Doe de test!
Ontdek je
eigen kracht!
najaar/winter 2012
Heb jij een manische depressie?
>>
‘ De natuur geeft mij rust’
nummer 2
Henk:
>>
‘ Mijn leven was een achtbaan’
jaargang 4
Het verhaal van Linda:
Inhoud 8
Het winkeltje van MindUp Waar krijgt Henk Slump kracht en energie van? Wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis?
15
Zelftest: Heeft u een manische depressie?
6
18
En verder Nieuws 3 Hoe komt een belevingsfilm tot stand? 18 Vraag het ons panel 20 Familieraad 22 Kinderpagina's 26
Colofon Breinpower, jaargang 4, nummer 2, najaar/winter 2012
Redactieadres Afdeling Marketing en Communicatie GGZ Friesland, Postbus 932, 8901 BS Leeuwarden, telefoon 058-284 87 15, e-mail: pr@ggzfriesland.nl Redactie Marco Boonstra, Jeanine Develing en Ester Mijnheer Hoofdredactie Louwra Weisfelt Vormgeving Groot Haar + Orth, Leeuwarden Fotografie Afdeling Marketing en Communicatie en Team Horsthuis Drukwerk Grafisch Bedrijf Hellinga, Leeuwarden Oplage 3000 exemplaren
Nieuws Column
Haal kracht uit citroenen
Wat een kracht! ‘Dat is nog maar het topje van de ijsberg’ hoor je journalisten vaak zeggen als problemen van een bedrijf aan het licht komen. Daarbij zijn ze vaak nieuwsgierig naar het grote brok ijs dat nog onder water verscholen ligt. Voor veel Nederlanders blijven psychische problemen ongrijpbaar, net zoals het ijs onder water. Dit heeft ook te maken met het feit dat slechts een deel van de mensen met psychische problemen open durft te spreken over hun klachten. Dit is best vreemd. Zeker als je je bedenkt dat miljoenen mensen in ons land kampen met een depressie, een angst- of eetstoornis of met de gevolgen van schizofrenie of een psychose. Om op het topje van de ijsberg terecht te komen, is kracht nodig. Er is moed nodig om voor je
problemen uit te komen. En je moet stevig in je schoenen staan om anderen daarover in te lichten. Maar als je eenmaal op de top beland bent, zul je merken dat het je wat op kan leveren. Dit nummer van Breinpower heeft daarom als thema ‘ontdek je eigen kracht’. Soms kunnen krachtige verhalen van andere mensen je ontzettend inspireren en energie geven.
Je staat nooit alleen Een aantal bekende Nederlanders heeft de klimijzers al onder gebonden en de tocht naar de top van de ijsberg gemaakt. Mike Boddé, cabaretier, heeft zijn depressies geopenbaard en Leontien van Moorsel is heel eerlijk over de strijd die ze voerde met een eetstoornis. En wist je dat Ruud de Wild een trauma heeft opgelopen nadat hij getuige was van de moord op Pim Fortuin?
In deze Breinpower zijn minder bekende Nederlanders, namelijk patiënten van GGZ Friesland, heel open. Linda deelt bijvoorbeeld hoe zij door haar borderline persoonlijk heidsstoornis in aanraking kwam met drugs, alcohol en foute mannen, maar uiteindelijk zichzelf terugvond. Henk vertelt over een bijzondere plek waar hij tot rust komt en de patiënten van MindUp testten een zogenaamde surface tafel waarmee zij op eigen kracht hun werk en dagbesteding kunnen invullen. Hopelijk inspireren deze verhalen u om ook uw pikhouweel en klimijzers te pakken en de top van de ijsberg te bereiken. De weg daarnaartoe is niet gemakkelijk, maar uiteindelijk worden de meeste mensen sterker door zichzelf te leren kennen en open te kunnen zijn. Louwra Weisfelt, hoofdredacteur
De citroen is een erg gezond stuk fruit, die kan helpen bij het reinigen van uw lichaam en een enorme enegieboost kan geven! Het regelmatig eten van citroenen brengt een hoop gezondheidseffecten met zich mee. Het citroenzuur in de citroen zorgt ervoor dat de stofwisseling sterk verbeterd. Dit geeft het lichaam meer energie waardoor het afvalstoffen beter kan afvoeren. Echt krachtvoer dus! Dit komt omdat het zuurstofgehalte wordt verhoogd, waardoor de stofwisseling verbetert. Dit zorgt voor schonere darmen waarmee slechte bacteriën een kleinere kans hebben te overleven. Het verhogen van de stofwisseling heeft als
voordeel dat dit een positief effect heeft op het afvallen. Regelmatig een citroentje past dus prima in een dieet. Het citroenzuur in de citroen kan een gunstig effect hebben wanneer u ziek bent. Pers het citroenzuur in een glas met warm water met honing en drink dit een paar keer per dag, tot de griepsymptomen verminderen. Citroensap heeft ook een gunstig effect wanneer u zich goed moet concentreren. Het drinken van citroensap zorgt ervoor dat de suikerspiegel gereguleerd wordt. Hierdoor kunnen we ons beter focussen op de werkzaamheden.
maakt gelukkig Waarom voelen veel mensen zich beter als ze chocolade eten? Een deel van dat geheim is de stof: “fenylethylamine”, die van nature in chocolade zit. Deze stimuleert de hersenen op een positieve wijze. Chocolade maakt dus gelukkig! Toch treedt er na afloop van het eten van chocola soms een schuldgevoel op bij mensen. Neem dan pure chocolade, het liefst 72% cacao. We worden er nóg gelukkiger van (zit het meeste fenylethylamine in) en bevat relatief weinig suiker (vergeleken met 52% of melkchocolade).
3
Adriaan Jansen nieuwe bestuursvoorzitter
4
directeur-hoofd behandeling. Begin jaren negentig werkte hij als divisiedirecteur binnen TBS kliniek Veldzicht. Sinds 1997 is hij in verschillende managementfuncties werkzaam bij GGZ-NHN. De laatste acht jaar als bestuursvoorzitter. In 2011 heeft hij de mastertitel general management aan de Rijksuniversiteit Groningen verworven.
Op 1 oktober is Adriaan Jansen gestart als voorzitter van de Raad van Bestuur. Hij heeft het stokje overgenomen van Reinout van Schilfgaarde en Douwe Schuhmacher, die sinds het vertrek van Hans Kedzierski het interim bestuur vormden. De 56-jarige Adriaan Jansen heeft zijn hele loopbaan gewerkt binnen de psychiatrie. Hij startte in de jaren zeventig als verpleegkundige en is opgeleid tot klinisch psycholoog. In de jaren tachtig werd hij in Lunteren bij Herstellingsoord Mens en Samenleving
Adriaan Jansen wil de ingezette koers van GGZ Friesland verder uitbouwen, waarin een belangrijke rol is weggelegd voor het werken vanuit zorgprogramma's, het terugdringen van kliniek opnames en het inzetten op vroegsignalering en e-health. Hij heeft er zin in: ‘De vraagstukken waar de organisatie voor staat, zijn uitdagend. Het is daarom belangrijk om in samen werking met partners voort durend gericht te zijn op hoe de organisatie de patiënt kwaliteit kan blijven bieden door een helder zorgaanbod te bieden.'
