DAILY TIGER
TURN FOR ENGLISH EDITION
39TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM #5 maandag 1 februarI 2010
de verbeelding aan de macht bij Japanse meesters Het is geen toeval dat Yohei Taneda uitgerekend de bakstenen Monisima Kubus aan de Coolsingel tot een filmset omtoverde. De Japanse production designer van Air Doll blies met zijn fantasierijke creaties als bijdrage aan films al talloze bijna vergeten gebouwen nieuw leven in. Hij speurt daarbij altijd naar bestaande grootstedelijke locaties om zijn decors en props in te verwezenlijken. ‘Lord of the Rings is niet mijn stijl’, verklaart Taneda zijn werkwijze. ‘Ik schep geen hardcore fantasy-werelden. Door mijn verbeeldingskracht los te laten op plaatsen die voor iedereen herkenbaar zijn, hoop ik de werkelijkheid boven zichzelf uit te tillen.’
De meeste filmliefhebbers zullen Taneda kennen van de overweldigende samuraidecors uit Tarantino’s eerste Kill Bill, want veel van de Aziatische films met zijn designs haalden de Nederlandse bioscoop niet. Wel exposeerde het Nederlands Architectuurinstituut tien jaar geleden zijn setontwerpen, toen ter gelegenheid van de vertoning van Shikoku op het IFFR. Nu mocht Taneda zijn eigen expositie inrichten in de Monisima Kubus, voor de gelegenheid omgedoopt tot Taneda’s Coolsingel Cube. Hij nam zowel het exterieur als het interieur van het object onder handen. Binnen daalt een lichtblauwe trap af naar een kleine kelder. Aan de wanden hangen setfoto’s van Taneda’s werk, terwijl op een scherm filmfragmenten worden
vertoond. Daarbij is het wel even puzzelen, want titelbordjes ontbreken helaas. Gelukkig zijn zijn ontwerpen voor Air Doll eenvoudig te herkennen voor de bezoeker die de film gezien heeft. Het was de eerste samenwerking van Taneda met Kore-eda Hirokazu, een van de belangrijkste Japanse regisseurs van dit moment. Een opmerkelijke samenwerking, omdat Hirokazu in zijn vorige films Nobody Knows en Still Walking dicht bij de alledaagse realiteit bleef. Kore-eda Hirokazu: ‘Een verhaal over een opblaaspop die tot leven komt, vroeg om een meer fantasievolle aanpak. Lees verder op pagina 11...
Genremixer Ozon pagina 8 • Revolutionaire cinema pagina 10
filmfestivalrotterdam.com
Yohei Taneda en Kore-eda Hirokazu voor de Coolsingel Cube foto Ramon Mangold
tussenstand
Publieksprijs
1 Fantastic Mr. Fox 2 Tetro 3 A Single Man 4 Un prophète 5 The Trotsky 6 My Queen Karo 7 Alamar 8 Eyes Wide Open 9 Les barons 10 No One Knows About Persian Cats
4,58 4,41 4,36 4,35 4,35 4,32 4,28 4,27 4,27 4,26
Q&A
column
I OF THE TIGER
En het vlees is woord geworden... na afloop van de première van Vlees verzamelden de makers zich op het podium, met als gevolg dat de verder stampvolle zaal zowaar enige lege plekken vertoonde. Liefhebbers van de Nederlandse cinema van de jaren zeventig zullen hun vingers aflikken bij Vlees, want de film bevat alle ingrediënten van een – in het jargon van die tijd – ‘prima de luxe’ filmspektakel. Dwarte droge humor, bizarre plotwendingen, avant-gardistische beeldtaal en heel veel functioneel bloot. De jonge actrice Nellie Benner bedankte tijdens de Q&A in het bijzonder haar vriendje: ‘Ik heb zo veel over me heen gekregen, zoals iedereen heeft kunnen zien, dat het een bewijs is van echte liefde dat hij bij me is gebleven.’ Van links naar rechts: regieduo Maartje Seyferth en Victor Nieuwenhuijs (1 en 2), karakteracteur Titus Muizelaar (4), Nellie Benner (6) en niet te vergeten slager Ben van Slagerij Ben (7) voor de close-ups van het slagershandwerk. (PvdG) foto Tobias Davidson
Veterane van 16
foto Ruud Jonkers
Actrice Lisa Smit is pas zestien. Toch schrijdt ze vanavond alweer voor de derde keer over de Tijgerloper. Op haar tiende maakte ze bij de première van de Telefilm Gezocht: Man daar haar debuut. Drie jaar later was ze samen met TBS-er Theo Maassen in Rotterdam en vanavond met de regisseur en cast van Shocking Blue. In dit coming of age-drama vertolkt Smit opnieuw een van de hoofdrollen. Maar wennen doet het eigenlijk niet, zo’n eerste avond met pers buiten en binnen een zaal vol publiek: ‘Het is altijd erg bijzonder, spannend en iedere keer weer heel anders. Vandaag is
waarschijnlijk niet vergelijkbaar met TBS. Ik heb al op heel wat rode lopers gestaan, maar ben elke keer weer doodzenuwachtig! Als ik bijvoorbeeld een bekende op de rode loper omhels, wordt er meteen druk gefotografeerd.’ Gelukkig heeft het jonge talent steun aan haar collega’s. Sommigen zijn goede bekende want samen met medespeler Jim van der Panne liep ze als eens voor De griezelbus over de rode loper.
Is er een auto in de zaal? Het festivalterrein is prima met het openbaar vervoer te bereiken. Maar aanstaande woensdag is er een voorstelling waarvoor u toch echt met de auto moet komen. Dan draait eenmalig de klassieke horrorfilm The Raven; niet in de zaal, maar op het parkeerterrein Schiestraat/Delftsehof. Een drive in-voorstelling in de beste Amerikaanse traditie, uiteraard onderdeel van het Back to the Future?programma. Wie kippenvel vreest – van de film of de winterse condities- kan het best een warme deken meenemen. De ‘zaal’ gaat open om 19:00 uur, en
bestuurder en eventuele bijrijder betalen precies hetzelfde: €9, of met reductie €6,5. Voor de auto zelf is een apart ticket nodig, maar dat is wel gratis. Tickets zijn online en aan de Centrale Kassa te koop.
Korte tijgers
De eerste tijgers worden vanavond uitgereikt. Net als hun ‘grote broers’ van de VPRO Tiger Awards (die pas op vrijdag bekend worden) nemen drie makers van korte films vanavond zo’n felbegeerde award mee naar huis. Het geldbedrag is iets kleiner, maar nog steeds niet misselijk: €3000 per winnaar. Dit jaar dingen er maar liefst 31 korte films naar de eer. De feestelijke ceremonie maakt onderdeel uit van de Kino Climates Live-programma in de Kleine Zaal van de Rotterdamse Schouwburg, dat om 20:00 start. Het zijn trouwens niet de eerste shorts die op het festival in de prijzen vallen. Die eer gaat naar Dag buurvrouw van Robbert-Jan Vos, die zich sinds gisteren de jaarwinnaar van de New Arrivals-competitie mag noemen. Bekijk het winnende filmpje (en de andere genomineerden) op de festivalsite. Tevens werd uitgereikt de European Film Award Rotterdam aan Out of Love van Birgitte Staermose.
Alonso deelt uit
foto Ruud Jonkers
De missie (een goed gevulde redactiemailbox) is meer dan geslaagd. En het kostte ons slechts vijf dvd’s en de medewerking van regisseur Lisandro Alonso. Hij signeerde voor de gelegenheid de dvd’s van zijn Liverpool, en overhandigde die hoogstpersoonlijk aan de winnaars. Of aan hun afgevaardigden, want sommige geluksvogels zaten lekker achterover in een filmvoorstelling. Een extra complicatie voor de deelnemers bleek dat het mailadres gisteren alleen in de colofon te vinden was. Dus nog maar een keer: dailytiger@hotmail. com. We delen geen prijzen meer uit, maar wellicht handig voor tips, suggesties en ingezonden foto’s.
