LORA FL AGENDA
OKTOBER / NOVEMBER 2012 jaargang 46, nr. 5
za 6 oktober
Groei & Bloei deelname aan “Ede Smakelijk” in het Centrum van Ede
za 13 oktober
Ruilbeurs bij Sari en Henk Versteeg, Boerhavelaan 22, 6721 BG Bennekom
ma 22 oktober
Herfstworkshop o.l.v. Anke Pols
wo 24 oktober
Actieve avond rond pompoen en courgette door eigen leden
do 15 november
Herfstworkshop o.l.v. Anke Pols
wo 21 november
Op tuinenreis langs de Route du Soleil Presentatie door Theo en Elly van Liempt
wo 19 december
Kerstworkshops o.l.v. Anke Pols
wo 9 januari 2013
Nieuwjaarsbijeenkomst en terugblik op 2012
van het bestuur
De zomer is voorbij. Het weer was zeer wisselvallig, anders kunnen we het niet noemen. Heel nat en heel warm en droog volgden elkaar in snel tempo op. Voor onze planten was dat niet optimaal. De zaaiworkshop door Hans Kramer is geweest. Ook de eerste lezing van deze herfst hebben we gehad. Hoe het was kan ik niet zeggen want nu (16 sept.) ligt dat nog voor ons. Waarschijnlijk is “Ede Smakelijk” ook al geweest op 6 oktober. Veel vrijwilligers waren hiervoor nodig. De ruilbeurs is op 13 oktober. En je kunt je nu opgeven voor de workshops van Anke Pols. Van harte aanbevolen! WWW.EDE.GROEI.NL
3
En dan komt de avond van 24 oktober. Het bestuur vraagt HEEL VEEL EIGEN INBRENG van de leden. Lees verder onder het hoofdstuk “lezingen”. Op 21 november mag je dan heel relaxt genieten van de première van “Route du Soleil” (zie bij lezingen). Nog 2 kerstworkshops op 19 december en het jubileumjaar ligt achter ons. Vrijwilligers. 2012 was het jaar van ons 50-jarig jubileum. Heel veel extra activiteiten zijn georganiseerd en heel veel vrijwilligers stonden klaar om het bestuur met alle gevraagde inzet te helpen. Natuurlijk snapt het bestuur dat niet iedereen overal van de partij kon zijn. Daarom zal woensdagavond 9 januari 2013 nog éénmaal staan in het teken van het afgelopen jaar. Het wordt dan een combi van nieuwjaarsbijeenkomst, presentatie jaarprogramma en een fotografische terugblik (met hier en daar veel humor hopen we). Ook ligt er nog de tweede helft van de zeer geslaagde jubileumplantenquiz. Afgelopen januari was de kennis zo groot of klein dat we maar de helft van de vragen nodig hadden om een winnaar te hebben. Daarom een oproep aan allen die in dit jaar, op welke manier dan ook, met Groei & Bloei iets hebben ondernomen op 9 januari 2013 naar De Open Hof te komen. Het is al snel maart 2013 en dan is er onze algemene ledenvergadering. Welke vrijwilliger wil dan zitting nemen in ons bestuur? Wacht niet tot je gevraagd wordt maar bel of mail even om te horen wat je kunt doen. Anneke Florijn, Voorzitter (en aftredend maart 2013) tel: 0318-484063 / mail: lforijn@tiscali.nl
uitje in de buurt
Winter Warming Up
Dinsdagavond 23 oktober organiseert Tuincentrum Harkes van 19.00 - 22.00 uur een sfeervolle avond. Ook Groei & Bloei wordt de mogelijkheid geboden om zich te presenteren. Harkes zelf geeft workshops, maar er zijn o.a. ook biologische bedrijven aanwezig. Het belooft een afwisselende avond te worden en we hopen dan ook dat ook veel Groei & Bloeiers de Klinkenbergerweg 29 in Ede weten te vinden.
4
WWW.EDE.GROEI.NL
Ruilbeurs in Bennekom
Op zaterdag 13 oktober zijn leden van Groei & Bloei Ede, maar ook hun vrienden en buren, hartelijk welkom bij Sari en Henk Versteeg, Boerhavelaan 22, 6721 BG Bennekom. Tussen 9.30 en 10.00 uur de planten brengen en alvast even kijken (alleen maar kijken) wat er is. Ondertussen staat er koffie met wat lekkers klaar. Om 10.00 uur een welkomst woord en een praatje van Sari (of Henk). Dan kan het ruilen beginnen. Na een half uur is het meeste van eigenaar gewisseld en dan hebben we tijd om de tuin te bekijken en vragen te stellen. Voor we naar huis gaan met onze aanwinsten wordt iedereen vriendelijk verzocht om de niet geruilde planten zelf weer mee naar huis te nemen. We laten onze gastvrouw en -heer niet met de resten zitten. Misschien heb je zelf geen planten om te ruilen. Geen bezwaar, kom gewoon - er is altijd genoeg voor iedereen.
