GAZZE RAPORU Kas覺m 2012
II
Gazze Raporu Kas覺m 2012
Gazze Raporu Kasım 2012
1
Giriş
G
azze Şeridi’nin sınırları 1948 yılında Arap-İsrail Savaşı sonrasında yapılan 1949 Ateşkes Anlaşması ile BM tarafından çizilmiştir. 1967 yılına kadar Mısır’ın kontrolünde kalan bölge 67 Savaşı’nın ardından yaşanan sınır değişiklikleriyle doğrudan İsrail’in işgali altına girmiştir. 1993 yılında imzalanan Oslo Anlaşması ile İsrail, en geç 1999 yılında, Gazze’yi de içine alan bağımsız bir Filistin Devleti kurulmasını kabul etmiş fakat işgal ettiği Gazze topraklarından -bölgenin geleceğini kendi başına şekillendirmek amacıyla- 2005 yılında çekilmiştir. Ancak bu çekilmenin ardından kısmi bir rahatlamaya kavuşmuş gibi görünen Gazze’de İsrail’in hukuki olmayan denetimi sürmüş ve İsrail bölgeyi fiili olarak her alanda kontrolü
altında tutmaya devam etmiştir. Bugün hâlâ Gazze’nin Refah hariç tüm sınırları, kara suları ve hava sahası İsrail’in kontrolü altında bulunmaktadır. İsrail, 2007 yılında bölge halkının seçimle başa getirdiği hükûmet sebebiyle Gazze’ye ambargo uygulamaya başlamış, insani ihtiyaçların bölgeye giriş çıkışlarını yasaklamış, keyfî olarak kamu kurumları, hastaneler, okullar ve evlere saldırılarda bulunmuş ve bulunmaya da devam etmektedir. İsrail’in 2007 yılından bu yana Gazze’ye uyguladığı ambargonun boyutlarını ve sonuçlarını ana başlıklarla ortaya koyan bu çalışma, aynı zamanda bölgede sürekli yardım faaliyeti yürüten İHH İnsani Yardım Vakfı görevlileri ile 2012 yılında bölgeye giden ekiplerimizin gözlem ve tespitlerine yer vermektedir.
Gazze Raporu Kasım 2012
2
Gazze nerededir? Uzunluğu 41 kilometre genişliği ise 6 ila 12 kilometre arasında değişen 360 kilometrekarelik bir alandan oluşan Gazze Şeridi Mısır sınırında, Filistin’in batısında, Akdeniz’e kıyısı olan bir bölgedir. Bölge, Filistin Ulusal Otoritesi’nin kontrolündedir. Bugün 1.657.155 kişinin yaşadığı Gazze’de nüfusun yaklaşık 1.105.000’i sekiz mülteci kampına (Jabalya, Gazze, Beyt Lahya, Beyt Hanun, Dir el-Belah, Hanyunus, Refah ve Abasan Kebir) dağılmış vaziyettedir.
Beyt Lahiya
ula ş
Nİ
Z
ru nlu zo
DE
uy gu
AK
an
GAZZE Karni Kapısı
İsr ail
ta
ra f
ınd
Cebelia
ım
sın ırı
Beyt Hanun
lan an
Bu mültecilerin sağlık, eğitim ve diğer insani ihtiyaçları Birleşmiş Milletler (BM), uluslararası yardım kuruluşları ve İslam ülkelerinden gönderilen yardımlarla karşılanmaktadır.
Erez Kapısı
Ez Zeveyda Deyir el Bela
El Kurara
Ben-i Süheyla Han Yunus Absan el Kibriya Tal es-Sultan
Refah
Refah Kapısı
MISIR
Sufa Kapısı Kerem Shalom Crossing point
FİLİSTİN Kızılhaç Komitesi (International Committee of the Red Cross-ICRC) 14 Haziran 2010’da yaptığı açıklamada ablukanın Gazze’deki durum ve 1,5 milyon insan üzerindeki etkisini “dayanılmaz ve yıkıcı” olarak tanımlamış ve “ablukanın İsrail’in uluslararası insancıl hukuk çerçevesindeki yükümlülüklerini açıkça ihlal ettiği bir toplu cezalandırma niteliği taşıdığını” vurgulayarak bu duruma kalıcı çare olabilecek tek çözümün ablukanın kaldırılması olduğunu söylemiştir. BM İnsan Hakları Konseyi Uluslararası Vaka İnceleme Heyeti Raporu (Madde 38), 27 Eylül 2010
Gazze Raporu Kasım 2012
3
Seçimlerinden ötürü cezalandırılan bir halk 2006 yılının Şubat ayında Filistin’de yapılan seçimlerde Hamas’ın Gazze’de büyük bir başarı kazanmasının ve 2007’de yönetime geçmesinin ardından İsrail, uluslar arası hukuk kurallarına tamamen aykırı bir şekilde, Gazze halkını seçiminden ötürü cezalandırmak için bölgeye siyasi ve ekonomik birçok yaptırım uygulamaya başladı. Gazze Şeridi’ni “düşman bölge” ilan edip “terör”ü bahane eden İsrail, Hamas yönetimi üzerinde baskı oluşturmak amacıyla Gazze’ye mal ve eşya giriş çıkışının sınırlamalara tabi tutulacağını açıkladı. İsrail ve İsrail’in uluslar arası destekçileri tarafından ağır bir şekilde hukuksuz olarak uygulanan ambargo, Gazze’yi eğitimden sağlığa, ekonomiden güvenliğe pek çok sorunun yaşandığı bir açık hava hapishanesine dönüştürdü. 2007 ortalarında İsrail’in hiç bitmeyen operasyonları ve iç kışkırtmalar sebebiyle Gazze’de yer alan iki güçlü taraf -Hamas ve Fetih- arasında ciddi bir çatışma yaşandı. Olaylarda 200’ü aşkın Filistinli hayatını kaybetti. Seçimlerin galibi olması dolayısıyla yasal olarak bölge yönetiminin başında bulunan Hamas, bu defa uluslararası camianın ekonomik ve siyasi alanda uyguladığı ambargoyla karşı karşıya kaldı. Ambargoyla birlikte Gazze’nin dünyaya açılan sınır kapıları bir bir kapatıldı, Gazzelilerin dünyayla tüm bağlantısı kesildi.
