Jaar na eerste HSV-uitgave

Stichtingsbestuur wil ook kanttekeningen herzien

Jaar na eerste HSV-uitgave Op 4 december 2010 werd in de Grote Kerk van Dordrecht de complete uitgave van de Herziene Statenvertaling gepresenteerd. Inmiddels zijn we een jaar verder. Tijd voor een tussenbalans.

O

Ds. H. Russcher is hervormd predikant te Nijkerk en voorzitter van de Stichting HSV.

p 4 december werd de HSV in twee uitgaven gepresenteerd: de basiseditie en de huisbijbel. In de maanden daarna kwamen ook de huwelijksbijbel, de kerkbijbel, de kerkbankbijbel en een parallelbijbel SV-HSV gereed, na de zomervakantie kwam er een schoolbijbel voor gebruik op scholen en in het kerkelijk jeugdwerk.

De verkoop van de verschillende uitgaven overtrof de verwachtingen.

Belangrijker dan verkoopaantallen zijn echter de ervaringen die worden opgedaan in het gebruik van de HSV. Uit veel reacties blijkt dat ze in een grote behoefte voorziet: een betrouwbare en verstaanbare vertaling van Gods Woord voor gebruik in de kerkelijke gemeente, in het gezin en op school. De HSV is ook als evangelisatiebijbel beschikbaar in een uitgave van De Levensbron. Naast deze uitgaven in boekvorm verschijnt de HSV in

verschillende digitale uitgaven, bestemd voor pc of mobiele apparatuur.

Ontvangst Al voor de officiële verschijning van de HSV gaf dr. A.J. Plaisier, scriba van de Protestantse Kerk, aan dat de HSV als aangewezen vertaling binnen de erediensten gebruikt kan worden. In de aprilvergadering van de generale synode van de Protestantse Kerk in Nederland werd de HSV gepresenteerd. De preses van de synode, ds.

P. Verhoeff, sprak bij die gelegenheid de verwachting uit dat de HSV de eenheid binnen de kerk zal dienen.

Ook buiten de kring van de Gereformeerde Bond en de Christelijke Gereformeerde Kerken wordt van de HSV gebruikgemaakt. Ook door gemeenten waar de Nieuwe Vertaling uit 1951 in gebruik was, of waar zelfs al was voorgesorteerd op de Nieuwe Bijbelvertaling uit 2004. Naast gemeenten van confessionele signatuur is daarbij ook te denken aan verschillende evangelische gemeenten.

Meermalen is de zorg uitgesproken dat de HSV binnen gemeenten en tussen de verschillende kerken verdeeldheid zal geven. We zullen niet zeggen dat dergelijke gedach-

Kanttekeningen Het stichtingsbestuur krijgt regelmatig de vraag wat het met de kanttekeningen van de Statenvertaling doet. Een terechte vraag. De Statenvertaling is immers niet los te zien van deze kanttekeningen, waarin de Statenvertalers hun vertaalkeuzes verantwoorden, alternatieven bieden en een beknopte verklaring van de bijbeltekst geven. Ze bevatten een schat aan informatie, waarmee bijbellezers ook in deze tijd hun winst kunnen doen. Met het verschijnen van de HSV zijn de kanttekeningen bij de Statenvertaling zeker niet onbruikbaar geworden. We zien niet in waarom ze niet gebruikt zouden kunnen worden als commentaar naast de HSV. Het is wel zo dat ze niet naadloos bij de HSV aansluiten. Zo is bijvoorbeeld een aanzienlijk aantal kanttekeningen in de HSV-tekst verwerkt en daarmee overbodig geworden.

Het bestuur heeft daarom besloten om na te gaan of het mogelijk is de kanttekeningen pasklaar te maken voor de HSV. Het gaat daarbij zowel om een aanpassing aan de tekst van de HSV, als om een hertaling in hedendaags Nederlands. Bij wijze van proef is inmiddels met verschillende bijbelboeken begonnen. De bedoeling is dat de tekst van deze herziene kanttekeningen via de website wordt gepubliceerd. Later wordt besloten of het zinvol is om te komen tot een uitgave in boekvorm.

12

de waarheidsvriend

ten uit de lucht gegrepen zijn, maar stellen wel vast dat de HSV in de praktijk ook samenbindend werkt. In veel bondsgemeenten is het al enige tijd praktijk dat in het kerkenwerk verschillende bijbelvertalingen naast elkaar gebruikt worden (naast Statenvertaling bijvoorbeeld NBG, NBV en de Willibrordvertaling). Hier kan het verschijnen van de HSV zorgen voor meer eenheid in het bijbelgebruik.