Nieuws e-tafel: Lancering Surfac
Wat verandert er voor u in 2013?
wat n e v e g n a a f l e z ‘Nu kan ik ldig!' e w e g s i t a d n e ik wil
De overheid heeft in 2012 verschillende afspraken gemaakt met de brancheorganisaties voor geestelijke gezondheidszorginstellingen. Deze afspraken zorgen ervoor dat in 2013 een aantal dingen voor u als patiënt van GGZ Friesland verandert. De afspraken zijn vastgelegd in het Lenteakkoord, Bestuurlijk akkoord en het plan Welzijn Nieuwe Stijl. Dit zijn drie uitgebreide documenten.
Tijdens de Landelijke Dag Psychische Gezondheid op woensdag 10 oktober was het zo ver: MindUp lanceerde de zogenoemde Surface-tafel. In restaurant De Tille op het terrein Groot Lankum in Franeker kwamen 's middags patiënten en medewerkers van MindUp langs om deze bijzondere computer uit te proberen. De meeste mensen liepen eerst wat onwennig op de computer af, maar al snel ontdekten ze de mogelijkheden. Het tafelblad van deze "computer-tafel" is een beeldscherm met touchscreen, waar een persoonlijk begeleider samen met een patiënt nieuwe mogelijkheden en doelen in het proces van rehabilitatie kan bespreken. Op de computer worden alle mogelijkheden op het gebied van wonen, werk en dagbesteding met foto's, video's en graphics in beeld gebracht.
Zelf aan het roer
Eén van de bezoekers vertelt enthousiast: ‘Moet je kijken, ik heb een agenda gemaakt! Helemaal zelf gemaakt. Die neem ik volgende week mee naar mijn trajectbegeleider. Dan zal ik haar vertellen wat ik wil doen bij MindUp. Ik wil namelijk veel meer doen dan dat ik nu doe. En ook verschillende dingen, want daar leer ik van. Op maandag ga ik
naar de productieafdeling. Op dinsdag naar de fietsenwerkplaats. En op donderdag wil ik voortaan heel graag in de tuin werken. Vrijdags ga ik dan weer naar de productieafdeling, want dat vind ik gewoon heel leuk. Nu kan ik zelf aangeven wat ik wil en dat vind ik geweldig. Ik bepaal het zelf. En wat ook heel leuk is: op die tafel kun je aan je moeder met foto's laten zien waar je werkt.' Ook de medewerkers van MindUp zijn enthousiast. Dankzij de Surface-tafel kunnen ze samen met patiënten bekijken welke mogelijkheden voor dagbesteding aansluiten bij de doelstellingen uit het begeleidingsplan. Teammanager Michel Dijkman: ‘Ik kan nu op een heel andere manier met patiënten kijken naar de mogelijkheden. Ik hoef geen
uitleg meer te geven, maar we kijken samen naar het aanbod en wat er in de agenda ingepland kan worden. Het maakt patiënten zelfstandiger en zorgt ervoor dat ze bewust keuzes kunnen maken.' Middels een mooie agenda kan de patiënt een weekprogramma invullen. Hiermee wordt het zowel voor de patiënt als de persoonlijk begeleider inzichtelijk aan welke doelen wordt gewerkt en wat de vorderingen zijn. In de toekomst zullen meer programma's worden ontwikkeld, zodat de patiënt ook zonder begeleider zelfstandig interactief aan de slag kan.
Nieuwe naam
We zijn nog op zoek naar een nieuwe, aansprekende naam voor de Surfacetafel. Ideeën zijn welkom via pr@ggzfriesland.nl
Brochure
Om u duidelijkheid te geven, hebben we in een brochure de hoofdlijnen voor u samengevat. Deze brochure ligt op de meeste locaties in de wachtkamers. Met de komst van het nieuwe kabinet kan er nog wat veranderen. Tijdens het drukken van deze brochure is bijvoorbeeld al duidelijk geworden dat de eigen bijdrage voor de GGZ wordt afgeschaft, in plaats van verlaagd. Deze maatregelen zijn dus onder voorbehoud. Een pdf van de brochure is te vinden op de website van GGZ Friesland: www.ggzfriesland.nl.
Nieuwsbrief
Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen? Meld u dan aan voor een digitale nieuwsbrief, waarin u het laatste nieuws vindt. Ook het aanmelden voor de nieuwsbrief kan via een link op de website.
Vragen?
Heeft u vragen over de wijzigingen in 2013? U kunt ze stellen door een mail te sturen naar veranderingen@ggzfriesland.nl
5
De kassen: ' Je gooit iets in de grond en er groeit iets prachtigs uit'
Tweedehands kledingwinkel Second Chance in Franeker
'Wilt u een kopje koffie mevrouw?'
De Túnskuorre: ' Wij verkopen aardappelen, veel verse groenten en home accessoires'
Direct bij de eerste stap in de tweedehands kledingwinkel Second Chance in Franeker word je al vrolijk begroet door medewerker Michelle, een
6
7
patiënt van MindUp. Ze biedt een heerlijk kopje koffie aan en je kunt in alle rust rond kijken tussen alle mooie kleding, tassen, schoenen en accessoires die Michelle pas geordend heeft.
ft in 2011 Productieafdeling hee ingepakt ten ket ak 3000 kerstp dit Ook d. lan ies Fr Z voor GG n de nte tië pa gen zor ver r jaa kerstpakketten
Second Chance is onderdeel van MindUp dagbesteding. Het is een tweedehands kledingwinkel aan de Burgemeester J. Dijkstraweg in Franeker. Michelle werkt anderhalf jaar bij Second Chance en dat vijf dagdelen per week. De winkel is van maandagmiddag tot en met vrijdagochtend geopend. Ze heeft het ontzettend naar haar zin. Michelle: ‘Het wordt steeds drukker in de winkel en daardoor stijgt langzamerhand de omzet. Dat is mooi om te zien.’ Michelle verkoopt producten voor schappelijke prijzen: van €0,50 voor nette slippers tot €3,50 voor een warme winterjas. ‘Een moeder en dochter uit Franeker komen iedere donderdag samen kijken of er nieuwe kleding is binnengekomen. De ene keer kopen ze iets en de andere keer niet. Dat maakt mij niets uit, ik vind mijn werk het leukst als er
mensen in de winkel zijn die ik mag helpen en zich welkom voelen’, zegt Michelle. Iedereen is welkom om schone en nette kleding in te leveren bij de kledingwinkel. 'We zijn kritisch en de kleding wordt zorgvuldig bekeken en eventueel hersteld of alsnog gereinigd. Wanneer het niet geschikt is, wordt het naar een project in Roemenië verstuurd. Op deze manier wordt er hoe dan ook iets goeds met de kleding gedaan.’
voorbeeld van rehabilitatie: een vorm van begeleiding die gericht is op herstel en re-integratie. Dat geldt ook andersom, de maatschappij uitnodigen op het terrein van GGZ Friesland. Op het terrein van Groot Lankum in Franeker wonen tijdelijk ongeveer 225 patiënten. Doordat gasten en bezoekers van de winkel op het terrein komen, worden patiënten niet van de buitenwereld afgesloten. Iedereen is welkom.
oordopjes en garen in doosjes inpakt en de verpakkingen labelt voor Albert Heijn, Hema en Kruidvat. Er staan kassen op het terrein waar patiënten met begeleiding bloemen, planten en groenten kweken. Veel van bovenstaande producten worden verkocht in het winkeltje De Túnskuorre. Daarnaast wordt een deel van de planten geleverd aan verschillende tuincentra in de omgeving, bloemist en de gemeente Franekeradeel.
