться эффективной корпоративной налоговой ставкой в размере лишь пяти процентов, а льготы на исследования и разработки выражаются в форме налоговых и социальных отчислений; • развитая инфраструктура логистики и технологий. Мы рады предложить нашим партнерам услуги порта Роттердама, крупнейшего морского порта в Европе, и аэропорта Схипхол, лучшего аэропорта Европы для грузового и пассажирского транспорта; • благоприятные условия для инноваций. Наша налоговая система, хорошо организованное партнерство между государственным и частным секторами предлагают благоприятные условия для компаний, занимающихся инновациями. Чтобы иметь представление, изучите опыт работы Эйндховена, эквивалент Силиконовой долины в Европе; • солидные рабочие силы. Различные исследования и опросы высоко оценивают образованную, гибкую и мотивированную рабочую силу в Европе. Голландские специалисты также являются одними из самых многоязычных в мире, что позволяет им успешно работать в любой компании в любой индустрии, обслуживающей клиентов по всем континентам. Мы также работаем над созданием необходимых механизмов для стимулирования инвестиций. Агентство иностранных инвестиций Нидерландов (АИИН) было создано с конкретной целью оказания помощи и консультирования компаний через выработку рекомендаций и оказание информационной и практической поддержки, быстро и на конфиденциальной основе, а также для предоставления им доступа к широкой сети деловых партнеров и государственных учреждений, и все это бесплатно. Основанная 35 лет назад, АИИН является опе-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ табылады. Ол көптеген жылдар бойы Нидерландыда өз бизнесiн ойдағыдай құру үшiн күллі әлемде мыңдаған компанияларды қолдап отыр. NFIA жұмысы компаниялардың құрылған елдерiнде басталады. Осы мақсатта, Еуропада (Гаага, Лондон, Ыстамбұл), АҚШ-та (Нью-йорк, Бостон, Чикаго, Атланта, Сан-Франциско), Азияда (Токио, Осака, Тайбэй, Шанхай, Пекин, Гуанчжоу, Сеул, Дели, Мумбай, Сингапур және Куала-Лумпур), Таяу Шығыста (Дубай, Тель-Авив) және Бразилияда (Сан-Пауло) NFIA кеңселерi бар. Бұдан бөлек, NFIA күллі әлемде голландиялық Үкiмет атынан өкілдік ететін голландиялық елшiлiктермен, бас консулдықтармен және басқа да ұйымдармен тығыз ынтымақтасуда. Мен жоғарыда Голландияны шетелдік инвесторларға тартымды ететін жәйттерді сипаттап өттім. Голландиялық экономиканың құрылымдық тұрғыда Үкiмет, жұмыс берушiлер мен жұмыскерлер арасындағы үш жақты диалогқа негiзделгенiн қоса айтқым келедi. Бұл әлеуметтiк келiсiм үш әлеуметтiк әріптес арасындағы оңтайлы ынтымақтастықты құруға мүмкіндік бередi. Нидерландыда қызмет көрсету секторы және әлеуметтiк ғылымдар, электроника, азық-түлік өнімдері, гүл өсiру, химия өнеркәсiбi, су технологиялары мен техника сияқты салалар дамыған. Алайда, бұл бiр сағатта бола қойған жоқ. Тарихта қалыптасқан сауда және халықаралық коммерция дәстүріне негізделген орнықты дамуға үнемі ұмтыла отырып, құрылған прагматикалық саясаттың нәтижесі деп айтар едiм. Бұдан бөлек, Нидерланды 1959 жылы Гронинген үлкен газ кен орны ашылған уақытта өз экономикасын шапшаң дамытты. Нидерланды ғасырлар бойы өнеркәсiптiк төңкерістер арқылы және қиын-қыстау тарихи замандарда дамыды. Қазақстан тәуелсiз даму жолына тек 21 жыл бұрын ғана түсті және ол басқа халықтардың өнеркәсiптiк даму тәжiрибесін пайдаланып, зерттей және қабылдай алады. Қазақстан өз инвестициялық ахуалын қалай жақсарта алады? • ЭЫДҰ басқару қағидаларына сәйкес пайданы, адамдар мен ғаламшарды ұқыпты теңгеру жолымен қоғамның ұзақ мерзiмдi өркендеуіне септігін тигізетін нысандардың кең ауқымын қамтитын корпоративтiк әлеуметтiк жауапкершiлiктi (КӘЖ) дамыту. КӘЖ адам құқығын сақтайды, халықаралық еңбек нормаларына бағынады және мәжбүрлі еңбекке, балалар еңбегiне, сыбайлас жемқорлыққа, кемсiтушiлiкке тыйым салады және бизнестi мөлдiрлiк пен қалдықтарды қайта өңдеу сияқты қоғам өмiрiнiң маңызды мәселелерімен сабақтастырады; • Президент жанындағы Шетелдік инвесторлар кеңесі жоғары бейіндік және елеулі мекеме болып табылады. Бұл диалог үшiн жақсы тұғырнама, алайда, ол нақтырақ инвестициялық ахуалды дамытуға

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ ративным подразделением голландского Министерства экономики. На протяжении многих лет оно поддерживает тысячи компаний по всему миру для успешного создания своего бизнеса в Нидерландах. Работа АИИН начинается в странах происхождения компаний. С этой целью, АИИН имеет офисы в Европе (Гаага, Лондон, Стамбул), США (Нью-Йорк, Бостон, Чикаго, Атланта, Сан-Франциско), Азии (Токио, Осака, Тайбэй, Шанхай, Пекин, Гуанчжоу, Сеул, Дели, Мумбаи, Сингапур и Куала-Лумпур), на Ближнем Востоке (Дубай, Тель-Авив) и Бразилии (Сан-Паулу). Кроме того, АИИН тесно сотрудничает с голландскими посольствами, генеральными консульствами и другими организациями, которые представляют голландское Правительство по всему миру. Выше я описал то, что делает Голландию привлекательной для иностранных инвесторов. Хочу добавить, что голландская экономика структурно основана на трехстороннем диалоге между Правительством, работодателями и работниками. Это социальное соглашение позволяет создать оптимальное сотрудничество между тремя социальными партнерами. В Нидерландах развит сектор услуг и такие отрасли, как социальные науки, электроника, продукты питания, выращивание цветов, химическая промышленность, водные технологии и техника. Тем не менее, это не произошло в одночасье. Я бы сказал, это результат прагматической политики с постоянным стремлением к устойчивому развитию, основанному на выстроенной историей традиции торговли и международной коммерции. Кроме того, Нидерланды стремительно развивали свою экономику во времена открытия большого месторождения газа Гронинген в 1959 году. Нидерланды развивались на протяжении веков через промышленные революции и в трудные исторические времена. Казахстан начал независимое развитие только 21 год назад, и он может использовать, изучать и перенимать опыт промышленного развития других народов. Как Казахстан может улучшить инвестиционный климат? • развить корпоративную социальную ответственность (КСО) согласно руководящим принципам ОЭСР, которая охватывает широкий круг форм, способствующих долгосрочному процветанию общества путем аккуратного баланса между прибылью, людьми и планетой. КСО соблюдает права человека, подчиняется международным трудовым нормам и запрещает принудительный труд, детский труд, коррупцию, дискриминацию и соединяет бизнес с важными вопросами жизни общества, такими как прозрачность и переработка отходов; • Совет иностранных инвесторов при Президенте является высоким профильным и серьезным учреждением. Это хорошая платформа для диалога, однако, она может быть улучшена в качестве плат-

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ жәрдемдесетін тұғырнама ретінде жақсартылуы мүмкiн; • Президент жанындағы Ұлттық инвесторлар кеңесін құруды, сондай-ақ Сауда-өнеркәсiп палатасы мен Кәсiпкерлер одағын біріктіруді жоспарлап отырғандарыңызды естідім. Бұл оң үрдiс, бiрақ компаниялардың мүше болу туралы шешiм қабылдауда еркіндіктері болуы тиіс. Егер жаңа субъект өз тиiмдiлiгін дәлелдей алса, онда компаниялар бірігуге тiлек бiлдiретін болады; • инвестициялық омбудсмендi енгiзу - жақсы идея. Алайда, заңнаманың орындалуын қадағалайтын орталық орган үшiн ереженiң сақталуы және визалар мәселесін, сыбайлас жемқорлық пен әкiмшiлiк түйткілдерін шешуге өкiлеттiктерінің бар болуы маңызды; • жұмыс берушiлер, Үкiмет және жұмыскерлер үшiн, сондай-ақ жұмыс берушiлер мен жұмыскерлер арасында келiссөздер мен ымыраласуға қолайлы жағдайлар жасау бойынша тегiн пiкiрталас алаңын ұйымдастыру және тараптарға ортақ мақсаттар мен міндеттемелер әзірлеуіне мүмкіндік беру; • ДСҰ-ға кiру қарсаңында олардың стандарттарының енгiзiлуін қамтамасыз ету; • қызмет көрсету секторын белсенді түрде дамыту; • күллі елде ағылшын тiлiн үйретуді қамтамасыз ету; • визалық кедергілерді жою. Бiз ділді өзгертудің ең маңызды мәселе болып табылатынын түсiнуiмiз керек, бұл әрқашан үлкен проблема, өйткенi адамзат табиғаты қыңырлыққа бейім келеді. Голландиялықтарда «Фермерге өзі білмейтін нәрсе жақпайды» деген нақыл бар. Бiрақ бұл тек фермерлерге ғана емес, кез келген басқа адамға да тән қасиет. Мұны еңсеру үшiн оқу үдерісінен өту керек. Инвесторлар өздерiн жайлы әрі еркiн сезінгiсi келедi. Оларды тарту үшiн қызмет ету керек екенін түсіну маңызды. Барабар қызметтерді көрсету және нағыз саясатты жүзеге асыру – негізгі және ең маңызды мiндеттер.

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ формы для содействия развитию более конкретного инвестиционного климата; • слышал, что вы планируете создать Национальный совет инвесторов при Президенте, а также объединить Торгово-промышленную палату и Союз предпринимателей. Это положительная тенденция, но компании должны иметь свободу в принятии решений о членстве. Если новый субъект докажет свою эффективность, то компании изъявят желание присоединиться; • внедрение инвестиционного омбудсмена является хорошей идеей. Однако, для центрального органа по надзору за исполнением законодательства важно соблюдать правила и иметь полномочия разрешать вопросы виз, коррупции и административных проблем; • организовать бесплатную дискуссионную площадку для работодателей, Правительства и сотрудников, а также между работодателями и работниками по созданию благоприятных условий для переговоров и компромиссов и позволить сторонам вырабатывать общие цели и обязательства; • в преддверии вступления в ВТО обеспечить внедрение стандартов организации; • активно развивать сектор услуг; • обеспечить обучение английскому языку по всей стране; • устранить визовые препятствия. Мы должны понять, что самым важным вопросом является изменение менталитета, это всегда большая проблема, потому что человеческая природа склонна к упрямству. У голландцев есть выражение «Фермеру не нравится то, что он не знает». Но это свойственно не только фермерам, но и любому другому человеку. Чтобы это преодолеть, нам необходимо пройти процесс обучения. Инвесторы хотят чувствовать себя комфортно и непринужденно. Важно понимать, что нужно работать, чтобы привлечь их. Предоставление адекватных услуг и настоящее осуществление политики – это основные и наиболее важные задачи.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ЕО мен ҚР арасындағы қатынастар сапалық тұрғыдан жаңа деңгейге шығып отыр: «Қазақстан-Еуроодақ» ынтымақтастығы кеңесінің 13-ші отырысының қорытындысы Отношения между ЕС и РК выходят на качественно новый уровень: итоги 13-го заседания Совета сотрудничества «Казахстан-Евросоюз» 2013 жылдың 24 шілдесінде Брюссельде «Қазақстан-Еуроодақ» ынтымақтастығы кеңесінің 13-ші отырысы болды. Отырыста қазақстандық делегацияны ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Ербол Орынбаев басқарды. Еуропалық тарапқа ЕО Кеңесіне төрағалық етуші Литваның Сыртқы істер министрі Линас Линкявичус басшылық етті. Қазақстандық делегация басшысының отырыс қорытындысы бойынша атап өткеніндей, Еуроодақпен стратегиялық ынтымақтастықты одан әрі нығайту аясында екіжақты және көпжақты ынтымақтастықтың кең ауқымды мәселелері қаралды, сондай-ақ өзекті халықаралық және аймақтық проблемалар бойынша егжей-тегжейлі пікір алмасылды. «Біз Қазақстан мен ЕО арасындағы Кеңейтілген әріптестік пен ынтымақтастық туралы келісім жобасын талқыладық. Еуроодақ Қазақстан ұсынған осы Келісімнің жаңа форматы бойынша ұстанымды қолдады. Ол неғұрлым жүйелі сипатта болады және құжаттың қағидаларын жақсарта түседі. Біз болашақта Келісімді одан әрі нақтылау үшін тұғырнама ретінде пайдалана аламыз», – деді Е. Орынбаев қазақстандық журналистерге. Оның айтуынша, ол осы жылдың қазан айында жаңа Келісім бойынша Астанада өтетін алдағы келіссөздердің нәтижелеріне зор сеніммен қарайды, өйткені Брюссельде өткен Ынтымақтастық кеңесінің отырысы жемісті келіссөздерге жақсы іргетас қалады. Е. Орынбаев Еурокомиссияның Төрағасы Жозе Мануэль Баррозудың 2013 жылғы маусымдағы елімізге жасаған алғашқы ресми сапары барысында ҚР Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан мен ЕО арасындағы Кеңейтілген өзара әрекеттесу мен ынтымақтастық туралы жаңа келісімге таяу уақытта қол қоюдың маңызын айрықша атап көрсеткенін және ЕО Қазақстанның маңызды негізгі әріптесі екендігін атап өткенін еске салды. Бұл ретте ЕО да осы құжатқа қол қоюды шапшаңдатуды жақтайды. Бұдан бөлек, ҚР Премьер-Министрінің орынбасары отырыста өзара мүдделілік тудыратын энергетика, азаматтық авиация, сауда мәселелері, Қазақстанның ДСҰ-ға кіруі және басқа да тақырыптар талқыланғанын атап өтті.

