DE GROTE VERKIEZINGSPROGRAMMA’S-TEST Gemeenteraadsverkiezingen Utrecht 2014 Op 19 maart is het zo ver, dan is het tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen. Ook in Utrecht worden de eerste campagnebrandjes alweer gedoofd en hangen de eerste posters op de borden. Tijd om te oriënteren vonden de Jonge Democraten Utrecht, maar waar begin je? Democratie houdt niet op bij het recht om te stemmen, dus ter verheldering voor de kiezer en als feedback voor de partijen presenteren wij u DE GROTE VERKIEZINGSROGRAMMA’S-TEST; een ode aan de gemeenteraadsverkiezingen. Alle programma’s zijn beoordeeld op aantal bladzijdes, concreetheid, leesbaarheid en diversiteit van onderwerpen. Is kort wel per se leesbaar en is divers altijd concreet? Hoe kan het beter? Wij zochten het uit. Over de uitslag kan worden gecorrespondeerd en uiteraard op 19 maart gestemd.
Kort maar niet zo bondig Partijen schrijven een verkiezingsprogramma niet alleen voor de kiezer. Met dit pakketje papier gaan de partijen de boer op tijdens de onderhandelingen voor het collegebestuur. Aan alleen een stevig ideaal heb je niets in onderhandelingen. Deze categorie hebben we gemaakt voor programma’s die lekker kort waren maar na het lezen nog steeds absoluut niet helder. Bijvoorbeeld door heel veel kritiek op landelijke politiek of door lege slogans.
OPA Actief Lengte: 1 bladzijde (!) Concreetheid: 2 Leesbaarheid: 7 Diversiteit: 1 Toelichting: Het ‘politiek programma’, of eigenlijk het ‘manifest’ van de Ouderen Politiek Actief Beweging (‘OPA Beweging’) bestaat uit totaal één A4. Een prachtig laagdrempelig gegeven, maar die ene pagina staat dan weer vol met loze woorden. Eén van hun “5 algemene uitgangspunten” is bijvoorbeeld dat ze zijn voor “gezond verstand als basis voor alle politieke beslissingen”. Kwam wijsheid nou met de jaren of is dit gewoon ouderdom? En zo zijn al hun vijf punten zo vaag geformuleerd dat je na het lezen van hun manifest niets ‘wijzer’ bent. Behalve dat OPA van kort houdt.
Uitgebreid maar divers? Ho maar Elke partij is natuurlijk als de dood een one issue-partij genoemd te worden. Belangen behartigen van een bepaalde doelgroep trekt namelijk slechts zij die daar baat bij hebben. In Utrecht is er niet echt een one issue-partij te vinden, maar wel een die zich extreem toespitst op een bepaald onderwerp. Zo wordt een onderwerp zo uitgebreid besproken dat er voor de andere onderwerpen geen plek meer is (Partij voor de dieren). Of een programma is zo concreet (SP) dat een overkoepelende visie ontbreekt en daarmee samenhang en noodzaak.
SP Lengte: 14 bladzijdes Concreetheid: 7 Leesbaarheid: 6 Diversiteit: 4 Toelichting: Het programma van de SP is één grote belofte. Veertien bladzijdes concrete punten, hartstikke sterk. Toch is daardoor een gebrek aan visie voelbaar. Niet alleen een plaatje hier en daar had dit programma goed gedaan, ook een juist wat wolliger geformuleerd vaag beeld. Nu is er vooral van alles dat beter moet en dan zijn veertien pagina’s opeens toch wel weer heel erg lang.
Partij voor de Dieren Lengte: 12 bladzijdes Concreetheid: 9 Leesbaarheid: 7 Diversiteit: 2 Toelichting: De Partij voor de Dieren maakt haar naam meer dan waar. Alles dat over dieren gaat is concreet, uitgeschreven en betitelt. En alles gaat over dieren dus dit programma wint met vlag en wimpel de concreetheidsprijs. Uiteraard gaat dit ten koste van de diversiteit. Bij deze lokale afdeling is het net iets te voor de hand liggend om het voor hen te betreuren dat dieren niet kunnen stemmen. Wat overigens natuurlijk voor sommigen juist direct een reden is om voor deze partij te stemmen.
Maar wat willen ze nou precies? Op het eerste gezicht zien sommige verkiezingsprogramma’s er leuk geschreven uit. Aantrekkelijke hoeveelheden alinea’s, aannemelijke koppen, strakke lay-out. Een domper kan het zijn als je er geen steek wijzer van wordt. Bij het programma van Student & Starter blijft de vraag hangen: wat willen ze nou eigenlijk? Ook Christen Unie had hier een opmerkelijke regelmaat in.