WORKSHOPS
Bloemschikworkshops KMTP Ede, o.l.v. Anke Pols 22 oktober: Barokschikking vol bloemen en vruchten. Na een koude en natte start van de zomer heeft de natuur zich toch aardig hersteld. Veel planten bloeien nog volop en ook vruchten beginnen nu te kleuren. Hopelijk kunnen alle bloemschikkers toch nog hun hart ophalen aan een overvloed aan natuurlijke materialen uit hun tuinen (of van de bloemist). De eerste avond maken we hiermee een kleurrijke herfstschikking. Als ondergrond nemen we een ‘gezellig’ model pot, (dek-)schaal of mand, eventueel op voet, met oren of hengsel. De royale ronde schikking bestaat uit allerhande herfstbloemen, bessen en bottels, bladmateriaal en vruchten als kleine kalebassen, peren of druiven. Voor de basismaterialen (steekschuim, bloemistendraad, prikkers e.d.) wordt gezorgd. U brengt zelf de pot, mand of schaal en de groene materialen mee. Vooraf ontvangt u een brief met informatie en suggesties. Datum: maandag 22 oktober, van 19.30 tot 21.30 uur. Locatie: Kwekerij De Hessenhof, Hessenweg 41 te Ede. Cursusgeld: voor leden afd. Ede € 5, voor niet-leden € 10. Kosten basismaterialen: € 2 tot € 5 (afhankelijk van meegebrachte ondergrond). Alle kosten ter plekke te voldoen. WWW.EDE.GROEI.NL
5
15 november: Sprokkelkrans Een krans waar iedereen zijn fantasie op kan uitleven en waar je lang plezier van hebt! Vele vondsten uit de natuur (en de doos van zolder) komen hierbij goed van pas. Denk aan: zaaddozen, allerlei gedroogde vruchten en paddenstoelen, dennenappels, ijslands mos, stukjes drijfhout en mooi bemoste takjes, veren, etc. Als basis gebruiken we een strokrans waar we eerst mos omheen wikkelen. Vervolgens bevestigen we de materialen met draad, prikkers of een lijmpistool. Voor de krans, het mos en hulpmiddelen (als krammen, lijm, draad en prikkers) wordt weer gezorgd. Zelf brengt u de groene materialen mee, vooraf ontvangt u een brief met nadere informatie en suggesties. Datum: donderdag 15 november, van 19.30 tot 21.30 uur. Locatie: Kwekerij De Hessenhof, Hessenweg 41 te Ede. Cursusgeld: voor leden afd. Ede € 5, voor niet-leden € 10. Kosten basismaterialen: € 4,50. Alle kosten ter plekke voldoen.
Goorsteeg 19 6741 TB Lunteren 0318 - 482726 06 - 20749849 www.bassalunteren.nl
6
WWW.EDE.GROEI.NL
19 december: Bijzondere kerstkrans. De sierlijk gebogen grijze bladeren van de Tillandsia geven deze kerstkrans zijn bijzondere uitstraling. Prachtig in combinatie met bijvoorbeeld rode malusappeltjes, grijsbruine dennenappels en rode, zachtgroene of zilveren kerstballetjes. Als basis maken we eerst een krans van mooi kerstgroen, waarna we de versieringen en de Tillandsiabladeren aanbrengen. Deze krans kan hangend aan een deur of muur, maar ook liggend op een mooie platte schaal de kerstsfeer in huis brengen. Voor de strokrans, krammen, het wikkeldraad en de Tillandsia wordt gezorgd. De groene materialen en de kerstversieringen brengt u zelf mee, vooraf ontvangt u informatie en suggesties. Datum: woensdag 19 december, van 14.00 tot 16.00 uur of van 19.30 tot 21.30 uur. Locatie: Kwekerij De Hessenhof, Hessenweg 41 te Ede. Cursusgeld: voor leden afd. Ede € 5, voor niet-leden € 10. Kosten basismaterialen: € 6,50. Alle kosten ter plekke voldoen. Deelname: Wilt u aan één van deze bloemschikworkshops mee doen, dan kunt u zich opgeven bij Anke Pols, telefonisch 0318-633992 (evt. voicemail inspreken) of per e-mail anke@jardimages.nl Leden dienen hun lidmaatschapsnummer te vermelden. U kunt zich opgeven tot 7 dagen voor aanvang van de workshop. Opgelet: we maken ook deze keer gebruik van de ‘werkschuur’ van kwekerij De Hessenhof. Hans Kramer en zijn medewerkers kunnen u echter geen informatie verstrekken over deze workshops!! Voor informatie kunt u contact opnemen met Anke Pols.
NIEUWE WORKSHOP: Snoeien voor iedereen die bang is om de snoeischaar of -zaag te gebruiken Woensdag 20 februari 2013. Aanvang 19.30 uur. In samenwerking met de VAT (Vereniging Amateur Tuinders) organiseren we een avond voor iedereen die nog eens wil horen, zien of doen hoe planten, struiken en bomen gesnoeid moeten of kunnen worden. Vaak is men te bang om eens flink de schaar erin te zetten. Deze avond staat onder leiding van Hans Luiten, bij G&B niet onbekend. WWW.EDE.GROEI.NL
7
Cursusgeld: voor de VRIENDENPRIJS van € 5 p.p voor leden van G&B en de VAT. Lokatie: C.S. Het Streek, Bovenbuurtweg 1 in Ede Opgave: zo snel mogelijk door € 5 over te maken op rek.nr. 39 5194 709 tnv Groei & Bloei Ede ovv snoeien 20 feb. Betaling is aanmelding. Er is plaats voor 30 personen, ongeveer evenveel voor G&B en de VAT. Zijn er meer aanmeldingen dan komt er een wachtlijst. Wil iedereen die meedoet zijn/haar mailadres (voor zover nog niet bekend bij ons) aan Albert doorgeven (albert@vweerdenburg.demon.nl). Dan kan per mail ook een bevestiging verzonden worden.
