DAILY TIGER
TURN FOR ENGLISH EDITION
39TH INTERNATIONAL FILM FESTIVAL ROTTERDAM #4 zondag 31 JANUARI 2010
Het Cinema Reloaded-trio Ho Yuhang, Pipilotti Rist & Alexis Dos Santos
foto Ruud Jonkers
Rotterdam 3.0 Iedereen filmproducent – het is weer zo’n t ypisch crazy idea waar alleen het International Film Festival Rotterdam op kan komen, vindt de Zwitserse kunstenaar en regisseur Pipilotti Rist. ‘Ze lopen hier altijd op de troepen vooruit. Rotterdam was de eerste die videokunst programmeerde. Nu doen heel veel filmfestivals dat.’
Rist is samen met Alexis Dos Santos en Ho Yuhang gevraagd om deel te nemen aan Cinema Reloaded, een verkenning van de mogelijkheden die crowdfunding filmmakers biedt. Ze hopen het komend half jaar onder het internetpubliek ieder €30.000 bijeen te sprokkelen voor een korte film. Als alles goed gaat en het budget is binnen, dan is het resultaat volgend jaar op het witte doek te zien – op het IFFR natuurlijk. Dos Santos gaat
momenteel riant aan kop met 218 donateurs. Zij gaven in totaal al €2420 aan zijn project over de Duitse Rocky en de Mexicaanse Lola die elkaar in de virtuele wereld ontmoeten. Cinema Reloaded lijkt wel deelname aan een demo cratische verkiezing, vindt Yuhang. ‘Het publiek brengt een stem uit in de vorm van een geldbedrag. Zij bepalen zo of ik mijn film kan realiseren. Vervol gens moet ik als een minister de wegen aanleggen, kortom een goede film afleveren.’ Dos Santos ervaart dat wel als een druk, geeft hij eerlijk toe. ‘Ik ben bang mijn financiers teleur te stellen. Dat heb ik veel minder als ik via de traditionele kanalen mijn geld krijg. Overheden of fondsen zijn zich er van bewust dat een film ook kan mislukken.’ Rist denkt dat een directe interactie met het publiek tegelijkertijd nieuwe
kansen biedt. ‘Al is het niet meteen de insteek van Cinema Reloaded, we zouden onze coproducers best kunnen betrekken in het creatieve proces. Bijvoorbeeld door een ruwe versie op internet te plaatsen. Zo krijg je al een respons voordat de film helemaal af is.’ Of ze het minimumbedrag gaan halen, durven de regisseurs niet hardop uit te spreken. Rist: ‘Meestal lukt het dan juist niet. Dat zou alleen maar tot teleurstelling leiden.’ Maar Dos Santos ziet het eventuele succes als een opsteker voor alle onafhankelijke filmmakers. ‘Een extra geld bron kan nooit kwaad. Als blijkt dat deze vorm van publieksfinanciering werkt, kunnen we het ook op speelfilmgebied toepassen. De film industrie beschouwt internet nu primair als een vijand. Terwijl het web juist een goede vriend kan blijken.’ (NB)
van Pushers naar Vikingen pagina 7 • Massa = kassa pagina 11
filmfestivalrotterdam.com
tussenstand
Publieksprijs
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Fantastic Mr. Fox Tetro A Single Man Les barons Alamar Do It Again City of Life and Death Zero Lourdes Norteado
4,5 4,4 4,3 4,3 4,2 4,1 4,1 4,1 4,1 4,1
Q&A
column
I OF THE TIGER
foto Ruud Jonkers
Drie van de vijf regisseurs van de Turkse omnibusfilm Tales from Kars, plus een producent en een tolk, staan vrijdag in Cinerama na de voorstelling het publiek te woord. De bundeling van vijf korte films, kwam voort uit een wedstrijd voor jonge filmmakers, vertelt producent Ahmet Boyacioglu (niet op de foto). Uit 85 inzendingen werden vijf scripts geselecteerd door een jury van filmprofessionals. Waarom uitgerekend deze vijf, wil iemand uit het publiek weten. ‘Simpel: omdat ze geselecteerd zijn’, antwoordt Boycacioglu laconiek. Een ander wil weten waarom het laatste deel, A Small Truth, zo afwijkt van de rest. ‘Ieder van ons maakte zijn eigen film’, verklaart regisseur Emre Akay (uiterst links) die er aan toevoegt dat hij graag een speelfilm wil maken. ‘Of dat gaat gebeuren, hangt af van de reacties hier in Rotterdam.’ (SM) foto Tobias Davidson
beste nieuwe Altijd bijzonder: het online filmfestival New Arri vals, een samenwerking van de NPS en het IFFR, speelt zich vanmiddag voor één keer niet op het computerscherm, maar op het witte doek af. In Lantaren/Venster worden alle zeven genomineer de shorts vertoond. Waar de competitie in 2006 begon als een grotendeels Nederlandse aangele genheid, geven de kanshebbers van dit jaar een staalkaart van de Europese cinema: van Frankrijk tot Denemarken, van Duitsland tot België. Na de vertoning gaat het licht aan en wordt in een fees telijke ceremonie de uiteindelijke winnaar bekend gemaakt, die behalve de eer ook een geldbedrag van €1000,- opstrijkt. Jan Doense is spreekstal meester maar er is nog een goede reden om dit unieke evenement niet te missen. Elke bezoeker krijgt een speciale downloadcode waarmee de films
op de mobiele telefoon kan worden binnengehaald. Kleine troost als u toch niet van de partij kan zijn: alle films blijven ook te bekijken op http://bit. ly/8ZrIfl. Voor iedereen die in 2011 niet in de zaal wil zitten, maar op het podium wil belanden: de New Arrivals-competitie gaat gewoon door, filmen dus maar voor de eerste maart-deadline! Zo 31 16:15 L/V prijs: €9 /€6,5
Bonte beelden Dado, gelokaliseerd in de foyer van de oude Thaliabioscoop op de Kruiskade, staat vanavond vanaf 20:30 uur in het teken van Beat Cinema. Een fijne compilatie van obscure cinema en televisiefrag menten uit de jaren zestig. Initiatiefnemer Dave Andriese zette Frank Dam (auteur van de boeken Nederbeat en Beatmeisjes) aan het werk om een
bonte beeldparade samen te stellen. Daaronder de abstracte, Nederlandse korte zwart-witfilm Big City Blues (1962) van regisseur Charles A. Huguenot van der Linden. Destijds genomineerd voor een Oscar en bekroond met een Gouden Beer. Ook te zien is een zeldzaam fragment van de destijds teruggetrok ken Charlie is My Darling (1966, Peter Whitehead), over een concerttour van de Rolling Stones in 1965. Verder: de Haagse band Q65 in de weer met action painter Joop Stolk, curieuze filmtrailers, filmwerk van Rob Houwer, en puike video’s van Nederlandse beatmeisjes Linda van Dyck en Bojoura. Het programma wordt afgewisseld met inter views met Nederbeat-kenners Hans van Hemert, Willem van Kooten en Herman Stok. De afslui ting geschiedt met een passende Ye-Ye Party!, een dansavond tot 04:00 uur, met 45-toerenplaatjes. Toegang €2,50 met Tijgerpas of filmticket, zonder €5. Locatie: Dado, Kruiskade 55.
Als je wint heb je vrienden Willeke van der Werf (45, beleidsmedewer ker Ministerie van OCW) is op het festival gearriveerd. En da’s goed nieuws, vooral voor Willeke. Want zij was de winnaar van onze win-een-festival-actie: gratis toegang tot álle publieksvoorstellingen. Het IFFR stuurde haar een felicitatiemail, maar daar kwam geen enkele reactie op. Willeke dacht namelijk dat het een spam-bericht betrof. Het toeval wil dat haar vriend Maarten in Rotterdam als zaalwacht aan de slag is. Als trouwe lezer van de Daily Tiger las hij ons opsporingsverzoek van Willeke, en de rest is geschiedenis. Gisteren meldde Willeke zich aan de kassa om haar prijs te incasseren. Nog net op tijd, want ‘ik had zelfs al tickets via internet gekocht! Mijn eerste film, Lourdes, heb ik inmid dels gezien. Vanaf nu ga in ieder geval proberen maximaal gebruik te maken van deze prijs. Weet je wat, misschien neem ik wel wat vrije dagen op!’