24 июля 2013 года в Брюсселе состоялось 13-е заседание Совета сотрудничества «Казахстан-Евросоюз». Главой казахстанской делегации на заседании выступил заместитель Премьер-Министра РК Ербол Орынбаев. Европейскую сторону возглавил Министр иностранных дел председательствующей в Совете ЕС Литвы Линас Линкявичус. Как отметил по итогам заседания глава казахстанской делегации, в рамках дальнейшего укрепления стратегического сотрудничества с Евросоюзом был рассмотрен широкий спектр вопросов двустороннего и многостороннего сотрудничества, а также состоялся обстоятельный обмен мнениями по актуальным международным и региональным проблемам. «Мы обсудили проект Соглашения о расширенном партнерстве и сотрудничестве между Казахстаном и ЕС. Евросоюз поддержал подходы, предложенные Казахстаном, по новому формату этого Соглашения. Оно будет носить более системный характер и улучшит положения документа. Мы сможем в будущем использовать Соглашение как платформу для дальнейшей детализации», – сказал казахстанским журналистам Е. Орынбаев. По его словам, он с большим оптимизмом смотрит на предстоящие в Астане в октябре с.г. переговоры по новому Соглашению, поскольку прошедшее в Брюсселе заседание Совета сотрудничества заложило хороший фундамент для плодотворных переговоров. Е. Орынбаев напомнил, что в ходе первого официального визита Председателя Еврокомиссии Жозе Мануэля Баррозу в нашу страну в июне 2013 года Президент Нурсултан Назарбаев особо подчеркнул важность подписания в ближайшее время нового Соглашения о расширенном взаимодействии и сотрудничестве между Казахстаном и ЕС, отметив при этом, что ЕС является для Казахстана важным основным партнером. При этом, Евросоюз также выступает за ускорение подписания этого документа. Кроме того, заместитель Премьер-Министра РК отметил, что на заседании были обсуждены вопросы энергетики, гражданской авиации, торговли, вступления Казахстана в ВТО и другие темы, пред-

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ «Көптеген бағыттар бойынша оң нәтижелеріміз бар. Барлық мәселелер бойынша біз ЕО тарабынан оның қолдауы мен түсіністігіне ие болып отырмыз, сондықтан еуропалық әріптестерімізбен саудаэкономикалық ынтымақтастығымызды күшейте түсу үшін белсенді жұмыс істеп жатырмыз», - деді Е. Орынбаев. Литва Сыртқы істер министрі Линас Линкявичус, өз кезегінде, ЕО-ның ҚР мен ЕО арасындағы Кеңейтілген әріптестік пен ынтымақтастық туралы жаңа келісімді жасасуға және келіссөздерді одан әрі жүргізуге мүдделі екенін атап өтті. Бұдан бөлек, еуропалық тарап ЕО-ның Орталық Азия бойынша Стратегиясын жүзеге асырудың маңызын атап көрсетті, сондай-ақ ҚР-ның ЕО-ның Орталық Азиядағы аймақтық бастамаларына қатысуын құптады. Ынтымақтастық кеңесі отырысының барысында сондай-ақ ЕО мен ҚР-ның саяси өзара іс-қимылы, заң үстемдігі және адам құқықтарының сақталуы, сауда-экономикалық қатынастар, су проблемаларын, энергетиканы, қоршаған ортаны қоса алғанда, Орталық Азиядағы аймақтық ынтымақтастық мәселелері, сондай-ақ халықаралық мәселелер талқыланды. ЕО Қазақстанның ДСҰ-ға қосылуына қолдау білдірді, бұл қалған сауда кедергілерін жоюға, сондай-ақ екіжақты сауданың өсуін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Отырыс барысында жанжалдарды болдырмаудың және аймақтағы әлеуметтік-экономикалық дамудың тиімді құралы ретінде Орталық Азиядағы аймақтық ынтымақтастықтың маңызы атап көрсетілді.

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ ставляющие взаимный интерес. «По многим направлениям у нас есть положительные результаты. По всем вопросам у нас есть поддержка и понимание ЕС, поэтому мы с нашими европейскими партнерами активно работаем над усилением нашего торгово-экономического сотрудничества», – сказал Е. Орынбаев. В свою очередь, Министр иностранных дел Литвы Линас Линкявичус отметил, что ЕС заинтересован в дальнейшем проведении переговоров и заключении нового Соглашения о расширенном партнерстве и сотрудничестве между РК и ЕС. Кроме того, европейская сторона подчеркнула важность реализации Стратегии ЕС по Центральной Азии, а также приветствовала участие РК в региональных инициативах ЕС в ЦА. В ходе заседания Совета сотрудничества также были обсуждены политическое взаимодействие ЕС и РК, вопросы верховенства закона и соблюдения прав человека, торгово-экономические отношения, региональное сотрудничество в Центральной Азии, включая водные проблемы, энергетику, окружающую среду, а также международные вопросы. ЕС выразил поддержку присоединению Казахстана к ВТО, что позволит снять оставшиеся торговые барьеры, а также увеличить рост двусторонней торговли. В ходе заседания была подчеркнута важность регионального сотрудничества в Центральной Азии в качестве эффективного средства предотвращения конфликтов и социально-экономического развития в регионе.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Булат Сәрсенбаев, Қазақстан Республикасының Иордания Хашимиттік Корольдiгіндегі Төтенше және Өкiлеттi Елшiсi

«ҚАЗАҚСТАН - ИОРДАНИЯ: ЫНТЫМАҚТАСТЫҚТЫҢ 20 ЖЫЛЫ» Булат Сарсенбаев, Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Иорданском Хашимитском Королевстве

«КАЗАХСТАНИОРДАНИЯ: 20 ЛЕТ СОТРУДНИЧЕСТВА»

азақстан Республикасы мен Иордания Хашимиттік Корольдiгі арасындағы дипломатиялық қатынастар осыдан 20 жыл бұрын 1993 ж. 8 ақпанында орнатылды. Иордания дәстүрлі түрде Таяу Шығыс аймағындағы саяси үдерістерде маңызды рөл атқарады. Бiр жағынан Батыс елдерiмен жақсы қарым-қатынас ұстай отырып, екінші жағынан араб-мұсылман қоғамдастығының маңызды бөлiгi бола тұра, ол икемдiлiгімен, прагматизмімен және шепке бөліну тәсiлдерiн қолданбайтынымен ерекшеленетін көп векторлы сыртқы саясатты жүргізіп отыр. Иордания дипломатиялық қатынастардың 20 жылдық тарихы ішінде Таяу Шығыс өңіріндегі ең жақын одақтастарымыздың бiрiне айналды. Астана мен Амман бiрқатар аймақтық және әлемдiк мәселелер бойынша ұқсас пiкiрді ұстануда. Екi жақты негiзде, сондай-ақ халықаралық ұйымдар мен форумдар аясында достық қарым-қатынас пен өзара тиiмдi ынтымақтастық орын алып отыр. Қазақстан – Иорданияның басымдық беріп отырған елдерінің бірі, Корольдiк басшылары мұны ерекше атап көрсетеді. Олардың нұсқауымен Қазақстанның Аммандағы Елшiлiгiне өз қызметін жүзеге асыру барысында барынша көмек көрсетілуде. Елдеріміздiң арасындағы дипломатиялық қатынастың бұдан 20 жыл бұрын орнатылғанына

0 лет назад 8 февраля 1993 г. были установлены дипломатические отношения между Республикой Казахстан и Иорданским Хашимитским Королевством. Иордания традиционно играет важную роль в политических процессах в регионе Ближнего Востока. Поддерживая с одной стороны хорошие отношения с западными странами, а с другой стороны являясь важной частью арабо-мусульманского сообщества, проводит многовекторную внешнюю политику, отличающуюся гибкостью, прагматизмом и отсутствием конфронтационных подходов. За 20-летнюю историю дипломатических отношений Иордания стала одним из наших ближайших союзников в регионе Ближнего Востока. Астана и Амман придерживаются схожих взглядов по целому ряду региональных и мировых проблем. Поддерживаются дружественные отношения и взаимовыгодное сотрудничество, как на двусторонней основе, так и в рамках международных организаций и форумов. Казахстан стал приоритетом для Иордании, что особо подчеркивается руководством Королевства, по указанию которого Посольству Казахстана в Аммане оказывается всемерное содействие в ходе осуществления своей деятельности. Несмотря на то, что дипломатические отношения между странами были установлены 20 лет назад, активная фаза двустороннего взаимодействия началась

қарамастан, екi жақты әрекеттестiктiң белсендi кезеңі Иордания Королі Абдалла ІІ бен Хусейннiң 2005 ж. қарашасында Астанаға және Мемлекет басшымыз Нұрсұлтан Әбiшұлы Назарбаевтың 2006 ж. қарашасында Амманға өзара ресми сапарлар жасаған сәтінен басталды. Осы жылдар ішінде екi мемлекет басшысының арасында нағыз сенiмдi әрі бауырластық қарымқатынас орнады. Президентімiздiң соңғы алты жылда Амманға екi ресми сапармен барғанын, Король Абдалла ІІ-нің Астанаға төрт мәрте ресми және жеке сипаттағы сапармен келіп қайтқанын айтудың өзі жеткілікті. Бұдан бөлек, екі елдің үкімет басшыларының, премьер-министрлерінің, Иорданияның қорғаныс министрлерiнің деңгейінде төрт сапар: Мааруф әл-Бахиттің 2006 жылы, Самир әл-Рифаидің 2010 жылы және ҚР Премьер-министрі К. Мәсімовтың 2009 және 2010 жылдардағы екi сапары болып өтті. Каирде резиденциясы орналасқан және Амманда осы қызметті қоса атқарған Төтенше және Өкiлеттi Елшiлеріміз Болатхан Тайжан, Асқар Мусинов және Бағдад Әміреев Қазақстанның Аммандағы Елшiлiгi ашылғанға дейiн Қазақстан-Иордания ынтымақтастығын дамыту мәселелеріне жетекшілік етті. 2007 ж. ҚР Президентi Н. Назарбаевтың 2006 жылғы «Иордания Хашимиттік Корольдiгінде Қазақстан Республикасының Елшiлiгiн ашу туралы»