27 Aralık 2008 tarihine gelindiğinde İsrail, ambargoyla ölüme terk ettiği insanları tamamen yok etmek istercesine, 22 gün süren Dökme Kurşun Operasyonu’nu başlattı. Operasyonda sivil halka karşı kullanımı yasak olan kitle imha silahı beyaz fosfor bombaları kullandı. 17 Ocak 2009 tarihine kadar bölgeye havadan ve karadan
4
Gazze Raporu Kasım 2012
düzenlediği saldırılarda 1.500 sivili katletti; ölenlerin çoğunluğu ise nüfusun yarısından fazlasını oluşturan çocuklardı. Saldırılarda 5.000’den fazla kişi yaralandı, 4.000’in üzerinde bina yıkıldı, 200.000 ev zarar gördü, 50.000 Gazzeli evsiz kaldı. Hastaneler, camiler, okullar, fabrikalar, iş yerleri ve hatta BM tesisleri yerle bir edildi. Gazze’nin tek üniversitesi olan Gazze İslam Üniversitesi vuruldu. 29 ambulans tahrip edildi. 122 sağlık merkezi vuruldu. Kurtarma ve tedavi hizmetleri engellendi. 280 okul zarar gördü. Saldırılardan etkilenen 9.000 öğrenci tahliye edildi. 164 öğrenci ve 12 öğretmen öldürüldü. 454 öğrenci ile 5 öğretmen yaralandı. Saldırılar boyunca Gazze’de eğitim-öğretim durdu, okullar kapatılmak zorunda kaldı. 1.500 imalathane/fabrika, 31 güvenlik tesisi, 20 cami harap oldu. 400.000 Gazzeli temiz içme suyuna erişemeyecek duruma geldi. Sebze seraları, zeytinlikler ve diğer tarım arazileri büyük zarar gördü. Gazze’nin kuzeyinde bulunan tarım alanlarının %60’tan fazlası kullanılamaz hâle geldi. İsrail’in saldırılarda orantısız ve sistematik bir güç kullandığı, ağırlaştırılmış metal patlayıcılar (Dense Inter Metal Explosive/DIME) ve fosfor bombası gibi hâlen uluslararası hukuk çerçevesinde herhangi bir düzenlemeye tabi tutulmamış türden imha edici silahlar kullandığı BM İnsan Hakları Konseyi tarafından oluşturulan soruşturma komisyonunca hazırlanan Goldstone Raporu’yla da belgelendi.
En son 14-21 Kasım 2012 tarihleri arasında Gazze’ye Savunma Sütunu Operasyonu adıyla bir hava saldırısı başlatan İsrail, Hamas’ın askerî kanadı İzzettin Kassam Tugayları lideri Ahmed Cebari’yi seyir hâlindeki aracında nokta atışı ile şehit etti. İsrail, kara operasyonu hazırlığı için 75.000 yedek askeri göreve çağırdı. Sivil halkı hedef alan saldırılarda 26’sı çocuk, 12’si kadın toplam 162 Filistinli hayatını kaybetti, 1.200 kişi yaralandı. 10.000 kişi ise evlerini terk etmek zorunda kaldı. Saldırılar nedeniyle 2007’den bu yana devam eden İsrail ambargosu sebebiyle sağlıktan barınmaya, eğitimden gıdaya pek çok temel ihtiyaç maddesine erişimde sıkıntı yaşanan Gazze’de hastaneler acil durumlarda yaralılara hızlı müdahale etmekte yetersiz kalıyor.
Gazze Raporu Kasım 2012
5
Gazze’de uygulanan ambargo 2007’de Hamas’ın fiili olarak Gazze’nin yönetimine gelmesinin ardından bölgeye yönelik ağır bir ambargo uygulamaya başlayan İsrail, Gazze’ye giriş-çıkışın sağlandığı beş kapıdan dördünün kontrolünü elinde bulundurmaktadır. İsrail, haftalar ya da aylarca bu kapıları kapatmakta ve temel ihtiyaç maddelerinin, sağlık malzemelerinin ve insani yardımların bölgeye giriş-çıkışını keyfî olarak engellemektedir.
Geçiş noktaları 1.
Refah Kapısı: Mısır kontrolündedir. Bu kapıdan günde ortalama 300 kişinin Gazze’den çıkışına izin verilmektedir. İhtiyaç malzemelerinin ve insanların Gazze’ye girişi ise çok büyük sorun olmaktadır. Ramallah yönetimi tarafından verilen Filistin kimliği olmayan kişiler Gazze’ye girememektedir. Gazze’den çıkış talep eden kişilere aylarca sonraya gün verilmekte; bu süre içerisinde hastalar hayatlarını, işçiler işlerini, öğrenciler devamsızlıktan okullarını kaybetmektedir.
2.
Erez Kapısı: Geçimlerini sağlamak için İsrail’e giden Gazzeliler için ana çıkış noktası olan bu kapı, 2007’den bu yana Filistinlilerin geçişine kapatılmıştır.
3.
