Büyük Osmanlı Tarihi
▌
Cilt 1
▌
Joseph von Hammer
Sayfa
246
Yuluk902 nâ-mıyla mâruf ve Ak-Koyunlu aşiretinden Bayındır ailesinin kurucusu bulunan- Kara Osman tarafından orada mağlûp ve maktul oldu. Bâyezıd, Kara Osman gibi, kendisi oralarda bulunmadığı zaman düşmanlarını yerlerinde rahat durdurabilecek bir müttefik bulmuş olmaktan memnun olarak,903 Burhânü'd-dîn'in arazîsini oğlu Zeynel Âbidîn'e devretmek istedi. Lâkin o tarafların başlıca sakinleri genç beğin, civarlarmda-ki Zülkadir ailesi reisi ve Zeynel Âbidîn'in yakın akrabasından Nasîrü'd-dîn Beğ'in nezdine gönderilmesiyle, eyâletin ve Tokad, Sivas, Kayseri şehirlerinin doğrudan doğruya Osmanlı idaresine alınmasını istediklerinden, Padişah tekliflerini kabul ile, sadâkatte devamlarına yemîn verdirdi (795/1392)904. Eski Kapadokya'nm bu kısmının kuzeybatısında şimdi Kastamonu sancağı bulunur ki, eski Paflagonya'mn hemen tamâmını içine alır. Bu eyâletin sahillerini çevreleyen Karadeniz sularındadır ki, Selçuklu hanedanının sonuncu torunu Selçuklu Devleti'nin sukutundan biraz sonra deniz haydutluğuna bir merkez bulmuştu. Onun yaşadığı sırada veyahut vefatından sonra, İsfendiyâr-oğulları bu memlekete hâkim oldular. Şu sırada onlardan biri, yâni Kötürüm Bâyezıd hüküm sürüyordu. Kastamonu eyâletinin başlıca şehirleri olan Samsun'u, Canik'i905 Osmancı k'ı ve o eyâletin bakır mâdenlerini eline geçirmiş olan Osmanlılar'ın kuvvetlerine mukabele derecesinden pek zayıf olan906 Kötürüm Bâyezıd, memleketinin Yıldırım Hânî'den kuşça canım tahlîs etmeğe haris» oldu. Cild: 1, s. 134). 902 «Kara Yuluk» (Kara Yoluk) bizim târihlerde «Kara Eylük» demekle meşhur Ak-Koyunlu serdârı Kara Osman bin Tur-AIî'dir. 903 «Düşmanın başka bir şahıs kılıcıyla helak olması insanın bah-tiyarhklanndandır.» 904 Sa'dü'd-din, bu'fethin tarihindeki ihtilâfı nazar-ı tetkike vaz eder. td-rîs 794 (1391)'de gösterir; diğer müverrihlerin hemen cümlesi, ezcümle tbnü Şıhne ve Şerefü'd-dîn Yezdî 798 (1395)'de zikreder, tbnü Hacer «DürerÜ'l-Kâmile»sinde 799 (1396) senesine kadar götürür. Bizce burada mevsuk görünen Nişancı 795 (1392)'de zabtını söyler. (Ed-Düreru'l-Kâmİ-ne fî Â'yâni'l-Mâineti's-Sâmine li-Ş'hâbü'd-dln Ebî'1-Fazl Ahmed bin Ali bin Hacer el-Askalânî elmüteveffa sene 852. -Keşfü'z-Zünûn). 905 Biri Hıristiyan, diğeri Müslüman Samsonu nâmıyla iki Samson olacağı Tâcü't-Tevârîh'in (c. 1, s. 287) ifâdesinden anlaşılır ki, bunun biri müstakbel Canik sancağının idare merkezidir. Anadolu'nun kısmen ticâretine, ezcümle son zamanlarda, yumurta ihracâtına merkez olarak, gittikçe kesb-i umrân etmektedir. Gi-liba ikincisi (Hıristiyan Samsonu) harâb ve herhalde meşhur değildir. 906 Cihân-nümâ, (s. 650), bu mâdenlerin varidatı senevi 10.000 batman mâdene iblâğ olunmuşdu, der. Bir batman 9 (galiba 6 rakamı 9 olmuştur) olduğundan 2.000 kental demektir. Hâsılatın üçte biri masrafların tesviyesine tahsis edilmişti. Üçte ikisi hükümet hazînesine teslîm olunurdu. Sonraları hükümet hissesi 4.000 batmana inmiştir. îdrîs'in hesaplarına göre safî hâsılat, senevi 80.000 guruş yahut 2.000 dukadır. Bir duka o zaman 40 guruş tutardı.