ENERGIA HIDRAULIKOA
ENERGIA HIDRAULIKOA
Energia hidraulikoa uraren mugimenduaren energia eskuratzean datza. Energia mota honek energia berreztagarri multzoaren barruan sartuta dago. Energia hau zentral hidroelektrikoetan deritzgun horietan lortzen da. Hiru motatako zentral hidroelktriko mota daude: ur-lasterreko mini zentralak, presa oineko zentralak et ura ponpatzen duten zentralak. - Lehenengoarekin hasiko gara,UR LASTERREko MINI ZENTRALekin hasiko gara: Zentral mota hau ibai baten emariaren proportzio bat hartzen eta turbinarantz desbideratzen dute. Turbinatik pasatu eta gero ur hau berriro ibaira bueltatuko da. Beraz, argi dago instalazio txiki hauen funtzionamendua urtaroaren menpekoa izando dela. Honako hauek dira mini zentral hauen elementuak eta ideia bat egiteko balio den argazkia:
- PRESA OINEKO ZENTRALAK: Hauetan energia (ura) biltegiratzen da eta beraz beharrezkoa denean erabili ahal da. Presa oineko zentralak elektrizitatea sortzeko edo bestelako erabiletarako egindako urtegi handietan eraikitzen dira, presaren behealdean. Kasu horietan ura presan jaso eta zuzenenean presiodun odiar sartzen da. Ondoren, Aurrekoetan bezala turbinetatik pasa eta ibai edo errekaren ibilgura doa.
Honako hau bezalako da presa oineko zentral bat:
URA PONPATZEN DUTEN ZENTRALAK: Zentral mota hau aurrekoaren oso antzekoa da. Ura biltegiratzen da eta ur hori, ponpatzen da tutu batetik turbinara ailegatze deneraino. Bertan, besteetan bezala higituko da. Turbina mugiaraztuko du,, hau sorgailuaren bidez elektrizitatea sortuko du. Hona hemen ura ponpatzen dituzten zentral baten irudia:
Nahiz eta energia
hidraulikoa berriztagarria
dela esaten zaio, Esapiniako gobernuak bakarrik berriztagarritzat hartzen ditu 10MW baino gutxiago ekaoizten dituenak, besteak oso handiak direlako( mega zentralak deritzogunak) eta naturan inpaktu izugarria daukatelako.
MIKROZENTRAL
BERRIZTAGARRIAK
HIDRAULIKOAK
MINI ZENTRAL HIDRAULIKOAK
ZENTRAL HIDRAULIKO HANDIAK
0
5
10
15
Turbina motekin hasi baino lehen ikus dezagun bideo bat non azaltzen duen orain arte azadu dudana:
http://www.youtube.com/watch?v=TOmbdAzkx6w
TURBINA MOTAK Pelton turbina: Pelton turbina altuera handiko zentraletan erabiltzen da, 50-400 metrotako ur jausien kasurako. Nahiz eta altuera handiko zentraletan erabiltzen dira, ur emari txikiko zentraletarako erabiltzen ohi dira.
PELTON TURBINAREN ELEMENTUAK: ELEMENTUAK Injektoreak Errotorea
AZALPENAK 1-6 turbina bakoitzeko. Uraren energia zinetikoak errotorearen ardatzaren
Orratza Tobera
energia mekaniko birakarian transformatzen da. Ur emaria erregulatzen du. Uraren energia zinetikoa handitzen du. Hori odiaren
Sarrerako bidea Erregulatzeko mekanismoa
-
sekzioa txikiagotzearekin lortzen da. Presiodun hodiaren jarraipena da. Injektorearen posizioa kontralatzen du.
Idei bat egin dezzazuen begira ezazue irudi honetara lehen esan ditudan elementuak ikusrteko:
Kaplan turbina : Kaplan turbina zentral handiagotan erabiltzen dira potentzia handiak lortzeko. Oso etekin ona izaten dute potentzia bereko Francis turbinarekin komparatuz. Emari handiko eta ur-jauzi txikiko zentraletan erabiltzen ohi dira.( 30 m-koak).
Ikus ezazue honako irudi honetan Kaplan turbinaren elementu desberdina
Francis turbina: Francis turbina zentral handiagotan erabiltzen ohi dira potentzia oso handiak lortzeko. Kasu espezifiko bakoitzerako diseinatu eta fabrikatzen dira. Oso garestiak dira baina hamarkada luzeetan funtzionatzen dute. Ura ponpatzen den zentraletan erabiltzen ohi dira.