Karni Kapısı: Bu kapı ticari malların bölgeye girişi için kullanılmaktaydı. 2007’den önce de sıklıkla kapatılan kapı, Hamas’ın 2007’de yönetime gelmesinin ardından tamamen kapatılmıştır.
4.
Sufa Kapısı: İnşaat malzemelerinin Gazze’ye girişi için kullanılan kapı 2007’den bu yana çoğu zaman kapalıdır.
5.
Kerem Şalom Kapısı: Ticari ürünler ve insani yardım malzemelerinin girişinin yapıldığı kapı 2007’den bu yana çoğu zaman kapalıdır.
Heyet, Dördüncü Cenevre Sözleşmesi’nin 33. Maddesi’ne göre sivillerin işgal altında toplu cezalandırmaya maruz bırakılmasının yasak olduğunun önemine dikkat çekmektedir: “Hiçbir ‘korunan kişi’ şahsen işlemediği bir suçtan ötürü cezalandırılamaz. Toplu cezalandırmalar ve bütün buna benzer korkutma ve terör yaptırımları yasaklanmıştır.” Heyet, Gazze’ye abluka uygulanmasının arkasında yatan temel sebeplerden birinin Hamas’ı seçtikleri için Gazze halkının cezalandırılması olduğunu düşünmektedir. Bu hususun yanı sıra Gazze’ye yönelik kısıtlamalar birlikte ele alındığında İsrail’in eylem ve politikalarının uluslar arası hukukta “toplu cezalandırma” olarak tanımlanan eyleme eş değer olduğu konusunda şüpheye yer kalmamaktadır. BM İnsan Hakları Konseyi Uluslararası Vaka İnceleme Heyeti Raporu (Madde 54), 27 Eylül 2010
6
Gazze Raporu Kasım 2012
Ambargonun Gazze’de Yol Açtığı Tahribatlar Gazze’de ambargo nedeniyle sivil halk ekonomi, sağlık, eğitim vb. birçok alanda temel haklarından mahrum yaşamaktadır. İsrail tarafından orantısız olarak kullanılan güç, hem çevrede hem de insanlar üzerinde ciddi tahribatlara yol açmaktadır. Gazze’de Erez, Karni, Sufa, Kerem Şalom ve Refah olmak üzere beş sınır kapısı bulunmaktadır. Ancak bölgeye yiyecek, yakıt ve tıbbi malzeme vb. insani yardımların geçişini sağlayan bu kapıların kullanımı 2007’den bu yana İsrail tarafından tamamen engellenmektedir. Ağır bir yokluk ve yoksulluk içerisinde olan Gazze halkı, Refah’a sınır olan topraklarından kazdığı tüneller aracılığıyla temel ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmaktadır.
Gazze’de içler acısı bir durum olduğu tespitinde Heyet yalnız değildir. Gazze’deki durum “sürdürülemez” olarak tanımlanmıştır. 21. yüzyılda böyle bir durumun müsamaha ve kabul ile karşılanması tamamıyla gayrimümkündür. Birilerinin Gazze halkının yaşam standartlarını kabul edilebilir sınırlar dâhilinde görmesi inanılmaz bir şeydir. BM İnsan Hakları Konseyi Uluslararası Vaka İnceleme Heyeti Raporu (Madde 275), 27 Eylül 2010
Gazze Raporu Kasım 2012
7
A. Ekonomi ● Temel geçim kaynakları tarım, küçük imalat ve balıkçılık olan Gazze’de uygulanan sistemli fakirleştirme siyaseti nedeniyle bugün 15 yıl önceki üretimin yarısı dahi yapılamamaktadır. ● Gazze’de pek çok insan yiyecek bulma sıkıntısıyla ya da yiyecek satın almak için gerekli parayı bulma sıkıntısıyla karşı karşıyadır. ● İsrail, Gazze sahili boyunca denizin üç mil açığından itibaren başlayan alanı “yasak bölge” ilan ederek Filistinlilerin kendilerine ait deniz sahasının %85’ine erişimlerini engellemektedir. Geçimini balıkçılıkla sağlayan aileler bu durumdan büyük ölçüde etkilenmektedir. ● Gazze’de endüstri alanında çalışan iş yerlerinin %95’i kapanmıştır. Mevcutların %5’i de %20 ila %50 kapasiteyle çalışmaktadır. ● Gazze’de işsizlik %45’in üzerindedir. ● Gazze’de insanlar günlük 2 dolardan az bir gelirle yaşamlarını sürdürmek zorunda bırakılmıştır. ● Özellikle 2007’den bu yana yaklaşık 180.000 memur ile 210.000 işçi ve serbest meslek sahibinin %80’i işsiz kaldığından halkın alım gücü düşmüş, emtia girişinin çok sınırlı olduğu bölgede fiyatlar hızla artmıştır. ● 2005 yılında İsrail’e çalışmaya giden 21.000 işçinin işine son verilmiş, bu durumdan kaynaklanan ekonomik kayıp bir milyar doları aşmıştır. Ayrıca İsrail bazen aylar boyunca sınır kapılarını kapatmaktadır. Gazze’den İsrail’e çalışmaya giden ve her akşam geri dönen işçiler geçişlerin kapatılması nedeniyle çalışamamakta, aileler geçim sıkıntısı ve açlık tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır.
8
Gazze Raporu Kasım 2012
B. Enerji ● Ekim 2007’den itibaren Gazze’de yakıt tedarikine ilişkin büyük sınırlamalar getirilmiş, elektrik ve yakıt elde etme imkânları büyük ölçüde kısıtlanmıştır. ● Sadece %30 kapasiteyle çalışan bir elektrik santralinin bulunduğu Gazze’de her gün 8 ila 12 saat düzenli elektrik kesintileri uygulanmaktadır. Sürekli bir enerji probleminin yaşandığı Gazze’de hastaneler, iş yerleri ve evler bu durumdan son derece olumsuz etkilenmektedir. ● Gazze’de elektrik ve su gibi kamu hizmet alanlarında UPS cihazlarına ve jeneratörlere zaruri bir bağımlılık söz konusudur; ancak yedek parça bulmada yaşanan sıkıntılar nedeniyle bu cihazlardan da yeterli verim alınamamaktadır.