Ik sprak afgelopen juni met een paar filmprogrammeurs in Edinburgh, en zij gaven een paar uitstekende argumenten waarom filmfestivals aandacht zouden moeten besteden aan de alom aanwezige praktijk van het illegaal downloaden van films. Ik overwoog een paneldiscussie hierover te organiseren voor het IFFR maar zag daar uiteindelijk van af. Waarom? Het bleek voor een paar collega’s nogal een non-issue te zijn. Er waren plekken op de wereld, zeiden ze, waar illegaal downloaden en het kopen van illegale dvd’s de normaalste zaak van de wereld was. Ja logisch toch? In die armere landen? En als er geen strenge sancties zijn, waarom dan nog een punt maken van die paar mensen die de oeuvres van Tarkovski, Visconti en Wong Kar-wai op die manier volledig maken? ‘Ons soort mensen’ maakt zich al helemaal niet druk om het digitale roven van grote Hollywood-produkties – die hebben tenslotte al genoeg verdiend? En waarom zou zoiets als moraal een rol spelen in een tijd waarin menig speelfilm weliswaar in prutkwaliteit maar volledig op het legale YouTube staat? Toch zitten er meer haken en ogen aan. Wat te denken van het feit dat Gomorra en Slumdog Millionaire vorig jaar ruim vóór ons festival in redelijke kwaliteit te downloaden waren? En dit jaar bijvoorbeeld Herzogs Bad Lieutenant en Fantastic Mr. Fox? Hoe precies en in welke mate worden producenten, filmhuizen, distributeurs en festivals de dupe van dit fenomeen? Is het echt zo dat voor elke kop die je op internet afhakt er zes nieuwe voor in de plaats komen? Hoe denkt de Europese Unie deze sites effectief te gaan bestraffen? En de gebruikers? Ik word geacht in een column mijn eigen mening te geven. Zelf heb ik ook de afgelopen maanden – voor researchdoeleinden! - actief gedownload, en heb o.a. Imitation of Life, Zéro de conduite, Faces en There Will Be Blood binnengehaald. Illegaal downloaden blijkt relatief eenvoudig en nogal tijdrovend te zijn, met niet altijd het gewenste resultaat. Maar belangrijker: ik heb ze nog steeds niet bekeken! Waarom? Ik houd er niet zo van om deze meesterwerken op mijn laptop te bekijken. Of op tv. Noem me ouderwets, of een purist, maar ik houd van de intimiteit van film kijken in een bioscoopzaal. Dus ik ben gestopt met stelen. P.S. Voor een geestige, gedetailleerde tekst over verslaving aan cine-illegaal downloaden verwijs ik graag naar Quintíns artikel Black Crow Blues (Film Comment, juli-augustus 2009) Erwin Houtenbrink, IFFR-programmeur
DE AANKOMST Vandaag arriveren o.a. op het festival: Mustapha Alassane (Nigeria) • Germán Berger (Spanje) • Khavn De La Cruz (Filippijnen) • Hovhannes Galstyan (Armenië) • Abel Garcia Roure (Spanje) • Robert Glinski (Polen) • Vimukthi Jayasundara (Sri Lanka) • Shaji N. Karun (India) • Musola Cathrine Kaseketi (Zambia) • Brigitte Uttar Kornetzky (Zwitserland) • Gabriel Mascaro (Brazilië) • Antonio Naharro (Spanje) • Chairun Nissa (Indonesië) • Álvaro Pastor (Spanje) • Nicolás Pereda (Canada) • Vladimir Perisic (Servië) • Marília Rocha (Brazilië) • Larisa Sadilova (Rusland) • Ssenkaaba ‘Xenson’ Samson (Oeganda) • Andréa Seligmann Silva (Nederland) • Pete Teo (Maleisië) • Tsubota Yoshifumi (Japan) • Nick Whitfield (VK).
filmfestivalrotterdam.com
3
VPRO tiger award-kandidaten
foto Corinne de Korver
foto Corinne de Korver
Anocha Suwichakornpong over Mundane History
Pedro González-Rubio over Alamar
‘Mijn film is voor Thaise 20-plussers’
‘Deze film gaat over liefde en vrijheid’
Anocha Suwichakornpong verpakte haar commentaar op de Thaise politieke instabiliteit in een klein, persoonlijk verhaal over de innerlijke worsteling van een verlamde jongen. Bij de censor kroop ze door het oog van de naald.
Elevator Pitch
‘Een jongen die door een ernstig ongeluk tot zijn middel verlamd is, vecht een conflict uit met zijn vader. Het persoonlijke verhaal is een metafoor voor de huidige situatie in Thailand, die zich kenmerkt door politieke en maatschappelijke onrust en instabiliteit.’ Cyclus
‘Vier jaar geleden pleegde het Thaise leger een staatsgreep. De democratisch gekozen premier Thaksin werd het land uitgezet en vervangen door een hoge militair. De strijd tussen vader en zoon spiegelt de strijd tussen de machthebbers en burgers in mijn land. De jongen maakt een geleidelijke verandering door, hij leert met zijn handicap omgaan. Thailand zit ook in zo’n overgangsfase. Maar eigenlijk is het hele universum voortdurend in transitie. Alles en iedereen doorloopt een cyclus van geboorte, opgroeien, aftakeling, dood en wedergeboorte. Het idee van herhaling heb ik willen benadrukken in de montage. De eerste ruwe versie was lineair, maar toen ik beter naar het materiaal keek drong zich een ander patroon op. Daarop besloot ik de chronologie eruit te halen en de film meer associatief en repetitief te maken.’ Thailand
‘Bij een screening in Thailand werden de verwijzingen naar de politieke situatie wel herkend. Op het filmfestival van Pusan in Zuid-Korea lukte dat minder goed. Ik vraag me af of het Rotterdamse publiek ze opmerkt. Vanwege de censuur was ik
gedwongen mijn boodschap zo te verpakken. Toen er leeftijdsgrenzen werden ingesteld voor bioscoopbezoek, kregen we hoop dat daarmee het verbieden van films zou worden voorkomen. Maar inmiddels werd de release van minstens één film al weer verboden. Even leek het erop dat mijn film het vanwege de masturbatiescène ook niet ging halen. Uiteindelijk is hij geschikt bevonden voor mensen vanaf twintig jaar.’ Eerste keer
‘Het productieproces duurde veel langer dan verwacht, zeker in vergelijking met de korte films die ik hiervoor maakte. En nu de film er na drie jaar eindelijk is, merk ik dat de rondtocht langs internationale filmfestivals ook veel intensiever is. Een korte film heeft een kort leven, je gaat snel door naar een volgend project. Een speelfilm blijft voor eeuwig bij je.’ Bright Future
‘Op CineMart (de internationale cofinancieringsmarkt van het festival, red.) pitch ik mijn volgende speelfilm By the Time It Gets Dark. Dat is het levensverhaal van een fabrieksarbeidster die steeds van baan wisselt. Ik hoop op een financiële bijdrage van het ministerie van Cultuur. Voor film is recent zo’n tien miljoen dollar overheidsgeld beschikbaar gekomen. Helaas heeft alles in mijn land een ‘maar’. Onder onafhankelijke filmmakers bestaat de vrees dat een nationalistisch epos van veteraan filmmaker Prince Chatrichalerm Yukol er met de volledige pot vandoor gaat. In het slechtste geval is de overheidssubsidie dus gewoon een excuus om een propagandafilm te ondersteunen.’ (NB)
‘Het is het verhaal van een vader en zijn zoon, die op reis gaan naar de oorsprong van de open zee om zo hun voorouderlijke manier van leven te vinden.’ Opdrachten
‘Toen ik Jorge en zijn zoontje Natan ontmoette, wist ik meteen dat ik iets wilde doen met de bijzondere band die die twee met elkaar hebben. Het verhaal is fictief, maar gebaseerd op de realiteit. Elke avond gaf ik Jorge en Natan ‘opdrachten’. Bijvoorbeeld: ‘Morgen gaan jullie het raam repareren of ‘Morgen gaan jullie vissen’. De ‘opdracht’ was dan dat ze na moesten denken over hoe ze die zouden uitvoeren, en dat vervolgens deden ‘als zichzelf’. Als iets niet goed in beeld kwam onderbrak ik ze nooit door te zeggen dat ze een scène over moesten doen. Maar ik vroeg ze soms wel net zo lang door te gaan tot ik voldoende materiaal had waar ik tevreden over was. De enige opnames die echt lastig te coördineren waren, waren de onderwateropnames. Daar heb ik een extra cameraman voor aangetrokken. Verder hebben we alles met zijn tweeën gefilmd: geluidsman Manuel Carranza en ikzelf. Een fijne manier van werken, omdat je zo de echte intimiteit kunt vastleggen.’ Eerste keer
Ma 1 13:30 uur PA3 wo 3 13:30 uur PA3 za 6 21:30 uur PA4
‘Het maken van mijn eerste film Toro negro verliep totaal anders: ik had nu het gevoel veel meer
De makers van korte films maken morgen kans op een speciale Tiger Award. Op de festivalsite kunt u uitgebreide interviews met een aantal van de 31 genomineerde regisseurs lezen. De Daily Tiger pikt er elke dag drie uit.