Ik heb een droom. Daarin arriveer ik op Rotterdam Centraal, met de Fyra vanaf Schip hol, met zo’n schattige koffer op wieltjes die me volgt als een gewillig hondje (en die ik niet voort hoef te slepen als een koppige geit). Dan check ik een comfortabel hotel in en ga direct naar de centrale kassa in De Doelen. Met volle teugen geniet ik ervan gast te zijn op het Inter national Film Festival Rotterdam! En dan? Dan moet ik kiezen. Keuzes maken hoort bij het moderne leven: elke dag kiezen we uit twintig soorten brood en waspoeder, we kiezen een wasmachine, een ziektenkostenverzekering en een elektri citeitsbedrijf. Ze zeggen dat het een luxe is, dat het hoort bij een gezonde kapitalistische maatschappij. Ik vraag het me af. Maar van films kiezen word ik gelukkig. Eerst neem ik de lijst door met films die meedingen naar een VPRO Tiger Award. Het liefst bekijk ik ze allemaal, om te weten waar jonge film makers wereldwijd mee bezig zijn. Daarna de nieuwe namen in het Bright Future-program ma, omdat daar de jonge talenten zitten die in de toekomst groot gaan worden (en ik volg graag hun carrière). Ik pik zeker wat meesters mee uit het Spectrum-programma en verdiep daarna mijn kennis van een van de film makers aan wie, in het Signals-programma, een retrospectief wordt gewijd. Signals is een geval apart – het aanbod is zo groot, met elk jaar andere thema’s, dat ik een kop kruiden thee bestel in café Floor en de tijd neem om een selectie te maken. Natuurlijk wil ik de compilaties met korte films niet missen. En ja, u heeft gelijk, ik moet alles nog op elkaar afstemmen en genoeg tijd hebben om alles te zien! Het spreekt voor zich, dat ik op deze manier minstens vier of vijf films per dag moet zien, gedurende het hele festival. Hoe zit het dan met ‘gewone’ festivalbezoekers, die zich de luxe van mijn droom niet kunnen veroorloven en maar vier of vijf films in totaal kunnen zien? Mijn advies: volg uw gevoel en ga naar films waarbij u meteen denkt: dit is het! Want zo gaat het eigenlijk met elke keuze in het leven, tenzij u een professional bent. Last but not least: schrijf me als u nog steeds verdwaalt in alle keuzemogelijkheden, dan geef ik u met alle plezier advies en vertel ik u over mijn favoriete films. Want wat moet het een geweldig gevoel zijn om weer een van de bezoekers van het IFFR te zijn. Ludmila Cvikova IFFR-programmeur
foto Corinne de Korver
DE AANKOMST Vandaag arriveren o.a. op het festival: Adolfo B. Alix Jr. (Filippijnen) • Rosa Barba (Duitsland) • Eric Baudelaire (Frankrijk) • Noa Bressane (Brazilië) • Pablo Carrera (Chili) • Gerard-Jan Claes (België) • Pedro Costa (Portugal) • Mati Diop (Frankrijk) • Pelin Esmer (Turkije) • Davey Frankel (Duitsland) • Alejandro Gerber Bicecci (Mexico) • Charlotte Ginsborg (UK) • Harmony Korine (VS) • Mariko Tetsuya (Japan) • Justin Molotnikov (UK) • Andrei Nekrasov (Noorwegen) • Sherman Ong (Singapore) • Vivian Ostrovsky (Frankrijk) • Ivan Ramljak (Kroatië) • Florian Riegel (Duitsland) • Olivia Rochette (België) • Billy Roisz (Oostenrijk) • Bruno Safadi (Brazilië) • Anna Sanmartí (Spanje) • Wichanon Somumjarn (Thailand) • Carla Subirana (Spanje) • John Torres (Filippijnen) • Woo Ming Jin (Maleisië) • Yang Heng (China)
filmfestivalrotterdam.com
3
VPRO tiger award-kandidaten
foto Nadine Maas
foto Ramon Mangold
Sophie Deraspe over Les signes viteaux
Charlotte Lay Kuen Lim over My Daughter
‘Het geluid was te groot voor het oor’
‘ik hou van stilte’
In haar tweede film volgt de Canadese regisseur Sophie Deraspe de twintiger Simone, die na de dood van haar oma in een verzorgingstehuis voor palliatieve zorg gaat werken en steeds meer geobsedeerd raakt door de dood.
Elevator pitch
‘De film gaat over een vrouw van in de twintig, die haar normale leven, met een studie, een vriendje en vrienden, achter zich laat, en in plaats daarvan gaat werken in een tehuis voor mensen die op sterven liggen. Uitgangspunt was de vraag wat het belangrijkste is in het leven. Dat is onze relatie met anderen, en ons lichaam is het enige middel om met die anderen in contact te komen. Het fysieke bepaalt hoe we ons leven ervaren.’ Minimal music
‘De muzikale interludes in de film zijn erg belang rijk, ook al staan ze buiten het verhaal. Muziek komt direct bij ons binnen; het gaat buiten het intellect om. Degenen die in de interludes optre den zijn karakters in het verhaal van de film, maar de scènes staan buiten de werkelijkheid. Ik weet eigenlijk ook niet precies waar ze zich afspelen; of het een droom is, of een fantasie. Maar dat maakt niet uit, het gaat er om ze tegenwicht bieden aan het realisme van de rest van de film. De minimal music van Jean-François Laporte gebruikten we vooral op momenten dat de dood het dichtst bij was. Het is opgenomen in het lege ruim van een oud vrachtschip. De echo’s waren er gigantisch. Het geluid was als het ware te groot om door het menselijk oor bevat te kunnen worden.’
Eerste keer
‘Hoofdrolspeelster Marie-Hélène Bellavance had nooit eerder geacteerd. Ze is beeldend kunstenaar en danser. Ik zag haar in een dansperformance en wist direct dat zij de hoofdrol zou krijgen. Ze is zo mooi, lumineus, zeer fotogeniek. Ze heeft een handicap, die ook in de film een rol gaat spelen. Daardoor zit er een kwetsbaarheid in haar fysiek die pas gaandeweg zichtbaar wordt. Dat is visueel veel sterker dan wat ik via tekst duidelijk zou kunnen maken.’
In een land waar filmliefhebbers vooral bloederige horrorfilms bezoeken, getuigt het maken van een kunstzinnige film van moed. De beeldtaal van de Maleisische Charlotte Lay Kuen is ingetogen en de emoties van haar personages worden nauwelijks besproken: ‘Het publiek moet wat te onderzoeken hebben.’
Elevator Pitch
‘We hebben gelukkig nog steeds een systeem waar binnen creatieve films gemaakt kunnen worden. Films die risico’s nemen in hun onderwerp of uitvoering. Maar het blijft altijd moeilijk!’
‘De film laat een haat-liefdeverhouding tussen een moeder en haar dochter zien. De moeder kan niet goed voor zichzelf en haar kind zorgen. Hun rollen zijn in zekere zin omgedraaid. Ik vind het een intrigerend thema, want iedereen heeft een moeder. Zelf ben ik opgegroeid in een traditioneel Chinees gezin, waar de meeste aandacht en liefde naar de jongens gaat. Ik heb gemengde gevoelens naar mijn ouders toe. Natuurlijk hou ik van ze, maar tegelijkertijd haat ik ze ook. In die zin is het verhaal geïnspireerd op mijn eigen leven.’
Bright future
Gebarentaal
‘Ik ben bezig aan een nieuw scenario over een onderwerp dat flink in de aandacht staat, ook internationaal: de zeehondenjacht. Maar ik gebruik dat vooral als achtergrond, een aanlei ding om iets te zeggen over de wetten van de mens versus de wetten van de natuur.’ (JB)
‘Ik kies er vaak voor om juist geen gezichten te laten zien als emoties hoog oplopen. Opnames van handen of benen zijn dan veel interessanter. Waar laat je je handen op een moeilijk moment? Een gezicht is soms te direct, daar houd ik niet van. Het publiek moet wat te onderzoeken hebben. Ik ben een beetje geobsedeerd door stille momenten tussen mensen die elkaar door en door kennen. Ik hou van stilte. Communiceren gaat me niet altijd makkelijk af. Deze film is voor mij een manier om me te uiten.’
Quebec
Les signes viteaux (TG) – Sophie Deraspe
Di 2 15:45 PA4, wo 3 21:30 PA1, vr 5 16:00 PA7, za 6 19:00 PA1
Eerste keer
‘Sinds ik ben afgestudeerd aan de televisieacademie heb ik commercials en enkele korte films gemaakt.
