1
2
Telefonoak Osasuna
Larrialdiak........................................ 943 46 11 11 Anbulatorioa.................................... 943 60 43 00 DYA zentrala.................................... 943 46 46 22 Mendaroko ospitala........................ 943 03 28 00 Botikak Lasuen-Elezgarai.............................. 943 19 50 26 ........................................................ 626 61 13 92 Lon Apraiz ....................................... 943 60 32 50 ........................................................ 630 05 50 97 Amaia Zalduegi ............................... 669 26 22 01 Hiart Burgoa ................................... 667 33 88 90 Etxeberria (Elgoibar) ....................... 943 74 01 40 Garitaonaindia (Elgoibar) ............... 943 74 11 77 Yudego (Elgoibar) ........................... 943 74 12 93 Barrenetxea-Etxeberria (Elgoibar)... 943 74 12 77 Ana Mandiola (Eibar)....................... 943 82 05 33
Udala, zerbitzuak...
Udaletxea ....................................... 943 60 32 44 Udaltzaingoa ................................... 943 60 70 48 ........................................................ 679 16 25 00 Gizarte Ongizatea ........................... 943 19 50 81 Anai Arte ......................................... 943 60 34 10 Zaharren Egoitza ............................. 943 60 38 71 Eguneko Zentroa (Deba).................. 943 19 23 60 Turismo Bulegoa ............................. 943 60 33 78 Bake epaitegia ................................ 943 60 70 49 Kiroldegia ........................................ 943 60 31 75 Liburutegia ..................................... 943 60 41 82 Miruaitz pilotalekua ....................... 943 60 41 91 Ur Partzuergoa ............................... 902 30 22 22 Zakarrak eta traste zaharrak ........... 943 70 07 99 Posta zerbitzua ............................... 943 60 30 44
Irakaskuntza
Goizeko Izarra Ikastola .................... 943 60 36 75 San Miguel Ikastetxea ..................... 943 60 31 95 Mutrikuko Institutua ....................... 943 60 35 45 Udal Euskaltegia ............................. 943 60 37 80 Udal Musika Eskola ......................... 943 60 37 80 Haurreskola publikoa ...................... 943 60 41 19
Garraio zerbitzuak
ANSOLA taxia .................................. 638 67 23 83 ANTON taxia ................................... 666 22 19 99 XABI taxia ........................................ 656 28 90 26 Lurraldebus ..................................... 943 41 52 08 Pesa Autobusak .............................. 902 10 12 10 BizkaiBus ......................................... 902 22 22 65 EuskoTren ....................................... 902 54 32 10 Loiuko Aireportua .......................... 905 50 50 05
Bestelakoak
Parrokia .......................................... 943 60 39 87 Bikario etxea ................................... 943 60 39 88 Santa Catalina eleiza ....................... 943 60 32 00
Iritzixa
Malen Aldalur Azpillaga
EMAKUMEAK HEMEN ERE ABIXAN “Hiru gizonezko atxilotu ditugu indarkeria matxista leporatuta azken 24 orduetan�. Hala zioen Ertzaintzaren Twitter kontuan irakurritako txio batek. Azken hiru asteetan hiru emakume erail ditu indarkeria matxistak Hego Euskal Herrian. Zazpi emakume hil dituzte urtea hasi denetik aurretik aipatutako lur eremu berean (2017ko urriaren 9ko datuen arabera). Horrelakoak ez omen dira inoiz gurean gertatzen, horrelakoak ez dira inoiz etxean pasatzen. Euskal Herriko hiriburuetako jai guztietan egon dira bortxaketak edo bortxaketa saiakerak. Herri txiki eta seguruetan ere ez dugu indarkeria matxistatik ihes egin; Lekeitio edo Zarautz kasurako. Kataluniari begira gaude denok azken hilabeteetan. Urriaren 1eko indarkeria polizialak jipoitu zuen Katalanen herria izan altu edo txiki, izan lodi edo mehe. Hala ere, emakumeei egin zizkien ukituak, bota zizkien bortxa mehatxuak, erantzi zizkieten arropak. Horrelakoak ez omen dira inoiz gurean gertatzen, horrelakoak ez dira inoiz etxean pasatzen. Hainbat Gaur Egun zabaldu dituzte bere senarrak halako eta besteko herrietan hil duen emakumearen berri emanez. Egunkarietako azalak okupatu dituzte erailketa matxistek; kazetaritzaren barrunbe ilunenak azaleratu eta kontatu dizkigute bizilagunen usteak, susmoak, txutxumutxuak eta egin dituzte erailketen kronika makabroak. Horrelakoak ez omen dira inoiz gurean gertatzen, horrelakoak ez dira inoiz etxean pasatzen. Behin baino gehiagotan atera dituzte aurten Indarkeria matxistaik ez Nazkauta goz bezalako leloak Goiko plazara EMAren eta udalaren ekimenez. Bizixo Jai Batzordeak prestatu zuen protokolo bat Malenetan eraso sexistei aurre nola egin jakiteko, bete zituen kaleak erasoen aurkako paperez eta pankartez. Antolatu dituzte hitzaldiak eta autodefentsa ikastaroak; mobilizazioak eta hausnarketarako txokoak. Ziur bagarela emakume bat baino gehiago egunerokoaren erritmoak harrapatuta eta herritik urrun horietako askotan parte hartzeko tarterik izan ez dugunak; baina Emakumiak Mutrikun Abixan daudela ez daukat zalantzarik. Horrelakoak ez omen dira inoiz gurean gertatzen, baina pozgarria da jakitea gurean gertatuz gero hor zaudetela, zaintzen, salatzen, gozatzen, plazerez armatuta goiak eta beheak astintzen. Eskerrik asko neskak, segi hor! x
3
Lurraldebus autobusak Mallabia - MUTRIKU - Ondarroa
astelehenetik ostiralera 6:05
6:45
6:50
6:15
6:20
6:35
6:45
6:55
7:05
7:05
7:15
7:35
7:45
7:55
8:05
Ondarroa..Mutriku...Deba...Mendaro..Elgoibar..Eibar...Ermua...Mallabia
7:10
7:15
7:30
7:50
Ondarroa - MUTRIKU - Soraluze astelehenetik ostiralera
astelehenetik ostiralera
Mallabia...Ermua.....Eibar....Elgoibar.Mendaro..Deba...Mutriku..Ondarroa
6:00
Ondarroa - MUTRIKU - Mallabia
8:00
8:15
8:25
8:30
Ondarroa Mutriku
8:40
8:45
Deba
Mendaro Elgoibar
9:00
9:15
9:25
Mendaron: 11:15, 13:15, 15:15, 18:15, 20:15, 22:15
egun osoan zehar, ORDURO
21:25 21:30 21:45 21:55 22:10 22:20 22:30 22:40
21:20 21:25 21:40 22:05 22:15 22:30 22:40 22:45
larunbatak eta jai egunak 9:40 9:45 10:00 10:15
Lanegun ostiraletan bakarrik
22:10 22:15 22:20 22:25 22:35 22:45
larunbatetan bakarrik
22:05 22:10 22:15 22:20 22:30 22:35 22:40 22:50
22:40 22:45 22:50 22:55 23:05 23:15
11:40
6:50
7:15
7:35
7:45
7:55
8:05
7:10
7:15
7:30
7:50
8:00
8:15
8:25
8:30
egun osoan zehar, ORDURO
21:45 21:50 22:00 22:15 22:35 22:45 22:55 23:05
20:10 20:15 20:30 20:45 20:55 21:10 21:20 21:25
12:15
jai egunak 8:15
8:35
8:45
8:55
9:05
8:10
8:15
8:30
8:45
8:55
9:10
Elgoibar Mendaro
7:45
Mutriku Ondarroa
Deba
8:00
8:10
8:20
9:20
9:25
larunbatak eta jai egunak 8:40 8:45 9:00 9:10
egun osoan zehar, ORDURO
19:45 19:50 20:00 20:15 20:35 20:45 20:55 21:05
20:10 20:15 20:30 20:45 20:55 21:10 21:20 21:25
10:40
21:20 21:25 21:40 22:05 22:15 22:30 22:40
Mendaron: 13:00, 17:00, 19:00, 21:00 Mutrikun: 13:20, 17:20, 19:20, 21:20
GAUEZ lanegun ostiraletan 23:55 0:00
0:05
0:20
0:25
0:35
