de beste vriend van ouders
semlumk Gnu er
7
juli 2015 19e jaargang € 4,95 jmouders.nl
Filosoferen met je kind
‘Je kunt als ouder nooit te veel vragen stellen, wel te veel antwoorden geven’
Een multiculti opvoeding… Hoe gaat dat? Actrice
Bianca Krijgsman ‘ Mijn grootste angst is dat mijn kinderen naar China gaan emigreren’
Kriebel alert!
Luizen, bedwantsen en bacteriën
Ben jij ook zo'n
control freak? waarom het beter is je kind los te laten
+
Gelukstips voor het hele gezin Uitjes voor de thuisblijvers
het grote J/M spel voor Gelukkige gezinnen leuk voor tijdens de vakantie!
Wij
Zij
het gezin
de kinderen
14 ‘Alles onder controle’
52
Waarom je kind pas groot wordt als je hem loslaat
20 Zo doen wij het ‘Eens per week mogen ze schelden’
24 One happy family 14 gelukstips
14
26 Reisreportage
Museumweek in Washington
30 Wel waarom Geen daarom
50
Filosoferen met je kind: leuk en boeiend
36 Multiculti gezinnen Internationaal opvoeden
20 34
12 Nieuws 34 Mode Go tropical 40 Zomeruitjes voor thuisblijvers
46 Allemaal beestjes Over hoofdluis en ander eng gespuis
56
50 In de zon, uit de zon
Smeertips voor een zorgeloze zomer
56 Hannah & Alena
In beeld: de onbevangen jeugd van twee Oostenrijkse zusjes
Nieuws 44 Koken met Caspar 52 Zalmspiesjes en groentenfriet Kinderboeken 62 Cultuur 63 6
Ik
inhoud
de ouder
68 ‘Ik doe maar wat’
4 Medewerkers & colofon 5 Editorial 8 Kinderfeestje 55 Onze online opvoed cursussen 86 Word abonnee: Jij J/M, zij nieuwe spellen 93 Gratis naar de voorpremière van De kleine prins 94 Geintje 97 Volgende maand
Actrice Bianca Krijgsman over de opvoeding van Lizzy, Bobby en Lynn
82 De wetenschapper
Geluksprofessor Ad Bergsma: ‘Wij zijn een bijzonder blij volkje’
88 ‘Ik wil geen kanker- huishouden’
Corien van Zweden leverde haar boek Kankerklas in en was klaar om verder te gaan. Toen ontdekte ze een nieuwe tumor.
68
95 Meteen spelen!
Het grote J/M spel voor Gelukkige Gezinnen
Nieuws 66 Hebben 74 Tischa lost het op 75
Je kind als spiegel
Skypen met... 78 Expat in Frankrijk
Column 79 Suus Ruis
Chocopops & chardonnay 80
Belevenissen van een stiefmoeder, deel 2
Dwars & Deskundig over geld 87
Goedkoop vakantiegeluk Cultuur 92
95 82 COVERBEELD wendy van santen
7
14
wij
Loslaten
Waarom ze pas groot worden als je ze loslaat Haar kinderen zijn altijd tot in de puntjes verzorgd. Ze worden overladen met liefde en spullen. Elk zuchtje wordt serieus genomen. De erbovenop-moeder bemoeit zich met alles wat ze doen. Maar wat doet zoveel goedbedoelde zorg met een kind?