Charlotte Ginsborg over Over the Bones
‘Ik vind de daadwerkelijke draaidagen zenuwslopend en Lola, die zichzelf speelt in de film, was drie dagen vermist voor het draaien van de
controle op de zaak te hebben. En wat betreft verhaallijnen zijn deze twee films als Yin en Yang voor me. Toro negro, wat zwarte stier betekent, ging over boosheid en strijd, Alamar over liefde en vrijheid.’ Mexico
Elevator pitch
Mundane History (TG) – Anocha Suwichakornpong
Get shorty
Over the Bones
Pedro González-Rubio maakte een film over de idyllische vakantie die een klein jongetje doorbrengt bij zijn gescheiden vader, die in een soort Bounty-paradijs woont. Dat klinkt over the top, maar Alamar is desalniettemin puur en zonder een greintje sentimentaliteit.
nachtscène in het zwembad. Ze contacteerde ons pas een uur voordat ze moest arriveren. Ze had op het laatste moment besloten om er even tussenuit te gaan en was haar mobiele telefoon vergeten. Ik dacht echt dat ze niet meer zou komen opdagen, maar eindelijk om 3 uur ‘s nachts begon ze te zingen in het zwembad en het was een ontroerend moment. Ze zong met een onverwachte intensiteit die de hele sfeer van de shoot veranderde.’ Ying Liang over Condolences
‘Ik vind het erg fijn om weer terug te zijn op het IFFR met mijn short! Een ding waar ik erg van hou bij de korte film is dat mensen meestal minder aandacht hebben voor dit genre, waardoor ik een
‘Net als in andere ontwikkelingslanden valt het realiseren van films niet mee. Er zijn simpelweg niet genoeg fondsen. Het geld dat er is, wordt verdeeld onder een handjevol bekende regisseurs, die lekkere actiefilms maken met veel Mexicaanse sterren erin. Daarom ben ik ook zo onder de indruk van wat jonge filmakers op dit moment doen; zij proberen echt hun eigen weg te vinden. Gelukkig maken nieuwe technieken dat steeds makkelijker. Door video en dvd is het veel goedkoper geworden om een film te draaien. Aan de andere kant denk ik dat je voorzichtig moet zijn om geld als belangrijkste factor te zien. Als je filmmaker bent, dan moét je gewoon films maken. Daarom heb ik Alamar bijvoorbeeld op video geschoten. Anders was ik nou nog steeds bezig met het rondkrijgen van de financiering.’ Bright Future
‘Ik ben hard aan het nadenken over de volgende film. Een ding weet ik zeker: ik wil weer met alleen een geluidsman draaien. Ik wil graag in India gaan filmen. Ik heb een jaar op een middelbare school in New Delhi gezeten, toen mijn vader daar woonde, en ging er daarna ook elke vakantie heen. In India heb ik mijn passie voor fotografie ontdekt, nadat ik een spiegelreflexcamera van mijn vader kreeg’. (EJ) Alamar (TG) – Pedro González-Rubio Za 6 13:15 PA5
low profile kan hebben. Ik wil dan ook doorgaan met het draaien van shorts.’ George Chiper over The Palm Lines
‘Eigenlijk werk ik vooral als cameraman, voor bedrijfsfilms en andere kleine klussen. Dus ik zit vooral te wachten op telefoontjes voor werk. Maar soms gebeurt er iets waardoor ik mag doen waar ik van houd, cinema, en dat is al het wachten en alle frustratie meer dan waard. Ik ben net klaar met een short in het verre oosten van Turkije, met Erol Mintas, een Koerdische regisseur, en ik heb het gevoel dat het fantastisch is om deel uit te maken van een nieuwe Koerdische cinema.’
Onze telefoon staat roodgloeiend van de sms’jes (zie pag 13): Knap gespeelde film. Voelbare dreiging van benauwende opgeslotenheid. 4 sterren! ( 3164220886 ** over Rabia) • film over wat jij eigenlijk weet van je buren en wat jij zou doen in je liefde voor iemand ( 3164626744** over Hunting & Zn.) • mooie warme film over bedreigde natuur en afscheid nemen en mannen zijn niet alleen maar macho ( 3164626744** over Alamar) • sfeervol beeld van hoe de orthodoxe Joodse gemeenschap in Jeruzalem omgaat met homosexualiteit binnen de groep, mooi gefilmd, prachtige beelden. ( 3164606590 ** over Eyes Wide Open) • een slappe poging om de positieve ontwik-
filmfestivalrotterdam.com
5
Link
broedplaats spaans talent
Badkamerperikelen
B-Side
Pepperminta
Een badkuip die tegelijkertijd dienst doet als een portaal naar een andere dimensie, dat kan alleen uit de koker van videokunstenaar Pipilotti Rist komen. Het bonte trio uit haar speelfilmdebuut Pepperminta duikt dan ook regelmatig met elkaar in bad, en haalt soms een nietsvermoedende brave burger boven water.
El ex-boxeador
Dansa als esperits
Una cierta verdad
Hoewel de films dus niets met de concrete persoon Pompeu Fabra te maken hebben, zijn er op een meer abstract niveau wel degelijk thematische verbanden te leggen. Zoals Fabra zich er op richtte om het lange tijd onderdrukte culturele en taalkundige verleden van Spanje vast te leggen, zo is de zoektocht naar of reconstructie van identiteit ook in de Pompeu-films een terugkerend thema. ‘Het draait vaak om de invloed van het heden op het verleden’, stelt Tamsma, ‘of dat verleden nu wel, of niet wordt benoemd.’ In het geval van Nadar van Carla Subirana is die relatie tussen heden en verleden bijvoorbeeld heel nadrukkelijk. De film is een persoonlijk verhaal van drie generaties vrouwen in de familie van de maakster – zijzelf, haar moeder en haar oma – en de man die hen verliet: haar opa, die door het Francoregime werd geëxecuteerd. De maakster heeft haar opa nooit gekend, er werd nooit over hem gepraat. Juist nu zij nieuwsgierig naar hem wordt, lijden zowel haar moeder als haar oma Alzheimer. (JB)
Blood and Bones
Het is geen goed idee om je vader op te zoeken in het plaatselijke badhuis, met een mes in je hand en schreeuwend dat je hem gaat vermoorden. Zeker niet als je een slapjanus bent die nog nooit een gevecht heeft gewonnen, en je vader een brute buurtpotentaat is die iedereen schrik aanjaagt. Toch probeert de zoon het. Heftig. Ook voor wie Kitano Takeshi (de vader) nog eens naakt wil zien in volle, bonkige glorie.
Nadar
Mundane History
Seks in een badkuip kan lastig zijn, maar betekent voor de verlamde hoofdpersoon helemáál de zoveelste frustratie. Uit alle macht probeert hij ‘m minutenlang omhoog te krijgen in het warme water. Een pijnlijke situatie, want als zelfs dat niet meer lukt...
Nog te zien:
Mi vida con Carlos
Red White & Blue
Een nymfomane in het Texaanse Austin gaat na elke nachtelijke seksuele uitspatting, overmand door schuldgevoelens, onder de krachtige waterstralen van haar eenzame douche staan. Maar pas later wordt de zonde weggespoeld door die ene platonische vriend, die compleet door het lint gaat.
Dogtooth
Alsof de surreële wereld in dit Griekse pareltje al niet verontrustend genoeg is. Drie volwassen maar kleingehouden kinderen – twee zussen en een broer – die door hun ouders permanent in huis worden gehouden, is als gegeven toch al geen kattepis. Dan duikt het drietal ook nog eens vrolijk met zijn drieën in bad, niet gehinderd door enige gène over hun opspelende hormonen. (NB/JB/KD/PG/AD)
Een waarschuwing voor taalliefhebbers: de Signals-programmasectie Pompeu Fabra heeft niets te maken met de man Pompeu Fabra (18681948). Er worden dus geen films vertoond over deze taalkundige die in de vroege twintigste eeuw mede-verantwoordelijk was voor de standaardisering van de Catelaanse taal.
In plaats daarvan vertoont het Pompeu Fabraprogramma negen films die op de een of andere manier gerelateerd zijn aan de Màster en Documental de Creació aan de naar Fabra vernoemde universiteit in Barcelona. De opleiding, die niet alleen opleidt tot regisseur en producent maar alle aspecten van het documentairemaken onderwijst, werd in de vroege jaren negentig opgericht door Jordi Ballo, die er nog altijd directeur is. Onder zijn leiding groeide de opleiding uit tot een van de belangrijkste broedplaatsen voor filmmakers in Spanje en wist internationaal gerenomeerde filmmakers als José Luis Guerín, Nicolas Phillibert (Etre et avoir), en Johan van der Keuken aan zich te binden als (gast)docent. Het programma toont films die weliswaar niet direct in het kader van de opleiding werden gemaakt, maar er wel nauwe banden mee hebben. ‘We draaien zogezegd in cirkels om het masterprogramma heen’, legt programmeur Gerwin Tamsma uit. Dat betekent bijvoorbeeld dat de films werden gemaakt door oudstudenten (zoals in het geval van El ex-boxeador
van Víctor García), of door makers die als docent aan de opleiding zijn verbonden (B-Side van coördinator Eva Vila). Regisseur Isaki Lacuesta verenigt de twee: als Pompeu Fabra-student maakte hij de afstudeerfilm La leyenda del tiempo (in 2006 in competitie op het IFFR). Inmiddels is hij docent, en nu terug in Rotterdam met Los condenados, een fictiefilm met een duidelijk zichtbare documentairewortels, en waaraan diverse van zijn studenten meewerkten.