23:15 23:25 23:20 23:25 23:35 23:45 23:55 1:05
GAUEZ larunbatetan 0:45
1:10
1:15
1:20
1:30:
1:40
1:00
1:05
1:10
1:15
0:05
0:15
0:20
6:20
0:25
6:40
6:45
Itziar Zarautz* EHU Donostia
6:55
7:05
7:30
7:45
Donostia
EHU
Zarautz* Itziar
8:30
8:00
8:00
8:20
9:50 10:15 10:20 10:30 10:40 11:05
11:30
11:00
11:20 11:30 11:40 11:50 12:00 12:35
12:50 13:15 13:20 13:30 13:40 14:05
14:30
14:30 14:45 15:00 15:10 15:20 15:30 15:40 16:15
8:50
9:00
9:35
16:30 16:40 17:05
17:30
18:00
18:20 18:30 18:40 18:50 19:00 19:35
17:50 18:15 18:20 18:30 18:40 19:05
19:30
20:30
20:50 21:00 21:10 21:20 21:30 22:05
20:00 20:25 20:30 20:40 8:25
8:30
8:40
larunbatak eta jai egunak 8:50
9:15
9:40
10:30
10:50 11:05 11:15 11:25 11:30 12:05
12:30 12:55 13:00 13:10 13:20 13:45
14:10
14:30
14:50 15:05 15:15 15:25 15:30 16:05
17:00 17:25 17:30 17:40 17:50 18:15
18:40
17:00
17:20 17:35 17:45 17:55 18:00 18:35
19:00 19:25 19:30 19:40 19:50 20:15
20:40
20:30
20:50 21:05 21:15 21:25 21:30 21:35
21:00
21:20 21:35 21:45 21:55 22:00 22:35 Igandeetan
www.euskotren.eus 902 543 210 www.bizkaia.eus/bizkaibus 902 222 265 4
Donostia Errekalde Orio Zarautz Zumaia DEBA Mendaro Elgoibar Eibar Bilbo
Lehena L-J
Azkena egunero
5:50 5:59 6:14 6:20 6:29 6:43 6:52 7:01 7:11 8:20
7:50 7:59 8:14 8:20 8:29 8:43 8:52 9:01 9:11 10:20
20:50 20:59 21:14 21:20 21:29 21:43 21:52 22:01 22:11 23:20
Itziar
Zumaia
6:55 11:55
7:10 12:10
9:45
9:55
10:10
10:40
10:45
10:55
11:10
Zumaia - MUTRIKU Zumaia
Itziar
9:10
9:25
Deba helduDeba irten MUTRIKU
9:40
10:15
10:25
Zumaiatik: 12:10, 15:10, 17:10, 20:10
larunbatak eta jai egunak 11:10 11:25 11:40
12:15
12:25
Zumaiatik larunbata: 13:10, 15:10, 17:10, 19:10, 22:10 Zumaiatik igandeak: 14:10, 16:10, 18:10
Bizkaibus ONDARROA - BILBO
Larunbatetan
Bilbo Eibar Elgoibar Mendaro DEBA Zumaia Zarautz Orio Errekalde Donostia
6:45 11:45
astelehenetik ostiralera
astelehenetik larunbatera
Donostia - DEBA - Bilbo Bilbo - DEBA - Donostia Lehena A-O
11:30
Mutrikutik: 12:25, 15:25, 17:25, 19:25
EuskoTren trenak www.lurraldebus.eus 902 300 340
6:40 11:15
9:40
jai egunak 10:25
*Zarautz: eskaripeko geltokia - 900 234 555 / **EHU Lanegunetan
larunbatak eta jai egunak 8:00
11:20
Mutrikutik: 12:25, 14:25, 16:25, 18:25, 20:25
Deba Mutriku Ondarroa Lekeitio
8:40
11:10
Mutrikutik: 13:25, 16:25, 18:25
astelehenetik ostiralera
Deba
6:25 11:00
larunbatak 9:25
Donostia - MUTRIKU - Lekeitio
astelehenetik ostiralera Lekeitio Ondarroa Mutriku
11:00
astelehenetik ostiralera
Mutrikutik: 1:55, 3:55, 5:55
Lekeitio - MUTRIKU - Donostia
10:45
Ondarroa MUTRIKU Deba heldu Deba irten
23:15 23:25 23:20 23:25 23:35 23:45 23:55 23:45 23:55 0:00
Mutrikun: 3:10, 5:10, 6:10
9:30
MUTRIKU - Zumaia
1:45
GAUEZ larunbatetan 0:50
9:20
larunbatetan bakarrik
GAUEZ lanegun ostiraletan 0:15
8:30
Mendaron: 10:00, 12:00, 14:00, 17:00, 19:00, 21:00 Mutrikun: 10:20, 12:20, 14:20, 17:20, 19:20, 21:20
jai egunak 8:05
Soraluze
egun osoan zehar, ORDURO
6:15
12:40
Soraluze - MUTRIKU - Ondarroa 7:40
22:10 22:15 22:20 22:25 22:35 22:45 22:55
0:40
12:25
astelehenetik ostiralera
21:20 21:25 21:40 22:05 22:15 22:30 22:40
7:50
12:00
10:40
larunbatak 7:05
egun osoan zehar, ORDURO
7:45
11:45
10:25
Mutrikun: 13:45, 17:45, 19:45, 21:45 Mendaron: 14:15, 18:15, 20:15, 22:15
Ez dira Mendaroko Ospitaletik pasatzen. Ez dira Deban sartzen; geltokia, Urazamendik auzoan. 6:45
9:40
Mutrikun: 10:45, 12:45, 14:45, 17:45, 19:45, 21:45
egun osoan zehar, ORDURO
larunbatak
Soraluze
Lehena A-O
Lehena L-J
Azkena egunero
6:14 6:24 6:33 6:44 7:00 7:08 7:15 7:29 7:38
7:00 7:14 7:24 7:33 7:44 8:00 8:08 8:15 9:29 9:38
20:00 21:14 21:24 21:33 21:44 22:00 22:08 22:15 22:29 22:38
A3916 Ermuatik
lehena
azkena
5:40
19:40
Mutrikutik irten: 6:25, 7:25, 15:25
A3915 Durangotik jai egunak A3916 Ermuatik A3915 Durangotik
6:10
20:10
6:40 7:10
20:40 20:10
BILBO - ONDARROA astelehenetik larunbatera A3916 Ermuatik
lehena
azkena
7:10
22:10
Mutrikuraino: 14:10, 18:10, 20:10
A3915 Durangotik jai egunak A3916 Ermuatik A3915 Durangotik
7:40
21:40
8:10 8:40
22:10 21:40
gutunak
Kalaputxik irakurleen gutunak plazaratzen ditu. Datozen ordenean, espazioak eskaintzen duen aukeraren barruan, moztu edo hurrengo hilerako laga daitezke. Gutunak izen abizenekin eta nortasun agiriaren zenbakiarekin bidaliko dira: Kalaputxi Barrenkalea 12 behea, 20830 Mutriku edo internet bidez, kalaputxi2001@gmail.com
U U
Kalaputxik ez du bere gain hartzen aldizkarian hirugarrenek adierazitako esan-iritzien erantzukizunik. Argitaratzailea Karenka komunikazio elkartea Barrenkale 12, behea - 20830 Mutriku Tel. 635 748 393 e-posta kalaputxi2001@gmail.com Bloga www.kalaputxi.blogspot.com Laguntzaileak Mutrikuko Udala eta Gipuzkoako Foru Aldundia Kolaboratzaileak IĂąigo Andonegi, Josu LarraĂąaga, Sexuenea, Bai Txo!, EMA, Txantxangorri, Mutriku Zero Zabor. Tirada 2.200 ale Lege Gordailua SS-787/01 ISSN 1579-4792 Inprimategia EUSKALINPRI Banaketa Kalaputxi
Kalaputxi Herri-Aldizkarixak Erakunde hauen diru laguntza jasotzen du:
5
Puri-purixan
GI-638 ERREPIDEAREN HOBEKUNTZAK DEBA ETA MUTRIKU ARTEAN Irailaren 27an, Aldundiaren ordezkari Silvia Pérezek, azpiegitura departamenduko errepide saileko zuzendari nagusiak, eta Jose Maria Sarasolak, departamendu bereko proiektuburuak, Zabielen jendaurrean eman zituzten Deba eta Mutriku artean egitekoak diren errepideko hobekuntzen azalpenak. Hurrengo egunean, Udalaren hileko udalbatzan, EH Bilduk aurkeztutako mozio bat onartu zen, non udalak eskatzen dion Aldundiari bizikleta-bide bat gehitzea egitekoak diren hobekuntzetan, Gipuzkoako Bizikleta Bideen Lurraldearen Arloko Planak zehazten duen bezala. Zabieleko agerpena Azalpenak ematen hasi aurretik herriko alkateak egin zuen sarrera esanez urte asko pasa direla Mutriku-Sasiola errepide berriaren proiektuak azaldu zirenetik, eta, desegokitasunak zein aurrekontu handiegiak zirela eta, ez dela orain arte gauzatu. Ikusirik Mutriku komunikazio arloan egoera tamalgarrian aurkitzen dela, agintaldiaren hasieran Aldundira zuzendu zela Mutriku-Sasiola egiterik ez bazegoen, gutxienez kostako errepidean hobekuntzak egin beharko zirela eskatzera. Baietza jaso zuela orduan, eta, orain gutxi, Donostian proiektuaren berri eman ondoren, Mutrikura datozela jendaurrean informazioa eskaintzera. Bilera honen aurretik Laranga auzokoekin bildu direla euren xehetasunera egokituz. Silvia Pérezek zioen Aldundia gaurko parametroetara bildu beharrean dagoela, eta Mutriku-Sasiolaren 78 milioiko proiektuari ezin diola inolaz ere heldu. Alkatearen eskaerari erantzunez kostako errepidearen hobekuntzari lotu zirela, eta gaur azalduko duten proiektuak 11 milioiren kostua izanik, euren baldintzak betetzen dituela. Lanak 14 hilabete eta erdiko iraupena izango dutela, eta, jakina, obrak aurrera eramateko eragozpenak izango dituztela erabiltzaileek, errepidea zeharo itxita egon behar delako 5 hilabetez gau eta egun, eta 4 hilabetetan txandakako igarobide bakar batekin bi lekutan gutxienez.