C. Su ● Ambargo nedeniyle kamu hizmetlerinin sekteye uğradığı Gazze’de her gün yaklaşık 80 milyon litre kanalizasyon suyu hiçbir işlemden geçmeden doğaya boşaltılmaktadır. Deniz suyundaki kirlenmeden dolayı artan sağlık sorunlarına bir de yer altı ve yer üstü su kaynaklarına kanalizasyon suyunun karışması durumu eklenince bölgedeki suyun yalnızca %5 ila %10’u güvenli bir şekilde kullanılabilmektedir. ● Su yoluyla bulaşan hastalıklar nedeniyle nüfusun %26’sında çeşitli hastalıklar görülmektedir.
D. Sağlık ● Elektrik kesintileri, temiz su sıkıntısı, yedek parça olmayışı gibi birçok faktör tıbbi cihazların çalışır ve hazır hâlde bulundurulmasını ve bakımlarının yapılmasını zorlaştırmaktadır. ● Sivillerin seyahat özgürlüğüne getirilen kısıtlamalar nedeniyle acil tıbbi bakım ihtiyacı içerisindeki hastalar yaşamlarını yitirmektedir. Hastaların tedavi maksadıyla yurt dışına çıkış izinleri uzun ve bezdirici prosedürlere bağlanmıştır. ● Yurt dışına çıkışa getirilen sınırlandırmalar tıbbi personelin mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmeleri imkânını da ortadan kaldırmaktadır.
Gazze Raporu Kasım 2012
● Gazze’de yaşanan elektrik kesintileri sürekli tedavisi gereken -diyaliz hastaları, kanser hastaları gibihastaların hayatını tehlikeye sokmaktadır. ● İlaç ve tıbbi araç-gerecin bölgeye girişinin engellenmesi sebebiyle hastalar ölüm tehlikesiyle karşı karşıya kalmaktadır. ● Gazze’deki saldırılar bölgede maddi alanda tahribata yol açarken insanların psikolojileri üzerinde de büyük bir sarsıntıya yol açmaktadır. Bölgedeki çocukların %90’ında travma sonrası stres bozukluğu görülmektedir.
E. Güvenlik ve keyfî uygulamalar ● İsrail, elinde bulundurduğu nükleer silahlarla Hamas’ın elindeki kısa menzilli roketleri karşılaştırarak tehdit altında olduğunu iddia etmekte ve bu bahaneyle sık sık Gazze’ye saldırmaktadır. ● Hamas hükûmeti 2006 yılı başından bu yana İsrail’e yönelik kışkırtıcı eylemlerden özellikle kaçınmıştır. Ancak buna rağmen İsrail, bombalama ve tutuklama eylemlerini sürdürmüş, bölgedeki gerilim siyasetini kendi güvenlik kaygılarını dünyaya ispatlamada gerekçe olarak kullanmıştır. ● İsrail askerleri keyfî olarak sivillerin üzerine ateş açmakta, sivil ölümleri ve yaralanmalarına sebep olmaktadır. ● İsrail, Gazze ve Batı Şeria’da 10.000’den fazla Filistinliyi keyfî olarak tutuklamış ve hapsetmiştir.
9
10
Gazze Raporu Kasım 2012
F. Saldırılar ● İsrail topçu birlikleri 2005 yılının Eylül ayında başlattıkları ve dokuz ay süren saldırılarında Gazze’nin kuzey bölgesine 6.000’den fazla top mermisi fırlatarak bölgede yıkıcı bir etki yaratmış, plajda piknik yapan çocukların dahi ölümüne yol açmıştır. ● BM İnsani İlişkiler Koordinasyon Dairesi (Office for the Coordination of Humanitarian Affairs/OCHA) 2008’deki Dökme Kurşun Operasyonu’nun hemen öncesinde Gazzeli balıkçılara yönelik kısıtlamaların daha da genişletildiğini açıklamıştır. Kısıtlama uygulanan bölgeye giren Filistinli balıkçılar İsrail Donanma Kuvvetleri’nin açtığı uyarı ateşlerine maruz kalırken bazı durumlarda da doğrudan saldırılara hedef olmaktadır. İsrail askerleri balıkçı teknelerine yaptıkları müdahaleler sonrasında teknelere el koymaktadır. ● Bölgeyi işgal ettiği günden bu yana keyfî olarak insanların üzerine tank sürme, ateş açma, bilinçli yaralama, hanelere zarar verme, tarım alanlarını tahrip etme gibi saldırılar düzenleyen İsrail, sadece 27 Aralık 2008-17 Ocak 2009 tarihleri arasında gerçekleştirdiği Dökme Kurşun Operasyonu’nda 1.400 sivili katletmiş,
Gazze Raporu Kasım 2012
bu rakam ağır yaralı olup daha sonra hayatını kaybedenlerle birlikte 1.500’ü aşmıştır. ● Gazze’de 28 Eylül 2000’den Ocak 2011’e kadar Yahudi yerleşimcilerin saldırıları, İsrail’in bombalamaları ve geçiş noktalarında İsrail’in Filistinli hastaların tedavilerini engellemesi sonucu 5.081 kişi hayatını kaybetmiştir.