Get shorty De makers van korte films maken morgen kans op een speciale Tiger Award. Op de festivalsite kunt u uitgebreide interviews met een aantal van de 31 genomineerde regisseurs lezen. De Daily Tiger pikt er elke dag drie uit.
Ik assisteerde ndere regisseurs, waaronder Tsai Ming-liang, op de set van I Don’t Want to Sleep Alone en Ang Lee tijdens opnames van Lust, Caution die in Maleisië plaatsvonden. Erg leerzaam. De produc tiefase van mijn eigen film vond ik zwaar. Je moet als regisseur honderd beslissingen per dag nemen en als slechte planner liep ik daar soms tegenaan. Het montageproces was erg prettig, met als nadeel dat ik mijn film op festivals niet meer bekijk: ik zag ’m zeker al vijftig keer. Ik ben jaloers op het publiek dat de film voor het eerst ziet en ervaart.’ Maleisië
‘Artistieke filmmakers hebben moeite om subsidie van de regering te krijgen. Alleen mainstream films en bepaalde regisseurs krijgen geld. Horror films zijn hier extreem populair. Amerikaans, Aziatisch, spannend of bar slecht: horror trekt steevast volle zalen. Film wordt gezien als puur entertainment, als escapisme. Ik verwacht dan ook geen winst te maken met My Daughter. Ik hoop vooral dat hij gezien wordt door mensen die open staan voor de minder toegankelijke film.’ Bright FuturE
‘Ik schrijf aan een nieuw script, maar assisteer nog steeds graag andere regisseurs. Het maakt me niet uit of ze jong of onbekend zijn, ze inspireren me altijd weer. Ik ben geen filmmaker die alleen eigen films wil maken. Ik vermoed dat mijn volgende productie minder zwaar zal zijn. Het is net als het krijgen van je tweede kind: je weet al hoe je op moet opvoeden, want je hebt ervaring.’ (MN) My Daughter (TG) - Charlotte Lay Kuen Lim Wo 3 16:30 PA4, do 4 19:15 PA5, vr 5 15:45 PA1, za 6 13:00 PA4
ving met een onzichtbare link verenigt. Ik wilde een fictief verhaal vertellen, binnen een testevacuatie van de dorpen in de buurt van Napels die rond de vulkaan gelegen zijn. En daarbij nauw samenwer ken met acteurs, waarvan sommige de laatste vulkaanuitbarsting nog in 1944 hebben meegemaakt.’ Zeynep Dadak & Merve Kayan over On the Coast
‘We hopen dat onze film je even de winter doet vergeten.’ Cameron Jamie over Massage the History
Rosa Barba over Empirical Effect
On the Coast
‘Ik heb altijd al willen werken met de Vesuvius-vulkaan. Het is voor mij een metafoor voor de complexe verhoudingen tussen samenleving en politiek in Italië. Het is onvoorspelbaar, krachtig, vernietigend en gelokaliseerd in het midden van een drukbevolkt gebied aan de Middellandse Zee-kust. Niemand is in staat deze enorme natuurkracht te beheersen die de bewoners en hun omge
‘Ik kan je verzekeren dat Alabama met geen enkele andere plaats in Amerika te vergelijken is, want wat ik daar heb gezien, en wat in de film terugkomt, is een kant van de Amerikaanse cultuur die je je alleen maar bij hallucinaties voor kan stellen. Ik herinner me nog steeds het gevoel van de intense Zuidelijke vochtigheid met die voortdurend vallende regen. Een heel onaangename sensatie alsof je in een magnetron zit.’
De SMS’jes (zie pag 13) vliegen ons om de oren. We beginnen met de dagwinnaar: zo zie je maar weer, een hond is je enige vriend ( 3162623683** over Rapt) • interessant vr niet Kinks fan. Hopelijk is mijn man al over zijn mid life crisis heen! ( 3162229413** over Do It Again) • wegens het bezoek aan de bar van Hotel Centraal gisterenavond zijn alle! hardloopactivite-
filmfestivalrotterdam.com
5
Link
Nicolas Winding Refn over Valhalla Rising
‘Weg met de goede smaak’
Zoek de overeenkomsten
Moscou
Moscow/Moscou
In beide gevallen verwijst de titel naar het toneelstuk Drie zusters van Tsjechov, waarin de stad Moskou een metafoor is voor het verlan gen naar geluk. Het Zuid-Koreaanse Moscow gaat over het weerzien van twee vriendinnen vol gefnuikte theaterambities, het Brazili aanse Moscou gaat over een toneelgroep die in drie weken de opvoering van Tsechovs toneel klassieker voorbereidt.
Mark
Mark/MARKS
In Mark brengt filmmaker Mike Hoolboom een hommage aan zijn vaste editor Mark Karbusicky, die in 2007 zelfmoord pleegde. In MARKS overleeft een jongeman de collectieve zelfmoord van zijn familie, waarmee aan zijn eigen ellende vooralsnog geen einde komt.
Mama
Mama/Mother
Twee onbreekbare moeder & zoonbindingen. In de Russische lowbudgetfilm Mama woont een logge veertigjarige man nog altijd onder moeders vleugels. In de Zuid-Koreaanse thril ler Mother schuwt een vrouw geen middel om te bewijzen dat haar zwakbegaafde zoon niet schuldig is aan de moord op een tienermeisje.
Totó
Tetro/Totó
Met het in strak zwartwit gefotografeerde Tetro keert Francis Ford Coppola terug naar het oerthema uit zijn Godfather-trilogie: de gecompliceerde verhouding tussen ontheem de broers. Het eveneens in strak zwartwit gefotografeerde Totó gaat over de onbestemde zoektocht van een door heimwee geplaagde Italiaanse migrant in Wenen.
El ex-boxeador
foto Corinne de Korver
Nicolas Winding Refn, maker van de Vikingfilm Valhalla Rising, werd bekend met de snoeiharde weergave van de Kopenhaagse onderwereld in zijn Pusher-trilogie. ‘Eigenlijk heb ik niet zo veel met de realiteit. Ik ben meer geïnteresseerd in dat wat zich tussen hemel en aarde bevindt.’
De naamloze, eenogige hoofdpersoon uit Valhalla Rising, dat zich afspeelt in de vroege Middeleeuwen, is dan ook een verre van realis tisch personage. ‘Hij is een eenling. Pas kort voor het draaien had ik het personage helder. Alle zaken, die een acteur normaal zou gebruiken, haalde ik juist weg. Het personage praat niet, hij heeft geen verleden en geen heden, hij heeft geen motivatie.’ Fijne uitdaging dus voor Refns vaste acteur Mads Mikkelsen. Hoewel Valhalla Rising met zijn lage tempo nauwelijks lijkt op Refns eerdere werk, is er één overeenkomst: de zeer plastische weergave van geweld. ‘De grootste vijand van creativiteit is de veiligheid van de goede smaak’, vindt Refn. ‘Het geweld in Valhalla Rising is inderdaad heel grafisch, Bijbels bijna. Maar alle kunst is een geweldsdaad. Ik kan eigenlijk ook niet echt uitleggen waarom het altijd zo prominent in mijn films figureert. Ik vermoed dat het in mijn DNA zit.’ Uiteindelijk is Valhalla Rising misschien nog het best te begrijpen als een hallucinante trip, zoals ook seventies science fiction dat kon zijn. ‘Het is een drugsfilm, zoals ze die toen ook maakten. Ik
gebruik dan zelf wel geen drugs meer, maar de Schotse hooglanden waar we filmden waren al genoeg! Ik raakte compleet geobsedeerd door het vinden van zo afgelegen mogelijke locaties. Als we op een piek stonden, wilde ik nóg hoger.’ Tegenwoordig is filmmaken Refns drug of choice. ‘Ik ben verslaafd aan het maakproces, dat is anders dan vroeger. Ik ben er namelijk achter gekomen dat het plezier uiteindelijk niet ligt in het eindproduct, maar in de simpele daad van het maken. Mijn methode van werken maakt dat ik nooit zeker weet hoe iets af gaat lopen. Die angst vind ik heel bevredigend.’ Vraag Refn om de werking van die trip dan uit te leggen, en hij komt met het volgende: ‘Stel, je ligt op het dak van het hoogste flatgebouw van Rotter dam. Het is een zomeravond, het weer is goed en het is rustig. Je kijkt omhoog en ziet de sterren. In het begin schieten er allerlei praktische gedachten door je hoofd. Net zoals Valhalla Rising het begin heel logisch is. Een man zit gevangen, hij vecht om geld, enzovoorts. Dan begin je te denken over de sterren. Je denk niet meer aan jezelf, maar aan wat je ziet; je probeert er samenhang in te zien en die te begrijpen. Zoals in de film de mensen de eenogige man proberen te begrijpen: wie hij is, waar hij voor staat, wat hij representeert. Maar op een bepaald punt ga je voorbij de sterren, en kijk je in de leegte, in de duisternis. Dát is Valhalla Rising.’ (JB)
Prijzenmail Gisteren beleefde de redactie een extatisch moment. Het eerste échte mailtje kwam binnen in onze elektronische brievenbus. Een slimme bezoeker maakte, met de mededeling ‘Hallo maagdelijk lege mailbox’ ons deelgenoot van zijn dagelijkse blogavonturen. Slim, dus dat belonen we met een url-vermelding: graanvan ger.blogspot.com. En over belonen gesproken; deze redactie laat werkelijk geen middel onbe proefd voor een goed gevulde mailbox. Daarom bij deze ordinaire omkoperij, met dank aan Lumiere Home Entertainment. De eerste vijf mailtjes die we ontvangen met als header ‘Liverpool’ ontvangen een kakelvers gesigneerd dvd-exemplaar van het gelijknamige drama van Lisandro Alonso, vorig jaar nog te zien op dit festival. Haastige spoed is in dit geval zeer goed, want Alonso overhandigt indien mogelijk de gewonnen dvd hoogstper soonlijk. Zijn vliegtuig vertrekt vanavond, dus vermeld ook uw 06-nummer.