Het beste uit een werkdag halen Michelle ziet Second Chance voor een deel als haar eigen winkeltje. Ze is onder andere verantwoordelijk voor de kassa, het schoonmaken, inrichten, spiegelen van de winkel en is gastvrouw én verkoopster. Haar werk in de winkel is een goed
Werkplezier De tweedehands kledingwinkel is niet het enige wat MindUp biedt op het gebied van dagbesteding in het kader van rehabilitatie. In Franeker is net als op andere locaties in de provincie een productieafdeling die onder andere
Doordat er bij MindUp in Franeker veel verschillende mogelijkheden zijn voor dagbesteding, kunnen patiënten switchen van project als zij dat willen. Dankzij de surface-tafel (zie het bericht op de nieuws pagina’s) krijgen zij een goed beeld van de mogelijkheden die passen bij hun doelen.
Houtafdelin g: ' Wij maken houten tuin sets, plant vogelhuisjes enbakken, , etc. Ook he bben we ha ardhout.'
Van harte welkom!
Benieuwd naar de mooie tweedehands kleding en accessoires bij Second Chance? Of interesse in verse groenten of houten tuinproducten zoals vogelhuisjes bij De Túnskuorre? Genoeg redenen om eens een kijkje te nemen bij de activiteiten van MindUp in Franeker. U bent van harte welkom op locatie Burgemeester J. Dijkstraweg 6 in Franeker.
r u u t a n e t k e Onontd m u r r e i w e s t bij Ly
Zijn gekrulde baard wappert in de wind, terwijl hij op zijn klompen met daarin grijze sokken door het grasland nabij Lytsewierrum ploetert. Zijn Friese
8
stabij Minne rent enthousiast om hem heen. Het heeft fiks geregend, maar dat houdt de stoere Friese Henk Slump (44) niet tegen: ‘De natuur geeft me veel rust. Ik voel me goed in de buitenlucht!’
Henk Slump : ‘Graag zou ik hier met een karper te ntje zitten’
Henk en zijn hond zijn regelmatig te vinden in een natuurgebied even ten noorden van Scharnegoutum. De belangrijkste reden daarvoor is dat zijn paard, een Tinker, in het gebied staat. Daarnaast werkt Henk maandag, dinsdag en donderdag op Zorgboerderij ‘Zo gek nog niet’. Deze boerderij staat in Lytsewierrum, een kleine kilometer boven Scharnegoutum. De eigenaren van de zorgboerderij hebben afspraken gemaakt om het maaien van het natuurgebied op zich te nemen. Hierin speelt Henk een rol.
9
Naam: Henk Slump
' De eigenaren van de
Leeftijd: 44 jaar
boerderij zijn voor mij
als maatjes. Ik vind het
Voelt zich goed bij: Het natuur- en boerderijleven Het schippersbestaan Zijn hond Minne Eerlijke mensen die recht door de raap zijn.
belangrijk dat we zo op één lijn kunnen praten.’
Karpers en paarden
10
Met zijn oude Mercedes rijdt hij voorzichtig tot het hek dat het natuur gebied afsluit. Zijn hond Minne staat achter hem op de achterbank en kijkt tussen de voorstoelen door. Hij stapt uit en doet het hek open. Een paar honderd meter verder parkeert hij aan het eind van de geasfalteerde weg. De twee kompanen stappen uit en betreden het modderige pad richting de paarden en het natuurgebied. Aan de linkerkant van het pad rijdt regelmatig de trein richting Sneek langs, aan de rechterkant loopt een slootje. ‘Het riet is net met een boot uitgeschept. Vroeger moesten we dat met de hand doen. Dan waren we een stuk langer bezig dan nu’, legt Henk uit. Plots valt zijn oog op beweging in het riet. Hij aarzelt geen moment en beent eropaf. Twee grote karpers zijn mee geschept en happen naar adem. Henk gooit ze terug het water in. Vlak daarna kruipt Henk met zijn hond onder schrikdraad door. ‘Er staat even geen stroom meer op hoor, de generator is leeg’, meldt hij. Met trots aait hij daarna
over de neus van zijn Tinker. ‘Je ziet dat hier ook nog twee andere paarden staan. Die ene is een Haflinger. Dat is het favoriete paard van de boer. Het derde paard is onze jongste aanwinst. Hij is nog maar twee jaar oud.’
Verder de natuur in
Door het drassige grasland gaan Henk en Minne na de korte stop bij de paarden verder. Ondertussen vertelt hij: ‘Ik houd niet alleen van de natuur, maar ook van varen. Mijn vader was schipper, dus dat zit me in het bloed. In mijn leven ben ik dan ook veel op en bij het water te vinden geweest. Ik heb als maat op de Dwaelster gewerkt. Dat is de boot van de vrienden van de ggz. Ook vaar ik vaak mee tijdens de visserijdagen in Workum.’ Maar ook op het droge is Henk een vissenman. Hij heeft zich de techniek van vis roken eigen gemaakt. Hij kan palingroken, maar geeft aan dat deze vis nu beschermd is en dat hij daarom is overgestapt op andere vissoorten: ‘Ik gebruik tijdens het roken niet alleen eikensnippers. Deze houtsoorten geven de vis een rokerige smaak.
Door perenhout toe te voegen gaat het scherpe ervan af.’ Kort na deze opmerking passeren Henk en zijn hond Minne een binnenwatertje vol met meeuwen. ‘Hier is het mooi vissen’, merkt Henk op. ‘Hier zou ik wel met een karpertentje willen zitten. Ook wel ’s nachts als het mooi weer is. De wandel tred gaat daarna omhoog. Langs grote hagen riet komt het beginpunt van de route bijna weer in zicht. ‘Hier moet ik Minne altijd wat beter in de gaten houden. Anders zit hij zo achter een haas aan.’ De auto staat er nog. Met modderige poten springt Minne op zijn plek op de achterbank. Ook Henk neemt plaats: ‘We hebben het vandaag wel getroffen met het weer’, vat hij de wandeling samen. ‘Binnenkort kom ik hier misschien ineens een stuk minder. De zorgboerderij gaat namelijk verhuizen en de paarden verhuizen mee. Het is een mooie, ruimere locatie, dus ik snap het wel. En ik ga mee. De eigenaren van de boerderij zijn voor mij als maatjes. Ik vind het belangrijk dat we zo op één lijn kunnen praten.’
Activiteiten: Zorgboerderij ‘zo gek nog niet’ in Lytsewierrum Manege in Akkrum Manege in Marum Frankrijk
Roerig verleden
Henk heeft in zijn leven een aantal tegenslagen gekend. In de jaren negentig bezat hij een boerderij en had hij een relatie. ‘Dat ben ik kwijtgeraakt’, legt hij uit. ‘Het begon met wetgeving over de opslag van mest. Ik moest daarvoor een tank aanleggen van 30.000 euro, maar dat geld bezat ik niet. Omdat ik daardoor niet aan de wet kon voldoen, moest ik mijn boerderij verkopen.’ Zijn relatie eindigde even daarna. Een moeilijke fase. In 2002 belandde hij, toen naar eigen zeggen niks hem meer interesseerde, bij GGZ Friesland. Hij had in de periode daarvoor geen dak meer boven zijn hoofd. De diagnose luidde ADHD. Na een korte periode in de kliniek, kwam hij terecht in een woonvorm in Sneek. Sinds kort woont hij zelfstandig met begeleiding op afstand.