B-Side – Eva Vila Di 2 17:00 CI5, wo 3 19:45 CI7 Una cierta verdad – Abel Garcia Roure Ma 1 17:15 CI6, wo 3 10:00 CI4 Dansa als esperits – Ricardo Íscar Di 2 22:00 PA2, wo 3 12:15 CI7, za 6 14:30 CI5 En construcción – José Luis Guerín Di 2 14:30 VE2, do 4 11:45 CI5 El ex-boxeador – Víctor García Di 2 20:00 CI7, wo 3 14:45 CI7, za 6 10:00 CI2 Mi vida con Carlos – Germán Berger Di 2 22:00 PA3, vr 5 12:30 CI4 Nadar – Carla Subirana Ma 1 12:00 CI5, vr 5 14:45 CI7 La terra habitada – Anna Sanmartí Ma 1 14:30 CI5, do 4 17:15 CI7
rrrrreloaded! Dankzij cinemareloaded.com kan elke consument zich ontpoppen tot co-producer. Ze zijn ons allemaal even lief, maar vandaag willen we toch het Maleisische multitalent Ho Yuhang (die nu een lichte achterstand heeft) een hart onder de riem steken. Hier het overzicht van ‘zijn’ coproducers- top 5. Met op de eerste plaats een goede festivalbekende en op de tweede plek zowaar een Tiger Award-winnaar.
ertjan Zuilhof G Chui Mui Tan FrancoisKlog
14 coins
10 coins
10 coins
Anne van der Linden Taverne
10 coins
Daniel YU
10 coins
keling die de nederlandse film de laatste 20 heeft doorgemaakt teniet te doen. ( 3161280785** over Vlees) • Pathetische, kitscherige soap opera, die ondanks de overdaad aan drama geen moment ontroert. ( 3165380158 ** over El sol) • ze hadden het beter training the godfather kunnen noemen ( 3164224099 ** over Un prophète) • ik kon de zee en de vis haast ruiken, prachtig intiem portret van vader en zoon ( 3165127295** over Alamar) • Poetisch epos geplaats in beeldschone natuurlandschappen, gecentreerd rond een groep mannen die vechten voor hun recht om vrouwen te verkrachten. ( 3161235852 ** over Valhalla Rising) • : Toch betrekkelijk veel emoties te zien en te horen in
filmfestivalrotterdam.com
7
François Ozon wil liever vrouwen Met het ingetogen Le refuge presenteert regisseur François Ozon het derde deel uit zijn trilogie over de dood. De Franse veelfilmer is intussen bijna klaar met zijn volgende film: een komedie met Catherine Deneuve.
Toen regisseur François Ozon in de zomer van 2008 begon aan de opnamen van Le refuge, was haast geboden. Hoofdrolspeelster Isabelle Carré was namelijk zes maanden zwanger. ‘We hebben toen drie weken gedraaid. Dat was het midden van de film. Het begin en einde waren toen nog niet geschreven. Die hebben we pas veel later opgenomen, nadat Isabelle’s baby geboren was.’ Le refuge is alweer de elfde speelfilm van Ozon, die furore maakte met uiteen lopende films als Sous le sable, 8 femmes, Swimming Pool en Le temps qui reste. Carré speelt in Le refuge de verslaafde Mousse, die een overdosis heroïne overleeft. Als ze in het ziekenhuis bijkomt uit een korte coma, krijgt ze te horen dat haar junkievriendje Louis het niet overleefd heeft. En ook dat ze zwanger is. ‘Het leek mij interessant om de metamorfose van een actrice te laten zien’, zegt Ozon. ‘In Frankrijk wordt Isabelle Carré gezien als een meisje, niet als vrouw. Ik wilde, bijna als in een documentaire, vastleggen hoe haar lichaam en gezicht veranderen. Hoe ze van een meisje tot moeder transformeert. Ze speelt een heel andere rol dan in haar andere films.’ Carré is de laatste in een indrukwekkende rij actrices - Charlotte Rampling, Ludivine Sagnier, Valeria Bruni
foto Felix Kalkman
filmfestivalrotterdam.com
Tedeschi, Romola Garai, Catherine Deneuve, Danielle Darrieux, Fanny Ardant, Isabelle Huppert - die in zijn films een bijzondere acteerprestatie neerzetten. Ozon houdt van vrouwen. ‘Het is voor mij gemakkelijker om met actrices te werken dan met acteurs, omdat ik meer afstand heb tot hun personage’, zegt Ozon. ‘Ik vind het veel lastiger om films over mannen te maken. Ik heb dan het gevoel dat ik mijzelf zie, dat ik in een spiegel kijk. Ik blijf liever verborgen. Achter de camera of achter een vrouwelijk personage.’ Le refuge is het derde deel in Ozons trilogie over de dood waartoe ook Sous le sable en Le temps qui reste behoren. Sobere, serieuze films, die sterk verschillen van bijvoorbeeld het weelderige melodrama Angel (2007) of het muzikale en komische misdaaddrama 8 femmes (2002). Zijn volgende film, Potiche, wordt dan weer een komedie met Catherine Deneuve. Ozon is een regisseur die graag diverse genres uitprobeert, het liefst verschillende in één film. ‘Als jonge cinefiel hield ik van de films van Roberto Rossellini, maar ook van Douglas Sirk’, verklaart Ozon. ‘Mijn smaak was niet eenduidig. Toen ik de films van Fassbinder ontdekte, dacht ik: ah, gelukkig, ik ben niet de enige! Er is nóg iemand die genres mengt en niet bang is gekke dingen te proberen. Het is niet zo dat ik van tevoren bedenk welk genre ik nu eens onder handen zal nemen. Ik denk er niet al te veel over na. Ik kies gewoon de vorm die het meest geschikt is voor het verhaal.’ (SM) Le refuge (SP) - François Ozon Ma 01 22:00 PA6
8
HITCHCOCK IN 3 Dimensies
profiel schets
Mark de Cloe (Nederland, 1969) heeft sinds zijn afstuderen aan de Rietveld Academie een indrukwekkend aantal producties geregisseerd, daarbij ook regelmatig optredend als producent en scenarist. Hij regisseerde commercials, afleveringen van tv-series, een theaterfilmproductie en diverse bekroonde korte films. Zijn serie over de liefde, Boy Meets Girl Stories, verdient speciale vermelding. Zijn nadruk op het beleven van film – zowel emotioneel als in de vorm ervan – komt daarin prachtig tot uitdrukking. Inmiddels regisseert De Cloe ook speelfilms, zoals de verfilming van A.F.Th. van der Heijdens Het leven uit een dag en zijn nieuwste film Shocking Blue, die op het festival in première gaat. Shocking Blue (BF)
Ma 1 19:00 PA1, di 2 22:30 DJZ, za 6 10:45 PA6
foto Ramon Mangold
Een bijna tastbare opwinding, elk plekje in de zaal bezet: de 3D-vertoning van Alfred Hitchcocks Dial M for Murder was een magisch filmgeschiedenismoment. Het begin, met de filmtitels die ineens ver de zaal in leken te reiken, maakte meteen duidelijk dat we Hitchcock zouden beleven als nooit tevoren. De vertoning in 3D van Dial M for Murder gebeurt op een moment dat 3D de toekomst lijkt, in de bioscoop én in de huiskamer. Terwijl Avatar
triomfen viert, zit Alice in Wonderland in 3D eraan te komen en worden ook de allerlaatste twee Harry Potter-films helemaal in 3D gefilmd. Volgens IFFR-programmeur Chinlin Hsieh dacht Hollywood wel vaker dat 3D de toekomst was. Terwijl het telkens niet meer dan een kortstondige trend bleek te zijn. Sterker nog: Hitchcock werd door de filmmaatschappij onder druk gezet om zijn thriller in 3D
te draaien, maar tegen de tijd dat de film af was, was de belangstelling voor 3D al weer vervlogen. Vandaar dat Dial M for Murder indertijd toch gewoon in platte versie in de bioscoop kwam. Hitchcock blijkt de 3D-effecten overigens subtiel te hebben toegepast. Ze leiden niet af van het verhaal of van de typerende spanning en humor van de meester. (SM)
De Uitloop
foto’s Tobias Davidson
White Material van Claire Denis, 10:45 uur
Ashok Rane (57), Mumbai
‘Heel aangrijpend. Het verbeeldt een bepaalde werkelijkheid van Frans koloniaal Afrika. Maar tegelijkertijd is het een verhaal dat zich overal zou kunnen afspelen. Ik ging eigenlijk voor de hoofdrolspeelster, Isabelle Huppert. Ik ben een groot fan van haar. Haar personage zegt: ‘ik leef hier, dus dit is mijn land’. De mensen om haar heen accepteren die werkelijkheid echter niet. Een tragische situatie, die in elk deel van de wereld voorkomt.’
