Yasayan Kutuphane Duzenleyici Rehberi

Giriş “Bir kere bu gerçekten yeni bir fikir!” 2000 yılında Danimarka’daki Roskilde Festivali’nde Yaşayan Kütüphane düzenlendiğini öğrendiğimde verdiğim ani tepki buydu. “Her şey olabildiğince basit olmalı, ama biraz daha basit değil” demiş Albert Einstein. Yaşayan Kütüphane böyle basit bir fikir: Kendi önyargınla tanış! Ondan bahsetmek yerine, onunla sadece tanış.

Yaşayan Kütüphane aynı normal bir kütüphane gibi işliyor – okuyucular geliyorlar ve sınırlı bir zaman için bir “kitabı” ödünç alıyorlar.

Okuduktan sonra Kitabı kütüphaneye iade ediyorlar ve – eğer isterlerse – başka bir Kitap ödünç alabiliyorlar. Sadece bir farkla: Yaşayan Kütüphane’deki Kitaplar insanlar, ve Kitaplarla okuyucular kişisel bir diyaloğa girebiliyorlar. Yaşayan Kütüphane’deki Kitaplar, sıkça önyargılar ve kalıplaşmış yargılarla karşı karşıya kalan, çoğu kez ayrımcılık veya sosyal dışlanma mağduru olan grupları temsil ediyorlar. Kendi önyargısı ve kalıplarıyla konuşmaya hazır ve bir saat kadar zamanını bu deneyime harcamak isteyen herhangi biri Kütüphanenin “okuyucusu” olabilir. Yaşayan Kütüphane’de Kitaplar sadece konuşmaz, aynı zamanda okuyucuların sorularını cevaplayabilir, hatta Kitaplar kendileri de sorular sorarak öğrenebilirler.

Sivil toplumda, yetişkin eğitiminde veya gençlik çalışmaları alanında kültürlerarası diyalog, insan hakları ve çoğulcu demokrasinin teşvikine yönelik programlarda çalışmaya aşina olanlar, gerçekten “yeni” ve yaratıcı, çok kişinin dikkatini çeken ve fark yaratan etkinlikler yaratmanın zorluğuyla sıklıkla karşı karşıya kalırlar. Bu kısa rehberde tanıtılan yenilikçi Yaşayan Kütüphane yöntemi, normalde birbirleriyle konuşma fırsatı olmayan kişiler arasında yapıcı bir kişilerarası diyalog yaratmayı amaçlıyor. Yaşayan Kütüphane, özellikle geniş katılımlı, ve yüzlerce hatta binlerce kişinin bir araya geldiği festival ve benzeri yerler için uygundur. Çok çeşitli etkileşimli yöntemler yaratıcı ve yetkin kişilerce tekrar tekrar üretilir, sürekli deneyimlenir, basılır, uyarlanır, düzeltilir, geliştirilir ve gözden geçirilir. Avrupa çapında çeşitli eğitim, kurs, seminer, konferans, değişim programları ve topluluk temelli projeler, insanları bir araya getirmek, anlamaya teşvik etmek ve onların insan toplulukları içindeki yaşamlarıyla baş etmelerine yardım etmek için düzenlenir.

Bütün bu çabalarda en önemli sorun, olabildiğince geniş bir kitleye ulaşmaktır. Avrupa’da bu konuyla ilgili yürütülen faaliyetler sayıca çok olmalarına rağmen, ister genç ister yaşlı olsun, barışçıl bir toplumda yaşamayı ve ona katkıda bulunmayı öğrenmek ve kendileri için ötekilerle korkusuz ve açık bir iletişim kurma yolu geliştirmek isteyenlerin taleplerini tatmin edemiyor. Bu ötekiler yanınızdaki evde yaşıyor olabilir veya onlarla sokakta, süpermarkette, okulda veya iş yerinizde karşılaşabilirsiniz. Yaşayan Kütüphane, formel olmayan eğitim programlarına erişimi az veya katılmaya zamanı olmayanlara yönelik bir kültürlerarası öğrenme ve kişisel gelişim fırsatıdır.