LEZINGEN
DOE- en PROEFavond rond pompoen en courgette Woensdag 24 oktober. Aanvang 20.00 uur. Veel vrijwilligers zijn bereid om het bestuur op allerlei wijze bij te staan. Mede naar aanleiding van de courgette en pompoenenactie dit voorjaar kwam het volgende plannetje boven drijven... (eigenlijk stond deze avond al vast en kwam de actie er extra bij!). Een doe- en proefavond waarvoor we weer een beroep op jullie doen: Wie kan en wil het volgende koken of bakken: - zoete courgettetaart of pompoenencake - hartige C of P taarten - zoetzuur en chutny’s van C of P, jam van of met C of P - soepen of toetjes met C en P. We gaan ook bloemschikken met of in courgettes of pompoenen. Wie neemt zijn zelfgekweekte C of P mee om te laten zien wat het geworden is. Het gaat niet om het mooi maar om van elkaar te leren. Waarom te klein, waarom schimmel en andere narigheid. Een avond vol gezelligheid en proeverijtjes. Laat alstublieft horen op welke manier je kunt meedoen. Bij voorkeur per mail: lflorijn@tiscali.nl of anders 0318 - 484 063 voor 20 oktober. Lokatie: De Open Hof, Hoflaan 2 in Ede
8
WWW.EDE.GROEI.NL
Route du Soleil Woensdag 21 november. Aanvang 20.00 uur. Toen we, inmiddels al weer een paar jaar geleden, ons project met Elsie de Raedt (‘Een passie voor Rozen’) hadden afgerond, zochten we naar een manier om de vele mooie tuinen die we in de loop der jaren verspreid over Frankrijk hadden bezocht en die nog geen plek hadden gekregen in onze programma’s, aan bod te laten komen. Tegelijk wilden we de digitale ontwikkelingen op fotografisch en audio-visueel gebied verder exploreren en, waar zinvol, een plek geven in nieuwe programma’s. Ons (denk)project “Route du Soleil” was geboren. Ondertussen ging onze zoektocht naar originele en interessante tuinen onverminderd door. Zo werd onze aandacht getrokken door een project met uitsluitend hedendaagse tuinen in de grensstreek van Luxemburg, Duitsland en Frankrijk. In 1999 was in die regio de eerste van een serie van 26 nieuwe tuinen gerealiseerd van een Europees project ‘Jardins sans Limites’ (Gärten ohne Grenzen) en inmiddels moest een aantal van die tuinen volgroeid zijn. We hadden in 2011 juist een paar tuinen in het Franse deel van het project bezocht en waren enthousiast geworden, omdat dit mooi aansloot bij onze gedachten over een volgend programma, toen Anneke Florijn ons aansprak over ons ‘nieuwe programma: Route du Soleil’, dat we als ‘toekomstmuziek’ op onze website hadden staan. Met nog een jaar te gaan zegden we toe, dat we onze eigen afdeling van Groei en Bloei op de bijeenkomst van november 2012 zouden laten kennismaken met iets nieuws. Ook al zou het nog geen definitieve vorm van een nieuw programma betreffen, dan was het toch een mooie gelegenheid om reacties te peilen. Inmiddels is het 14 september 2012 geworden en zijn we op de terugreis van een korte nazomertrip naar het gebied van de Saar en de Moezel, het gebied van de ”Jardins sans Limites/Gärten ohne Grenzen”. Afgelopen zomer hebben we - zij het met hindernissen - een flink aantal deelnemende tuinen voornamelijk aan de Duitse kant van dit project bezocht. Omdat we de oogstaspecten in de fruittuinen van Laquenexy in Frankrijk belangrijk vinden en we een aantal tuinen ook in hun nazomerkleed wilden zien, zijn we begin september nog een keer afgereisd naar het gebied van de ‘Tuinen zonder Grenzen’. Inmiddels beladen met ideeën en veel mooie foto’s rijker gaan we dus, zodra we thuis zijn, weer snel verder om al die ideeën concreet vorm te geven. WWW.EDE.GROEI.NL
9
*
TOURINGCARBEDRIJF
SPITSBERGEN-WILLEMSEN
DE GROOT - EDE
GESPECIALISEERD IN HEMEROCALLIS EN HOSTA op zaterdag voor particulieren PRIJSLIJST WORDT OP AANVRAAG TOEGEZONDEN ∗ ∗ ∗ ∗ Buurtlaan ∗Oost 90a, 3907 AC Veenendaal
e-mail: vof@kwekerijwillemsen.nl
T 0318 - 555081 / F 0318 - 520454
12 WWW.EDE.GROEI.NL
Elly heeft al heel veel voorbereidend werk gedaan, zoals foto’s selecteren en teksten verzamelen, we hebben een muziekkeuze gemaakt en voorbereidingen getroffen voor de vormgeving van het programma. Vanaf nu is het stevig doorwerken om op 21 november iets moois voor te kunnen schotelen. Een klein tipje over de inhoud willen we nu al wel oplichten. Vóór de pauze behandelen we het interessante project ‘Tuinen zonder Grenzen’, waarvan we inmiddels dus meer dan de helft en de in onze ogen op dit moment meest interessante tuinen, hebben bezocht. Na de pauze willen we aandacht besteden aan een aantal culturele aspecten van de steden en het gebied rond Metz en Nancy (Centre Pompidou, Place Stanislas, Art Nouveau) en aan een aantal bijzondere tuinen in de Alsace en Lorraine (Elzas en Lotharingen). We vertellen nu al dat daar ook weer juweeltjes bij zitten …. Elly en Theo van Liempt www.jardimages.nl/www.jardimages.info info@jardimages.nl Lokatie: De Open Hof, Hoflaan 2 in Ede
18 en 19 juli 2012, EXCURSIEVERSLAG