6
Jose Mari Sarasolak luze egin zuen hitz proiekzioek lagunduta. Ez zen soilik planoetan oinarritu, montaje fotografikoak ere erabili baitzituen jendearen ulermena errazteko. Hiru ekintza nagusi aipatu zituen errepidearen hobekuntzan: errepidearen galtzadaren ezaugarriak hobetu eta zabalera gehitu, Ipitxarri (Ondarbeltzeko errebuelta handia) zein Alkoleako bihurguneen arazoei irtenbidea eman, eta, azkenik, itsasaldetik oinezkoentzako bide bat egin. Hobekuntza Ondarbeltzeko sarreratik Mutrikuko herri sarreraraino, Txikitoneko txaleteraino, izango da, 1,2 KPtik 3,6 KPraino. Errepideak gutxieneko hiru metroko zabalera izango dituen bi errei izango ditu —Ipitxarrin zabalagoa kamioiak arazorik izan ez dezaten—. Bi aldeetara metro erdiko espaloiak gehituko zaizkio. Zangak, bermak, eta aldamenean oinezkoentzako pasabidea duen errepide zatietan hormigoizko eustormak izango dira errepidea osatzen. Ipitxarriko bihurgunea hobetzeko, mendi aldetik zati handi bat kendu behar da berrogei metroko altueratik lurra kentzen hasita. Bihurgunearen erradioa asko hobetuko da, eta, igoera luzatuz, aldapak ez du izango % 6 baino gehiago. Alkoleako bihurgunea ekiditeko 106 metroko tunel berria aurreikusita dago proiektuan; horietatik 80 metro minan zulatutako tunel natural batek egingo ditu, eta gainerako metroak bi ahoetako tunel artifizialek osatuko dituzte. Tunela bi norabidetakoa izango
daudenez, baliteke lizitatzaileren batek lan-epeak murriztea, eta hori ere kontuan izango dute. Galderen unea iristean, behin eta berriz azpimarratu zen Laranga auzotik errepidera ateratzeko gunea gaur egun oso arriskutsua dela, eta hobekuntzen ondoren abiadura gehituko denez, are eta gehiago handituko dela arriskua. Horren aurrean, biribilgune bat ikusten zuten konponbide galdetzaileek. Beste gai errepikakorra izan zen Laranga auzotik Kalbario atzealdeko errepidera irteera egitearena. Hori baino, Aitzeta aldera egitea errazago ikusten zuten zenbaitzuek, errazago egiteko eta erosoago erabiltzeko. Silvia Pérezek gomendatu zuen iritzi eta aholku guztiak idatziz alegazio modura bidaltzeko bere departamendura, Gipuzkoako Aldizkari Ofizialean proiektua argitaratu eta hilabeteko epea izango delako horretarako (urriaren 3an argitaratu zen boletinean, eta alegazioak egin nahi dutenek udalean teknikari bat izango dute laguntzeko).
Puri-purixan
da eta bi errei izango ditu. Oinezkoentzako bidea Ondarbeltzeko sarreran hasiko da, arinki hondartza hartzen duten horma bat izango da hasieran, eta bi metroko altuerara iristen denean hegal bat eraikiko da, zabalera aldakorreko banda estu luze batean. Hondartzak galduko duen azalera hori gaur egungo aparkalekuaren kontura berreskuratuko da. Itsas bazterreko herri jabarikoa den beste eremu batean ere badu eragina, Ipitxarriko bihurgunea igarota, oinezkoentzako pasabidea itsaslabar aldera egokitu beharko baita. Alkoleako puntan, oinezkoentzako pasabidea gaur egungo errepidea izango da —etxera sartu behar duten autoekin konpartitua—. Beste zenbait gunetan ez da arazorik ikusten bidea egiteko, bai moldaketa batzuk. Proiektuak jasotzen du obra-soberakinen biltegi bat ere jarriko dela Laranga auzoan, eta bertara eramango dira Ipitxarri eta Alkoleako tunelaren hondeaketako lurrak. Biltegia prestatuko da gaineko lur-azala kenduta, eramandako lurren gainetik berriro jartzeko —harria izango baita kendutako ia guztia—. Lanak Ipitxarri eta Alkolean egin beharrekoekin hasiko dira, eta horiekin batera Laranga auzoko bideak egokitzen zein beste prestakuntzako lanekin. Teknika aldetik lan zailenak, Mutrikutik begiratuta, Alkoleako tunelaren sarrerakoak izango dira. Laranga auzoko bidetxoen zorua zementuzko geruza batekin estaliko dute ia luzera osoan eta tarteka autoak gurutzatzeko guneak prestatuko dituzte. Gutxieneko hobekuntzak besterik ez dira izango, ezin baita inbertsio handirik egin hain denbora gutxirako. Bost hilabete izango dira auzotarrak derrigorrez Kalbario atzeko bidera zuzendu beharko direna auzotik ateratzeko. Obrak hasteko itsas-bazterrak ukitzen direnez, eta hauek Madrilgo Ministerioaren esku daudenez, nahiz eta Gipuzkoako departamenduarekin harremanetan izan diren uneoro, baimena Madrildik etorri behar da, eta horrek bere denbora eskatzen du. Bestalde, ez dute udara ikusten lanean hasteko unerik egokiena; horregatik, 2018ko udazkenean nahiko lukete hasiera ematea. Esleipenak oraindik egiteko
Urriaren 28ko Udalbatza Udalbatzan GI-638 errepidearen gaia mahairatu zenean, alkateak bere azalpenak eman zituen egindako kudeaketaz. Berdeek betidanik errepide honen hobekuntzaren alde egon direla esan zuten. EH Bilduko zinegotziek hobekuntza oro ondo ikusten dutela herrirako onurak ekarriko badituzte. Informazio aldetik azaldu ziren kexati, proiektua hain berandu ezagutarazi delako. Eurak Mutriku-Sasiola errepidearen aldekoak izan direla, eta horretan jarraitzen dutela, erabiltzen ari diren 78 milioiko zifra baino merkeagoa den proiektu xumeagoa posible dela ikusi zelako Bilduren agintaldian, 18-20 miliotara jaitsia. Mozio bat aurkeztu zuen EH Bilduk ondoren bozkatzeko: “Mutrikuko Udalak eskatzen dio GipuzkoakoForu Aldundiari GI-638 errepidean, berrikuntza-lanak egiteaz gain, bizikleta-bide bat eraikitzeko, Gipuzkoako Bizikleta Bideen Lurraldearen Arloko Planak zehazten duen bezala”. Iritzi-truke baten ondoren, mozioa onartua izan zen EH Bildu eta Berdeen bozekin.
Alkolean, tunela Ondarbeltzen, mendia jan
7
Bi hitzetan
HERRI-KROS SOLIDIARIOA
JABIER ZUBIAURRERI OMENALDIA Aurtengo Galbaixuak ere pasatu dira. Eguraldiak asko lagundu ez bazuen ere, herritar eta kanpotar asko hurbildu ziren Galbaixoko ermitara, kaletarrak eta baserritarrak. Aurtengoan, jaiei agurra emateko Galbaixotarren egunean Jabier Zubiaurreri egin zioten omenaldia. Jabierrek artzain txakurren lehiaketa antolatzen hutsik egin gabe hogei urte daramatzanez, bertako Jai Batzordeak eta Galbaixoko Kofradiako kideek omenaldi xume bat egin zioten bere artzain ibilbidea goraipatuz. Omenaldi xumea, ordea hunkigarria izan zen; Jabierrek pozik jaso zituen berari zuzendutako bertsoak eta euskal makila.
Talaixa Triatloi Elkarteak antolatuta, urriaren 28an Mutrikuko herri krosa izango da arratsaldeko bostetan hasita betiko ibilbidearekin: Goiko plazatik irten, Casa Camporaino, buelta hartu eta Erdiko kalen gora Goiko plazan amaitu. 10 kilometro guztira. Izen ematea egunean bertan egin beharko da 10 euroren truke. Lehenago, lau eta erdietan, umeen txanda izango da Goiko plazatik irten, Samikollara joan eta buelta. Parte hartzeko baldintza bakarra, Eskola kirolean apuntatuta egotea. Aurten, EL FUTURO ES LA MEMORIA egitasmoarekin bat eginda, inskripzioaren diruaren zati bat elkarte horrentzat izango da. Parte hartzaile guztiek Elkartearen elastiko berdea eramango dute opari Bestalde, antolakuntzatik deia egin dute ekitaldian laguntzeko prestutasuna dutenek aurrez adierazi dezatela, mesedez, talaixatri@gmail.com helbidean.
GOIZEKO IZARRA IKASTOLAREN 50. URTEURRENA 1968ko urrian eman zituen ikastolak bere lehendabiziko urratsak. Ilusioz eta kemenez hasi zuten bideak jarraipena izan zuen, eta euskarazko irakaskuntzaren hasiera ez ezik, aldaketa eta eredu berri baten hasiera ere izan zen. Hain zuzen ere, ibilbide horren abiapuntua eta ibilbidea berreskuratu nahian materiala biltzen hasi da sortu berri den Goizeko Izarra Ikastolaren 50. urteurrena izeneko batzordea. Honen helburua, Ikastolari merezi duen omenaldia egitea da. Horretarako, ikastolaren sorreran eta baita ondoren parte hartu zuten guztiei dei egiten zaie etxean duten edozein dokumentu, argazki, kartel eta abar atera eta Agerretxo zapata dendan uzteko; beti ere, materiala gutun-azal batean sartu, eta izen-abizenak zein telefono zenbakia bertan apuntatuta. Jasoko den material guztia digitalizatu egingo da eta jabeari bueltatuko zaio ahalik eta azkarren.
8
BETERANOEN MENDI MARTXA
GAZTEROBOTIKA LEHIAKETAN TXAPELA MUTRIKURA
NAFARROA HEGOALDEKO EUSKALGINTZARI LAGUNTZEKO KANPAINA
Aurtengo udaran Debabarrena eskualdeko hainbat herritan robotika tailerrak antolatu dira; haur eta gazteen artean zientzia, teknologia, ingeniaritza, artea eta matematikarekiko interesa pizteko gogoz. Mutrikun, abuztuaren bukaeran burutu ziren saioak, eta herriko neska-mutilek talde lanean beraien robotak eraiki eta programatzeko aukera izan zuten. Irailaren 24an, berriz, hainbat herritan parte hartu zuten guztiak Eibarko Astelena pilotalekuan ospatu zen txapelketara aurkeztu ziren. Guztira 97 gaztetxo bildu ziren; horietatik 15, mutrikuarrak. Txapelketan bi edo hiru laguneko taldeetan elkartu eta lehiatu ziren. Lau proba ezberdin jarri zituzten, eta talde bakoitzari proba bat egokitu zitzaion. Lau probetatik hirutan mutrikuarrak podium-era igo ziren. Bi lehenengo postu eta bigarren bat lortu zuten. Bejondeiela!