Ondertussen op YouTube IFFR is op YouTube te vinden op YouTube.com/ IFFRotterdam. Voor wie meer cinema zoekt op YouTube, een dagelijkse tip in de Daily Tiger.
Heleen Brokmeier (65) en Maricke Candel (57), Steenwijk
HB ‘Ook wij kozen hem vanwege Huppert.’ MC ‘Maar ik vond het een afschuwelijke film. Afschuwelijk van inhoud, niet goed gemaakt en het verhaal was ook niet erg duidelijk.’ HB ‘Hij speelde wel in Afrika, maar ik vond hem heel Frans – in de slechte zin des woords. We moesten die vrouw dapper vinden, maar ik vond haar dom. Volgens mij kun je beter Coetzee lezen.’ MC ‘En nu gaan we gelijk door naar de nonnen. Autumn Audagio.’ Vandaag niet één YouTube-filmpje, maar wel liefst 35! De 22-jarige Schotse Saskia Pomeroy werkte bij de opnames van Valhalla Rising als director’s assistant van regisseur Nicolas Winding Refn, en hield een videodagboek bij. Saskia is grenzeloos oppervlakkig, pijnlijk openhartig, en eindeloos naïef. En daardoor een hilarische schertsfiguur, waar je je aan ergert maar die tegelijkertijd ook medelijden oproept. En waar je dus toch naar wilt blijven kijken.
Richard Fleischer (Verenigde Staten,
1916-2006), zoon van animatiepionier Max Fleischer, bleek veel in z’n mars te hebben als regisseur van documentaires, korte films en speelfilms van diverse genres. Ooit werkte hij voor Disney, de concurrent van zijn vaders animatiestudio. Met de zegen van pa overigens. De prijzenkast vulde zich met een Golden Globe (The Happy Time, 1952), een Gouden Palm (Compulsion, 1959) en een Oscar voor de lange documentaire Design for Death (1974). Animatie was altijd op de achtergrond: Fleischer beheerde rechten op tekenfilmheldin Betty Boop en had een zwembad in de vorm van Mickey Mouse’s hoofd in de achtertuin. Zijn film The Boston Strangler (1968), schoot hij op Cinemascopeformaat. The Boston Strangler (RE)
Ma 1 22:15 CI1, do 4 19:45 CI6
Frits Einwachter (61), Dordrecht
‘Een perfecte film. Ik had van tevoren bepaalde verwachtingen en die zijn ook uitgekomen. Ik ben vroeger in het gebied waar de film zich afspeelt geweest. Je ziet de spanningen tussen zwarten en blanken die er bestaan. Het deed me denken aan Zimbabwe, waar Mugabe het land naar de verdoemenis helpt en de oude kolonialen wegwerkt, zonder er een alternatief voor in de plaats te stellen. Het is een afrekening. Dat laat Claire Denis heel goed zien.’
Dat werkt overigens het best als u gewoon begint bij filmpje 1 (waarin Saskia de filmwereld met goede moed tegemoet treedt, vol van de ‘glamour’ en ‘excitement’ die haar te wachten staan) en vervolgens de hele trits afwerkt. Onderweg zien we droogkomische treiterijen van Refn (‘Ik pest je niet, ik ben juist dol op vrouwen!’), vrolijk bijgestaan door hoofdrolspeler Mads Mikkelsen. Bij filmpje 12 de eerste zenuwinzinking. (http://bit.ly/dplH9W)
Pedra Costa (Portugal, 1959) is een
goede bekende in Rotterdam. Vele van zijn films waren hier al te zien. Hij studeerde geschiedenis, maar ruilde die vrij snel in voor een studie aan de film- en theaterschool. Hij schrijft, hanteert de camera en regisseert in een kalm tempo, schommelend tussen documentaire en fictie. De Portugees verhaalt regelmatig over mensen in de marge van de maatschappij, zoals in de voormalige Portugese kolonie Kaapverdië en in Lissabon, waar hij bewoners van een achterstandswijk inzette als acteurs. Hij wisselt het sociaal-realistische thema af met films of documentaires over kunst. Zoals bij dit intieme portret van de Franse actrice en zangeres én VPRO Tiger Award-jurylid Jeanne Balibar. Ne change rien (SP)
Ma 1 12:00 CI1, vr 5 21:45 PA7, za 6 16:15 PA6
deze IJslandse film. Diverse keren op het verkeerde been gezet vanwege onverwachte wen ( 3164343264** over Reykjavik - Rotterdam) • Laatste deel uit een drieluik over dood en rouw. Toch zit er veel meer in deze film voor wie het wil zien. Erg mooi! Bart en Anja ( 3164494129 ** over Le refuge) • Deze Herzog stelde teleur. Overacting, over de top, flauwe grappen en te lang. Tweederangs tv-film, niet IFFR-waardig. Een 2. ( 3162096657 ** over Bad Lieutenant: Port of Call - New Orleans) • Prachtig! heb nooit zo\’n mooie nederlandse film gezien. ( 3163097247 ** over My Queen Karo) • VLEES GEEFT EEN REDEN OM VEGETARISCH TE WORDEN! De verhaallijn is dunner dan carpac-
filmfestivalrotterdam.com
9
Alles kan in Iran? Iraanse filmmakers buigen niet voor regime
Women Without Men
Ondanks de strenge censuur kent Iran al decennia lang een bloeiende artistieke filmcultuur. Maar sinds de Groene Revolutie van juni 2009, losgebarsten na de door Ahmadinejad opgeëiste verkiezingsoverwinning, kunnen Iraanse regisseurs nauwelijks nog functioneren. De situatie is grimmig. Toch laten ze zich niet zomaar de mond snoeren. Het IFFR vertoont een aantal films over een Iran dat schreeuwt om vrijheid. Door Wendy Koops
In het protest tegen de islamisering en vrijheidsinperking onder het bewind van Mahmoed Ahmadinejad is de Iraanse cinema een belangrijke stem geworden. Een van de bekendste filmmakers, Mohsen Makhmalbaf, wierp zich op als buitenlandse woordvoerder van oppositieleider Mir Hossein Mousavi. Samen met Marjane Satrapi (in 2008 met Persepolis publieksfavoriet op het IFFR) claimde Makhmalbaf bij de groene partijen in het Europees Parlement dat Ahmadinejad de verkiezingen had gestolen. Ook andere regisseurs spraken zich keer op keer in het openbaar uit, zoals drie regisseurs van wie de films dit festival te zien zijn. steunbetuiging
Tegelijkertijd wordt de nog in Iran woonachtige cineasten het filmen zo goed als onmogelijk gemaakt. Ze benaderden het IFFR de laatste maanden twee keer voor een openlijke steunbetuiging. Van enkele regisseurs, waaronder Jafar Panahi (in het verleDigitale revolutie
Hoe wanhopig de regering het klassieke beeld van Iran naar buiten toe ook probeert in stand te houden, toch sijpelt de ondergrondse werkelijkheid steeds meer naar buiten. Dat is te zien in films op het IFFR, maar ook op het Iraans Film Festival in Zaandam. Festivaldirecteur Parwin Roghyeh Mirrahimy draait sinds kort alleen nog maar digitaal. Filmrollen versturen lukte wel, maar ze kwamen het land vaak niet meer terug in. Films worden daarom nu op servers gezet of op dvd het land uitgesmokkeld. Vaak zijn ze vanuit een enorme urgentie gemaakt. Ze laten zien hoe de bevolking zich binnenskamers verder ontwikkelt en moderniseert, terwijl het regime hen steeds meer restricties oplegt. Mirrahimy: ‘Het is een schizofrene situatie. Of je vervalt in lethargie, of je wordt gek, of je verzet je.’ Zij merkt aan haar contacten dat regisseurs steeds voorzichtiger beginnen te worden. Voor het eerste draaide ze afgelopen december een film waarvan de regisseur anoniem wenste te blijven. Zelf durft ze, als Iraans staatsburger, het land ook niet meer te bezoeken.