G. İnsani yardım çalışmalarına yönelik engelleme ve saldırılar ● 2009 yılında Gazze’ye yardım götürmek için “Filistin’e Yol Açık” isimli bir kara yolu konvoyu oluşturulmuştur. Konvoyda 200 araç, sağlık malzemeleri ve insani yardım malzemeleri yer almıştır. Mısır üzerinden Gazze’ye giriş yapacak olan konvoy Mısır’ın engellemesiyle karşılaşmış, uzun bir bekleyişin ardından Refah Sınır Kapısı’ndan Gazze’ye giriş yapmıştır. Konvoy, araçları ve insani yardım malzemelerini bölge halkına bağışlamıştır. ● 31 Mayıs 2010’da uluslararası sulardan Gazze’ye insani yardım götüren Özgürlük Filosu’na saldıran İsrail, 9 insani yardım gönüllüsünü katletmiş, 56’sını yaralamıştır. Saldırının ardından BM Güvenlik Konseyi, Gazze’deki duruma atıfta bulunarak ambargoyu “sürdürülemez” olarak nitelemiştir.
H. İnsani durum ● 2007 yılından bu yana Gazze’de uygulanan ambargonun sebep olduğu insani durum endişe verici boyutlara ulaşmıştır. Uluslararası kamuoyu ve BM Güvenlik Konseyi konu ile ilgili kaygılarını çeşitli raporlarla karar alıcı mercilere duyurmuş ve çözüm için ivedilikle harekete geçilmesini istemiştir. ● Ambargo nedeniyle genel bir fakirliğin söz konusu olduğu Gazze’de insani yardımlara zaruri bağımlılık oranı %80’lere ulaşmıştır. ● Gazze’de yaşayanların %54’ü gıdaya ulaşamazken %12’si sınırlı oranda ulaşabilmektedir. ● Ambargonun uygulamaya konduğu tarihte mülteciler arasında “aşırı yoksulluk” çekenlerin sayısı 100.000 iken bu rakam bugün üç katına çıkarak 300.000’e ulaşmıştır. ● Gazze’de yaşayanların %61’i açlık tehlikesiyle karşı karşıyadır. ● Beslenme alışkanlıklarında meydana gelen zorunlu değişiklik nedeniyle özellikle çocuklarda vitamin ve mineral eksikliğine bağlı sorunlar yaşanmaktadır. ● İsrail’in saldırı ve yıkımları sonucu Gazze’de 86.000 evin yeniden inşası gerekmektedir. ● Gazze’de 25.000 yetim çocuk bulunmaktadır. ● Gazze’nin bugün 1.657.155 olan nüfusunun 1.105.000’i mülteci kamplarında yaşamaktadır.
11
12
Gazze Raporu Kasım 2012
Çözüm önerileri Gazze’de yaşanan insani krizin çözülmesi için bölgeye uygulanan ambargonun tamamen kaldırılması gerekmektedir. Bu çerçevede Gazze için çözüme yönelik yapılması gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
● Gazze’ye uygulanan ambargo bir an öce kayıtsız şartsız son bulmalıdır. ● Bölgedeki insanların gıda güvenliği garanti altına alınmalıdır.
● Filistin ürünlerinin bölge dışına çıkışı uluslararası güvence altına alınmalı, ülkeler Filistin ürünlerini ithal etme konusunda belirli teşvik kotaları oluşturmalıdır.
● Yardımların bölgeye ulaştırılması önündeki siyasi ve askerî engeller kaldırılmalı ve Gazze’ye yönelik yardımlar sistemli biçimde arttırılmalıdır.
● Filistin’in enerji ihtiyacı konusunda İsrail’e bağımlılığını sona erdirecek yatırımlar teşvik edilmeli, yatırımların ve yatırımcıların korunması için uluslararası bir mekanizma kurulmalıdır.
● Gazze’ye giriş-çıkışların önündeki keyfî engeller kaldırılmalıdır.
● Bağımsız Filistin Devleti’nin kuruluşu çalışmaları hızlandırılmalıdır.
● İsrail saldırılarının son bulması için İslam İşbirliği Teşkilatı, Arap Birliği ve BM’nin yanı sıra tüm İslam ülkeleri birlikte hareket etme kararı almalıdır.
● İsrail’in geri adım atmaması durumunda Gazze’deki Filistinli memur ve işçilere iş başı yaptırılmalı, Filistin Devleti kurulana kadar uluslararası bir fon oluşturularak maaşlar bu fondan ödenmelidir.
● Gazze’de ekonomik hayatın canlandırılabilmesi için insanlara iş imkânı sağlanmalı, bunun için de İsrail’in engellemeleri sona erdirilmelidir.
● İnsani yardımların bölgeye ulaşabilmesi için güvenli bir yardım koridoru açılmalıdır.