Gabonak hurbiltzearekin batera Nafarroa hegoaldeko nekazariak eta euskalgintza martxan jarri dira azken urteetan bezala beraien baratza aberatsetako produktuen eskaintza egiteko. Ohikoa denez, 50 euroren truke nafar produktuen saski bat erosi ahal izango da, jakinda diru horren zati bat Nafarroa hegoaldeko D ereduko gelak, Aek euskaltegiak eta Erriberako euskalgintzari bideratuko zaiela. Iaz, ekimenak banatu zituen 14.000 saskien bitartez 175.000 euro lortu ziren helburu horretarako. Kanpaina urriaren 26an hasi eta azaroaren 14an amaituko da. Bitarte horretan mutrikuarren eskaerak Kalaputxik bideratuko ditu, kalaputxi2001@gmail.com helbidera idatzita edo 635748393 telefonora deituta. Saskien banaketa azaroaren 23tik abenduaren 3ra bitartean egingo da. Hemen da aukera berri bat Nafarroa hegoaldeko euskalgintzari laguntzeko.
Bi hitzetan
Burumendi Mendi Elkarteak, Euskal Herriko eta Gipuzkoako Mendi Federazioek eta Udalak babestuta, Beteranoen mendi-martxa antolatu du urriaren 29rako. Goizeko 8:30etan Goiko plazatik irtenda, Arnon barrena 15 kilometroko ibilbidea egin, eta moilan bukatuko dute ibilbidea. Anaiarteko bazkaria egongo da ondoren. Ekitaldian parte hartu nahi dutenek urriaren 24rako izena eman beharko dute www.burumendi.org helbidean. Federatuek doan izango dute ibilaldia, eta federatu gabekoek, berriz, 5 euro ordaindu beharko dute. Ondorengo bazkarirako prezioa 20 eurokoa izango da guztientzat. Izen ematearekin batera egin beharko da ordainketa: Kutxabanken (2095 5056 12 1067447648) edo Euskadiko Kutxan (3035 0188 98 1881016249).
9
EMAN ZURE ILEA Bi hitzetan
Azken urteetan minbiziaren kasuak nabarmen ugaritu dira, baita Mutrikun ere. Eta minbiziaren aurkako tratamenduen ondorioetako bat ilea galtzea da. Askok zapiak jartzen dituzte, eta beste askok ileordeak erostendituzte. Baina ileordeak erosteak bere kostua dauka, eta denek ez dute hori ordaintzeko aukera. Hori dela eta, pelukak ordaintzeko dirurik ez dutenentzat ilea batzea lortu nahi da. “Mechones Solidarios” elkartearekin harremanetan jarri eta ile luzea duten gaztetxo askok ilea eman dute; bai, ilea eman. Baldintza bakarra: 20 zentimetrotik gorako ile zatia moztea. Hemen ere gure gaztetxoak eredu. Bejondeizuela!
SOLASALDI MUSIKATUA KEUrekin Datorren azaroaren 11n, goizeko 11:00etan, Mutrikuko Gaztetxean Keu Agirretxea gitarra jotzaile ondarrutarraren solasaldi musikatua ikusteko aukera izango da. Bere urteetako esperientzia profesionalean oinarrituta, gitarra elektrikoari eta akustikoari buruzko azalpenak emango ditu; praktika, inprobisazioa, soinua, grabazioa, erabiltzen dituten teknika ezberdinei eta bere bizipenei buruz hitz egingo du, besteak beste. Doakoa izango da saioa, eta interesa duten guztiei egiten die gonbidapena MRK-k. Ez da musika maila jakin bat izan behar solasaldi edo hitzaldian parte hartzeko.
MUTRIKU FTren BAZKIDETZA KANPAINA 2017-2018 denboraldia hasi da eta denboraldirako bazkide-kanpaina ere hasia du Mutriku Futbol Taldeak, 15 taldetan banatzen diren 300 futbolariren urteko jardunak sortutako gastuari aurre egiteko finantzaketarako garrantzitsua delako. Kuotak: Arrunta, 50 €; Jubilatuak eta 21 urte azpikoak, 20 €; Familia-bonoak, 100 €, Kuota ordaindu duten futbolarien gurasoak, 25 €. Beheko kontuetako baten ordainketa egitean Izen-abizenak adierazi kontzeptuan. Kutxabank.............ES44 2095 5056 17 1061907035 Euskadiko Kutxa....ES78 3035 0188 93 1880003653 Aurrerago jakinaraziko da bazkide-txartela non jaso ahal izango den.
MINBIZIAREN AURKA, LARROSA Urriaren 14an, zapatuz,larrosa kolorez jantzi ziren herriko kalek eta Goiko plaza bulearreko minbiziaren aurkako indarra erakusteko. Urte osoan lan ezkutu eta isilean dihardutenek deia egin zuten herritarrek kalean erakusteko gaixoen eta gaixoen familien ondoan daudela. Eleizako eskaileretan giza-lazo arrosa erraldoia marraztu ondoren, Iñigo eta Imanolen bertso musikatuen mezuaren ostean ehun pasa globo larrosa askatu ziren Mutrikuko zerurantz, minbiziari mezu argia bidaltzeko: tinko eutsiko diogula minbiziaren enbatari. Animo eta indarra guztiontzat!
10
10
Bi hitzetan
MUTRIKUARRAK AZPITXAPELDUN EUSKAL HERRIKO ULTRATRAILEAN Hego Euskal Herriko lau hiriburuak lotzen ditu Ultratrail lasterketaren lehen edizioan parte hartu dute Iñaki Agirrezabala, Aitor Mendizabal eta Nekane Ituarte mutrikuarrek. Lau zatitan banatzen den 500 kilometroko mendi lasterketa honetan 100 gailur igo, 30 mendigune ezagutu, eta parke ederrotaz gozatzeko aukera izan dute. Bilbon hasi eta bertan bukatu zuten lasterketa zirkuitua, esan bezala lau etapa bete ondoren: Bilbo-Gasteiz (110 km), Gasteiz-Iruñea (130 km), Iruñea-Donostia (120 km), eta Donostia-Bilbo (140 km). Hirugarren etapa horretan, mutrikuarrak bigarren sailkatuak izan ziren; talde lana oinarri hartuta. Emakumezkoen sailkapen orokorrean, berriz, hirugarren postua lortu du Nekane Ituartek; Silvia Trigueros eta Nerea Martinezen atzetik. Lan bikaina, beraz, mutrikuar mendi lasterketariena.
MINTZALAGUNAK TXANGOAN Dagoeneko bi urte igaro dira Bai Txo! euskera elkartiak Berriketalagunak programa martxan jarri zuenetik. Egitasmo horren helburua, Euskal Herriko beste hainbat txokotan dutena: euskaraz hitz egiteko zailtasunak dituztenei aukera berriak ematea euskaraz mintzatu ahal izateko. Urtean zehar astean ordu batzuetako dedikazioa eskaintzen diote elkarri berriketarako lagun egindako bikoteek. Asteroko jardunaldi horretaz gain, noizean behin bikote guztiei deia egiten zaie egun batean baterako hitzordua egiteko. Horrelakoak egin dituzte: Mutrikuko herrigune historikoan bisita gidatua, Astigarribiako bisita gidatua, ikasturte bukaerako merienda... eta azkena, Zumaiako Biotopora bisita itsasontzian. Aurrerantzean ere, mintzalagun egitasmoak orain artekoan jarraituko du, eta deia egiten zaie euskara praktikatu nahi dutenei animatzeko eta izena emateko Bai Txo! euskera elkartian: baitxoelkartia@gmail.com
MUTRIKUARRAK KATALUNIARREKIN BAT Urriaren 1ean Katalunian egindako Erreferendumaren ondoren ANC eta Omnium elkarteetako ordezkarien atxiloketak salatzeko Gure Esku Dagok elkarretaratzeak deitu zituen. Mutrikuk ere bat egin zuen deialdiarekin. Gure Esku Dagok ohar bidez adierazi zuenez, “herritarren oinarrizko eskubideei bizkarra eman eta gizatasunaren muga” gainditu du Estatuak. “Demokrazia batean aukera guztiek beren tokia izanda, proiektu politiko guztiek modu baketsuan eta demokratikoan defendatu eta gauzatzeko modua izan behar dute, salbuespenik gabe”.