en maakt óveral foto’s van. Ze heeft de kinderen letterlijk continu in het vizier.’ Zoals Laura zijn er velen. We kennen ze allemaal, en misschien ben je er zelf wel eentje? tekst Anne Bakker beeld Wendy van Santen set designer hans bolleurs Zo’n moeder die niet weg te slaan is uit het klaslokaal, die met angst en beven naast het klimrek staat en haar kroost bewapent met helmen en kniebeschermers. Ze zet elke poep en scheet van de kinderen op Facebook, staat met verliefde blik langs de kant bij zwemles en hockeytraining, maakt lijstjes met protocol en Laura (40) en Tom (42) zijn ouders van Tom (10) regels voor logeerpartijen en vertelt zelfs oma en Annelize (8). Laura ‘adoreert’ haar kinderen precies hoe het allemaal moet. Nu is er natuur en wil dat het ze aan niets ontbreekt. Ze hebben elk een iPod, een mobiele telefoon en samen een lijk niets mis met een beetje betrokkenheid. Maar het lijkt wel of ‘goed moederschap’ tablet, want ‘ze moeten ook leren delen’. De kledingkasten puilen uit met merkkleding en ze tegenwoordig synoniem staat voor ‘erbovenop’ zitten. Slaan we niet een beetje door? zitten op gitaarles, paardrijles, voetbal en streetdance. En als ze iets anders willen, dan wordt dat geregeld. Vader Tom vindt het Hoe komt het eigenlijk dat we zo overdreven allemaal wat overdreven, hij vindt ook dat doen? Een kleine vergelijking met pakweg Laura de kinderen wat losser moet laten. veertig jaar geleden biedt een verklaring. ‘Het mag wel een tikje minder. Laura bepaalt Meerdere factoren spelen een rol. We hebben wat de kinderen aantrekken, bemoeit zich met minder kinderen en daardoor meer tijd en hun spel, appt met ze als ze ergens anders zijn aandacht per kind. We hebben elektrische ➽ 15
Xxx
wij
onze regels
‘Eens per week mogen ze schelden’
Wat vinden jullie belangrijk in de opvoeding? En zit je daarin altijd op één lijn? Ouders reageren op een aantal opvoedstellingen. Heike: ‘Ik doe wat ik denk dat goed is, maar honderd procent zeker weet ik het niet.’ Martijn: ‘We praten niet tegen ze alsof ze dom zijn, geen kinderpraat.’ ➽ tekst Anne bakker en lara aerts beeld Louise Honée
21
zij
NIEUWS
Luizen gaan nooit op vakantie Of eigenlijk wel: ze reizen gezellig met jullie mee. Hun favoriete bestemming? Het hoofdluis hoofd van jouw kind. Hoofdluis komt met name voor bij jonge kinderen, die vaak met hun hoofdjes dicht bij elkaar spelen. Precies wat ze tijdens vakanties extra veel doen. Zo kan een luis makkelijk overlopen. Dat heeft dus niets met hygiëne te maken, maar het is wel belangrijk om snel in te grijpen zodat een gezinsbesmetting wordt voorkomen. Prioderm Shampoo Plus, het allernieuwste product van Prioderm, doodt hoofdluizen en neten in vijftien minuten. De nietchemische shampoo beschermt tevens tegen een nieuwe hoofdluisbesmetting. De shampoo (100 ml) is verkrijgbaar bij apotheek, drogist en via prioderm.nl en kost € 14,75. Meer lezen? Kijk op www.jmouders.nl/link/luizen
8 5 0
Leve de voorleesapp
liter
drank De oogst van twee dagen mysteryshoppen via zelfscankassa’s door acht pubers Bron: utnieuws.nl
Op zoek
naar Te veel een antiTurboschool? leerlingen biotica Een school voor je kind kiezen is een uitermate belangrijke missie. Die keuze je bepaalt Knutsel immers voor een groot eigen kindje deel met welke vriendjes hij gaat spelen, of hij voldoende steun krijgt als het leren niet zo vlot verloopt en met hoeveel plezier hij elke dag zijn schooltas pakt. Op www.scholenopdekaart.nl kun je de basis- en middelbare scholen in jouw buurt met elkaar vergelijken op onder meer de resultaten van de eindtoets of het eindexamen, de waardering van andere ouders/ leerlingen en de wijze waarop de zorg geregeld is. Dat maakt kiezen een stuk makkelijker. www.scholenopdekaart.nl