Jubileumexcursie naar Zuid-Limburg Eén van de activiteiten in het kader van het jubileumjaar was de 2-daagse jubileumexcursie naar Zuid-Limburg op 18 en 19 juli. De excursie, georganiseerd door de tuinreisclub, was al snel volgeboekt en dat iedereen er zin in had bleek wel uit het feit dat iedereen op tijd was voor vertrek. Uitgezwaaid door Hennie Willemse, die ondanks al haar zorgen toch tijd had gevonden om naar Ede te komen, vertrokken we richting Nijmegen om onze reisleidster Gerda op te pikken. De eerste tuin die op het programma stond, was de tuin van de familie Verheggen in Lottum, zo’n 4000 m_ groot. Zelf hadden we deze tuin al 2 x eerder gezien, maar het was geen straf deze tuin nogmaals te bekijken. Al was het maar voor de ontvangst van Theej en Nel. Terwijl wij nog bezig waren uit te stappen, kwam de heer des huizes aangereden met een aantal ‘vers van de bakker’ (nog warme) vlaaien. WWW.EDE.GROEI.NL
11
Er waren voldoende terrasjes waar een ieder kon genieten van een lekker kopje koffie of thee met het ovenvers stukje vlaai. Hierna waaierde iedereen uit in de tuin. Plantvakken met zorgvuldig uitgezochte kleurcombinaties. Ook hier had de buxusziekte toegeslagen en Nel vertelde, dat ze aan het experimenteren waren om de inhoud van de plantvlakken weer in evenwicht te brengen. Een aantal malen hebben ze dit weer rigoureus veranderd, maar de opzet van een plantvak met als basis overal één rozenstruik omringd door diverse vaste planten en IJzerhard lijkt de goedkeuring te gaan krijgen. Rozenbogen en Clematissen zorgen voor hoogte in de tuin. Een groot assortiment Dahlia’s in de meest prachtige kleuren. Een oude notenboom heeft een najaarsstorm niet overleefd; hiervoor in de plaats is een Japanse tuin aangelegd. Ook het gedeelte dat ‘de reservetuin’ werd genoemd, was zeker een bezoek waard. Een aantal lange borders vol zomerbloeiers waarvan menig hartje sneller ging kloppen. De bijzondere roze-bruine Monarda was menigeen opgevallen. De eerste planten werden gescoord; een groot aantal Dahlia’s verwisselden van eigenaar en vonden een plaatsje onderin de bus. De 2e tuin, de Brookergarden van Loek en Anne-Marie Gubbels in Hout-Blerick, is een jongere tuin van een relatief jong gezin. Een stuk bosperceel was omgetoverd in een paradijs van 5500 m2 dat rond het witgeschilderde huis gesitueerd is. Alles is door hen zelf ontworpen en uitgevoerd. Aan de voorzijde een vlekkeloos gazon omzoomd met buxushagen en buxusvormen met daar omheen een kleurige border. Aan de zijkant een kleine, rechthoekige vijver met aan beide zijden 3 bomen, gesnoeid in rechthoekige vorm met daartussen bloeiende hosta’s. Aan de achterzijde een smal graspad dat tussen brede borders met ronde vormen leidt. Een mooie duiventil en tuinhuisje voor de kinderen. Iets verderop een zitje aan een grillig gevormde vijver met veel waterplanten. Een zandstrandje met palmen glinstert in de zon. De palmen hadden de laatste winter niet overleefd en zijn dit jaar opnieuw aangeplant. Via strakke plantvakken van rozen met lavendel kom je op een gazon dat uitkijkt op een zwembad. Verder gaat het rond; nog steeds verbazen we ons over het wonderlijk strakke gazon en de gazonranden. Langs een oranjerie. Een smal paadje leidt de heuvel op om het watervalletje vanaf boven te bekijken. Het paadje komt uit op het gazon dat
12
WWW.EDE.GROEI.NL
rond de grote vijver ligt. Ook hier in de border af en toe een palmboom. Vanuit een mooi bijgebouwtje, waar ook leuke tuinsnuisterijen verkrijgbaar zijn, werd kofďŹ e geschonken. In een ander bijgebouw een grote familietafel en een jacuzzi. In het toiletgebouw een sauna en douche. Het geheel wordt door het echtpaar zelf onderhouden, er is geen tuinpersoneel. Bedenk daarbij dat zij ook een normale baan hebben van respectievelijk 5 en 3 dagen. De tuin in zo’n perfecte staat houden, is dan ook alleen mogelijk met heel veel liefde voor het tuinieren. Hoe een tuin er uit moet zien is voor iedereen persoonlijk. Voor mij zou dit de droomtuin zijn. Ruimte, groen, kleur, waterpartijen en van alle gemakken voorzien om ervan te kunnen genieten. Het enige om het plaatje compleet te maken, zou voor mij twee tuinmannen voor het onderhoud zijn. Een gevarieerd gezelschap trok twee dagen gezellig met elkaar op tijdens het al even gevarieerde programma van het jubileumreisje naar Zuid-Limburg.
WWW.EDE.GROEI.NL
13
Uitgezwaaid door Anne-Marie en nagenietend van deze tuin op weg naar de 3e tuin, de Carishof in Klimmen. Drie heren, verhuisd vanuit de Betuwe, hebben daar in zo’n 9 jaar tijd een tuin veranderd rond een historische boerderij met klokgevel. De originele structuren van buxus- en beukenhagen werden gehandhaafd, maar het gazon werd verkleind en de borders verbreed. De totale oppervlakte van de tuin bedraagt 3750 m2. Ontvangst en start van de rondleiding was op de cour (binnenplaats), waar vroeger in het midden de mestvaalt was. Subtropische potplanten en keurige buxusvormen maken dit tot een intieme plaats. Tegen de winter verhuizen de potplanten naar de oranjerie. Buitenom naar de achterzijde van het huis waar een gazon de heuvel af loopt richting een vijverpartij. Gezien vanuit het huis is er een natuurlijke overgang met het aansluitende landschap. De afgelopen weken hebben de heren en hun tuin zeer veel regen gehad, zoveel, dat het gazon op sommige plaatsen moerassig is geworden. We worden dan ook verzocht niet langs die zijde te lopen. Een afvallig, niet luisterend schaap wordt vriendelijk doch dwingend bij de tuinkudde teruggebracht. Een oud bakhuis in de tuin is gerestaureerd, borders met mooie kleurcombinaties. Op het terras is het tijd voor koffie en cake. Eén van de heren geeft fluisterend toe dat een van zijn medebewoners wel eens iets te perfectionistisch is. De derde houdt zich hoofdzakelijk