с момента взаимных официальных визитов Короля Иордании Абдаллы ІІ бен Хусейна в Астану в ноябре 2005г. и Главы нашего государства Нурсултана Абишевича Назарбаева в Амман в ноябре 2006 года. За эти годы между руководителями двух государств сложились по настоящему доверительные и братские отношения. Достаточно будет сказать, что за последние шесть лет наш Президент совершил два официальных визита в Амман, Король Абдалла II четырежды посещал Астану с официальными и частными поездками. Кроме этого, состоялось четыре визита на уровне глав правительств двух стран, премьер-министров, министров обороны Иордании Мааруфа аль-Бахита в 2006 году, Самир аль-Рифаи в 2010 году и два визита Премьер-Министра РК К. Масимова в 2009 и 2010 годах. До открытия Посольства Казахстана в Аммане вопросы развития казахстанско-иорданского сотрудничества курировали Чрезвычайные и Полномочные Послы с резиденцией в Каире и по совместительству в Аммане Болатхан Тайжан, Аскар Мусинов и Багдад Амреев. В 2007 г. согласно Указу Президента РК Н. Назарбаева от 2006г. «Об открытии Посольства Республики Казахстан в Иорданском Хашимитском Королевстве» я был назначен первым Чрезвычайным и Полномочным Послом Республики Казахстан в Иорданском Хашимитском Королевстве с резиденцией в Аммане.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ Жарлығына сәйкес, мен Қазақстан Республикасының Амманда резиденциясы орналасқан Иордания Хашимиттік Корольдiгіндегі алғашқы Төтенше және Өкiлеттi Елшiсi болып тағайындалдым. Иорданияның экономикалық мүмкiндiктерiн ескере отырып, Елшiлiк қызметiнiң негiзгi бөлігі бүгiндері жоғары деңгейге жеткен қарымқатынастардың саяси дамуына бағытталды. Бiз қазір Қазақстанның халықаралық аренадағы бастамалары – АӨСШК-не, Әлемдiк және дәстүрлi дiндер лидерлерiнің съезiне, Астана Экономикалық форумына, «Ядролық сынақтарға тыйым салудан ядролық қарудан азат әлемге қарай» Халықаралық конференциясына, ЭКСПО-2017-ге, сондай-ақ ЕҚЫҰ, ИЫҰ, сонымен қатар, көптеген басқа да халықаралық конференциялар мен іс-шаралар аясындағы қызметімізге Иордания тарабынан қолдау тауып отырмыз. 2010 және 2011 жылдарда Амман Қазақстанның ЕҚЫҰ мен ИЫҰ-ға төрағалығын қолдады, елiміздiң жоғары деңгейдегі басты халықаралық іс-шараларына – ЕҚЫҰ Саммитіне және ИЫҰ СІМК-не белсендi түрде қатысты. Иордания Хашимиттік Корольдігінің Сыртқы істер министрі Наср Джуда 2011 жылдың тамызында Сомалиге iзгiлiк көмек көрсету жөнiндегі отырысқа қатысты, Иордания оның қорытындысы бойынша Қазақстанның ИЫҰ-ға төрағалық ету жолындағы күш-жігерiн қолдау белгісі ретінде Сомалиге 10 мың тонна гуманитарлық жүк жөнелтті, сондай-ақ 2 мың

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ Принимая во внимание экономические возможности Иордании, основной упор деятельности Посольства был направлен на политическое развитие отношений, которое сегодня достигло высокого уровня. Сегодня в лице Иордании мы имеем неизменную поддержку казахстанских инициатив на международной арене – СВМДА, Съезда лидеров мировых и традиционных религий, Астанинского Экономического Форума, Международной конференции «От запрета ядерных испытаний к миру, свободному от ядерного оружия», ЭКСПО-2017, а также нашей деятельности в рамках ОБСЕ, ОИС, а также на многих других международных конференциях и мероприятиях. В 2010 и 2011 годах Амман поддержал председательство Казахстана в ОБСЕ и ОИС, приняв активное участие в главных международных мероприятиях нашей страны на высоком уровне – Саммите ОБСЕ и СМИД ОИС. В августе 2011 года Министр иностранных дел Иорданского Хашимитского Королевства Наср Джуда принял участие в заседании по оказанию гуманитарной помощи Сомали, по итогам которого Иордания в знак поддержки усилий Казахстана в рамках председательства в ОИС выделила Сомали 10 тыс. тонн гуманитарного груза, а также снабдила продуктами питания 2 тыс. семей. Казахстан, в свою очередь, учитывая сложившуюся сложную социально-экономическую ситуацию,

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ жанұяны азық-түлікпен қамтамасыз етті. Қазақстан, өз кезегiнде, қалыптасқан күрделi әлеуметтiк-экономикалық жағдайды ескере отырып, 2013 ж. ИЫҰ аясында Иорданияға Корольдiк аумағындағы сириялық босқындардың мұқтаждығына 200 мың АҚШ долларын жіберді. Дипломатиялық қатынастардың 20 жылы ішінде Корольдiктегі күрделi экономикалық жағдайға (2 миллиард доллардан аса бюджет тапшылығына), зор көлiк шығындарына, сонымен бiрге, Иорданияның қабылдаушы ел екенiне қарамастан, сауда-экономикалық және инвестициялық өзара әрекеттесуді жандандырудың нақты нәтижелеріне жетудiң сәтi түстi. Шарттыққұқықтық база негізі қалыптастырылды, ҮАК үш отырысы және Iскерлік кеңестің төрт отырысы өткiзiлді, Астанада «Иордания қақпасы» саудаға жәрдемдесу жөніндегі коммерциялық орталығы ашылды. Сауда-экономикалық қатынастарды одан әрi дамытудың келешегі зор. Тараптар ауыл шаруашылығын, фармацевтика мен энергетиканы өзара әрекеттесудiң негiзгi секторлары деп белгілеп отыр. Иорданияның жылына 1 миллион тоннаға дейiнгі көлемдегі астық пен тамақ өнімдеріне сұранысын ескере отырып, отандық ауыл шаруашылығы өнiмдерiн экспорттауда маңызды нарық ретінде Корольдiк Қазақстанның қызығушылығын тудырып отыр. Иорданияның бизнес топтары ҚР экономикасына инвестиция салып та жатыр. Иордания компаниялары қазақстандық нарыққа барған сайын көптеп келуде. ҚР Премьер-министрінің орынбасары – Индустрия жаңа технологиялар министрі Әсет Исекешевтiң төрағалығымен 2011 ж. 24 қазанында Әбу-Дабиде өткен, Қазақстанның Таяу Шығыс елдерiмен инвестициялық ынтымақтастығын дамытуға арналған аймақтық бизнес форумның барысында Иорданияның аса iрi фармацевтикалық

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ направил Иордании в 2013 г. по линии ОИС 200 тыс. долл. США на нужды сирийских беженцев на территории Королевства. За 20 лет дипломатических отношений, несмотря на сложную экономическую ситуацию в Королевстве (дефицит бюджета более 2 млрд. долл.), высокие транспортные расходы, а также то, что Иордания является страной-реципиентом, удалось достичь конкретных результатов по активизации торгово-экономического и инвестиционного взаимодействия. Сформирована основа договорноправовой базы, проведено три заседания МПК и четыре заседания Делового совета, в Астане открыт коммерческий центр по содействию торговле «Иорданские ворота». Имеются перспективы дальнейшего развития торгово-экономических отношений. Основными секторами взаимодействия сторонами определены сельское хозяйство, фармацевтика и энергетика. Учитывая потребность Иордании в зерне и продуктах питания, которая составляет до 1 млн. тонн в год, Королевство представляет интерес для Казахстана в качестве важного рынка для экспорта отечественной сельхозпродукции. Иорданские бизнес-круги уже инвестируют в экономику РК. Все больше иорданских компаний входят на казахстанский рынок. В ходе состоявшегося в Абу-Даби 24 октября 2011 г. регионального бизнес-форума под председательством заместителя Премьер-министра – Министра индустрии и новых технологий РК Асета Исекешева, посвященного развитию инвестиционного сотрудничества Казахстана со странами Ближнего Востока, крупнейший иорданский производитель фармацевтической продукции «Hikma Pharmaceuticals» объявил о готовности инвестировать более 400 млн. долл. в строительство в Алматинской области фабрики по выпуску фармацевтической продукции. Кроме этого, компания «EICO Al-Eqbal Investment

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ өнiм өндiрушiсі «Hikma Pharmaceuticals» Алматы облысында фармацевтикалық өнiм шығаратын фабриканы салуға 400 миллион доллардан аса инвестиция құюға әзiр екенін жариялады. Бұдан бөлек, «EICO Al-Eqbal Investment Co.» компаниясы ҚР аумағында қаржыландыруды керек ететiн перспективалы энергетикалық жобаларға (энергияның жаңғыртылатын көздерiне) 50 миллион доллардан аса инве стиция салуға қызығушылық бiлдiруде. «Royal Jordan» әуе компаниясы үстіміздегі жылы «Villa tour» компаниясымен бiрге Алматы – Амман бағыты бойынша тікелей әуе қатынасын ашуды жоспарлап отыр, бұл жеңiлдетiлген визалық режиммен қатар, туризм саласында өзара тиiмдi ынтымақтастықты дамыту үшiн түрткі болмақ. Қазақстанның «Air Astana» компаниясының да осы бағыт бойынша тұрақты рейстердi бастауы күтiлуде, өйткенi таяуда «Air Astana» және «Royal Jordan» әуе компаниялары арасында тиiстi келiсiмге қол қою жоспарланып отыр. Иордания 2012 жылдан бері азаматтарының ҚРға оңайлатылған визалық режиммен келу құқығы бар 48 елдiң тiзiміне қосылды. Бұл ретте ҚР мен ИХК дипломатиялық және қызметтiк паспорттарының иелері үшiн визасыз режим қолданылады. ҚР азаматтары Амман қаласы әуежайына келгенде Иордания визасын ала алады. Әскери және әскери-техникалық ынтымақтастықты дамытуға алғышарттар бар. Иордания ҚК штабтарының бастықтары комитетiнің Төрағасы генерал Х.әл-Сарайра 2010 жылдың қаңтарында Астанаға сапармен келiп қайтты, ол оның барысында ҚР Қорғаныс министрi Ә. Жақсыбековпен кездесiп, әскери мақсаттағы заманауи жоғары сапалы өнiмдердi шығаратын БК құру мүмкiндiгiн талқылады. ҚР Қорғаныс министрi Ә. Жақсыбеков 2011 жылы Иорданияға барып келді, сол сапардан кейiн тараптар Қазақстандағы «KADEX» және Иорданиядағы «SOFEX» әскери көрмелерiне өзара қатыса бастады. 2011 жылдан бері, жыл сайын Қазақстан мен Иорданияның арнайы бөлiмшелері әр түрлi бiрлескен халықаралық оқу жаттығуларына және жарыстарға қатысып, әскери дайындықтың жоғары бағасын көрсетуде. Мәдени-гуманитарлық салада өзара ықпалдасу ойдағыдай дамып келедi. Өзара Мәдениет күндерi және Амманда Қазақ киносы күндерi өткiзiліп, Иордания көрермендеріне Есік Алтын адамы және Шәкен Айманов атындағы «Қазақфильм» АҚ шығарған отандық фильмдер сияқты қазақ өнерi, тарихи құндылықтары ұсынылды.