Gazze Raporu Kasım 2012
13
İHH İnsani Yardım Vakfı’nın Gazze’de gerçekleştirdiği yardım faaliyetleri İHH İnsani Yardım Vakfı kurulduğu günden bu yana Filistin meselesini yakından takip etmekte ve çözüm için destek olmaktadır. İHH, işgal altındaki Filistinlilere insani yardım götürürken insan hakları alanında da Filistinlilerin haklarını savunmak için azami gayret sarf etmektedir. Ayrıca Suriye, Lübnan, Ürdün ve diasporada yaşayan Filistinli muhacirlere de destek vermektedir. Aşağıda Gazze Şeridi’nde 2009 yılından bu yana gerçekleştirilen yardım çalışmalarından bazı örnekler yer almaktadır:
A. Ayni-nakdi ve dönemsel yardımlar ● 2009 yılında “Sponsor Aile Sistemi” ile 2.533 Filistinli yetimin bakımı üstlenilmiş, bu rakam Kasım 2012’de 10.746’ya ulaşmıştır. ● İHH kurulduğu günden bu yana her kurban döneminde Gazze’de kurban kesimi yapmakta ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmaktadır. ● Gazze’de her yıl Ramazan ayında gıda yardımı yapılmakta ve sıcak yemek dağıtılmaktadır. ● Her yıl devlet okullarında okuyan ihtiyaç sahibi öğrencilere kitap, kırtasiye malzemesi ve çanta dağıtımı yapılmaktadır. Her sezon yaklaşık 30.000 avroluk dağıtım gerçekleştirilmektedir. ● Her yıl kurban ve Ramazan bayramlarında yetim öğrencilere kıyafet yardımı yapılmaktadır. ● İsrail saldırıları sonucu evleri yıkılan 1.000 aileye 2.000’er avro nakdi yardım yapılmıştır. ● 1.300 şehit ailesine aile başı 1.000 avro nakdi yardım yapılmıştır. ● Bir yıl boyunca Gazze genelinde tanesi 40 avrodan 1.250 adet gıda paketi dağıtımı yapılmıştır. ● Dökme Kurşun Operasyonu’ndan sonra 70 devlet okulunda Gazze Millî Eğitim Bakanlığı ile birlikte psikolojik destek ve rehabilitasyon çalışmaları yapılmıştır. Yaklaşık 20.000 öğrencinin katıldığı programların maliyeti 25.000 avro olmuştur.
14
Gazze Raporu Kasım 2012
● 2010 yılında Gazze’nin Mugraga bölgesinde meydana gelen sel felaketinin ardından bölgede arama-kurtarma çalışmaları yapılarak güvenlik nedeniyle evlerinde kalamayan mağdurlara sıcak yemek dağıtılmış, selden zarar gören evler için nakdi yardım yapılmıştır. Yapılan yardımların toplam değeri 55.000 avrodur. ● 2010 yılında Gazze Şeridi’nde yaşayan 30 çiftin evlenmesine destek olunmuştur. Projenin toplam maliyeti 30.000 dolardır. ● Gazze’nin çeşitli noktalarında Gazze Sağlık Bakanlığı’na bağlı doktorlar ile ortaklaşa iki ay boyunca 600 kişiye ilk yardım dersi verilmiştir. Programın maliyeti 20.000 avrodur. ● Gazze’nin üç bölgesinde toplam 1.200 çocuğa altı aylık psikolojik destek ve rehabilitasyon programı sağlanmıştır. Programın maliyeti 35.000 avrodur. ● Beyt Lahya bölgesinde 100 aileye mantar üreticiliği konusunda eğitim verilerek yetiştirmeleri için mantar temin edilmiştir. Projenin maliyeti 13.000 avrodur. ● 10 aile için üçer çift tavşan, tavşanlar için kümes ve altı aylık yem yardımında bulunulmuştur. Proje için aile başına 600 avro yardım yapılmıştır. ● Unlu mamullerin üretimi ile ilgili altı aylık bir kurs düzenlenmiştir. 300 kadının faydalandığı kurs süresince yapılan mamuller satılarak katılımcıların aile bütçelerine katkı sağlamalarına da imkân tanınmıştır. Programın maliyeti 23.000 avrodur. ● 2012 Mayıs ayında Gazze’de 8.800 aileye 1.000 adet yatak, 2.000 adet battaniye ve 2.960 adet kıyafet yardımı yapılmıştır. Projenin maliyeti 85.600 avrodur. ● 2012 Haziran ayında Beyt Hanun Belediyesi’ne çöp kamyonu alınmış ve yakıt temini yapılmıştır. Projeden 50.000 kişi istifade etmektedir. Projenin maliyeti 165.000 dolardır. ● 2012 Haziran ayında Gazze’de adak kurban kesimi gerçekleştirilmiş. Dağıtımlardan 1.050 kişi istifade etmiştir. Projenin maliyeti 8.750 avrodur. ● 2012 Eylül ayında Gazze Yetim Ofisi’ne 11.000 yetim için kullanılmak üzere temel ihtiyaç maddeleri alınmıştır. Projenin maliyeti 10.000 avrodur. ● 2012 Kasım ayında 2.223 ihtiyaç sahibi aileye gıda kumanyası dağıtımı yapılmıştır. Projenin maliyeti 80.000 avrodur. ● Gazze’de 2.000 aileye yönelik gıda dağıtımı yapılmaktadır. Kasım ayında başlayan projenin maliyeti 56.000 avrodur. ● 2012 Kasım ayında Gazze Sağlık Bakanlığı’na jeneratörlerin çalıştırılabilmesi için yakıt yardımı yapılmıştır. Projenin maliyeti 50.000 dolardır. ● Gazze’de 360 kadına mesleki eğitim veren Refah Kadın Eğitim Merkezi’nin yıllık masrafı karşılanmıştır. Projenin maliyeti 18.200 avrodur.