11
Wat is een borderline persoonlijkheidsstoornis? We hebben allemaal bepaalde karaktereigenschappen die ons onderscheiden van anderen. Iemand met persoonlijkheids problematiek heeft eigenschappen waar de persoon zelf en zijn omgeving last van hebben. Een borderline persoonlijkheidsstoornis valt onder deze problematiek. Er bestaan volgens psychotherapeut Marleen Wildschut nogal wat misverstanden over deze stoornis.
12
13
‘Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis kunnen niet goed met hun emoties omgaan. Dat zorgt vaak voor forse problematiek en hun gedrag heeft niks met aandacht trekken te maken, zoals sommige mensen denken.’
Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben vaak niet geleerd om op een goede manier met hun emoties om te gaan. Daardoor worden ze soms door emoties overspoeld. ‘Ze vallen als het ware samen met hun emoties’, zegt psychotherapeut en programmaspecialist Marleen Wildschut. ‘Ze zijn bijvoorbeeld niet alleen boos op iemand, maar alles aan die persoon is dan slecht. Ze reageren vaak heel heftig op emoties.’ Dat zorgt voor een interne spanning en onrust, die allesoverheersend kan zijn. Om hun gedachten af te leiden
van deze gevoelens, storten mensen met deze stoornis zich vaak op drugs, alcohol of ander zelfbeschadigend gedrag. Marleen: ‘Dat is hun manier om met de gevoelens om te gaan. Het leidt de gedachten af van wat er van binnen gebeurt.’
Vastlopen
De stoornis wordt meestal gediagnosticeerd als mensen in de twintig zijn, maar patiënten hebben vaak al een verleden in de jeugdpsychiatrie. ‘Ze lopen een groot deel van hun leven al tegen dingen aan. Het is dan ook
een stoornis die op alle leefgebieden zichtbaar is. Relaties zijn vaak explosief en kortdurend, mensen kunnen werkdruk of stress op school niet aan en door teleurstellingen in vriendschappen vanwege onbegrip gaan deze relaties vaak stuk. Dat zorgt voor eenzaamheid en depressies. Het is daardoor een stoornis die het leven flink kan verstoren.’ Soms is een trauma in de jeugd oorzaak van het niet goed om kunnen gaan met emoties, maar ook
Linda: ‘ Mijn leven tbaan’ was een ach
Marleen Wildschut
14
het verkeerd aanleren om met emoties om te gaan kan hier de oorzaak van zijn. Bovendien hebben ouders meer moeite om kinderen met een hevig temperament aan te leren hoe ze met emoties om moeten gaan. Mensen met een borderline persoonlijkheidsstoornis hebben geleerd dat emoties hebben of tonen niet goed is. Marleen noemt twee voorbeelden hiervan. Een kind heeft zijn knie geschaafd tijdens het spelen en komt huilend thuis. Moeder reageert huilend op het kind en is helemaal overstuur, omdat het kind overstuur is. Het kind krijgt het gevoel dat het niet meer goed komt met hem. Het
tweede voorbeeld: het kind komt met de geschaafde knie thuis en moeder reageert dat hij zich niet zo moet aanstellen en niet huilend thuis mag komen. In beide gevallen leert de reactie van moeder het kind dat emoties iets slechts zijn en je ze beter niet kan laten zien of zelfs voelen. Dit gebeurt natuurlijk niet naar aanleiding van één situatie, maar als een kind consequent een lastige reactie op zijn of haar emoties krijgt, dan ontstaan emotieregulatieproblemen.
De juiste hulp
Wat de oorzaak ook is: een borderline persoonlijkheidsstoornis komt in vele
vormen voor. Sommige mensen leren dankzij af en toe een gesprek met een psycholoog hoe ze met hun emoties kunnen omgaan. Voor andere mensen geldt dat de problematiek zo ernstig is en hun leven zo ontregeld is, dat opname in een kliniek of dagbehandeling (meerdere dagen per week behandeling) nodig is. Marleen: ‘Dankzij de behandelingen leren mensen stil te staan bij hun innerlijke onrust en ze leren zich beter te verplaatsen in zichzelf en in anderen. Ook leren ze op een gezonde manier met hun emoties omgaan.’
heeft u een manische depressie
Het verhaal van Linda
‘Ik heb mezelf leren kennen’
15
drugs en alcohol zorgden ervoor niet zoals ze het graag wilde. Foute mannen, Het leven van de 27-jarige Linda* liep al jaren deling werd duidelijk dat er een sociale angststoornis en tijdens de behan dat ze keer op keer vastliep. Ze ontwikkelde periode van ambulante behandeling, persoonlijkheidsstoornis te hebben. Na een meer speelde. Linda bleek een borderline e ze zich bij de Kliniek deling nodig was. Bijna een jaar geleden meldd werd duidelijk dat een intensievere behan huis. Persoonlijkheidsproblematiek in het Jelger kliniek. ‘Het zat vol pieken en dalen. Linda haar leven van voor de opname in de ‘Mijn leven was een achtbaan.’ Zo omschrijft de van de spanning die ik in mijn was naar spanning die de aandacht afleid Nu weet ik dat ik door de borderline op zoek ik me op zaken die afleidden. Ik wist f en mijn eigen emoties richten, dus stortte lichaam voelde. Ik kon de focus niet op mezel ex-vriendje vond dat ik aan mezelf ik wist niet hoe ik het anders kon doen. Een wel dat drank en drugs me niet hielpen, maar het zetje dat ik nodig had. moest gaan werken. En uiteindelijk was dat nterend, dat ik in de dagen na liefst weer omdraaien. Ik vond het zo confro Toen ik hier binnenkwam, wilde ik me het uit de boom. Maar na ongeveer . De eerste weken in de groep keek ik de kat aankomst het liefst in bed wilde blijven liggen n leerde ik veel over mezelf en voelen en bracht ik meer inbreng. Langzaamaa zes weken begon ik me in de groep beter te spanning had, doordat ik niet op p in mijn leven. Ik kwam erachter dat ik veel ontdekte ik hoe het kwam dat ik steeds vastlie n uitspreken, zodat ze niet langer voor Ik leerde mijn grenzen aangeven en dinge een gezonde manier met emoties omging. een oplopende spanning zorgen. de traumatische ervaringen in mijn s kan ik mijn verleden niet wegpoetsen en Natuurlijk, het blijft een lastig punt. Helaa met de valkuilen omgaan. Het maar ik leer mezelf steeds beter kennen en leven niet vergeten. Het blijft een gevecht, november kan stoppen met de . De verwachting is dat ik eind oktober, begin begint echt rustiger te worden in mijn hoofd er doorheen geholpen en me laten heel dankbaar. De medewerkers hebben me behandeling op de kliniek. Ik ben het team buiten de kliniek weer op te pakken.’ ben er straks wel klaar voor om mijn leven inzien dat ik zaken écht kon veranderen. Ik
*Deze naam is om privacyredenen verzonnen
Doe de test! >>
Een manische depressie is vaak moeilijk te
A uzelf zo goed, of zo hyperactief voelde dat andere mensen vonden dat u ... u niet uzelf was waardoor u in de problemen kwam? zo prikkelbaar was dat u tegen andere mensen schreeuwde of een gevecht ... u
stemming wisselt sterk tussen twee extremen. De sombere periode wordt een depressie genoemd, de periode dat een persoon heel uitgelaten of
16 Meer informatie?
GGZ Friesland is gespecialiseerd in de diagnostiek en behandeling van de manisch-depressieve stoornis. Mocht u hierover meer willen weten, kijk dan op www.ggzfriesland.nl/ manischdepressief. Daar vindt u een filmpje, een zelftest en informatie. Download ook de gratis ‘ManieCheck’ app voor iPhone en Android.