Valhalla Rising – Nicolas Winding Refn Zo 31 20:00 DJU
rrrrreloaded! Het onlangs gelanceerde platform cinemareloaded.com biedt iedereen de kans om coproducer te worden van een filmmaker naar keuze. Die drie deelnemende regisseurs ontmoetten elkaar gisteren voor het eerst in levende lijve. Wie van hen gaat de meeste zieltjes op het festivalterrein winnen? Dit zijn in ieder geval de allerlaatste aanwinsten.
El boxeador/El ex-boxeador
In de Argentijnse kortfilm El boxeador doen een boksleraar en zijn vrouw elk op hun eigen manier aan rouwverwerking, terwijl El ex-boxeador een documentaireportret toont van een voormalige Barcelonese bokskam pioen die na zijn sportieve successen de draad van het harde leven buiten de ring probeert te herpakken. (PvdG)
Mr.sc Jovanovic
2 coins
Dave van de Sande
5 coins
Johnny Stalker
1 coins
Yasmin
5 coins
Mark Baker
6 coins
iten afgelast.... ( 3162623683** over My Son, My Son, What Have Ye Done ) • Intrigerend verhaal maar met onbevredigend veel onbeantwoorde vragen. Op den duur hinderlijke first-shooter cameravoering. Een 3. ( 3162096657** over The Ape) • we hebben genoten van de prachtige vormgeving en muziek ( 3162623683** over A Single Man) • prachtige film met heerlijke muziek, een genot
filmfestivalrotterdam.com
7
Haim Tabakman over Eyes Wide Open
‘God is een geweldige fantasie’ Eyes Wide Open gooide hoge ogen op festivals over de hele wereld. De film over een verboden homoseksuele verhouding in de joods-orthodoxe samenleving in Jeruzalem is het speelfilmdebuut van de joodse, maar niet religieuze regisseur Haim Tabakman.
Hoofdpersoon in Tabakmans eerste ling is slager Aaron. Ondanks zijn toewijding aan zijn geloofsgemeen schap en gezin, wordt hij verliefd op de jonge vrijbuiter Ezri. De film toont de worsteling met hun gevoelens en de onverzoenlijke regels van hun geloof, dat ze beide niet willen of kunnen verlaten. Tabakman (vermoeid na een reis uit New York, waar zijn film op 5 februari in première gaat): ‘De film gaat over passie, liefde en het verlangen iets waardevols van je leven te maken. En over hoe je je eigen individualiteit kunt handhaven in een samenleving. Elke samenleving heeft zijn eigen codes. foto Ruud Jonkers Daar zitten veel voordelen aan. Ze geven betekenis aan alles wat je doet, en een stevig sociaal vangnet. Maar zeker als het gesproken met afvalligen: mensen uit de orthodoxe om zulke strenge regels gaat als in de joods-ortho gemeenschap willen geen pottenkijkers. Ik vind die doxe gemeenschap, komt er een moment waarop manier van leven zowel fascinerend als afstotelijk. je je afvraagt in hoeverre de regels je eigen vrijheid Fascinerend omdat het antwoorden biedt op veel vragen. Vooral op de Grote Vraag: wat is de zin van beperken. En of je daarmee kunt leven.’ het leven? En God is misschien een fantasie, maar Boven de wet wel een geweldige fantasie. Net als in de kunst Omdat Tabakman uit een niet-religieus gezin komt, biedt religie je de belofte dat je leven betekenis vergde de film aardig wat research. ‘Ik heb veel heeft en dat je eeuwig voortleeft. Kunst is daarin
oneler ingesteld dan de chassidische joden. De beeldtaal is daar ook op aangepast. Ik wilde een intellectuele look, om de kijker de kans geven echt rond te kijken in die andere wereld. Dat heeft de keuze bepaald van de frames, de kleuren en het ritme.’ De film heeft in Israël al gedraaid, maar leidde tot weinig reacties uit joods-orthodoxe hoek. ‘Dat verbaast met niets. Ze willen de film met geen stok aanraken. Erop reageren bete kent het bestaan ervan bevestigen. Misschien was het anders geweest als de film provocatiever was. Het onderwerp is dat wel, maar ik heb het subtiel uitgewerkt – hij is niet bedoeld om te shockeren. Nette joodse jongen
net zo bedrieglijk als religie: niets blijft immers altijd bestaan. Maar het feit dat de letterlijke tekst van hun heilige schriften overal bovenstaan, zelfs boven de wet en het leven, vind ik walgelijk. Als er staat dat seks tussen twee mannen moet worden bestraft met steniging, valt er weinig te filosoferen en interpreteren.’ ‘De gemeenschap die in deze film wordt geschetst is die van het Litouwse jodendom. Die zijn veel rati
filmfestivalrotterdam.com
Tabakman verwacht meer reacties bij de dvd-release. Nu hoort hij via via wel eens wat. ‘De moeder van mijn vriendin woont in een orthodoxe wijk in Jeruzalem. Een vrouw vroeg haar of ze gehoord had over die nieuwe film, waarin wordt beweerd dat elke orthodoxe jood homoseksueel is. De moeder probeerde uit te leggen dat het wel wat genuanceerder lag en dat het om een film ging van de vriend van haar dochter. De vrouw was geschokt en zei: Ik ken zo veel nette joodse jongens met wie ze zou kunnen trouwen, waarom heeft ze uitgere kend hem gekozen?’ (NS) Eyes Wide Open – Haim Tabakman
Zo 31 10:45 PA3, ma 1 21:45 PA7
8
Dorothée tekent Meisje
profiel schets
Michael Almereyda (Kansas, 1959)
heeft twee films op dit festival. Behalve zijn nieuwste, het dichterlijke zelfportret Paradise, draait ook zijn eerdere Another Girl, Another Planet. Die wordt vertoond in het Back to the Future?-programma, over de opeenvolgende reacties van de bioscoopfilm op technologische ontwikkelingen – van tele visie tot internet. Met Another Girl, Another Planet bracht Albereyda de zogenoemde PixelVision, blokkerige beelden die zijn gemaakt met een speelgoedcamera van nog geen vijftig dollar, naar het grote scherm. Almereyda’s bekendste film is Hamlet uit 2000, met Ethan Hawke. Hij werkte verder als scenarist voor regisseurs als Wim Wenders, David Lynch en Tim Burton.