den op het IFFR met The Circle en Offside), is het paspoort ingenomen. Anderen durven het land niet meer uit omdat ze bang zijn niet meer terug te kunnen. Een enkeling verliet Iran voorgoed. Kunstenaars worden op grote schaal geïntimideerd. Ze hopen dat westerse druk op het regime helpt. Daarom riepen Iraanse makers de wereldwijde filmindustrie op het Iraanse Fanj Film Festival te boycotten. Bezoek zou immers als instemming met de extreme restricties kunnen worden opgevat. geheim
Ondertussen heet een van de programmaonderdelen op Fanj Oppressed Cinema. Met titels als Road to Guantanamo, In the Valley of Elah en The Fog of War koos het Iraanse festival voor films waarin Amerika er niet bepaald goed afkomt. ‘Belachelijk’, lacht Shirin Neshat, een Iraanse balling die al jaren in New York woont. Haar speelfilmdebuut, Women Without Men, wordt hier in Rotterdam vertoond. ‘Dat Iraanse regime is hypocriet. Alle lof voor iedereen die zo moedig was deze oproep te doen. Nadat Panahi in de problemen kwam, vroeg het festival zijn vrienden te jureren – dat hebben ze geweigerd. De regering probeert mensen in hun macht te krijgen. De thematiek in de huidige Iraanse films weerspiegelt de situatie waarin filmmakers zich bevinden.’ Ze doelt daarbij bijvoorbeeld op Bahman Ghobani (IFFR-publieksprijswinnaar Turtles Can Fly), wiens No One Knows About Persian Cats in Rotterdam draait. Hij heeft Iran inmiddels verlaten, maar niet voordat hij de extreme restricties en onderdrukking waaronder de bevolking lijdt weergaf in een, in het geheim gedraaide, film over een jongerencultuur die verdacht veel lijkt op de westerse. Het verhaal draait om een groepje jongeren dat er alles voor over heeft om met hun indierockband in Londen op te treden. Hiermee laat hij zien hoe sterk de behoefte aan zelfexpressie en vrijheid is. Terwijl de jongeren zich naar buiten toe conformeren broeit er ondergronds van alles. Zelfs het repeteren gebeurt op stiekeme plekken, bijvoorbeeld in een koeienstal. In My Tehran for Sale van Granaz Moussavi wordt een clandestiene raveparty gehouden op een manege. Ook deze film is heimelijk in Iran
gefilmd. Het toont het enorme contrast tussen de schijnwereld naar buiten toe en de ‘binnenwereld’ van jongeren, die door de extreme repressie min of meer gedwongen worden het land te ontvluchten. Dat lukt haar hoofdpersoon, die vervolgens verstrikt raakt in het Australische asielbeleid. Hana Makhmalbaf, de jongste van de filmende dochters van de eerder genoemde Mohsen, vertegenwoordigt de protestgeneratie. Zij monteerde Green Days in Italië om problemen met de censuur te voorkomen. Zij filmde, ook al in het geheim, de aanloop naar de verkiezingen, waarin jongeren vol hoop en vertrouwen de straat op gingen om zich uit te spreken voor presidentskandidaat Mousavi. Na het onverwachte resultaat van de verkiezingen slaat het leger dat optimisme de grond in. Toch blijft de bevolking zijn stem verheffen in wat de Groene Revolutie wordt genoemd. Makhmalbaf toont naast nog niet eerder vertoond materiaal van de opstanden ook de shockerende beelden die wél de hele wereld overgingen. (Twitter en Facebook werden immers uitvoerig gebruikt, totdat ook zij werden gecensureerd.) Zoals die van de jonge Neda die voor de ogen van haar vader doodbloedt nadat een legerkogel haar heeft geraakt. Shirin Neshat: ‘Het slachtoffer was een toeschouwster en helemaal niet ideologisch betrokken. Toch werd zij het symbool van het gevecht.’ hoop
Neshat was nog in de monteerfase van Women Without Men toen de protesten begonnen. Haar film gaat over de coup in 1953 en het daarop volgende oproer. ‘Het is zo ironisch dat de geschiedenis zich herhaalde.’ Haar vier vrouwelijke hoofdpersonages vechten voor (individuele) vrijheid. Een van hen staat tussen de demonstranten en beseft: ik ben hier niet alleen als toeschouwer, maar ook om in actie te komen. ‘Alles blijft zich maar herhalen: hoop, bedrog, angst’, zegt ze in zichzelf. De timing van Women Without Men had eigenlijk niet beter kunnen zijn. De film is gebaseerd op een roman van Sharnush Parsipoer. ‘Een metafoor van de politieke situatie tijdens de coup van 1953. Ik benadruk de politieke component, omdat het een periode is waar zowel Iraniërs als het Westen maar weinig vanaf
weten. Iran was toen een heel diverse samenleving waarin communisten, streng-religieuzen en intellectuelen vreedzaam naast elkaar leefden. Er was vrijheid. En: de regering was democratisch verkozen. De Amerikanen en Britten steunden de coup. Het Iran van vóór de Islamitische Revolutie zijn de meeste mensen vergeten. Ik vind het ook heel belangrijk dat het Westen en Iraanse jongeren deze geschiedenis leren kennen, want het was een samenleving om trots op te zijn.’ CIA-informant
Neshat kaart de kwalijke rol van het Westen aan – er kan gesteld worden dat de coup de weg vrij maakte naar de Islamitische Revolutie. Toch kopte de Iraanse pers, een dag na haar optreden in Venetië, dat Neshat een ‘zionist en CIA-informant’ is. Daar won ze een Zilveren Leeuw en droeg, samen met de voltallige cast, groene kleding als steunbetuiging aan de revolutie. Ook Hana Makhmalbafs Green Days, was daar een niet mis te verstaan filmisch statement. Neshat gelooft dat de Groene Revolutie nog lang niet is afgelopen. ‘Het afschuwelijke is dat onze vrienden in Iran heel heftig worden aangepakt. Laatst zijn er nog twee jongeren opgehangen. Ze intimideren en martelen mensen, alles om maar weer controle te krijgen. Het heeft zijn ups en downs, maar iedere keer als het vuur lijkt te zijn uitgedoofd, laait het toch weer op. Je begint te zien dat de regering wankelt, economisch, sociaal en politiek. Dankzij het internet is iedereen op de hoogte, niemand gelooft meer in de propagandapraatjes van de regering. Dus ik ben positief over de toekomst.’ Green Days - Hana Makhmalbaf Za 6 22:30 CI5 My Tehran for Sale - Granaz Moussavi Ma 1 21:45 PA5, di 2 12:00 CI5 No One Knows About Persian Cats – Bahman Ghobadi Wo 3 21:30 PA4, za 6 9:30 VE2 Women Without Men - Shirin Neshat Vr 5 19:00 PA1, za 6 13:30 PA2
cio en valt net zo snel uiteen als stoofvlees. Een première d ( 3162455923 ** over Vlees) • allemaal op een drafje naar het ticket bureau om een kaartje te bemachtigen voor dit veelzeggende zwijgen ( 3165471725** over Samson & Delilah) • na een bespottelijke introductie toch nog n leuke première. Snel, stoer en geestig! (3162089845** over Reykjavik - Rotterdam) • 90 minuten puur vermaak, ontwapenende hoofdrolspeler, ook victor löw op z\’n leukst (3165471725** over Reykjavik - Rotterdam) • Leuke film, maar de speeches voaal politicus waren echt gênant. Arme re ( 3161007885** over Reykjavik - Rotterdam) • Wat een schaamteloze vertoning van producent en politicus ten
10
filmfestivalrotterdam.com
ROOM #354
Met andere ogen Op uitnodiging van het festival zijn vijf jonge filmcritici uit verschillende landen actief in Rotterdam. Om beurten schrijven zij over cinema in hun land. Vandaag: Espera G. Donouvossi uit Benin.
Filmmaker Kevin Jerome Everson staat in de startblokken voor een hectische dag. Hij gaat namelijk van zaal naar zaal rennen om geen film te missen. Wie zei daar dat filmkijken geen topsport was? foto Nadine Maas
zaam over haar complex heen. Dat is het moment dat ze opstijgt, fladdert, en licht van geest wordt. In dat opzicht is dit mijn meest optimistische film tot nu toe.’ Volgens Hirokazu is dat mede te danken aan het lichtvoetige acteerwerk van Bae Doo-Na, die Nozomi speelt, de intieme cameravoering van Mark Lee Ping-Bing én de sfeervolle warmte die van Taneda’s filmsets afstraalt. Samen kozen ze de filmlocatie uit, vervolgens ontwierp Taneda daar de decors en de props bij. Zoals altijd deed Taneda dat met behulp van schilderijen en tekeningen. Hij begint daarbij met een plattegrond waarop de complete leefwereld van de personages staat afgebeeld, als een geografische visualisatie van het script. Daarna krijgen de verschillende locaties in aparte schetsen een nadere invulling. ‘Zoals een musicus ritme en een melodie nodig heeft, werk ik vanuit de architectuur, grafisch ontwerp en de tekenkunst.’ Kore-eda en Taneda in diens Coolsingel Cube
Back to the Future?