bezig met het fruit. Daarvan wordt in de wintermaanden jam gemaakt. Ook weer in allerlei combinaties. Voor het komend jaar zal niet alles beschikbaar komen. Ook hier is het een slecht (kwee)perenjaar. Voorzien van één van de laatste potjes kweepeer-kaneelconfiture gaan we terug naar de bus. De laatste stop vandaag is kwekerij Bastin (geen familie van) in Aalbeek. De kwekerij heeft een voorliefde voor kruiden, lavendel, winterharde mediterrane planten, salvia en andere bijzondere nieuwe vaste planten. Ook is er een passie voor prairietuinen. Dat alles is duidelijk terug te vinden in het assortiment van de kwekerij. Bij aankomst zijn medewerkers bezig met het machinaal oppotten. Een mooie gelegenheid om eens te zien hoe dit in zijn werk gaat. Voorzien van kistjes zwermt de groep uit over de in etages aangelegde kwekerij. De bermen van het pad naar de top van de heuvel zijn voorzien van natuurlijke beplanting. Er staan bijenkasten. De koffie wordt geschonken op een terras omgeven door veel soorten heerlijk geurende lavendel. Ook bij de kwekerij
14
WWW.EDE.GROEI.NL
werd menig plantje aangeschaft. Daarna werd het tijd om het hotel in Valkenburg op te zoeken. Even opfrissen en aan tafel voor een heerlijk 4-gangendiner. Na afloop nog even een frisse neus gehaald in het centrum van Valkenburg. De chauffeur ging nog even met de plantjes praten in de bus. De volgende dag, bij het ontbijt, werd er gezongen voor de 2 jarigen in de groep: Yvonne van Geel en Albert van Weerdenburg. Ze werden door Anneke en Gerda verrast met een presentje. Na het ontbijt vertrokken we lekker vroeg richting de Floriade. In de bus vertelde Gerda uitgebreid over de do’s en dont’s op de Floriade. We trokken een plan waarbij we de route tegen de klok in liepen. Bezochten de stand van Groei en Bloei. We kregen hier wat uitleg over de vier winnende tuinen. Een taxushaag die nu voor de 3e keer was aangeplant en nu leek aan te slaan. Een aantal bomen waren 3 jaar geleden al aangeplant. Ze waren toen al 7 jaar oud. De kosten van de aanleg van het park moeten fors zijn als je bedenkt dat zo’n boom al gauw 5000 euro kost. Op een enkele kas na hebben we praktisch alles aangedaan. De meningen over wat interessant was en wat niet, liepen nogal uiteen. Er is er één ....uhhhh. Er zijn er twee jarig hoera, hoera
WWW.EDE.GROEI.NL
15
Bloemen & Planten
16
•
WWW.EDE.GROEI.NL
In ieder geval is het een groot complex waar je een dag kunt vertoeven. Voor degene, die nog moeten gaan, neem een kaartje voor het hop on hop off treintje. Je hoeft dan niet van die grote afstanden te lopen tussen de thema’s. De landenpresentaties zijn niet meer dan veredelde winkels. Alleen het paviljoen van China is een aanrader. De tropische kas met orchideeën was ook de moeite waard. Om 5 uur was iedereen weer keurig bij de bus, zodat we op tijd vertrekken konden naar de locatie voor het verrassingsdiner. Het diner bleek een 3-gangenbuffet, bestaande uit een koud-, warm- en dessertbuffet. Bij het dessert werden de jarigen nogmaals in het zonnetje gezet met wat vuurwerk. Op de terugreis naar Ede was het rustig in de bus. Bij het leeghalen van de bus in Ede zag je pas hoeveel plantjes er deze reis weer waren aangeschaft. We hebben weer genoten van deze goedverzorgde reis. Prachtige tuinen, vriendelijke tuineigenaren en lekker eten en drinken. Jannie en Arie van Hensbergen Foto’s die we deze reis gemaakt hebben kunnen jullie bekijken op onze websites: www.arievanhensbergen.nl/ tuinreisfotos en www.jannievan hensbergen.nl/tuinreisfotos
A rose is a rose is a rose¹
Aan het einde van ons (Marriet en Ina) Floriadedagje van het jubileumreisje kwamen we bij de “Rosevalley” waar we een wat te hoge verwachting van hadden. Eén van de minpuntjes. Daar was een meneer van de rozenkwekers uit Lottum bezig met oculeren en die bood ons gratis een roos aan. Nou, dan zijn we echte Hollanders hoor! We hadden de keuze uit een struik of een klimmer. Voor ons beiden werd het een struik. Kleur en eigenschappen zijn nog een verrassing. DNA onbekend zullen we maar zeggen. Advies voor de verzorging was ook gratis. De eerste maand in de pot laten staan en iedere dag een wijnglas water en zelf een glas wijn om positief te blijven. Marriet denkt dat ze op een stoel ernaast gaat zitten - en dat is wel zo safe als je niet tegen alcohol kunt! Na een maand in de volle grond zetten en iets terug knippen en volgend jaar boven het oculatiepunt afknippen. Succes. Hoewel... bij ons laatste toiletbezoek ging het bijna mis en waren onze rozen verwisseld, maar je herkent toch je eigen roos niet waar. Het volgende gevaar dat op de loer ligt is de kleur. Namelijk... ik hou helemaal niet van geel, behalve het groengeel van vrouwenmantel e.d. Nu droomde ik vannacht dat onze rozen bloeien. Die van Marriet is van een bijna niet te beschrijven schoonheid. Diepdonkerpaars met een fluweelachtige rode glans en zeer welriekend en ook nog eens prima voor de snij. Die van mij, je raad het al, geel! De uitdrukking ‘mooi van lelijkheid’ is nog teveel eer en ik zal hem daarom ook niet omschrijven. Badend in het zweet word ik wakker en bedenk tegelijkertijd, dat we ook nog zoiets hebben als een ruilbeurs en dan liefst met naam en kleur. Nou ja, a rose is a rose is a rose….. Ina Veldhuizen ¹ Dichtregel van Gertrude Stein, 1935
Geen geel alsjeblieft!
