BELEEFD AANBEVELEND
26
Tweede Pomppolder. Kruijer rechts met witte hoed.
ROUTE 1
27
8
1
28
Uitgebreid beschreven panden uit de route
5 4
9
2
10 11
Route 1
Nieuwediep, wildervank, VEENDAM, Noordbroek, zuidwending
Nieuwediep 1
De route begint in Nieuwediep en loopt van daaruit naar Wildervank Veendam, Noordbroek en Zuidwending.
Nieuwediep 4 1938
Via Bareveldsestraat langs het diep rijden over J. Kammingastraat, Raadhuisstraat, Poststraat, Nijverheidsstraat.
29
30
1 Nieuwediep / Wildervank / Veendam / Noordboek / Zuidwending
Wildervank 2 Nijverheidskade 76 1937
Voor de handelaar in bouwmaterialen R.J. Wortmann bouwde Jan Kruijer in samenwerking met de Wildervankster architect P. van der Meulen deze monumentale directeurswoning, waarin tevens een kantoor en een dienstwoning zijn opgenomen. De villa is in een verstrakte Amsterdamse Schoolstijl gebouwd en bestaat uit een opmerkelijk samenspel van rechthoekige bouwvormen, rondlopende erkers, balkons en betonnen luifels. Een
samengestelde kap, met een zeer steile dakhelling bekroond het geheel. De dakvelden, bekleed met een groengrijze dakpan, spelen door hun bijna loodrechte positie een dubbelrol als dakkap en als gevelveld. Belangrijke blikvanger in de entreegevel vormt het hoge glas-in-loodraam, waardoor het daglicht in de hal en het trappenhuis kan vallen. De ruime hal kreeg een statige aankleding, waarbij Kruijer gebruik maakte van materialen uit het bedrijf van zijn opdrachtgever: de wand kreeg een lambrisering van oranje geschilderde asbestplaten, en op de
vloer liggen eterniettegels in een strak meanderend patroon. De houten bordestrap wordt omsloten door een trapsgewijs oplopende dichte trapleuning, waarin geometrische decoraties zijn verwerkt. In de hal werd als onderdeel van deze wand een bankje opgenomen. Andere bijzonder onderdelen in het interieur vormen onder meer de rondlopende radiatoren in de erkers en de houten kastwanden in de keuken en het kantoor. Hoewel de stijlvolle typografie anders doet vermoeden, is de naam Omnia Vanitas (alles is ijdelheid) niet al in
de jaren dertig aan de villa gegeven; het is een recentere toevoeging door de huidige eigenaar van het pand.
31
Veendam 3
32
Langs het diep richting centrum Veendam. Op het Beneden Oosterdiep rechts aanhouden en de weg volgen en ga rechtsaf de Stationsstraat in. Daarna eerste straat rechtsaf de E.E. Stolperlaan in.
E.E. Stolperlaan 10
Deze woning heeft Jan Kruijer gebouwd voor zijn zoon Jakob.
Vervolg route: Na de Stolperlaan einde weg links de Parallelweg op tot aan het station.
1 Nieuwediep / Wildervank / Veendam / Noordboek / Zuidwending
4 E.E. Stolperlaan 26 1937
Een robuuste kubus vormt de basis voor deze villa, die Jan Kruijer ontwierp in een verstrakte variant van de expressieve Amsterdamse School stijl. De regelmatigheid van de blokvorm, gemetseld in een grijsbruine baksteen op een roodbruin trasraam (het onderste gedeelte van een muur, gemetseld in een hardere steensoort), wordt doorbroken door geometrische bouwvormen die verspringen ten opzicht van de hoofdvorm. Ook de erkers breken door de kubusvorm heen. De rechtergevel loopt trapsgewijs af van de hoog opgetrokken borstwering rondom het platte dak, via het
naar voren springende, lagere bouwdeel met de entreepartij, naar het lagere garageblok. In de gevel zijn verder drie betonnen sierelementen opgenomen. De twee boogvensters en de rondlopende garagedeuren vormen een mooi tegenwicht tegen de strakke en rechthoekige compositie van het huis. Het huis vormt een sprekend voorbeeld van het zakelijk of kubistisch expressionisme, zoals dat in de jaren dertig een geliefde bouwstijl was. De entreehal en de overloop op de eerste verdieping worden sfeervol verlicht door een hoog glas-in-loodraam,
opgebouwd uit vijf verticale vensterstroken. Het gebrandschilderde glas is uitgevoerd in warme expressionistische kleuren in strakke geometrische vormen. De vanuit de keuken te bereiken kelder was in die jaren nog een heel gebruikelijke toevoeging aan een woning; een koele kelderruimte was onontbeerlijk voor het bewaren van voorraad.
33