Bij een manische depressie hebben beide fasen invloed op het dagelijks leven. Tijdens de sombere fase voelt iemand zich neerslachtig en tot weinig in staat. Het onderhouden van sociale contacten en werk of het huishuiden kosten moeite. Bij een manie is iemand juist heel erg uitgelaten. Hij of zij slaapt daardoor minder, praat meer dan normaal en onderneemt van alles. Vaak is de concentratie een stuk verminderd en wordt iemand erg impulsief. In Nederland lijdt naar schatting twee procent van de bevolking aan een manisch-depressieve stoornis. Vertaald naar de provincie Fryslân zou het dan gaan om 12.000 patiënten. Helaas krijgt mogelijk slechts een minderheid van deze groep een adequate behandeling doordat de stoornis onvoldoende wordt herkend. Dit komt onder andere doordat mensen in een manie
zich vaak heerlijk voelen en in die fase dus niet terugvallen op hulp. Alleen tijdens de sombere periode komen ze bij hulpverleners terecht en krijgen daar dan, onterecht, de diagnose depressie. Dat brengt risico’s met zich mee, omdat medicijnen tegen een depressie de manieën kunnen verergeren. GGZ Friesland vindt het belangrijk dat de herkenning van de manische depressie verbeterd. Ze is daarom een campagne gestart om huisartsen en psychologen te wijzen op het bestaan van de manische depressie. Ook heeft ze een app, ManieCheck, waarmee alle Nederlanders kunnen nagaan of bij hen sprake is van deze stoornis. De vragenlijst van deze app vindt u hieronder. Test nu uzelf, zodat u weet of bij u sprake kan zijn van een manische depressie.
of een ruzie begon?
te concentreren of uw gedachten er bij te houden?
en bijvoorbeeld midden in de nacht vrienden opbelde?
... u veel meer zelfvertrouwen had dan normaal? ... u veel minder sliep dan gebruikelijk, zonder dat u daar last van had? ... u veel spraakzamer was of veel sneller sprak dan gebruikelijk? ... gedachten door uw hoofd jaagden of u uw gedachten niet kon remmen? zo makkelijk afgeleid werd door uw omgeving dat u moeite had om u goed ... u
prikkelbaar is, heet een manie of een hypomanie.
ja nee
... u veel meer energie had dan normaal? ... u veel actiever was en veel meer dingen deed dan normaal? veel meer sociale contacten had of vaker de deur uitging dan normaal, ... u ... u veel meer interesse had in seks dan normaal? dingen deed die ongebruikelijk waren voor u, of waarvan andere mensen ... u zouden kunnen denken dat het overdreven, onverstandig of riskant was? ... u veel geld uitgaf waardoor u of uw familie in de problemen kwam?
B Als u op meerdere vragen JA hebt geantwoord, wilt u dan deze vraag beantwoorden: Vonden een aantal van de bovengenoemde gedragingen ooit in dezelfde periode plaats?
C Hoeveel problemen leverden deze gedragingen u op, zoals niet meer kunnen werken, problemen met uw familie, geld of justitie, betrokken raken bij ruzies of vechtpartijen? Svp, slechts één antwoord uitkiezen. geen problemen
enige problemen aanzienlijke problemen ernstige problemen
17
Uitslag
Is er in uw leven ooit een periode geweest waarin u niet uzelf was, en...
zich kenmerkt door verschillende fasen. De
De vragenlijs t bie dt een ind ica tie, maar nog nie t dire ct een dia gno se. Als u minima al zev en kee r ‘ja’ hebt geantwoord bij ond erd eel A, met ‘ja’ hebt geantw oor d bij ond erd eel B en heeft aangegeven dat minstens sprake was van aan zie nlij ke problemen bij ond erd eel C, dan kan het zijn dat u ma nis chdep res sief bent. Het kan in dat gev al gee n kwaad om dit verder te ond erz oek en. Door uw huisarts kun t u doo rve rwezen worden naar GGZ Friesla nd.
herkennen. Dit komt vooral doordat de stoornis
A t vingsfild.mVaFP e l e b de pubertei t f p na i r c S jeugd ha n moeilijke Naarmate
18 Sjoerd van Dekken met de camera
T
F F O G N I K A M HE
Om patiënten te laten ervaren wat een stoornis inhoudt of hoe een behandeling eruit ziet, staan op de website van GGZ Friesland belevingsfilms. Een kort filmpje zegt immers meer dan duizend woorden. De afgelopen maanden zijn verschillende films gemaakt als onderdeel van de collectie belevingsfilms. Onder andere een film over ADHD, manische depressie en hypochondrie. Daarnaast is er gefilmd op de Forensisch Psychiatrische Afdeling. We nemen een kijkje op de set van de FPA. Na eerste gesprekken wordt al snel duidelijk dat de belevingsfilm van de FPA een andere wordt dan de bestaande films. Het gaat hier niet om een specifieke stoornis, maar om een verplichte behandeling die is opgelegd door de rechter. Douwina Zwart en Domy van der Werf, directie Forensische
Psychiatrie, geven aan dat vooral belangrijk is dat de film een goed beeld geeft van de behandeling die de FPA biedt en van de locatie. De patiënten komen uit het hele land en de film moet duidelijk maken waar ze straks na detentie terecht komen voor verdere behandeling.
e FPA d p o film s g n i v e l Be
De juiste acteurs
In mei starten de voorgesprekken tussen Ineke Postma, programmaspecialist van de FPA, en medewerkers van de afdeling Communicatie. Op basis van deze gesprekken wordt het script gemaakt. Communicatiemedewerker Sjoerd van Dekken heeft een studie gedaan op het gebied van multimedia en is gespecialiseerd in video. Hij is betrokken bij het script en zal zowel het filmen als de montage op zich nemen. Grote vraag is: wie kan de hoofdrol spelen in de belevingsfilm? En wie kan namens de FPA de rol van behandelaar spelen? Ineke Postma geeft aan dat ze de rol van behandelaar op zich wil nemen. Maar het invullen van de hoofdpersoon is
lastiger. Sjoerd: ‘Belangrijk is dat we een karakter vinden dat enigszins aansluit bij de patiënten op de FPA, zonder in stereotypen te vervallen. Uiteindelijk vinden we dit karakter in de persoon Richard Schaap.’