WWW.EDE.GROEI.NL
17
9 augustus, excursieverslag:
Avondje dwalen in Bomenland Schiphorst
Vorig jaar, begin augustus, gingen Annemarie de Leeuw en ik als excursie-commissie op bezoek bij Bomenland Schiphorst. We hadden gehoord van de prachtige Buddleja collectie en wilden die graag met eigen ogen bekijken. Een afspraak voor een avondexcursie was snel gemaakt na een goed gesprek met en een uitgebreide rondleiding van Jan Huibers, de huidige eigenaar. Op dat moment stond er een prachtige Buddleja collectie van soms manshoge heesters in volle bloei. Een jaar, en een heftige vorstperiode in februari, later was de verzameling gedecimeerd en gingen we, een week voor de excursie, de schade opnemen, dat dachten we tenminste.... Ondanks de grote verliezen had Jan Huibers kans gezien de collectie voor een groot deel te herstellen. Weliswaar jonge planten, maar volop in bloei en zeker de moeite waard om er op 9 augustus een avondexcursie aan te wijden. We waren blij verrast met de grote opkomst op deze frisse, maar zonnige avond en telden meer dan 35 bezoekers. Jan ontving ons met koffie, thee en wat lekkers en begon met het introduceren van de kwekerij en haar geschiedenis. De kwekerij bestaat al van vóór de tweede wereldoorlog en is in 1999 overgenomen door de huidige eigenaar. In eerste instantie is de kwekerij fors gegroeid, vooral de laatste jaren. Vorig jaar kwam er een kentering en moest het roer drastisch worden omgegooid en nu gaat men voor kleinschaligheid, duurzaamheid en biologisch kweken. Bij Bomenland is alles puur natuur. Ze kweken namelijk zonder chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Bomenland Schiphorst voert dan ook het EKO-keurmerk en is Milieukeur gecertificeerd. De samenwerking met de natuur Parkweg 77, 6717 HM Ede, T: 0318-610424 werkt als bestrijdingsmiddel. Bezoek ook onze webshop voor 24/7 bestelEen dergelijke manier van len van bloemen op: www.bloombinders.nl kweken is niet alleen natuur-
18
WWW.EDE.GROEI.NL
vriendelijk, maar door de bomen en struiken niet geforceerd op te jagen (geen kunstmest) en niet teveel te verwennen, zijn de producten van Bomenland sterker en beter bestand tegen ziektes en plagen. Deze duidelijke uiteenzetting riep een hoop interessante vragen op. Er werd gediscussieerd, er werden suggesties gedaan en problemen aan de orde gesteld. Alles werd naar tevredenheid van het publiek door Jan met een flinke dosis humor beantwoord. De rondleiding langs de Budleja’s gaf een helder beeld van de vele soorten, families en cultivars van deze populaire vlinderstruik. Volgens Jan de plant waar iedereen van houdt! Er zijn nieuwe, compacte soorten, robuuste heesters met grote bloempluimen en grappige en aparte variëteiten. Je kunt van april tot november een bloeiende Buddleja in je tuin hebben. Het begon al te schemeren toen iedereen zich weer bij de koffietafel verzamelde om nog even lekker in de plantencollectie te neuzen en dat had zeker resultaat. Bomenland gaf alle aanwezigen de Jubileum korting en er werd dan ook flink ingekocht. Naast natuurlijk de Budleja’s was ook de kruising van een stokroos en een lavatera (Alcanthea) populair en we zullen deze planten in veel tuinen van onze leden terugzien. Het was een zeer geslaagde avond met een educatief karakter, veel informatie en vooral een prettige sfeer.
Nog even genieten van het avondzonnetje op een bedje van heerlijk geurende houtsnippers
WWW.EDE.GROEI.NL
19
Gezelschaps planten
Enige jaren geleden vertelde ik dat mijn tuin een ratjetoetuin was. Er stonden veel rhodo’s, een heleboel rozen, nogal wat coniferen en bomen, een verzameling clematissen, wat vaste planten. Kortom, van alles wat. Na ongeveer 15 jaar hadden we in 2010 een niet zo’n beste winter voor de rozen. In het voorjaar van 2011 waren er minstens 20 struiken dood. Na de afgelopen winter was het helemaal een ellende. Er zijn nu nog zo’n 10 rozenstruiken overgebleven. En die laat ik rustig staan al staat het wat gek tussen de andere planten, die er nu staan. Maar ik heb eerbied voor de moedige volhouders Op de plaatsen waar al die rozen stonden waren twee grote gaten gevallen. Vorig jaar besloot ik om dwergrhodo’s in de opengevallen gaten te planten. Dit jaar is nog eens een collectie dwergen erbij geplant. Of het allemaal dwergen blijven, moet ik maar afwachten. Improviseren naar omstandigheden is ook leuk. Nu dreigt het gevaar dat de tuin erg saai wordt. Alleen in de maanden april tot eind mei is er kleur, daarvóór en daarna is alles groen. Maar gelukkig zijn er genoeg mogelijkheden om van begin tot ver in het jaar kleur toe te voegen, de zogenaamde metgezel planten. In februari begint het feest met een grote verscheidenheid aan bollen; dat gaat door tot ver in mei. Ondertussen gaan de vele soorten primula’s uitbundig uit hun bol. Die staan wel tussen de dwergrhodo’s, maar die zijn nog klein en kunnen best wat ondersteuning hebben. Wanneer het feest van de rhodo’s achter de rug is, nemen de andere bloeiende struiken de taak over. Ondertussen beginnen de clematissen zich te roeren. Wanneer begin juni al de troep van de uitgebloeide bollen is opgeruimd, gaat het kleine hoekje vaste borderplanten zich roeren. Wanneer dat feest ten einde is, komen de herfst-crocussen in bloei. Wanneer er in oktober, november een beetje zon wil schijnen, is dat ook een feest. Ja daarna is het even twee maanden stil. In mijn tuin staan dus bendes metgezellen. Om maar met de eerste te beginnen. Ik kan mijn oorspronkelijke werkomgeving niet verloochenen. Meer dan 30 jaar “zat ik in de bollen” en daar krijg je wel een tik van mee. Ik verbaas me er altijd over dat zo weinig tuinliefhebbers het wonder van de kleurige bolbloemen in de nare wintermaanden niet ontdekt hebben. Je ziet ze sporadisch en in
20
WWW.EDE.GROEI.NL
Galanthus nivalis en kleinbloemige crocusjes zijn ideale buren