Student & Starter Lengte: 18 bladzijdes Concreetheid: 1 Leesbaarheid: 8 Diversiteit: 4
Toelichting: Een 1 voor concreetheid is wellicht wat hard, maar Student & Starter heeft hem zeker verdiend. Juist omdat het zo een ontzettend leesbaar en goed geschreven programma is, is het des te frustrerender als je achteraf nog geen concrete stap verder bent. Wat gaan ze nou doen? Een ding is zeker: in de regen moeten fietsers voorrang krijgen door bepaalde sensoren. Vlot, hip, toegankelijk, daar complimenten voor. Toch is het erg lastig te peilen waar nou de prioriteit van deze partij ligt want zelfs hun punten voor studenten en starter zijn diffuus en weinig concreet.
ChristenUnie Lengte: 42 bladzijdes Concreetheid: 5 Leesbaarheid: 6 Diversiteit: 7 Toelichting: Ja! ‘Aandacht voor omscholing van ouderen’, natuurlijk. Daar kan je moeilijk ‘nee’ tegen zeggen. Maar hoe en wat precies? Het maakt de leesbaarheid er niet beter op. Een structuur van lange lappen tekst gevolgd door een lijstje vaag geformuleerde bullet points (‘aandacht voor…’) maakt het te ontastbaar. Een grote diversiteit aan onderwerpen siert de Christen Unie zeker, maar dat moet niet een doel op zich zijn.
VVD Lengte: 38 bladzijdes Concreetheid: 6 Leesbaarheid: 8 Diversiteit: 7 Toelichting: Het verkiezingsprogramma van de VVD is de absolute winnaar in deze categorie en dus best concreet. Maar er kan nog wel wat verbetering worden aangebracht in de abstracte slogans zoals ‘parkeermeters zijn geen melkkoe’ (no shit, Sherlock) en ‘de gemeente moet optreden tegen discriminatie’ (prima, maar hoe?). Een beetje grootspraak zijn we wel gewend van de VVD, maar een woord om de gestelde daden te kunnen verrichten blijven uit. Bonus: de speerpunten worden aan het einde nog eens herhaald.
GroenLinks Lengte: 40 bladzijdes Concreetheid: 5 Leesbaarheid: 5 Diversiteit: 5 Toelichting: Van alles wat en dus eigenlijk niets. GroenLinks haalt een ronde onvoldoende omdat je na vele jaren toch wel iets meer body mag verwachten bij het woord ‘duurzaam’. Inmiddels zijn er wat andere partijen overtuigd dat duurzaamheid alle aandacht verdient, maar zij zijn er een stuk stelliger en concreter over. Nog spijtiger dus dat er geen keus gemaakt lijkt te zijn, voor niets. Want de ruimte
die nu toch nog besteed wordt aan duurzaamheid had net zo goed gebruikt kunnen worden om nog wat andere onderwerpen aan bod te laten komen.
Stadsbelang Utrecht Lengte: 26 bladzijdes Concreetheid: 6 Leesbaarheid: 7 Diversiteit: 8 Toelichting: Het heeft even geduurd (de website van Stadsbelang Utrecht was tot eind februari under construction) maar die tijd is waarschijnlijk gestopt in de lay-out van de site: die ziet er keurig uit. Het lijkt erop dat Stadsbelang Utrecht over alle belangrijke onderwerpen in Utrecht een standpunt heeft. Veel concrete ideeën ook, hoewel de praktische haalbaarheid niet overal genoeg aandacht krijgt. Na lezen van dit programma blijf je toch met het idee zitten: maar hóe dan?! Over de praktische kant van campagnevoeren is duidelijk beter nagedacht: mening billboard hangt volledig vol met identieke posters van Stadsbelang Utrecht. Ook jammer dat het partijprogramma niet in zijn geheel beschikbaar is maar alleen onder losse kopjes. Hierdoor is het niet helemaal duidelijk hoeveel pagina’s het in totaal zijn.
Zooitje ongeregeld Programma’s in deze categorie waren vrijwel of helemaal onvindbaar op het internet. Evenals de bijbehorende personen (wat pittig is, als volksvertegenwoordiger, onvindbaar zijn). Uit de komst van deze partijen blijkt een soort belang, maar meer dan een pamflet of herhaling van een bepaald woord is het niet.
Nederland Duurzaam (of Duurzaam Nederland) Lengte: Concreetheid: 10 Leesbaarheid: 1 Diversiteit: 1 Toelichting: Eén groot vraagteken is deze partij, maar kort is het wel. Ironisch genoeg is de zoektocht naar het verkiezingsprogramma van Nederland Duurzaam een perfecte gelegenheid om te zien dat ieder ander verkiezingsprogramma van iedere andere partij in Utrecht een hoofdstuk duurzaamheid heeft (de googlehits zijn enorm). Maar het verkiezingsprogramma van Nederland Duurzaam blijft uit. Wel is er een site dat een soort ode is aan duurzaamheid.
