Tym, którzy zginęli od strzału w tył głowy….. „(..) Pociechą dla mnie jest to, że świat nie zapomni tej haniebnej zbrodni, choć oprawcy pamięci naszej nie są tego godni. Ciebie zaś wolny wietrze usilnie proszę zanieś smutną wieść w rodzinne strony, że zginąłem w Katyniu od strzału w tył głowy.”1 1 września 1939 „Halo, Halo. Tu Warszawa i wszystkie rozgłośnie Polskiego Radia. Dziś rano o godzinie piątej minut czterdzieści oddziały niemieckie przekroczyły granicę Polski łamiąc pakt o nieagresji. Zbombardowano szereg miast. Za chwilę usłyszą Państwo komunikat specjalny. - A więc wojna. Z dniem dzisiejszym wszelkie sprawy i zagadnienia schodzą na plan dalszy. Całe nasze życie publiczne i prywatne przestawiamy na specjalne tory, weszliśmy w okres wojny. Cały wysiłek narodu musi iść w jednym kierunku. Wszyscy jesteśmy żołnierzami. Musimy myśleć tylko o jednym- walka aż do zwycięstwa”2 Tak brzmiał komunikat radiowy informujący naród polski o agresji Niemiec na II Rzeczpospolitą. Pierwszego września o godzinie 4.45 rozpoczęły się ataki niemieckie. Wiele miast zostało zbombardowanych. Mimo zaciętych walk w obronie Ojczyzny armia niemiecka posuwała się dalej na wchód. 17 września 1939 Halo, Halo. Tu Polskie Radio. Od tego dnia Polacy walczą przeciwko Wehrmachtowi oraz Armii Czerwonej. Oficjalny pretekst agresji sowieckiej był zawarty w przekazanej o godzinie 3:00 w nocy przez zastępcę Ludowego Komisarza Spraw Zagranicznych Potiomkina ambasadorowi Polski w ZSRR Wacławowi Grzybowskiemu nocie dyplomatycznej. Zamieszczono tam niezgodne z prawdą oświadczenie o rozpadzie państwa polskiego, konieczności ochrony mienia i życia zamieszkujących wschodnie tereny polskie Ukraińców i Białorusinów oraz uwalnianiu ludu polskiego od wojny. W konsekwencji ZSRR uznał wszystkie układy zawarte uprzednio z Polską (w tym traktat ryski z 1921 roku i pakt o nieagresji z 1932 roku) za nieobowiązujące – zawarte z nieistniejącym państwem. Dlatego też odmawiano np. wziętym do niewoli polskim żołnierzom statusu jeńców wojennych.
1
Wrzesień 1939 - październik 1939 Halo, halo. Tu rozgłośnia polskiego radia w Londynie. Doszły nas słuchy o tym, że na wschodzie przechwyceni jeńcy wojenni są deportowani do obozów jenieckich w Kozielsku, Starobielsku oraz Ostaszkowie. W obozach panują okrutne warunki – jeńcy są wycieńczeni pracą i bardzo źle traktowani, otrzymują niskie racje żywnościowe. Ludność cywilna na terenach okupowanych przez Rosjan również nie czuje się bezpiecznie. Obywatele są upokarzani oraz szykanowani przez okupanta. Okupanci aresztują elity polskiego narodu - inteligencję, urzędników, oficerów oraz duchownych. 27 stycznia 1940 Halo, halo. Tu Sekcja Polska BBC. Wiemy jak wygląda obraz życia w obozie jenieckim w Kozielsku. Przetrzymywani tu żołnierze, mimo bardzo ciężkich warunków panujących w obozie, pozostają wierni tradycji oraz ojczyźnie. Nie poddają się sowieckim zbrodniarzom. Mimo wycieńczenia i głodu nie tracą nadziei na powrót do domu, do swych rodzin. Obóz jeniecki w Kozielsku, w którym przetrzymywanych jest ponad 4,5 tysiąca polskich jeńców oficerów Wojska Polskiego, zlokalizowano w budynkach poklasztornych ok. 250 km na południowy wschód od Smoleńska. 09 luty 1940 Halo, halo. Tu rozgłośnia polskiego radia w Londynie. Z dniem dzisiejszym informujemy, że na terenach zajętych przez Sowietów następuje okres wielkiej wywózki Polaków w głąb ZSRR. Polacy wywożeni są w nieludzkich warunkach, w przepełnionych wagonach bydlęcych. Ważnym dla nas pytaniem jest to, co się z nimi stanie. Obecnie sytuacja wywożonych Polaków jest nieznana. Wiemy, że ilość wywiezionych obywateli wynosi ok. 220 tysięcy. Polacy są oczerniani i prześladowani. marzec 1940 Halo, halo. Tu rozgłośnia polskiego radia w Londynie. Pojawiły się pogłoski o tym, że więźniowie obozu jenieckiego mogą nie powrócić do swych rodzin. Wśród ich najbliższych rośnie strach i niepokój w związku z tymi przypuszczeniami. Obecnie jest nam trudno wyrokować co do ich dalszych losów. Mamy nadzieję, że wrócą bezpiecznie do domów. Z treści wywiadów można wysnuć wniosek, że mimo niepokoju krążącego wśród mieszkańców okupowanych przez ZSRR terenów istnieje cień nadziei, że los okaże się łaskawy i rodziny ponownie się zjednoczą. Krążą słuchy, że planowana jest likwidacja obozów. 22 czerwca 1941
2