1968
Het beeld van The Boston Strangler is superbreed. Dat is niet alleen om het televisiepubliek met een maatje groter naar de bioscoop te lokken, maar ook om de gespleten geest van het titelpersonage (losjes gebaseerd op seriemoordenaar Albert DeSalvo) weer te kunnen geven. De ervaren regisseur Richard Fleischer buit het CinemaScope-formaat volledig uit door toepassing van de splitscreen-techniek, wat genoeg ruimte geeft om de brave burger en enge wurger – verenigd in één man – synchroon ten tonele te voeren. Verder in 1968: eerste editie Fabeltjeskrant op Nederlandse buis • studentenrevolte in Parijs • Sovjettanks maken korte metten met Praagse Lente • formeel begin vredesonderhandelingen Vietnam-oorlog • aanslag op Andy Warhol • moord op Martin Luther King en Robert Kennedy • Quaker Richard Nixon wint Amerikaanse presidentsverkiezingen • Hollander Jan Janssen wint Tour de France • de Beatles gaan mediteren bij Maharashi Mahesh Yogi • Mary Hopkin heeft wereldhit met Those Were the Days.
foto Ramon Mangold
Vervolg van pagina 1 ...Taneda leek me daarvoor de juiste persoon. Hij creëert sprookjeswerelden met zoveel overtuiging dat het bijna werkelijkheid wordt.’ Air Doll is een kruising tussen de koel registrerende aanpak van Hirokazu’s eerdere werk en de expressieve sprookjesmagie van Michel Gondry. Bijna letterlijk in de videotheek waar opblaaspop Nozomi aan de slag gaat: die vormt, net als in Be Kind Rewind, een romantische hommage aan een uitstervend fenomeen. ‘Als realiteit kun je een videotheek nauwelijks nog serieus nemen’, legt Taneda uit. ‘In de film is hij gesitueerd in een moderne buitenwijk voor jonge gezinnen in Tokio. Kore-eda en ik groeiden allebei op in zo’n wijk. Aan de ene kant heb je dus de grootstedelijke realiteit, aan de andere kant de magie van de laatste videotheek.’ Taneda bedekte de onpersoonlijke grauwgrijze wolkenkrabbers en het krottige huisje waar Nozomi woont met een zoete, Alice in Wonderlandachtige charme: van haar kokette serveersterjurkje en de lichtblauwe haarband, tot de oplichtende sterren aan het plafond en het in zwierige letters opgemaakte naambord. Hirokazu wilde van Air Doll dan ook een bitterzoet sprookje maken. ‘Eenzaamheid, verlies en tekortkomingen spelen net als in mijn eerdere werk een belangrijke rol. Het is natuurlijk een gigantische handicap als je alleen uit lucht bestaat. Maar Nozomi stapt lang-
Voor Air Doll was Taneda’s basisconcept een poppenhuis. ‘Met een opblaaspop als personage leek me dat een logische keuze. Een collage van kleine, intieme kamers, verbonden door Nozomi die deze voor haar nieuwe wereld op onbevangen wijze ontdekt.’ Het fantasiegedeelte komt vooral tot uiting in de kleur blauw, die terugkeert in alle mogelijke gedaantes: van het donker van de nachtelijke hemel tot azuurkleurig water. ‘Blauw vind je niet in het echte Tokio. Zoals in de meeste urbane omgevingen zie je er vooral een combinatie van metalig wit en grijs.’ Afgelopen maand had Taneda een afspraak met Quentin Tarantino, waarbij ze een mogelijke nieuwe samenwerking bespraken. Die speelt zich niet in een Aziatische maar in een westerse omgeving af. ‘Dat zou voor het eerst zijn, dat ik mijn eigen culturele wortels een beetje moet laten vieren. Maar ik houd ervan om grenzen te overschrijden. Kijk maar naar de Coolsingel Cube. Dat is een cross-over tussen een gebouw in oud-Hollandse stijl en de verbeelding van een Japanse ontwerper. Een producente meende in het rood-wit-blauw aan de buitenkant de Nederlandse vlag te herkennen. Voor mij symboliseert het juist water en een Japanse kersenstruik.’ Niels Bakker Air Doll – Kore-eda Hirokazu Ma 1 16:15 uur PA3 di 2 22:00 CI1 Taneda’s Coolsingel Cube
Tot en met 7 februari, Kruiskade 2, 12:00-22:00 uur Gratis toegankelijk
Als er één cultureel onderdeel is waar de regering van Benin geen moer om geeft, dan is het filmmaken. Ondanks de nationale vereniging van filmmakers en hun strijd om hun carrière te ontwikkelen, is de situatie nog steeds slecht. Ze maakten zich sterk voor de oprichting van een filminstituut dat zich specifiek over filmactiviteiten zou kunnen buigen. Deze inspanningen stierven een zachte dood wegens gebrek aan ondersteuning. Maar in het bijzonder vanwege het gebrek aan een goede strategie om deze culturele industrie op poten te zetten. En omdat filmmaken vaak zo verdomd duur is, kan de overheid zich weinig veroorloven. En is er nog altijd geen budget voor het realiseren van films in Benin. Het gedroomde filminstituut zou direct afhankelijk zijn van het Ministerie van Kunst en Cultuur en haar bescheiden budget, waar filmregisseurs vrijwel altijd aan het kortste eind trekken. Dankzij internationale organisaties die in Benin opereren, zien enkele regisseurs toch kans hun projecten te realiseren. Films die we van deze filmmakers kunnen zien, zijn weliswaar geen technische hoogstandjes, maar ze tonen wel een geweldige culturele rijkdom aan cultuur en een heldere visie op het alledaagse leven. Beter iets dan niets. Bovendien staan er wel degelijk enkele regisseurs bekend om hun prachtige, visuele shots. Alleen wonen en werken deze mensen in het buitenland, verdrongen van hun thuismarkt door films van buitenaf. Jean Odoutan, Sani Panou, Silvestre Amoussou, Idrissou Mora Kpai, Didier Chabi, Tella Kpomahou en vele anderen hebben naam gemaakt in het buitenland, maar zijn binnen eigen grenzen nauwelijks bekend. Tv-zenders hebben om economische redenen geen interesse in deze filmmakers en hun werk. Ze worden in programma’s genegeerd en niemand probeert die situatie te veranderen. De oplossing vonden makers in het organiseren van filmfestivals, om daar hun werk te promoten. In Benin zijn deze evenementen het werkelijke platform voor onze filmindustrie, en een mogelijkheid voor aanstormende jonge filmmakers om aan workshops deel te nemen. Quintessence - Festival International du Film de Ouidah en Lagunimages behoren tot de belangrijkste festivals, respectievelijk jaarlijks en tweejaarlijkse georganiseerd. Maar als interessantste festival moet toch wel Cinema Numerique Ambulant genoemd worden. Een groot succes, omdat ze Afrikaanse films naar het platteland brengen. Zo kunnen hele bevolkingsgroepen – die anders niet met film in aanraking zouden komen - meer over films leren, zodat ze ervan gaan houden. Zodra je echter op Zulu-bodem belandt, verandert de passieve en moeilijke situatie. Zuid-Afrika is zonder twijfel een van de eerste Afrikaanse landen met een echte filmindustrie. Hun technieken zijn opmerkelijk goed, de verhalen betoverend en aangrijpend. Er is dus werkelijk sprake van echte cinema in Afrika, ondanks hun afwezigheid op grote, internationale events. Dankzij het IFFR vraagt men zich ook eindelijk hier af: Where is Africa? Het antwoord zou kunnen zijn: Where it should be!