Ruim één op de tien leerlingen (meer meisjes dan jongens) doet de basisschool Ongemotiveerd in versneld tempo, kind is jouw meestal door schuld korter te kleuteren. Vaak gaat het dan om kinderen die tussen 1 oktober en 31 december jarig zijn. In het algemeen pakt versnelling goed uit: snelle leerlingen scoren hoger op de Cito-toets, gaan vaker naar het vwo, hebben een hoger gemiddeld eindcijfer op het c entraal eindexamen en halen vaker een vwodiploma. Dit geldt voor herfstkinderen, maar meer nog voor versnellers die in a ndere maanden geboren zijn. Niet iedereen houdt het hogere tempo trouwens vast: versnellers blijven vaker zitten dan reguliere leerlingen. Volgens wetenschappers kan dat komen omdat ze nog steeds niet genoeg uitgedaagd worden op school en eigenlijk nóg een jaartje hadden moeten overslaan. Bron: onderwijsincijfers.nl
44
Koortsig kind? Geef hem antibiotica, zeggen veel huisartsen. HouVaak je is daar echter helemaal geen medischoonmoeder sche reden voor, ontdekten onderzoekers in de gaten van Erasmus MC. Die was er slechts in een klein aantal gevallen (bijvoorbeeld bij een longontsteking). Koorts is meestal het gevolg van een onschuldige infectie die na een paar dagen vanzelf overgaat. Ongeruste ouders, hun verwachting dat het patiëntje antibiotica krijgt of onzekerheid over de oorzaak maakt dat artsen toch een antibioticarecept uitschrijven. Dat doen ze ook vaak bij een virusinfectie, terwijl antibiotica helemaal niet het middel is om een virus te bestrijden. Als je kind het te vaak gebruikt, kunnen bacteriën resistent worden. Daarom drukken de onderzoekers huisartsen op het hart terughoudend te zijn met voorschrijven. Bron: promotie-onderzoek Gijs Elshout en Marijke Kool, Erasmus MC
Je houd het niet
beeld stocksy
samenstelling Anne elzinga illustraties Zsuzsanna Ilijin
45
46
beeld imageselect
zij
Luizen & griezels
Allemaal beestjes tekst Suus Ruis
Eén keer heb ik hoofdluis gehad. Niet als kind kom op zeg, ik woonde in het Gooi, daar doen ze niet aan luizen - maar toen ik 22 was. Ik werkte in die periode anderhalf jaar lang als fulltime nanny bij een Amsterdams gezin. Elke dag na school kamde ik de dikke, lange, donkerbruine haren van het oudste kind met een luizenkam. Maar wat ik ook deed (luizenshampoo, wassen van beddengoed, jassen en knuffels), de kleuter kwam er maar niet vanaf. Het was eigenlijk wel een gezellig ritueel: ik op de bank, zij voor me op een krukje. Bakje met azijn naast me om de luizen en neten in te doen, televisie aan, en ondertussen een beetje kletsen. Het rare was dat ik het na de eerste paar keer niet meer vreselijk vond; ik was stapeldol op dat meisje (van kinderen is alles minder vies) en het moest nu eenmaal gebeuren. De luizen vonden mij blijkbaar niet interessant, want hoewel ze dagelijks een uur vlak voor me zat en ik in de
Met een beetje pech krijg je er als ouder ooit mee te maken: een kind met hoofdluis. Het idee alleen al bezorgt journalist Suus Ruis de kriebels. En nog meer als ze denkt aan al dat andere ongedierte dat op scholen en thuis rondkruipt. richting van mijn eigen trui en hoofd kamde, bleef ik gespaard. Althans, de eerste paar maanden. Op een avond kwam ik thuis na het oppassen en merkte mijn toenmalige vriend op dat ik zo ontzettend op mijn hoofd aan het krabben was. Ik pakte de luizenkam die ik maanden eerder voor de zekerheid voor mezelf had gekocht, en haalde hem op een willekeurig punt door mijn haar. Minstens zes grote, vette luizen wandelden over de kam, en nog een stuk of twaalf dikke eitjes lagen tussen de tanden. Ik ging bijna over m’n nek; luizen zijn een stuk goorder als je ze uit je eigen kapsel vandaan trekt. In een soort manische smetvreespaniek heb ik werkelijk alles wat ik kon vinden in de was machine gegooid of ritueel verbrand. Na zes keer mijn haar gewassen te hebben met speciale shampoo en conditioner heb ik nooit meer een luis gezien - op mijn eigen hoofd dan, bij het oppasmeisje bleef het ellende. ➽ 47
Luce (links) & Elfie (rechts) 52
zij
Koken met kinderen
Caspar kookt met Luce & Elfie
‘Samen is niets eng’