De draaidag
Op 5 juli is het zover. Medewerkers en patiënten zijn ingelicht dat een filmploeg langskomt om te filmen en sociotherapeut Lina Haisma zal de filmcrew begeleiden. Elke scène wordt meerdere keren gefilmd vanuit verschillende hoeken. Dat zorgt ervoor dat voor een film van ongeveer twee minuten een hele dag filmen nodig is. De scènes die in de gemeenschappelijke
ruimte spelen, worden door enkele patiënten vanaf de zijlijn gadegeslagen. Ze vinden het wel leuk, die roering op de afdeling. Ook hebben ze wel wat tips voor de hoofdrolspeler. Zo moet er volgens hen absoluut een scène inkomen dat de hoofdpersoon met een sigaret buiten zit. Want, zo zeggen ze, ‘hier rookt iedereen’. Sjoerd kan zich daar wel in vinden en dus is de rookscène een feit. Eind van de middag zijn de laatste shots. Deze worden gefilmd op trainingshuis De Griend. Intussen begint het zo hard te regenen, dat de geplande buitenscènes niet meer door kunnen gaan. En dan is het snel terug naar de Hege Wier in Leeuwarden om de voice over in te spreken.
t ee gedrag. Arnold heef t delict weer in lich ds ee een st j hi r fout. Na verviel steeds vake , ging dit rder rd aa we zw r n de ee ou or hij ld uitzat vo ter in de raf die Arno ch st re is en de ng or va ge schikking do orkomen j via een be gedrag te vo delict is hi lgend delict vo om t is. Di rn t. oo ts st aa he sc FPA gepl zijn psychi helpen met te ld no Ar en om . FPA n op de bank Wachtkamer A zit een ma er van de FP am en tk ën ch ie wa de kn In de ellebogen op et er t met zijn nd de 40, zi De man leun ro is n ma De k t. ui ch zi oer uiterlij staart voor n ietwat st Hij heeft ee t. ui g li onverschil horen. ch niet gesc en heeft zi
19
ton . Voiceover An he Afdeling Psychiatrisc ch is Ik wou . en De Forens to t ik ar? Dat dach da om ik ik t es p niet waar Wat mo an en begree ? Ik was en gang weer ga do n ge me ei or jn mi nou vo konden zij t Wa voor zin? t. og es holo daarheen mo met een psyc had praten t Wa k? ge toch niet ... nold de hand en schudt Ar en nn bi e ek In Na de VO komt
De montage
Na de draaidag is het tijd voor de montage. Ook dit vergt veel tijd, omdat in maximaal twee minuten het hele verhaal moet worden geteld. De voice over en de muziek worden bij de beelden geplaatst. Timing is daarbij erg belangrijk en om film optimaal af te ronden, komt het uiteindelijk aan op de details.
Nieuwsgierig geworden? Kijk op www.ggzfriesland.nl voor deze en andere belevingsfilms.
Gea Bijzitter
Vraag het ons panel In deze rubriek geven sociaal psychiatrisch verpleegkundige (SPV) Harold Wenning en seksuoloog/ SPV Gea Bijzitter antwoord op vragen die lezers anoniem kunnen stellen. Heeft u een vraag voor ons panel? En wilt u graag tips van een professional? U kunt uw vraag per mail sturen naar pr@ggzfriesland.nl. De redactie zal uw vraag vertrouwelijk behandelen en doorsturen naar ons panel. De namen Durk en Chantal zijn om privacyredenen verzonnen.
20
Hoi Gea, Ik ben 23 jaar heb een nogal vervelend probleem. Als ik gemasturbeerd heb, krijg ik vaak een tijdje erna een soort kramp in mijn ballen. Dit kan nog best lang aanhouden. Soms heb ik er de hele dag nog wel last van. Het is geen heftige steek/pijn, maar meer een soort vage kramp, wel vervelend. Wat zou het kunnen zijn? Moet ik ermee naar de huisarts? Dan moet ik hem ook vertel en dat ik het krijg als ik gemasturbeerd heb. Durk
Seksuoloog NVVS, Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige, Cognitief Gedragstherapeutisch Werker, Systeemtherapeut i.o. Hallo Chantal,
Beste Durk,
piekersessie doe je op een vaste plek waar je rustig kunt zitten.
Pijn in de ballen na
door overbelasting of
Goed dat je mailt want piekeren
Zorg dat je pen en papier in de
masturbatie is een veel
onbewuste verkramping van
kan behoorlijk vervelend zijn.
aanslag hebt. Verdeel het papier
voorkomend probleem onder
de bekkenbodemspieren door
Zeker als je niet kan stoppen.
in drie kolommen. Tijdens de
mannen en kan verschillende
een gespannen gevoel bij
Piekeren wordt vaak als negatief
piekersessie schrijf je alle
oorzaken hebben. Meestal is
seksuele activiteit.
ervaren, maar het heeft ook een
piekergedachten op in de eerste
functie. Problemen worden van
kolom. Ook als de gedachten zich herhalen: opschrijven!
Harold Wenning
Sociaal psychiatrisch verpleegkundige
er sprake van verkramping van de spieren. Tijdens
Je zou eens kunnen kijken wat
meerdere kanten belicht waardoor
seksuele opwinding spannen
het effect is als je een paar
een oplossing tevoorschijn
de spieren in de ballen
dagen niet masturbeert. In
kan komen of verwerking tot
Geef in de tweede kolom aan in
zelf aan, maar ook in de
sommige gevallen kan rust de
stand komt. Er is dus niet
welke mate de gedachte of het
bekkenbodem. Dat is een
oplossing zijn om de spieren
onmiddellijk een reden tot zorg.
probleem op te lossen is: niet
natuurlijk verschijnsel.
en weefsels weer te doen
Blijf je echter voortdurend
oplosbaar of oplosbaar maar met
Deze spieren kunnen net
herstellen. Misschien heb je
vastzitten in herhalende
planmatige aanpak.
als iedere andere spier
dit ook al geprobeerd. Als
overbelast raken en/of
je je zorgen blijft maken
verkrampen en komt bij
en/of bang bent dat er
mannen meestal tot uiting
mogelijk sprake is van iets
door pijn in de ballen.
afwijkends, dan is de enige oplossing een lichamelijk
Dag Harold, Ik word gek van mijn gepieker. Dag en nacht ben ik aan het malen. Kunt u mij vertellen hoe ik daarmee kan stoppen?
gedachten en leidt dit tot problemen in het dagelijks
De derde kolom laat je leeg als
functioneren zoals slecht
het probleem niet oplosbaar is
slapen, concentratieproblemen
of je maakt een opzet voor een
of vergeetachtigheid, dan is
planmatige aanpak. Dat hoef
het goed om met piekeroefeningen
je natuurlijk niet alleen te
aan de slag te gaan. Dit zijn
doen maar kunt daarbij hulp van
eenvoudige maar effectieve
anderen vragen.
Het is bekend dat mannen
onderzoek door een arts.
die – bijvoorbeeld door hun
Dat kan een GGZ-arts zijn
beroep – noodzakelijkerwijs
van de poli seksuologie,
langere tijd niet naar
maar ook de huisarts.
zelf thuis kunt doen. Doel
Na de piekersessie is het
het toilet kunnen gaan,
Beiden kunnen je eventueel
van een piekeropdracht is om
belangrijk om iets te doen wat
over het algemeen een meer
doorverwijzen naar een
je gedachten uit de cirkel te
jou ontspanning geeft, want
gespannen bekkenbodem
bekkenbodemfysiotherapeut
krijgen zodat je creatieve
dat heb je dan wel verdiend.
hebben en hierdoor een
die je kan helpen de
oplossingen kunt bedenken.
Je zult merken dat je na een
groter risico lopen op
spierspanning te verminderen.
verkramping en pijnklachten
Groet, Chantal
oefeningen die je gemakkelijk
aantal piekersessies minder gaat Bij de piekersessie is het
piekeren en dat je creativiteit weer terugkomt.
na masturbatie. Ook mannen
Laat je gezondheid voorgaan
belangrijk om op een vast
die veelvuldig masturberen
op eventuele schaamte voor
tijdstip dertig minuten
en/of een negatieve
de huisarts. Je bent echt
actief en bewust te piekeren.