koste van regisseur die best een leuke film maakte. ( 3165314941** over Reykjavik - Rotterdam) • geweldig doordacht gevangenisdrama. Had eigenlijk een 6 verdiend! (3162229413** over Un prophète) • sfeervol in beeld gebracht drama ( 3164606590 ** over The Annunciation) • the Annunciation: beetje voorspelbaar maar heerlijk om naar te kijken, en iedereen klapte. pim v s ( 3165510015** over The Annunciation) • spirituele reis v valhalla afkomstige viking eindigt na vele bloeddorstigheden in warm nirvana (3162874532** over Valhalla Rising) • Eye candy, with care & style made. Love the actors, story & music. ( 3165253722 ** over A Single Man) • mooie film, het strenge orthodoxe
filmfestivalrotterdam.com
11
Uw mening geven over een film? Dat kan dit jaar voor het eerst met de mobiele telefoon. Sms iffr [spatie] smsfilmnummer [spatie] uw beknopte recensie naar 2211. U ontvangt dan maximaal een 1 bericht terug. De kosten zijn €0,25 p.o.b. plus het gebruik van uw mobiele telefoon. Door te sms-en maakt u elke dag weer kans op een nieuwe prijs: van dvd’s en speciale (film)tickets tot Tiger Friend-passen, festivalmerchandise en collector’s items. De filmnummers van elke film vindt u in het overzicht hieronder; om het overzichtelijk te houden is de selectie ‘beperkt’ tot alle lange speelfilms die tijdens het festival draaien. Uw sms-recensie verschijnt automatisch op de filmfestivalwebsite, en misschien wel in de dagkrant Daily Tiger! Daar verschijnt ook de top 5 van meest gerecenseerde voorstellingen, en natuurlijk de prijswinnaar van de dag. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19
20 21 22 23
24 25 26
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48
49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71 72
73 74
75 76 77 78 79 80 81 82
83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97
98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123
0 to 11 1 15 Malaysia Adieu Philippine Adrift The Affair at Akitsu Agua fría de mar Air Doll Alamar All That I Love All Under the Moon Amer The Annunciation Another Girl, Another Planet Ante The Ape Araromire Aspettando Godard At the End of Daybreak At the Very Bottom of Everything Atletu Aurora Autumn Adagio Avenida Brasilia formosa Avoir vingt ans dans les Aurès B-Side Bad Lieutenant: Port of Call - New Orleans Les barons Beaufort Belair Between Two Worlds Blood and Bones Bonded Parallels The Border The Boston Strangler A Brighter Summer Day C’est déjà l’été Café noir El calambre El camino entre dos puntos Chaque jour est une fête Una cierta verdad City of Life and Death Los condenados Content Coup d’état The Creators of Shopping Worlds Crying with Laughter Dangerous Encounters: 1st Kind Dansa als esperits Dead of Night Devil’s Town Dial M for Murder Do It Again Dogs in Space Dogtooth Doing Time Donkey Down Terrace Eighteen The Eighteen Who Stirred up a Storm Elbowroom En construcción L’ ennemi intime Entrenamiento elemental para actores Erie Eros + Massacre Europa, East El ex-boxeador Eyes Wide Open Fantan Fanga Fantastic Mr. Fox Flooding in the Time of Drought Foxes Die Frau mit den 5 Elefanten Gloria mundi God No Say So Gohatto Good for Nothing Green Days Gugu & Andile Hadewijch Het Hemelse Leven op Aarde Hiroshima Honeymoons Hotel Atlantico Hunting & Zn. I Am Not Your Friend Ich bin Enric Marco In the Woods Independencia Inferno J’ai tué ma mère Japanese Devils Kamui Kun1 Action Lebanon Let Each One Go Where He May Let Him Rest In Peace Let’s Fall in Love A Life Life During Wartime Like Water Through Stone Lost Paradise in Tokyo Lost Persons Area Lourdes Malaysian Gods Mama Manila Skies Manuel De Ribera Mark MARKS Mi vida con Carlos Mijn Enschede Miyoko Moscou Moscow Mosquito on the Tenth Floor Mother La mujer sin piano Mundane History My Daughter My Queen Karo My Son, My Son, What Have
Ye Done? 124 M y Tehran for Sale 125 Nachrichten aus der ideologischen Antike Marx - Eisenstein - Das Kapital 126 Nadar 127 Ne change rien 128 Nekromantik 1 129 Night & Fog 130 Nobody Knows About Persian Cats 131 Norteado 132 Nuit bleue 133 Numéro deux 134 Nymph 135 The Old School of Capitalism 136 Once Upon a Time Proletarian 137 Ordinary People 138 Oxhide II 139 Paju 140 Paradise 141 El pasante 142 Le pèlerin de Camp Nou 143 Pepperminta 144 The Pig’s Retribution 145 Piggies 146 Police, Adjective 148 The Portuguese Nun 149 Possessed 150 Un prophète 151 Quill 152 R 153 Rabia 154 Ramata 155 Rapt 156 The Raven 157 Reading Book of Blockade 158 Red White & Blue 159 Refrains Happen Like Revolutions in a Song 160 Le refuge 161 Reincarnate 162 Resisim 163 Reykjavik - Rotterdam 164 Ruhr 165 Running Turtle 166 Russian Lessons 167 Sailor of Hearts 168 Samson & Delilah 169 The Sentimental Engine Slayer 170 Separations 171 Sex Crime 172 Shirley Adams 173 Shocking Blue 174 Les signes vitaux 175 A Single Man 176 Skeletons 177 Slice 178 Slovenian Girl 179 El sol 180 Sonny 181 Soo 182 Soul Boys & Girls 183 Spring Fever 184 Stone is the Earth 185 A Story Written on Water 186 Street Days 187 A Summer Family 188 Sun Spots 189 Susa 190 Symbol 191 Tales from Kars 192 Tales from the Golden Age 193 The Telephone Book 194 The Temptation of St. Tony 195 La terra habitada 196 La terre de la folie 197 Tetro 198 Third Person Singular Number 199 Time Code 200 The Time That Remains 201 To Walk Beside You 202 Toad’s Oil 203 Todo, en fin, el silencio lo ocupaba 204 Totó 205 Trash Humpers 206 Triangular Trap 207 The Trotsky 208 True Noon 209 Twisted Roots 210 Two in the Wave 211 Vaho 212 Valhalla Rising 213 Vapor Trail (Clark) 214 Vedozero 215 Via Okinawa 216 Los viajes del viento 217 Videodrome 218 La vie au Ranch 219 Visage 220 Vlees 221 De vliegenierster van Kazbek 222 The Vulture 223 A Walk Worthwhile 224 Was du nicht siehst 225 The Well 226 Wheat Harvest 227 Where Are You? 228 White Material 229 The White Stripes: Under Great White Northern Lights 230 Win/Win 231 Woman on Fire Looks for Water 232 The Women in the Mirror 233 Women Without Men 234 Yasukuni 235 Yellow Kid 236 Yemen Travelogue - Days at Shibam and Seiyun 237 Yo, tambien 238 Zarte Parasiten 239 Zero
Staat genoteerd! Onder de uitgebreide filmbeschrijvingen kunt u dit jaar voor het eerst een digitale kattenbel van een festivalprogrammeur aantreffen. In elke Daily Tiger een selectie.
Russian Girl
The Border
Erwin Houtenbrink over Amer
‘I can feel myself under the gaze of someone whose eyes I do not see, not even discern. All that is necessary is for something to signify to me that there may be others there. This window, if it gets a bit dark, and if I have reasons for thinking that there is someone behind it, is straight-away a gaze. Dit citaat van de Franse psychoanalyticus Jacques Lacan zou niet misstaan als kenschets van Amer, het speelfilmdebuut van Cattet en Forzani, dat een vertelling opbouwt met niet veel meer dan blikken, gebaren en lijven. Daarbij trekken ze een paar kunstgrepen uit de filmkast die in de film van hun voorgangers een belangrijke rol speelden. Het spaarzame, maar effectieve gebruik van een Morricone- en consorten-soundtrack; scènes met een opeenvolging van monochrome kleuren; het gebruik van vertekenende lenzen, om er een paar te noemen. De meest voor de hand liggende filmische referentie zijn de giallo, van Italiaanse cultregisseurs uit de jaren zeventig als Lucio Fulci, Mario Bava en Dario Argento (het affiche van de film is hiervan het meest overtuigende bewijs!). De beweging in de film, van donkere interieurs naar de kleurenexplosie van de Franse Zuidkust, volgt grofweg drie fases in het leven van een meisje/vrouw. Het is overduidelijk het vrouwelijke perspectief dat hier domineert, waarbij de wellustige blikken van mannen zowel bedreigend als intrigerend kunnen zijn, en seks een verboden vrucht is, die er om schreeuwt geproefd te worden.’ Amer - Hélène Cattet & Bruno Forzani Di 2 20:15 LA2, wo 3 22:15 CI4, do 4 12:00 CI6
Ludmilla Cvikova over The Border
‘Na het zien van de feestelijkheden in november 2009 rond de twintigste verjaardag van de val van de Berlijnse Muur en het aanhoren van de Franse president Sarkozy, die zo blij was dat we nu in een Europa zonder grenzen en muren leven, kreeg ik sterk de aandrang om hem een dvd te sturen van deze Slowaakse documentaire. Zodat hij eens de waarheid kon zien over het hedendaagse Europa en over de nog steeds voortdurende menselijke tragedies. Enige jaren geleden zijn er door Europese bureaucraten grenzen vastgesteld tussen Tsjechië en Slowakije, die soms dwars door dorpen en families sneden. Inmiddels zijn deze grenzen verder naar het oosten opgeschoven, met achterlating van droefgeestige, grijze gebouwen langs de voormalige Slowaakse grenzen, als onbegrijpelijke monumenten van het recente verleden. Plaatselijke overheden vragen zich wanhopig af wat ze ermee moeten. In het dorpje Slemence is onlangs een nieuwe, supermoderne grenspost neergezet. Familieleden roepen nog steeds naar elkaar over het hek om de laatste berichten door te geven. De Slowaakse documentairemaker Jaro Vojtek is een van de grote talenten van zijn generatie, dus laten we hopen dat hij nog meer sterke films als The Border maakt.’ The Border - Jaroslav Vojtek Vr 5 feb 22:34 CI4
illustratie: www.dailydanai.com
SMS-FILMNUMMERS
leven buiten de Mea Shearim heel mooi in beeld gebracht. Ondanks sociale controle gaat het leven door. Lechaim! ( 3162740221** over Eyes Wide Open) • met weinig woorden wordt een uitzichtloze toekomst geschetst voor deze 2 tieners. Trieste mr mooie film. ( 3162229413 ** over Samson & Delilah) • Mooie plaatjes, grappig en verassende soundtrack! Eén van de hoogtepunten ondanks het \’vreemde eend in de bijt\’ gevoel. ( 3165264853 ** over Fantastic Mr. Fox) • ...rotterdam in een notendop ( 3164327850 ** over Between Two Worlds) •
filmfestivalrotterdam.com
13