Het barbecueseizoen is begonnen, dus koken tv-kok en cateraar Caspar Bürgi en tweelingzusjes Elfie en Luce (7) lekker buiten. In de tuin van Caspar, waar een enorme houtskoolbarbecue staat. Het recept: spies met zalm en groentenfriet. tekst Sarita Wijnker beeld Ivo van der bent
Tweelingzusjes die weinig van elkaar weg hebben? Ja, dat kan. Elfie en Luce hebben bijna geen uiterlijke overeenkomsten en ook op culinair vlak verschillen ze van elkaar. ‘Luce houdt van zuur en hartig eten,’ vertelt moeder Roos. ‘Ze is dol op fruit. Elfie lijkt precies op haar vader: gek op koolhydraten. Iedere ochtend vraag ik haar welk beleg ze op brood wil. Haar antwoord is steevast: iets zoets. Terwijl ze weet dat ze eerst een boterham met hartig krijgt.’ Als de zusjes zelf in de keuken staan, is Elfie meestal verantwoordelijk voor het koken. ‘Ik doe het meeste werk. Luce geef ik opdrachten. Al is ze vaak druk met het opeten van de restjes.’ Elfie staat graag met haar vader in de keuken. ‘Bolognesesaus vind ik leuk om te maken. En met mama bak ik meestal taarten, zoals worteltjestaart.’ Zus Luce vindt meringuetaart lekkerder. De meisjes zijn niet alleen gek op zoetigheid. Ze lusten eigenlijk alles wel. ‘We proberen het in ieder geval altijd,’ vertelt Luce. ‘Al vindt Elfie soep heel vies.’ Op 3-jarige leeftijd aten ze al garnalen. ‘Kop eraf en dan de staart,’ zeiden ze en zo gingen ze ook te werk. ‘Samen is niets eng,’ zegt Elfie. ‘We zijn maatjes.’ Roos brengt de meisjes bij om in de supermarkt de etiketten op de producten te lezen. ‘Zo leren ze wat voor ingrediënten erin zitten en welke goed of niet zo goed voor je zijn.’ Als de spiesen gaar zijn, de frietjes gesneden en de saus klaar is, zoeken de zusjes een zonnige plek in de tuin. Nog geen vijf minuten later is Luces spies leeg. Elfie laat zich niet opjagen en begint aan haar eerste stukje zalm. ‘Tafelen kan haar niet lang genoeg duren,’ zegt Roos. ‘Het samenzijn vindt ze heel fijn. Bijkletsen, over de dag vertellen, dat doet ze al sinds ze kan praten.’ Sla om voor het recept!
➽ 53
Fotografe Carla Kogelman volgt alweer drie jaar de Oostenrijkse zusjes Alena (13) en Hannah (10) en enkele andere kinderen op het platteland. Met deze fotoserie wil ze laten zien hoe kinderen, waar ze ook leven, zouden moeten opgroeien: zorgeloos. tekst sarita wijnker beeld Carla Kogelman
Hannah & Alena
56
zIJ
beeldverhaal
In het voorjaar van 2012 werd Carla Kogelman uitgenodigd om een fotodocumentaire te maken voor het jeugdtheaterfestival Szene Bunte Wähne in Oostenrijk. ‘Of ik de plattelandsregio Waldviertel tussen Wenen en Tsjechië in beeld wilde brengen. Die zomer ben ik zo’n vijf keer op en neer gevlogen naar Oostenrijk. Ik huurde een auto, sliep in een pension en ging iedere dag op pad om het een en ander vast te leggen. Uiteindelijk kwam ik terecht in Merkenbrechts, een dorp met 170 inwoners. Daar raakte ik in gesprek met kinderen die bij een poel aan het zwemmen waren. Twee van hen waren Alena en Hannah. Hun onbevangenheid intrigeerde mij. De dynamiek tussen de twee zusjes is magisch.’ Carla besloot de zusjes intensief te volgen. ‘Al snel vroeg hun moeder mij om, in de tijd dat ik in Oostenrijk was, bij hen in te trekken. De boerderij ligt namelijk 20 kilometer van het pensionplaatsje af. Ik sliep vaak in één van de twee vakantiewoningen op de boerderij. Waren deze bezet, dan was er altijd wel ergens een bed vrij of ze legden een