Halo. Halo. Tu Radio Berlin. Rozpoczęła się niemiecka Operacja Barbarossa. Zakłada ona szybkie pokonanie ZSRR. Adolf Hitler jest przekonany o wielkiej słabości państwa radzieckiego. W tym dniu na państwo radzieckie uderzyły trzy armie niemieckie. Do działań na froncie wschodnim Hitler skoncentrował 4 733 990 żołnierzy w 164 dywizjach. 30 lipca 1941 Halo, halo. Tu Sekcja Polska BBC. W dniu dzisiejszym został podpisany przez premiera rządu RP na uchodźstwie W.E. Sikorskiego i ambasadora ZSRR w Wielkiej Brytanii J.M. Majskiego układ, który zawierał oświadczenie o utracie mocy traktatów radzieckoniemieckich z 1939 roku, deklarację przywrócenia stosunków dyplomatycznych, udzielenia pomocy i poparcia w wojnie przeciwko III Rzeszy, a także zgodę ZSRR na utworzenie na jego terytorium Armii Polskiej. Dodatkowe protokoły dotyczyły udzielenia amnestii obywatelom polskim więzionym w ZSRR. Kwiecień 1943 Halo, halo. Tu Sekcja Polska BBC. Dzień 13 kwietnia należy uznać za dzień żałoby narodowej. Radio Berlin podało straszną wiadomość. Zasłyszane wcześniej pogłoski o morderstwie w lesie katyńskim zostały potwierdzone przez hitlerowskiego okupanta. W lesie katyńskim NKWD dopuściło się zbrodni, w której wymordowano polskich jeńców poprzez strzał w tył głowy. To wielka i bolesna strata dla narodu polskiego. Sercem jesteśmy wśród rodzin wymordowanych. Październik 1943 Halo, halo. Tu Sekcja Polska BBC. W maju rozpoczęła się ekshumacja masowych grobów w Katyniu. Do badań 15 kwietnia III Rzesza zaprosiła Międzynarodowy Czerwony Krzyż. Zgodzili się pomóc. Jednak Stalin nie wyraził zgody na badanie tego potwornego czynu do którego dopuścił. Władze niemieckie powołały własny komitet do badania zbrodni. Międzynarodowa Komisja Lekarska przebywała w Katyniu od 28 do 30 kwietnia. We wrześniu w Berlinie opublikowano wyniki badań zbrodni w sprawozdaniu pt. Amtliches Material zum Massenmord von Katyn oraz podano wyniki identyfikacji zwłok. Składamy najszczersze wyrazy współczucia rodzinom pomordowanych. Marzec 2016 Tak właśnie mogłyby wyglądać komunikaty radiowe dotyczące zbrodni w Katyniu gdyby tylko świat zainteresował się polityką Stalina wobec narodu polskiego. ZSRR dopuścił się niehonorowej zbrodni zatajanej przez lata, nie dopuszczonej do opinii publicznej. Po dziś
3
dzień Rosja jest w stanie wypierać się zarzutów oraz przetrzymywać jeszcze nie odtajnione dokumenty. Świat jednak zdołał poznać prawdę na temat wydarzeń 1940 roku. Obecnie możemy się cieszyć czasem, w którym żyjemy. Czasem, w którym spokojnie możemy się kształcić, dorastać, pracować oraz starzeć. Niech puentą moich rozważań o tym trudnym okresie naszej historii będą fragmenty listu Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego skierowane do zaproszonych na uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej członków rodzin pomordowanych, pismo datowane 10 kwietnia 2010 roku „W kwietniu 1940 roku ponad 21 tysięcy polskich jeńców z obozów i więzień NKWD zostało zamordowanych. Tej zbrodni ludobójstwa dokonano z woli Stalina, na rozkaz najwyższych władz Związku Sowieckiego. Sojusz III Rzeszy i ZSRR, pakt Ribbentrop-Mołotow i agresja na Polskę 17 września 1939 roku znalazły swoją wstrząsającą kulminację w zbrodni katyńskiej[…]. W tym samym czasie rodziny pomordowanych i tysiące mieszkańców przedwojennych Kresów były zsyłane w głąb Związku Sowieckiego, gdzie niewypowiedziane cierpienia znaczyły drogę polskiej Golgoty Wschodu […].Zostali zamordowani z pogwałceniem praw i konwencji cywilizowanego świata. Zdeptano ich godność jako żołnierzy, Polaków i ludzi […]. Ukrywanie prawdy o Katyniu-efekt decyzji tych, którzy do zbrodni doprowadzili – stało się jednym z fundamentów polityki komunistów w powojennej Polsce: założycielskim kłamstwem PRL. Był to czas, kiedy za pamięć i prawdę o Katyniu płaciło się wysoką cenę[…]. Ważne jest, by ujawnione została potwierdzona prawnie niewinność ofiar, by ujawnione zostały wszystkie dokumenty dotyczące tej zbrodni. Aby kłamstwo katyńskie znikło na zawsze z przestrzeni publicznej[…]. Oddajemy wspólnie hołd pomordowanym i pomódlmy się nad ich grobami. Chwała bohaterom! Cześć ich pamięci!”
Bibliografia: 1. Michał Siwołowski „Katyń” z tomiku „Mój świat”, Olsztyn 2008 2. Nagranie z archiwum Polskiego Radia, w tym fragment przemówienia prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego. 3. http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/934014,Atak-Sowietow-na-Polske-NotaZSRR-panstwo-polskie-przestalo-istniec 4. http://portalwiedzy.onet.pl/12865,,,,uklad_polsko_radziecki_1941,haslo.html 4
5. http://www.osrp1939.policja.katowice.pl/kalendarium.htm 6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia _katy%C5%84ska 7. https://pl.wikipedia.org/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa 8. List Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do uczestników uroczystości 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu z 10 kwietnia 2010
5