foto Tobias Davidson
Nipt voor de première van haar tweede speelfilm My Queen Karo signeerde regisseur Dorothée van den Berghe de dvd van Meisje. De film, over drie vrouwen, ieder in een nieuwe fase van hun leven, was in 2003 op het IFFR gezien. Van den Berghe nam aan de geïmproviseerde schrijverstafel in Lanta ren/Venster alle de tijd om voor elk van haar fans een persoonlijke boodschap te schrijven. De sessie
verliep beschaafd (dranghekken waren niet nodig) en de regisseur verheugde zich over het persoon lijke contact met haar publiek. ‘Het was voor mij de eerste keer. Ik wilde voor iedereen iets persoonlijks schrijven, dus dat duurde een beetje lang. De bezoe kers waren ook wat onwennig. We wisten van beide kanten niet zo goed wie aan wie moest zeggen wat te schrijven.’ De signeersessies zijn een nieuw feno
meen op het festival. ‘Een Q&A is ook leuk, maar dit contact is veel persoonlijker.’ Wie de signeersessie heeft gemist, kan uiteraard proberen de regisseur na afloop van een vertoning van het autobiografische My Queen Karo – over haar hippiejeugd in Amster dam – aan te schieten. De film draait vanochtend om 10:45 uur in Pathé 6 en op dinsdag 2 februari om 20:00 uur in de Jurriaanse Zaal in de Doelen. (NS)
De Uitloop
John Gianvito (New York, 1956) kijkt
foto’s Tobias Davidson
Zero, vrijdag 29 januari, 19:30 uur
Iyoba Amayo (16) & Gemma Wilson (17), twee Rotterdamse scholieren IA: ‘Toffe film. Met verschillende verhaallijnen, daar hou ik van.’ GW: ‘Mooi dat per personage
de sfeer van de film verandert. Sommigen leken naar, maar bleken toch aardig. Een man denkt bijvoorbeeld (terecht) dat zijn vrouw vreemd gaat. Hij wil haar laten schaduwen, maar vertrouwt haar dan toch.’ IA: ‘De muziek was te gek!’ GW: ‘Soms roept die spanning op maar gebeurt er niets.’ IA: ‘Het verhaal gaat gewoon over naar het volgende personage.’ Allebei: ‘Heel verrassend.’
Ondertussen op YouTube IFFR is op YouTube te vinden op YouTube.com/ IFFRotterdam. Voor wie meer cinema zoekt op YouTube, een dagelijkse tip in de Daily.
In The Trotsky van Jacob Tierny spiegelt een hedendaagse Canadese scholier zich aan de grote
Lia Kleibroek (62), maatschappelijk werker en vrijwilliger IFFR en Filmhuis Schagen
‘Heerlijke film, prachtig hoe allerlei verhaal lijnen bij elkaar kunnen komen. Het deed me ook denken aan Noord-Holland boven de lijn Alkmaar. Daar kom je elkaar steeds weer tegen, op gewenste en ongwenste momenten. Lola Rennt, daar had het ook wel iets weg van. Daarin zie je ook welke gevolgen het kan hebben als je ergens net op het goede of het verkeerde moment bent. Dat kan de rest van je leven beïnvloeden, dat was hier heel duidelijk.’ communistische leider en ideoloog. Zijn vader is een ‘fascist’ en een ‘landeigenaar’, op school is het bestuur de klassenvijand. Deze komische film met opstandige pubers in de hoofdrol is ver verwij derd van de historische Trotski, die volgens vele kameraden de Russische Revolutie had kunnen redden, als hij en niet Stalin het stokje van Lenin had overgenomen. Op YouTube is te zien waar de Canadese volksmen ner de mosterd haalt: het filmpje Trotsky’s speech in Copenhagen (http://bit.ly/30YFvd) begint met
niet op een minuutje meer of meer. Zijn vorige lange film The Mad Songs of Fernanda Hussein (2001) duurde drie uur en Vapor Trail (Clark), die dit jaar in Rotterdam te zien is, plakt daar nog eens anderhalf uur aan vast. Gianvito, behalve filmmaker ook curator en criticus, had die tijdsduur nodig om het effect te tonen dat de Verenigde Staten hebben op de Filippijnen, een land waarmee ze van 1899 tot 1902 een oorlog voerden. Gianvito studeerde onder meer film aan de fameuze technische universiteit MIT, waaraan hij tegenwoordig is verbon den als curator.
Melody Sauerborn (29) en Amir Ghassemi (30), allebei aio Immunologie en Biofarmacie, Utrecht MS: ‘Eerst dachten we: deze film heeft geen
concept. Na een tijdje begrijp je dat de perso nages onderling verbonden zijn. We zeiden nog tegen elkaar dat de film eeuwig zou kunnen door gaan, maar aan het einde komt alles toch heel mooi samen. Dat einde is ook weer een begin, vandaar de titel.’ AG: ‘Het is een realistische, zwarte film waarin dingen als verkrachting en armoede zitten, maar aan het einde krijg je toch een glimpje hoop.’ de trotse tekst in beeld: ‘Trotzky makes his debut before microphone’. Trotski, op dat moment al een banneling, is niet te beroerd in het Engels te spreken. Met een beetje accent, dat wel, dus gelukkig staat de tekst ernaast. De toekomst, voorspelt Trotski in deze opname die volgens de bijbehorende informatie uit 1932 stamt, is aan de Amerikanen: ‘To see far it is best to see stand on the roof of a skyscraper The most suitable point for observing the world panorama in every respect I consider to be New York.’
Tom Ford (Austin, Texas, 1961) maakt een behoorlijk indrukwekkend debuut met A Single Man. Want wie kan voor zijn eerste film direct een beroep doen op sterren als Colin Firth en Julianne Moore? Een wereld beroemde modeontwerper, that’s who! Ford geldt als de man die zowel Gucci als Yves Saint-Laurent van de afgrond redde. Tegen woordig heeft hij een eponiem modemerk en een Queer Lion op de schoorsteenmantel, die hij won in Venetië. Firth, als existentieel vertwijfelde homoseksueel, werd daar overi gens gelauwerd als beste acteur.
om naar te kijken en te luisteren! ( 3164277473** over Los viajes del viento) • Heerlijke film! Creatief, goed verhaal, met humor en ook nog met inhoud. Aanrader!! Bart ( 3164494129** over Les barons) • Indrukwekkend familiedrama met vele koude rilling momenten. ( 3164606590 ** over Tetro) • prachtige film ( 3164606590 ** over Alamar) • mooi verhaal, goed gefilmd ( 3162886179**
filmfestivalrotterdam.com
9
Met andere ogen
ROOM #103
foto Tobias Davidson
Op uitnodiging van het festival zijn vijf jonge filmcritici uit verschillende landen actief in Rotterdam. Om beurten schrijven zij over cinema in hun land. Vandaag: Javier Alcácer (Argentinië)
Zachary Sluser, maker van de mysterieuze short Path Lights geeft al improviserend snel nog even zijn hotelkamerplant water. Verwacht hij soms een onverwachte bezoeker? En wie woelt daar onder de lakens? Foto Nadine Maas
De gevangenis als filmlocatie
rotterdamse Bajesklanten punten in het genre zijn onder meer The Shawshank Redemption, Escape from Alcatraz, Midnight Express, Cool Hand Luke, Bronson en - recent - Hunger. Veel gevangenisfilms gaan over (pogingen tot) ontsnap ping, terwijl er inmiddels ook aardig wat death row-films zijn gemaakt. De website prisonmovies. net geeft een mooi overzicht en zet ook de gevange nisfilmclichés op een rijtje.
Doing Time
Back to the Future?
2000 Twee jaar voor Aleksandr Sokoerovs Russian Ark maakte Mike Figgis de eerste officiële one-take film uit de geschiedenis. Bovendien gaat Time Code een stap verder dan de Rus: Figgis verdeelt het scherm in vieren en vertelt vier verhalen tegelijk, die allemaal in één take zijn opgenomen en op meerdere momenten op elkaar aansluiten. Een tour de force die alleen mogelijk was dankzij de komst van digitale video.
Ook in 2000 de Milleniumbug sloeg niet toe • loodhoudende benzine werd verboden in de Euro pese Unie • in een huwelijk van oude en nieuwe media fuseert Time Warner met AOL • Paul Scheffer publiceert het artikel ‘Het multicultu rele drama’ • The Sims komt op de markt • Poetin wint de Russische verkiezingen • de Amerikaanse verkiezingen (Bush/Gore) zijn lange tijd too close to call • Toon Hermans overlijdt. Time Code – Mike Figgis. Zo 31 20:00 Cinerama 5
We sturen u op het IFFR graag naar de gevangenis. Maar wees gerust: u bent slechts op bezoek.