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

Co.» выразила заинтересованность инвестировать более 50 млн. долл. в перспективные энергетические проекты (возобновляемые источники энергии), требующие финансирование на территории РК. В текущем году авиакомпанией «Royal Jordan» совместно с компанией «Villa tour» запланировано открытие прямого авиасообщения по маршруту Алматы – Амман, что наряду с облегченным визовым режимом станет стимулом для развития взаимовыгодного сотрудничества в области туризма. Ожидается, что казахстанская компания «Air Astana» также начнет регулярные рейсы по данному маршруту, так как между авиакомпаниями «Air Astana» и «Royal Jordan» в ближайшее время планируется подписание соответствующего соглашения. С 2012 года Иордания была включена в список 48 стран, граждане которых имеют право въезда в РК с облегченным визовым режимом. При этом для владельцев дипломатических и служебных паспортов РК и ИХК действует безвизовый режим. Граждане РК могут получить иорданскую визу по прибытию в аэропорту города Амман. Имеются предпосылки в развитии военного и военно-технического сотрудничества. В январе 2010 года с визитом Астану посетил Председатель Комитета начальников штабов ВС Иордании генерал Х.аль-Сарайра, в ходе которого он встретился с Министром обороны РК А. Джаксыбековым и обсудил возможности создания СП по выпуску современной высококачественной продукции военного назначения. В 2011 году Иорданию посетил Министр обороны РК А. Джаксыбеков, после которого стороны стали принимать взаимное участие на военных выставках «KADEX» в Казахстане и

ҰСТАНЫМ МЕН ТӘЖІРИБЕ

Сонымен қатар, дарынды қазақстандық музыканттар Елшiлiк пен қазақстандық ЖОО-лар ұйымдастырған фестивальдар мен концерттерде иорданиялықтарды жыл сайын өнерімізбен таныстырып келеді. Қазақстанның әйгiлi Ұлытау музыкалық ұжымы осы мақсатта 2009 ж. Иорданияға барып қайтты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Халық әртісі, ректор Айман Мұсақожаеваның басшылығымен Қазақ ұлттық өнер университетi, Қазақстан Республикасының Халық әртісі, ректор Жәния Әубәкiрованың басшылығымен Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы, Л.Н. Гумилёв атындағы Еуразиялық ұлттық университет сияқты жоғары оқу орындарының делегациялары әлденеше рет барып келді. Астана мен Амман арасында бауырластық байланыстар орнатылған, Қазақстан мен Иордания ЖОО-лары арасында ынтымақтастық жолға қойылған. Амманда үстіміздегі жылы Иордания университетінде ҚазҰУ-мен бiрге әл Фараби атындағы Қазақ тiлi мен мәдениеті орталығын ашу жоспарлануда. 2010 ж. Аммандағы орталық көшелердің бiрiне Президентімiздiң есiмі берілді. 2012 ж. қаңтарында Астана көшелерінің бiрiне қазіргi монархтың әкесi – Король Хусейннiң есімі беріліп, қайта аталды. Иорданияның бүгiнгі таңда Қазақстанды халықаралық аренада зор саяси беделге және елеулi экономикалық әлеуетке ие маңызды әріптес ретінде қарастыратынын атап кеткім келедi. Екi елде елшiлiктердiң жұмыс жасап отыруы өзара тиiмдi қарым-қатынастардың маңыздылығын сипаттайды. Қысқа уақыт аралығында Қазақстан мен Иордания арасында екi мемлекеттің парламенттiк

ПОЗИЦИЯ И ОПЫТ

«SOFEX» в Иордании. С 2011 года, на ежегодной основе казахстанские и иорданские спецподразделения принимают участие в различных совместных международных учениях и соревнованиях, показывая высокую оценку в военной подготовке. Успешно развивается взаимодействие в культурно-гуманитарной сфере. Были проведены взаимные Дни культуры и Дни казахского кино в Аммане, где иорданским зрителям было представлено казахское искусство, исторические ценности, такие как Иссыкский Золотой человек и отечественные фильмы, выпущенные АО «Казахфильм» им. Шакена Айманова. Вместе с тем, ежегодно наше искусство представляется иорданцам талантливыми казахстанскими музыкантами на фестивалях и концертах, которые были организованы Посольством и казахстанскими вузами. Для этого Иорданию в 2009 г. посетил известный казахстанский музыкальный коллектив Улытау, а также неоднократно посещали делегации высших учебных заведений, таких как: Казахский национальный университет искусств под руководством Народной артистки Республики Казахстан, ректора Айман Мусаходжаевой, Казахская национальная консерватория имени Курмангазы под руководством Народной артистки Республики Казахстан, ректора Жании Аубакировой, Евразийский национальный университет имени Л.Н. Гумилёва. Установлены побратимские связи между Астаной и Амманом, налажено сотрудничество между вузами Казахстана и Иордании. В текущем году в Аммане планируется открытие Центра казахского языка и культуры им. аль-Фараби в Иорданском университете совместно с КазНУ. В 2010 г. одной

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

делегацияларының өзара сапарларымен атап өтiлетін парламенттiк деңгейдегі тығыз сындарлы қатынастар қалыптасты. Қазақстандық депутаттар Ахметов Әдiл Құрманжанұлы, Сұлтанов Қуаныш Сұлтанұлы, Сағадиев Кенжеғали Әбенұлы, Алтынбаев Мұхтар Қапашұлы Иорданияға ресми сапармен барса, өз кезегiнде, Иордания тарабынан Парламент Сенатының Төрағасы Тахер Масри, қазіргі ПремьерМинистр Абдалла Нсур, Ахмад Тарауна, Гази бен Забен, Ахмад Каабнех, Лейла Әбу Хасан және Уафа

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

из центральных улиц Аммана было присвоено имя нашего Президента. В январе 2012 г. одна из улиц Астаны была переименована в улицу Короля Хусейна – отца нынешнего монарха. Хотелось бы отметить, что сегодня Казахстан рассматривается Иорданией как важный партнер, обладающий большим политическим авторитетом на международной арене и значительным экономическим потенциалом. Функционирование посольств в обеих странах характеризует важность взаимовыгодных отношений. За короткий промежуток времени между Казахстаном и Иорданией сложились тесные конструктивные отношения на парламентском уровне, которые отмечаются взаимными визитами парламентских делегаций обоих государств. С официальным визитом Иорданию посетили казахстанские депутаты Ахметов Адиль Курманжанович, Султанов Куаныш Султанович, Сагадиев Кенжегали Абенович, Алтынбаев Мухтар Капашевич, а Казахстан, в свою очередь, от иорданской стороны посетили Председатель Сената Парламента Тахер Масри, нынешний

Бани-Мұстафа Қазақстанға келіп қайтты. Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі Мемлекет басшымыздың алға қойған міндеттерін шешуде елеулi рөл атқарады. Екi елдің сыртқы істер министрлерінің екi жақты кездесулері тиiстi халықаралық және аймақтық деңгейлердегі конференцияларда, симпозиумдар мен кеңестерде тұрақты негiзде өткiзілуде, олардың арқасында екi жақты қатынастарымыз дамып, белсендірек нығая түсуде. «Араб көктемi» құбылысының елеулi зардаптарына байланысты Қазақстанның сыртқы саясатының Таяу Шығыс бағытын күшейтудi маңызды деп есептеймiз, бұл Шығыс пен Батыс арасындағы «көпiр» және халықаралық дипломатияның маңызды дәнекері болып отырған рөлімізді нығайтуымызға септігін тигізеді. Мақаламның соңында Қазақстан Республикасының Иордания Хашимиттік Корольдiгіндегі Елшiсi, сондай-ақ Иракта, Палестинада, Ливан мен Сирияда осы қызметті қоса атқаратын Елшi ретінде өз заманында «Шам» тарихи елiн қамтыған жерде Қазақстан атынан өкілдік ету мен үшiн үлкен мақтаныш әрі зор құрмет болып табылатынын қосып айтқым келедi. Қазақстанның Иорданиядағы Елшiлiгi Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерiн ілгерілету және екіжақты қарым-қатынастарын жоғарылату жолында белсендi жұмысын бұдан әрi қарай жалғастыра беретіндігіне сенімдімін.

Премьер-Министр Абдалла Нсур, Ахмад Тарауна, Гази бен Забен, Ахмад Каабнех, Лейла Абу Хасан и Уафа Бани-Мустафа. Значительную роль в решении задач, поставленных Главой нашего государства, играет Министерство иностранных дел Республики Казахстан. На постоянной основе в конференциях, симпозиумах и совещаниях на соответствующих международных и региональных уровнях проводятся двусторонние встречи министров иностранных дел обеих стран, благодаря которым наши двусторонние отношения развиваются и укрепляются еще более активно. В связи со значительными последствиями феномена «арабской весны», считаем важным усиление ближневосточного вектора внешней политики Казахстана, что будет способствовать укреплению нашей роли «моста» между Востоком и Западом и важного перекрестка международной дипломатии. В заключение хотел бы добавить, что для меня, как Посла Республики Казахстан в Иорданском Хашимитском Королевстве, а также Посла по совместительству в Ираке, Палестине, Ливане и Сирии, является большой гордостью и почетом представлять Казахстан на земле, которая в свое время составляла историческую страну «Шам». Уверен, что Посольство Казахстана в Иордании будет и дальше продолжать активную работу по продвижению национальных интересов Республики Казахстан и развитию двусторонних отношений с Иорданией.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

ӘР САЯСАТШЫ АСТАНАДА АҒАШ... ОТЫРҒЫЗУЫ ТИІС КАЖДЫЙ ПОЛИТИК ДОЛЖЕН ПОСАДИТЬ … ДЕРЕВО В АСТАНЕ

гер әр алам өз өмірінде ұл өсіріп, үй салуы және, әлбетте, ағаш отырғызуы керек болса, Қазақстанға мемлекеттік немесе ресми сапармен келетін ең жоғары деңгейлі әрбір саясатшы Астанадағы Отан қорғаушылар монументінде міндетті түрде жас шырша көшетін отырғызуы тиіс. Бұл Қазақстан Сыртқы істер министрлiгінiң Мемлекеттiк протокол қызметi енгiзген игі дәстүрге айналды, осылайша, мәртебелі қонақтар Астана экологиясының дамуына өз үлесін қосады. Мұны жас елордамызда әлемнің «беделді тұлғаларының»

сли каждый человек в своей жизни должен вырастить сына, построить дом, и, конечно же, посадить дерево, то каждый политик самого высокого уровня, посещая с государственным или официальным визитом Казахстан, должен в обязательном порядке посадить саженец ели у Монумента защитников Отечества в Астане. Это становится уже доброй традицией, введенной Службой государственного протокола Министерства иностранных дел Казахстана, когда высокие гости вносят свой вклад в развитие

АСТАНАНЫҢ 15 ЖЫЛДЫҒЫНА ҚАРАТА күш-жігерінің арқасында пайда болған, тұтас бір баққа айналып келе жатқан үлкен саяжол айғақтап отыр. Бұл протоколдық дәстүрдің қызықты жәйттермен сүйемелденетіні өзіне көңіл аудартады. Мысалы, Жапония Премьер-министрі Дзюнъитиро Коидзуми рәсімнен кейін өзі отырғызған көшеттiң жанында орнатылған арнаулы тақтайшадан қазақ тілінде жазылған өзінің аты-жөнін оқып шығуға ұзақ тырысқан, аудармашыдан: «Менiң есiмiм қазақ тiлiнде неше буынды құрайды?» - деп бірнеше рет сұраған. Әзірбайжан Пре зиденті Ильхам Алиев саяжолдағы басқа шыршаларды мұқият қарап шығып, олардың өскенін атап көрсеткен. Ал Германияның Федералды канцлерi Ангела Меркель болса, бұл іске неміс дәлдігімен қарап, қолына күрек аларда қолғап киюден бас тартқан. Үндi Премьерi Манмохан Сингх, өзінің ақсақал жасына келгеніне қарамастан, өз шыршасын отырғызғаннан кейiн оны ұзақ суарды, жас

К 15-ЛЕТИЮ АСТАНЫ экологии Астаны. Об этом свидетельствует аллея, которая превращается уже в целый парк, появившийся в нашей юной столице, благодаря усилиям «сильных мира сего». Любопытно, что данная протокольная традиция сопровождается подчас любопытными деталями. К примеру, Премьер-министр Японии Дзюнъитиро Коидзуми после церемонии долго пытался прочитать свою фамилию на казахском языке на специальной табличке, установленной рядом с его саженцем, несколько раз переспрашивая переводчика: «Сколько слогов составляет его имя на казахском?». Президент Азербайджана Ильхам Алиев внимательно осмотрел другие елочки на аллее, отметив их рост. Ф е д е р а л ь н ы й К а н ц л е р Ге р м а н и и А н гела Меркель строго отказалась от перчаток перед тем, как взять в руки лопату, подойдя к этому процессу с немецкой пунктуальностью и точностью.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ ағашқа алғашқы уақытта кәусар ылғалдың қажет болатындығын түсiндiрдi. Ал испан Үкiметінің Басшысы Хосе Луис Сапатероның Астанаға жасаған сапары құрғақ күнмен тұспа-тұс келдi, сондықтан ол өз ағашын суарғаннан кейiн қатысушылардың бәріне салқындап алуды ұсынды. Сосын ол тiптi Қазақстанға кез келген лауазым тұрғысында, кез келген мақсатта қайта оралуға уәде бердi, «өйткені бұл жерге ағаш отырғыздым, сондықтан оқтын-оқтын келіп тұруға тиіспін», – деді. Ал фин Президенті Саули Нийнистё осы рәсімнен көңілі жібігені соншалық, сыртқы с а я с и вед ом с т во н ы ң Ме м л е ке т т і к п р ото кол қызметкерлеріне алғысын айтып, олардың әрқайсысының қолын қысты.