matras in de kamer van de meisjes of hun twee oudere broers.‘ In september 2012 exposeerde Carla haar foto’s, een deel over de regio en een ander deel over de zusjes. ‘Ik had een bijzondere band met Hannah en Alena opgebouwd, dus ben ik ze blijven volgen. En hoe langer ik de zusjes en de andere kinderen op het platteland volg, hoe onzichtbaarder ik word. De eerste paar keer poseerden ze nog, daarna werden ze steeds meer zichzelf. Vanaf toen kon ik in beeld brengen hoe ze opgroeien. Ik probeer het universele vast te leggen; hoe speelt een kind, hoe leeft het? Of beter gezegd: hoe zouden kinderen móeten opgroeien en leven? Vandaar mijn keus voor zwart-wit fotografie, dat is herkenbaarder. Zo wordt het tijdloos.’ Eind augustus gaat Carla weer twee weken naar de zusjes. ‘Het is dan bijna een jaar geleden dat ik ze voor het laatst zag. Bijzonder. Nu zijn ze op een leeftijd waarop veel gebeurt. Ik ben benieuwd hoe ze zijn gevormd en veranderd.’ Carla wil de fotoserie Ich bin Waldviertel eind dit jaar bundelen in een boek. ➽ 57
68
Ik
interview
‘Ik doe maar wat’ Actrice Bianca Krijgsman
Bianca Krijgsman (46) kennen we van Zaai, Het Schaep, Koefnoen en het duo Plien en Bianca. Ze geniet enorm van het moederschap, al weet ze niet precies hoe dat dan moet. ‘Als ze van tafel opstaan zonder het te vragen en weigeren terug te komen, ben ik het al kwijt.’ tekst Sara Luijters beeld Teska Overbeeke
Bianca en haar vriend, cabaretier Diederik van Vleuten (53) zijn 15 jaar samen en wonen met hun drie kinderen, Lizzy (12), Bobby (9) en Lynn (3), in een boerderij in een Noord-Hollands dorp. Dat ze na haar studie in Amsterdam weer koos voor wonen op het platteland, was voor Bianca een logische keuze. Ze groeide namelijk op in de West-Friese polder, in het gehucht Oudesluis - een inspiratiebron voor de serie Zaai. Ze woonde er in een vrijstaand huis, met haar ouders en drie zussen. Haar vader was onderwijzer, haar moeder was thuismoeder en samen waren haar ouders regisseur bij het amateurtoneel. ‘Ons huis was heel belangrijk voor mijn zussen en mij. Ook toen we allang niet meer thuis woonden, kwamen we er vaak eten en logeren. Het was onze basis waar we altijd naar terugkeerden, met een zak was of met liefdesverdriet.’
In het boerendorp moet de familie Krijgsman een opvallende verschijning zijn geweest. ‘Mijn
moeder had lang, rood hennahaar en reed in een blauwe Eend. Ik wilde natuurlijk dat ze een broekrok zou dragen, haha. Bij ons thuis mocht eigenlijk altijd alles.’ Met haar zussen trad Bianca vaak op, letterlijk tussen de schuifdeuren. ‘Ik heb altijd maar één ding gewild en dat is optreden, acteren, dansen en zingen. Vanaf mijn twaalfde ging ik naar de Nel Roos Academie voor Ballet in Amsterdam: balletdansen in combinatie met de mavo. Mijn moeder bracht me iedere ochtend om zeven uur naar het station van Schagen en dan zat ik een uur in de trein naar Amsterdam. ‘s Avonds om zeven uur kwam ik weer thuis.’ Als meisje van het platteland, uit een warm, beschermd gezin was het wel even wennen. ‘Als ik nu naar mijn dochter en haar leeftijdsgenoten kijk, valt het me op dat ze er allemaal hetzelfde uitzien: knap, met rechte gebitten en dezelfde mooie kleren. Dat was in de jaren tachtig heel anders. In mijn klas zaten punkers, skinheads en kakkers. Hun mening was al even uitgesproken als hun uiterlijk. Het was de tijd van de krakersrellen, er reden tanks en bussen met de ME door de binnenstad. Als er weer rellen waren, werden we eerder naar huis gestuurd.’ ➽
Bianca Krijgsman (46) is actrice Woont samen met Diederik van Vleuten (53), Lizzy (12), Bobby (9) en Lynn (3) Wapenfeit Bianca won in 2014 een International Emmy Award voor Beste Actrice in de telefilm De Nieuwe Wereld. Fijnste gezinsmoment ‘Op vakantie. Het maakt niet uit waar we zijn, als we maar eindelijk compleet zijn’ Minst fijne gezinsmoment ‘We gaan niet vaak op vakantie’ Slechtste moment als moeder ‘Als ik even niet meer weet wat ik moet doen’ Beste moment als moeder ‘Als ik wel weet wat ik moet doen’ Vanaf septem ber is Bianca weer te zien in Gaat het nog door? met Plien van Bennekom. www.plienen bianca.nl 69
‘Ik wil geen In Lisa’s brugklas zaten vijf kinderen met een ouder met kanker. Lisa’s moeder, journalist Corien van Zweden, was één van hen. Ze schreef een boek over de ervaringen van de ouders en hun pubers. Toen ze het manuscript net had ingeleverd, bleek de kanker teruggekeerd.