Gazze Raporu Kasım 2012
B. Eğitim, sağlık ve iskân alanındaki çalışmalar Eğitim ● 750 öğrencinin eğitim gördüğü Daru’l-Erkam Türkiye Filistin İlkokulu’nun tamir, tadil ve tefriş çalışmaları yapılmış, sınıflara LCD projektör takılmış ve 60 bilgisayarlık iki bilgisayar merkezi kurulmuştur. ● Öğrencilerin yaklaşık yarısının şehit ve esir çocuklarından oluştuğu okulda çocuklar ücretsiz eğitim görmektedir. ● Refah, Hanyunus, Tell el-İslam, Nasır Bölgesi ve Cebaliye’de kadınlar için dikiş-nakış kursları açılmıştır. Bu kurslardan her üç ayda bir 200 kişi mezun olarak diploma almaktadır. Üç yılda yaklaşık 2.400 kişi bu kurslarda eğitim alarak meslek sahibi olmuştur. Bir kurs merkezinin yıllık gideri yaklaşık 20.000 avrodur. ● Refah, Tell el-İslam, Cebaliye bölgelerinde üç bilgisayar merkezi kurulmuştur. Şehit ve esir çocukları için kurulan merkezlerden ihtiyaç sahibi ailelerin çocukları da istifade etmektedir. Merkezlerin yıllık gideri 60.000 avrodur. ● Gazze İslam Üniversitesi’nin İsrail saldırılarında yıkılan laboratuvar ve bilgisayar merkezleri yeniden
15
inşa edilmiş, konferans salonunun tamiri yapılmıştır. Proje 720.000 avroya mal olmuştur. ● 2009’daki Furkan Savaşı’nda bir bölümü zarar gören Teknoloji Üniversitesi’nin tamiratı yapılmıştır. Projenin maliyeti 30.000 avrodur. ● Gazze İHH Ofisi’nde bulunan Osmanlı Kültür Merkezi’nde bilgisayar, yabancı dil (İngilizce), yöneticilik ve iş idaresi kursları verilmektedir. Kurslardan yılda 250 kişi mezun olmaktadır. Programın maliyeti 20.000 avrodur. ● Refah bölgesinde açılan hafızlık kursundan yılda 240 çocuk hafız olarak mezun olmaktadır. Programın maliyeti 20.000 avrodur. ● 2012 Haziran ayında Tel el-Hava Kadın Eğitim Merkezi’nde kadınlara mesleki eğitim verecek bir yıl süreli bir program başlatılmıştır. Projenin maliyeti 20.000 avrodur. ● 65 öğrencinin faydalanacağı Tel el-Hava Bilgisayar ve Kültür Merkezi 2012 Haziran ayında hizmete açılmıştır. Projenin bir yıllık maliyeti 29.500 avrodur. ● 160 kadının eğitim göreceği Han Yunus Mesleki Eğitim Kursu 2012 Haziran ayında hizmete açılmıştır. Projenin bir yıllık maliyeti 20.000 avrodur.
16
Gazze Raporu Kasım 2012
Sağlık ● Kurulduğu günden bu yana Filistin’deki ihtiyaç sahiplerine ilaç ve tıbbi malzeme temini noktasında çalışan İHH, Furkan Savaşı’ndan sonra Gazze’deki hastanelerde tedavisi mümkün olmayan 59 yaralıyı Türkiye’ye getirerek tedavilerini yaptırmıştır. ● 2010 yılında düzenlenen kara konvoyuyla GazzeRefah bölgesine götürülen böbrek taşı kırma ünitesi Cemiyetü’l-İslami Sağlık Merkezi’ne kurulmuştur. Projenin maliyeti yaklaşık 60.000 avrodur. ● Binası Beythanun Belediyesi tarafından inşa edilen Kadın Doğum Hastanesi’nin bütün tefrişatı yapılarak hizmete açılmıştır. Projenin maliyeti 500.000 avrodur. ● 2010 yılında düzenlenen kara konvoyu ile Tell el-İslam bölgesinde bulunan el-Huda Sağlık Merkezi’ne ultrason, endoskopi cihazı, çeşitli sarf malzemeleri ve ilaç götürülmüştür. Bölgedeki diğer sağlık merkezlerine de çeşitli yardım malzemeleri dağıtılmıştır. ● 2012 yılı Kasım ayı itibarıyla Sponsor Aile Sistemi çerçevesinde Gazze’de 10.746 yetimin bakımı üstlenilmiştir. Yetimlerimize eğitim yardımları ve sağlık taramaları yapılmaktadır. Projenin bir yıllık maliyeti 4.384.386 avrodur.
İskân ● Gazze Şeridi’nin sınır bölgesinde evleri İsrail saldırıları sonucu yıkılan altı aile için üç katlı, altı daireli bir bina yapılmıştır. Projenin maliyeti yaklaşık 130.000 avrodur. ● Furkan Savaşı’nda Karame, Huzaa (Sadece buradaki saldırıda 50 ev yerle bir edilmiştir.) ve Nuseyrat bölgelerinde yıkılan evlerin yapımı için çalışmalar başlatılmıştır. İnşasına başlanan evlerden üçü 2011 yılı Kasım ayında sahiplerine teslim edilmiştir. Projenin maliyeti 160.000 avrodur. ● Karame, Huzaa ve Nuseyrat bölgelerinde ihtiyaç sahibi ailelere ait evlerin tamiri yapılmış, 10 evin inşası tamamlanan sahiplerine teslim edilmiştir. Bu evlere 2010 yılı Mayıs ayında Gazze’ye insani yardım götüren Özgürlük Filosu’na yapılan İsrail saldırısı sonucu şehit olan yolcuların isimleri verilmiştir. Projenin toplam maliyeti 75.000 avrodur. ● İsrail saldırıları nedeniyle kullanılamaz duruma gelen Gazze Limanı, Özgürlük Filosu’na ait gemilerin girişi için onarılmıştır. Yaklaşık üç ay süren çalışma sonrasında liman alanı derinleştirme, kıyı tamir ve yol yapım çalışmaları yapılmıştır. Projenin maliyeti 100.000 avrodur. ● Cebelya’da İsrail saldırıları sırasında yıkılmış olan bir ev inşa edilmiş ve Temmuz 2012’de aileye teslim edilmiştir. Projenin maliyeti 15.000 avrodur.