100

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ А индийский Премьер Манмохан Сингх, несмотря на свой почтенный возраст, после посадки елочки долго поливал ее, отметив, что в первый период деревцам необходима живительная влага. Визит в Астану руководителя испанского Правительства Хосе Луиса Сапатеро пришелся на засушливый день, и он предложил после поливки своего деревца освежиться всем присутствующим. А потом и вовсе пообещал вернуться в Казахстан в любом качестве, «поскольку посадил здесь дерево, и должен время от времени его навещать». Финский же Президент Саули Нийнистё был настолько растроган этой церемонией, что поблагодарил сотрудников Госпротокола внешнеполитического ведомства, пожав каждому из них руку.

101

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

102

ЕЛШI АТАНОВТЫҢ ШЕТ ЕЛДЕ ЖҮРГЕНДЕГІ ІЛКІМДІЛІГІ ПОГРАНИЧНЫЙ ПРОРЫВ ПОСЛА АТАНОВА

лшi Атанов Мұрат Марданұлының арамызда жоқ болып отырғанына үстіміздегі жазда 5 жыл толады. Елімiздің егемендiгiнің таңы атқан шағында отандық сыртқы саяси ведомствоға шарттық-құқықтық басқарма бөлiмінің меңгерушiсi лауазымына келген Мұрат Марданұлы дипломатиялық қызметтiң күллі кезеңдерiнен біртіндеп өттi. Әрiптестері оны сол кезде елімізде саусақпен санарлықтай білікті халықаралық құқықтанушы және іске араласуының бір өзі ғана ке з ке л г е н ж а ғ д а й д ы тұрақтандыратын сенiмдi әрiптес ретінде бiлген едi. Атқаратын лауазымына қарай жүйке мен көңілкүйдің қарбаластығынан туындайтын мәселелер жетіп артылса да, оның қазір мемлекеттiк қызметте жауапты орындарда отырған көптеген оқушыларының ешқайсысы Атановтың ашуланған күйін естеріне түсіре алмайды. Қазақстандық сыртқы саяси ведомствоға 90-шы жылдарда университет қабырғасынан келгендердің көпшілігі үшiн Атанов өзiндiк бір аға іспетті еді. Кез келгеніміз оған өтiнiшпен жүгініп, әрқашан қажеттi кеңес алатынбыз немесе көмегін көретінбіз. Жұмыстағы әрiптестері ол туралы «әдепті, байсалды, сонымен бiрге тамаша әзiлқойлығы бар, дандайсудан, асқақтаудан аулақ зейiндi адам» деген пікірді ұстанады. Сондай-ақ Атанов өзiне әңгiмелесушiсiн тарта білетін ашық жарқын жан еді. Сыртқы істер министрлiгінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі елшiсі ретiнде Мұрат Марданұлы елімiздiң мемлекеттiк шекарасын заңдық ресiмдеу жөніндегі қазақстандық үкiмет делегациясын басқарған, мемлекеттiк шекараны делимитациялау мен демаркациялауға қатысты келіссөздер үдерісіне белсене қатысқан кезең оның дипломатиялық мансабының маңызды кезеңдерiнiң бiрi болды. Тәуелсiздiк а лғанға дейiн Қазақст анның әкiмшiлiк шекарасының айқын заңдық координаталары болмағанын айта кетуiміз керек. Заң жүзiнде ресiмделген шекара - халықаралық құқықтың екi негiзгi

етом текущего года исполнилось 5 лет, как с нами нет Посла Мурата Мардановича Атанова. Придя в отечественное внешнеполитическое ведомство на заре суверенитета нашей страны на должность заведующего отделом договорноправового управления, Мурат Марданович последовательно прошел все этапы дипломатической службы. Коллеги знали его как компетентного правоведа-международника, коих в то время в нашей стране можно было пересчитать по пальцам, и надежного коллегу, одно присутствие которого вносило стабильность в любую ситуацию. Никто из его многочисленных учеников, которые сегодня занимают ответственные посты на государственной службе, не припомнил ситуации, когда бы Атанов вышел из себя. Хотя проблем, требующих нервного и эмоционального напряжения, хватало, в независимости от занимаемой им должности. Для многих людей, пришедших в казахстанское внешнеполитическое ведомство после студенческой скамьи в 90-х годах, Атанов был своего рода старшим братом. Любой из нас мог подойти к нему с просьбой и всегда получал нужный совет или содействие. Коллеги по работе отзывались о нем, как о «тактичном, неконфликтном, и одновременно внимательном человеке, обладавшем прекрасным чувством юмора и в котором не было ни капли зазнайства и заносчивости». Вместе с тем, Атанов был очень жизнерадостным и открытым, умел расположить к себе собеседника. Одним из значимых этапов его дипломатической карьеры явился период, когда в качестве посла по особым поручениям Министерства иностранных дел Мурат Марданович руководил правительственной казахстанской делегацией по юридическому оформлению государственной границы страны, принимая активное участие в переговорном процессе по ее делимитации и демаркации. Следует отметить, что административная граница Казахстана до обретения им независимости не имела четких юридических координат. Между тем юридически оформленная граница - это гарантия соблюдения двух основных принципов международного права:

ДИПЛОМАТ - ТҰЛҒА қағидатының: шекаралардың мызғымастық қағидаты мен мемлекет аумағының бүтiндiгi қағидатының сақталу кепiлi. Әлемдегі ең ұзын (7,5 мың км-ден асатын) құрлықтық шекара болып табылатын ҚазақстанРесей мемлекеттiк шекарасын демаркациялау жұмысы көрнектi мысалдардың бiрi болды. Мұның алдында үлкен дайындық және қарқынды жұмыс жүргізілді. Кейіннен шынайы дереккөздерден белгілі болғанындай, одан арғы ынтымақтастықтың келешегін талқылай отырып, Астанада да, Мәскеуде де ортақ пiкiрге келген - делимитацияны қазір ресімдемегенде, онда бұл үдеріс тағы жарты ғасырға созылған болар едi. Шартты ресiмдеуде асығыстық жасалды деген пікірдегі қарсыластар да аз болған жоқ. Келiссөздер iс жүзiнде бес жыл бойы Қазақстан мен Ресейдің барлық шекара маңындағы облыс орталықтарында жүргізiлдi. Қазақстанның салыстырмалы қысқа тарихи кезеңде кеңестен кейiнгі кеңiстiктегі өзінің шекаралық мәселелерін толық шешкен және, осылайша, іс жүзінде өзінің егемендiгін құжатпен бекіткен алғашқы мемлекетке айналуына Мұрат Марданұлының сiңiрген еңбегi аз емес. Ол келiссөздерде өз ұстанымын дәлелдi де сауатты түрде дәлелдеп, мемлекеттiң мүдделерін кәсiби және дәйекті түрде қорғап, бұл ретте келіссөз үдерісіне қатысатын әріптестерiмен адами және достық қатынас орната алды. Мұрат Марданұлы сондай-ақ келiссөздерде өзара түсiнiстiк және тiлектестiк ахуалын сақтай алды, бұл оң нәтижелерге жетуге себепшi фактор болып табылады. Әрiптестерiнің ойынша, Атанов, жүйкеге көп күш түсіретін күрделi жағдайлар орын алса да, ешқашан өзінің қайғырғанын және теріс эмоцияларын көрсетпеген, өз-өзiн жақсы ұстаған және эмоцияларының өз әрекеттерін басқаруына ерік бермеген. «Жұмыс қиын болды, картографияға қатысты кейбiр мәселелердi нақтылауға тура келді, өйткені картадағы миллиметр ол жерде бірнеше километр, аталған нүктеге талай барып, мәселенің басын талай бірге аштық», – деп мойындады содан соң Мұрат Марданұлы.

103

ДИПЛОМАТ - ЛИЧНОСТЬ

принципа нерушимости границ и принципа территориальной целостности государства. Одним из показательных примеров была работа по демаркации казахстанско-российской государственной границы, являющейся самой протяженной сухопутной границей в мире (более 7,5 тыс. км). Этому предшествовала большая подготовительная и кропотливая работа. Уже потом из достоверных источников стало ясно, что, обсуждая перспективы дальнейшего сотрудничества, и в Астане, и в Москве пришли к единому мнению – если бы делимитацию не оформили сейчас, то процесс мог бы затянуться еще на полвека. Да и противников, по мнению которых договор поспешили оформить, было немало. В течение пяти лет переговоры проводились практически во всех приграничных областных центрах Казахстана и России. И в том, что Казахстан за относительно короткий исторический промежуток стал первым государством постсоветского пространства, полностью решившим свои пограничные вопросы и, таким образом, документально подтвердившим свой суверенитет на деле, немалая заслуга Мурата Мардановича. На переговорах он умел аргументированно и грамотно обосновать позицию, принципиально и профессионально отстаивал интересы государства, при этом поддерживал человеческие и дружеские отношения с партнерами по переговорному процессу. Вместе с тем, Мурат Марданович мог сохранить атмосферу взаимопонимания и доброжелательности на переговорах, что также является фактором, способствующим достижению положительных результатов. По мнению коллег, Атанов никогда не показывал своих переживаний и негативных эмоций, хотя были очень сложные ситуации, требующие большого нервного напряжения, однако он хорошо владел собой и не давал эмоциям руководить своими действиями. «Работа была сложной, приходилось уточнять некоторые проблемы, связанные с картографией, ведь на карте миллиметр, а на месте – несколько километров, не раз выезжали в указанную точку и совместно разбирались», – признавался потом Мурат Марданович. По его словам, «иногда происходили поразительные вещи, к примеру, мы обнаружили пять тысяч

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

Оның сөздерiне қарағанда, «кейде таңқаларлық жәйттер орын алып отырды, мысалы, iс жүзiнде не Қазақстанға, не Ресейге тиесілі емес, «иесiз» бес мың гектар жерді таптық. Бiрақ карта бойынша да, жер бойынша да айыру шекарасын дұрыс жүргізу үшiн көбінесе тарихқа тереңдеп «енуге» тура келетін». Бiрлескен жұмыстың 7 жылы ішінде әлемдiк тәжiрибеде баламасы жоқ шекараны заңдық ресiмдеу жөнiнен бірегей жұмыс жасалды. Қазақстанның Түрiкменстандағы Төтенше және Өкiлеттi Елшiсi лауазымын атқарған кезінде де Атанов көп іс тындырды. Тап сол кезде іле-шала Түрікменстан Президенті болып сайланған Гурбангулы Бердымухамедовтың елімізге тұңғыш сапары ұйымдастырылып, ойдағыдай өттi. Кейінірек Бердымухамедов ұшақ басқышында тұрып, Атановқа: «Қалай, бірге ұшамыз ба?» – деп ұсыныс жасады. Сенiмдiлiк – әркімге тән бола бермейтін қасиет. Мұрат Марданұлы өмірден озғанда, оны шығарып салуға түркімен басшысы өзi келдi. Бұл дипломатиялық тәжiрибедегі айрықша жағдай деп айтуға болады. «Мұрат Атанов Түрiкменстанда жұмыс iстеген жылдарында әрiптестерiнің, сондай-ақ өзі кездесіп, жұмыс істескендердің бәрінің зор құрметі мен беделіне бөленді, – деп атап көрсетті Гурбангулы Бердымухамедов. – Бiз бауырлас қазақ халқының адал ұлын өз жүрегімізде мәңгiлiк сақтайтын боламыз». Мұрат Марданұлы көп нәрсені жасап үлгердi, бұдан артық та жасай алатын еді, бiрақ, өкінішке орай, тағдырдың жазуы басқа болды. С ы рт қ ы с а я с и н ә т и же л е р Қ а з а қ с т а н н ы ң дипломатиялық қызметiнiң халықаралық алаңда ұлт мүдделерiн тиiмдi түрде ілгерілетуге әзiр екенiн айғақтаған бүгінгі таңда оның негізін қалағандарды еске түсiрмеу мүмкін емес. Алтын қорына заңды түрде Мұрат Атановтың есiмi iлiнген дипломаттарымыздың бұған сiңiрген еңбегі ұшан-теңіз.