11
Karenka
Patxi Txurruka
“Bizitza osoa izan dut ikaskuntza“ 1936an Mutrikun jaioa, hamasei urterekin Mutrikuko pilotalekuan zesta batekin ari zen pilotan Patxi, pilotari bila zebilen batek ikusi zuenean. Gurasoak konbentzitu zituzten eta hurrengo astean Coruñara abiatu zen, hango kasinoan zegoen frontoian jokatzera. Hantxe hasi zen Patxiren ibilbidea zesta-puntaren munduan. Coruñatik Zaragozara, Zaragozatik Mexikora eta Mexikotik Miamira, La Habanan barrena. Ibilbide oparoa, oparoa izan zenez. Eta garai haren oroigarri, harrotasunez daramatza CBN telebistak omen gisa erregalatutako urrezko erlojua eta denboraldi berean jokatutako bost txapelketak irabazi zitueneko diamantedun urrezko eraztuna. Maixanean meriendak egitera batzen ziren Obi Txiki k eta koadrillakoek usteko zuten, ba, Maixaneko Patxikok halako bidea egingo zuela! Gazterik irten zinen mundura… Orduan halaxe joaten ziren pilotariak, gaztetan. Gauza normala zen orduan hori, eta hamazapi urterekin Ameriketa bidean jarri nintzen. Gurasoei atzerakada egiten zien semea joaten uzteak, baina abenturak ondo irteten ez bazuen etxeko itzuliko nintzela-ta, han abiatu nintzen. Gogorra izan al zen hasiera? Frontoian ez, pilotan ibiltzen ginen eta gero eta hobeto moldatzen nintzen neu ere. Baina kontua izan zen hamazortzi urterekin Mexikon ari nintzela eskuturreko lesio bat izan nuela. Medikuek esan zidaten ezin izango nuela zestan jarraitu, eta ia-ia etsi nuen futbolean hasteko. Baina Miamira joateko kontratua egin zidaten klausula batekin: jokatuz gero, kobratu; jokatu ezean, kobratu ez. Eta han joan nintzen Miamira. Sol Rosenkratz izeneko masajistaren eskuetan jartzeko aholkua eman zidaten eta harexek ipini zidan eskua ezin hobeto. Solek asko maite gintuen pilotari euskaldunok, eta baita gure amak bere lana eskertzeko Mutrikutik bidali zizkion etxean egindako antxoak ere! Ameriketan egin zenuen karrera… Miamin eta Mexikon, Kuban… alde hartan zegoen frontoiko negozioa eta han ibiltzen ginen, bai. Handik Estatu Batuetara jauzi egin eta Miamin jardun nuen, negu partea Ameriketan eta uda partea Euskal Herrian ematen genuen. Baina 1968 urtean Ameriketan lehenengo greba egin zen pilotarion lan-baldintzak eta soldatak hobetzearren, eta pilotari profesionalok Euskal Herrira itzuli behar izan genuen. Eta hemen zerbait antolatu zen, baina ez Ameriketako modukorik. Hemen Durangon eta Gernikan egiten ziren jaialdiak. Ni Gernikan ibili nintzen, eta noizean behin Durango-Gernika txapelketak ere antolatzen ziren. Gernikako aldian ezbeharrik ere izan zenuen… Bai, susto galanta hartu nuen eskuin besoko bola hautsi nuenean. Orduan ere esan zidaten ez nintzela berriz pilotarako jarriko, baina Miamiko Sol masajistarengana joan eta berriz ere lehengo moduan jarri ninduten haren eskuek. Zenbat zor diodan Soli! Eta berriz ere Ameriketara… 1976 urtean Bridgeporten frontoia ireki behar zutela eta, pilotari bila etorri ziren eta han abiatu ginen berriz ere Ameriketara. Orduantxe eman zidaten kopurua neuk idazteko taloi zuri bat Miamira itzultzeko, baina nahiago izan nuen lagunekin Bridgeportera joan diru gutxiago irabaztera. Eta bukaera ere heldu zitzaizun…
12
Belaunean ebakuntza egin ostean egun batean konturatu nintzen begiak ailegatzen ziren tokira ez zirela hankak beti ailegatzen, eta orduantxe erabaki nuen nire ibilbidea amaitu zela. Enpresak jarraitzeko eskatzen zidan, baina pentsatu nuen egokiena gorenean uztea izango zela. Lehenago eta gerora ere, beste pilotari batzuk ikusi nituen karrera luzatu nahian, baina haiek ikusi egin behar ziren gero… indarra galduta, ailegatu ezinik… Horretarako, uztea hobe! Donibane Lohitzunen jokatu nuen azken partida. Ze alde, Euskal herrian jokatu edo Ameriketan jokatu? Hemen parejatan jokatzen zen 35 edo 40 tantotara. Ameriketan, aldiz, kinielak jokatzen ziren. Hemengo partidetan denbora luzea dago jokoan aritzeko, eta egindako akats bat hurrengo jokaldian zuzendu dezakezu. Gainera, fisikoak gehiago agintzen du… Kinieletan, ostera, jokoa azkarragoa da eta jokoa nola doan, sartu eta berehala kalera joan zaitezke… Joko ezberdinak dira. Esan daiteke hemengoa hurreago dagoela kiroletik eta hangoa urreago negoziotik. Txapelketa asko eta sari asko irabazitakoa zara. Gogoan gordetzen duzun bat… Miamin denboraldi batean jokatzen ziren bost joko txapelketak irabazi nituenekoa da garai onaren oroigarria, eta horren oroigarri daramat eraztun hau (brillantea duen urrezko eraztuna). Eta bitxikeria moduan gordetzen dudana, La habanako Frontón de los Gritos pilotalekuan Cubaren eta Miamiren arteko lehiaketa irabazi genuenekoa. Miamiren ordezkari Orbea ondarrutarrak eta biok jokatu genuen; Cubaren ordezkari, Jose Antonio Egurbidek eta Etxaniz azkoitiarrak. Estu joan zen partida irabazi genuen eta zilarrezko metro eta erdiko garaikur bana eman ziguten. Txapan izenak ipintzeko hartu eta hurrengo egunean emango zizkigutela esan ziguten… gaur arte! Omenaldirik ere ez zitzaizun faltako… Toki askotan egin zizkidaten omenaldiak. Oso maitatua sentitu nintzen, ikusi nuelako jendeak nire jokoa eta profesionaltasuna baloratu zuela. Bai Euskal Herrian bai Ameriketan negar-malkoak atera zizkidaten omenaldietan. Baina, atzera begiratuta, asko baloratzen dut karrera osoan bai pilotariek, bai enpresek, bai ikusleek, bai kazetariek erakutsi izan didaten errespetua. Oso ondo tratatu ninduen pilota munduak. Eman dizuten aholku onena… Pentsatu daiteke aurreko pilotari handiek emango zidatela, baina oso gogoan dut hamar-hamaika urterekin
Karenka
“ “
Medikuek esan zidaten ezin izango nuela zestan jarraitu, eta ia-ia etsi nuen
Etengabe saiatu behar da hobetzen, pilotan bezala bizitzako alderdi guztietan.
Mutrikuko frontoian entsaiatzen ari nintzen baten Zapatero txiki deitzen genion gizonak eman zidana. Hura ez zen pilotaria, baina zapateria frontoiaren aurrean zeukanez asko ikusten zuen, eta harexek esan zidan nola bota pilota hobeto. “Begira egon naiz eta gauza bat ez duzu ondo egiten –esan zidan–; eskuinarekin botatzen duzunean, ezkerrarekin lagundu eta eraman ezazu besoa doan pareraino”. Halaxe, berak esan zidan moduan egin nuen eta han joan zen pilota, frontisaren gainetik, Erronda aguazilaren etxeko leiho bateko kristala puskatzeraino! Handik aurrera, nire ibilbide guztian eraman nuen besoen mugimendu hura nire jokoan. Asko balio izan zidan aholku hark. Eta zuk zein aholku pilotan dabiltzan gazteei? Aholkuak entzuteko eta horien aproba egiteko, ez pentsatzeko dena ikasita dutela. Bizitza osoa da ikasteko prozesu bat, eta sekula ez dakizu aholkurik onena zeinek emango dizun. Eta horrekin batera, eredu onei begiratzeko eta haiengandik ikasteko, begiratu, konturatu eta norberea hobetzen saiatu. Etengabe saiatu hobetzen, pilotan eta bizitzaren alderdi guztietan berdin. Ba al zenuen estilo propio bat? Onenei asko begiratzen nien eta guztiei ikasten nien zerbait. Gogoan dut Zaragozako aldian Aparicio izeneko
maño batek batzuetan hanka paretean ipintzen zuela errebesean sartzerakoan, eta handik hasi nintzen horman gora ibiltzen, bat-bi-hiru pauso paretean gora, pilota hartu eta bota. Hori askotan egiten nuen, baina estilo-estilo, ez dakit ba. Ezaugarri handiena, palo gutxi egitea, oso konstantea izatea. Horrek lagundu zidan lortutakoa lortzen. Zuen garaitik hona, ze alde ikusten duzu jokoan? Materialetan aldea dago, pilotek ematen duten azkartasuna… baina jokatzeko era asko aldatu da. Lehen hartu eta bota egin behar zen, bestela berehala ematen zuten falta. Gaur egun, pilota hartu, goxo-goxo prestatu eta gero bota egiten da. Garai batean, hori pentsaezina zen. Pilota utzi eta Ameriketan geratu zinen… Ez nuen sekula pentsatuko han geratuko nintzela, ez horixe, baina pilotari lanak utzi eta intendente izatea eskaini zidatenean dena birplanteatu nuen eta hantxe geratzea erabaki. Gaur egun, erretiratuta nago, baina urtero etxera bueltatzen saiatzen gara. Zesta puntak ba al du etorkizunik? Afizionatu mailan izango du, kirol ederra da eta, baina maila profesionalean ez da berriz izango garai onenetan izan zen hura. Ez dago hala izateko baldintzarik. Hura zerbait izan bazen, negozio handia izan zelako izan zen, baina gaur egun negozioak beste bide batzuk ditu. x
13
Lapazorrikeixak
dan-dana zuritzen zoan
KARIA