● Beyt Hanun Belediyesi’ne 50.000 kişinin istifade edeceği içerisinde yüzme havuzu ve spor salonu bulunan bir rehabilitasyon merkezi açılmıştır. Projenin maliyeti 57.000 avrodur. ● 2012 Kasım ayında Deyr el-Belç bölgesinde 65.000 kişinin istifade edeceği Belah su kuyusu hizmete açılmıştır. Projenin maliyeti 5.000 avrodur. ● Gazze’deki hastanelere tıbbi cihaz ve malzeme alımı yapılmaktadır. 2012 Ekim ayında başlayan ve devam eden projenin maliyeti 115.000 avrodur.
Gazze Raporu Kasım 2012
17
Sonuç 1948 yılından bu yana işgal altında yaşayan Filistinliler barış ve huzur istiyor. Ancak İsrail tarafından Batı Şeria ve Gazze Şeridi’ne sıkıştırılan; yaşama, çalışma ve özgür hareket etme hakları gasp edilen Filistinlilerin yaşam koşulları 2006 yılında Gazze’de yapılan seçimlerin ardından daha da dayanılmaz bir hâl aldı. Seçimler sonucunda Hamas’ın Gazze yönetimine gelmesiyle birlikte İsrail Gazze Şeridi’ni “düşman bölge” ilan etti ve bölgeye yönelik bir ambargo başlattı. Gazze’ye mal ve eşya giriş-çıkışını büyük ölçüde yasakladı ve yakıt tedarikine ilişkin katı sınırlamalar getirdi. Filistinlilerin kendi topraklarından çıkışlarını engellemek için Gazze’nin birçok yerine kontrol noktaları kurdu. Erez, Karni, Sufa, Kerem Şalom gibi noktalarda oluşturduğu kontrol merkezleriyle Filistinlileri neredeyse hareketsiz bırakan bir politika yürütmeye başladı. Hükûmetlerin reel-politik kaygılarla Gazze’de yaşanan hukuka aykırı bu ambargoyu görmezden gelmelerine karşın, uluslararası ve ulusal bazı sivil toplum kuruluşları gerçekleştirdikleri yardım organizasyonları ile dünya kamuoyunun Gazze’de yaşanan gayriinsani durumdan haberdar olmasını sağladı. Kurulduğu günden bu yana Filistinlilerin gasp edilen haklarının iadesi için çalışmalar yapan ve bölgeye insani yardım götüren İHH İnsani Yardım Vakfı, ambargonun son bulması için iki büyük organizasyona imza attı. İHH, 2009 yılında Avrupa’daki aktivistlerin bir araya gelerek
oluşturdukları Viva Palestina ile “Filistin’e Yol Açık” kara yolu konvoyunu organize etti. Konvoy Mısır’daki Refah Sınır Kapısı’ndan Gazze’ye 200 araçla giriş yaptı. Bu araçların tamamını beraberinde götürdüğü ayni ve nakdi yardımlarla bölge halkına bağışladı. İHH, 2010 Mayıs’ında “Gazze Özgürlük Filosu” adı altında düzenlenen bir başka uluslararası organizasyonun da ana organizatörlerinden biri oldu. Denizden Gazze’ye insani yardım götürmek için yola çıkan filo, 31 Mayıs günü Akdeniz açıklarında, uluslararası sularda, İsrail silahlı güçlerinin saldırısına uğradı. Gazze’ye uygulanan ambargonun tüm dünyaya duyurulmasını amaçlayan Özgürlük Filosu’na yapılan saldırıda 9 insani yardım gönüllüsü öldürüldü, 56 gönüllü yaralandı ve tüm filo katılımcıları tutuklanarak hapsedildi. Yaralılardan Uğur Süleyman Söylemez hâlâ komada. Filoya yapılan saldırının ardından Gazze ambargosu ve Filistinlilerin maruz kaldığı hak ihlalleri dünya kamuoyunun gündeminde önemli yer buldu ve Gazze ambargosunun hukuka aykırı bir yaptırım olduğu hükûmetler ve dünyanın önde gelen sivil toplum kuruluşları tarafından yinelendi. Gazze’de yaşayan Filistinlileri eğitim, sağlık, ekonomi, güvenlik alanında pek çok sorunla karşı karşıya bırakan ambargo, bölgeyi bir açık hava hapishanesine dönüştürmüş durumda. Ambargonun sebep olduğu insanlık dışı koşullara maruz kalan Gazze halkı bugün hâlâ bir umut kendilerine uzatılacak yardım elini bekliyor.
18
Gazze Raporu Kasım 2012
Kaynakça 1.
European Union Border Asistance Mission in Rafah, http://www.eubam-rafah.eu/ node/351; http://www.pchrgaza.org/files/2010/Illegal%20Closur.pdf
2.
ORSAM (Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi), Gazze Sorunu: İsrail ablukası, uluslararası hukuk, Palmer Raporu ve Türkiye’nin yaklaşımı, Rapor no: 71, Eylül 2011
3.
Dünya Gıda Programı (World Food Programme) Raporu, http://reliefweb.int/sites/ reliefweb.int/files/resources/Full_Report_1389.pdf
4.
BM İnsan Hakları Konseyi Uluslararası Vaka İnceleme Heyeti Raporu, 27 Eylül 2010, http://news.bbc.co.uk/2/shared/spl/hi/middleeast/03/v3_israel_palestinians/maps/ html/population_settlements.stm
5.
http://hopeandplay.org/index.php?option=com_content&view=article&id=76%3 Acampaign-to-wake-up-the-british-parliament&catid=15%3Aoccupied-palestineterritories-fundraising-events&Itemid=51
6.
Al-Zaytouna Centre for Studies and Consultations, http://www.alzaytouna.net/ arabic/?c=1523&a=137069
7.
http://www.hukuk.gazi.edu.tr/editor/dergi/12_41.pdf