104

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

гектаров «ничейной» земли, которые фактически не принадлежали ни Казахстану, ни России. Но чаще приходилось «залезать» глубоко в историю, чтобы правильно провести разделительную черту. И по карте, и по земле». За почти 7 лет совместной работы была проведена уникальная работа по юридическому оформлению границы, не имеющая аналогов в мировой практике. Немало сделал Атанов и в должности Чрезвычайного и Полномочного Посла Казахстана в Туркменистане. Именно при нем был успешно организован первый визит в нашу страну Гурбангулы Бердымухамедова, вскоре избранного на пост Президента Туркменистана. Уже потом, находясь у трапа своего самолета, Бердымухамедов предложит Атанову: «Ну, что полетели вместе?». Доверительность, качество присущее не многим. Когда Мурата Мардановича не стало, туркменский лидер пришел проводить его лично. Случай в дипломатической практике особый, можно сказать, исключительный. «За годы работы в Туркменистане Мурат Атанов снискал огромное уважение и авторитет как среди коллег, так и среди всех, с кем ему доводилось встречаться и работать, – подчеркнул Гурбангулы Бердымухамедов. – Мы навсегда сохраним в своих сердцах память о верном сыне братского казахского народа». Мурат Марданович успел сделать много, мог бы сделать еще больше, но судьба, к нашему глубокому сожалению, распорядилась иначе. Сегодня, когда внешнеполитические итоги свидетельствуют о готовности дипломатической службы Казахстана эффективно продвигать национальные интересы на международной орбите, нельзя не вспомнить тех, кто стоял у ее истоков. И в этом немалая заслуга наших дипломатов, в золотом фонде которых по праву значится имя Мурата Атанова.

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК

105

Мюнхенде Қазақстан Республикасы Консулдығының ашылуы туралы Об открытии Консульства Республики Казахстан в Мюнхене

013 жылдың 4 шілдесінде Мюнхенде Қазақстан Республикасы Консулдығының салтанатты ашылуы өтті. Бұл іс-шараға жергілікті Үкіметтің өкілдері, жетекші неміс қоғамдық-саяси және іскерлер топтары, соның ішінде Бундестаг пен Баварияның Ландтаг депутаттары, ГФР СІМ, мемлекеттік органдарының, ғылымизерттеу орталықтарының қызметкерлері, қазақ диаспорасының және қоныс аудару ұйымдарының, сондай-ақ БАҚ өкілдері қатысты. Қазақстанның Германиядағы Елшісі Нұрлан Онжанов Бавария астанасында ҚР Консулдығының ашылуы Қазақстан-Германия ынтымақтастығы тарихындағы аса маңызды оқиғалардың бірі ретінде қарастырылатындығын, ал оның қызметі екіжақты өзара әрекеттесудің күллі кешенін дамыту мен нығайтуға септігін тигізетінін атап өтті. Жергілікті Үкімет атынан Баварияның Ауыл шаруашылығы және азық-түлік министрінің орынбасары Мартин Ноймайер сөз сөйлеп, Қазақстанның Мюнхендегі Консулдығының ашылуын шын жүректен қошеметтеді. Оның пікірінше, мұның Баварияның Қазақстанмен кең ауқымды, әсіресе экономика саласында ынтымақтастығын дамытуға сүбелі үлес қосатыны даусыз. Неміс ресми тұлғалары Қазақстанның кәсіби консулдық мекемесінің ашылуының ҚР мен Бавария арасындағы өңірлік ынтымақтастыққа зор серпін беретініне тоқталды. Олар сондай-ақ екіжақты ынтымақтастықтың зор әлеуеті бар екенін айтып, Бавария мен Қазақстан арасындағы сауда-экономикалық өзара ықпалдасу аясындағы бірқатар жарқын мысалдар мен табысты жобаларды атады. Қазақстан-Германия қатынастарын одан әрі кеңейтуге қатысты, сондай-ақ елдің федералдық құрылымына қарай, Германия өңірлерімен ынтымақтастықты дамытуға ерекше мән беріледі. Мюнхендегі қазақстандық консулдық мекеме Қазақстанның Бавариядағы мүдделеріне бұдан да жоғары деңгейде өкілдік етуге, сондай-ақ ынтымақтастықтың ғылыми, инновациялық, өнеркәсіптік және экономикалық әлеуетін толық көлемде іске асыруға мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта Германия мен Қазақстан арасындағы жалпы тауар айналымының тең жартысы Баварияның еншісіне тиеді. Бавария компанияларының Қазақстанмен ынтымақтасуға деген ұмтылысы жергілікті Үкіметтің белсенді қолдауына ие. Бавария т арабының с аудаэкономикалық ынтымақтастықты одан әрі нығайту мен кеңейтуге ұйтқы болуға ниеті бұған куә.

июля 2013 года в Мюнхене состоялось торжественное открытие Консульства Республики Казахстан. В мероприятии приняли участие представители земельного Правительства, ведущие немецкие общественно-политические и деловые круги, в том числе депутаты Бундестага и земельного Ландтага Баварии, сотрудники МИД ФРГ, государственных органов, научно-исследовательских центров, представители казахской диаспоры и переселенческих организаций, а также СМИ. Посол Казахстана в Германии Нурлан Онжанов отметил, что открытие Консульства РК в столице Баварии рассматривается как одно из важнейших событий в истории казахстанско-германского сотрудничества, а его деятельность будет способствовать развитию и укреплению всего комплекса двустороннего взаимодействия. От имени земельного Правительства выступил заместитель Министра сельского хозяйства и продовольствия Баварии Мартин Ноймайер, который сердечно поприветствовал открытие Консульства Казахстана в Мюнхене. По его мнению, это, несомненно, внесет весомый вклад в развитие широкомасштабной кооперации Баварии с Казахстаном, в особенности в экономической сфере. Немецкие официальные лица подчеркнули, что открытие профессионального консульского учреждения Казахстана придаст большой импульс региональному сотрудничеству между РК и Баварией. Они также отметили наличие большого потенциала для двустороннего сотрудничества и назвали ряд ярких примеров и успешных проектов в рамках торгово-экономического взаимодействия между Баварией и Казахстаном. В контексте дальнейшего расширения казахстанско-германских отношений, а также в силу федерального устройства страны, на данном этапе особое значение придается развитию сотрудничества с регионами Германии. Казахстанское консульское учреждение в Мюнхене позволит на более высоком уровне представлять интересы Казахстана в Баварии, а также в полном объеме задействовать научный, инновационный, промышленный и экономический потенциал сотрудничества. В настоящее время на долю Баварии приходится половина от общего товарооборота Германии с Казахстаном. Стремление баварских компаний к сотрудничеству с Казахстаном пользуется активной поддержкой земельного Правительства. Свидетельством чему является намерение баварской стороны содействовать дальнейшему укреплению и расширению торгово-экономического сотрудничества.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

106

Қазанда Қазақстан Республикасының Бас консулдығы ашылды

В Казани открылось Генеральное консульство Республики Казахстан

стіміздегі жылдың 5 шілдесінде Қазан қаласында Қазақстан Республикасы Бас консулдығының ресми ашылуы болып өтті. Ашылу рәсіміне Қазақстанның Ресейдегі Елшісі Ғалым Оразбақов, Татарстан Республикасының Президенті Рустам Минниханов, Қазақстан Республикасының Қазандағы Бас консулы Асхат Нұсқабай, РФ СІМ Қазан қаласындағы өкілі Радик Вахитов, Қазан мэрі Ильсур Метшин, Санкт-Петербургтегі, Астраханьдағы, Омбыдағы қазақстандық консулдық мекемелердің басшылары, ҚР-ның РФ-дағы Елшілігінің қызметкерлері, өңірлік БАҚ өкілдері және тағы басқалар қатысты. Ғалым Оразбақов өз сөзінде бүгінгі таңда ҚР мен РФ, соның ішінде оның аймақтарымен арадағы қатынастар зор қарқынмен дамып отырғанына тоқталды. Татарстан Республикасымен өзара тиімді

июля т.г. в Казани состоялось официальное открытие Генерального Консульства Республики Казахстан. На церемонии открытия приняли участие Посол Казахстана в России Галым Оразбаков, Президент Республики Татарстан Рустам Минниханов, Генеральный консул Республики Казахстан в Казани Асхат Нускабай, представитель МИД РФ в Казани Радик Вахитов, мэр Казани Ильсур Метшин, руководители казахстанских консульских учреждений в Санкт-Петербурге, Астрахани, Омске, сотрудники Посольства РК в РФ, представители региональных СМИ и др. В своем выступлении Галым Оразбаков подчеркнул, что сегодня отношения между РК и РФ, в том числе и с ее регионами развиваются очень динамично. Говоря о взаимовыгодном сотрудничестве с Республикой Татарстан, он отметил, что в последнее время идет активный обмен делегациями и опытом в различных областях. Посол поблагодарил Президента Республики Татарстан Рустама Минниханова и мэра Казани Ильсура Метшина за предоставленное

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ ынтымақтастық туралы сөз ете отырып, ол соңғы уақытт а делегациялармен және әртүрлі салалард а т ә ж і р и бе м е н алмасудың белсенді түрде жүргізіліп жатқанын ат ап кетті. Е л ш і Т Р Президенті Рустам Минниханов пен Қазан мэрі Ильсур Метшинге Қазанда Бас консулдыққа қаланың қақ ортасынан жер бөліп бергені үшін алғыс айтып, қ ат ы су ш ы л а рд ы аталған ғимаратта ҚР сауда өкілдігі бөлімшесінің және «Эйр Астана» әуе компаниясы кеңсесінің орналасқаны жайлы хабардар етті. Ғалым Оразбақов осыған орай Қазақстан Республикасының Қазандағы Бас консулы Асхат Нұсқабайды таныстырды. Татарстан Республикасының Президенті Рустам Минниханов өз тарабынан рәсімге қатысушыларды құттықтай келе, Қазақстан мен Татарстан халықтарының мәдениеті мен тілі жағынан жақын халықтар екенін еске салды. «Біз 2012 жылдан бері Бірыңғай экономикалық кеңістіктеміз. Сондықтан күш-жігеріміз елдеріміз бен экономикаларымызды жақындастыруға бағытталуы тиіс», – деді Р. Минниханов. Бұдан бөлек, Татарстан Басшысы қазақстандық әріптестерді алда келе жатқан мереке – Астана күнімен құттықтады, сондай-ақ қазақстандық спортшылардың Қазанда 6 шілдеде басталатын жазғы Универсиада жарыстарында табысқа жетулеріне тілектестік білдірді.

