coen kaayk een beeld
biografie Coen Kaayk (Etten Gld. 1947 – Tiel 2014) — Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, Den Haag — Vrije Academie, Den Haag — Academie voor Industriële Vormgeving, Eindhoven — Stipendium ministerie CRM 1975 voor onderzoek transparante kunststoffen T.N.O Delft Beeldende kunst Kaayk heeft aan vele solo- en groepstentoonstellingen meegedaan. Zijn werk is onder meer opgenomen in de collecties van Museum Arnhem, de voormalige Peter Stuyvesant Collectie en de gemeente Tiel. Beelden in de (semi)openbare ruimte zijn onder andere te vinden in de gemeente Bilthoven, Eindhoven, Lienden, Parijs, Tiel, Werkendam en Zevenaar. Kaayk maakte relatiegeschenken en awards voor onder andere het NIMA (Nederlands Instituut voor Marketing), de Nederlandse Illustratoren Club, Nevat Almere, Philips Lighting, Volvo Nederland. Films Take Shape (1972), muziek Pierre Henry, camera Frans Smulders. Klaar om te smelten (2005), in coproductie met Floris Kaayk. De Bouwplaats (2014), in coproductie met Floris Kaayk, muziek Machinefabriek. www.kaayk.nl
In het kunstwerk De Bouwplaats (2014), waar Coen Kaayk de laatste jaren van zijn leven vol overgave aan werkte, komt vrijwel alles samen wat hem als ontwerper/kunstenaar intrigeerde. Het werk is het resultaat van Kaayks levenslange, avontuurlijke zoektocht naar de relaties tussen vorm, kleur en licht. De Bouwplaats (340 cm breed, 95 cm diep, 110 cm hoog) is een complexe, veelkleurige installatie vol architecturale bouwsels en skeletachtige constructies. Het materiaal is ook hier industrieel, namelijk kunststof (polyesterhars, acrylaat). Het werk is recent aangekocht door de gemeente Tiel en vindt zijn plek in Zinder, het nieuwe cultuur centrum van Tiel.
coen kaayk In 1972 studeerde Coen Kaayk (1947-2014) af aan de Academie voor Industriële Vormgeving in Eindhoven. Hij presenteerde een aantal kunststof objecten waarin hij de optische werking van kleur demonstreerde. De werkstukken zijn in een dia-reconstructie op een 16mm geluidsfilm vastgelegd en deze film – Take Shape, op YouTube te zien – is een bijzonder document. Met op de achtergrond de bezwerende elektronische muziek van componist Pierre Henry komen steeds weer nieuwe, kleurrijke bolle vormen of segmenten daarvan op ons af, centraal in beeld, ruim drie minuten lang. Het is fascinerend om te zien welk effect teweeg wordt gebracht: een haast meditatieve reis door een nieuwe ruimte waarin licht, kleur en vorm het voor het zeggen hebben.
In de ruim veertig jaar die tussen zijn eerste en laatste presentatie liggen heeft Kaayk een breed oeuvre ontwikkeld. Er bestaan vele honderden autonome sculpturale werken. Hij experimenteerde met het medium film, ontwierp relatiegeschenken en realiseerde meerdere werken in de (semi-)publieke ruimte in opdracht van overheden en het bedrijfsleven. Een omvangrijke productie van groot en klein werk, gericht op het onderzoek naar transparant materiaal, op de continue verfijning van de optische relaties tussen vorm, kleur en licht. Kaayk is geen theoreticus, noch is zijn werk onderhevig aan een vastomlijnde theorie of ideologie. Integendeel, als een waar ambachtsman zaagt, slijpt en lijmt hij zijn materiaal tot perfectie. Met zijn ambachtelijk en technisch onderzoek naar de werking van de reflectie van licht staat hij, zeker in het begin van zijn carrière, niet alleen.
Toch kiest Kaayk niet de weg binnen een groep gelijkgestemden, hij volgt geen stroming of stijl. Hij loopt zijn eigen route. Het manipuleren van licht door inkervingen in het plexiglas of bijvoorbeeld door een bundeling van kleine kubussen in een grote vorm zorgen voor wisselende en herhaalde weerkaatsingen, voor refractie en kleurschifting. De Bouwplaats is hier een ultiem voorbeeld van. Het is een haast naïeve uitstalling van bouwstenen die met plezier en gemak in en naast elkaar zijn geschoven, zodat er steeds wisselende beeldassociaties kunnen ontstaan met verrassende, ruimtelijke overeenkomsten en contrasten. Het lijkt soms op een futuristische stad, dan weer op een louter ludieke installatie. De Bouwplaats is ook een procesmatig werk in die zin dat het huidig resultaat in feite een toevallig moment is. De camera in de film De Bouwplaats – die Coen Kaayk samen met Floris Kaayk samenstelde – zweeft in een uiterst traag tempo over het kunstwerk. Opnieuw, zeker in de wetenschap dat dit zijn laatste kunstwerk werd, een meditatieve ervaring en een reflecterend document. Een ander opvallend werk is het kunstwerk dat Kaayk in 2011 voor het bedrijf SIDN in Arnhem maakte, 14 meter hoog over vier verdiepingen in het smalle atrium van dit gebouw.