veel te kleine aantallen in de tuinen. Begin februari komen de eerste sneeuwklokjes. Kies vooral de gewone Galanthus nivalis. Al die andere fancy galanthussen zijn vaak na een jaar of wat verdwenen. De nivalis is trouw en breidt zich ook wel uit. Ongeveer gelijktijdig gaat de Eranthis (winter ranonkel) bloeien, knalgeel. Ik heb de beste resultaten met Eranthis cilicia, die zaait zich vaak mooi uit. Met E. Hyemalis heb ik geen succes. Ongeveer gelijktijdig gaan de lichtblauwe Scilla’s tubergeniana bloeien. Tegenwoordig hebben ze een onuitsprekelijke naam S. mischtschenkoana, vergeet die maar, iedere bollenhandelaar kent tubergeniana. Ze staan al 16 jaar in de tuin, onverwoestbaar en trouw. Deze eerstelingen worden op de voet gevolgd door de kleinbloemige crocusjes. Mijn favorieten zijn: Crocus tommassinianus Whitewell, lila (zaait zich na een paar jaar enorm uit, niet tegen te houden!), C. chrysanthus Goldilocks, knalgeel, C. Chrys. Creme Beauty, zachtgeel, C. Chrys. Ard Schenk, wit. Iets later komen C. tomassinianus Ruby Giant, donker paars, en de grootbloemige crocussen zoals C. vernus Flower Record, paars, C.v Jeanne d’Arc, wit, C. v Pickwick, gestreept wit/paars, en C. v. Remembrance, paars. Dit hele koor bloeit van begin februari tot half maart. WWW.EDE.GROEI.NL
21
Wanneer dat feest voorbij is, beginnen de anemonen, Chionodoxa’s, Corydalis, Pushkinia’s en andere scilla’s van half maart tot half april. De meest opvallende zijn Anemone blanda White splendor en A.b Rosea, resp. wit en roze. Geen mengsel nemen, daarin zit hoofdzakelijk blauw, die valt weinig op tegen de donkere grond. Er zijn meerdere soorten anemonen. A nemorosa Robinsoniana is lila, bloeit een maand later prachtig. Verder zijn er Chionodoxa forbesii Luciliae, blauw met een wit hartje, is onverwoestbaar, zaait zich prachtig uit. Ook de Corydalis moet niet vergeten worden en dan vooral C solida George Baker, knal rood, zaait zich ook uit. Verder is daar de Pushkinia libanotica, licht blauw (lijkt op Scilla tubergeniana, maar bloeit een volle maand later) en de Muscari armeniacum, het blauwe druifje (probeer daar eens de Muscari comosum Plumosum van, die heeft een heel dikke bloemtros) en niet te vergeten Scilla siberica, knal blauw en een woeste uitzaaier. De zaailingen staan als haren op een hond rond de oorspronkelijke bolletjes . Over narcissen zal ik het hier niet hebben, daar zijn ook zoveel soorten van, daar kan je een boek over schrijven. Tulpen heb ik niet in de tuin. Vind ze mooi, maar niet in mijn tuin. Ten slotte het onbekende hoofdstuk van de herfst crocus. Niemand kent ze hier. Het zijn echte crocusjes, geen Colchicum, die in het volgend jaar zomer van die lappen blad hebben, die me in de weg zitten. De herfst crocus, Crocus speciosus, heeft een bloeitijd van eind september tot begin november. De witte, C. spec. Alba, is iets eerder dan C. Spec. Conqueror, lila. En dan maar hopen op zon, want als er geen zon is, blijven de bloemen gesloten, zoals bij alle crocussen het geval is. In de herfst is dit het laatste beetje kleur waar ik altijd naar uitkijk. De bollen die ik hier genoemd heb, blijven jaren lang trouw opkomen. Een andere metgezel van rhodo’s zijn de vele clematissen. In het begin plantte ik ze tegen een muur. Maar sinds een vriendin me vertelde, dat ze clematis over rhodostruiken leidde, ben ik daar ook mee aan de gang gegaan. Toch fantastisch wanneer die saaie groene struiken ineens in de zomer andere bloemen dragen. Helaas, het lukte niet zo goed bij mij. De bloemen zakten vaak weg in al dat groene geweld. Nu plant ik de clematissen nog steeds tussen de rhodo’s, leid ze in een koker van kippengaas tot ze een eind boven de rhodo’s uitsteken en dan mogen de ranken overhangen.
22
WWW.EDE.GROEI.NL
Fraaie combinatie: Clematis in een innige omhelzing met de Rhododendron
Ook in clematissen is een enorme soortenrijkdom: grootbloemige, kleinbloemige, vroegbloeiende en laatbloeiende, ouderwetse en ook heel nieuwe soorten met soms onuitspreekbare Japanse namen zijn op de markt. Maar clematissen hebben kuren en dus ook teleurstellingen. De planten komen mooi in het voorjaar boven de grond, maar sommigen zakken dan ineens in elkaar en verwelken. Twee bodempathogenen kunnen de oorzaak zijn, een Coniothyrium en een Phoma. Er is wel een grondontsmetting tegen deze schimmels mogelijk, maar daar ben ik nooit aan begonnen. Ik probeer gewoon een ander. Op het moment heb ik ongeveer 30 soorten in de tuin, waarvan meerdere echt succesvol zijn. Natuurlijk groeien de planten ook tegen elke boom die in mijn tuin staat. Een paar namen: Blue Angel, Prince Charles, Hagley hybride, Broughton Bride, Tersiora, Majourika, Aljonushka, Flamula, Madame Jule de Corevon, Jackmanii, Honora, Yukikomachi , The President, Hereiclifolia Youeninana praecox, Arabella, Tsuzuki, Comtesse de Bouchaud, Omoshira en nog zo wat. Waar ik al die planten vandaan haal? De meeste van een gespecialiseerde kweker in Boskoop. Maar ook bij Intratuin of andere tuincentra zijn heel wat clematissen te krijgen. Probeer het eens, het is het avontuur waard. WWW.EDE.GROEI.NL
23
Tenslotte nog een heel woeste klimmer: Cobea pinglii. Bij mij klimt de plant langs kippengaas in een gouden regen, vandaar hangen de ranken hoog boven de rhodo’s. De plant bloeit eind augustus/september tot eind november met grote witte klokken, spektakel! Amelita Doornik
4 september, excursie verslag
De Utrechtse Heuvelrug Op een werkelijk schitterende septemberdag vertrok onze groep richting Langbroek en het zuiden van Driebergen. Helaas kon Annemarie niet mee, maar ze zwaaide ons uit met de verzekering dat het mooie weer toch echt door haar besteld was. De chauffeur koos een toeristische route en ondanks wegwerkzaamheden her en der loodste hij ons overal doorheen. Ridderhofstad Hindersteyn was een belevenis! In een stijlvolle ambiance werden wij hoffelijk door de kasteelheer Erik Geytenbeek ontvangen en van koffie en heerlijke citroentaart voorzien, toen kon de dag al niet meer stuk! De beroemde citroentaart van ‘Ridderhofstad Hindersteyn’ is om je vingers bij af te likken en oogt ook nog eens mooi.