Aannemelijk maar zuur Een paar verkiezingsprogramma’s vertegenwoordigen een zeer veel gehoord geluid gegoten in een prachtig (utopisch) idee. De programma’s van deze partijen staan vol hoopvolle, moedige, inventieve en veel volstrekt aannemelijke ideeën, maar klinken als een zeikerige, zure aanklacht tegen alles dat nu iets met politiek te doen heeft. Echt luisteren wordt een tikkeltje gedemotiveerd door de onwelwillende houding die spreekt uit de toon van deze verkiezingsprogramma’s.
Basis Inkomen Partij (BIP) Lengte: 4 Concreetheid: 5 Leesbaarheid: 7 Diversiteit: 5 Toelichting: Deze partij met een fantastisch utopische naam wekt een zeer paradoxaal gevoel op. Het lijkt een one issue-partij, maar pleit voor totale financiële gelijkheid als recht voor iedere burger. De BIP heeft een nog redelijk benoemen waardige diversiteit aan standpunten, maar toch blijft het klinken als een aanklacht (‘de wandaden van Rutte 2’ is het best bezochte standpuntenlijstje van de BIP). Zoals je van een democratie kan verwachten is onvrede een vruchtbare bodem voor het ontstaan van nieuwe ideeën en daar is de BIP een perfect voorbeeld van. Meer dan een aanklacht is het echter (helaas) voorlopig niet.
Partij Vrijheid Utrecht (PVU) Lengte: 99 (!) Concreetheid: 10 Leesbaarheid: 1 Diversiteit: 10 Toelichting: Wat een programma! Wel 99 pagina’s lang, voor vooral de ‘echte Nederlander’. Dit programma is vooral een soort mega constatering (details waar je een gemiddeld gemeenteraadslid waarschijnlijk echt niet op kan testen), maar daardoor een leesbaarheid van lik m’n vestje. Uit iedere zin spreekt een enorm wantrouwen in de huidige politiek en een verontwaardig gevoel dat de neiging geeft tegen de schrijvers hiervan te zeggen: ‘mensen die vragen worden overgeslagen’. Een 10 voor diversiteit kan niet anders als een programma van 99 pagina’s 94 onderwerpen aansnijdt met extreme concrete koppen als ‘aids: bezint eer ge bemint’ tot ‘onderwijs’ (in wel vijf zinnen). Echter, een visie ontbreekt.
De echt paradoxale partijen Zoals hierboven genoemd is onvrede vaak een bodem voor activisme of het zelf actief deelnemen aan politiek. OnsUtrecht en Libertarische Partij (Utrecht) zijn hier een perfect voorbeeld van. Een hoop meningen en vooral extreem veel weerstand. Een verschil met de aannemelijke aanklacht is echter dat deze partijen de politiek in willen maar een tegengesteld geluid laten horen. De slogan van de Libertarische Partij is letterlijk ‘de overheid is het probleem’. Een pluim voor het doorzettingsvermogen met die boodschap de verkiezingen in te gaan.
OnsUtrecht Lengte: 11 bladzijdes Concreetheid: 7 Leesbaarheid: 4 Diversiteit: 5 Toelichting: Een ratjetoe aan onderwerpen, dus wellicht voor de kiezer die niet kan kiezen een goede optie. Ieder standpunt lijkt totaal willekeurig te zijn bedacht en dan ter bladvulling toegelicht. Tussen de regels door is er vooral veel kritiek op de landelijke politiek en iets dat op woede lijkt: het programma is DOORSPEKT met KRETEN in CAPS LOCK, wat de boel dus nogal schreeuwerig doet overkomen. Willekeurig maar vermakelijk en met een van de meest memorabele ideaalbeelden: het verzoek voor een ministerie van ouderen.
Libertarische Partij (LP Utrecht) Lengte: 14 pagina’s Concreetheid: 1 Leesbaarheid: 6 Diversiteit: 3 Toelichting: Om verwarring te voorkomen: het verkiezingsprogramma van de Libertarische Partij is een landelijk programma waar het woord vrijheid minstens vijftien keer per pagina in voorkomt. Wederom ironisch voor een partij die ieder statement begint met ‘wij vinden’ of ‘wij willen’… Echt liberalisme begint toch echt bij het individu.