Beste Chantal, stoppen met
seksuele ervaring hebben
geen uitzondering.
Gedurende de dag kun je proberen
tobben!
je piekergedachten uit te
gehad lopen een groter risico op pijnklachten
Gea Bijzitter
stellen tot de piekersessie. De
Harold Wenning
GGZ Friesland familieraad
Mijn dochter heeft mij de ogen doen openen
22
Het verhaal van Dirkje Dijkstra-Talma:
‘Er is heel wat aan voorafgegaan’ Dirkje Dijkstra-Talma: ‘Anne was het 9e kind uit een gezin van 11. Ik was één jaar ouder. Hij speelde nooit zo met andere kinderen. Hij leefde een teruggetrokken leven en hielp zijn moeder graag thuis met klusjes. Hij had een goed verstand, maar was autistisch en had een schizofrene aandoening. Hij bezocht de lagere technische school, waar hij behoorlijk gepest werd. Hij had een zachte aard maar wanneer hij zich niet begrepen voelde werd hij boos en angstig. Mijn ouders waren er erg mee aan. In de
jaren 70 ging het thuis niet langer meer en werd hij voor het eerst opgenomen in een ziekenhuis in Groningen. Mijn ouders hadden er alles voor over als hij maar de juiste therapie kreeg. Er volgde een opname elders in het land en tenslotte werd het de instelling Groot Lankum te Franeker. Met Anne ging het eigenlijk alleen maar slechter in plaats van beter. Aanvankelijk reisde hij zelf nog naar huis, later onder begeleiding. Totdat hij op de gesloten
afdeling belandde. Hij hoorde stemmen, het waren demonen. Hij heeft heel wat dagen in de isoleercel doorgebracht. Dat beleefde hij als straf. Hij voelde feilloos aan of er echte aandacht voor hem was of niet. Als hij zich niet begrepen voelde door het personeel, dan ging het mis. Om hem in de middag te kunnen bezoeken moesten we ’s morgens met de GGZ bellen voor een afspraak. We kregen vaak te horen dat we beter maar niet konden komen, de redenen waren soms vaag.’
‘Samen met mijn ouders en dochter Aafke hebben we Anne onaangekondigd bezocht op zijn verjaardag. Anne en mijn dochter zochten samen onder de deur door handcontact om elkaar zo wat te knuffelen. Zijn nagels waren in tijden niet geknipt, zagen wij. Onderweg naar huis zei ze: “Mem, moat Oane no altyd sa libje? Dit kin dochs sa net?!” Dat raakte me diep en dit heeft mij de ogen doen openen. We zijn toen als familie in actie gekomen en hebben met de hulpverlening om tafel gezeten. Er werd vanuit ons midden een mentor en een bewindvoerder benoemd en we maakten als familie een bezoekschema. Vanaf dat moment kon er veel meer dan voorheen.’
Dierbare herinneringen
‘Toen bij Anne kanker werd geconstateerd, kwam de geestelijk verzorger Ds. Roger Wind extra in beeld. Hij heeft Anne voortreffelijk begeleid die laatste jaren. Hij was zijn “lichtpuntje”. Hij luisterde altijd eerst naar Anne en dan naar ons als familie. Dat was perfect. In de laatste maanden van zijn leven werd er door familie, vrienden en kennissen veel voor hem gebeden. En tot zijn en onze vreugde waren de stemmen/demonen
op een bepaald moment helemaal verdwenen. Hijzelf en wij als familie hebben dit ervaren als een wonder. Hij heeft voor zover mogelijk iedereen zijn spijt betuigd over wat hij hen in zijn onmacht en woede had aangedaan. Er ontstond in zijn laatste levensfase een voortreffelijke samenwerking tussen thuiszorg Het Friese Land, de GGZ en ons als familie. We hebben om beurten bij hem gewaakt. Hoe Ds. Wind de begrafenisdienst heeft verzorgd, de juiste woorden, de juiste toon: het heeft ons als familie enorm getroost. Aan die laatste vijf jaar houden wij dierbare herinneringen over. Een geestelijk verzorger is voor ons dan ook niet meer weg te denken in de hulpverlening.’
Oog en oor, ook voor levensen geloofsvragen
‘Aan de GGZ wil ik vanuit mijn ervaringen meegeven: werk samen met de familie. Wees écht een luisterend oor voor patiënt en familie. Mijn indruk is dat geloofs- en levensvragen erg leven bij patiënten die levenslang moeten leren omgaan met hun aandoening. Het is belangrijk dat je als familie steeds weet wie jouw aanspreekpunt is, ook bij wisselingen en ziekte. Omgangskunde is een ware kunst, wat bij jong personeel niet vanzelfsprekend is. De juiste persoon op de juiste werkplek.’
23 Als familie niet afwachten
‘Tegen families wil ik zeggen: niet afwachten, zoals wij zelf al te lang hebben gedaan. Zorg er voor dat er duidelijke afspraken gemaakt worden en kom terug op vragen die nog niet beantwoord zijn. Bel, schrijf of mail. Maar blijf vriendelijk. Ga er vanuit dat een ieder zijn uiterste best doet. Het motto van mijn moeder (93) is “Een zacht antwoord keert de grimmigheid af”. En zo is het!’
GGZ Friesland familieraad et een m d n a m van ie Partnerche aandoening? psychis n
Leestip:
‘Bijzondere mantelzorg’
n van ee t bestaa e h t met n a v st contac u r Weet u e g m e hebt: roep? Ne fte aan partnerg e o h e b r u daa ons op als 306 5 11 – 4 7 4 0 l. e t , ra 82 est – 19 0 0 3 8 Mw. H. W 6 0 l. e t , en en oskeljon Mw. E. B familieled n a v g in renig et een Ypsilon: ve mensen m n a v n e t naas arheid kwetsba e d g o o h ver
Bij mantelzorg wordt meestal gedacht aan de zorg van familieleden en vrienden aan ouderen. Maar ook mensen met psychiatrische problemen of een verstandelijke beperking krijgen veel zorg van hun naasten. Over de ervaringen van de mantelzorgers van deze groepen is nog niet veel bekend. In dit rapport wordt aandacht gegeven aan deze bijzondere mantelzorg. Bijzonder, omdat het hier niet zelden gaat om een zorgrelatie die een leven lang duurt en dag en nacht in beslag neemt. De mantelzorgers om wie het gaat, is gevraagd naar hun positieve en negatieve ervaringen met de zorgverlening. Er was aandacht voor hun ervaringen met de professionele hulpverlening en behoefte aan ondersteuning.
24
Auteur(s): Y. Wittenberg, M.H. Kwekkeboom, A.H. de Boer Publicatiedatum: januari 2012 ISBN: 978 90 377 0566 9
Gedicht Gevraagd: het gewoonste,
Mantelzorgcompliment Bent u mantelzorger? Dan kunt u in aanmerking komen voor een Mantelzorg compliment. Een bedrag van € 200,- waarmee de overheid haar waardering laat blijken voor het belangrijke werk van mantelzorgers.
Wie komt in aanmerking?
Alle mantelzorgers die zorgen voor iemand met een langdurige, extramurale AWBZ-indicatie. Extramuraal betekent dat degene voor wie u zorgt thuis woont. Is de zorgvrager opgenomen in een tehuis of staat hij of zij daarvoor op een wachtlijst? Dan is er sprake van een intramurale indicatie. De zorgvrager kan dan geen mantelzorgcompliment geven.