Uitkleden, armen omhoog, handen door je haar halen, voorover buigen, voetzolen laten zien. Dat is het ritueel waar Malik en Rune aan worden onder worpen als ze de gevangenis in gaan. Malik in de Franse film Un prophète, Rune in de Deense film R. Ook in andere opzichten lijken beide films veel op elkaar. Als nieuwkomers in de bak krijgen Malik en Rune al snel te maken met de heersende hiërar chie. Malik wil niet met zich laten sollen en komt binnen de kortste keren hardhandig in confronta tie met medegevangenen die zijn sneakers willen afpakken. Rune probeert zich gedeisd te houden, maar wordt door de zware jongens op zijn afdeling getreiterd en als voetveeg gebruikt. Voor Malik en Rune, die allebei in de drugshandel gaan, is de bak eerder een criminele leerschool dan een plek waar ze leren van hun fouten. Groot verschil tussen beide films: Un prophète werd geheel op een filmset opgenomen, R werd gedraaid in een echte - recent gesloten - gevange nis, met in de cast echte (voormalige) bajesklanten en gevangenisbewaarders.
In Un prophète en R is ontsnappen niet aan de orde. Het gaat meer om overleven in die aparte minimaatschappij, waar de bewakers officieel de dienst uitmaken maar waar in de praktijk een groepje gevangenen de baas is. Waar nog bij komt dat de opsluiting het slechtste naar boven brengt bij mensen die toch al geen lieverdjes waren. Het Japanse Doing Time (2002), uit het Sai Yoichiretrospectief, is een totaal andere gevangenisfilm dan de westerse die we gewend zijn. De film, geba seerd op Hanawa Kazuichi’s autobiografische manga over zijn drie jaar gevangenisstraf, concen treert zich op de dagelijkse routine en de zeer strikte discipline in Japanse gevangenissen. Tot in de kleinste details moeten de gevangenen voldoen aan de voorschriften. Ze moeten hun cellen, bedden en spullen bijzonder netjes houden. Bij de inspectie moet alles precies recht liggen, perfect opgevouwen zijn en geen enkele kreukel vertonen. En dat twee maal per dag. Ook in de omgang met de bewakers gelden strenge regels. De gevangenen moeten overal toestemming voor vragen, ook als ze naar de wc moeten die zich een meter verderop in hun cel bevindt. In deze gevangenissen zijn de gevangenen op geen enkele manier de baas. Het opmerkelijke is, dat de gevangenen er wel vrede mee lijken te hebben. ‘Dit is prima’, zegt één van hen als hij in een isolatiecel zit, waar hij papieren zakjes moet plakken. ‘Ik hoef niemand te zien, niet meer aan werk te denken. Dit is de perfecte plek voor mij.’ (SM) Doing Time - Sai Yoichi
Ma 01, 11:00 PA1, za 06 09:30 CI5
Un prophète en R staan in een lange traditie van gevangenisfilms. Veel van de klassieke elemen ten van het genre komen al voor in The Big House (1930), inclusief dat van de jonge nieuwkomer die met geharde criminelen te maken krijgt. Hoogte
Un prophète – Jaques Audiard
Di 02 13:15 PA7, vr 05 19:00 DJZ R – Michael Noer & Tobias Lindholm Zo 31 22:00 LUX, di 02 13:30 PA3, za 06 22:45 PA6
‘Onafhankelijkheid’ en ‘onafhankelijk’. Behoorlijk krachtige woorden, zeker in ZuidAmerika, waar de onafhankelijkheidsstrijd van veel landen nog steeds voortduurt. Het zijn woorden die, op het gebied van film, vaak zijn misbruikt. In de context van de Argentijnse New Wave bijvoorbeeld, met als hoogtepunten films als Lucrecia Martels La ciénaga en Pablo Trapero’s Mundo grúa. [Beiden in Rotterdam te zien geweest, red.] De meeste New Wave films waren afhanke lijk op het gebied van financiering van het Instituto de Artes Audiovisuales (INCAA), het filmproductiebedrijf van de Argentijnse overheid. En van Europese filmfestivals, waar ze prijzen en geld in ontvangst namen. En de enige plaats waar ze een kans kregen, was de buitenlandse arthouse-markt, omdat het Argentijnse publiek vanwege de langdurige culturele crisis geen interesse toonde. Dit systeem functioneerde een tijdje, maar op een gegeven moment raakte de New Wave verouderd. Mijn God, wat raakte hij verou derd! De films werden steeds kunstmatiger; risico nemen was overduidelijk niet langer een optie, dus filmmakers hielden zich aan bewezen formules. Een zeker niveau van kwaliteit van beeld en geluid werd gega randeerd door de explosieve toename van filmscholen, maar dat kon de films niet voor komen dat de films steeds holler oogden. Ze leken, door hun gebrek aan visie, kritiek of ideëen over de werkelijkheid, meer op bewe gende ansichtkaarten dan op cinema. Was er eigenlijk überhaupt ooit een werkelijke New Wave? Argentijnse filmcritici hebben moeite deze vraag te beantwoorden, maar zijn het over een ding eens: als er zoiets als een New Wave was, dan is die nu dood. Maar... Is dat echt wel zo? Neem nieuwkomers Mariano Llinás, Matías Piñeiro en Alejo Moguillansky. Llinás (geboren in 1975) is het brein achter Historias extraordinarias, een vier uur durende epische reis door het hart van de provincie Buenos Aires. Het is een Borgesiaanse benadering van de pampa’s. Een vergelijkbaar bijzondere relatie tussen literatuur en cinephilia is te vinden in Piñeiro’s El hombre robado en Todos mienten, beide een unieke mix van Argen tijnse geschiedenis, Hitchcockiaanse intrige en komedie. Op een vergelijkbare manier is Moguillansky’s Castro één lange achtervol gingssequentie, met een snufje Beckett. Ze doen onafhankelijk aan. Geen van de films kreeg steun van de INCAA of van een buiten lands fonds. Ze zijn gemaakt met een beperkt budget en opgenomen met digitale camera’s. Het heden is wat er toe doet. Bovendien lijkt het de enige toekomst voor de Argentijnse cinema te zijn.
over Spring Fever) • ontroerend, realistische, mooi (close) gefilmd. De chinese regisseur heeft een prachtig film gemaakt, welke je nog wel even bezig houd. Aanrader arjan. ( 3162895699** over Spring Fever) • In alle opzichten teleurstellend. ( 3164620607** over Red White & Blue) • sprakeloos,een intense film! ( 3164277473** over Valhalla Rising) • Een beetje traag, maar toch hartver-
10
filmfestivalrotterdam.com
Crowd Funding: massa = kassa Samen film kijken? Samen film maken!