Ouderen Partij Utrecht (OPU) Lengte: 16 bladzijdes Concreetheid: 7 Leesbaarheid: 4 Diversiteit: 5 Toelichting: ‘Juist nu’: ouderenpartij Utrecht. Complimenten voor deze dubbelzinnige bijna ironische slogan. ‘Voor het te laat is’, zou je zeggen. In de inleiding begint OPU redelijk klagerig, wat zonde is, want de
partij stelt het beste voor te hebben met iedere burger wat an sich iets is om te willen geloven. Helaas opent het programma met een super one issue-punt ‘gratis openbaar vervoer voor 65+-ers’ en met belegen uitspraken als ‘meer blauw op straat’. Toch spreekt er een sympathie voor de stad Utrecht uit dit programma en ook een zekere belezenheid waarbij helaas wel weer heel veel wordt afgegeven op de coalitie VVD/PvdA die in feite natuurlijk niets te maken hoeft te hebben met een visie voor de komende vier jaar van een lokale Utrechtse partij…
Super lang, super leesbaar De programma’s die er volgens onze gestelde parameters het beste vanaf kwamen zijn concreet, leesbaar, hebben een grote diversiteit aan onderwerpen en zijn… behoorlijk lang. Op drie van de vier parameters scoorden de volgende programma’s hoog: 43 bladzijdes (CDA), 34 bladzijdes (PvdA) tot maar liefst 65 bladzijdes (D66). Een excuus is de opmaak: allen bevatten mooie grote foto’s en verhelderende plaatjes met hier en daar een benadrukte quote. Het schrikt af, dat aantal bladzijdes, maar leest als een tijdschrift.
PvdA Lengte: 34 bladzijdes Concreetheid: 7 Leesbaarheid: 8 Diversiteit: 7 Toelichting: Een degelijk programma met veel tekst en af en toe een plaatje. Zeer onderscheidend is dat er over iedere wijk in Utrecht iets specifieks gezegd wordt. Zoals het de PvdA schijnt te betamen voelt dit erg als ‘tussen de mensen’. Een grote monopolie voor PvdA, als inwoner van een herkenbare wijk is het makkelijk je aangesproken te voelen op het moment dat blijkt dat PvdA er ook alles van weet. Het programma is wel een behoorlijke herhaling van vier jaar geleden dus de grootste vraag voor de kiezer is of de PvdA genoeg heeft gedaan om de komende vier jaar verder te mogen ‘bouwen’.
D66 Lengte: 65 bladzijdes Concreetheid: 8 Leesbaarheid: 9 Diversiteit: 8 Toelichting: D66 doet de naam net geen eer aan met aantal bladzijdes (65), het is echter héél erg leesbaar. Na het lezen weet je wel precies wat D66 Utrecht met deze stad wil en doet. Hoewel niet alles een apart kopje heeft, wordt nagenoeg alles wat Utrecht rijk is benoemd. Van cultuur tot zelfs een beetje dierenrechten, van asielbeleid tot ZZP-ers. D66 heeft een breed wereld - en mensbeeld en hoewel het veel in economisch perspectief wordt gezet, tonen ze daarmee wel weer hun overkoepelende visie en verbindingskracht. Alles heeft gewoon met alles te maken en tsjah… dan is 65 bladzijdes nog best een prestatie.
CDA Lengte: 36 bladzijdes Concreetheid: 8 Leesbaarheid: 7 Diversiteit: 8 Toelichting: Het CDA-programma begint met een overzichtje van de in de afgelopen jaren bereikte resultaten, dat is nog eens tastbaar en handig. Onhandiger is de lay-out waar iedere alinea gekopt wordt met ‘standpunten’, iets dat dus afleidt van de inhoud. Veel onderwerpen komen aan bod, je krijgt met dit programma echt een idee van hun Utrechtse visie. Goed over na gedacht, iets minder gepresenteerd.
CONCLUSIE Kort is niet per se leesbaar en lang is niet per se divers, vindbaarheid zegt niets over concreetheid en plaatjes voegen wel degelijk iets toe. Inhoudelijk laten we het aan de kiezer over maar volgens onze gestelde parameters delen drie partijen in willekeurige volgorde de eerste plek: D66, PvdA & CDA. Het is nogal wat, alle programma’s lezen, dus we hopen dat we de beslissing voor u op 19 maart iets hebben verlicht in last maar verzwaard in diepgang. Heeft het nou uw interesse gewekt, vraag eens na hoe de programma’s tot stand zijn gekomen. Hoewel we dit niet in deze vergelijking konden opnemen (dit was al appels met koeien vergelijken), is dit zeker boeiend om mee te nemen in de bepaling van uw stem. Veel succes op 19 maart! Voor meer informatie over de verkiezingsprogramma’s, schroom niet ons te mailen. We zijn bereikbaar op utrecht@jd.nl en via twitter @JDUtrecht. Hashtag: #GR2014VerkiezingsprogrammasUtrecht