Goed advies Leden van het stichtingsbestuur en de bestuursondersteuners hebben tijdens tientallen gemeenteavonden voorlichting gegeven over de HSV. In de zeventiende eeuw werd door de Gelderse synode aangegeven dat de Statenvertaling in gebruik genomen moest worden ‘met de meeste sachticheit en discretie’. Dat is ook met het oog op de invoering van de HSV een goed advies.

Het is onontkoombaar dat hier een stuk ongelijktijdigheid optreedt.

De ene gemeente is immers de andere niet. In veel hervormd-gereformeerde gemeenten wordt de HSV vanaf de presentatie in december 2004 in de eredienst gebruikt. Andere gemeenten zijn op een later moment hiertoe overgegaan of hebben ervoor gekozen om de HSV in eerste instantie uitsluitend bij doordeweekse activiteiten te gebruiken. Overigens komt in de toekomst ook een HSV-kanselbijbel op voorintekening beschikbaar.

Scholen De HSV heeft ook binnen het christelijk onderwijs ingang gevonden. Verschillende scholen uit het basisonderwijs en middelbaar onderwijs zijn overgegaan op de HSV. Binnen het reformatorisch onderwijs ligt dit gevoelig, omdat

1 december 2011

Boekaankondigingen in de achterban van de scholen zeer verschillend tegen de HSV wordt aangekeken. Over deze problematiek is door het stichtingsbestuur een open gesprek gevoerd met verschillende directeuren van reformatorische middelbare scholen.

Kritische stemmen Naast positieve en dankbare reacties kwam er ook kritiek. Allereerst van de kant van de Gereformeerde Bijbelstichting. In de HSV zouden te veel (veelal nodeloze) inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van de Statenvertaling zijn doorgevoerd om de naam Herziene Statenvertaling te rechtvaardigen.

Meermalen wordt hierbij de suggestie gewekt dat er sprake zou zijn van een theologische verschuiving. Ook wordt de kritiek geuit dat de woordenschat van de tale Kanaäns zou zijn aangetast.

Te veel woorden uit het bevindelijk taalgebruik zouden zijn geschrapt.

Deze kritiek kwam uitgebreid aan de orde in een brochure van de GBS die vlak voor de zomer het licht zag: Statenvertaling in de 21e eeuw. De HSV op de keper beschouwd. Het stichtingsbestuur is van mening dat op de kritiek die in deze brochure wordt verwoord veel valt af te dingen. Daarom is besloten om hier in verschillende artikelen in De Waarheidsvriend wat dieper op in te gaan.

Tegelijk kwam er kritiek dat de herziening van de Statenvertaling niet ver genoeg gaat. Ik denk hierbij aan prof. dr. W.J. Ouweneel. In een tweet op internet sprak hij zijn waardering voor de HSV uit: ‘De HSV is een combinatie van grote nauwkeurigheid in de vertaling én eigentijds taalgebruik. The best of two worlds!’ Hij vindt echter ook dat er kansen zijn gemist, zoals de handhaving van het woord ‘zaligheid’ als weergave van het Griekse woord sootèria, en het feit dat in de HSV het Griekse woord hadès‘ verschillende keren met ‘hel’ (en niet met ‘dodenrijk’) wordt vertaald.

Geen wiskunde We kunnen in alle nuchterheid constateren dat het onmogelijk is een bijbelvertaling te leveren die bij iedereen de handen op elkaar krijgt. Vertalen is geen wiskunde, maar betekent keuzes maken, waarbij vaak geen sprake is van goed of fout. Wel zijn we er als bestuur van overtuigd en ook door veel reacties

de waarheidsvriend

in bevestigd dat we met de HSV binnen de ons gestelde criteria een betrouwbare en verstaanbare vertaling hebben geleverd.

Dit betekent niet dat we ons afsluiten voor kritiek. Vanuit het bestuur is een commissie in het leven geroepen die voorstellen tot wijziging van de tekst beoordeelt. Uiteindelijk zal het bestuur hierover een beslissing moeten nemen.

Voor diegenen die toegang hebben tot het internet: via de website www.statenvertaling.nu verantwoorden we ons voor de verschillende vertaalkeuzes.