Dat het IFFR niet alleen films vertoont, maar via CineMart en het Hubert Bals Fonds aan de wieg staat van vele internationale filmproducties, is al jaren zo. Met het nieuwe project Cinema Reloaded slaat het festival echter nieuwe digitale wegen in. In reactie op de verschuivende verhoudingen tussen makers en publiek mikt het op crowdfunding: het publiek wordt coproducer. En het festival staat daarin niet alleen. Integendeel: deze nieuwe financieringsmethode is hot. Door Joost Broeren
Twintig jaar geleden zouden de bevlogen, vaak jonge filmmakers die zich nu op crowdfunding storten, hun geld waarschijnlijk anders bij elkaar hebben gesprokkeld. Op de saaie manier, door te sparen, te lenen bij vrienden en familie en de creditcard tot aan de limiet leeg te trekken. Of met een wat inventievere, sensationelere strategie: door je bij de bloedbank leeg te laten pompen bijvoor beeld, zoals pulpkoning Robert Rodriguez deed om zijn debuut El Mariachi (in 1994 op het IFFR) te bekostigen. De nieuwste generatie aankomend filmmakers trekt nu echter digitaal ten strijde. Zo haalde een drietal Britse tieners de afgelopen maanden veel vuldig de media met hun project buyacredit.com, doordat zij sterren als Stephen Fry en Ian McKellen wisten te strikken voor hun ambitieuze project: een verfilming van een onbekende roman van Jules Verne. Anderen proberen het net als zij alleen – bijvoorbeeld in het geval van The Cosmonaut en The Age of Stupid – of verzamelen zich in sites als tousco prod.com en indiegogo.com, waar de investerende internetgebruikers dus net als op Cinema Reloaded kunnen kiezen uit meerdere projecten. De keuze is er zelfs nog een stuk groter: het van origine Franse Touscoprod (‘iedereen coproducent’), dat sinds enkele maanden ook een Engelse versie heeft, heeft inmiddels ruim dertig producties in de catalogus. Die zoeken echter niet allemaal naar het volledige filmbudget, maar kunnen ook slechts een klein deel van de productiekosten op internet zoeken. Zo kan men op de site investeren in de distributie kosten van de Frans/Lebanese coproductie Chaque jour est une fête, reeds voltooid en dit jaar te zien op het IFFR. pionieren
Bij een aantal van deze projecten is een wat twee slachtige houding ten opzichte van de geneugten van het web te bespeuren. Enerzijds leunen ze op het makkelijk samenbrengen van mensen én uitwisselen van informatie die het internet mogelijk maakt; anderzijds worden ze expliciet als ‘tegengif’ tegen illegaal downloaden gepositio neerd. Touscoprod stelt het op haar site als volgt: ‘Vandaag de dag hoeven internetgebruikers geen moeite te doen om films te zien. Touscoprod maakt het even simpel om creativiteit te verdedigen.’ De participatoire aard van het internet lijkt op het eerste gezicht bovendien te botsen met de unieke Enkele andere crowdfunding-initiatieven: Biracy – de titel van deze science fiction film speelt bewust met het woord ‘piracy’, een verwijzing naar online filmpiraterij. De trailer op de betaversie van de site lokt de bezoe ker vooral met financiële argumenten, maar belooft ook inhoudelijke zeggenschap: ‘hoe zou jij het vinden om het einde van de film te bepalen?’ biracy.org Artemis Eternal – Ambitieus science
fiction-met-hersens-project van beginnend filmmaker Jessica Mae Stover. Ook zij worstelt met de mate van publieksinbreng: ‘Hoe deel ik de magie van de film zonder de truc te verklappen of mijn filosofie als filmmaker op te offeren?’ artemiseternal.com
visie van een filmauteur die op festivals als het IFFR toch voorop staat. Maar volgens Lizzie Gillett, producent van de grotendeels via crowdfunding gefi nancierde documentaire over klimaatverandering The Age of Stupid, betekende het model voor hen juist een grotere artistieke vrijheid. ‘Waarschijnlijk hadden we dit project ook op een meer traditionele manier gefinancierd kunnen krijgen, bijvoorbeeld bij een omroep als de BBC – de regisseur, Franny Armstrong, had behoorlijk succes met haar vorige film McLibel. Maar als een omroep of distributeur vooraf geld inbrengt, willen ze ook verregaande inspraak.’ De online investeerders hadden dan ook geen creatieve inbreng. Gillett: ‘We geloven niet in filmmaken als groepsproces.’ Dat een ‘crowdsourcing’-model inderdaad een stuk moeilijker rond te krijgen is dan crowdfunding, valt wellicht af te lezen aan A Swarm of Angels. Het project van de Brit Matt Hansen presenteert zich zelf als ‘open source speelfilm en gezamenlijke filmmakersgemeenschap; een nieuw soort film proces en een beweging die pioneert in extreme samenwerking en cinema die in het digitale thuis hoort.’ Enkele jaren geleden was het een voorloper, en een inspiratie voor vele van de filmmakers die nu volgden. Maar inmiddels is de site al enkele maanden uit de lucht, naar eigen zeggen om de achterliggende techniek werkbaar te maken voor het groeiend aantal members, dat bij de laatste telling ruim over de duizend lag. Hoewel de makers van The Age of Stupid de crea tieve inbreng van de investeerders aan banden legden, bestond hun steun wel degelijk uit meer dan alleen geld. Gillett: ‘Hun grote betrokken heid bleek tijdens het draaien voordelen te hebben waar we vooraf nooit aan gedacht hadden. Voor een interview bij Shell moesten we er enigszins ‘officieel’ uitzien. In plaats van ons normale ecowarrior-tenue, leende een van onze investeerders ons haar mantelpakjes. En toen Franny een rustige plek zocht om aan het scenario te werken, konden we terecht in iemands huis aan de kust.’
gratis downloaden
Sommige andere projecten gaan iets verder in het weggeven van inhoudelijke controle. De Spaanse makers achter het science fictionproject The Cosmonaut schreven wedstrijden uit waarin hun ‘producenten’ – de teller staat inmiddels op 1574 – een teaser konden monteren en logo’s voor de marketingmaterialen van de film konden ontwerpen. En zelfs in het scenario krijgen de investeerders inspraak, al is dat slechts op een bescheiden niveau. Producent Gabriela Lendl: ‘Je kunt nu eenmaal niet duizenden mensen mee laten schrijven aan een script, dan kom je nergens. Maar in het scenario, dat verder helemaal af is en op onze site gelezen kan worden, hebben we één sequentie open gelaten. Voor de invulling daarvan schrijven we binnenkort een wedstrijd uit.’ De publieksinbreng is bij het maken van de film dus nog beperkt, maar als die eerste versie eenmaal klaar is gaat dat veranderen. De makers zullen de film, die als alles volgens planning verloopt in het voorjaar van 2011 gereed moet zijn, online uitbren gen via een zogenaamde creative commons-licentie. Simpel gezegd komt dat er op neer dat de film gratis te downloaden is, en dat iedereen met het ruwe materiaal van de film aan de haal kan gaan om er hun eigen versies van kan maken. ‘Uiteinde lijk is onze ambitie dat de makers net zo goed het publiek worden, en het publiek de makers’, stelt Lendl. ‘We zijn allemaal tussen de 20 en 28 jaar oud, dus voordat we filmmakers werden, waren we al internetgebruikers. Cinema is voor ons niet per se 35mm-projectie op een bioscoopdoek. Mensen die buiten de gevestigde, gesloten industrie staan krijgen nu door internet alsnog de mogelijkheid om hun plannen uit te voeren.’ levendige plek
Toch blijkt uit alle wereldwijde projecten dat het grootste voordeel van crowdfunding niet zozeer financieel is, als wel het feit dat je een digitale gemeenschap rondom je film opbouwt. Volgens Barbara Tonelli, producent en mede-oprichter van
filmfestivalrotterdam.com
Touscoprod, zal het crowdfunding-model de tradi tionele filmfinanciering niet gaan vervangen. ‘Dit model is niet geschikt om films volledig te finan cieren; daarvoor is filmmakem simpelweg te duur. Het is een aanvulling op het budget.’ Het grote voordeel van crowdfunding ligt volgens Tonelli in de gemeenschap: ‘De projecten op Tous coprod bouwen al een gemeenschap op tijdens de productie, waar de coprods over de film kunnen praten. Zij zijn de marketing; we bieden ze bijvoor beeld ook gepersonaliseerde manieren om de film te promoten. Zoals een teaser waar hun naam in de titels wordt vermeld. Zo proberen we alle nieuwe mogelijkheden van sociale media aan te wenden.’ Het is een visie die de meeste anderen delen, en ook bij IFFR’s Cinema Reloaded staat het creëe ren van een levendige plek waar over film wordt gediscussieerd voorop. Touscoprod laat zien dat bij dit soort platforms een ander netwerk dan het digitale van immens belang is: dat van degenen die de projecten selecteren. Juist een festival als het IFFR heeft zo’n internationaal netwerk, met zicht op bekende of onbekende filmmakers die bij de steun gebaat zijn. Online speelt het festi val dezelfde rol als in praktijk: de films naar het publiek brengen. Alleen het moment waarop ze gebracht worden, verschilt. Of de films van Alexis Dos Santos, Pipilotti Rist of Ho Yuhang volgend jaar daadwerkelijk op het IFFR-doek te zien zullen zijn, ligt nu in uw handen.