88
kanker huishouden’
Tekst Anne Elzinga
IK
cultuur
samenstelling Monique Montanus
expositie
The
Sound music of
Zeven stiefkinders en toch opgewekt blijven zingen: dat is natuurlijk op zich al een topprestatie van Maria von Trapp, de meest favoriete gouvernante/ stiefmoeder aller tijden. En passant laat ze ook haar kroost opbloeien met klassiekers als Do Re Mi, My Favorite Things en Edelweiss. Puur jeugd sentiment en dé uittip voor deze zomer. Ga lekker meezingen met The Sound of Music.
Happy
Body
BOEK
© Gunther von Hagens' BODY WORLDS, Institute for Plastination, Heidelberg, Germany, www.bodyworlds.com
musical
Roy Beusker
Deze interactieve expositie vertelt over de invloed van het fenomeen ‘geluk’ op onze gezondheid. Er staan meer dan 200 anatomische preparaten van echte menselijke lichamen, die onze complexiteit, veerkracht en kwetsbaarheid tonen.
The Sound of Music, tournee t/m 23 augustus. Info en tickets www.the-sound-of-music.nl
Body Worlds Amsterdam, The Happiness Project, t/m 31 december op Damrak 66, Amsterdam. Info: www.bodyworlds.nl
film
Rampen vakantie 92
Zen zon de in
Eindelijk, vakantie! Lekker weg met je gezin. Maar waarom veroorzaken de voorbereidingen soms zoveel stress? En waarom ben je die hele vakantie na drie werkdagen al weer vergeten? Relaxed op vakantie geeft prakti sche tips om uitgerust te vertrekken en ontspan nen te blijven als je weer aan het werk gaat.
Relaxed op vakantie, door Ingrid Meurs, Kosmos Uitgevers, € 16,99
app Eigenlijk wonen Doug en Abi, twee normale ouders met drie excentrieke kinderen, al een poosje apart. Maar dat weet de familie nog niet, en gezien opa’s hartproblemen lijkt het handiger om hem daar op zijn verjaardag niet mee te v errassen. Het gezin reist naar Schotland voor de grote familiebijeenkomst. Wat een verzoeningsvakantie moest worden, ontaardt in vetes, m isverstanden en gekneusde ego's. What we did on our holiday, komedie, vanaf 16 juli in de bioscoop
Klik
& klaar! Vluchttijden, hotel reserveringen, reistips, checklists: sla alles gesorteerd op in de reisorganiser app. Kun jij je onder tussen bezighouden met vakantie vieren in plaats van regelen en plannen. Da’s pas ontstressend. TripCase, gratis te downloaden voor iPhone, iPod touch en iPad in de App Store
Spelregels vind je op pagina 96
Tip Haal deze twee spelpagina’s uit het blad en plak ze op karton. Of laat de pagina’s vastzitten, maar leg een tijdschrift onder de laatste pagina zodat het spelbord goed egaal ligt.
98
Zij
coververhaal
99