Karabi erretzeko lanak azaldu genduzen lehenguan, eta oraingo hontan karabixak sortutako kariaren inguruan jardungo degu. Bi galdera honei erantzungo dixau: Ze egitxen zan, ba, kariarekin? Zela neurtzen zan karia? Karabixak bere lana egindakuan, azken pausua izaten zan karia handik ateratzia. Ez ei zan batere lan erreza, harri koskorrak desegin zeikezalako eta orduan nekezago ateratzen zalako karabi-zulotik: eztulka, malkua darixola... Palia, kortatxurra eta otarra-txanbilla erabiltzen ziran. Burdixetan karriatzen zan karia, gero saltzeko handik hartu eta pixatu egitxen zan edo neurri jakiñeko buruotarretan atera. Ondo erretako harri-koskorrak, haustutakuan kare zurixa emango zeuenak, igeltseruei-eta saltzen zixuezen askok; txaparra eta azken hauts illuna, berriz, norperarentzat gordetzen zeuen, solorako. Horregaitxik, edade batetik gorakuei galdetu ezkero segitxuan esango digue, batez ere, bi “lanetarako” erabiltzen zeuela karia: soluan zabaltzeko eta paretak zuritzeko. Baiña erabillera gehixago ere bazakazen karehaitzetik sortutako “hauts” harek. Kare bizixa Lehelengo eta bat, azaldu biharra dago zer dan “kare bizixa” eta zer “kare hilla”. Karabitxik ateratakuari kare bizixa esaten zakon, eta haura urarekin nahastatzen zanian, berriz, kare hilla. Kare bizixa, batik bat, soluan zabaltzeko erabilli izan da Mutrikun, hain zuzen ere, artua eta indiarra erein aurretik lurra prestatzeko. Hazixa bota baiño 8-15 bat egun lehenago botatzen zan karia. Baserritxarrek esanda dakigu, maiatzian, lurra goldau aurretik botatzen zala karia, beste batzuetan goldau eta gero. Bostortza edo txarrana eta nabasaixa erabiltzen ziran hortarako. Burdixan eruandako kare-koskorrekin pillotxuak egitxen ziran soluan, eta koskor harek haustu egitxen ziran beren kasa batzuetan. Ondo zabaldu bihar izaten zan karia. Batetik, ongarri ederra zan karia, eta bestetik, mamorruak galtzeko primerako “erremeixua” zan. Horrezaz gaiñera, soloko lurra ere hobetzen deu kariak. Buztin-lurrak ei deu kariaren premixarik haundixena; kariak, lur klase hori desegitxen deu. Lur ariñak eta hodar-lurrak, berriz, trinkotu egitxen ditxu. Karia solorako erabiltzia ez da atzo goizeko kontua, ez horixe!. Irakurri bestela, Mutrikuko alkatiak 1771. urtian idatzitxakua: “Asi bien se abonan las tierras con cal viva por lo regular para sembrar el maiz, y se practica llevando de las caleras luego que se haya cocido, y poniendo en montonzitos se esparcen estos por la heredad a tiempo que se han deshecho las piedras a beneficio del rocio, o un poco de agua, y antes que se a[h]ogue, o
14
desvirtue, y se mezcla luego con la tierra pasándola con la reja o arado bost-ortza que profunda cosa de un pie”. Badirudi XVII. gizaldixan zabaldu zala soluetan karia botatzeko ohitxuera hori, hain zuzen ere, arto-saillak ugaritzen hasi ziranian. Halaixe dakar 1771ko idatzi horrek ere: “se cree que de un siglo a esta parte inventaron los labradores este genero de abono [karia zabaltzia] que vá en aumento de año en año”. Baserriko ikuilluan ere erabiltzen zan karia: Kare bizixa moduko desinfektanterik ez do!. Kortia garbitzen zanian, palakada bat kare botatzen zan mamorruak hiltzeko, izan ere “kare bizixa paretako zuluetan ere sartzen zan”. Ardixek-eta hankamiña izeneko gaixua zaukenerako ere ezin egokixagua zan kare bizixa. Animalixen pasoko lekuan jarritxa, primerakua! Saturrarango kartzelan ere, tifusa egon zanian, karia erabilli zeuen dan-dana ondo garbitzeko. Hildako animalixei ere kare bizixa botatzen zixuen, usaiñik bota ez zeixen. Hori egin ezian, antza sumatuta, beste animalixak etorri eta lur-azpitxik ateratzen zitxuen-eta. Kanposantuan ere erabilli izan da hildakuak bihar bezala desegitxeko. Mutrikuko harrobi edo kanteretatik harrixa ateratzeko ere erabiltzen zan sasoi baten “zorioneko” kare bizixa. Pistoleta edo barrenuarekin zulua egin eta zulo hartan kare-koskorrak sartzen zitxuen, betetakuan ura botatzen zeuen, eta zulo-ahua ondo itxitxa... kariak egitxen zoan presiuarekin harrixa lehertu egitxen zan. Azken erabillera baten berri ere euki degu. Lehen, orain bezela, debekatuta zauan arren, gose-sasoian, batek baiño gehixok kare bizixa bota izan deu Mutrikuko erreketara. Bertako arraiñak erdi itsututa eta ixa-hillian zozela, errez-errez harrapatzeko. Letxeria eta morterua Orain arte, kare bizixaren gaiñian jardun degu. Gorago esan degun bezela, ezerekin nahastau gabekua da kare gogor hori. Karabitxik ekarritxako kare bizixa baiña, beste osagai batzuekin nahastau ezkero oso erabilgarrixa zan herrixa konpontzeko lanetarako, etxegintzarako eta abar. Kare hilla esaten zako horri, erderaz “cal apagada”. Mutrikuko udal artxiboko aspaldiko dokumentuetan, kare hillaren lekukotasun asko topau geinkez. Batzuk aitxatziarren, 1586. urtian harresixak konpontzeko, “24 anegas de cal que a puesto en las çercas desta Villa”; 1619an, portuko moillak konpontzeko, “106 barricas de cal que dio para las obras de el contramuelle”. 1743.
letxeratan kontserbatzen ziran arrautzak, hainbeste denbora gaiñera. Letxeria egitxen zanian, gain-gaiñian ertetzen zoan lamiñia ere aprobetxatzen zan. Kristal itxuria zaukan kariari ertetzen zion ur harek. Odriozola errementarixa beti ibiltzen zan igeltseruei-eta ur haura eskatzen. Olixuarekin nahastatzen zoan eta bere esanetan ez zauan haura bezelakorik eskuetako errientzat. Kariaz galdetuta, kare-haitz edo kare-harriaren erabillera baten berri ere izan degu. Itxura danez, Txomin “Elortzu”k esaten zoan kare-harrixa gori-gori jarritxa eta uretara botata, ateratzen zan keia (lurruna) oso ona zala artikulazioetarako (belaunak, ukonduak...). Karia neurtzen Karia erositxako mutrikuarrek esan diguenez, karia kintxalka neurtzen zan. Ez zan kintxaletan neurtzen zan produktu bakarra, atuna, burdiñia, igeltsua eta brea ere halaixe neurtzen ziran. Kintxala, 50 kiloko neurrixa zan. Baiña antziñako dokumentuetara jota kintxalaz gaiñera beste neurri batzuk ere topatU ditxugu: Anegia, esaterako. Hemen 1590. urteko datu bat, “520 anegas de cal que truxo para la casa del conçejo”. Sasoi hartan, Mutrikuko anegiak 60 libra zakazen (32 kilo inguru), “[h]a de ser de pesso de sessenta libras cada fanega como es costumbre en esta villa” (1617. urtian). Kintxalak, anegak eta... beste bi neurri ere erabiltzen ziran karia neurtzeko: barrikia eta burdikadia. Barrikak 8,5 anega ingurukuak ziran; esaterako, 1620. urtian Udalak 38 barrika ekarri zitxuan portura, por traer treinta y ocho barricas de cal dende Lasao al muelle. Burdikadak burdi baten sartzen zana adierazten zoan. 1743ko dokumentu bati esker badakigu karia karriatzeko erabiltzen ziran burdixak 8 eta 5,5 kintxalekuak zirala. 1769. urtian, Juan Bauptista de Olave mutrikuarrak Errondaitzeko kare-haitzarekin karabixa erretzeko konpromisua hartu zoan, “haría una calera de 50 a 60 carros”.
Lapazorrikeixak
urtian herri-bidiak konpondu eta hormak egitxeko, “23 carros de cal para la conposizion de dho camino –Madalenako ermitxatik Ametza baserriraiñokua– y hazer paredes por la parte del río desde la cassa de Arranbide [h]asta la de Ainzuriza”. Baiña moillak, bidiak eta harresixak konpontzeko, zer erabiltzen zan? Morterua egitxeko ezinbestekua zan karia. Karia, hondarra eta ura nahastauta masa gogorra lortzen zan. Hormak zuritzeko letxeria egitxen zan. Hortarako, karia eta ura nahastatzen ziran. Karaitzezko harraska haundixetan (batzuek amasadoretan) egitxen zan nahasketia, eta bertan gordetzen zan bihar zanerako. Mutrikuar askok ez dakae ahaztutzeko: kare bizixa urarekin nahastau eta pixka bat eraginda, gatzatua izango balitz bezela, gogortu egitxen zan. Koloria eman nahi bazakon batez ere anilla botatzen zakon eta urdixkaria geratzen zan, baiña kolore gehixo erabilli zeikezen. Erabiltzeko, berriz ere, ura bota bihar zan, baiña tamaiñan, e! Lodixegi egin ezkero ez zoan korritzen paretian, eta mehia bazan lurrera amiltzen zan. Kalian, Elordi famelixako igeltseruek Luardon euki zitxuen letxeria eukitzeko harraskak. Mutrikun, paretak zuriz pintxatzeko ohitxueria ez zan itxura dotoria emateko bakarrik, arrantza-tokixa topatzeko eta itsasuan situatzeko balixo zeuen horma zuri harek. Arrantzalien kofraixaren 1808. urteko gastuetan, hau irakurri leike: “...blanquear el morro de la Concha, hermita del Calvario, y la pared de Sta Agueda...”; 1817ko kontuetan, berriz, 18 errial pagatu zitxuan kofradixak “por blanquear las paredes de la hermita demolida de Santa Agueda”. Ordurako ermitxia amilduta bazauan, garbi dago zuriketaren funtziua ez zala estetikua. Hormak bakarrik ez, arbolak zuritzeko ere erabiltzen zan letxeria. Batez ere kalian ikusi zeikezen arbolen tronguak zuri-zuri. Batzuek sagar-arbolen barrenak ere zuritzen zitxuen. Zertarako baiña? Mamorrorik ez zeixan igo adarretara. Sasoi baten hozkaillu edo frigorifikorik ez zauala-eta,
Josu Larrañaga Arrieta
15
Gizartia
hamaika amets, hamaika urrats EUSKAL HIZTUN BERRIEN 10 IKASPEN!