107

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК

для Генерального консульства в Казани место, расположенное в самом центре города, и проинформировал присутствующих о размещении в указанном здании отделения торгового представительства РК и офиса авиакомпании «Эйр Астана». В данном контексте Галым Оразбаков представил Генерального консула Республики Казахстан в Казани – Асхата Нускабая. Со своей стороны, Президент Республики Татарстан Рустам Минниханов, приветствуя участников церемонии, напомнил, что народы Казахстана и Татарстана близки по культуре и языку. «С 2012 года мы находимся в Едином экономическом пространстве. Поэтому наши усилия должны быть направлены на сближение стран и экономик», – сообщил Р. Минниханов. Кроме того, Глава Татарстана поздравил казахстанских коллег с наступающим праздником – Днем столицы, а также пожелал успехов казахстанским спортсменам в соревнованиях летней Универсиады, которая стартует 6 июля в Казани.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

108

Дипломатиялық велосипед тұрағы Дипломатический велопаркинг

т а н д ы қ д и п л омат т а р э кол о г и я н ы қорғаумен және салауатты өмір салтын насихаттаумен, сондай-ақ жеке қаржы бюджетін сақтаумен байланысты бірегей шешімді қабылдады. Олар «форин» офисі ғимаратының қасында велосипед тұрағын ашты. Тіпті нөсер жаңбыр да тұнжыратпаған елімізде тіркелген дипломатиялық миссиялардың басшылары осы рәсімге келіп, өз құрметін білдірді. Дипломаттарды қолдауға веложарыстың жас қатысушылары д а ке л д і , о л а р д ы ң қ ат а р ы н д а « Ас т а н а » велокомандасының қосалқы мүшелері де байқалды. Рәсімді спортқа енжар қарамайтындығымен белгілі Сыртқы істер министрі Ерлан Ыдырысов ашып, 2012 жылғы Лондондағы Олимпиада ойындарында Қазақстан құрамасының жеткен ғаламат жетістіктері еліміздің тұрғындарының арасында спорт пен салауатты өмір салтына деген ұмтылыстың өсуіне қуатты серпін бергенін атап өтті. Оның айтуынша, «бұл тренд сыртқы саяси ведомствоның осы оқиғаға мұрындық болған қызметкерлерін де айналып өте алмады».

ригинальное решение, связанное с защитой экологии и пропагандой здорового образа жизни, да впрочем, и с сохранением личного финансового бюджета, приняли отечественные дипломаты. У здания МИДа они открыли велосипедную парковку. Почтили своим вниманием церемонию главы дипломатических миссий, аккредитованных в нашей стране, которых не смутил проливной дождь. Пришли поддержать дипломатов и юные участники велопробега, в числе которых были замечены дублеры велокоманды «Астана». Открыл церемонию Министр иностранных дел Ерлан Идрисов, известный своим неравнодушным отношением к спорту, отметив, что успешное в истории выступление сборной Казахстана на Олимпийских играх в Лондоне в 2012 году придало мощный импульс росту популярности спорта и здорового образа жизни среди населения нашей страны. По его словам, «данный тренд не обошел стороной и сотрудников внешнеполитического ведомства, которые инициировали это событие».

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ

Мұнымен қатар, велотұрақты орнату туралы шешім, Астана қаласында болашақ энергиясы басты тақырыбына айналатын ЭКСПО-2017 көрмесін өткізуге дайындықты ескере отырып, қабылданды, бұл сондай-ақ СІМ-нің энергияны үнемдеу, экономиканы «көгалдандыру», баламалы энергия көздерін дамыту сияқты өзекті тақырыптарды қолдайтынын айғақтайды. Велотұрақты орнатқан мемлекеттік органдардың алғашқысы болған «форин» офистің өзінде жақын келешекте өзге мемлекеттік ведомстволар да өздерінен үлгі алатындығына сенім білдірілді. Бұл ретте велокөлікті пайдаланатын шетелдік дипломаттар үшін дипнөмірді еш кедергісіз беруге әзірміз деген қалжың да айтылды.

109

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК

Наряду с этим, решение установить велопарковку было принято с учетом подготовки к проведению выставки ЭКСПО-2017 в г. Астана, где главной темой станет энергия будущего, что также свидетельствует о поддержке МИД-а таких актуальных тем, как энергосбережение, «озеленение» экономики, развитие альтернативных энергоисточников. В самом же «форин» офисе, ставшем пионером из госорганов, установивших велопарковку, выразили надежду, что в скором будущем их примеру последуют и другие госведомства. При этом, в шутку была отмечена готовность выдавать без проволочек дипномера для иностранных дипломатов, которые пользуются велотранспортом.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

110

ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ДИПЛОМАТ ВЕНГРИЯНЫҢ СЕРІСІ АТАНДЫ КАЗАХСТАНСКИЙ ДИПЛОМАТ СТАЛ ВЕНГЕРСКИМ РЫЦАРЕМ

станада Венгрия Елшісінің резиденциясында қазақстандық дипломат Рымтай Кәрібжановты осы елдің «Серілік крест» орденімен марапаттау рәсімі өтті. Дипломатымызға марапатты Венгрияның Ұлттық экономика министрі Михай Варга тапсырып, дипломатиялық қарымқатынастар орнаған сәттен бастап Рымтай Кәрібжановтың дипломатиялық салада екі ел арасындағы екіжақты ынтымақтастықты дамыту мен кеңейтуге бағытталған өнімді әрі тиімді жұмыс жүргізгенін атап көрсетті. Осыны басшылыққа ала отырып, Венгрия Үкіметі Р. Кәрібжанов мырзаны «Серілік крест» орденімен марапаттауға шешім қабылдады. Варганың айтуынша, «бұл Венгрия тарихында «Серілік крестті» иеленіп отырған тұңғыш шетелдік азамат - бұған дейін орден тек қана Венгрия азаматтарына тапсырылатын болған». Ол осы ретте қазақстандық дипломаттың қызметіне өз құрметін білдіріп, әзіл ретінде «Рымтай Кәрібжановты жартылай мажар деп санайтынын» айтты. Салтанатқа қатысқан белгілі қазақстандық дипломат, Тәуелсіз Қазақстанның алғашқы Сыртқы істер министрі және біздің еліміздің Венгриядағы бұрынғы Елшісі (1996-2001 жж.) Төлеутай Сүлейменов «Кәрібжановтың үлкен сарапшы-елтанушы екенін, венгер тілін өте жақсы білетінін, Қазақстан мен Венгрия арасындағы екіжақты ынтымақтастық үшін көп еңбек сіңіргенін және бұл жоғары марапатқа заңды түрде лайық екенін»

Астане в резиденции Посла Венгрии состоялась церемония награждения казахстанского дипломата Рымтая Карибжанова венгерским орденом «Рыцарский крест». Вручил награду нашему дипломату Министр национальной экономики Венгрии Михай Варга, который отметил, что с момента установления дипломатических отношений Рымтай Карибжанов проводил продуктивную и эффективную работу на дипломатическом поприще, направленную на развитие и расширение двустороннего сотрудничества между двумя нашими странами. Руководствуясь этим, венгерское Правительство приняло решение наградить г-на Карибжанова орденом «Рыцарский крест». По словам Варги, «это первый в истории Венгрии случай, когда иностранный гражданин впервые становится Кавалером «Рыцарского креста» – до этого орден вручался исключительно венгерским гражданам. При этом, он в шутку добавил, что считает «Рымтая Карибжанова

ДИПЛОМАТИЯЛЫҚ ТАСЫМАЛДАУ

атап өтті. Сонымен қатар, оның айтуынша, «бүгінгі оқиға еліміздің күллі сыртқы саяси ведомствосының Тәуелсіздік жылдарындағы жетістігі болып табылады». Ө з ке з е г і н д е , ү л ке н і л т и п ат қ а к ө ң і л і бо саған Рымтай Кәрібжанов бұл марапат, бірінші кезекте, Қазақстанның және Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың жеке басының әлемдік аренадағы қазіргі рөлін мойындауға қызмет ететінін атап айтып, «оның шағын еңбегін осынша жоғары бағалағандықтары үшін» алғыс білдірді.

111

ДИПЛОМАТИЧЕСКИЙ ТРАФФИК

наполовину мадьяром», подчеркнув, что тем самым хотел бы выказать свое уважение к деятельности казахстанского дипломата. Присутствовавший на церемонии известный казахстанский дипломат, первый Министр иностранных дел Независимого Каз а хс т а н а и б ы в ший Посол нашей страны в Венгрии (1996-2001 гг.) Толеутай Сулейменов отметил, что «Карибжанов является большим экспертом-страноведом, прекрасно владеет венгерским языком, много сдела л во благо двустороннего сотрудничества между Казахстаном и Венгрией, и по праву получил эту высокую награду». Вместе с тем, по его словам, «сегодняшнее событие является достижением всего внешнеполитического ведомства нашей страны за годы Независимости». В свою очередь, немного растроганный большим вниманием, Рымтай Карибжанов «выразил благодарность за столь высокую оценку его скромного труда», подчеркнув, что эта награда, в первую очередь, служит признанием современной роли Казахстана и лично Президента Нурсултана Назарбаева на мировой арене.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ

112

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

АҚШ-ТА ӨТКЕН ӘБДІЖӘМІЛ НҰРПЕЙІСОВ КІТАПТАРЫНЫҢ ТАНЫСТЫРЫЛЫМЫ ПРЕЗЕНТАЦИЯ КНИГ АБДИЖАМИЛА НУРПЕИСОВА В США

2013 ж. 25 мамыр күні БҰҰ жанындағы Қазақстанның Тұрақты өкілдігі мен Қазақстанның Нью-Йорктегі Бас консулдығы танымал жазушы, классик және қазақстандық әрі кеңестік әдебиеттің ардагері Әбдіжәміл Нұрпейісов кітаптарының таныстырылымын ұйымдастырды. АҚШ пен Қазақстан азаматтарының, сондай-ақ БҰҰ-ға мүше мемлекеттердің, азаматтық қоғам мен ҮЕҰ өкілдерінің назарына ағылшын тіліне Кэтрин Фитцпатрик аударған «Қан мен тер», «Соңғы парыз» кітаптары ұсынылды. Ә. Нұрпейісов іс-шараға қатысушыларға өзінің шығармашылық жолынан сыр шертіп, оқиғаларға бай жазушылық өмірінен өз естеліктерін айтып, ой бөлісті. Қазақ жазушысы кітаптарының ағылшын тіліндегі нұсқалары осы кітаптарды ағылшын тілінде шығарған «Liberty Publishing House» американдық баспасының зор қызығушылығын тудырды. Бүгінгі таңда оның кітаптары әлемнің 52 еліндегі оқырмандарға қол жетімді болып отыр, бұл қазақ халқын, оның дәстүрлерін, мәдениеті мен тарихын танымал етуге септігін тигізуде. Бұл іс-шара өзіне Нью-Йорк жұртшылығы өкілдерінің, Нью-Йоркте тіркелген дипломатиялық және консулдық корпустың, АҚШ-та оқып жүрген қазақстандық студенттердің назарын аударды. Қазақ әдебиетінің ұламасы сондай-ақ шығармашылық жоспарларымен бөлісіп, әдебиеттің қазіргі ахуалына қатысты көзқарасы туралы ой толғады. Таныстырылым қорытындысы бойынша Ә. Нұрпейісовтың қолтаңба жазып қалдыруы мен кітаптарын тарату ұйымдастырылды.

Постоянное представительство Казахстана при ООН и Генеральное консульство Казахстана в Нью-Йорке организовали презентацию книг знаменитого писателя, классика и патриарха казахстанской и советской литературы Абдижамила Нурпеисова 25 мая 2013 г. Вниманию граждан Казахстана и США, а также представителям государств-членов ООН, гражданского общества и НПО были представлены книги «Кровь и пот» и «Последний долг» на английском языке, переведенные Кэтрин Фитцпатрик. А. Нурпеисов рассказал участникам мероприятия о своем творче стве, поделился воспоминаниями из своей богатой событиями писательской жизни. Англоязычные версии книг казахского писателя вызвали большой интерес американского издательства «Liberty Publishing House», издавшего эти книги на английском языке. Сегодня его книги стали доступны читателям из 52 стран мира, что способствует популяризации казахского народа, его традиций, культуры и истории. Мероприятие привлекло большое количество представителей нью-йоркской общественности, дипломатического и консульского корпуса, аккредитованных в Нью-Йорке, казахстанских студентов, обучающихся в США. Мэтр казахстанской литературы также поделился творческими планами, видением современного состояния литературы. По итогам презентации были организованы раздача автографов и книг А. Нурпеисова.