Jongerenuitgave In samenwerking met uitgeverij Jongbloed en het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond worden verdere plannen ontwikkeld. Bovenaan staat de uitgave van een bijbel met de tekst van de HSV, gericht op jongeren. Deze uitgave wil een handreiking bieden aan tieners om de bijbel zelfstandig te lezen en te verbinden met hun dagelijkse leefsituatie. In de visie van het bestuur vloeit dit project direct voort uit een van de voornaamste redenen om te komen tot een herziening van de Statenvertaling: om Gods Woord toegankelijker te maken voor jongeren. Het gaat om een uitgave met een uitgebreide inleiding met leestips, een bijbelleesrooster, inleidingen bij elk bijbelboek, afzonderlijke behandeling van theologische of praktische thema’s. Daarnaast worden in de tekst kaders aangebracht waarin bijvoorbeeld korte toelichtingen staan en vragen die helpen bij de persoonlijke verwerking van het bijbelgedeelte.

Studiebijbel Een ander project is de uitgave van een studiebijbel. Dit is een uitgave waarbij de uitleg van de bijbeltekst zich in de onmiddellijke omgeving van de bijbeltekst bevindt. De basis van deze studiebijbel is de ESV Study Bible uit Amerika.

De bedoeling is dat deze studiebijbel niet alleen uit het Engels wordt vertaald, maar ook wordt toegesneden op de Nederlandse context. Zo is een uitgebreide discussie over de Mormonen in een Amerikaanse studiebijbel van belang, maar in een Nederlandse nauwelijks ter zake. Andere thema’s die in de ESV Study Bible onderbelicht worden, zouden in deze studiebijbel juist een bredere behandeling kunnen krijgen.

H. Russcher

Ds. J. Joppe en ds. P. Vernooij (red.)

Wandelen met Hem. Uitg. Den Hertog, Houten; € 12,50.

Dagboekje voor zes-plussers uit de kring van onze zondagsscholenbond. Het behandelt mensen die met God wandelen, die Hem gehoorzamen en die Hij beschermt. Aan het eind van elke bladzijde een verwerking.

Esther Visser-den Hertog (red.)

Sprankelend. Bijbels dagboek voor vrouwen.

Uitg. Voorhoeve, Utrecht; 416 blz.; € 19,50.

Dit dagboek voor vrouwen wil elke dag ‘iets moois, iets bemoedigends aanreiken vanuit Gods Woord’. Elk bijbelboek wordt eerst ingeleid. De redacteur werkt met haar man in Thailand als zendeling.

D.M. Lloyd-Jones Waarom landt de BOODSCHAP niet? Over prediking en predikers.

Uitg. Boaz Multi Media, Veenendaal; 340 blz.; € 15,95.

Herziene uitgave van het bekende Predikers en prediking, waarin de Engelse doctor hen scherp terechtwijst die een vervangingsmiddel voor de prediking zoeken.

Elisabeth Elliot Een pad door het lijden.

Uitg. Boaz Multi Media, Veenendaal; 165 blz.; € 12,95.

Herziene uitgave van Lijden is niet voor niets. De auteur, die twee keer weduwe werd, maakt duidelijk dat lijden te maken heeft met de verheerlijking van Jezus.

John F. MacArthur Het Evangelie van Jezus. Wat is echt geloof ?

Uitg. Boaz Multi Media, Veenendaal; 360 blz.; € 13,95.

Herdruk van een boek van de Amerikaanse voorganger MacArthur, waarin één nieuw hoofdstuk toegevoegd is en waarin hij laat zien wat het zaligmakende geloof werkelijk is, ‘een berouwvolle ootmoedige overgave aan de waarheid’.

Ds. Jan Swager Een betrouwbaar evangelie?

Uitg. CeGeboek, Kockengen; 122 blz.; € 6,95.

De gereformeerde predikant van Doornspijk geeft in deze uitgave van het Confessioneel Gereformeerd Beraad een reconstructie van het ontstaan van het Nieuwe Testament. Aanleiding ertoe is recente aandacht voor apocriefe evangeliën als van Maria, Thomas, Filippus.

André Heijboer Verborgen schat.

Uitg. De Banier, Apeldoorn; 187 blz.; € 9,90.

Derde deel in serie jeugdboeken over de vervolgde kerk, spelend in Noord-Korea.

PJV

1 december 2011

13