Tussen dunne stalen kabels in kaders van 40 x 40 cm bevinden zich de blokken acrylaat, beneden donkerblauw en dieprode kleuren, meer naar boven toe steeds in lichtere en transparantere kleurcombinaties. Stapelen, construeren en verbinden, dat zijn de andere opvallende elementen in dit werk zoals dat op kleinere schaal in veel van zijn autonome kunst terug is te vinden. De stijl lijkt dan constructivistisch, maar dat is in feite alleen een benaming voor de gekozen structuur en opbouw. Onder in de bol Verzamelt de hemel zich Tot een handvol licht Deze haiku, lang geleden door een bewonderaar van zijn werk gedicht, is treffend. Zijn werken zijn vooral ook esthetische ervaringen, zij vangen of sturen het licht en hebben als artificieel materiaal het natuurlijke licht nodig om te doen wat beoogd wordt: ons behagen, onze nieuwsgierigheid naar het hoe en waarom prikkelen en het plezier in het kijken vergroten.
Erik Luermans kunsthistoricus Augustus 2017
De Bouwplaats | 2014 | Opstelling in KunstFort Asperen, Acquoy
Detail
Materiaal acrylaat
De Bouwplaats, atelier opstelling | Polyester, acrylaat | 390 cm breed, 95 cm diep, 110 cm hoog
Detail
Detail
Detail
Geen titel | 2005-2010 | Polyester, acrylaat | 18 cm x 18 cm x 18 cm
Geen titel | 2005-2010 | Polyester, acrylaat 18 cm x 18 cm x 18 cm
Lichtobject | 1986 | Acrylaat 30 cm x 30 cm x 30 cm | voormalig collectie Philips Lightning Division, Eindhoven
Geen titel | 2005-2010 | Polyester, acrylaat | 18 cm x 18 cm x 18 cm
Geen titel | 1982-1988 | Polyester, acrylaat 18 cm x 18 cm x 18 cm
Geen titel | 2000 | Polyester, acrylaat 20 cm x 20 cm x 20 cm
Zadeldeel | 1992-2000 | Polyester, acrylaat | ø35 cm x 18 cm hoog
Eindexamenwerk | 1972 | Polyester, acrylaat ø7,5 cm x 4 cm
Eindexamenwerk | 1972 | Polyester, acrylaat ø17 cm x 8 cm
Vijver, uit serie Kolken | Polyester, acrylaat | ø100 cm x 20 cm hoog | Tiel In samenwerking met Gijs Kaaijk, in bruikleen bij Regionaal Archief Rivierenland
Geen titel | 2002-2006 | Polyester, acrylaat ø27 cm x 6 cm hoog
Geen titel | 2002-2006 | Polyester, acrylaat ø29 cm x 6 cm hoog
Geen titel | 1995-2000 | Polyester, acrylaat | ø27 cm
Filmstill uit Take Shape | 1972
Lens | 1990-1995 | Polyesterhars ø66 cm x 14 cm diep | Opstelling in St. Maartenskerk, Tiel
Spel en ontmoeting | 1978 | Polyester, glasvezel | 175 cm hoog x 280 cm breed | Tiel
Geen titel | 1992-2000 | Polyester, acrylaat ø45 cm x 5 cm diep
Filmstill uit Take Shape | 1972
Geen titel | 2009 | Print | 100 cm hoog x 70 cm breed
Geen titel | 1990-1995 | Gepolychromeerd acrylaat | 98 cm breed x 95 cm hoog x 2 cm diep
Geen titel | 1976-1980 | Polyester, acrylaat 30 cm hoog x 30 cm breed x 30 cm diep
colofon Deze publicatie is een initiatief van Stichting Vrienden van Coen Kaayk en verschijnt ter gelegenheid van de onthulling van de installatie De Bouwplaats in het cultuurcentrum Zinder, Tiel, op 2 september 2017. © 2017 Stichting Vrienden van Coen Kaayk www.stichtingvriendencoenkaayk.nl ISBN 978-94-90329-34-1 Fotografie Kunsthuis Kaayk René Verschoor Tekst Erik Luermans Redactie Mieke Prinse Ontwerp emjee grafische vormgeving, Varik Oplage 1000 exemplaren
Geen titel | 2011 | Polyester, acrylaat, staaldraad 14 meter hoog x 40 cm diep x 40 cm breed SIDN, Arnhem
Deze publicatie is mogelijk gemaakt door: Kunsthuis Kaayk Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen departement Tiel Notarispraktijk Mr. Roland Kok Stichting Jan Nieuwenhuyzen Stichting Vrienden van Coen Kaayk
coen kaayk
een beeld