Hona hemen Francis turbinaren elementuak:
Hona hemen turbinei buruzko bideoa: http://www.youtube.com/watch?v=HzQPNpP55xQ
- ENERGIA HIDRAULIKOAREN ABANTAILAK:
1.Energia hidroelektrikoa garbia da, berriztagarria da, eta ez du emisio kutsatzailerik botatzen. Behar denean sor daiteke elektrizitatea, eta oso aproposa eta bizkorra da energia-eskaera puntualei erantzuteko (adibidez, zentral nuklear batek oso geldo erantzuten diete aldiuneko energia-eskaerei). 2.Elektrizitatea sortzeaz gain, ibaiaren ibilbidea erregulatzen dute, eta edateko uraren horniketa kontrolatzeko erabil daitezke. Urtaro euritsuetan ur-soberakinak pilatu, eta lehorteetarako ura izaten da. 3.Uholdeak kontrola ditzakete, eta nekazaritzarako lurrak ureztatzeko erabil daitezke. Izan ere, gaur egun jaten dugun janarien herena ureztatutako lurretatik dator. 4.Oso eragin handia dute ibai-sistemetan. Aldi batzuetan, ibaiaren bidea erabat moztu eta ibaiaren behe-isuria guztiz lehortzen dute. Elektrizitatea sortzen dutenetan, aldiz, bat-batean ur-emari handiak heltzen dira behe-isurira, eta lurra guztiz erosionatzen dute. 5.Horregatik, beti utzi behar da gutxieneko ur-isuri bat. Gainera, ibaiaren behealdeko uren kalitatea ere asko pobretzen da. Mendietatik datozen sedimentuak ez dira behealdera pasatzen, eta uretan disolbatutako oxigeno-maila ere asko txikitzen da. 6.Dena den, presek izugarri aldatzen dute inguruko ekologia. Eta ez hori bakarrik. Ibaian gora, milaka metro koadro urpean geratzen dira. Toki horietako hainbat eta pertsonak beren etxe eta bizibideak bertan behera utzi eta alde egin behar izaten dute, eta herriak urpean geratzen dira. 7.Guztiz beharrezkoa da, hortaz, ondo aztertzea proiektu hidrauliko bakoitzak ingurumenean eragindako kalteak onargarriak diren (baita minizentraletan ere). 8.Energia gisa elektrizitatea erabiltzeak abantaila asko ditu. Horien artean, garraiatzeko edota gure etxean erabiltzeko oso garbia eta erraza izatearena.
- ENERGIA HIDRAULIKOAREN DESABANTAILAK: Baina desabantailarik handienetako bat ondokoa dugu: ezin dela metatu. Hau da, energia elektrikoa, sortu ahala, kontsumitu egin behar da. Eta erabiltzen ez dena galdu egiten da. Urtegiek energia metatzeko bide interesgarria eskaintzen digute. Egia da hainbat energia-iturri (haizea, itsasoa, etab.) ez direla energia-iturri jarraituak, batzuetan (haizea, olatuak, etab.) gure eskuetatik kanpo dauden aldagaien menpe daudelako. Beste batzuetan (marea-energia adibidez), energia sortzeko aukerak aurretik ezagutzen ditugun arren, ordu desegokietan izango dugu (gauez, kontsumoa txikiagoa denean, alferrik da gehiegizko energia sortzea).
Horiek horrela, zer egin? Zergatik ez erabili energia-soberakin hori ura urtegietara igoarazteko? Hau da, energia elektriko hori erabil daiteke urari energia potentziala eman eta energia metatzeko. Horrela, elektrizitatea behar dugun uneetan, energia-soberakina erabiliz (gauez, haize handien eraginez elektrizitate asko sortu dugunean, etab.) aurretik metatutako ura erabiliko dugu zentral hidroelektrikoetan. Minizentral hidroelektrikoak Energia hidraulikoa lortzeko bidean, askotan, naturak berak eskaintzen dizkigun aukerak aprobetxatzen ditugu. Adibidez, gure herriko ibaian, ibaiaren emariaren zati bat alboko kanal batera desbidera dezakegu, eta ibai nagusiak altuera galdu duen aurreragoko puntu batera arte eraman. Han, kanaleko ura ibaiaren emari nagusira itzuliko da, eta elektrizitatea sortzeko erabiliko dugu. Kasu horretan ez dugu presarik eraiki beharrik izango, eta oso eragin txikia sortuko da ingurunean. Halakoetan ez da energia askorik eskuratzen. Lor genezakeen potentzia maximoa 10 MW baino txikiagoa denean, zentral hidroelektriko txikia edo minizentral hidroelektrikoa dela esango dugu. Minizentral hidroelektrikoak oso egokiak dira beharrizan txikiei erantzuteko. Ingurunean ez dute eragin handirik sortzen, eta oso irtenbide ona dira energia sortzeko. Presa txikiak egiten direnean ere, arrainentzako pasabideak egin daitezke eta ibaiaren ibilbidea guztiz oztopatu gabe utzi daiteke,ingurunean ahalik eta eragin txikiena sortzeko. Desabantailei dagokienez, zentral hidroelektriko txikiak ibaiaren emariaren menpe daude. Halakoetan, euri-sasoietan eta ibaiek ura dakartenean baino ez dugu lortuko elektrizitatea sortzea. Hala ere, gaur egun, zentral hidroelektriko txikiak bultzatzeko joera dago. Batez ere, ingurumenean eragin gutxi dutelako eta garapen jasangarriarekin bat datozelako. Izan ere, ingurumenari kalterik eragiten ez dieten milaka minizentralek hainbat zentral nuklearren besteko elektrizitate eman dezakete. Elektrizitatea sortzeko ura beti eskuragarri izan dezagun, ibaietatik datorren ura metatu egiten dugu batzuetan. Uraren ibilbidean presa bat eraiki eta urtegi bat sortuko dugu, hau da, elektrizitatea sortu behar dugunerako ur-biltegi bat. Presak txikiak ere izan daitezkeen arren, presa eraikitzeko inbertsioak direla-eta, elektrizitatea sortzeko zentral hidroelektriko nagusiak handiak izan ohi dira. Batzuetan, Iguazu ondoko Itaipun (12.600 MW) edo bukatzen ari diren Txinako Yangtseko hiru arroiletako presetan (18.000 MW) adibidez, ingeniaritza-lan erraldoiak egin dituzte uraren bidean hesi artifizial bat sortu eta ahalmen handiko zentral hidroelektrikoak lortzeko. Gaur egun, energia hidroelektrikoaren % 95 zentral hidroelektriko handietan (10 MW baino gehiago) sortzen da.