Clicken maar: cinemareloaded.com touscoprod.com ageofstupid.net thecosmonaut.org aswarmofangels.com buyacredit.com indiegogo.com
11
Uw mening geven over een film? Dat kan dit jaar voor het eerst met de mo biele telefoon. Sms iffr [spatie] smsfilmnummer [spatie] uw beknopte recensie naar 2211. U ontvangt dan maximaal een 1 bericht terug. De kosten zijn €0,25 p.o.b. plus het gebruik van uw mobiele telefoon. Door te sms-en maakt u elke dag weer kans op een nieuwe prijs: van dvd’s en speciale (film)tickets tot Tiger Friend-passen, festivalmerchandise en collector’s items. De filmnummers van elke film vindt u in het overzicht hieronder; om het overzichtelijk te houden is de selectie ‘beperkt’ tot alle lange speelfilms die tijdens het festival draaien. Uw sms-recensie verschijnt automatisch op de filmfestivalwebsite, en misschien wel in de dagkrant Daily Tiger! Daar verschijnt ook de top 5 van meest gerecenseerde voorstellingen, en natuurlijk de prijswinnaar van de dag. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18
19
20 21 22 23
24 25 26
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39
40 41 42 43 44 45 46
47 48
49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64
65 66 67 68 69 70 71 72
73 74
75 76 77 78 79 80 81 82
83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97
98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123
0 to 11 1 15 Malaysia Adieu Philippine Adrift The Affair at Akitsu Agua fría de mar Air Doll Alamar All That I Love All Under the Moon Amer The Annunciation Another Girl, Another Planet Ante The Ape Araromire Aspettando Godard At the End of Daybreak At the Very Bottom of Everything Atletu Aurora Autumn Adagio Avenida Brasilia formosa Avoir vingt ans dans les Aurès B-Side Bad Lieutenant: Port of Call - New Orleans Les barons Beaufort Belair Between Two Worlds Blood and Bones Bonded Parallels The Border The Boston Strangler A Brighter Summer Day C’est déjà l’été Café noir El calambre El camino entre dos puntos Chaque jour est une fête Una cierta verdad City of Life and Death Los condenados Content Coup d’état The Creators of Shopping Worlds Crying with Laughter Dangerous Encounters: 1st Kind Dansa als esperits Dead of Night Devil’s Town Dial M for Murder Do It Again Dogs in Space Dogtooth Doing Time Donkey Down Terrace Eighteen The Eighteen Who Stirred up a Storm Elbowroom En construcción L’ ennemi intime Entrenamiento elemental para actores Erie Eros + Massacre Europa, East El ex-boxeador Eyes Wide Open Fantan Fanga Fantastic Mr. Fox Flooding in the Time of Drought Foxes Die Frau mit den 5 Elefanten Gloria mundi God No Say So Gohatto Good for Nothing Green Days Gugu & Andile Hadewijch Het Hemelse Leven op Aarde Hiroshima Honeymoons Hotel Atlantico Hunting & Zn. I Am Not Your Friend Ich bin Enric Marco In the Woods Independencia Inferno J’ai tué ma mère Japanese Devils Kamui Kun1 Action Lebanon Let Each One Go Where He May Let Him Rest In Peace Let’s Fall in Love A Life Life During Wartime Like Water Through Stone Lost Paradise in Tokyo Lost Persons Area Lourdes Malaysian Gods Mama Manila Skies Manuel De Ribera Mark MARKS Mi vida con Carlos Mijn Enschede Miyoko Moscou Moscow Mosquito on the Tenth Floor Mother La mujer sin piano Mundane History My Daughter My Queen Karo My Son, My Son, What Have
Ye Done? 124 M y Tehran for Sale 125 Nachrichten aus der ideologischen Antike Marx - Eisenstein - Das Kapital 126 Nadar 127 Ne change rien 128 Nekromantik 1 129 Night & Fog 130 Nobody Knows About Persian Cats 131 Norteado 132 Nuit bleue 133 Numéro deux 134 Nymph 135 The Old School of Capitalism 136 Once Upon a Time Proletarian 137 Ordinary People 138 Oxhide II 139 Paju 140 Paradise 141 El pasante 142 Le pèlerin de Camp Nou 143 Pepperminta 144 The Pig’s Retribution 145 Piggies 146 Police, Adjective 148 The Portuguese Nun 149 Possessed 150 Un prophète 151 Quill 152 R 153 Rabia 154 Ramata 155 Rapt 156 The Raven 157 Reading Book of Blockade 158 Red White & Blue 159 Refrains Happen Like Revolutions in a Song 160 Le refuge 161 Reincarnate 162 Resisim 163 Reykjavik - Rotterdam 164 Ruhr 165 Running Turtle 166 Russian Lessons 167 Sailor of Hearts 168 Samson & Delilah 169 The Sentimental Engine Slayer 170 Separations 171 Sex Crime 172 Shirley Adams 173 Shocking Blue 174 Les signes vitaux 175 A Single Man 176 Skeletons 177 Slice 178 Slovenian Girl 179 El sol 180 Sonny 181 Soo 182 Soul Boys & Girls 183 Spring Fever 184 Stone is the Earth 185 A Story Written on Water 186 Street Days 187 A Summer Family 188 Sun Spots 189 Susa 190 Symbol 191 Tales from Kars 192 Tales from the Golden Age 193 The Telephone Book 194 The Temptation of St. Tony 195 La terra habitada 196 La terre de la folie 197 Tetro 198 Third Person Singular Number 199 Time Code 200 The Time That Remains 201 To Walk Beside You 202 Toad’s Oil 203 Todo, en fin, el silencio lo ocupaba 204 Totó 205 Trash Humpers 206 Triangular Trap 207 The Trotsky 208 True Noon 209 Twisted Roots 210 Two in the Wave 211 Vaho 212 Valhalla Rising 213 Vapor Trail (Clark) 214 Vedozero 215 Via Okinawa 216 Los viajes del viento 217 Videodrome 218 La vie au Ranch 219 Visage 220 Vlees 221 De vliegenierster van Kazbek 222 The Vulture 223 A Walk Worthwhile 224 Was du nicht siehst 225 The Well 226 Wheat Harvest 227 Where Are You? 228 White Material 229 The White Stripes: Under Great White Northern Lights 230 Win/Win 231 Woman on Fire Looks for Water 232 The Women in the Mirror 233 Women Without Men 234 Yasukuni 235 Yellow Kid 236 Yemen Travelogue - Days at Shibam and Seiyun 237 Yo, tambien 238 Zarte Parasiten 239 Zero
Staat genoteerd! Onder de uitgebreide filmbeschrijvingen kunt u dit jaar voor het eerst een digitale kattenbel van een festivalprogrammeur aantreffen. In elke Daily Tiger een selectie.
Russian Girl Visage
Devil’s Town
Gertjan Zuilhof over Visage
‘Ik heb met Tsai Ming-liang in twee verschillende tentoonstellingen twee installaties gemaakt, dus hij ziet mij als een installatieman. Toen ik hem in Cannes tegenkwam, waar Visage in première ging, zei hij dat deze film eigenlijk een installatie was. Dus niet in de eerste plaats een film, maar een beeldend kunstwerk. Dat zal niet iedereen zo hebben gezien. Als in de grote zaal van Cannes voor drieduizend mensen het doek opengaat dan verwacht men een film. Een goede of een slechte, maar een film. Een handicap om de film als een kunstwerk te zien, is dat er juist vele verwijzingen naar cinema in zitten. De film is in Parijs gefilmd in opdracht van het Louvre - een gegeven dat wel helpt bij de benade ring van de film als kunstwerk - en verwijst veelvuldig naar de Franse cinema; naar die van François Truffaut in het bijzonder. Dé acteur van Truffaut, Jean-Pierre Léaud, is als uitgesproken gezicht (= visage) aanwezig. En wie het oeuvre van Tsai kent, ziet ook vele elementen uit zijn eigen werk. Film of kunstwerk is misschien niet echt relevant, maar
voor een waardering is het wel goed om te weten dat hij visueel en in fragmenten is opgebouwd. Misschien meer als een tentoonstelling dan een installatie: een uiterst filmische tentoonstelling.’ Ludmilla Cvikova over Devil’s Town
‘Vladimir Paskaljevic is ook schrijver. Hij schreef de veelgeprezen roman BDSM en een bundel korte verhalen onder de titel The Optimists (2006). Zijn vader Goran Paskaljevic won prijzen met de verfilming van dat boek en in 2007 waren beiden aanwezig in Rotterdam om de film te presenteren. Dat hij niet alleen een getalenteerd auteur en scenarioschrijver is, bewijst Vladimir Paskaljevic hier met zijn eerste film als regisseur. Ook hierin toont hij zich een groot talent en we verheugen ons nu al op zijn tweede film. “Er is geen grotere schrijver dan het leven zelf. Slimme schrijvers putten daar hun inspiratie uit. Ik voelde de aandrang om een film te maken die uitdrukking gaf aan mijn gevoelens over de tijd waarin ik leef, bestaande uit scènes die ik had gezien of waarover ik had gehoord...” - Vladimir Paskaljevic’
illustratie: www.dailydanai.com
SMS-FILMNUMMERS
scheurend om te zien hoe een Hongaars dorp na de 2e wereldoorlog uiteen wordt gereten in een (Tsjecho)Slowaaks ( 3162096657** over The Border) • Intrigerend verhaal met onderhuidse spanningen. Anja ( 3164494129** over Donkey) • ongelooflijk saaie film zonder een echte verhaallijn. Zeker niet het walhalla! ( 3162736914** over Valhalla Rising)
filmfestivalrotterdam.com
13