КІТАП ЖАҢАЛЫҚТАРЫ

КНИЖНЫЕ НОВИНКИ

113

ӨЗ БИЗНЕСІН ҮЙДЕН ТЫС ЖЕРДЕ ЖҮРГІЗЕТІНДЕРГЕ АРНАЛҒАН ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ ДЛЯ ТЕХ, КТО ВЕДЕТ СВОЙ БИЗНЕС НЕ ТОЛЬКО ДОМА

ітап әуесқойлары халықаралық коммуникациялар с арапшысы Ричард Льюистiң «Мәдениеттердің қақтығысуы» кітабының жаңартылған және кеңейтілген басылымын назарынан тыс қалдырмайтын шығар. Бұдан хабары жоқтарға түсіндіре кетсек, бұл кiтап халықаралық бизне сте қалай табысқа жетуге болатыны туралы әңгімеленетін, әлдеқашан әлемдiк бестселлерге айналған кітап. Автордың өзiнің пікірінше, «Мәдениеттердің қақтығысуы» – қызықты әрі үлгі боларлық кiтап, шет елде өмiр сүру мен бизнес үшін таптырмайтын көмекшi. Басылымда әлемнiң негiзгi аймақтары мен алпыстан аса елі қамтылған. Әр елге жеке-жеке тарау арналған, онда автор әр түрлi ұлттардың өкiлдерiнің нанымдарын, моральдық құндылықтарын, мiнезқұлығын, әдет-үлгiлерін, ескі ұғымға сенуін суреттейдi, талқылау үшiн пайдалы кеңе стер мен тақырыптарды беріп отыр. Сонымен қатар, ол қарым-қатынаста неден арылу керектігі жайында әңгімелейді, бұл ойдағыдай сөйлесуге және ұзақ iскерлік қатынастарға септігін тигізеді. Бұл басылым – әр түрлi мәдениеттердің өкiлдерiмен қарым-қатынас жасау, мейрамханада болсын, әрiптестің үйінде немесе келіссөздер бөлмесінде болсын, қоғамдағы жүріс-тұрыс ережелері жөніндегі жан-жақты жетекшілік құрал. Автордың пікірінше, «басқа мәдениеттердің, сондай-ақ өзінің мәдениетінің негіздерін түсiну жағымсыз тосын жәйттердің (мәдени сандырақ элементінің) санын мейлінше азайтады және

иблиофилы, наверное, не оставят без внимания выпуск обновленного и расширенного издания книги «Столкновение культур» от эксперта по международной коммуникации Ричарда Льюиса. Для непосвященных поясним, что эта книга, которая давно уже стала мировым бестселлером, рассказывает о том, что необходимо для успеха в международном бизнесе. По мнению самого автора, «Столкновение культур» – интересная и поучительная книга, незаменимый помощник для жизни и бизнеса за границей». В издании охвачены основные регионы мира и более шестьдесяти стран. Каждой стране посвящена отдельная глава, где автор описывает убеждения, моральные ценности, поведение, манеры и предрассудки представителей разных наций, дает полезные советы и темы для обсуждения. Также он рассказывает о том, чего следует избегать при общении и что будет способствовать успешной коммуникации и длительным деловым отношениям. Это издание – самое всеобъемлющее руководство по общению с представителями разных культур и правилам поведения в обществе, будь то в ресторане, дома у коллеги или в переговорной комнате. По мнению автора, «понимание основ других культур, точно так же как и своей собственной, сведет к минимуму количество неприятных сюрпризов (элемент культурного шока) и позволит успешно взаимодействовать с представителями националь-

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ қарым-қатынас жасалуы бұрын «қиындау болған» ұлттардың өкiлдерiмен ойдағыдай өзара әрекеттесуге мүмкіндік береді». 600 беттен асатын фолиантты оқылуына тым көп уақыт кетеді деп есептейтіндерге, сонымен бiрге, кiтаптың ең маңыздысын алғысы келетiндерге «жүрiс-тұрыс сипаттамасы» тарауына көңiл аударыңыздар деп кеңес береміз. Өзiндiк бір эпилогқа айналған осы қарым-қатынаста жол беруге болмайтын тарауда белгілі бір елдің бизнес келбеті «б.к.» жиналған. Кiтапта тұңғыш рет Орталық Азия аймағында, атап айтқанда, Қазақстанда бизнесті қалай жүргізуге болатыны туралы ұсынымдардың келтірілгенін атап өту керек. Мысалға алсақ, кiтапта отандық бизнесмендер келiссөздер барысында әзiлшiлдiк сезiмi жат емес «табанды, даярлығы жоғары» бизнесмендер ретінде сипатталады. Қорытып айтқанда, «Мәдениеттердің қақтығысуы» оқырмандардың кең ауқымына - 17 жасқа толмағандардан бастап жасы 71-ден асқандарға дейін қызықты болады.

114

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ ностей, общение с которыми ранее казалось затруднительным». Тем же, кто считает более 600-страничный фолиант слишком «читалоемким», но вместе с тем желает почерпнуть самое важное из книги, рекомендуем обратить внимание на раздел «поведенческая характеристика». В этом разделе, который становится своеобразным эпилогом, собран а-ля «ц.у.» бизнес портрет той или иной страны, где следует особо обратить внимание на то, чего следует избегать в общении. Необходимо отметить, что в книге впервые представлены рекомендации о том, как вести бизнес в регионе Центральной Азии, и в Казахстане, в частности. К примеру, отечественные бизнесмены в ходе переговоров характеризуются в книге, «как упорные и хорошо подготовленные, которым не чуждо чувство юмора». Словом, «Столкновение культур» будет интересна широкому кругу возрастной читательской аудитории – от тех, кому еще нет 17 лет и до тех, кому уже за 71.

115

ДИПЛОМАТИЯ 3(42) ЖАРШЫСЫ 2013 ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің басылымы

Издание Министерства иностранных дел Республики Казахстан

2004 жылдан бастап жарыққа шығады

Издается с 2004 года

Екі айда бір рет шығады • Құрылтайшысы Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі • Бас редакторы Ільяс Омаров • Жауапты шығарушылары, аудармашылары және корректорлары: Әлия Қайырлиева, Сұлтан Жайков, Нұрзат Оспаналиев, Аманбек Баймашев, Құралай Нурғалинова, Әсел Әлімжанова • Дизайны, беттелуі және электрондық нұсқасы: Анара Аманжолова • Суреттер: Сергей Бондаренко, Болат Отарбаев, Леон Нил, Мереке Мүслімов, Станислав Филиппов, Шукур Шахай, Виктор Глебов, Сейілхан Аубакиров, Алмаш Қаңлыбаева, Нұрбек Алмашев, «РИА Новости» және «Казинформ» Агенттігі • Қазақстан Республикасы СІМ Ақпараттық-баспа Кеңесі (АБК) 010000, Астана қаласы, Қонаев көшесі, 31. Тел./факс (717) 272 05 50; 272 05 07 Журналдың электрондық нұсқасы: mfa.gov.kz

Выходит раз в два месяца • Учредитель Министерство иностранных дел Республики Казахстан • Главный редактор Ильяс Омаров • Ответственные за выпуск, переводчики и корректоры: Алия Каирлиева, Султан Жайков, Нурзат Оспаналиев, Аманабек Баймашев, Куралай Нургалинова, Асель Алимжанова • Дизайн, верстка и электронная версия: Анара Аманжолова • Фото: Сергей Бондаренко, Болат Отарбаев, Леон Нил, Мереке Муслимов, Станислав Филиппов, Шукур Шахай, Виктор Глебов, Сеилхан Аубакиров, Алмаш Канлыбаева, Нурбек Алмашев, Агентств «РИА Новости» и «Казинформ» • Информационно-издательский Совет (ИИС) МИД Республики Казахстан 010000, Астана, ул. Кунаева, 31. Тел./факс (717) 272 05 50; 272 05 07 Электронная версия журнала: mfa.gov.kz

Журнал Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрлігінде 2007 ж. 4 сәуірде қайта тіркелген. Тіркеу куәлігі № 8230-Ж

Журнал перерегистрирован Министерством культуры и информации Республики Казахстан 4 апреля 2007 г. Регистрационное свидетельство № 8230-Ж

Басуға 26.08.2013 ж. қол қойылды. Пішімі 60х84 1/8. Шартты б.т. 12. Есепті б.т.7,38. Таралымы 1000 дана.

Подписано в печать 26.08.2013 г. Формат 60х841/8. Усл.п.л. 12. Уч.-изд.л. 7.38. Тираж 1000 экз.

ДИПЛОМАТИЯ ЖАРШЫСЫ РЕДАКЦИЯ АЛҚАСЫ

116

ВЕСТНИК ДИПЛОМАТИИ

РЕДАКЦИОННАЯ КОЛЛЕГИЯ

Ыдырысов Ерлан Әбілфайызұлы – Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі, «Дипломатия жаршысы» журналы Редакция Алқасының төрағасы

Идрисов Ерлан Абильфаизович – Министр иностранных дел Республики Казахстан, председатель Редакционной Коллегии журнала «Дипломатия жаршысы»

Жошыбаев Рәпіл Сейітханұлы – Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары, «ЭКСПО – 2017» Халықаралық мамандандырылған көрмесінiң Комиссары, экономика ғылымдарының докторы

Жошыбаев Рапиль Сейтханович – Первый заместитель Министра иностранных дел Республики Казахстан, Комиссар Международной специализированной выставки «ЭКСПО – 2017», доктор экономических наук

Сарыбай Қайрат Шораұлы – Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары

Сарыбай Кайрат Шораулы – заместитель Министра иностранных дел Республики Казахстан

Абаев Дәурен Аскербекұлы – Қазақстан Республикасы Президентінің Баспасөз хатшысы

Абаев Даурен Аскербекович – Пресс-секретарь Президента Республики Казахстан

Адырбеков Икрам Адырбекұлы – Қазақстан Республикасының Парламенті Сенатының Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік жөніндегі комитетінің төрағасы, экономика ғылымдарының докторы

Абдыкаримов Сержан Оралбаевич – Председатель Комитета внешнеполитического анализа и прогнозирования Министерства иностранных дел Республики Казахстан

Әбдікәрімов Сержан Оралбайұлы – Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Сыртқы саяси талдау және болжамдау комитетінің төрағасы

Абдрахманов Кайрат Кудайбергенович – Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Республике Австрия, Постоянный представитель Республики Казахстан при международных организациях в городе Вена

Әбдірахманов Қайрат Құдайбергенұлы – Қазақстан Республикасының Австрия Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, Қазақстан Республикасының Вена қаласындағы халықаралық ұйымдар жанындағы Тұрақты өкілі Әшімбаев Мәулен Сағатханұлы – Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік жөніндегі комитетінің төрағасы, саяси ғылымдарының кандидаты Василенко Роман Юрьевич – Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің Ерекше тапсырмалар жөніндегі Елшісі

Адырбеков Икрам Адырбекович – Председатель Комитета по международным делам, обороне и безопасности Сената Парламента Республики Казахстан, доктор экономических наук Ашимбаев Маулен Сагатханулы – Председатель Комитета по международным делам, обороне и безопасности Мажилиса Парламента Республики Казахстан, кандидат политических наук Василенко Роман Юрьевич – Посол по особым поручениям Министерства иностранных дел Республики Казахстан

Ермекбаев Нұрлан Байұзақұлы – Қазақст ан Республикасының Қытай Халық Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, саяси ғылымдарының кандидаты

Ермекбаев Нурлан Байузакович – Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Китайской Народной Республике, кандидат политических наук

Лама Шариф Қайрат Қайырбекұлы – Қазақстан Республикасы Дін істері агенттігінің төрағасы

Лама Шариф Кайрат Кайырбекулы – Председатель Агентства Республики Казахстан по делам религий

Омаров Қайрат Ермекұлы – Қазақстан Республикасының Америка Құрама Штаттарындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, тарихи ғылымдарының кандидаты

Оразбаков Галым Избасарович – Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Российской Федерации, кандидат экономических наук

О р а з б а қ ов Ғ а л ы м І з б а с а р ұ л ы – Қ а з а қ с т а н Республикасының Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі, экономика ғылымдарының кандидаты

Туймебаев Жансеит Кансеитович – Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Турецкой Республике и в Алaнии по совместительству, доктор филологических наук

Түймебаев Жансейіт Қансейітұлы – Қазақстан Республикасының Түрік Республикасындағы Төтенше және Өкілетті Елшісі және Албанияда осы міндетті қоса атқарушы, филология ғылымдарының докторы

Умаров Кайрат Ермекович – Чрезвычайный и Полномочный Посол Республики Казахстан в Соединенных Штатах Америки, кандидат исторических наук

Омаров Ільяс Темірланұлы – «Дипломатия жаршысы» журналының бас редакторы

Омаров Ильяс Темирланович – главный редактор журнала «Дипломатия жаршысы»