Büyük Osmanlı Tarihi
▌
Cilt 1
▌
Joseph von Hammer
serbestçe çıkmak ve hayâtına kastedilmemek kaydıyla teslimiyete muvafakat gösterdi. Rüknü'd-dîn bunu va'd etmiş olmasıyla beraber, gerek beği, gerek ailesini kamilen idam ettirdi (599/1202). Bu gadrden beş gün sonra kendisi de terk-i hayât etti. Ona halef olan oğlu îzzü'd-dîn Kılıç Arslan ise yalnız beş ay hüküm sürebilmiştir157. Gıyâsü'd-dîn Keyhusrev, biraderinin vefatım haber alınca, büyük bir çabuklukla Kostantiniyye'den çıktı; evvelâ yeğeni tarafından mağlûp edildiyse de, Aksaray ve Konya ahâlisi tarâfdarlık göstererek ayaklanmakla, saltanatını ilân eylediklerinden, yeğenini ve bütün emirlerini mah-bese attı (600/1203). Eyyûbiyye ailesinden Samuzata (Semisât) Beği Melik Efdal ve Harput158 Beği Nizâmü'd-dîn ona sadâkat göstereceklerine yemîn ettiler. Nizâmü'd-dîn, Âmid (Diyârıbekir) Beği Nâsirü'd-dîn Mahmud tarafından gördüğü taarruz üzerine, Keyhusrev'den yardım talep etti. Keyhusrev, büyük bir ordu ile Melik Efdal'i gönderdi. Âmid Beği derhal Harput'un muhasarasından vazgeçti; Keyhusrev Kilikya sahilinde Ataliye (Antalya) beldesi üzerine yürüdü. Rumlar Kıbrıs Frenklerini imdadlarına çağırdılar; ancak onlarla uyuşamadıklarından, kaleyi Sııl-tân'a teslim ettiler. Keyhusrev, bunun üzerine Ermenistan'da muharebeye girişerek (603/1206), Karakum'u zaptetti, ve Amorium (Anamur; Arap-lar'ın Amuriyesi) yakınlarında Laskaris'i mağlûp ettikten sonra (605/ 1208), muharebe meydanında bir Frenk tarafından katlolundu (608/1211). Samuzata Emîri159 Melik Efdal arapça gayet güzel bir mersiye ile onun vefatından duyduğu kederi dile getirmiştir160. Keyhusrev'in büyük oğlu îzzü'd-dîn Keykâvus -ki fikrî ve ahlâkî vasıfları derecesinde şecaat ve güzelliğiyle nazar-ı dikkatleri celbetmiş olan bir şehzadedir- Âmid, Hısn-ı Keyf (Hâsankeyf; Hısmkeyfâ), Mardin, Harput, Samuzata beğleri tarafından saltanatı ilân edildi ve onun nâmına sikkeler kesilerek minberlerde adı okundu. Ancak Erzurum Emîri bulunan amcası Tuğrul îbnü Kılıç Arslan ile küçük kardeşi Alâü'd-dîn Keykubâd'm saltanat Cenâbî, varak: 203; Lârl; Neşri Harpurt, Harput. Şimdiki MâmûfetÜ'1-Azİz vilâyeti merkezi olan sahanın yeni merkezine bir saat mesafede ve dağ üzerindeki kasabanın ismidir. Mütercim. (Bugünkü Harput'tur. Hazırlayan) 159 «Sâmuzata» Şark lisanlarında ismi olan «Sümeysat»dır. Fırat üzerinde Urfa'nın kuzeyinde bir şehirdi ki, şimdi harâb olmuştur. Merâsi'dü'l-Ittılâ' «Medînetün alâ şâtı'l-Fırât fî tarîki'r-Rûm alâ garbî'l-Fırât» diye kaydeder. 160 Lutfl, Cenâbî, Neşri, Lârl. Cenâtol, varak; 203, mersiyenin matlaıru yazar. 157
Sayfa
56
158