Euskara ikasteak poztasuna eta harrotasuna dakartza. Euskara ikasteak sari ugari eta askotarikoak eskaini dizkie euskaldundu direnei.
Euskara ikasten hasteko edo berrikasteko, arrazoi eta motibazio ugari egon daitezke, eta den-denak dira baliozkoak.
Euskaldun aktiboa bilakatzea ez da prozesu automatikoa; bidean agertuko diren erronkei eta ardurei aurre egitea funtsezkoa izango da.
Garrantzitsua da autokritikoegia ez izatea norberaren gaitasunari dagokionez. Gainera, gogoan izan: hizkuntzak elkarrekin komunikatzeko dira (...).
Euskaraz komunikatzeko orduan, eta oraindik ikasten ari garela, baliagarria izan daiteke elkarrizketetan hizkuntzak tartekatzea (erdarazko hitzak edota esaerak).
Batua eta euskalkiak, denak dira euskara. Euskara batua oso euskara jatorra da, eta, era berean, erraza da tokian tokiko euskalkien ezugarri batzuk bereganatzea.
Testuinguru erdaldunenetan ere, posible da euskara erabiltzea, zenbait estrategia garatuz gero.
Posible da ingurukoekin hizkuntza-ohiturak aldatzea, alegia, beti erdaraz besterik egin beharrean, euskaraz (ere) egiten hastea, igarotzea.
Euskara errepertorio linguistiko aktiboan sartzeko, lagun berriak edo jarduera berriak egiteko uneak baliatu behar dira. Jarrera proaktiboa izanda, askoz euskara gehiago erabil daiteke. Era berean, kontzientzia hartzea oso-oso garrantzitsua izan da urratsa eman dutenentzat. Iturria: https://zuzeu.eus/euskara/zergatik-ikasi-euskara/
baitxoelkartia@gmail.com
ZAINTZA LANAK
erresidentzian daudenek, eta beren zaintzaileek ere bai, baten ongizateak bestearenarekin badu zerikusia. Esan beharra dago familiartekoen babesa dutelako iraun dutela hainbeste, eta gizartea ere bat datorrelako eskatzen dutenarekin. Zehazki eskatu dutena: 1200 euro inguruko soldata; astean 35 orduko lanaldia; rriak jasotzea... Zaintza eginkizunak asko baloratzen asteburuetako lanetako gehiga ditugu “bihotzez”, baina lana behar bezala Animatu eta elkartasun osoa adierazi antolatzean, behar baino jende gutxiago dago, a egiten ari dira, eta ia lorlan karga haundia daukate eta soldata baju eta nahi diegu; lan bikain eko konbenioa. Aitortzen prekarioak. Langileen antolaketaren ardura tzen duten, ba, sektor daukazuen korajea, zelako Gizarte Erakunde Publikoak azpikontratatutako dizuegu, bide batez, zareten lan duinaren enpresaren esku uzten du. Grebara ateratzen indarrarekin ateratzen lehen Gipuzkoan egin direnean, andrak gehienak (ez da kasualidadea), alde, orain Bizkaian baina halako erabakimenarekin diputatua ateratzen da esaten zela den posible zenutenean berdin, izan dugu borrokan. Aupa “gure zaharrak” abandonatuta lagatzea, hori kolektibo gutxi ikusi zuek eta eutsi goiari! ezinezkoa dela, eta “biktima jantziak urratzen”.
Bizkaiko Erresidentzietako Iangileak hilabetetan huelgan egon dira, gogor eutsi diote lan baldintza gutxienekoak lortzeko, duintasunez lan egiteko, eta gizon-emakume edadetuak oinarrizko arreta ona segurtatuta eta bermatuta izateko.
KONTUAK DIRA. Ba, bai, “gure zaharrak” (zentzu afekti- ZAINTZA KONTUAK DENON boan) ondo zainduta egotea nahi delako, hain !! zuzen ere, ahalik eta arreta onena, kalitatezkoena, PREKARIETATEARI STOP! ematea nahi delako, tratu ona behar dute
emakumeakmutrikunabian@gmail.com
16
Anton Urreisti, abstraktorantz Kulturia
Mendaron bizi den margolari mutrikuarrak azaroaren 3tik 19ra bere margo-lanen erakusketa zabalik izango du Zabielen. Duela zortzi urte izan zen Urreistiren azken erakusketa gure herrian, eta handik hona izandako garapena ikusi ahal izango dute bertaratzen direnek. Anton Urreisti Kotxorrok berrehundik giora sari irabaziak ditu ageriko pintura-lehiaketa azkarretan, eta orain artean espresionismoan oinarritutako estilotik jauzia egin du eta gaur egun pintura abstraktoan murgiltzen ari da. Hasi zenetik izandako eboluzioaz galdetu eta Antonek hauxe erantzun du: “Perfekzioaren bilako jardunean, pintaketa teknikak hobetuz joan naiz eta esan dezaket dagoeneko menperatzen ditudala, eta horrek pinturan planteamendu berriak egitera eraman nau. Hasieran, mihisean, lientzoan, lehenengo marraztu egiten nuen gero pintura marra haien barruan-eta sartzeko; handik, eboluzionatu nuen eta marraztu gabe egiten hasi nintzen koadroak. Dagoeneko buruan nuen irudia koadrora eramaten nuen eta koloreak, itzalak, sakontasunak... teknika guztiak aplikatuz eraikitzen nuen koadroa. Gaur egun, haruntzago joan nahian, koadro zuri batean mantxetatik abiatzen naiz. Eskuak eta buruak elkarrekin egiten dute lana sentitzen ditudanak pinturaren bitartez agertzeko”. Hainbat eta hainbat sariketa irabazi ditu orain arteko estiloarekin, baina aurrera begira estilo abstraktoan egin
nahi du bidea. “Ageriko pintu-lehiaketa azkarretan bide oparo bat egin dut, eta pintore asko ezagutzeko aukera ere eman dit. Horiei begira asko ikasi dut. Prozesu horretan, pintatzeko moduan aldaketa egiten ari naiz, eta une oso interesgarrian ikusten dut neure burua”. Estilo aldaketa horretan, pintura abstraktoaren bide horretan, dagoeneko hasi da sariak eskuratzen. Azkena, Arantzazuko Santutegian antolatutako “Xabier Alvarez de Eulate” pintura lehiaketako lehenengo saria, “Misterioa” lanarekin. Lortzea espero ez zuen saria ekarri dion lanean abstrakzioan oinarrituta Oteizak lan egin zuen gelak iradoki zion “misterioa” eta “esentzia” bilatzen saiatu zela adierazi digu Antonek. Sari entzutetsu hau irabazi ondoren jaso dituen kritikak ikusita, bide egokian doala uste du, eta pozik agertu da Zabielen mutrikuarrei bere lana berriz erakutsi ahal izatearekin. Antonen lanari buruz gehiago jakin nahi duenak laster izango du Antonekin egoteko aukera, azaroaren 3tik 19ra, Zabielgo erakusketa-gelan.
Anton Urreisti mutrikuarraren “Misterioa” lana, “Xabier Alvarez de Eulate” pintura lehiaketaren V. edizioko lehenengo saria.
17
Hezkuntza
Hilabeteroko buruhaustea Kaixo! ‘Hogeita hama piko’ urteko emakumea naiz. Oso gazte hasi nintzen bikoteak izaten. Gizon desberdinekin egon ostean denbora daramat berdinarekin irteten. Ordea, urteekin gero eta gehiago konturatu izan naiz nire umorea oso ziklikoa dela. Txantxa dirudien arren, batzuetan nire izaera ‘zikliko’ honek zailtasun piloa eragiten ditu bikotearekin aurrera egiteko. Orokorrean ondo moldatzen gara, baina hilero-hilero baditut bi-hiru egun oso txarrak, oso pertsona zakarra bilakatzen naizena eta… benetan neketsua da horrela ibiltzea, baita niretzat ere. Agian ez nago bikotea izateko egina? Ez dakit. Lehenik eta behin, eskerrik asko guregana jotzearren zuretzat hain sakona den galdera bat plazaratzeko. Ordea, esan beharra daukagu Kalaputxin dugun txoko honetan agian ezin izango dugula era guztiz egokian erantzun eta seguru sakontasun gehiagoko aurrez-aurreko elkarrizketak piloa lagunduko zuela. Esaten duzunez, beti izan duzu ziklo joera hori. Hilabetearen momentu batean gehiago ezin duzula uste duzu. Zerbaitengatik, momentu horretan ez zaude bikote batengandik espero dena emateko edo zure bikoteek eskaini izan ohi dizuten hori jasotzeko. Horren aurrean gure galdera da: bikoteek beraien artean antzekotasunik gorde izan ote dute? Beharra edo egoera beti berdina al zen? Hala ez bada izan, baduzu pista bat: seguruenik ez dago hainbeste zure bikoteengan, zugan baizik. Ez dugu gustuko entzutea. Izan ere, Berdintasunaren ameskeriak Berdintasunean hain era itsuan sinestera eraman gaitu emakume eta gizon, edo hobe esanda, gizakion gorputzak guztiz berdinak direla pentsa-tzera eraman gaituela. Ordea, ez da horrela. Hilerokoa eta honekin eskutik
doan izaera ziklikoa dugun gorputzok (sarritan emakumeak, baina ez beti), ezin saia gaitezke ez garen zerbait izaten. Ziklikoa izatea gure izaerarekin bat doa, gure hormonak eta, baita ere, gure gorputzek hilabetero prozesu berdina bizi dutelako; eraldaketa prozesu bat. Ziklo honen barruan, agian zuk beste momentu batean bizi duzu, baina normalean hilerokoa etorri aurreko astearen inguruan egon ohi da puntu kritiko bat. Honetan gure haserrea pizten askoz ere errazagoa da. Gainera, gure umoreak ez du laguntzen eta haserrealdiak larriagoak bilakatzen dira. Ordea, honen aurrean badago egin daitekeen zerbait. Alde batetik, haserrealdiak kudeatzen ikastea ezinbestekoa da. Baina, bestetik, eta garrantzizkoa guztiz, gure haserrealdiei eskatzen duten arreta eman behar zaie. Batzuetan hauek bikotean gaizki doan zerbaiten seinale izango dira, beste batzuetan lanarekiko dugun harremanean… hainbat izan daitezke sumindura hau sorraraz dezaketen egoerak. Hortaz, hilabetero errepikatzen den egoera baino, hilabetero gure bizitzaz dugun
gogoeta
egiteko
Gehiago jakiteko Hilabete honetan ‘Diario de un cuerpo’ lilburua gomendatu nahi dizuegu, Erika Irustarena. Hilerokoa izan eta gure gizartean bizitzeak sorrarazten dituen egoerez gogoeta sakona islatzen du bere esperientzia pertsonaletik abiatuta. Horrela, emakume bakarra baino, lau emakumeren elkarbizitza dugun gorputzen errealitatea ulertzen laguntzen digu autore honek.