24
WWW.EDE.GROEI.NL
Daarop volgde zijn rondleiding met een uitgebreid historisch verhaal, met veel humor, over de jarenlange, stug volgehouden herstelwerkzaamheden van deze oude, vervallen burcht en de tuinen. Het bleek verre van eenvoudig om te tuinieren op de zware, meestal veel te natte rivierklei. Allerlei afwateringsmaatregelen en aanpassingen bleken nodig om, last but not least, de voeten van de 24 vrijwilligers, die hier wekelijks komen werken, een beetje droog te houden. De buxusdoolhof was door experts als één van de lastigste van Nederland beoordeeld, dus daar zijn we maar niet naar binnen gegaan, maar het labyrinth was overzichtelijk. De ingenieuze, fraaie herbestemming van allerlei 19de-eeuws bouwmateriaal, kassen, hekken, etc., bijeengebracht van de meest onverwachte locaties uit Nederland en België, sprak mij ook erg aan. lk kreeg zelfs associaties met het spannende verhaal van de restauratie van de Lost Gardens of Heligan. Het was lastig om afscheid te nemen van deze fraaie locatie. Op onze volgende bestemming, de Heidetuin in Driebergen zouden wij onze lunch nuttigen, maar dit liep een beetje anders. Hoewel wij telkens de weg vroegen, bleek het lastig te vinden, omdat elk bord ontbrak; achteraf bleek, dat we er op minder dan 100 meter helemaal omheen gelopen hebben. Dankzij het zonnetje werd het een boswandeling, waarbij we tenslotte toch de Heidetuin vonden; die bleek tussen hoge bomen mooi glooiend langs een meanderend water te liggen, met vele variëteiten van heide, die in bloei stonden. Vervolgens reden we opnieuw door Langbroek, waar wij iets verderop dan Hindersteyn in een particuliere tuin zeer welkom werden geheten met koffie en cake. Opnieuw een verhaal van jarenlange noeste arbeid, nu om een voormalige, verwaarloosde kwekerij van o.a. hulst om te toveren tot een fraaie tuin en dito huis. Er moest een tuinexpert aan te pas komen om een ontwerp te maken, waarbij een flink deel van al die hulst kon worden geïntegreerd. Dat is prachtig gelukt! Strakke gesnoeide delen in de voortuin, rondere vormen achter het huis, gezellige borders waar hier en daar wel wat spontaan mocht groeien. En voor de hobby van de heer des huizes, een klein natuurreservaat, was ook plek! Rechts van het huis lag een schapenwei, daarachter stonden in het gevarieerde wilde bosje met vijver de Gelderse rozen met felrode bessen te schitteren. WWW.EDE.GROEI.NL
25
Tenslotte bezochten wij de Crocosmia-kwekerij de Davelaar in Woudenberg. De eigenaar vertelde, dat zijn familie uit de bollenstreek bij De Zilk kwam en hij was op zoek gegaan naar geschikte grond. Niet te nat, niet laag liggend, niet te zwaar; het luistert nauw bij bollen en aanverwante gewassen. Hyacinthen bleken het in Woudenberg niet zo best te doen, maar Crocosmia (oude naam: Montbretia) prima. Er stond net een zending met nieuwe varianten klaar voor keuring op de Floriade, want selectie en veredeling gebeurt bij deze kweker al jaren. We zagen het veld met rijen vol bloeiende Crocosmia’s in alle kleuren rood, oranje en geel; tot onze verbazing met veel onkruid ertussen, maar dat bleek in dit stadium van de kweek geen probleem. De knollen zouden toch spoedig worden geoogst. En zo kwam aan deze laatste excursie van dit jaar met als thema collecties ook weer een slot, waarbij we onze kennis hebben kunnen verrijken. Veel dank aan de excursiecommissie! Joke van der Horst
kopij inleveren kan t/m 12 november adressen en telefoonnummers Anneke Florijn, W. Welgravenlaan 23, 6741 ZH Lunteren, 0318-484 063 Dien Giltjes, Commandeursweg 21, 6721 TW Bennekom, 0318-418 557 redactie Flora: Dien Giltjes / diengiltjes@hetnet.nl Lucie Heuterman / lucie.heuterman@sanomamedia.nl website: www.ede.groei.nl Opgeven excursies (per mail of telefonisch): Yvonne van Geel, yvonnevangeel@gmail.com / 0318-650102, 06-27262440 Annemarie de Leeuw, praktijk@adleones.nl / 0318-610240 Betalen excursies: rek.nr. 43.72.63.142, t.n.v. KMTP-excursierekening, Ede, o.v.v. datum betreffende excursie Ledenadm. KMTP, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer, 079-3681212
26
WWW.EDE.GROEI.NL