Ook meerdere aaneengesloten indicaties die optellen naar meer dan 371 dagen tellen mee. De tijdsduur tussen de verschillende indicaties mag niet meer dan 42 dagen zijn. Zorgt u voor iemand die geen AWBZ-indicatie heeft, maar doet u wel taken (geen huishoudelijke hulp) waarvoor een indicatie mogelijk is? Dan kunt u in aanmerking komen voor een Mantelzorgcompliment wanneer degene voor wie u zorgt een zgn. nulurenindicatie aanvraagt. De zorgvrager mag een keer per jaar aan één mantelzorger het Mantelcompliment geven.
een schotel aandacht, een boog van genegenheid,
Zie voor meer infor matie: www.mezzo.nl/ mantelzorgcomplime
het gewoonste, wat schaduw, wat zon, een schouder, een hand.
nt
Mensen, zeer dringend mensen gevraagd. Hans Bouma
Loslaten…. Als ik bovenstaande letters intik op mijn computer en de eerste woorden en regels op mijn beeldscherm verschijnen voor deze bijdrage aan deze Breinpower, dan is het najaar al weer een eindje op weg. De zomer ligt weer ruim achter ons, een tijd waarin een groot scala aan activiteiten even nagenoeg stil staat. Scholen zijn leeg en verlaten, vergaderingen zijn er nauwelijks. Kortom, even tijd om alles los te laten. Letterlijk en figuurlijk. Mensen zoeken andere plekken op om er op uit te trekken in binnen- en buitenland. Het is goed voor een mens om zaken even los te kunnen laten. Ook voor de mensen van de Familieraad is het goed om even alles los te laten. En toch zijn we in de zomer bezig geweest om de Familiedag te organiseren, die dit jaar op 9 november plaatsvindt in de nieuwe accommodatie Trinitas in Heerenveen. Het thema voor deze jaarlijkse Familiedag (voor familie/ naast
betrokkenen en hulpverleners) is: “Loslaten”. Het loslaten van een familielid of naaste met een psychische kwetsbaarheid is een belangrijk thema binnen de psychiatrie. Familieleden en naastbetrokkenen worstelen vaak met schuldgevoelens daarover. Zij weten dat ze ook aan zichzelf moeten denken, maar in de praktijk blijkt dat moeilijk te zijn omdat ze om hun naaste geven. Het programma van deze Familiedag staat in het teken van dit dilemma. De Familieraad en de Geestelijke Verzorging maken zich binnen de organisatie sterk voor het betrekken van familie en naastbetrokkenen bij de behandeling. Vandaar dat wij deze dag jaarlijks organiseren. Heeft u vragen over het onderwerp loslaten? Of over andere zaken die u als familie raken? U kunt uw vraag of reactie mailen naar: sjvantuinen@ gmail.com Sybren van Tuinen , voorzitter Familieraad
25
' t Complot van stemmen…
26
Om de werkwijze van het FACT-team van Kinnik bij jongeren bekend te maken en hen te laten zien wat een psychose inhoudt, wordt op dit moment hard gewerkt aan een korte speelfilm: 't Complot van stemmen. In oktober werden de scènes gefilmd. Nu worden de beelden gemonteerd tot een speelfilm van ongeveer twintig minuten, die we als lesmateriaal op scholen gaan gebruiken.
Een scène uit de film
Een jongeman, Tim, zit op zijn bed met zijn rug tegen de muur. Hij ondersteunt zijn hoofd met zijn armen die op zijn knieën rusten. Hij kijkt naar de grond. Zijn handen zitten in het haar. Je hoort stemmen op de achtergrond, die Tim zeggen wat hij doen moet. Ze kijken naar je. Ze houden je in de
gaten. Let op! Kijk ze niet aan. Ze lokken je in de val. Je wordt er ingeluisd. Je
moet er wat tegen doen. Dit kan zo niet langer. Doe iets! Je laat je toch niet zo gemakkelijk pakken lafbek...vecht dan.
Nieuwsgierig geworden?
kinderpagina's
Kleurplaat
een speelfilm van Kinnik
De stemmen worden steeds heviger totdat Tim opstaat en hardop uitroept. ‘Laat me met rust! Wat moeten jullie?!'
Het thema
Psychiater Bas Sentveld, betrokken bij het FACT-team van Kinnik, heeft afgelopen zomer samen met de afdeling Marketing en Communicatie het script geschreven. In september zijn vervolgens acteurs en figuranten gezocht en zijn de audities en repetities geweest. Hoewel de film een pittig onderwerp laat zien, zitten er veel herkenbare en luchtige elementen in voor jongeren. Het is een aansprekend verhaal geworden, dat laat zien hoe de psychose zich bij de populaire jongen Tim ontwikkelt. Het gaat steeds slechter met Tim. Zijn vriendin Lisa en een leraar maken zich ernstig zorgen. Ook laat de film zien hoe deze situatie bekend wordt bij het FACT-team en uiteindelijk de juiste zorg wordt geboden.
De crew
Van regisseur en producent tot chauffeur en van visagie tot catering: de afdeling Marketing
en Communicatie heeft de meeste taken rond het filmen op zich genomen. Daarnaast zijn twee leerlingen van de opleiding Televisie en Mediaproductie van ROC De Friese Poort ingeschakeld om het camerawerk en geluid op zich te nemen. De eerste twee filmdagen zijn scènes opgenomen in Leeuwarden: op verschillende stations, in de trein, bij een typische hangplek (inclusief graffiti) en in een klas en op het schoolplein van locatie Esdoorn van CSG Comenius. Door de aanwezigheid van tientallen figuranten, crewleden, sponsoren en jonge acteurs met hun ouders was met name de logistiek een hele klus. Ook moesten de camera-accu's tussendoor opgeladen worden door een last-minute gehuurd fluisteraggregaat, die helaas niet zo fluisterstil bleek te zijn, aangezien de netstroom de crew in de steek liet. Maar uiteindelijk verliep het opnemen van de scènes volgens planning en stonden na drie lange dagen de geplande scènes op tape. In 2013 zal de film op scholen worden gebruikt als lesmateriaal.
Bekijk de foto's op www.facebook.com/MijnKinnik of volg de berichten op Twitter via @MijnKinnik of #Kinnikdefilm
Linda steekt haar vinger omhoog. De meester zegt: ‘Wat is er?’. ‘Ik moet naar de wc, meester’, zegt Linda. ‘Wacht maar even’, antwoordt de meester. ‘Jullie krijgen een vraag: waar ligt de grootste oceaan? Linda, weet jij het antwoord?’. ‘Ja,’ zegt Linda, ‘onder mijn stoel.’ Er staan twee Belgen te wachten voor een stoplicht. Zegt de een tegen de ander: ‘Hé Sjefke, ‘t is groen!’ Zegt Sjefke: ‘Een kikker?’
Meester: ‘De meeste woorden die met on- beginnen zijn woorden die niet goed zijn, bijvoorbeeld: ongehoorzaam, onaangenaam, enzovoorts. Kan iemand mij nog zo’n woord geven?’ Jantje: ‘Ik meester: onderwijzer!’
Juf: ‘Jantje, je moet je gezicht beter wassen. Ik kan zo zien wat je vanochtend gegeten hebt.’ Jantje: ‘Wat dan, juf?’ Juf: ‘Brood met chocoladepasta.’ Jantje: ‘Fout juf, dat was gisteren.’
Als je bewust bent van je eigen kracht, kun je veel meer!