momentu gisa har dezakegu. Zergatik bizi izan ohi duzu bikotean, orduan? Arrazoiak anitzak izan daitezke: agian zure bikotearekin duzu konpondu beharreko zerbait, agian zure bikotearekin suminduta agertzen zara baina beste nonbait dago, agian bikotea bere osotasunean da bizitzatik kendu beharrekoa… Hori jada, soilik zure gorputzari entzunda aurkituko duzu erantzun gisa.
Galderak edo zalantzak argitzeko: sexuenea@gmail.com
18
non dago, ba, beltza?
Urtero bezala aurten ere ate joka dugu Gaba Beltza, bai, ate joka. Ate joka dugu hainbeste urtetan herrira jaitsi den Talaixako Mamua, urteroko lez etxe ate kanpoan kalabazak jartzen ez dituzten herritarren bila. Bueno, duela urte batzuk arte horrela izaten zen.
Gazterixa
Gaba beltza?
Badira bizpahiru urte Talaixako Mamuaren berririk ez duguna, eta badirudi hori bost axola zaiola jendeari. Festa eta parranda egon bitartean herriko istorio eta tradizioak alde batera utzi eta iraganean ahazten dituzte. Gogoan ditut haurra nintzenean bizi izandako gau haiek, haiek bai benetako gau beltzak; beldurrezko ikuskizunak, euskal dantzak eta Xirik egindako Talaixako Mamua‌ haiek bai garai ederrak. Gaur egun ezer gutxi geratzen da lehenago hain beldurgarria zen gau hartatik. Txiki eta ez hain txikien ekintzak besterik ez dira geratzen, Txantxangorri aisialdi taldeak antolatuak. Gazteen antolaketa falta herria errazago gidatzeko arma den aldetik, eta gazteria kritikoa izatea komeni ez den aldetik, egun hau parrandarako egun bilakatu da. Ez dago ekintzaren bat antolatzeko ilusio berezirik, ez dago Talaixako Mamua egiteko ilusiorik. Gaba Beltzaren hasieran, heriotzaren alde positiboa bilatzen zen, alde negatiboa alde batera utzita. Argi uzten zuten festa egun hau Mutrikuko kontu bat zela, eta ez zetorrela Halloween jai estatubatuarretik. Ez zutela zerikusirik. Orain badirudi gauzak aldatuz doazela, eta lehen saihesten genuena gaur gure helburu bilakatu dela. Azken urteotan edozein herritarrek ikusi ahal izan du jai honek eman duen aldaketa. Tabernetan zein dendetan Halloween festaren bereizgarri diren elementuak aurki daitezke salgai, eta gurasoek beren haurrei erosi eta janzten dizkiete. Gaur egun haurrak mozorroturik ibiltzera iritsi dira gau honen esentziaren berri izan gabe. Zergaitik ote? Egoera honen tristeena ez da gaur egungo gazteen antolaketa falta. Egoera honen tristeena da herriko tradizioak galtzen daudela, txiki eta ez hain txikiek ez dutela Gaba Beltzaren jatorriaren berri eta herri honen gidariek barne arazoek itsututa duten jarrera pasibo eta lotsagabea. Gaba Beltzak denok gure lekuan jartzen gaituenez, argi ibili, kalabazak ateetan jarri, eta atetik ateratzerakoan kontuz ibili, herio egon baitaiteke gaizki portatu direnen ate alboan.
19
ZORIONAGURRAKZORIONAGU 20
MARIA LUISA
BEGOĂ‘A
ANA MARI eta INAZIO
IDOIA
ANDONE
KALAPUTXI
Zorionak etxeko danon partez, batez ere, Aritz, Izaro eta Garazik.
Zorionak ama! ta gozatu oporretako erregaluakin! Ta zuretzat ere bai muxuak eta belarri-teinkadak!
Zorionak etxeko danon partez eta gure muxuak zuretzat, beti bezela!
Irailean urteak bete zenituenez, zorionak eta matxo handi bat Sagastiberrikoen partez. Jarraitu beti bezalako alai!
Zorionak bioi, irailean eta urrian zuen urtebetetzeak ospatu dituzuelako. Jarraitu orain arte bezain alai eta indartsu.
MAITE
Zorionak politta! Matxo handi bat asko maite zaituen familiaren partez.
Bat, bi, hiru, lau, bost, sei, zazpi, zortzi, bederatzi, hamar, hamaika, hamabi, hamahiru, hamalau, hamabost... eta HAMASEI urte dagoeneko, mutrikuarrei euskarazko irakurgaia eskura jartzen Zorionak bidea egiten lagundu eta laguntzen duzuen guztioi. Jarraitu dezagun gurean, geurian!
JOXEBA eta MALEN Zorionak zuen ezteien 60. urteurrena ospatzian. Bixon familixa guztian partez, muxuak eta eskerrak biontzat, urte horrek danetan eman diguzuenaitxio.
ZORIONTZEKO BIDEAK kalaputxi2001@gmail.com whatsapp 635748393
Argazki zaharrak
inguruan EHIZAKO BUELTA EGITEKO PREST, 1960 urte rko eta Juanito Larrea Goian: Josu Andonegi, Jose Antonio Basu isti Behean: Jontxu Urreisti eta Manuel Urre
Kofraixako eskolan, 1972 urtian
21
MENDI IRTEERAK
ZAINTZAKO BOTIKAK (gaueko 10ak arte)
URRIA Lasuen-Elezgarai
1 eta 2
23tik 26ra
Amaia Zalduegi
3tik 5era
Lon Apraiz
27tik 29ra
Hiart Burgoa
6tik 9ra
Hiart Burgoa
zapatu (28) goizean, Lon Apraiz
Lasuen-Elezgarai
Lasuen-Elezgarai
azaroak 19
Delika - Nerbioiko ur-jauzia - Orduña
10etik 12ra Amaia Zalduegi zapatu (11) goizean, Lasuen-Elezgarai
Burumendi Mendi Elkartea
zapatu (14) goizean, Lasuen-Elezgarai
13tik 16ra
Lon Apraiz
Gauetan, egunero:
17tik 19ra
Lasuen-Elezgarai
Ana Mandiola Acha
20tik 23ra
Amaia Zalduegi
San Agustin kalea 3, Eibar
24tik 26ra
Hiart Burgoa
zapatu (25) goizean, Lon Apraiz
##a g e n d A## azaroak 1, Domu Santu eguna Kanposantua egun osoan zabalik urriaren 30era arte Olga Lauzirikaren erakusketa: Margo-lanak eta birtziklatutako materialez egindako eskulanak Zabiel kultur etxean Al-Or: 18:00-20:00 L-I: 12:00-14:00 eta 18:00-20:00 urriak 21, zapatua “Mutriku, marinel eta itsas-gizonen paisaia” ibilbide gidatua (turismo bulegoa) urriak 28, zapatua - “Mutriku, marinel eta itsas-gizonen paisaia” ibilbide gidatua (turismo bulegoa) - MUTRIKUKO HERRI-KROSA 16:30etan gaztetxoak; 17:00etan helduak urriak 29, domeka - Beteranoen mendi-martxa, 8:30etan Txurruka plazan - “Mutriku mariñela” ibilbide gidatua (turismo bulegoa) azaroaren 1etik 19ra Anton Urreistiren margo-lanak, Zabiel kultur etxean azaroak 11, zapatua Merkatu txikia azaroaren 20tik 26ra Erakusketa: Raketistak azaroak 23, eguena Dokumentala: Raketistak azaroak 25, zapatua Raketisten Jaialdia, Miruaitz pilotalekuan, iluntzean
22
Beteranoen martxa Mutrikun
ODOLA EMATEA abenduan Anbulatorioan
Gipuzkoako Odol Emaileak
GABA BELTZA URRIAK 27, Barikua 17:00 -18:30 Txantxangorriren ekintza beldurgarria, Zabiel plazan, HH eta LH 1-2 19:00 Axuri Beltza dantza-kalejira eta Talaixako mamuaren erreketa. Ondoren, Txantxangorriren ekintza, Goiko plazan, LH 3, 4, 5 eta 6 URRIAK 28, Zapatua 16:30 Itxuraldaketa tailerra, Zabiel plazan 18:30 Ipuin kontalaria, Zabielen 19:30 Kalejira beldurgarria, Nieves Gonzalezen taldearen eskutik 20:30-22:00 Disko festa Beheko plazan 23:00 GATZ punk-rock taldearen kontzertua Gaztetxian
egitarauak eta deialdiak: kalaputxi2001@gmail.com edota whatsappa 635748393
20tik 22ra
30 eta 31
urriak 29
AZAROA
23
24